Book Title: Dravya Gun Paryayno Ras Dravyanuyog Paramarsh Part 05
Author(s): Yashovijay
Publisher: Shreyaskar Andheri Gujarati Jain Sangh
View full book text
________________
१९३४
• शुद्धात्ममाहात्म्यप्रादुर्भावः ।
१२/१२ ओघदृष्टिः विनिवर्त्तते योगदृष्टिश्चोदयते, वर्धते पुष्यते च। रागादिभ्यो विकल्पादिभ्यश्च स्वोपयोगं
पृथक् कर्तुं दृढं प्रणिधत्ते । 'देहेन्द्रियमनोमयसंसारेभ्यो व्यावृत्त्य एषोऽहम् अन्तः प्रविशामि । घ बहिर्नैव अटानि' इत्यादिरीत्या निर्वेद-संवेगगर्भभावनया स्वान्तः स्वोपयोगं रागादिभ्यो विकल्पेभ्यश्च ___ पृथक् कर्तुं तीव्रतया अभ्यस्यति सर्वदा आत्मार्थी।
ततश्च तस्य निराकुलशान्ति-समाधि-समतादिकं स्वान्तः प्रतिभाति । ज्ञानानन्दमयं निजस्वरूपम् म अंशतोऽनुभवति । पूर्णस्वरूपेण तद् अनुभवितुं स सवेगम् उल्लसति । शास्त्र-गुरु-कल्याणमित्रादिभ्यो of विज्ञातस्य निजसच्चिदानन्दस्वरूपस्य किमपि अपूर्वं माहात्म्यम् आविर्भवति । निजस्वरूपं पूर्णतया
शुद्धतया चाविर्भावयितुं दीर्घकालं यावत् शान्तचित्तेन स्वरसतः सहजतया स्वदृष्टिं नाभिकमले
हृत्पद्म वा विनिवेशयति । आलस्याऽनुत्साह-सङ्कल्प-विकल्प-विक्षेप-लयादिविघ्नवृन्दं जयति । णि ततश्चानन्तानुबन्धिकषायाः स्वयमेव उन्मूलीभवन्ति, तीव्ररागादिविभावपरिणामेभ्यो निरर्थकविकल्पादि
भ्यश्चाऽतन्मयभावेन स्वोपयोगः पृथग् भवति । तैरुपयोगो न रज्यते । रागादि-विकल्पादिरसास्वादविलक्षणं माधुर्यं निजप्रशान्तचैतन्यस्वभावे आस्वादयति । स्वकीयान्तःकरणाद् आकुलता-व्याकुलतामयથાય છે તથા યોગદષ્ટિ ઉદય પામે છે, વધે છે, તેમજ બળવાન થાય છે. રાગાદિથી અને વિકલ્પાદિથી પોતાના ઉપયોગને છૂટો પાડવાનું પ્રણિધાન અત્યંત દઢ થાય છે. ખાવા-પીવા વગેરેની જંજાળસ્વરૂપ દેહજગત, વિષયાસક્તિ-ભોગતૃષ્ણાદિમય ઈન્દ્રિયજગત અને સંકલ્પ-વિકલ્પ-અન્તર્જલ્પ વગેરેથી ઉભરાતું મનોજગત - આ ત્રણેય પ્રકારના સંસારમાંથી પાછા ફરીને હું મારી અંદર જ પ્રવેશ કરું છું. મારે બહાર ભટકવું નથી' - આવા પ્રકારની નિર્વેદ-સંવેગગર્ભિત ભાવનાથી આત્માર્થી સાધક સર્વદા પોતાની અંદરમાં પોતાના ઉપયોગને રાગાદિથી અને વિકલ્પાદિથી છૂટો પાડવાનો તીવ્ર અભ્યાસ કરે છે.
ગ્રંથિભેદ માટે પુરુષાર્થ કરીએ એક (તત.) તેથી આકુળતા-વ્યાકુળતા વગરની પરમ શાંતિ-સમાધિ-સમતા વગેરેનો તેને અંદરમાં અહેસાસ તા થાય છે. જ્ઞાનાનંદમય પોતાના સ્વરૂપની આંશિક અનુભૂતિ થાય છે. પૂર્ણસ્વરૂપે તેનો અનુભવ કરવા
માટે આત્માર્થી સાધક વેગપૂર્વક ઉલ્લસિત થાય છે. તે અંગે તેનો વેગવંતો તલસાટ અંદરમાં જાગે સ છે, ઉછળે છે. શાસ્ત્ર-ગુરુ-કલ્યાણમિત્ર વગેરે પાસેથી જાણેલ પોતાના સચ્ચિદાનંદસ્વરૂપનો કોઈક અપૂર્વ
મહિમા-ઉલ્લાસ-ઉમંગ અસંખ્ય આત્મપ્રદેશોમાં પ્રગટે છે. નિજસ્વરૂપને પૂર્ણપણે અને શુદ્ધપણે પ્રગટાવવા માટે લાંબા સમય સુધી શાંત ચિત્તે સ્વરસથી સહજપણે પોતાની દૃષ્ટિને નાભિકમળમાં કે હૃદયકમળમાં તે સ્થાપિત કરે છે. આળસ, અનુત્સાહ, સંકલ્પ-વિકલ્પ-વિક્ષેપ, લય (= ધ્યાનાદિ અવસરે આવતી નિદ્રા) વગેરે વિદ્ગોના વૃંદને તે જીતે છે. તેથી સ્વયમેવ અનંતાનુબંધી કષાય ઉખડે છે. તીવ્ર રાગાદિ વિભાવપરિણામોથી અને નિરર્થક વિકલ્પાદિથી પોતાનો ઉપયોગ છૂટો પડતો જાય છે. કારણ કે ઉપયોગ તેમાં તન્મય થતો નથી. ઉપયોગ તેનાથી રંગાતો નથી. રાગાદિના અને વિકલ્પાદિના રસાસ્વાદથી વિલક્ષણ એવી મધુરતાનો પોતાના પ્રશાંત ચૈતન્યસ્વભાવમાં અનુભવ થાય છે. પોતાના અંતઃકરણમાંથી આકુળતા
