Dravya Gun Paryayno Ras Dravyanuyog Paramarsh Part 05

Author(s): Yashovijay
Publisher: Shreyaskar Andheri Gujarati Jain Sangh

Page 339

१२/१४
E
F “જ f*
E,
० दिगम्बरसम्मतानि प्रमाणलक्षणानि ०
१९४५ (૨૨) કાનમીમાંસામાં સમન્તમદામના તત્ત્વજ્ઞાન પ્રમ(.મી.૭/૧૦૧) તિ,
(३०-३१) तत्त्वार्थसर्वार्थसिद्धौ पूज्यपादस्वामिना तत्त्वार्थराजवार्त्तिके च अकलङ्कस्वामिना “प्रमिणोति, પ્રમીયતેડનેન, પ્રતિમાત્ર વા પ્રમા” (ત.સ.સ.૧/૧૦ પૃ.૧૮ + ત.રા.વા.9/૧૦ પૃ.૩૬) તિ, જી
(३२) प्रमाणसङ्ग्रहवृत्तौ अकलङ्कस्वामिना “मति-श्रुतावधि-मनःपर्यय-केवलानि ज्ञानम् । तदेव ... પ્રમાણ” (પ્ર.સ.૧/9 યુ.પૃ.૭૨૭) તિ,
(३३) अष्टशतीभाष्ये अकलङ्कस्वामिना “प्रमाणम् अविसंवादि ज्ञानम्, अनधिगतार्थाधिगमलक्षणत्वाद्” (.મી.ર/રૂદ્દ પૃ.૪૧૨) તિ,
(३४) सिद्धिविनिश्चये च तेनैव “यथा यत्राऽविसंवादः तथा तत्र प्रमाणता” (सि.वि.१/२०) इति, क
(३५) तत्त्वार्थश्लोकवार्त्तिके श्रीविद्यानन्दस्वामिना “स्वार्थव्यवसायात्मकं ज्ञानं प्रमाणम्” (त.श्लो.वा. . 9/૧૦/૭૭) તિ,
(३६) प्रमाणपरीक्षायां विद्यानन्दस्वामिना “सम्यग्ज्ञानं प्रमाणम् । स्वार्थव्यवसायात्मकं सम्यग्ज्ञानम्, का સીજ્ઞાનત્વા” (પ્ર.પ.પૂ.9) રૂત્તિ,
(૩૭) ચાવિનિશ્વવિવરને વાહિરાનસૂરિના “પ્રમામ્ = વિતથનિર્માતં જ્ઞાનમ્” (ચા.વિ.વિ.9/ ૧૦ મા I-9/g.રૂ૭૨) તિ,
(૨૯) આતમીમાંસામાં સમજોભદ્રસ્વામીએ જણાવેલ છે કે “તત્ત્વજ્ઞાન પ્રમાણ છે.”
(૩૦-૩૧) તત્ત્વાર્થસર્વાર્થસિદ્ધિમાં પૂજ્યપાદસ્વામીએ તથા તત્ત્વાર્થરાજવાર્તિકમાં અકલંકસ્વામીએ નીચે મુજબ પ્રમાણની ત્રણ વ્યાખ્યા જણાવેલ છે - “(a) વસ્તુને પ્રકૃષ્ટરૂપે જે માપે-ઓળખે તે પ્રમાણ. (b) જેના દ્વારા વસ્તુ પ્રકૃષ્ટરૂપે મપાય-ઓળખાય તે પ્રમાણ. (c) અથવા પ્રમિતિ માત્ર તે પ્રમાણ છે.”
(૩૨) પ્રમાણસંગ્રહવૃત્તિમાં અકલંકસ્વામીએ જણાવેલ છે કે “મતિ, શ્રુત, અવધિ, મન:પર્યય અને કેવલ એ પાંચ જ્ઞાન છે. તે જ પ્રમાણ છે.”
(૩૩) આતમીમાંસા ઉપર દિગંબર અકલંકસ્વામીએ અષ્ટશતીભાષ્ય રચેલું છે. તેમાં તેમણે જણાવેલ વા છે કે “અવિસંવાદી જ્ઞાન પ્રમાણ છે. કારણ કે તે અજ્ઞાત અર્થના બોધસ્વરૂપ છે.”
(૩૪) સિદ્ધિવિનિશ્ચય ગ્રંથમાં અકલંકસ્વામીએ જ જણાવેલ છે કે જ્યાં જે પ્રકારે વિસંવાદ ન સ હોય, ત્યાં તે પ્રકારે પ્રમાણતા સમજવી.'
(૩૫) તત્ત્વાર્થશ્લોકવાર્તિક ગ્રંથમાં વિદ્યાનંદસ્વામીએ કહેલ છે કે “પોતાનો અને વિષયનો નિશ્ચય કરનાર જ્ઞાન પ્રમાણ છે.”
(૩૬) પ્રમાણપરીક્ષામાં દિગંબર વિદ્યાનંદસ્વામીએ જણાવેલ છે કે “સમ્યફ જ્ઞાન પ્રમાણ છે. તથા સમ્યફ જ્ઞાન પોતાનો અને પદાર્થનો નિશ્ચય કરવા સ્વરૂપ છે. કારણ કે તેમાં સમ્યફ જ્ઞાનત્વ છે.'
(૩૭) ન્યાયવિનિશ્ચયવિવરણમાં શ્રીવાદિરાજસૂરિ કહે છે કે “સત્ય પ્રકાશ પાથરનાર જ્ઞાન પ્રમાણ છે.”