Dravya Gun Paryayno Ras Dravyanuyog Paramarsh Part 05

Author(s): Yashovijay
Publisher: Shreyaskar Andheri Gujarati Jain Sangh

Page 256

१८६२
☼ प्रयोजनसिद्धये व्यवहारदृष्टिः त्याज्या
१२/२
नयचक्षुः निमील्य परमभावग्राहकनयलक्षणशुद्धनिश्चयनयचक्षुश्चोन्मील्य निरावरण- नित्योद्घाटित-निराबाध -निश्चल-निर्विकाराऽपरोक्षाऽखण्डानन्दपरिपूर्णत्रैकालिकशुद्धचेतनस्वभावोपलब्धौ देहाध्यास-रागाध्यासाऽज्ञानादिमयपरिणतिः विलीयते । येन चाऽस्मत्परमप्रयोजनं सिध्येत् तदेवाऽग्रेसरतया कार्यम् । न चैवं व्यवहारनयत्यागे एकनयिकत्वापत्त्या स्याद्वादहानिः शङ्कनीया,
शुद्धनयप्राधान्यानुसरणेन उपयोगान्तर्मुखतायां सत्यां वीर्योल्लासेन गन्थिभेदे सति स्याद्वादशासनप्रवेशस्य अनिवार्यत्वात्, अन्यथा अनादिकालाऽभ्यस्तव्यवहारनयमात्रपक्षपाततः कर्तृ-भोक्तृभावदार्त्स्न्येन तमोग्रन्थिनिबिडता आपद्येत । अत आत्मनि अचेतनस्वभावग्राहिका व्यवहारदृष्टिः त्याज्यैव स्वणि प्रयोजनसिद्धिकृते। स्वभूमिकोचितव्यवहारस्तु प्रवर्ततां निश्चयदृष्टिं शुद्धचैतन्यस्वभावे प्रस्थाप्य। न
Cl
પહોંચશે. તેથી વ્યવહારનયની આંખ બંધ કરીને પરમભાવગ્રાહકનયસ્વરૂપ શુદ્ધ નિશ્ચયનયની એક જ આંખ ખોલીને પોતાના આત્માને નિહાળવાનો અંદરમાં જ પ્રયત્ન કરવો. ત્યારે નિરાવરણ, નિત્ય પ્રગટ, નિરાબાધ (દુઃખશૂન્ય), નિશ્ચલ, નિર્વિકાર, અપરોક્ષ, અખંડ, આનંદપરિપૂર્ણ, વૈકાલિક શુદ્ધ ચેતનસ્વભાવના અંદરમાં દર્શન થાય. આવો અપૂર્વ ચેતનસ્વભાવ ખ્યાલમાં આવતાં જ દેહાધ્યાસ, રાગાધ્યાસ, અજ્ઞાન વગેરેથી અશુદ્ધ થયેલી પરિણતિ રવાના થવા માંડે છે. આ રીતે કર્મસાપેક્ષ અચેતનસ્વભાવ ગળવા માંડે, ટળવા માંડે. ટૂંકમાં, જેનાથી આપણું મુખ્ય પ્રયોજન સિદ્ધ થાય તેને જ અગ્રેસર કરવું. લોકમાં પણ કહેવત છે કે જે પાણીએ મગ પાકે, તે પાણીએ મગ પકાવવા.' ટૂંકમાં આપણા શુદ્ધ પૂર્ણ ચેતનસ્વભાવને અત્યંત ઝડપથી પ્રગટાવવા માટે અચેતનસ્વભાવદર્શક વ્યવહારનયને છોડી દેવો.” શંકા :- (૬ થૈ.) આ રીતે વ્યવહારનયનો ત્યાગ કરવામાં આવે તો એકનયમયત્વની આપત્તિ આવવાથી સ્યાદ્વાદની પ્રમાણની હાનિ થશે.
=
* શુદ્ધનયને પ્રધાન બનાવતાં સમકિત પ્રગટે
સમાધાન :- (શુદ્ઘ.) ના, તમારી શંકા વ્યાજબી નથી. કારણ કે શુદ્ઘનયને મુખ્ય બનાવીને મોક્ષમાર્ગે આગળ વધવાથી ઉપયોગ અંદરમાં વળે છે, બહિર્મુખતા ટળે છે. અંદર શાંતરસમય પરમાનંદમય ચૈતન્યસ્વભાવની પ્રતીતિ થતાં ઉપયોગને વધુને વધુ અંદર વાળવાનો વીર્યોલ્લાસ ઉછળે છે. આ અપૂર્વ વીર્યોલ્લાસથી ગ્રંથિભેદ થાય છે. તેથી સમકિત મળે છે. તેથી તે જીવ સ્યાદ્વાદશાસનમાં - પ્રમાણમાર્ગમાં
મોક્ષમાર્ગમાં પ્રવેશ કરે છે. જિનશાસનમાં પારમાર્થિક પ્રવેશ મેળવવામાં તેને કોઈ અટકાવી શકતું નથી. માટે અહીં સ્યાદ્વાદહાનિની કોઈ જ શંકા મનમાં ન રાખવી. બાકી શુદ્ધનિશ્ચયનયની ઉપેક્ષા કરીને માત્ર વ્યવહારનયનો પક્ષપાત કરવાથી તો કર્તૃત્વભાવ-ભોક્તત્વભાવ અત્યંત દૃઢ થશે. તેનાથી તમોગ્રંથિ વધુ નક્કર થશે. નિશ્ચયદૃષ્ટિ અને વ્યવહારષ્ટિ બન્નેનો સ્વીકાર કરવામાં પણ વ્યવહારદિષ્ટ જ અનાદિકાળથી અભ્યસ્ત હોવાથી તેનો જ પક્ષપાત વધુ ને વધુ દૃઢ બને છે. તથા તેમ કરવામાં પણ સમસ્યા તો ઉભી જ છે. તેથી ચૈતન્યસ્વભાવને પૂર્ણપણે - શુદ્ધપણે અત્યંત ઝડપથી પ્રગટ કરવાના આપણા પ્રયોજનની સિદ્ધિ માટે આત્મામાં અચેતનસ્વભાવને ગ્રહણ કરનારી વ્યવહારદિષ્ટને છોડી જ દેવી. હા, ખ્યાલ રાખવો કે અહીં વાત વ્યવહારને છોડવાની નથી પણ વ્યવહારષ્ટિને છોડવાની છે. વ્યવહારનય = વ્યવહારદૃષ્ટિ = વ્યવહારશ્રદ્ધા છોડાવવાની અહીં વાત ચાલે છે. પોતાના શુદ્ધચૈતન્યસ્વભાવમાં