Dravya Gun Paryayno Ras Dravyanuyog Paramarsh Part 05

Author(s): Yashovijay
Publisher: Shreyaskar Andheri Gujarati Jain Sangh

Page 321

* अन्तरङ्गसाधनापरायणतया भाव्यम्
१९२७
=
१२/११ ऽशुद्धस्वभाव-कर्म- कालादिप्रेरिता राग-द्वेषादिविभावपरिणामाः, वितर्क-विकल्पकल्लोलमाला, कोलाहल -વન્ન-રિ-મિ-ન્યા-મિની-દુમ્ન-વ્યાય-જાગ્વન-ઊત્તિ-પ-વાળ-તૂરિા-મન-ટ-પિત - कन्थादयश्च मम दर्पणकल्पे ज्ञाने प्रतिभासन्ते प्रतिफलन्ति। न चेमे मत्स्वरूपाः, एषां नश्वर- रा जडोच्छिष्टोत्कर-निर्धमण-स्फोटक - कङ्कालादिरूपत्वात् । अहं तु नित्यः चेतनः परमशुचिरूपश्च । अत एव नाऽहमेषां भवामि, न वेमे मम भवन्ति, एषां पौद्गलिकत्वात् । न चाऽहम् एषां कर्ता, तत्तत्कर्मादिपुद्गल-काल-विभावादिस्वभाव-नियतिप्रभृतिप्रसूतत्वादेषाम् । न चाहमेषां भोक्ता, मम अनादिनिधनपरममधुर-चैतन्यरसमय-निजपरमानन्दभोगनिमग्नत्वात् ।
परमार्थत उपयोगरूपोऽहम् उपयोगे एव वसामि । रागादयश्च रागादिष्वेव तिष्ठन्ति । न र्णि चोपयोगात्मके मयि रागादिभावकर्माणि, ज्ञानावरणादिद्रव्यकर्माणि, देहादिनोकर्माणि वा सन्ति, परस्परम् अत्यन्तं स्वरूपवैपरीत्येन पारमार्थिकाऽऽधाराऽऽधेयभावरहितत्वात् । सन्तु वा रागादयः मोहादिकर्मपुद्गलेषु, रागादिभावकर्म-द्रव्यकर्मणां मिथः साजात्यात् । सन्तु वितर्कादयः अन्तःकरणादिषु, कोलाहल જ રાખે છે. (૩) કોલાહલ, કદન્ન (ખરાબ ભોજન), કિંકર, કૃમિ, કન્યા, કામિની, કુટુંબ, કાયા, કાંચન, કીર્ત્તિ, કૂવો, કરિયાણું, કસ્તૂરી, કમળ, સાદડી, કૂતરો (કપિલ), ગોદડી વગેરે પદાર્થો પણ કર્મ, કાળ વગેરે કારણોના પ્રતાપે મળે છે. આ ત્રણેય પ્રકારના આંતર-બાહ્ય પદાર્થોનું પ્રતિબિંબ દર્પણતુલ્ય મારા જ્ઞાનમાં સતત પડે જ રાખે છે. પરંતુ આ પદાર્થો મારું સ્વરૂપ નથી. મારા સ્વરૂપે એ પદાર્થો રહેતા નથી. કારણ કે તેઓ નશ્વર છે, હું નિત્ય છું. કોલાહલ-કદન્ન વગેરે જડ છે. હું ચેતન છું. કાયા-કાંચન વગેરે પુદ્ગલો પણ એંઠવાડ સ્વરૂપ છે. અનંતા જીવોએ ભોગવી-ભોગવીને તેને છોડેલ છે. કન્યા, કામિની વગેરે તો જંગમ (Mobile) ઉકરડો જ છે. કાયા વગેરે ગટરસ્વરૂપ છે. રાગાદિ અને વિકલ્પાદિ તો ફોડલા (ગૂમડા) જ છે. કાયા, કન્યા, કામિની આદિ હાડપિંજર સ્વરૂપ અશુચિ છે, ગંદી ચીજ છે. જ્યારે ચૈતન્યસ્વરૂપ હું તો પરમશુચિ-પરમપવિત્ર છું. આ જ કારણે હું તેઓનો પી નથી થતો તથા તેઓ મારા નથી થતા. એ પદાર્થો પૌદ્ગલિક છે. એ મારાથી ભિન્ન છે. હું એનો કર્તા નથી. કારણ કે જુદા-જુદા કર્માદિ પુદ્ગલદ્રવ્યો, કાળ, વિભાવ વગેરે સ્વભાવ, નિયતિ વગેરે દ્વારા તેઓ ઉત્પન્ન થયા છે. તથા હું તેઓનો ભોક્તા પણ નથી. કારણ કે હું તો અનાદિ-અનંત પરમ મધુર ચૈતન્યરસમય મારા પોતાના પરમાનંદના ભોગવટામાં ગળાડૂબ છું. હું ક્યાં તેઓને ભોગવવા જાઉં? આ રાગ રાગમાં વસે, જ્ઞાન જ્ઞાનમાં વસે
(પરમા.) ૫૨માર્થથી તો હું ઉપયોગસ્વરૂપ છું. ઉપયોગમાં જ હું વસું છું. તથા રાગાદિ પદાર્થો તો રાગાદિમાં જ વસે છે. હું તો ઉપયોગાત્મક છું. તેથી મારામાં રાગાદિ ભાવકર્મ, જ્ઞાનાવરણીયાદિ દ્રવ્યકર્મ કે દેહાદિ નોકર્મ રહેલા નથી. ભાવકર્મ, દ્રવ્યકર્મ અને નોકર્મ આ ત્રણ અને મારા વચ્ચે અત્યંત સ્વરૂપવિપરીતતા રહેલ છે. મારા ચૈતન્યસ્વરૂપથી અત્યંત વિપરીતસ્વરૂપ ભાવકર્મ-દ્રવ્યકર્મ-નોકર્મનું છે. તેથી તે ત્રણ અને મારા વચ્ચે પારમાર્થિક આધાર-આધેયભાવ રહેતો નથી. અથવા રાગાદિસ્વરૂપ વિભાવ પરિણામો મોહનીયકર્મ વગેરે સ્વરૂપ પુદ્ગલોમાં ભલે રહો. કારણ કે રાગાદિ ભાવકર્મ અને મોહનીયાદિ
રીતુ