Dravya Gun Paryayno Ras Dravyanuyog Paramarsh Part 05

Author(s): Yashovijay
Publisher: Shreyaskar Andheri Gujarati Jain Sangh

Page 186

१७९६
• उपाधिभेदे उपहितभेदस्य न्याय्यत्वात् ।
११/९ ए ब्रह्मदेवोक्तिः प्रत्याख्याता, उपाधिभेदे पारमार्थिकस्य उपहितभेदस्य पर्यायार्थिकनयेन न्यायप्राप्तत्वात् । ग इत्थमेव “उवसंतकसायवीयरायदंसणारिया दुविहा पन्नत्ता। तं जहा - पढमसमयउवसंतकसायवीयराग___दसणारिया य अपढमसमयउवसंतकसायवीयरायदंसणारिया य। अहवा चरिमसमयउवसंतकसायवीयरागदंस" णारिया य अचरिमसमयउवसंतकसायवीयरागदंसणारिया य।... सयंबुद्धछउमत्थखीणकसायवीयरायदंसणारिया शे दुविहा पन्नत्ता। तं जहा - पढमसमयसयंबुद्धछउमत्थखीणकसायवीयरायदंसणारिया य अपढमसमयसयंबुद्धछउ__ मत्थखीणकसायवीयरायदंसणारिया य। अहवा चरिमसमयसयंबुद्धछउमत्थखीणकसायवीयरायदंसणारिया य । अचरिमसमयसयंबुद्धछउमत्थखीणकसायवीयरायदंसणारिया य” (प्र.प.१/सू.३६/१२८ गाथोत्तरम्/पृ.५६/५७) इति ण प्रज्ञापनाप्रथमपदे, “पढमसमयणियंठे अपढम चरिमे य तह अचरिमे य” (प.क.भा.९०) इति च पञ्चकल्पका भाष्ये पर्यायार्थादेशेन दर्शिताः उपशान्तकषायवीतरागदर्शनार्यादिभेदाः निरुपचरिततया सङ्गच्छेरन् । = ઉપાધિવિશિષ્ટનો જે ભેદ થાય છે, તે પણ પર્યાયાર્થિકનયથી વાસ્તવિક જ છે.
છે ઉપશાંતકષાયાદિ ભેદની વિચારણા છે (इत्थ.) ॥ पात युक्तिसंगत छ. भ3 मा मानवाम मावे तो ४ ७५idsपाय वीतराशनार्थ વગેરેના પ્રથમ-અપ્રથમ, ચરમ-અચરમ એવા ભેદો વાસ્તવિકપણે સંગત થાય. પ્રજ્ઞાપના સૂત્રના પ્રથમપદમાં જણાવેલ છે કે “ઉપશાંતકષાય વીતરાગસમ્યગ્દર્શન આર્ય (૧૧મા ગુણસ્થાનકે રહેનારા) બે પ્રકારે બતાવેલ
छ. ते मारीत - (१) प्रथम समय ७५idzषाय वीतरागसभ्यर्शन मार्य भने (२) मप्रथमसमय મુ ઉપશાંતકષાય વીતરાગ સમ્યગ્દર્શન આર્ય અથવા (૧) ચરમસમય ઉપશાંતકષાય વીતરાગ દર્શન આર્ય
અને (૨) અચરમસમય ઉપશાંતકષાય વીતરાગદર્શન આર્ય... સ્વયંબુદ્ધ છબી ક્ષીણકષાય વીતરાગ સમ્યગ્દર્શન આર્યો (૧૨ મા ગુણસ્થાનકે રહેનાર સ્વયંબુદ્ધ) બે પ્રકારે બતાવેલ છે. (૧) પ્રથમસમય
સ્વયંબુદ્ધ છદ્મસ્થ ક્ષીણકષાય વીતરાગસમ્યગ્દર્શન આર્ય અને (૨) અપ્રથમસમય સ્વયંબુદ્ધ છબસ્થ એ ક્ષીણકષાય વીતરાગદર્શન આર્ય. અથવા (૧) ચરમસમય સ્વયંબુદ્ધ છદ્મસ્થ ક્ષીણકષાય વીતરાગસમ્યગ્દર્શન
આર્ય અને (૨) અચરમસમય સ્વયંબુદ્ધ છબસ્થ ક્ષીણકષાય વીતરાગ સમ્યગ્દર્શન આર્ય.' પંચકલ્યભાષ્યમાં પ્રથમ-અપ્રથમ-ચરમ-અચરમસમય વગેરે વિશેષણો દ્વારા નિગ્રંથના ભેદો પાડેલા છે. પર્યાયાર્થ આદેશથી બતાવેલા ઉપરોક્ત ભેદો નિરુપચરિતપણે તો જ સંભવી શકે, જો ઉપાધિભેદથી = વિશેષણભેદથી = અવચ્છેદકભેદથી પ્રાપ્ત થનાર ઉપહિતભેદ = વિશિષ્ટભેદ = અવચ્છિન્નભેદ વાસ્તવિક જ હોય. તેથી તુલ્ય યુક્તિથી આકાશમાં ઘટ, પટ વગેરે ઉપાધિના ભેદથી જે ઘટાકાશ, પટાકાશ વગેરે ભેદો = પ્રકારો પ્રાપ્ત થાય છે, તે પણ ઔપચારિક નહિ પણ વાસ્તવિક જ સિદ્ધ થાય છે. આ પ્રમાણે આકાશ વગેરેના 1. उपशान्तकषायवीतरागदर्शनार्याः द्विविधाः प्रज्ञप्ताः। तद्यथा - प्रथमसमयोपशान्तकषायवीतरागदर्शनाऽऽर्याः च अप्रथमसमयोपशान्तकषायवीतरागदर्शनाऽऽर्याः च। अथवा चरमसमयोपशान्तकषायवीतरागदर्शनाऽऽर्याः च अचरमसमयोपशान्तकषायवीतरागदर्शनाऽऽर्याः च।... स्वयंबुद्धछद्मस्थक्षीणकषायवीतरागदर्शनार्याः द्विविधाः प्रज्ञप्ताः। तद्यथा- प्रथमसम्यस्वयंबुद्धछद्मस्थक्षीणकषायवीतरागदर्शनाऽऽर्याः च अप्रथमसमयस्वयंबुद्धछद्मस्थक्षीणकषायवीतरागदर्शनाऽऽर्याः च। अथवा चरमसमयस्वयंबुद्धछद्मस्थक्षीणकषायवीतरागदर्शनाऽऽाः च अचरमसमयस्वयंबद्धछद्मस्थक्षीणकषायवीतरागदर्शनाऽऽाः च। 2. प्रथमसमयनिर्ग्रन्थोऽप्रथमः चरमः च तथा अचरमः च।