Dravya Gun Paryayno Ras Dravyanuyog Paramarsh Part 05

Author(s): Yashovijay
Publisher: Shreyaskar Andheri Gujarati Jain Sangh

Page 222

१८३२ तथाभव्यत्वतः सर्वेषां युगपदमुक्ति:
११/११ - श्रीहरिभद्रसूरिभिरेव “यथोदितायाः सामग्र्याः तत्स्वाभाव्यनियोगतः। योग्यताऽपगमोऽप्येवं सम्यग् ज्ञेयो 'મહામઃ II” (ચો.વિ.૪ર૪) તિા “તત્વમાનિયોતિઃ = તથા ત્વવ્યાપારા” (ચો.વિ.૪૨૪ .) તિ । तद्वृत्ती व्यक्तम् । यथोक्तं पञ्चसूत्रेऽपि प्रथमसूत्रे “पावकम्मविगमो तहाभव्वत्ताइभावओ” (प.सू.१) इति । म युगपत् सर्वेषां भव्यानां मुक्त्यलाभनियामकमपि तथाभव्यत्वमेव । इदमेवाऽभिप्रेत्य पञ्चसूत्रे ॐ पञ्चमे सूत्रे “तहाभव्वत्ताइभावओ” (प.सू.५/३) इत्युक्तमिति श्वेताम्बराऽऽम्नायानुसारेण बोध्यम् ।
प्रकृते आध्यात्मिकोपनयस्त्वेवम् - भव्यस्वभावतः सम्यग्दृष्टि-श्रावक-साधु-क्षपक-केवलि-मुक्तस्वरूपेण परिणमनाय या अस्मदीययोग्यता तत्कार्योपधानकृते सावधानतया भाव्यम् । कर्मवशतः,
संयोगवशतः, दैन्यवशतः भवितव्यतावशाद् वा कश्चिद् जीवो मोहमूढतया जडतया वा ज्ञायेत का तथापि तस्य जडतया परिणमनं न शक्यते कर्तुम्, तस्य तथाविधाऽभव्यस्वभावस्य सत्त्वात् । न हि
जीवः जातुचिद् जडतया सम्भूय आत्महानभाग् भवति । न केवलं जडतया, स्वसमानाधिकरणपुण्य - આ તમારી વાત સાચી છે. પરંતુ અહીં પણ ફરીથી પ્રશ્ન એ જ ઉપસ્થિત થશે કે બાહ્ય નિમિત્તો જે જીવોને એકસરખા મળે છે તે તમામ જીવોને અધ્યાત્મ-ભાવના વગેરેનો લાભ એકસરખો કેમ થતો નથી ? અમુક જ જીવોને અધ્યાત્મ, ભાવના વગેરેનો લાભ કેમ થાય છે ? આ પ્રશ્નના નિયામક તરીકે તથાભવ્યત્વને જ માનવું પડશે. ‘તથાભવ્યત્વના બળથી જ અધ્યાત્મ વગેરે સામગ્રી મળવાથી કર્મબંધયોગ્યતા રવાના થશે' - આવું માનવું જરૂરી છે. તેથી જ યોગબિંદુ ગ્રંથમાં જણાવેલ છે કે “અધ્યાત્મ, ભાવના વગેરે શાસ્ત્રોક્ત કર્મબંધયોગ્યતાનાશક સામગ્રીથી કર્મબંધયોગ્યતાનો નાશ થાય છે. તે પણ આ રીતે તસ્વાભાવ્યના પ્રભાવે = તથાભવ્યત્વના પ્રવર્તનથી થાય છે - તેમ મહાત્માઓએ સમ્યફ પ્રકારે સ જાણવું. ‘તસ્વાભાવ્યનિયોગ = તથાભવ્યત્વપ્રવર્તન' - આવું અર્થઘટન યોગબિંદુવ્યાખ્યાકાર મહર્ષિએ જે કરેલ છે. અમે તે મુજબ જ અર્થ કર્યો છે. પંચસૂત્ર ગ્રંથના પ્રથમસૂત્રમાં પણ જણાવેલ છે કે પાપકર્મનો || ઘટાડો તથાભવ્યત્વ વગેરેના પ્રભાવે થાય છે.”
# પંચસૂત્ર સંદભવિચાર છે સ (યુપ.) એકીસાથે બધા ભવ્યાત્માઓને મોક્ષનો લાભ નથી થતો, તેમાં પણ નિયામક તથાભવ્યત્વ જ
છે. આ જ આશયથી પંચસૂત્ર ગ્રંથના પાંચમા સૂત્રમાં ‘તથાભવ્યત્વ વગેરેના પ્રભાવે યુગપતુ બધા ભવ્યાત્માની મુક્તિ થતી નથી તેમ જણાવેલ છે. આમ તથાભવ્યત્વ અંગે શ્વેતાંબરપરંપરા મુજબ નિરૂપણ સમજવું.
ભવ્ય-અભવ્યરવભાવ જાણી ચોગ્યતાને સક્રિય બનાવીએ . આધ્યાત્મિક ઉપનય :- ભવ્યસ્વભાવના લીધે સમકિતી, શ્રાવક, સાધુ, ક્ષપકશ્રેણીઆરૂઢ, કેવલજ્ઞાની અને મુક્ત સ્વરૂપે પરિણમન થવાની આપણી યોગ્યતાને સક્રિય બનાવવા માટે આપણે સાવધાન રહેવાનું છે. તેમજ કર્મવશ, સંયોગવશ, લાચારીવશ કે ભવિતવ્યતાવશ કોઈ જીવ મોહમૂઢ બનેલો જણાય, જડ જેવો જણાય તો પણ તે જીવ જીવ તરીકે મટીને જડ કદાપિ બનવાનો નથી. કેમ કે તેનો તેવા પ્રકારનો અભવ્યસ્વભાવ વિદ્યમાન છે. જીવ જડ બનવાની નુકસાનીને ક્યારેય ભોગવવાનો નથી. જીવ માત્ર જડ 1. T૫ર્મવિરામ તથTમત્વામિાવતિ2. તથTમત્વાઢિમાવતઃ|