Dravya Gun Paryayno Ras Dravyanuyog Paramarsh Part 05

Author(s): Yashovijay
Publisher: Shreyaskar Andheri Gujarati Jain Sangh

Page 230

१८४०
शुद्ध-पूर्णचैतन्यस्वभावाविर्भाव: परमप्रयोजनम् ० ११/१२ स्वभावपरम्, सामान्यमित्यनेन सामान्यस्वभावः ग्राह्यः ‘विशेषः' इत्यनेन च विशेषस्वभावः । प उक्ता देवसेनमतानुसारेण द्रव्यस्य एकादश सामान्यस्वभावाः। जीवादिद्रव्याणां दश विशेषरा स्वभावाः तद्द्वारेण जीवादिद्रव्याणि चोत्तरत्र वक्ष्यन्ते इत्यवधेयम् । म प्रकृते आध्यात्मिकोपनयस्त्वेवम् – प्रतिद्रव्यं स्वकीयः परमस्वभावो वर्तते । स च सर्वदा एकरूपः । । केवलं जीवद्रव्यस्य अयं विशेषो यदुत तच्चैतन्यं प्रकटाऽप्रकट-शुद्धाऽशुद्धत्वादिरूपेण विविधतया
परिणमति। ततश्च तत् पूर्णतया आविर्भावयितुं विशोधयितुञ्चोद्यमः पर्यन्तकालं यावत् कार्य १. इत्युपदिश्यतेऽत्र । तत एव च “जत्थ न जरा, न मरणं, न रोग-सोगा, न चेव दारिदं । न भयं, न
इट्ठजोगो, न विओगो जत्थ कइया वि।। साइमणंतं कालं तत्थ सिवम्मि गओ विगयबाहो । जीवो सुहिओ का चिट्ठइ पज्जंताऽऽराहणपभावा ।।” (आ.प.९२४/९२५) इति आराधनापताकायां दर्शितम् अनाबाधं सिद्धस्वरूपं
ત્વરિતં પ્રાદુર્મવેત્તા૨૧/૧૨
તે જ પ્રમાણે અમે ગુજરાતીમાં જણાવેલ છે. એ જ રીતે સામાન્ય શબ્દ સામાન્યસ્વભાવને દર્શાવે છે તથા ‘વિશેષ:' આવું પદ વિશેષસ્વભાવને બતાવે છે. તે મુજબ જ અમે પરામર્શકર્ણિકાસુવાસમાં અનુવાદ કરેલ છે. શ્રીદેવચન્દ્રજી ઉપાધ્યાયના મંતવ્યને વિજ્ઞ વાચકવર્ગે ઊંડાણથી વિચારવું. | (ઉ.) આ રીતે દિગંબર દેવસેનજીના મત મુજબ પ્રસ્તુત ૧૧ મી શાખામાં દ્રવ્યના અગિયાર
સામાન્ય સ્વભાવનું નિરૂપણ પૂર્ણ થયું. હવે જીવાદિ દ્રવ્યોના દશ વિશેષ સ્વભાવો અને તેના દ્વારા આ જીવાદિ દ્રવ્યો આગળની બારમી શાખામાં કહેવાશે. આ બાબતને અધ્યતા વર્ગે ખ્યાલમાં રાખવી.
પરમભાવને પૂર્ણ વિશુદ્ધ કરીએ છ આધ્યાત્મિક ઉપનય :- દરેક દ્રવ્યમાં પોતાનો પરમભાવ હોય છે. તે કાયમ એકસરખો રહે છે. ફક્ત રા જીવ દ્રવ્યની વિશેષતા એ છે કે જીવનું ચૈતન્ય પ્રગટ-અપ્રગટ, શુદ્ધ-અશુદ્ધ વગેરે સ્વરૂપે વિવિધ પ્રકારનું
બનતું હોય છે. તેથી તેને પૂર્ણતયા પ્રગટ કરવાનો અને વિશુદ્ધ બનાવવાનો ઉદ્યમ જીવનના છેડા સુધી કરવો જોઈએ - તેવા પ્રકારનો ઉપદેશ અહીં પ્રાપ્ત થાય છે. તેના પ્રભાવે જ આરાધનાપતાકામાં જણાવેલ નિરાબાધ સિદ્ધસ્વરૂપ ઝડપથી પ્રગટ થાય છે. ત્યાં જણાવેલ છે કે “જ્યાં (૧) ઘડપણ નથી, (૨) મરણ નથી, (૩) રોગો નથી, (૪) શોક નથી, (૫) દરિદ્રતા નથી, (૬) ભય નથી, (૭) ઈષ્ટ પુત્રાદિનો સંયોગ નથી, (૮) ક્યારેય પણ કેવળજ્ઞાનાદિનો વિયોગ નથી, તે સિદ્ધશિલામાં અંતિમ આરાધનાના પ્રભાવથી ગયેલો જીવ પીડારહિત બનીને સાદિ-અનંત કાળ સુધી સુખી રહે છે.”(૧૧/૧૨)
1. यत्र न जरा, न मरणम्, न रोग-शोकाः, न चैव दारिद्र्यम्। न भयम्, न इष्टयोगः, न वियोगो यत्र कदाऽपि ।। सादिकमनन्तं कालं तत्र शिवे गतः विगतबाधः। जीवः सुखितः तिष्ठति पर्यन्ताराधनाप्रभावात्।।