Dravya Gun Paryayno Ras Dravyanuyog Paramarsh Part 05

Author(s): Yashovijay
Publisher: Shreyaskar Andheri Gujarati Jain Sangh

Page 105

सर्वशून्यतापत्तिः
ચ
*નહિ તો સકલશૂન્યતા હોવઇ, (૨) ૬નાસ્તિભાવ પરભાવઈ જી પરભાવઈ પણિ સત્તા કહતાં, એકરૂપ સવિ પાવઈ જી; સત્તા જિમ અસત્તા ન ફુરઈ, વ્યંજક અમિલન વશથી જી, *છતો *શરાવગંધ નવિ ભાસઈ, જિમ વિણ નીરફરસથી– જી (નહિ તો=) જો અસ્તિસ્વભાવ ન માંનિઇં તો પરભાવાપેક્ષાઈ જિમ નાસ્તિતા, તિમ સ્વભાવાપેક્ષાð પણિ નાસ્તિતા થતાં, સકલશૂન્યતા (હોવઈ=) થાઈં.
*
I/૧૧/૬॥ (૧૮૮) સ
११/६
વિપક્ષવાધમાઃ - ‘અન્યયંતિ
१७१५
=
अन्यथा सर्वशून्यता भवेद् (२) नास्तित्वं खलु परभावेन, परभावेनाऽस्तित्वे सर्वं ह्येकस्वरूपमापद्येत ।
अस्तित्ववन्नास्तित्वं द्रुतं न स्फुरति व्यञ्जकविरहेण,
न भाति सन्नपि शरावगन्धः सदा व्यञ्जकवियोगवशेन । । ११/६॥ प्रकृते दण्डान्वयस्त्वेवम् – अन्यथा ( = अस्तिस्वभावानभ्युपगमे ) सर्वशून्यता भवेत्। नास्तित्वं खलु परभावेन (कथ्यते)। परभावेन अस्तित्वे सर्वम् एकस्वरूपं हि आपद्येत । व्यञ्जकविरहेण अस्तित्ववद् नास्तित्वं द्रुतं न स्फुरति । शरावगन्धः सन्नपि व्यञ्जकवियोगवशेन सदा न भाति । । ११ / ६।। અન્યથા = अस्तिस्वभावाऽनभ्युपगमे सर्वशून्यता वस्तुमात्रराहित्यं भवेत् प्रसज्येत, का परकीयद्रव्य-क्षेत्र-काल-भावापेक्षया नास्तित्ववत् स्वकीयद्रव्य - क्षेत्रादिनाऽपि नास्तित्वाऽभ्युपगमात्। सा
=
અવતરણિકા :- અસ્તિસ્વભાવનો સ્વીકાર કરવામાં સહાયક એવું પ્રમાણ દેખાડી ગયા. હવે ગ્રંથકારશ્રી અસ્તિસ્વભાવનો સ્વીકાર ન કરવામાં આવે તો શું સમસ્યા સર્જાય ? તેને દર્શાવે છે :
શ્લોકાર્થ :- અસ્તિસ્વભાવનો સ્વીકાર કરવામાં ન આવે તો સર્વશૂન્યતાની આપત્તિ આવે. (૨) પરભાવથી નાસ્તિત્વ જાણવું. પરભાવથી જો વસ્તુ હાજર હોય તો બધી વસ્તુ એકસ્વરૂપ જ બની જાય. ભંજક ન હોવાથી અસ્તિત્વની જેમ નાસ્તિત્વ ઝડપથી સ્ફુરતું = જણાતું નથી. માટીના કોડિયામાં વિદ્યમાન એવી પણ ગંધ વ્યંજકના અભાવના લીધે સર્વદા જણાતી નથી. (૧૧/૬)
प
रा
म
शे
અસ્તિસ્વભાવમાં વિપક્ષબાધક પ્રમાણ
વ્યાખ્યાર્થ :- અસ્તિસ્વભાવનો સ્વીકાર કરવામાં ન આવે તો સર્વશૂન્યતાની આપત્તિ આવશે. અસ્તિસ્વભાવ ધારણ કરવા કોઈ પણ વસ્તુ તૈયાર જ ન હોય તો તમામ વસ્તુનો ઉચ્છેદ = અભાવ જ થઈ જાય ને ! કારણ કે અસ્તિસ્વભાવનો અસ્વીકાર કરવાનો મતલબ જ એવો થાય છે કે પરદ્રવ્ય -ક્ષેત્ર-કાળ-ભાવથી જેમ વસ્તુ હાજર નથી તેમ સ્વકીય દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાળ-ભાવથી પણ વસ્તુ હાજર નથી. ♦ મો.(૨)માં ‘નૈકે' પાઠ. ૐ કો.(૧૩)માં ‘નાસ્તિતાભાવ' પાઠ, ફુરઈં = સ્ફુરે. આધારગ્રંથ - ગુર્જર રાસાવલી, તેરમા-ચૌદમા શતકના ત્રણ પ્રાચીન ગુજરાતી કાવ્યો સંપા. હરિવલ્લભ ભાયાણી. I મો.(૨)માં ‘નીરસથી’ અશુદ્ધ પાઠ. ચિહ્નન્દ્વયમધ્યવર્તી પાઠ કો.(૧૧)માં નથી. શરાવ = કોડીયું.
क
र्णि
Cu