Dravya Gun Paryayno Ras Dravyanuyog Paramarsh Part 05

Author(s): Yashovijay
Publisher: Shreyaskar Andheri Gujarati Jain Sangh

Page 120

可可可好不过可
१७३० વૃત્તિ). કૃતિ ।
અધિત્ત્વવોઘામ તવૃત્તો મોક્ષરત્નાયામ્ (ભા.ર..રૂ૦ મો.વૃ. પૃષ્ઠ-99)|
प्रकृते आध्यात्मिकोपनयस्त्वेवम् - यथा जलसम्पर्कात् शरावगन्धः अभिव्यङ्ग्यः न तूत्पाद्यः तथा केवलज्ञानाद्यात्मगुणा अपि रत्नत्रयाराधना - तत्त्वत्रयोपासनातः व्यङ्ग्याः न तूत्पाद्याः, तेषामनादिकालत आत्मनि सत्त्वात् । तदभिव्यक्त्युद्यम एव साधना, तदभिव्यक्तिश्च सिद्धिरित्युच्यते । सिद्धिः साधनासामर्थ्येन लभ्यते, न तु वाद-विवादादितः । अतो वाद-विवादादिविभ्रमं विमुच्य सम्यग्दर्शनादिरत्नत्रयाराधना-देवादितत्त्वत्रयोपासनागोचरः एव यथाशक्ति प्रयत्नः कार्यः । तदन्यत् सर्वमालजालं णि कायादिक्लेश एव वेति ततः सुदूरं यातव्यमात्मार्थिनेत्युपदेशः । ततश्च 1“जेऽणंतनाण-दंसण-वीरिय का -सुहरूवऽणंतचउसहिया । भवदुक्ख सुक्खरहिया लोयग्गठिया अरिहमहिया ।। ” ( आ. प. २४९) इति आराधनापताकावर्णितं सिद्धस्वरूपमनायासेनाऽऽविर्भवेत् ।।११/६।।
અનેકાન્તવાદીની વાત યુક્તિસંગત જ છે.)” આ પ્રમાણે મહોપાધ્યાયજી મહારાજે ભાષારહસ્યપ્રકરણની સ્વોપન્ન ટીકામાં જણાવેલ છે.
V
રું સાધનાતઃ સિદ્ધિઃ સ
रा
११/६
(ધિ.) આ બાબતનું અધિક પ્રતિપાદન અમે (દ્રવ્યાનુયોગપરામર્શકર્ણિકાકાર યશોવિજય ગણીએ) ભાષારહસ્ય ઉપર ‘‘મોક્ષરત્ના’ નામની વ્યાખ્યામાં કરેલ છે. જિજ્ઞાસુ વાચકવર્ગ ત્યાં દૃષ્ટિપાત કરી શકે છે. ઊ સાધના અને સિદ્ધિ અંગે સમજણ ઊ
આધ્યાત્મિક ઉપનય :- ટબામાં દર્શાવ્યા મુજબ, જેમ કોડિયાની ગંધ જલસંપર્કથી વ્યંગ્ય છે, ઉત્પાઘ
સુ નહિ તેમ કેવલજ્ઞાનાદિ આત્મગુણો પણ રત્નત્રયની આરાધના દ્વારા અને તત્ત્વત્રયની ઉપાસના દ્વારા વ્યંગ્ય છે, ઉત્પાદ્ય નહિ. કેમ કે કેવલજ્ઞાનાદિ ગુણો આત્મામાં અનાદિ કાળથી વિદ્યમાન જ છે. તેની ॥ અભિવ્યક્તિ માટેનો ઉદ્યમ એટલે સાધના તથા તેની અભિવ્યક્તિ એટલે સિદ્ધિ. સાધનાથી જ સિદ્ધિ મળે છે, કેવળ ચર્ચાથી નહિ. આથી વ્યર્થ વાદ-વિવાદ-વિતંડાવાદમાં ક્યારેય અટવાયા વિના, પ્રલાપ કે બકવાટ કર્યા વગર સમ્યગ્દર્શનાદિ રત્નત્રયની આરાધના અને દેવ-ગુરુ-ધર્મસ્વરૂપ તત્ત્વત્રયીની ઉપાસના કરવાનો જ ઉદ્યમ શક્તિને છૂપાવ્યા વિના પ્રામાણિકપણે કરવો. એ જ પરમાર્થથી શ્રેયસ્કર છે. એ સિવાય બીજી બધી પ્રવૃત્તિ કેવળ મોહરાજાની માયાજાળ, આળપંપાળ કે મજૂરી જ છે. તેનાથી દૂર રહેવાની આત્માર્થી જીવને આ શ્લોક દ્વારા પ્રેરણા મળે છે. તેના લીધે આરાધનાપતાકા ગ્રંથમાં જણાવેલ સિદ્ધસ્વરૂપ સરળતાથી પ્રગટે છે. ત્યાં જણાવેલ છે કે ‘એ સિદ્ધ ભગવંતો અનંતજ્ઞાન, અનંતદર્શન, અનંતશક્તિ, અનંતસુખ સ્વરૂપ અનંતચતુષ્ટયથી યુક્ત છે. સાંસારિક સુખ-દુઃખથી રહિત છે. લોકાગ્રભાગમાં રહેલા છે. તેમજ દીક્ષા લેતા અરિહંત પરમાત્માઓ દ્વારા ‘મો સિદ્ધાળું' આ પ્રમાણે બોલવા વડે સિદ્ધો પૂજાયેલા છે.' (૧૧/૬)
1. યેઽનન્તજ્ઞાન-વર્શન-વીર્ય-મુલરૂપાડનત્તવતુઃસહિતાઃ। મવવુલ-મુવરહિતાઃ નોાપ્રસ્થિતાઃ અર્જુમંદિતાઃ।।
૧. યશોવિજય ગણીએ મુનિ અવસ્થામાં પોતાના જીવનમાં કરેલી સૌપ્રથમ સંસ્કૃતરચના એટલે ‘મોક્ષરત્ના’ વ્યાખ્યા. ભાષારહસ્ય પ્રકરણનું સ્વોપજ્ઞ વિવરણ, મોક્ષરત્ના ટીકા, ‘કુસુમામોદા' નામનું હિન્દીવિવેચન પુસ્તકાકારે દિવ્યદર્શન ટ્રસ્ટ, ધોળકા દ્વારા પ્રકાશિત થયેલ છે. તેની બીજી આવૃત્તિનું પણ થોડા સમય પૂર્વે પ્રકાશન થયેલ છે.