Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 05 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 146

- स्थानाङ्गसने सम्यग्दर्शनादेश्च स्थितिप्रमाणमौपम्याद्वया भवतीति तामाह
मूलम्-अटविहे अद्धोमिए पण्णत्ते, ते जहा पलिओवमे १, सागरोवमे २, उस्सप्पिणी ३, ओसप्पिणी ४, पोग्गलपरिय? ५, तीयद्धा ६, अणागयद्धा ७, सबद्धा ८॥ सू० ३२॥ ___ छाया--अष्टविधम् अद्वौपम्यं प्रज्ञप्तम् , तद्यथा-पल्योपमं १, सागरोपमम् २, उत्सर्पिणी ३, अवसर्पिणी ४, पुद्गलपरिवर्तः ५, अतीताद्धा ६, अनागत्ताद्वा ७, सर्वाद्धा ८॥ सू० ३२ ।
टीका--' अट्ठविहे ' इत्यादि--
अद्वौपम्यम्-उपमेव औपम्यं-पल्यादिरूपम् , तत्पधाना अद्धा-अधौपम्यम् । राजदन्तादित्वाददाशब्दस्य पूर्वनिपातः।
तच अष्टविधं प्रज्ञप्तम् , तद्यथा-पल्योपमम्-पल्येन उपमा यत्र काले परिमाणतो भवति स कालः-पल्योपमम् । नपुंसकत्वं रूढितो बोध्यम् १। एवं सागरो.
सम्यग्दर्शनादिकी स्थितिका प्रमाण औपम्पाद्धासे होता है, इस. लिये सरकार अब उसका निरूपण करते हैं--
" अविहे अद्धोवमिए पण्णत्ते" इत्यादि ।।
टीकार्य-- अद्वौपम्य काल आठ प्रकारका कहा गयाहै, जैसे-पल्यो. पम१, सागरोपम २, उत्सर्पिणी ३, अवसर्पिणी ४, पुद्गलपरिवर्त ५, अतीताद्धा ६, अनागताद्धा ७, और सर्वोद्धा ८।।
उपमाही औपम्प है, यह औपम्य पल्यादिरूप होता है, इस पल्यादि रूप प्रधानतावाला जो अद्धा-काल है, वह अद्धौपम्य है, यह अद्वौपम्य जो पल्योपम आदिके भेदसेआठ प्रकारका कहा गया है, उसका तात्पर्य ऐसा है कि जिस कालमें परिमाणकी अपेक्षासे पल्प द्वारा उपमा दी जाती है, ऐसा वह काल पल्योपम है, इसी तरहसे सागरोपमके
સમ્યગ દર્શન વિગેરેની સ્થિતિનું પ્રમાણ પામ્યાદ્ધા (ઉપમાકાળ) વડે જાણું શકાય છે. તેથી હવે સૂત્રકાર ઔપચ્ચાદ્ધાના આઠ પ્રકારનું નિરૂપણ કરે છે–
" अविहे अद्धोवमिए पण्णत्ते" त्या
ટીકાર્થ-અદ્વીપમ્ય (ઉપમા કાળ) આઠ પ્રકારને કહ્યો છે. તે પ્રકાર નીચે प्रभारी छ.(१) ५त्या५म, (२) सागरे।५८, (3) Satel, (४) सबसपिणी, (५) पसल परिपतः, (६) अतीताद्धा, (७) मनायताद्धा, मन (८) सद्धिा.
જે કાળને ઉપમા દ્વારા જ સમજી શકાય છે તેને પામ્યા દ્ધા કહે છે. પલ્યાદિ રૂપ પ્રધાનતાવાળા જે અદ્ધા (કાળ) છે, તેનું નામ અદ્ધોપમ્ય છે.
પલ્યોપમ–જે કાળનું માપ પલ્યની ઉપમા દ્વારા જાણી શકાય છે, એવા કાળનું નામ પોપમ કાળ છે. એક જન લાંબા, એક જન
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૫