Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 05 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 632

३०६
सुधा टीका स्था० १० सू० ५८ संज्ञानां दर्शावधत्यनिरूपणम् संज्ञा मायासंज्ञा चेति । एताः संज्ञाः पञ्चेन्द्रियानाश्रित्य व्याख्याताः एकेन्द्रियादीनां तु यथोक्त क्रियाप्रयुक्त कर्मोदयादिपरिणतिरूपा एव ता बोध्या इति ।
इत्थं सामान्यतः संज्ञाभेदानभिधाय संपति ता एव चतुर्विंशतिदण्डकस्थमत्येकजीवमाश्रित्याह-' नेरइयाणं ' इत्यादि । नैरयिकाणां - नारकजीवानाम् एव - मेव - अनन्तरोक्तसंज्ञावदेव दश संज्ञा बोध्या । एताः संज्ञा न केवलं नारकाणामेव अपि तु नारकाद्यारभ्य वैमानिकान्तानां चतुर्विंशतिदण्डकोक्तानां समस्तजीवानां भवतीति दर्शयितुमाह-' एवं निरंतरं जाव वैमाणियाणं ' इति । ०५८ ।।
अनन्तरसूत्रे नैरयिकादि वैमानिकान्तानां संज्ञा उक्ताः । तत्र वैमानिकाः ग्रहण हुआ है। ये संज्ञाएं यहां पत्रेन्द्रिय जीवोंके अश्रित नहीं कर के व्याख्यात हुई हैं। एकेन्द्रिय आदि जीवोंके तो ये यथोक्त क्रिया प्रयुक्त कद आदि की परिणति रूपही होती हैं ऐसा जानना चाहिये ।
इस तरह से सामान्य रूप से संज्ञा भेदोंको कहकर अब सूत्रकार उनका कथन चौबीस दण्डकोंमें प्रत्येक जीवको आश्रित करते हैं-नेरइयाण " इत्यादि
66
इस सूत्र द्वारा यह प्रकट किया गया है कि नारक जीवोंको अन न्तरोक्त संज्ञाओं की तरह ही १० संज्ञाएँ होती हैं- ये संज्ञाएँ केवल नारकियोंको ही होती हैं ऐसी बात नहीं हैं किन्तु नारकसे लेकर वैमानिक तक समस्त जीवों को होती है। यही बात - “ एवं निरंतरं जाव वेमाणियाणं " इत्यादि सूत्र पाठ द्वारा प्रकट की गई है | सूत्र ५८ ॥
इस पूर्वोक्त ५८ वे सूत्रमें नैरपिक से लेकर वैमानिक तकके समस्त जीवोंके संज्ञाएँ होती हैं ऐसा कहा गया है इनमें वैमानिक जो जीव
જીવાને આશ્રિત કરીને આ સ`જ્ઞાઓનુ` વિવેચન કરવામાં આવ્યું નથી. એકેન્દ્રિય આદિ જીવામાં તે તે સંજ્ઞાએ યથે કત ક્રિયાપ્રયુકત કહૃદય આદિની પરિણતિ રૂપ જ હાય છે, એમ સમજવું.
આ રીતે સામાન્ય રૂપે સ'જ્ઞાના ભેદોનુ કથન કરીને હવે સૂત્રકાર ૨૪ દંડકામાંના પ્રત્યેક દડકના જીવને અનુલક્ષીને આ સંજ્ઞાએનું કથન કરે છે नेरइयाणं " छत्याहि-या सूत्र द्वारा से बात प्रवामां भावी छे ઉપર્યુકત દસે પ્રકારની સંજ્ઞાઓના નારકામાં સદ્ભાવ હાય છે. આ સંજ્ઞાઓને એકલાં નારકામાં જ સદૂભાવ હાય છે, એવું નથી પરંતુ નાકાથી લઈને વૈમાનિકે પન્તના સમસ્ત જીવામાં પણ આ સ્રજ્ઞાઓને સદ્ભાવ હાય छे. ये बात सूत्र " एवं निरंतर जाव वेमाणियाणं " इत्यादि सूत्रपाठ द्वारा प्रट पुरी छे ॥ सू. ५८ ॥
આગલા સૂત્રમાં એવું પ્રતિપાદન કરવામાં આવ્યું છે કે આહારસ‘જ્ઞા આદિ દસે સ'જ્ઞાઓના નારકથી લઈને વૈમાનિકે પર્યન્તના જીવામાં સદૂભાવ
66
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૫