Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 05 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 734

७०५
सुघाटीका स्था०र० स० ८९ चयादिनिरूपणम् कर्मपुद्गलानां पृथग्मवनमिति । अनन्तरं कर्मपुद्गलानां चयादिरुक्त इति पुद्गलप्रस्तावाद स्कन्धादीनाह-'दसपएसिया' इत्यादि । दशपदेशिका:-दशच ते प्रदेशाः-निरंशा अवयवाश्चेति दशप्रदेशा, ते सन्ति येषां ते तथा-दशपदेशात्मकाः स्कन्धाः पुद्गलसमूहाअनन्ताः प्रज्ञप्ता इति द्रव्यतः। तथा-दशपदेशावगाढाः दशसु प्रदेशेषु-क्षेत्रांशविशेषेषु अवगाढा आश्रित्ताः पुद्गला अनन्ताः कथिता इति क्षेत्रतः । तथा-दशसमयस्थितिका:-दशसमयान् यावत् स्थितिमन्तः पुगला अनन्ताः इति कालतः। एवमेव पश्चानां वर्णानां ५, द्वयोर्गन्धयोः २ पश्चानां रसानां ५ पञ्चाना स्पर्शानां च भेदयुक्ताः पुद्गला अनन्ता: बोध्याः। अमुमेवार्थ सूचयितुमाह-'दशगुणकालकाः कर्म पुद्गलोंका जो जीव प्रदेशोंसे पृथग् होना है यह निर्जरा है इस प्रकारसे कर्म पुद्गलोंको चयादि कहकर अब सत्रकार पुद्गलके प्रस्तावसे स्कन्ध आदिका कथन करते हैं-" दसपएसिया" इत्यादि-दश जो निरंश अवयय हैं वे दश प्रदेश हैं-ये दश प्रदेश हैं जिनके चे दश प्रदेशिक स्कन्ध हैं परमाणुरूप पुद्गलोंका समुदायरूप होता है। ये दश प्रदेशिक स्कन्ध द्रव्यकी अपेक्षासे अनन्त कहे गये हैं। तथा-दश प्रदे. शावगाढ स्कन्ध क्षेत्रांश विशेषरूप प्रदेशोंमें आश्रित पुद्गल क्षेत्रकी अपेक्षासे अनन्त कहे गये हैं तथा-दश समय तककी स्थितिवाले पुद्गल कालकी अपेक्षा अनन्त कहे गये हैं । इसी प्रकार पांच वर्षों के दो गन्धों के, पांच रसोंके पांच स्पर्शों के भेदोंसे युक्त पुद्गल भी अनन्त कहे गये हैं। इसी अर्थको सूचित करनेके लिये सत्रकारने “दश गुणकालका पुद्गलाः अनन्ताः प्रज्ञप्ताः “यहांसे लेकर" दश गुणरूक्षाः पुद्गलाः अनन्ताः ફલરૂપ સુખદુઃખાદિના વેદન દ્વારા કર્મ પુદ્ગલેનું જીવપ્રદેશથી અલગ થવા રૂપ જે કાર્ય થાય છે તેનું નામ નિજ રા છે.
આ પ્રકારે પુદ્ગલેના ચયાદિનું કથન કરીને હવે સૂત્રકાર અન્ય આદિનું ध्यन रे छ “ दसपएसिया" त्याहि-रे इस नि२ मपय छ तेमन इस પ્રદેશ કહે છે. એવાં દસ પ્રદેશેવાળા કન્યને દસ પ્રદેશિક કન્ય કહે છે. કન્ય પરમાણુ રૂપ પુદ્ગલેના સમુદાય રૂપ હોય છે. આ દસ પ્રદેશિક સ્કન્ધાને દ્રવ્યની અપેક્ષાએ અનંત કહ્યા છે. તથા દસ પ્રદેશાવગાઢ (દસ પ્રદેશોની અવગાહનાવાળા) સ્કન્ધને ક્ષેત્રાંત વિશેષ રૂપ પ્રદેશમાં આશ્રિત પુદ્ગલ ક્ષેત્રની અપેક્ષાએ અનંત કહ્યા છે. તથા દસ સમય સુધીની સ્થિતિવાળાં પુદગલેને કાળની અપેક્ષાએ અનંત કહ્યા છે.
એ જ પ્રમાણે પાંચ વર્ણો, બે ગધે, પાંચ ર અને પાંચ સ્પર્શોના हाथी युत पुरा पशु सनत jai छ. मे पातने सूत्रमारे " सगुण स्था०-८९
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૫