Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 05 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 667

६३८
स्यानाङ्गसूत्रे व्याख्यातपायाणि । जातिस्थविराः-जात्या जन्मना स्थविराः-पष्टिवर्षप्रमाण. जन्मपर्यायाः॥८॥श्रुतस्थविराः स्थानाङ्गाधङ्गधारिणः ।९॥ तथा-पर्यायस्थविराः= विंशतिवर्षप्रमाणप्रव्रज्यापर्यायधारका इति ॥१०॥ मू० ६७॥
स्यविराश्च स्वाश्रितान् पुत्रवत्पालयन्तीतिपुत्रभेदान् पाह
मलम्-दस पुत्ता पण्णत्ता, तंजहा-अत्तए १ खेत्तए २ दिन्नए ३ विण्णए ४ उरसे ५ मोहरे ६ सोंडीरे ७ संबुद्धे ८ उपयाइयए ९ धम्मंतेवासी १० ॥सू० ६८॥
छाया-दश पुत्राः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-आत्मजः १ क्षेत्रजः २ दत्तकः ३ विनयितः ४ औरसः ५ मौखरः ६ शौण्डीरः ७ संवर्द्धितः ८ औपयाचितकः ९ धर्मान्तेवासी १० ॥सू० ६८। इन तीन स्थानों की व्याख्या पहिले की जा चुकी है। जो ६० वर्षकी जन्म पर्यायवाला हो चुका हो वह जाति (वय) स्थविर है, आचार आदि अङ्गोका जो धारक होता है यह श्रुतस्थविर है और जिसकी दीक्षा पर्याय २० वर्ष की हो चुकी है ऐसा वह साधु पर्यायस्थविर है ।। मू. ६७ ॥
स्थविर जन अपने आश्रितोंका पालन पुत्रकी तरह करते हैं अतः अब सूत्रकार पुत्र के भेदोंका कथन करते हैं---
" दस पुत्ता पण्णत्ता" इत्यादि ॥ सूत्र ६८ ॥
टीकार्य-पुत्र दश प्रकारके कहे गये हैं-जो सदाचारके पालनसे अपने पिताकी मर्यादाको पवित्र रखता है वह पुत्र है ये पुत्र आत्मज १ क्षेत्रज २ दत्तक ३ विनयित ४ औरस ५. मौखर ६, शौण्डीर ७, संवदित ८ औपयाचितक ९ एवं धर्मान्तेवासी १० इस प्रकार से १० प्रकारके कहे સ્થિર કરનારને પ્રશાતૃસ્થવિર કહે છે. કુલસ્થવિર, ગણુસ્થવિર અને સંઘસ્થવિરની વ્યાખ્યા આગળ કહ્યા પ્રમાણે સમજવી ૬૦ વર્ષની જન્મપર્યાય જેણે વ્યતીત કરી નાખી છે એવી વ્યક્તિને જાતિસ્થવિર કહે છે. આચાર આદિ અંગોને જે ધારક હોય છે તેને શ્રતસ્થવિર કહે છે. જેણે ૨૦ વર્ષની દીક્ષા પર્યાય પાળી લીધી હોય એવી વ્યક્તિને પર્યાયસ્થવિર કહે છે. એ સૂત્ર ૬૭
સ્થવિરે પોતાના આશ્રિતનું પુત્રની જેમ પાલન કરે છે, તેથી હવે सूत्रा२ पुत्रना होनु ४थन ४२ छ,--"दसपुत्ता पण्णता" त्याह-(सू. १८)
टी--पुत्र इस प्रा२न। ४ा छ-(१) मारम, (२) क्षेत्र, (3) हत्त, (४) विनायित, (५) मौरस, (६) भौमर, (७) शौ १२, (८) सपद्धित, () मोय. यायित भने (१०) धर्मान्तवासी.
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૫