Book Title: Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
स्थानाङ्गसूत्रे स्वेन निर्देशः सम्यग्दर्शनादीनां समुदितानामेव मोक्षमार्गत्वदर्शनार्थों, नत्वेकैकस्येति । यथा वा-- "शक्तिनिपुणतालोककाव्यशास्त्राघवेक्षणात् ।।
काव्यज्ञशिक्षयाऽभ्यास इति हेतुस्तदुद्भवे" ॥ १॥ इत्यत्र हेतुरित्येकत्वेन निर्देशः शक्त्यादीनां समुदितानामेय कवित्वे हेतुत्वं न तु शक्त्यादेरेकैकस्य हेतुत्वमिति प्रदर्शयितुमिति ६। तथा-पृथक्त्वम् भेदो द्विव. चनबहुवचने इत्यर्थः । तदनुयोगोऽपि पृथक्त्वम् । स यथा-' धम्मत्थिकाये धम्मसम्यग्ज्ञान और सम्यक् चारित्र तथा सम्यक् तप ये अलग २ से मुक्तिके मार्ग नहीं हैं किन्तु एक ही आत्मामें समुदित हुए ये मुक्तिके मार्ग हैं। इस तरह यह एक वचन समुदित सम्यग्दर्शनादिकों में मुक्ति मार्गत्यका समर्थक है और यही यहां इसका अर्थ है इसी तरहसे
" शक्तिनिपुणता लोक " इत्यादि । ___ यहां पर " हेतुः" यह एक वचन में निर्दिष्ट हुआ है सो इससे यह प्रदर्शित किया गया है कि ये शक्ति आदि गुण समुदित अवस्थामें ही कवित्वमें कारण हैं भिन्न २ रूपसे ये कवित्वमें कारण नहीं हैंएक वचनका अनुयोग है तथा-पृथक्त्त्व-पृथक्त्त्व नाम भेदका है और यह भेद द्विवचन एवं बहुवचनका वाचक है इस पृथक्त्वका जो अनुयोग है वह भी पृथक्त्व है इसका अनुयोग इस प्रकारसे है जैसेમુક્તિના માર્ગરૂપ સમજવાના નથી, પરંતુ એક જ આત્મામાં સમુદિત થયેલ આ ચારે વસ્તુ જ મુક્તિના માગરૂપ છે. આ રીતે આ એક વચનવાળા શબ્દનો પ્રયોગ સમુદિત સમ્યગ્દર્શન આદિકમાં મુક્તિમાર્ગનું સમર્થન કરે छ, मेवे! मी म अ ४२ न . मे प्रमाणे...
"शक्ति निपुणता लोक" त्याह
या सूत्रपामा " हेतुः" ५६ मे वयनमा १५यु छ. सही तना વચનમાં પ્રયોગ કરીને એ વાત પ્રકટ કરવામાં આવી છે કે શક્તિ આદિ ગુણો અલગ અલગ રૂપે જુદી જુદી વ્યક્તિઓમાં રહેલા હોય તો તે વ્યક્તિએને કવિ બનાવવામાં કારણભૂત બનતા નથી, પરંતુ એક જ વ્યક્તિમાં આદિ ગુણોને સમુદિત રૂપે સદૂભાવ હોય તે તે વ્યક્તિમાં કવિત્વ શક્તિ ખીલી ઉઠે છે. આ પ્રકારનું એકત્વ અનુયાગનું સ્વરૂપ છે.
પૃથકૃત્વ અનુગ-પૃથકૃત્વ એટલે અલગતા અથવા ભેદ. આ ભેદ દ્વિવચન અને બહુવચનને વાચક છે. આ પૃથફત્વને જે અનુગ છે તેનું નામ પૃથકૃત્વ અનુગ છે. તેને અનુગ આ પ્રકારને સમજ–
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૫
