Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 05 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 629

६००
स्थानाङ्गसूत्रे सरागसम्यग्दृष्टिस्तु दशविधा अपि संज्ञाः क्रमेण व्यवच्छिनत्तीति संज्ञानी दशविधत्वेनाह -
मूलम् -दस सण्णाओपण्णत्ताओ, तं जहा-आहारसण्णा १ जाव परिग्गहसण्णा ४ कोहसण्णा ५ जाव लोहसण्णा ८ लोगसण्णा ९ ओहसण्णा १०। नेरइयाणं दस सण्णाओ एवं चेव । एवं निरंतरं जाव वेमाणियाणं ॥ सू० ५८॥ ___ छाया-दश संज्ञा प्राप्ताः, तद्यथा-आहारसंज्ञा १ यावत् परिग्रहसंज्ञा ४ क्रोधसंज्ञा ५ यावद् लोभसंज्ञा ८ लोकसंज्ञा ९ ओघसंज्ञा १०। नैरयिकाणां दशसंज्ञा एवमेव । एवं निरन्तरं यावद् वैमानिकानाम् ॥ सू०५८॥
टीका-'दस सण्णाओ' इत्यादि
संज्ञायते अवगम्यते आहाराधर्थी जीवोऽनयेति संज्ञा, वेदनीयमोहनीयोदयाश्रया ज्ञानदर्शनावरणक्षयोपशमाश्रया च आहारादिप्राप्त्यर्था विचित्रा क्रियावाला होता है ऐसा वह जीव धर्मचि सम्यक्त्ववाला है कहा भी है
"जो अस्थिकायधम्मं" इत्यादि ।। सूत्र ५७ ॥
सराग सम्यग्दृष्टि १० प्रकारकी भी संज्ञाओंको क्रमशः नष्ट करते हैं इसलिये अब वे संज्ञाओंकी दशविधताका कथन करते हैं__" दस सण्णाओ पण्णत्ताओ" इत्यादि ॥ सूत्र ५८॥ टीकार्थ-संज्ञाएँ १० प्रकारकी कही गईहैं-आहार संज्ञा यावत् परिग्रह संज्ञा ४ क्रोधसंज्ञा ५ यावत् लोभसंज्ञा ८ लोकसंज्ञा ९ और ओघसंज्ञा
जिसके द्वारा यह जीव आहार आदिका अर्थी इच्छावालाहै ऐसाजाना जाताहै, संज्ञाहै वे विचित्र प्रकारकी क्रिया रूप होतीहै, वेदनीय एवं मोहવાળા હોય છે એવા જીવને ધર્મરુચિ સમ્યકત્વવાળો કહે છે. કહ્યું પણ છે કે___“जो अस्थिकायधम्म” त्यादि. ॥ सूत्र ५७॥
ટીકાર્થ–સરાગ સમ્મદૃષ્ટિ જીવ દસે પ્રકારની સંજ્ઞાઓને ક્રમશઃ નાશ કરે છે, તેથી હવે સૂત્રકાર સંજ્ઞાઓના દસ પ્રકારનું નિરૂપણ કરે છે–
" दस सण्णाओ पण्णताओ" त्याहि-(सूत्र ५८)
સંજ્ઞાના નીચે પ્રમાણે દસ પ્રકારે કહ્યા છે-(૧) આહારસંજ્ઞા, (૨) ભય सा, (3) भैथुनसशा, (४) परिसज्ञा, (५) अधसज्ञा, (6) भानसशा, (७) भायास ज्ञा, (८) सोनसा () astो भने (१०) मोबसा .
જેના દ્વારા જીવ આહારાદિ અભિલાષાવાળ બને છે, તેનું નામ સંજ્ઞા છે. તે વિચિત્ર પ્રકારની ક્રિયારૂપ હોય છે, વેદનીય અને મેહનીય કર્મના
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૫