Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 05 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 627

५९८
स्थानाङ्गसूत्रे
तदुक्तम्
"सो होइ अभिगमरुई, सुयनाणं जस्स अत्थओ दिहं । एक्कारस अंगाई, पनयं दिट्टिवाओ य ॥ १ ॥ छाया -- स भवति अभिगमरुचिः श्रुतज्ञानं यस्य अर्थतो दृष्टम् ।
"
एकादश अङ्गानि, प्रकीर्णकम् दृष्टिवादश्च ॥ १ ॥ इति ॥ ६ ॥ तथा - विस्ताररुचिः - विस्तारः- धर्मास्तिकायादीनां पदार्थानां विस्तारेण = सर्वनयप्रमाणज्ञानं तेन रुचिर्यस्य स तथा । यो हि धर्मास्तिकायादीन् पदार्थान् सर्वनयप्रमाणे जानाति स इत्यर्थः । तदुक्तम्
66 दव्वाण सव्वभावा, सव्व पमाणेहि जस्स उवलद्धा । सव्वाहि नयविहीहिं वित्थाररुई मुणेयब्वी ॥ १ ॥ छाया - द्रव्याणां सर्व भावाः, सर्व पमाणैर्यस्य उपलब्धाः । सर्नयविधिभिर्विस्ताररुचिः स ज्ञातव्यः ॥ १ ॥ इति | ७||
तथा - क्रियारुचिः - क्रिया = प्रतिलेखनादिरूपा तत्र रुचि र्यस्य स तथा । यो प्रितिलेखनादिरूपायां क्रियायां श्रद्धावान् भवति स इत्यर्थः । तदुक्तम्" पडिलेहणाइकरणे, रुइजुनो जो य संजओ होइ । केवलनाविरेहिं, सो खलु किरियारुई भणिभो ॥ १ ॥
19
होता है ऐसा जीव अभिगम रुचि सम्यक्त्ववाला होता है। कहा भी है" सो होइ अभिगमरुई " इत्यादि ।
इसका अर्थ स्पष्ट है विस्तार रुचि - सर्वनय एवं प्रमाणसे जो धर्मास्तिकायादिक पदार्थों का ज्ञाता होता है ऐसा वह जीव विस्तार रुचि सम्यक्त्ववाला है कहा भी है- " दव्वाणसन्व भावा " इत्यादि ।
क्रियारुचि - प्रतिलेखनादि क्रियाओंमें जिसकी रुचि होती है प्रतिलेखनादि रूप क्रिया में जो श्रद्धावाला होता है वह जीव क्रियारुचि सम्यक्त्ववाला होता है । कहा भी है- " पडिलेहणाइ करणे " इत्यादि । छे. उछु यछे ! " सों होई अभिगम रूई " इत्याहिઆ સૂત્રપાઠને અર્થ સ્પષ્ટ છે,
વિસ્તારરુચિ-સનય અને પ્રમાણેાના આધાર લઈને જ ધર્માસ્તિકાય આદિ પદાર્થોના જ્ઞાતા થાય છે, એવા જીવને વિસ્તારરુચિ સમ્યક્ત્વવાળા કહે छे. उधुं पशु छे - " दव्वाण सव्वभावा " त्याहि.
ક્રિયારુચિ-પ્રતિલેખના આદિ ક્રિયાએ! પ્રત્યે જે જીવને રુચિ હાય છે એટલે કે પ્રતિલેખના આદિ ક્રિયાએ પ્રત્યે જે જીવને શ્રદ્ધા હાય છે તે જીવને ક્રિયારુચિ સમ્યકત્વવાળા કહે છે. કહ્યુ પણ છે કે—
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૫