Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 05 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 365

३३६
स्थानाङ्गसूत्रे टीका-'घणदंते ' इत्यादि--सुगमम् , नवरं-घनदन्तः १ लष्टदन्तः २, गूढदन्तः ३, शुद्धदन्तः, इमे चत्वारोऽप्यन्तरद्वीपाः प्रत्येकं नव नव योजनशतानि आयामविष्कम्भेण-दैर्घ्य विस्तारेण प्रज्ञप्ताः ॥ सू० ४१ ॥
पूर्वमन्तरद्वीपा नवनव योजनशतप्रमाणा उक्ता इति समभूमिभागादुप. रिष्टान्नवयोजनशताभ्यन्तरचारिणो ग्रहविशेषस्य वीथिममाणमाह
मूलम्-सुक्कस्स णं महागहस्स णव वीहिओ पण्णताओ, तं जहा, हयवीही १, गयवीही २, णागवीही ३, वसहवीही ४, गोवीही ५, उरगवीही ६, अयवीही ७; मियाही ८, वेसाणरवीही ॥ सू० ४२॥
छाया--शुक्रस्य खलु महाग्रहस्य नववीथयः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-हययोथिः १, गजवीथिः २, नागपीथिः ३, वृषभवीथिः ४, गोवीथिः ५. उरगवीथिः ६, अजचीथिः ७, मृगयीथिः ८, वैश्वानरवीथिः ९॥ ० ४२ ॥
वीथि शब्दका अर्थ है मार्ग-क्षेत्र विभाग, ये वीथियां प्रायः तीन २ नक्षत्रोंसे होती हैं। सूत्र ४२ ॥
वीधि विशेषमें चलनेसे शुक आदि ग्रह मनुष्य आदिकोंका अनु. ग्रह एवं निग्रह करते हैं, अतः अब सूत्रकार द्रव्यादि सामग्रीके निमि. तसे कमों के उदयादिके सद्भावको लेकर कमें स्वरूपका अब सूत्रकार कथन करते हैं-"णवविहे नोकसायवेयणिज्जे कम्मे पण्णत्ते" इत्यादि।
नो कषाय वेदनीय कर्म नौ प्रकारका कहा गया है, जैसे-स्त्री वेद १, पुरुष वेद २, नपुंसक वेद ३, हास्य ४, रति ५, अरति ६, भय ७, शोक ८ और जुगुप्सा ९ ।
વીથિ એટલે માગ અથવા ક્ષેત્રવિભાગ. આ વીથિએ સામાન્ય રીતે ત્રણ ત્રણ નક્ષત્રો વડે થાય છે. એ સૂત્ર ૪૨ છે
વીથિ વિશેષમાં ચાલવાથી શુક્ર આદિ ગ્રહે મનુષ્ય આદિક પર અનુ ગ્રહ અને નિગ્રહ કરે છે. તેથી સત્રકાર પ્રત્યાદિ સામગ્રીના નિમિત્ત વડે ના ઉદયાદિના સદૂભાવને લઈને કર્મ સ્વરૂપનું કથન કરે છે–
पविहे नोकसायवेयणिजे कम्मे पण्णत्ते" त्याEि-(सू. ४३)
ને કષાય વેદનીય કર્મના નીચે પ્રમાણે નવ પ્રકાર કહ્યા છે-(૧) વેદ, (२) पुरुषवे, (3) नपुस ३६, (४) २५, (५) ति, (९) १२ति, (७) लय (c) भने (6) सा.
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર :૦૫