Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 05 Sthanakvasi

Book Title: Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 412
________________

-
सपाटीका स्था०१० स०१३ अजीवपरिणामनिरूपणम् भेदो भवत्येव । दृश्यतेच अत्युच्चपासादस्थितपुरुषैककालप्रक्षिप्तानां पाषा. णानां पतने कालभेदः, तथा-समभूमिगतपुरुषप्रक्षिप्तानां सततगतिप्रवृत्तानां लोष्टादीनां देशान्तरप्राप्तिकालभेदश्व, अतः सम्भाव्यते एवं द्विविधोऽपि गतिपरिणामः । अथवा-लघु गुरु भेदाद द्विविधोऽयं गतिपरिणामः इति द्वितीयः । तथासंस्थानपरिणामः-संस्थान-परिमण्डल-वृत्त-व्यस्र-चतुरस्रायतलक्षणं, तद्रूपः परिणामः । अयं परिमण्डलादि भेदेन पञ्चविधः । इति तृतीयः । तथा-भेदपरिणामः -भेदरूपः परिणामः । अयं खण्डभेद-प्रतर-भेदानुतटभेद-चूर्णभेदो-त्करिकाहोता ही है । यह बात तो प्रत्यक्षसे देखने में आती है कि बहुत ऊंचे प्रासाद परसे खडे हुए अनेक पुरुषों द्वारा एकही समय में जो पाषाण खण्ड प्रक्षिप्त किये जाते हैं, उनके गिरने में काल भेद होता है तथा इसी तरहसे समभूमिमें खडे हुए पुरुषों द्वारा-जो पाषाण खण्ड फेंके जाते हैं, वे यद्यपि एक सी गतिसे चलते हैं फिर भी ऐसे उन पावाणोंकी देशान्तर प्राप्तिमें कालभेद देखा जाता है. अथवा-गुरु और लघु के भेदसे भी गतिपरिणाम दो प्रकारका होता है--
संस्थान परिणाम--संस्थान नाम आकार है, यह आकार, परिमण्डल, वृत्त, व्यस्र, चतुरस्र और आघत रूपसे अनेक प्रकारका होता हैं. अर्थात् पांच प्रकार का होता है, इस तरह संस्थान रूप जो परिणाम है, वह संस्थान परिणाम है, तथा-भेद रूप जो परिणाम है वह भेद परिणाम हैं यह भेद परिणाम - खण्डभेद प्रतरभेद, પ્રયત્નભેદને લઈને પરિણામમાં ભેદ પડી જાય છે. એ વાત તે પ્રત્યક્ષ જોવામાં આવે છે કે કેઈ ઊંચા મકાનની અગાશીમાં ઊભેલાં અનેક માણસો દ્વારા એક જ સમયે જે અનેક પથ્થર નીચે ફેંકવામાં આવે છે તે પથ્થરો એકી સાથે જમીન પર પડતા નથી પણ તેમનાં પતનના કાળમાં તફાવત જોવામાં આવે છે. એ જ પ્રમાણે સમતલ ભૂમિ પર ઊભેલાં અનેક માણસો દ્વારા જે પથ્થરો ફેંકવામાં આવે છે તેઓ જે કે એકધારી ગતિથી આગળ વધે છે, છતાં પણ દેશાન્તર પ્રાપ્તિમાં કાળભેદ જોવામાં આવે છે. અથવા-ગુરુ અને લઘુના ભેદથી પણ ગતિ પરિણામ બે પ્રકારનું કહ્યું છે.
સંસ્થાના પરિણામ-સંસ્થાન એટલે આકાર તે આકારના નીચે પ્રમાણે પાંચ પ્રકાર છે–પરિમંડલ, વૃત્ત વ્યસ્ત્ર, ચતુરસ્ત્ર અને આયત. આ રીતે સંસ્થાન રૂ૫ જે પરિણામ છે તેને સંસ્થાનપરિણામ કહે છે.
ભેદ પરિણામ-ભેદ રૂપ જે પરિણામ છે તેને ભેદ પરિણામ કહે છે. તે ભેદ પરિણામના નીચે પ્રમાણે પાંચ પ્રકાર કહ્યા છે-ખંડભેદ, પ્રતરભેદ, અનુતટ लेट, यूने मन BRE
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૫


Page Navigation
1 ... 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737