Book Title: Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
सुधा टीका स्था०१० सू० ४७ दशविधशस्त्रनिरुपणम् पीदम् अवयवेऽवयव्युपचाराद् दृष्टिवादतयोक्तमिति ९१ तथा-सर्वप्राणभूतजीवसत्त्वसुखावहः-सर्वेन्समस्ता ये प्राणाः द्वित्रिचतुरिन्द्रियादयश्च, भूताः-तरवश्व, जीवाः पश्चेन्द्रियाश्च, सत्त्याः पृथिव्यप्तेजोवायवश्चेति सर्वपाणभूतजीवसत्त्वाः, तेषां सुखावहः, संयमप्रतिपादकत्वात् निर्वाणहेतुत्वाच्वेति १० ॥ मू० ४६ ॥
अनन्तरसूत्रे दृष्टिवादोऽशस्त्ररूपत्वात् प्राप्यादीनां सुखावहतया दशविधत्वे. नोक्तः । अशस्त्रविपरीतं शस्त्रं तु दुःखावहमिति शस्त्र दशविधत्वेनाह
मूलम्-दसविहे सत्थे पण्णत्ते, तं जहा-सत्थमग्गी १, विसं २, लोणं ३, सिणेहो ४, खार ५, मंबिलं ६। दुप्पउत्तो मणो ७, वाया ८, काया भावो ९, अविरई १० ॥१॥ दसविहे दोसे पण्णत्ते, तं जहा तज्जायदोसे १ मइभंगदोसे २, पसत्थदोसे ३ परिहारदोसे । सलक्खण ५ कारण ६ हेउदोसे ७, संकामणं अनुयोग गत ये दो नाम यद्यपि दृष्टिवादके अंशभूत हैं फिर भी पूर्व गत एवं अनुयोग गत ऐसे नाम जो इसके कहे गये हैं वे अवयवमें अवयवीका उपचार करके दृष्टिवाद रूपसे कहे गये हैं तथा-" सर्व प्राणभूत जीवसत्वसुखावह " जो ऐसा नाम इसका कहा गया है वह उनको समस्त प्राणादिकोंको संयमका प्रतिपादक होने से एवं निर्वाणका हेतु होनेसे सुखावह हैं, इसलिये कहा गया है। ___यहां दोइन्द्रिय, तेइन्द्रि, चौइन्द्रिय आदि प्राण शब्दसे, वृक्षभूत शब्दसे, पंचेन्द्रिय जीव शब्दसे. और पृथिवी अप तेज एवं वायु, ये सत्व शब्दसे गृहीत हुए हैं ।।सू० ४६॥ કહે છે. જો કે પૂર્વગત અને અનુગગત આ બન્ને નામ દૃષ્ટિવાળા અંશરૂપ છે, છતાં પણ તેમના પૂર્વગત અને અનુગગત એવાં જે બે નામ આપવામાં આવ્યાં છે તે અવયવમાં અવયવીને ઉપયોગ કરીને દૃષ્ટિવાદ રૂપેકહેવામાં આવેલ છે,
“સર્વપ્રાણભૂતજીવ સર્વ સુખાવહ” એવું તેનું નામ આપવામાં આવ્યું છે તેનું કારણ એ છે કે તે સંયમનું પ્રતિપાદક અને નિર્વાણના હેતુ રૂપ હોવાથી સમસ્ત પ્રાણદિકેને માટે સુખાવહ (સુખદાયક) છે પ્રાણ પદ દ્વાદ્રિય, ત્રીન્દ્રિય અને ચતુરિન્દ્રિય નું વાચક છે, ભૂત પદ વનસ્પતિકાનું વાચક છે, જીવ પદ પંચેન્દ્રિાનું વાચક છે અને પૃથ્વીકાય, અકાય, તેજસ્કાય भने वायुयनु वाय 'सत्व' ५४ छ, मेम समबु. ॥ सूत्र ४६ ॥
१ 'तज्जायदोसे० ' इन्द्रवज्रा छन्दः ।
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૫
