Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 05 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 449

स्थानाङ्गसूत्रे
छाया - दशविधो द्रव्यानुयोगः प्रज्ञप्तः तद्यथा द्रव्यानुयोगः १, मातृकानु योगः २, एकार्थकानुयोगः ३, करणानुयोगः ४, अर्पितानर्पितम् ५, भाविताभावितम् ६, बाह्याबाह्यम् ७, शाश्वताशाश्वतम् ८, तथाज्ञानम् ९, अतथाज्ञानम् १० । ० २८ ।।
४२०
टीका--' दसविहे ' इत्यादि --
अनुयुज्यते = अनुरूपतया अनुकूलतया वा भगवदुक्तार्थेन सह संबध्यते इतिअनुयोगः = भगवद्भाषितार्थतो न्यूनाधिकविपरीत भाववैलक्षण्यवर्जितो गणधरकर्तृकप्रतिपादनलक्षणो व्यापार इति । अनुप्रोगो व्याख्यानमिति चैकार्थको इस प्रकारसे गणितानुयोगका कथन कर अब सूत्रकार सभेद द्रव्यानुयोगका कथन करते हैं
1
welcom
61
दवि दवियाणुओगे पण्णत्ते " इत्यादि || सूत्र २८ ॥ टीकार्थ- द्रव्यानुयोग १० प्रकारका कहा गया है जैसे - द्रव्यानुयोग १, मातृकानुयोग २, एकार्थिकानुयोग ३, करणानुयोग ४, अर्पितानर्पित ५, भाविता भावित ६, वाह्याबाह्य ७, शाश्वताशाश्वत ८ तथाज्ञान ९ और अतथाज्ञान १०,
गणधरों द्वारा किया जो प्रतिपादन रूप व्यापार भगवद्वारा प्रतिपादित अर्थसे न्यूनतासे अधिकतासे एवं विपरीत भावसे रहित होता है, वही अनुयोग है, तात्पर्य इसका यह है, कि भगवान् ने जिस अर्थका प्रतिपादन किया है, उसीसे मेल खानेवाला जो गणधरोंका कथन हैं वही अनुयोग है, अनुयोग एवं व्याख्यान ये दोनों शब्द एक अर्थवाले
આ પ્રકારે ગણિતાનુયાગનુ કથન કરીને હવે સૂત્રકાર સભેદ દ્રવ્યાનુયાગનું अथन ४२ छे -“दसविहे दवियाणुओगे पण्णत्ते " इत्याह- (सू २८) ટીકા-દ્રવ્યાનુયાગ દસ પ્રકારના કહ્યો છે-(૧) દ્રવ્યાનુયાગ, (૨) માતૃકાનુયાગ (3) शेअर्थिअनुयोग, (४) ४२खानुयोग, (५) अर्पितानर्चित (६ भाविताभावित, (७) माद्यामाद्य, (८) शाश्वताशाश्वत, (७) तथाज्ञान भने (१०) अतथाज्ञान. ગણધરો દ્વારા કરાયેલા પ્રતિપાદનરૂપ વ્યાપારમાં તીર્થંકર ભગવાને દ્વારા પ્રતિપાદિત અની અપેક્ષાએ ન્યૂનતા પગુ હાતી નથી, અધિકતા પણ હતી નથી અને વિપરીત ભાવના પણ સદ્ભાવ હાતુ નથી. એટલે કે ભગવાને જે અર્થનું પ્રતિપાદન કર્યું' હાય છે તેની સાથે સુસંગત અને સુમેળયુંક્ત જ ગણધરાનું કથન હાય છે. તે પ્રકારના જિનેન્દ્ર ભગવાનેાના કથન સાથેના સુમેળ યુક્ત એવા ગણધરોના કથનનું નામ અનુયાગ છે અનુચેગ અને વ્યાખ્યાન મા
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૫