Book Title: Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
सुधा टीका० स्था १० सू० ४६ दृष्टिवादनामनिरूपणम्
५१३ अनन्तरसूत्रे भाषायाः प्रस्तावः कृतः । अतः सकलभाषणीयार्थव्यापक सत्यभाषारूपं दृष्टिवाद पर्यायतो दशविधत्वेनाह
म्लम्-दिट्रिवायस्स णं दस नामधेजा पण्णत्ता, तं जहादिटिवाएइवा १, हेउवाएइ वा २, भूयवाएइ वा ३, तच्चावाएइ वा ४, सम्मावाएइ वा ५, धम्मावाएइ वा ६, भासावि. चएइ वा ७, पुव्वगएइ वा ८, अणुजोगगएइ वा ९, सवपाण भूयजीवप्तत्तसुहावहेइ वा १० ।। सू० ४६ ॥ ____ छाया-दृष्टिवादस्य खलु दश नामधेयानि प्रज्ञप्तानि, तद्यथा-दृष्टिवाद इति वा १, हेतुवाद इति वा २, भूतवाद इति वा ३, तत्त्ववाद इति वा ४, सम्यग्याद इति वा ५, धर्मवाद इति वा ६, भाषाविषय इति वा ७, पूर्वगतइति वा ८, अनुयोगगत इति वा, ९, सर्वप्राणभूतजीवसत्त्वसुखावह इति वा १०॥२०४६॥ अथवा रात्रिका जो एकदेश है वह अद्धादा है इस अद्धारा विषयक जो सत्य मृषा रूप वचन हैं वह अद्धाद्धा मिश्रक वचन है, जैसे-कोई किसी किसी मनुष्यको प्रथम पौरुषीके ही जाने पर शीघ्रताकी ओर प्रेरित करता हुआ ऐसा कहे कि-तुम जाओ दो पहर हो गया है।१०। सू०४५।
इस ऊपरके सूत्र में भाषाका प्रस्ताव किया गया है, अतः सकल भाषणीय अर्थमें व्यापक जो सत्य भाषारूप दृष्टिवाद है उसका कथन पर्यायकी अपेक्षा लेकर सूत्रकार दशविध रूपसे करते हैं
“दिहिवायरस णं दस नामधेज्जा पण्णत्ता" इत्यादि ॥ सूत्र४६॥
दृष्टिवादके दश नाम कहे गये हैं-जैसे-दृष्टिवाद १, हेतुवाद २ છે. તેને અદ્ધાદ્વામિશ્રક કહે છે. જેમ કે પહેલે પ્રહર પૂરો થવાની તૈયારી હોય ત્યારે કામમાં ઉતાવળ કરાવવા માટે કેઈને એવું કહેવામાં આવે કે “તમે ઉતાવળ કરે, બીજે પ્રહર શરૂ થઈ ગયે.” આ પ્રકારના સત્યસૃષા વચનને અદ્ધાદ્વામિશ્રક કહે છે. એ સૂત્ર ૪પ છે
આગલા સૂત્રમાં ભાષાનું નિરૂપણ કરવામાં આવ્યું છે.
હવે સમસ્ત ભાષણય અર્થમાં વ્યાપક જે સત્યભાષારૂપ દૃષ્ટિવાદ છે તેનું કથન પર્યાયની અપેક્ષાએ દશવિધ રૂપે કરે છે–
"दिष्टि वायरस णं दसनामधेज्जा पण्णत्ता" छत्यादि-(सू. ४६)
दृष्टिवाना नाथे प्रभाये इस नाम ४२i छ-(१) दृष्टिा , (२) हेतुपा, (3) भूतवाह, (४) तत्पवाह, (५) सभ्यपा, (६) या (७) माषावियय, स्था०-६५
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૫