Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 05 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 531

OTA
५०२
स्थानाङ्गसूत्रे टोका--' दसविहे सच्चे ' इत्यादि--
सद्भ्यः-प्राणिभ्यः पदार्थेभ्यो मुनिभ्यो वा हितं सत्यं, तद्दशविधं प्रज्ञतम् , तधथा-'जनपदः ' इत्यादि। अत्र-जनपदादयः शब्दा उत्तरपदलोपेन निर्दिष्टाः । अत एतेषु सत्यमिति पदं संयोजनीयम् । तथाहि-जनपदसत्यं-तं तं जनपदमधिकृत्य इष्टार्थप्रतिपत्तिजनकतया व्यवहारहेतुत्वात् सत्यमित्यर्थः । यथा-कोकणादिषु पयः पिच्च, इत्यादि-कथ्यते १। सम्मतसत्यम्-सकललोक सम्मत्या सत्यतया प्रसिद्धम् । यथा-कुमुदकुवलयोत्पलतामरसानां पङ्कजातत्वे
सत्य १० प्रकारका कहा गया है।
जो प्राणियोंके लिये पदार्थों के लिये अथवा मुनिजनोंके लिये हित रूप होता है, वह सत्य है वह सत्य इस प्रकार से १० भेदोंवाला कहा गया है, जैसे-जनपद सत्य १, सम्मत सत्य २, स्थापना सत्य ३ नाम सत्य ४, रूप सत्य ५, प्रतीत्य सत्य ६ व्यवहार सत्य ७ भावसत्य ८ योगसत्य ९ और औपम्प सत्य १०।।
इसलिये इनमें "सत्य" पद लगा लेना चाहिये उस उस जनपदको लेकर जो वचन इष्ट अर्थकी प्रतिपत्तिका जनक होनेसे व्यवहारका हेतु होता है, और इसी कारण जो सत्य माना जाता है, वह वचन जनपद सत्य है, जैसे कोङ्कण आदि देशों में पय-पानीको "पिच्च" कहा जाता है १ जो वचन सकल लोकोंको सम्मति से सत्य रूपसे प्रसिद्ध होता है वह सम्मत सत्य है, जैसे कुमुद, कुवलप, उत्पल, तामरस ये सब
સત્ય દસ પ્રકારનું કહ્યું છે. જે પ્રાણુઓને માટે, પદાર્થોને માટે અથવા મુનિજનોને માટે હિતરૂપ હોય છે, તેનું નામ સત્ય છે. તેના નીચે પ્રમાણે १० ५२ ४या छ-(१) ५. सत्य, (२) सम्मत सत्य, (3) स्थापनासत्य, नामसत्य, (५) ३५सत्य, (6) प्रतीत्यसत्य, (७) व्यवहारसत्य (८) मापसत्य, () योगसत्य भने (१०) भोपभ्यसत्य.
હવે આ દસે પ્રકારના સત્યને ભાવાર્થ સમજાવવામાં આવે છે–જે જે જનપદમાં જે વચન ઈષ્ટ અર્થની પ્રતિપત્તિનું જનક હેવાને કારણે વ્યવહારના હતરૂપ બનતું હોય છે અને એ જ કારણે જેને સત્ય માનવામાં આવે છે, अवां क्यनने मनपसत्य समायु.
२ ४मा ५५ (पाए)ने “पिच" । छे. पाथीने “पिच्च' डेवु तन५४सत्यना दृष्टांत ३५ समा. रे જે વચન સકળ લેકની સંમતિથી સત્યરૂપે પ્રસિદ્ધ થાય છે, તે વચનને સંમત સત્ય કહે છે. જેમ કે કુમુદ, કુવલય, ઉત્પલ, તામરસ વગેરે પંકમાં પેદા થાય
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર: ૦૫