Book Title: Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
२३६
स्थानाङ्गसूत्रे पनस्तस्य भावइन्द्रियार्थ विकोपनतातया तथा इन्द्रियार्थविकोपनेनेत्यर्थः । कामविकारकरणात् स्यादिसंयोगाभिलाषः, तस्माच चिन्ता, ततः स्मरणं, ततोगुणकीर्तनं, नत उद्वेगस्ततः प्रलापः ततश्वोन्मादादिरोगोत्पत्ति भवति, यत उक्तम्" आदायभिलाषः स्याचिन्ता तदनन्तरं ततः स्मरणम् ।
तदनु गुणानां कीर्तनमुद्वेगथ प्रलापश्च । उमाद स्तदनु ततोव्याधिजेडतां ततस्ततो मरणम् ।११" इति९॥सू०८॥ पूर्व विषयप्राप्तौ रोगोत्पत्तिः स्यात् , अत्यासक्तावपि राजयक्ष्मादि रोगो. त्पत्तिः स्यादिति शारीररोगोत्पत्तिनिमित्तानि प्रतिपादितानि सम्प्रति आन्तर. रोगकारणभूतकर्मविशेषान निरूपयति--
मूलम् -णयविहे दरिसणावरणिजे कम्मे पण्णत्ते, तं जहा-- निद्दा १, निद्दानिदा २, पयला ३, पयलापयला ४, थीणगिद्दी ५ चक्खुदंसणावरणे ६, अचखुदंसगावरणे ७, अवधिदसणावरणे ८, केवलदंसणावरणे ९ ॥ सू० ९॥ तयस्त्री आदिके संयोगकी अभिलाषा उत्पन्न होतीहै, उससे फिर चिन्ता होती है, चिन्तासे स्मरण होता है, स्मरणसे गुण कीर्तन होता है-इससे उद्वेग होता है, फिर प्रलाप होता है, बादमें इससे उन्माद आदि रोगोंकी उत्पत्ति होती है, उक्त च-" आदायभिलाषः' इत्यादि ॥ सूत्र ८॥
इस तरह विषय प्राप्सिमें रोगोत्पत्ति होती है, अत्यासक्तिमें भी राजयक्ष्मादि रोगोंकी उत्पत्ति होती है, इस प्रकारसे शारीरिक रोगोंकी उत्पत्तिके कारणोंका प्रतिपादन कर अब मूत्रकार आन्तर रोगके कारण भूत कर्म विशेषोंका निरूपण करते हैंઉત્પન્ન થાય છે ત્યારે સ્ત્રી આદિના સંગની અભિલાષા ઉત્પન્ન થાય છે, ચિન્તા દ્વારા મરણ થાય છે, સ્મરણ દ્વારા ગુણકીર્તન થાય છે. તેના દ્વારા ઉદ્વેગ થાય છે અને તેમાંથી ઉન્માદ આદિ રોગની ઉત્પતિ થાય છે. કહ્યું પણ છે કે"आदायभिलाषः" त्यादि-॥ सूत्र ८ ॥
આ પ્રકારે વિષયાસક્તિને વિષે રોગોત્પત્તિ થાય છે. અતિશય વિષયાસત મનુષ્યને ક્ષય રોગ આદિ રોગો થતાં હોય છે. આ પ્રકારે શારીરિક રેગની ઉત્પત્તિના કારણેનું પ્રતિપાદન કરીને હવે સૂત્રકાર આતર રેગનાં કારણે રૂપ કર્મ વિશેનું નિરૂપણ કરે છે
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૫
