________________
ફેબ્રુઆરી, ૨૦૧૪
પ્રબુદ્ધ જીવન
અને આક્ષેપ કર્યા વિના આ કામ મહાવીરે કર્યું. શું આપણે આ કરી ન શરણે જા. સંવત્સરીના દિવસે આપણે પહેલાં આત્માની માફી માગવી શકીએ? આપણે કરી શકીએ એમ છીએ. આપણે તે નથી કરતા તેનું જોઈએ. પછી બીજાની માફી માગવી જોઈએ. આત્મશક્તિની તાકાત કારણ એ છે કે આપણી અંદર ગૌશલકપણું અને ગોવાળcપણું પ્રવર્તી અદ્ભુત છે. આપણે આત્મા સુધી પહોંચવાને બદલે માત્ર અશક્તિઓ રહ્યું છે. મહાવીર જેવી શક્તિ આપણામાં પણ છે પણ ગૌશલકપણું સુધી પહોંચી ગયા. જે પ્રકારે ગોટલીમાં વૃક્ષ હોય છે એ રીતે આત્મામાં પડેલું છે તેથી થઈ શકતું નથી. પ્રભુનું એક વાક્ય છેઃ તને કોઈ દુ:ખી પરમાત્મા સંતાયેલો છે. એ સંદેશ યાદ કરવો જોઈએ. આપણે આત્માને કરી શકતું નથી. મારે દુઃખી થવું નથી તો હું દુ:ખી થતો નથી. આપણે કર્મરસથી મલિન, કશાયોથી ઘેરાયેલો અને દોષથી ભરેલો બનાવી સુખ કે દુઃખ માટે બીજાને જવાબદાર ગણીએ છીએ. બીજા બદલાશે દીધો છે. આપણે શાંતિ માટે બહારથી યાચના કરીએ છીએ. સમૃદ્ધિ એ જોવામાં આપણે આખો જન્મ વેડફી નાંખીએ છીએ. આપણે શરીરના પ્રમોશન માટે ભીખ માંગીએ છીએ. સાચી શાંતિ અને પવિત્રતા સુખો માટે પ્રપંચ કરીએ છીએ પણ શરીર સાથે આવવાનું નથી. આમ આપણામાં છે. તેને પ્રગટ કરવી જોઈએ. આટલી શક્તિ અને સામર્થ્ય છતાં આપણે રોકાતા નથી કે રોકાવું નથી? તેનો જવાબ આપણે હોવા છતાં આપણે કર્મના થપેડાં આત્મા ઉપર કરીએ છીએ. આત્માની આપવો છે. કોઈ બનાવ કર્મની ઉત્પત્તિ નથી પણ તેના પ્રત્યે પ્રતિભાવ શક્તિ જાગૃત થાય ત્યારે આપણે જેને વેરઝેર કહીએ છીએ તેનું અસ્તિત્વ આપવાનું આપણા હાથમાં છે. તે બનાવ પ્રત્યે ક્રોધ કરવો કે પછી રહેતું નથી. સાત દિવસ સાધના અને આઠમો દિવસ સિદ્ધિનો છે. આ સમ્યભાવ રાખવો એ આપણા હાથમાં છે. આપણે ફક્ત લેવાની શિખર છે. સંવત્સરીના દિવસે વિચાર કરો કે કર્મોના થપેડા કર્યા હવે વૃત્તિ ધરાવીએ છીએ. પર્યાવરણ આપણને ઘણું આપે છે. એકાંતે લે તે પછી મારું જીવન આત્માની ક્ષમા માંગીને આગળ વધશે. જીવદયા ક્ષુદ્ર અને આપીને લે તે વણિક છે. ક્ષત્રિય માત્ર આપે છે એકાંતમાં. તેમ અને ક્ષમા એ આપણા સ્વભાવમાં જ હોવી જોઈએ. તમે મને અને હું આપણાં તીર્થકરો ક્ષત્રિય કુળના જન્મ્યા છે. આપણાં દુઃખો દૂર થાય તમને ક્ષમા આપું. આ બાબત ક્ષમાની લેવડદેવડની બની ન જાય એ એ માટે પ્રભુએ મરણાંત ઉપસર્ગો સહન કર્યા છે. તેમની કરુણા અપાર જરૂરી છે. વર્તમાન સમયમાં માણસે એકાંત અને ધર્મ કે સહિષ્ણુતા છે. તેમની દેશનાથી આપણું દારિદ્ય દૂર થયું છે. પ્રભુએ સમવસરણમાં ગુમાવી છે. ઘરના વ્યવહારોનો વિચાર કરશો તો આ સત્ય સમજાશે. દેશના આપી હતી. આપણે કેવી રીતે સમવસરણ બની શકીએ? આપણે પિતા અને પુત્ર વચ્ચે ખાઈ વધી છે. અગાઉ સાસુ અપેક્ષા રાખતી કે સર્વને આપણા હૃદયમાં સ્થાન આપીને સ્વીકાર કરવો. એ રીતે આપણે વહુ ઘરનું કામ સંભાળે. હવે પરિસ્થિતિ વિપરિત હોય છે. જૈન ધર્મમાં સમવસરણ બની શકીએ. બધાને અભય આપો અને કહો હું તમારી ક્રોધ વિશે ઘણું ચિંતન છે. લોભ માત્ર આપણને અસર કરે છે. પણ પડખે ઊભો રહીશ. આપણે આપણાં દેહમાં સમવસરણ સર્જી શકીએ. ક્રોધ સામી વ્યક્તિ અને આખા વાતાવરણને અસર કરે છે. અમેરિકાના આપણા માટે આ આવશ્યક છે તો તેમાં પ્રભુ આવીને બિરાજમાન ભૂતપૂર્વ પ્રમુખ અબ્રાહમ લિંકનની પત્ની કર્કશા સ્ત્રી હતી. તેથી તેઓ થશે.
કોઈને ઘરે બોલાવતા નહીં. એક વકીલ તેમના ઘરે આવ્યા ત્યારે તેમની XXX
પત્નીએ ભારે ક્રોધ કર્યો. પછી લિંકને તે વ્યક્તિને કહ્યું કે મારી પત્નીને જગતમાં માત્ર જૈનદર્શન જ સાધકને કહે છે હું છું તે તું થી મારા ઉપર ગુસ્સો કરવામાં ભારે આનંદ આવે છે. તેના આનંદમાં જ
પ્રસિદ્ધ ચિંતક ડૉ. કુમારપાળ દેસાઈએ “સાત ક્રોધની સમજ, આઠ મારો આનંદ સમાયેલો છે. તેના આ સ્વભાવને સારી રીતે ઓળખું ક્ષમાની ઓળખ” વિશે જણાવ્યું હતું કે કેટલાક લોકોએ જૈન વિશ્વકોશ છું. ક્રોધનું પહેલું અને મુખ્ય કારણ દોષ છે. બીજું કામ માણસને ઘેલો બનાવવાનો વિચાર કર્યો છે. ૫૦૦ પૃષ્ઠોનો એક એવા દશ ગ્રંથો બનાવે છે. ક્રોધ માણસને અંધ બનાવે છે. હું ક્રોધમાં ઘડિયાળ ફેંકી દઉં બનાવીએ તો પણ તેમાં સાર સમાવી ન શકાય. આપણા ધર્મની વિરાસત, તો બીજી વાર મને કોઈ નહીં બોલાવે. ત્રીજું બીજાને કલેશ થાય એવી ભવ્યતા, ભાવના, વિચાર અને તીર્થકરો અજોડ છે એમ ઊંડા ઉતરતા જગ્યાએ રહેવું નહીં. આ એક સંકલ્પ મોટું પરિવર્તન કરે છે. માટે સમજાય છે. આ બે કાંઠે ઉછળતી ગંગાની
બીજાને કલેશ થાય એવી જગ્યાએ રહેવું ગંગો ની કઈ ? તે છે “અપાસ્સો | હૈયાનો હોંકારો
નહીં એવો સંકલ્પ મહાવીર ભગવાને પરમાપ્યા'. અર્થાત્ તારો આત્મા જ | ' જયારે તમે એક કામમાં સંપૂર્ણ તન્મય અને તદાકાર
કર્યો હતો. તેમણે વેરાન અને અવાવરુ પરમાત્મા છે. વિશ્વના ધર્મોમાં કહેવાયું થાવ છો ત્યારે તે કામ તમારી સાથે હૈયું ખોલીને વાત કરે
| જગ્યામાં રહેવાનું શરૂ કર્યું. તેમણે છે કે તું મારો શિષ્ય, અનુયાયી, મિત્ર, છે. તમને તે કામમાં આગળ આગળ વધવાની સૂઝ પણ
વૈશાલીમાં આવ્યા પછી લુહારના ઘરમાં પ્રિયતમ અને પ્રિયજન થા. માત્ર જૈન પડતી જાય છે. વચ્ચે વચ્ચે તમારા કામનો તમને અંદરથી
રહેવાનું શરૂ કર્યું. તે લુહારને જાણ થતાં દર્શનમાં કહેવાયું છે કે હું છું એ જ તું હોંકારો ય મળતો રહે છે. ક્યારેક તો કોઈ કામ સુંદર રીતે
તેમણે મહાવીરને મારવા ક્રોધથી ઘણ થા. ભગવાન મહાવીર કહે છે તું મારે | પાર ઉતરે ત્યારે અંદરથી શાબાશી પણ મળતી રહે છે.
ઉગામ્યું. તે તેને પોતાને જ વાગ્યું અને શરણે આવ એમ નહીં પણ તું ધર્મને
તે મૃત્યુ પામ્યો. ક્રોધ પોતાને મારનારી
