________________
કર્મવાદ " કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ ક્ર કર્મવા
પૃષ્ટ ૯૪ , પ્રબદ્ધ જીવન, કર્મવાદ વિશેષાંક . ઑગસ્ટ ૨૦૧૪
માદ ક કર્મવાદ કર્મવાદ દ્ધ કર્મવાદ w
કર્મવાદ ન કર્મવાદ ક કર્મવાદ કર્મવાદ કર્મવાદ ક
કર્મવાદ 4 કર્મવાદ
3 સ્થિતિ-કાળમર્યાદા, લાખ્ખો નહિ, હજારો નહિ, અરે, સેંકડો નહિ આવી જઈ શકે છે. મૂળ વાત છે ચૈતન્ય એવા જીવ અને જડ એવા જ * પણ છેવટે બે-ત્રણ ઘડી સુધી આવી જાય છે. ઉત્કૃષ્ટ આરાધના કર્મના સંબંધોને તોડવાની.. કરનાર તો કર્મોને એક જ જન્મમાં પૂરાં કરી નાખવાની પેરવી કરે ઘણા લોકો એમ કહે છે કે ચૈતન્ય શુદ્ધ-બુદ્ધ છે. તેને જડ એવાં છે. આત્માના ગુણો પ્રગટ થતા જાય તેમ કર્મની સ્થિતિ તૂટતી કર્મ કંઈ કરી શકે નહિ. આ વાત સાંભળવામાં સારી લાગે છે, જાય. કર્મની સ્થિતિ તૂટે એટલે તેનો ભોગવટાકાળ તૂટે, પણ તેના સાંભળવી ગમે તેવી છે પણ વાસ્તવિક્તા ઊલટી છે. જો ચૈતન્ય પરમાણુઓ તો એટલા ને એટલા જ રહે. જે કર્મ-પરમાણુઓ લાંબા ઉપર કર્મનો પ્રભાવ ન પડતો હોય તો મદારી જેમ રીંછને નચાવે કાળમાં ભોગવવાના હોય તે પછી અલ્પકાળમાં પ્રદેશોદયથી તેમ ચૈતન્ય એવા આપણે, સંસારમાં કર્મના નચાવ્યા કેમ નાચ્યા
ભોગવાઈ જાય. કર્મ-પરમાણુઓ જીવ સાથે ચોંટેલા હોય છે જે બે કરીએ છીએ? જેમ ગળે સાંકળ બાંધેલ કૂતરો, સાંકળની ઢીલ પ્રમાણે છ રીતે તેનાથી વિમુક્ત થાય. એક તો કર્મ ભોગવાય એટલે તે ખરી ફરતાં ફરતાં કહે કે હું સ્વતંત્ર છું તેના જેવી આ વાત લાગે છે. જો E પડે. બીજી રીત છે પ્રદેશોદયની. જેમાં કર્મની અસર ન વર્તાય અને જીવ સ્વતંત્ર છે તો પછી તેને આ સંસાર કેમ? આ પરાધીનપણું, તે ખરી પડે.
આ અસહાયતા કેવી? મૂળ વાત છે જીવે કર્મની ચુંગાલ ફગાવી કરેલાં કર્મો અવશ્ય ભોગવવા પડે એમ જે કહેવાય છે તે કર્મના દઈને સ્વતંત્ર થવાનું છે. સ્વભાવથી આત્મા શુદ્ધ-બુદ્ધ અને અનંત પર પરમાણુઓની અપેક્ષાએ જપ-તપ-વ્રત-દાન-ધર્મ-સદાચાર-ધ્યાન- સામર્થ્યવાળો છે પણ તેના તે ગુણો કર્મથી આવૃત્ત છે–ઢંકાયેલા છે, ? યોગ-ભક્તિ બધાંનો ગૂઢાર્થ એ છે કે કર્મને તોડો-ખંખેરી નાખો. કર્મથી દબાયેલા છે જે તેણે પ્રગટાવવાના છે. આ ગુણોનો આવિર્ભાવ શું
આ બધાં અનુષ્ઠાનો કર્મની સ્થિતિ અને રસને તોડી નાખવામાં કરવા માટે જીવે પુરુષાર્થ કરવાનો છે. હું સહાય કરે છે. કર્મનો સિઘાત થતાં કર્મ તાકાત વગરનાં બની કરોડોની સંપત્તિનો માલિક જ્યાં સુધી પોતાની સંપત્તિથી અજાણ હૈ * જઈને ખરવા લાગે છે. રસઘાતની પ્રક્રિયા તો સ્થિતિઘાત કરતાંય હોય કે જ્યાં સુધી તે મેળવી ન શકે ત્યાં સુધી તો તે દરિદ્ર જ છે. હું
ઝડપી હોય છે. સાધનાની અંતિમ કક્ષાએ સાધક બધા જ કર્મદલિકોને આપણો ઘાટ આના જેવો છે. આપણે અનંતના સ્વામી છીએ પણ ક પ્રદેશોદયથી સૂકવીને, તપ્ત કરીને ખંખેરી નાખે છે જેને કેળળી અત્યારે તો કર્મના માર્યા અને દોર્યા સંસારમાં અથડાઈએ છીએ - ૩ ૩ સમુદ્દઘાતને નામે ઓળખવામાં આવે છે – બસ ત્યાર પછી જીવ કુટાઈએ છીએ. જ્યાં સુધી કર્મનો ધ્વંસ નહિ કરીએ ત્યાં સુધી આપણા જૈ 2 મુક્ત થઈ જાય છે – કર્મથી મુક્ત થઈ જાય છે અને અનંત ભાગ્યમાં કુટાવાનું જ છે. પણ આશા એટલી છે કે ચૈતન્યમાં અનંત * સુખાનુભવમાં તેની સ્થિતિ થઈ જાય છે.
શક્તિ છે અને જો તેને જગાડવાનો, જીવ પુરુષાર્થ કરે તો જડ એવા 6 બીજી એક મહત્ત્વની બાબત છે ચૈતન્યની સત્તાની. આપણે જોઈ કર્મનો પરાભવ કરીને પોતે અવશ્ય મુક્ત થઈ જાય.
5 હું ગયા કે આમ તો કર્મ એક જડ પદાર્થ છે. પદાર્થમાં અનર્ગળની ઘણા લોકો તો ઠેરથી જ વાત કરે છે કે જડ એવું કર્મ ચૈતન્યને ૐ શક્તિ રહેલી છે તો સામે ચૈતન્યમાં અનંત શક્તિ રહેલી છે. કર્મની અસર ન કરી શકે. અરે, જડ એવી દવાઓનું સેવન કરવાથી આપણા
શક્તિ એટલે જડની શક્તિ. જે ચૈતન્યમાં અનંત શક્તિને ઉપર કેટલી બધી અસર થાય છે? દારૂ જડ છે અને બ્રાહ્મી પણ જડ છે મેં આવરીને-દબાવીને બેઠી છે અને તેનો આ સંસાર છે. પણ એ છે; પણ એક બુદ્ધિને ભ્રમિત કરે છે તો બીજું બુદ્ધિને સચેત કરે છે.
બાબત નિર્વિવાદ છે કે જડ ક્યારેય ચૈતન્ય બની શકતું નથી અને જડ એવા પદાર્થો ઉપર ચેતનાથી ધબકતો જીવ કેટલી આસક્તિ ૨ ચૈતન્ય ક્યારેય જડ બની જતું નથી. છતાંય બન્નેનો એકબીજા ઉપર રાખે છે? જડ પદાર્થો ઉપર જીવ નભે છે અને તેને મેળવવા જીવનભર * પ્રભાવ છે. કર્મની જે કંઈ જંજાળ છે, તેનો જે કંઈ વિસ્તાર છે તે જડ દોડ્યા કરે છે. મંગળ અને ગુરુના ગ્રહો ઉપર જ્યાં જીવન નથી ત્યાં જ ૩ અને ચેતનના પરસ્પર થતા સંબંધોને કારણે. કર્મની હાજરીમાં જડનું અસ્તિત્વ તો છે પણ કોઈ મારા-મારી નથી, કોઈ સંસાર જે
ચૈતન્ય અમુક રીતે વર્તે છે પણ જો કર્મ નષ્ટ થઈ જાય, ચેતનને જડ મંડાયો નથી. જ્યાં જડ છે અને ચેતન છે ત્યાં જ સંસાર છે. સંસાર હું એવાં કર્મોનો સંસર્ગ ન રહે, તો પછી ચૈતન્ય શુદ્ધ સ્વરૂપે વિલસી એટલે જડ અને ચેતનની રમત. ત્યાં જડની અસર ચેતન ઉપર ન હૈ તું રહે છે. જડને પોતાનો સ્વભાવ છે અને તેની આગવી શક્તિ છે તો થાય એ વાત ગળે કેમ ઊતરે ? છુ ચૈતન્યને પણ પોતાનો વિશિષ્ટ સ્વભાવ છે અને તેની પાસે વિશિષ્ટ પણ હા, આપણે એટલું અવશ્ય સ્વીકારવું જ રહ્યું કે જડ એ જડ ૬
શક્તિ છે. આમ તો ચૈતન્યની તાકાત, જડની તાકાત કરતાં છે, તે ક્યારેય ચેતન બની શકે નહીં. ચેતન એ ચેતન છે તે ક્યારેય ¥ છે અનેકગણી છે. પણ ગમે તેવી તાકાતવાળો જંગલને ધ્રુજાવનાર જડ બની શકે નહીં. ચેતન એ ચેતન છે તે ક્યારેય જડ બનવાનું * સિંહ પાંજરે પુરાયો હોય તો પછી તેની તાકાત ક્યાં રહી? આપણું નથી. બંનેને પોતપોતાની શક્તિ છે તો બંનેને પોતપોતાની મર્યાદા ક
ચૈતન્ય કર્મરૂપી પાંજરામાં પુરાયેલું છે તેથી અસહાય બનીને કર્મ પણ છે. જડનું સંસાર ઉપર સાર્વભૌમત્વ નથી તો ચેતનનું પણ ૐ આપે છે એટલું લે છે અને કર્મ નચાવે તેમ નાચે છે. પણ એક વાર સાર્વભૌમત્વ નથી. બંને પોતપોતાની સીમામાં રહીને જ કામ કરે
ચૈતન્ય જાગી ઊઠે, આળસ ખંખેરીને પૂર્ણ બળથી, પૂર્ણ શ્રદ્ધાથી છે અને પરસ્પરને અસર કરે છે. કોઈ વખત આપણે જડ એવાં ? પાંજરાને તોડીને બહાર આવી જાય તો પછી તે પોતાના સ્વભાવમાં કર્મોની વધારે અસર નીચે આવી જઈએ છીએ તો કોઈ વખત $ કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ કર્મવાદ 5 કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ પૂર્વ કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ 5 કર્મવાદ 5 કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ પૂર્વ કર્મવાદ 5 કર્મવાદ 5 કર્મવાદ પૂર્વ કર્મવાદ
If yક કર્મવાદ કર્મવાદ કર્મવાદ 4 કર્મવાદ કર્મવાદ 4 કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ન કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ ન કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ
કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ક કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ | કર્મવાદ ર્ક કર્મવાદ ન કર્મવાદ 4 કર્મવાદ કર્મવાદ M કર્મવાદ કર્મવાદ 4 કર્મવાદ ર્ક કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ | કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ કર્મવાદ 5
