________________
૧૬
પ્રબુદ્ધ જીવન
આટલું થાય એટલે પાંચ પ્રકારની મુક્તિ આરાધકના ચરણમાં આવી
રહેવા રોઃ
(૧) સાલોક્ય : પ્રભુનું નામ લેવાથી પ્રભુ નજરે દેખાય. (૨) સામીપ્ય : પ્રભુનાં ગુણકીર્તન કરવાથી પ્રભુ નિકટ આવે. (૩) સારૂપ્પ : પ્રભુનામથી પ્રેમ પ્રગટે ને સૌ નિજસમ લાગે. (૪) સાયુજ્ય : પ્રભુની આજ્ઞાપાલનનું મન થાય. (૫) સાત્મ્ય ઃ આથી થતાં પૂર્વાપાર્જનથી કાર્યસફળતા મળે. અમે : ભાઈ, મંત્ર જાપમાં કેટલી શક્તિ છે ?
પૂ. ભાઈ : આ મંત્રાસરોમાં અનાદિસિદ્ધ દૈવત્વ છે જ. નવકાર મંત્રનું સતત રટણ કરવાથી નિશ્ચંત દર્શન, નિર્મળ જ્ઞાન અને નિષ્પાપ ચારિત્રરૂપી રત્નત્રયીની પ્રાપ્તિ થાય જ છે, પરંતુ આપણે વ્યક્ત જગતમાં રહીએ છીએ. વિવેકપૂર્વક ત્રણેક કલાકો અર્થ ઉપાર્જનમાં આપવાથી આપણો પુરુષાર્થ પર્યાપ્ત માત્રામાં આપ્યો ગણાય છે અહીં. સમૃદ્ધિ પુણ્યથી જ મળે છે. બાહ્યસમૃદ્ધિ આવી ને જવાવાળી છે, તેમાં મનુષ્ય જીવનને આખેઆખું હોમી ના દેવાય. વ્યક્ત જગતમાં સંવાદ, અવ્યક્ત જગતમાં સાક્ષીભાવ અને અનંત જગતની શરણાગતિ સ્વીકારથી નિશિષ્ઠ
વિશુદ્ધ ઉર્જા ઉત્પન્ન થાય છે. જેનાથી જગતના સર્વ કાર્યો આપમેળે સફળ થવા લાગે છે. નવકારના જાપ જ્યારે અજપાજાપ થાય છે ત્યારે કોઈ અશુભ ચેતનામાં પ્રવેશી શકતું જ નથી. જાપની આ અચિત્ત્વ કાન્તિ છે.
અમે : અચ્છા...તો આજે સમજાય છે કે તમે છઠ્ઠીવાર એમ શા માટે કહો છો કે નવકાર મંત્રના અર્થમાં ગયા વગર જ ફક્ત તેનું શુદ્ધ ઉચ્ચારણ કરો-અજપાજપ કરો તો પણ એ અદ્ભુત મંગલ રૂપે પરિણમશે.
પૂ. ભાઈ : આપણું પોતાનું ઢાંકેલું નિધાન આ મંત્રજાપથી ઉઘડે છે. આપણે દવા ખાઈએ છીએ ત્યારે તેમાં કઈ-કઈ વસ્તુઓ કેટલા પ્રમાણમાં વાપરી છે તેની કાંઈ ખબર ના હોવા છતાં તે દવા આપણને ગુણકારી નીવડે જ છે ને
અમે ઃ નવકાર મંત્ર દ્વારા પંચપરમેષ્ઠીને કરાતા નમનથી શો ફાયદો? પૂ. ભાઈ : પાંચે પરમેષ્ઠીમાં એક-એક ગુણ રહેલો છે. જેમ કે સાધુ ભગવંતો લિનિષ્ઠ છે, ઉપાધ્યાય ભગવંતો શ્રૃતિનિષ્ઠ છે, આચાર્ય ભગવંતો સદાચારનિષ્ઠ છે, અરિહંત ભગવંતો સત્યનિષ્ઠ છે અને સિદ્ધ
ભગવંતો સ્વરૂપનિષ્ઠ છે. હવે તેઓને નમન કરવાથી આ પાંચે ગુોનું હસ્તાંતર આપણામાં થાય છે. આ મંત્રની શબ્દશક્તિ આ રીતે અસીમ
છે.
નવેમ્બર ૨૦૧૪
સુષુપ્ત અવસ્થામાં રહેલી આપણી ચેતનાને જાગૃત કરવા ધક્કારૂપ છે
નવકાર મંત્રના આ ભાષ્ય જાપ.
અમે ઃ આ પ્રકારે ભાષ્ય જાપ કરવાથી તમે કહેતા હો છો ભાઈ, કે પર્યાવરણ પણ શુદ્ધ બને છે, તો તે કઈ રીતે ?
પૂ. ભાઈ : સમૂહમાં સૌ પ્રથમ ૨૭ નવકાર મંત્રનો ભાષ્ય જાપ કરી થોડીવાર સૌએ શાંત થઈ જવાનું હોય છે. એ નિરવ શાંતિ અત્યંત અગત્યની હોય છે. એ પછી ફરીથી એ જ રીતે ત્રણ વાર જાપ કરવાથી કુલ ૧૦૮ નવકારનો પ્રગટ જાપ પૂર્ણ થાય છે. આમ કરવાથી આપણી ચેતનાના પોર્ચ સ્તરી અને બાહ્ય પર્યાવરણ – એમ બંને શુદ્ધ થાય છે,
તે નિર્વિવાદ છે.
અમે : ભાઈ, તમે ૧૦૮ નવકારનાં ભાષ્યજાપનો સામૂહિક આરાધના વેળાએ ખાસ આગ્રહ રાખતા હો છો. તેનું શું કારણ છે ? પૂ. ભાઈ : Non-use માં પડેલી કારને તેની બેટરી બેસી જવાથી જેમ ધક્કા મારીને ચાલુ કરીએ છીએ, તેમ Non-use માં એટલે કે
અમે : ભાઈ, ચેતનાનાં પાંચ સ્તરોની વાત તમે આ પૂર્વે પણ પંચપરમેષ્ઠીઓને અનુલક્ષીને કહી હતી. તેને જરા ટૂંકાણમાં ફરીથી
સમજાવો ?
પૂ. ભાઈ : ચેતનાનાં પાંચ સાર
-
ઉર્ધ્વયનસ – Higher mind – સાધુને નમસ્કાર વ્રુતિમનસ -llluminited mind – ઉપાધ્યાયને નમસ્કાર પ્રજ્ઞામનસ –Intuitive mind – આચાર્યને નમસ્કાર અધિમનસ –Over mind – અરિહંતને નમસ્કાર અતિમનસ –Super mind – સિદ્ધને નમસ્કાર
અમે : ભાઈ, બહુ અધરૂં છે આ તો. દરેક સ્તરને જરા વધુ ઊંડાણથી સમજાવો
પૂ. ભાઈ : ઉર્ધ્વમનસ : અહીં તર્ક અને બુદ્ધિની સાથે ચેતનાથી ઉપરના સ્તરમાં પણ આપણું મન જોઈ શકે છે.
ધૃતિમનસ : દ્વિતીય એના આ સ્તરમાં અધ્યાત્મનો પ્રકાશ છે અને તર્કથી ઉપ૨ના તત્ત્વને આપણું મન જોઈ શકે છે.
પ્રજ્ઞામનસ : આ તૃતીય સ્તરે એક વિશિષ્ઠ રીતે subject (આત્મા) અને objects (પદાર્થો)નું identification થાય છે. આ ઓળખ પછી બુદ્ધિ બોધિમાં પરિણત બને છે.
અધિમનસ : ચતુર્થ એવા આ સ્તરે સમસ્ત વિશ્વમાં ફેલાયેલી એવી પાવન વિશ્વચેતનાનો સ્પર્શ થાય છે, પરંતુ સાથોસાથ વ્યક્તિગત ચેતના પણ ટકી રહે છે.
અતિમનસ : આપણી ચેતનાના પરર્માએ એવા પંચમસ્તરે આપણાં
મનનો સંપૂર્ણ લય થાય છે. ચેતનાનું શુદ્ધ ચૈતન્યમાં અદ્વૈતપણે ભળી જવું અહીં જ શક્ય બને છે, જેનાથી અહંનું વિસર્જન થઈ સર્વત્ર દિવ્યજીવન વ્યાપે છે. અને પ૨માત્મચક્ષુ પામીએ છીએ.
(ક્રમશ:)
૮૨, ગૌતમ બુદ્ધ ઍપાર્ટમેન્ટ, શ્રી કાનજી સ્વામી માર્ગ, રાજકોટ-૩૬૦ ૦૦૧. મો. : ૦૯૮૨૫૨૧૫૫૦૦. email : bharti @mindfiesta.com
