________________
૨૮
પ્રબુદ્ધ જીવન
સપ્ટેમ્બર ૨૦૧૪
અજાણતા સામેની વ્યક્તિની ખામીઓ-ઉણપો સહેલાઈથી નજરે આવે કેળવી શકે છે. આથી વર્તમાન કાળમાં પુસ્તકો સારા ગુરુ થઈ શકે છે છે અને તેથી આદર્શ સંપૂર્ણ શ્રદ્ધા રાખી શકાતી નથી. ત્યારે મૂંઝવણમાં એવો મત વ્યવહારિક ગણાય. ફસાયેલ સાધકને વર્તમાન સમયે જ્ઞાનનો ખજાનો પુસ્તકો દ્વારા ઉપલબ્ધ ઉપરના વિચારો રજૂ કરતાં કોઈની પણ લાગણી દુભાવાઈ હોય છે. જૈનોના આગમો, હિંદુઓની ભાગવત-ગીતા, ખ્રિસ્તીઓનું અથવા અવિનય થયો હોય તો અંતકરણપૂર્વક ક્ષમા ચાહું છું. બાઈબલ અને મુસલમાનોનું કુરાન મૂળ સ્વરૂપે અને અર્થઘટન સાથે
બકુલ નંદલાલ ગાંધી ઉપલબ્ધ છે. આ વિષયો ઉપર વિદ્વાનો દ્વારા અપાયેલ સમજણ,
૧૧/૧૨, સંદીપ, લક્ષ્મીનારાયણ લેન, માટુંગા (સે.રે.) પ્રવચનો, વ્યાખ્યાનો સામયિકો અને પુસ્તકોમાં મળતાં રહેતા હોય મુંબઈ-૪૦૦૦૧૯. ફોનઃ ૨૪૦૧૦૯૮૨,મો. ૯૮૧૮૩૭૨૯૦૮ છે. પુસ્તકો માનવીનો જ્ઞાનમય અંધકાર દૂર કરે છે. પુસ્તકો વાચકના
(૨) મનની સંકુચિત વિચારશક્તિ, ખોટી માન્યતાઓ કે ધારણાઓ દૂર | ‘પ્રબુદ્ધ જીવન’ રેગ્યુલર મળે છે. વાંચવાથી ખૂબ જ માહિતીસભર કરે છે.
જ્ઞાન મળે છે. જુલાઈના અંકમાં શ્રી ભારતીબેને લખેલ પોતાના ફાધર એવી જ રીતે આત્મસિદ્ધિનું ૧૩મું પદ “આત્માદિ અસ્તિત્વનાં, ઈન લવ શ્રી શશીકાન્તભાઈ મહેતા અંગેનો લેખ વાંચીને તો હૃદયની જેહ નિરૂપક શાસ્ત્ર; પ્રત્યક્ષ સદગુરુ યોગ નહિ, ત્યાં આધાર સુપાત્ર.' લાગણીઓ ઝુમી ઉઠી. આ જમાનામાં પણ આવા ભવ્ય આત્માઓની આપણને સમજાવે છે કે જ્યારે પ્રત્યક્ષ સદગુરુનો યોગ નથી પણ પુજાઈથી તેમને દીકરી જેવી વહુ મળે છે. મુંબઈના જ એક રાજુલાબેને આત્મજાગૃતિ વિસરવી નથી ત્યારે સાધકે શાસ્ત્રો, શાસ્ત્રો ઉપરનું (ફોન નં. ૨૬૭૯૬૩૩૯) તેમના સાસુ અંગે એક પુસ્તક “સાસુ મા પ્રમાણસહિતનું વિવેચન વિ. ને વાંચવા, વિચારવા, સમજવા અને વંદના' લખ્યું છે. જે કદાચ સાસુની વહુ દ્વારા પ્રશંસા કરતું પહેલું તેમાંથી નીકળતાં રહસ્યને પામવા પ્રયત્ન કરવો.
પુસ્તક હશે. સાસુને સાચા અર્થમાં મા ગણવી તે તેમની વાણી અને ‘પ્રત્યક્ષ ગુરુ' હોવા આવશ્યક છે તેવું આત્મસિદ્ધિમાં સમજાવ્યું વર્તન સરખું હોય તો જ શકય છે. તેમને જાહેર સમારંભમાં બીરદાવવા છે. મહાત્મા ગાંધી કહે છે “તેઓ ગુરુઓની સંસ્થામાં માને છે પણ તે કોઈક વહુ જ કરી શકે તે માટે તેમને ખૂબ જ ધન્યવાદ ઘટે છે. આજના યુગમાં લાખો લોકો ગુરુથી વંચિત રહેશે કારણ કે સંપૂર્ણ તેમણે સાસુમા સાથે ઘણાં પ્રસંગો પુસ્તકમાં વર્ણવેલ છે. તેમણે પવિત્ર અને સંપૂર્ણ જ્ઞાની તદ્દન ઓછા મળશે.” આવા સમયે આશાવાદી એકલાએ જ નહિ તેમના દેરાણી-જેઠાણી તેમના જીવનસાથી (સાસુમાના રહેવા એકલવ્યનો વિચાર આવે છે. શુદ્ર હોવાને નાતે આચાર્ય દ્રોણ પુત્ર) તેમજ અન્ય સ્નેહીઓએ પણ ગુણગાન ગાયા છે. ખૂબ જ પ્રેરણા લેવા દ્વારા નાપસંદ થયેલ એકલવ્યએ, ગુરુની પ્રત્યક્ષ હાજરી ન હોવા છતાં, જેવું પુસ્તક છે. તિરંદાજી-નિશાનબાજીમાં અર્જુનની શ્રેષ્ઠતા ઉપર પ્રશ્નાર્થ ઊભો નહોતો આના અનુસંધાનમાં આપના ‘પ્રબુદ્ધ જીવનમાં આવેલ લેખ મુજબ કર્યો ? નાપંસદ થતાં નાસીપાસ ન થતાં દૃઢનિશ્ચયતા, એકાગ્રતા અને ભારતીબેનનું કુટુંબ પણ એક આદર્શ અને સંસ્કારી કુટુંબ લાગે છે. આત્મવિશ્વાસ સાથે સ્વમેળે, કોઈપણ શિક્ષા કે માર્ગદર્શન વગર, મારી એક એવી ઈચ્છા કહો કે સજેશન કહો, મારી ઈચ્છા એવી છે કે નિશાનબાજીમાં સંપૂર્ણ પારંગતા નહોતી મેળવી? ઉત્તરાધ્યયન સુત્ર આપ શ્રી ભારતીબેનને આગ્રહપૂર્વક જણાવી તેઓ પણ તેમના ૮માં સ્વયંબુદ્ધ સિદ્ધા-ગુરુ ઉપદેશ વિના પોતાની મેળે જાતિ સ્મરણથી પિતાતુલ્ય સસરાજી અંગે એક પુસ્તક લખે અને તેમના જીવનના પ્રસંગોને કપિલમુનિ મોક્ષે ગયાનું જણાવ્યું છે. તેમ જ ગૃહસ્થલિંગે માતા મરૂદેવી આવરી લે. આવા પુસ્તકોની આપણા સમાજને ખૂબ જ જરૂર છે. ખૂબ જ મોક્ષે ગયાનું જણાવ્યું છે.
પ્રેરણા લેવા પાત્ર પુસ્તક બની શકે. અમદાવાદમાં શ્રી પ્રમોદભાઈ કરીને ભલે જાણીએ કે પાંચમા આરામાં મોક્ષ સંભવ નથી, પરંતુ માનવ એક ભાઈ પર્યુષણ વ્યાખ્યાનમાળા ચલાવે છે. તેમાં શ્રી શશીકાંતભાઈને ભવ અમુલ્ય છે અને પ્રમાદમાં રહેવું હિતાવહ નથી. આવા સંજોગોમાં સાંભળવાનો મને બે વખત લાભ મળેલ. સદગુરુ-પ્રત્યક્ષ ગુરુ ન મળે અને પુસ્તકો દ્વારા જ્ઞાન મેળવવાની દ્વિધા બીજું આપના બહુમુખી મેગેઝીનનો પ્રચાર અને પ્રસાર ખૂબ જ ઉપસ્થિત થઈ હોય ત્યારે સાધકે વિવેકબુદ્ધિનો ઉપયોગ કરવો રહ્યો. જરૂરી છે. હાલમાં તેનો વ્યાપ તો ઘણો જ છે. પરંતુ જેટલો પ્રચાર ઉત્તરાધ્યયનના ૨૩મા સૂત્રમાં કેશી-ગૌતમની ૨૫મી ગાથા દ્વારા વધશે, જેટલા વધુ જૈન/અજૈન તેને વાંચશે અને તેનું ઊંડાણપૂર્વક પાર્શ્વનાથ તીર્થ કરના સમયમાં ચાર મહાવ્રત અને મહાવીર સ્વામીએ ચિંતન કરશે તેમ તેઓને ખરેખર ખૂબ જ લાભ થવાનો છે. અને તે પાંચ મહાવ્રત તેમ કેમ તે “પન્ના સમિષ્ણએ ધર્મ' કહેતા સમજાવેલ નિમિત્તે જૈન ધર્મના સિદ્ધાંતો અને ફિલોસોફી ઘર ઘર સુધી પહોંચશે છે કે આનો નિશ્ચય વિવેકથી થાય. કરવા જેવું કરે અને છોડવા જેવું કારણકે આપની પાસે ખૂબ જ જ્ઞાની અને ચિંતનશીલ લેખકોની ટીમ છોડે. જે વ્યક્તિ પાસે સદગુરુના લક્ષણો સમજવાની વિવેક શક્તિ છે. તેથી મારું આપને નમ્ર સૂચન છે : આપ ‘પ્રબુદ્ધ જીવનમાં એવું અપેક્ષિત છે તેવી વ્યક્તિ સદગુરુ ન મળ્યાં હોય તો પુસ્તકો દ્વારા લખાણ છાપ કે જે મહાનુભાવો અને સુજ્ઞ વાંચકોને મેગેઝીન ગમતું ચોક્કસ જ્ઞાન મેળવી શકે છે અને સ્વદોષો જોવાની વિવેક શક્તિ પણ હોય અને તેનો રેગ્યુલર લાભ લેતા હોય તેવા વાંચકો પોતે પોતાની
