Prabuddha Jivan 2014 Year 62 Ank 01 to 12

Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 620

પ્રબુદ્ધ જીવન
નવેમ્બર ૨૦૧૪
પી. ડબ્લ્યુ એંશ, વુડલેંડ કહેલર, ડૉ. K .
# હતા. "માત્ર બાવીસ વર્ષની ઉંમરે એક વિશાળ સંઘતા તેઓશ્રી * કે. જી. રામારાવ, દલાઈલામા,
અત્મિનુિશાસન આચાર્ય બની ગયા. તે વખતે તેરાપંથ સંઘમાં ૧૩૯ સાધુઓ જર્મન વિદ્વાન ડૉ. ગ્લાજનપ,
તે ઓ શ્રી આત્માનુશાસનના લંકાના બૌદ્ધ ભિક્ષુ મહાસ્થવિર અને ૩૬૩ સાધ્વીજીઓ હતી. એમના મહાપ્રયાણ સમયે
વિલક્ષણ પ્રયોકતા હતા. એમનું સમગ્ર સંઘમાં લગભગ એક હજાર સાધુઓ, સાધ્વીજીઓ, ધર્મેશ્વર, ડૉ. ડી. એસ. કોઠારી,
જીવન ઇતિવૃત્ત આત્માનુશાસનની સમણીજીઓ અને મુમુક્ષુઓ એકજ આચાર્યની આજ્ઞા નીચે અક્ષયકુમાર જેન, કમલાપતિ |
અહર્નિશ પરિક્રમામાં સલીન હતું. એમનો ત્રિપાઠી, બી. ડી. જી, આ સ્વ-ઘરનું કલ્યાણ કરી રહ્યા હતા.
આચાર, વિચાર, વ્યવહાર, ચિંતન, બોચાસણવાસી પ્રમુખસ્વામીજી, બ્રહ્મકુમારી શારદા, સ્વામી કાર્યપ્રણાલી-બધું આત્માનુશાસી હતા. બાલ્યકાળમાં જ એમણે સચ્ચિદાનંદજી, મુનિચંદ્રશેખર, આ. સુબોધસાગરજી, કાકા કાલેલકર, આત્માનુશાસનનું જવલંત ઉદાહરણ રજૂ કર્યું હતું. જ્યારે એમના રવિશંકર મહારાજ, સત્યદેવ વિદ્યાલંકાર, સંઘના સર સંચાલક મોટાભાઈ શ્રી મોહનલાલજી ખટેડે એમને દીક્ષાની અનુમતી આપવાની ગોલવલકર, કિશોરલાલ મશ્નવાલા, ડૉ. ઝાકિર હુસેન, જ્ઞાની ઝેલસિંહ, ના પાડી ત્યારે એમણે અગિયાર વરસની કુમળી વયે ભરસભામાં ગુરુદેવ ડૉ. એ. એન. ઉપાધ્ય, ઈન્ડિયન નેશનલ ચર્ચના અધ્યક્ષ ફાધર જે. કાલગણી સમક્ષ ઊભા થઈ બે સંકલ્પ-પ્રતિજ્ઞા કરી હતીઃ (૧) “મને એસ. વિલિયમ્સ, ગોપીનાથ અમન, યશપાલ જૈન, ઈન્દ્રકુમાર ગુજરાલ, વિવાહ કરવાના ત્યાગ છે. (૨) વ્યાપાર નિમિત્ત પરદેશ જવાના ત્યાગ શ્રીમન્નારાયણ અગ્રવાલ, શ્રીમતી મદાલસા, જયસુખલાલ હાથી, છે.' (તે સમયે કલકત્તા, આસામ, આદિ પણ પરદેશ ગણાતા). આર્ષ શિવરાજ પાટીલ, આરિફ બેગ, અટલબિહારી બાજપેયી, ડૉ. કરણસિંહ, વાણીનું આ પદસી. સુબ્રહ્મણ્યમ્, કે. એચ. હેગડે, ભિક્ષુ આનંદ કૌશલ્યાયન, પટ્ટાભિ જય ચરે જય ચિટ્ટ, જયમાસે જય સએ સીતારામૈયા, રામકૃષ્ણ ડાલમિયા, ડૉ. સંપૂર્ણાનંદ, ડો. વી. કે. જય શું જંતો ભાસંતો, પાવકર્મો ન બંધઈ || આર.વી.રાવ, ડૉ. ધર્મવીર ભારતી, હરિભાઉ ઉપાધ્યાય, હરિવંશરાય એમના આત્માના તાણાવાણામાં વણાઈ ગયું હતું. જીવનની પ્રત્યેક બચ્ચાન, દાદા ધર્માધિકારી, રાજા રામન્ના, પં. કેદારનાથ શર્મા, ડૉ. ક્રિયા-ચાલવાની, ઊભા રહેવાની, બેસવાની, સુવાની, ખાવાની, શંકરદયાલ શર્મા.
બોલવાની-માં આત્માનુશાસન ઝળકતું હતું. શૈશવ અને દીક્ષા :
અગિયાર વર્ષમાં એમણે પોતાના ધર્મસંઘની સર્વતોમુખી પ્રગતિ આચાર્યશ્રી તુલસીજીનો જન્મ વિ. સં. ૧૯૭૧ કાર્તિક શુકલા બીજ માટે અથાગ પ્રયત્નો કર્યા. પોતાના શિષ્ય-શિષ્યાઓ ભવિષ્યની, (૨૦મી ઑક્ટોબર ૧૯૧૪)ના નાગોર જિલ્લાના (રાજસ્થાન) લાડનું જરાવસ્થાની બિમારીની આદિ ચિંતાઓથી મુક્ત થઈ નિર્મળ ચારિત્ર ગામમાં ખટેડ પરિવારમાં થયો હતો. નવ ભાઈ-બહેનોમાં એમનું પાળે અને સંઘબદ્ધ સાધના કરે તે માટે પૂર્વાચાર્યોએ કરેલી અનુશાસન સ્થાન આઠમું હતું. માતાના સંસ્કાર અને જૈન સાધુ-સાધ્વીજીના આદિની અનેક પ્રકારની વ્યવસ્થા-(જને મર્યાદાઓ કહેવામાં આવે સત્સંગથી માત્ર અગિયાર વર્ષની ઉંમરે એમણે જૈન તેરાપંથ સંઘના છે) એને સુદઢ બનાવી. એમના ભગીરથ પ્રયત્નથી સકલ સંઘના સાધુઅષ્ટમાચાર્ય શ્રી કાલુગણિ પાસે દીક્ષા લીધી હતી. પછીના મુનિ સાધ્વીઓ જેનાગમના અભ્યાસુ થતા ગયા. એક જમાનામાં માત્ર અવસ્થાના અગિયાર વર્ષમાં એમણે ગુરુ પાસે રહીને શિક્ષણ અને મારવાડી ભાષામાં જ વ્યાખ્યાન આપનાર સાધુ-સાધ્વીઓ હિંદીમાં સાધનાની દૃષ્ટિએ પોતાના વ્યક્તિત્વનો બહુમુખી વિકાસ કર્યો. હિન્દી, પ્રવચન આપતા થઈ ગયા. સંસ્કૃત, પ્રાકૃત ભાષાઓ તથા વ્યાકરણ, કોશ, સાહિત્ય, દર્શન અને
સંસ્કૃત ભાષાના પુનરુદ્ધરિક વિશેષતઃ જૈનાગમનો તલસ્પર્શી અભ્યાસ કર્યો. તરુણ વયમાં તેઓ સાધુ-સાધ્વીઓને એમણે સંસ્કૃતમાં બોલવાની પ્રેરણા આપી અને શિક્ષક બની બાળમુનિઓને પણ અધ્યયન કરાવતા.
પ્રતિયોગિતાઓ યોજી. એકપણ શબ્દ અશુદ્ધ બોલ્યા વગર એક મહિના આચાર્યપદ
સુધી નિરંતર સંસ્કૃતમાં ભાષણ આપવાના, પરસ્પર બોલવામાં પણ એમના સંયમ જીવનની નિર્મળતા, વિવેક સૌષ્ઠવ, આગમોનું જ્ઞાન, દિવસો સુધી માત્ર સંસ્કૃત ભાષાનો ઉપયોગ કરવાનો, આદિ પ્રયોગો બહુશ્રુતતા, સહનશીલતા, ગંભીરતા, ધીરતા, અપ્રમત્તતા અને કરાવ્યા. પંડિતોની સભામાં સંસ્કૃત તથા પ્રાકૃતમાં ધારાપ્રવાહ પ્રવચનો અનુશાસનનિષ્ઠાને લીધે માત્ર બાવીસ વર્ષની ઉંમરે એક વિશાળ સંઘના આશુકવિતા કરવાનો પણ અભ્યાસ કરાવ્યો. તેઓશ્રી આચાર્ય બની ગયા. તે વખતે તેરાપંથ સંઘમાં ૧૩૯ સાધુઓ રાષ્ટ્રપતિ ભવનમાં ડૉ. રાજેન્દ્ર પ્રસાદે આપેલા ‘શિક્ષણ’ વિષય અને ૩૬૩ સાધ્વીજીઓ હતા. એમના મહાપ્રયાણ સમયે સંઘમાં પર મુનિ નથમલજી (આચાર્ય મહાપ્રજ્ઞ) અને મુનિ બુદ્ધમલજીએ લગભગ એક હજાર સાધુઓ, સાધ્વીજીઓ, સમણીજીઓ અને આશુકવિતા બનાવી સંભળાવી. ૧૫ ઓગસ્ટ ૧૯૪૯ના દિવસે મુમુક્ષુઓ એક જ આચાર્યની આજ્ઞા નીચે સ્વ-પરનું કલ્યાણ કરી રહ્યા યોજવામાં આવેલા કવિ સંમેલનમાં પંડિત જૈનસુખદાસજી, પં.