________________
નવેમ્બર, ૨૦૧૪
પ્રબુદ્ધ જીવન એમનો મંત્ર હતો કે નૈતિકતા-ઈમાનદારી વગરની ધાર્મિકતા માત્ર પોતાની જીવનશૈલી પવિત્ર બનાવી હતી. પ્રસિદ્ધ સાહિત્યકાર નંદકિશોર ક્રિયાકાંડ છે. અણુવ્રત આંદોલનમાં કોઈપણ જાતના ધર્મો, સંપ્રદાયો, નૌટિયાલે શરાબ, જર્દા, તંબાકૂ આદિ છોડી દીધા હતા. પાક્કા ગચ્છો, આસ્તિકો, નાસ્તિકો, ઉપાસકો, અમલદારો આદિ ભેદભાવ સામ્યવાદી કોમરેડ યશપાલ જૈન નાસ્તિક હતા અને ધર્મમાં માનતા ન હતા. લિંગ, જાતિ, વર્ણ, દેશ, પ્રાંત, ભાષાના ભેદ વગર અમીર, ન હતા. પણ આચાર્ય તુલસીના ઉપદેશથી અણુવ્રત જેવા નૈતિકતાના ગરીબ બધા એને અપનાવી શકે એવા નિયમો બનાવવામાં આવ્યા નિયમોમાં એમને શ્રદ્ધા હતી. હતા. જે કામ કાયદા-કાનૂન, બળજબરી, લાલચ કે ભય ન કરી શકે અણુવ્રતના પ્રચાર-પ્રસાર માટે દેશભરમાં પગપાળા યાત્રા કરી તેઓ એવું કામ અણુવ્રત કરી બતાવ્યું. યુગીન સમસ્યાઓનો સીધો-સાદો અનેક લોકોના પરિચયમાં આવ્યા હતા. એમાંના કેટલાંક છેઃઉપાય હતો આ આંદોલન. જૈન ધર્મના એક સંપ્રદાયના આચાર્ય હોવા ડૉ. રાજેન્દ્ર પ્રસાદ, પં. જવાહરલાલ નહેરુ, ડૉ. રાધાકૃષ્ણન, છતાં એમણે રાષ્ટ્રવ્યાપી આંદોલન-અનુષ્ઠાનનું સ્વપ્ન સિદ્ધ કર્યું એ રાજગોપાલાચાર્ય, જૈનેન્દ્રકુમાર, ડૉ. રામ મનોહર લોહિયા, જય એમના જીવનની એક મહાન સિદ્ધિ હતી.
પ્રકાશ નારાયણ, આચાર્ય કૃપલાની, ડૉ. સાતકોડી મુખર્જી, વિનોબા વ્યક્તિત્વ અને ઉયદેશની અમીટ છાયા
ભાવે, શિવાજી ભાવે, રામકૃષ્ણ મિશનના અધ્યક્ષ સ્વામી સંબુદ્ધાનંદજી, એમના ઈન્દ્રધનુષી વ્યક્તિત્વ, તેજસ્વી વાણી અને પ્રવચન કળાથી દસ્તુરજી કેખુશરૂ, બોદ્ધ ભિક્ષુ જગદીશ કાશ્યપ, સુચેતા કૃપલાની, પ્રભાવિત થઈ દેશ-વિદેશના કેટલાય જાણીતા-અણજાણીતા લોકોએ પુરુષોત્તમદાસ ટંડન, ગુલજારીલાલ નંદા, સુપ્રિમ કોર્ટના ચિફ જસ્ટીસ
અશ્વતની છાયાર હતા
બધા માટે સામાન્ય નિયમો (common code):
ગુટકા આદિનું સેવન નહીં કરું. ૧. હું કોઈપણ નિરપરાધ પ્રાણીનો સંકલ્પપૂર્વક વધ નહીં કરું. ૧૧. હું પર્યાવરણની સમસ્યા પ્રત્યે જાગૃત રહીશ અને પર્યાવરણ હું આત્મ-હત્યા કે ગર્ભ-હત્યા નહીં કરું.
(Environment and Ecology)નું પ્રદૂષણ નહીં કરું તથા ૨. હું કોઈ વ્યક્તિ કે દેશ પર આક્રમણ નહીં કરું અને આક્રમક
એનું સંતુલન જાળવીશ. લીલા ઝાડ નહીં કાપું. પાણીનો નીતિનું સમર્થન પણ નહીં કરું. હું વિશ્વ-શાંતિ તથા અપવ્યય નહીં કરું. નિઃશસ્ત્રીકરણ માટે પ્રયત્ન કરીશ.
ઉપર મુજબના સામાન્ય નિયમો-વ્રતો-સંકલ્પો ઉપરાંત દરેક ૩. હું હિંસાત્મક અને તોડફોડાત્મક પ્રવૃત્તિઓમાં ભાગ નહીં લઉં. પ્રકારના વિશિષ્ટ વર્ગો-લોકો માટે વિશેષ નિયમો પણ બનાવવામાં ૪. હું માનવીય એકતામાં વિશ્વાસ કરીશ, જાતિ, રંગ, આકૃતિ આવ્યા છે. જેમકે
આદિના આધાર પર કોઈપણ માણસને ઉંચ કે નીચ નહીં માનું- (૧) વિદ્યાર્થી માટે : હું ચોરી કે એવા બીજા ખોટા કાર્યો દ્વારા પરીક્ષામાં (Racial Discrimination) અસ્પૃશ્ય નહીં માનું.
પાસ થવા માટે કે વધારે માર્ક્સ મેળવવા માટે પ્રયત્ન કરીશ ૫. હું ધાર્મિક સહિષ્ણુતા રાખીશ તથા ધર્મના નામ પર સાંપ્રદાયિક નહી. ઉત્તેજના નહીં ફેલાવું.
(૨) શિક્ષક-પરીક્ષક માટે : હું પ્રલોભન વશ કે બીજા ખોટાં કાર્યો હું વ્યવસાય, ધંધા અને વ્યવહારમાં પ્રામાણિક રહીશ, બીજાને
દ્વારા વિદ્યાર્થીને પાસ કરીશ નહીં કે ખોટી રીતે કોઈના માર્ક્સ ઠગીશ નહીં અને પોતાના લાભ માટે બીજાને નુકશાન નહીં
વધારીશ નહીં. પહુંચાડું. હું છળ-કપટપૂર્ણ વ્યવહાર નહીં કરું.
(૩) વ્યાપારી માટે : હું લાંચ-રૂશ્વત આપીશ નહીં, કાળાબજા૨ કરીશ ૭. હું બ્રહ્મચર્યની સાધના કરીશ.
નહીં, કર-જકાત (taxes, duties etc) ની ચોરી કરીશ નહીં, ૮. હું ધન, માલ, મિલ્કત, મૂડી આદિના સંગ્રહની સીમા કરીશ.
માલમાં મિલાવટ કે ભેળસેળ કરીશ નહીં, ખોટાં તોલ-માપ કરીશ ખાવા-પીવાની ચીજો કે ઔષધાદિનો અસીમ સંગ્રહ નહીં કરું.
નહીં, ગ્રાહકને ઠગીને ધંધો કરીશ નહીં. આદિ. ૯. ચૂંટણી (ચુનાવ-Election) સંબંધમાં અનેતિક આચરણ નહીં
(૪) અમલદાર વર્ગ માટે : (Government offices and other કરું. પૈસા આદિના પ્રલોભનમાં મત (Vote) આપીશ નહીં કે
authorities having administrative power) 4 41121111 માંગીશ નહીં.
(power) નો દુરુપયોગ કરી લોકોને સતાવીશ નહીં, લાંચ લઈશ
નહીં, મારી ફરજ પ્રમાણિકતા અને નિર્ભયતાથી અદા કરીશ. ૧૦. હું વ્યસન-મુક્ત જીવન જીવીશ. માદક, કેફી અને નશાવાળા
* * * પદાર્થો જેવા કે દારૂ, ગાંજો, ચરસ, હેરોઈન, ભાંગ, તમાકુ,
પાટુ.
