________________
કર્મવાદ કર્મવાદ " કર્મવાદ ક્વ કર્મવા, પૃષ્ટ ૫૪ • પ્રબુદ્ધ જીવન . કર્મવાદ વિશેષાંક - ઑગસ્ટ ૨૦૧૪
યાદ કૂ કર્મવાદ 5 કર્મવાદ
કર્મવાદ
*
*
છ.
કર્મવાદ 4 કર્મવાદ કર્મવાદ 4 કર્મવાદ " કર્મવાદ 4 કર્મવાદ કર્મવાદ કર્મવાદ ક
છઘસ્થ ગમ્ય ન હોય તેવા વિષયમાં તમેવ સર્વાંગસં = નિહિં કરે છે તેનું વર્ણન છે. એક કે અનેક સમુચ્ચય જીવો તથા ૨૪ દંડકવર્તી પડ્યું 1 જિનેશ્વરે જે પ્રરૂપ્યું છે તે જ સત્ય છે. આ પ્રકારની દઢ શ્રદ્ધા જીવોમાં મૂળભૂત કારણરૂપ રાગ અને દ્વેષનું નિરૂપણ છે. તઉપરાંત ડું રાખવાથી કાંક્ષામોહનીય કર્મનો નાશ થાય છે અને દૃઢ શ્રદ્ધાપૂર્વક ૨૫ પ્રકારના જીવો એકત્વ કે બહુત્વની અપેક્ષાએ આઠ કર્મોથી ક્યા હૈ
આરાધના કરનાર જીવ આરાધક બને છે. સાધક કોઈ પણ નિમિત્ત ક્યા કર્મોનું વેદન કરે છે તેનું કથન છે. આઠ કર્મની વિપાક યોગ્ય હું સમયે શ્રદ્ધાને દઢ ન રાખે તો ક્રમશઃ તે સમ્યગ્ગદર્શનનું વમન કરી, પ્રકૃતિઓનું વર્ણન છે. આઠ કર્મોની મૂળ અને ઉત્તર પ્રવૃતિઓના સૈ મિથ્યાત્વી બની જાય છે.
ભેદ-પ્રભેદોનું નિરૂપણ છે અને ભેદ પ્રભેદોની સ્થિતિનું વર્ણન છે. સમવાયાંગ સૂત્ર'માં નામકર્મ બેતાલીસ પ્રકારે જણાવ્યા છે. આ રીતે કર્મબંધના કારણ, કર્મ પરંપરા તથા આઠ કર્મની પ્રકૃતિ, જે કર્મવિપાક સૂત્ર (કર્મના શુભાશુભ ફળ બતાવનાર અધ્યયન)ના સ્થિતિ અને અનુભાગ (વિપાક) બંધ વગેરે કર્મ સિદ્ધાંતોનું વિશદ શું તેંતાલીસ અધ્યયન કહેલા છે. ત્રીસમાં સમવાયમાં મોહનીયકર્મ વિશ્લેષણ છે. બાંધવાના કારણભૂત ત્રીસ સ્થાન કહેલ છે.
આ રીતે જુદાં જુદાં આગમોમાં કર્મ સંબંધી માહિતી પ્રાપ્ત થાય છે. * * શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્રના ત્રેવીસમાં પદમાં કર્મસિદ્ધાંતની સંખ્યા, વિશાલ એપાર્ટમેન્ટ, ‘એચ' બિલ્ડિંગ, ફ્લેટ નં. ૪૦૨, ચોથે માળે, ૨૪ દંડકવર્તી જીવોમાં તેના સભાવની પ્રરૂપણા, સમુચ્ચય જીવ સર એમ.વી. રોડ, અંધેરી (પૂર્વ), મુંબઈ-૪૦૦ ૦૬૯. છે તથા ૨૪ દંડકવર્તી જીવો, આઠ કર્મોની પરંપરાનું સર્જન કેવી રીતે ફોન : ૨૬૮૩૬૦૧૦. મોબાઈલ : ૯૮૭૯૫૯૧૦૭૯.
(૧.
'ઉપમા સહિંત કષાયની સમજણ
૧૬ પ્રકારના કષાયને ચાર વિભાગમાં વહેંચવામાં આવ્યા છે જે નીચે મુજબ છેઃ છે (૧) અનંતાનુબંધી- જેની સ્થિતિ જીવન પર્વતની છે. ગતિ નરકની કરાવે અને સમકિત ન થવા દે ૐ (૨) અપ્રત્યાખ્યાની- જેની સ્થિતિ એક વર્ષની છે. ગતિ તિર્યંચની કરાવે અને શ્રાવક ન થવા દે.
(૩) પ્રત્યાખ્યાની- જેની સ્થિતિ ચાર મહિનાની છે. ગતિ મનુષ્યની કરાવે અને સાધુ ન થવા દે. હૈ (૪) સંજ્વલન- જેની સ્થિતિ ૧૫ દિવસની છે. ગતિ દેવની કરાવે અને વિતરાગી ન થવા દે.
- આ ચાર વિભાગના ૧૬ પ્રકાર છે જેને ઉપમા સહિત સમજાવ્યા છે. અનંતાનુબંધી ક્રોધ-પર્વતમાં પડેલી તિરાડ સમાન-જે ક્યારેય પૂરાય નહિ એમ આ ક્રોધ કોઈપણ રીતે શાંત ન થાય. ) અનંતાનુબંધી માન-પથ્થરના સ્તંભ સમાન-સેંકડો ઉપાય કરવા છતાં વળે નહિ-એમ આ માનવાળો ક્યારેય નમે નહિ.
અનંતાનુબંધી માયા-વાંસના મૂળ સમાન-અત્યંત વક્તા અગ્નિમાં બળે છતાં છૂટે નહિ એમ કોઈ પણ ઉપાયથી સરળતા આવે નહિ. અનંતાનુબંધી લોભ-કરમજીના રંગ સમાન-વસ્ત્ર ફાટે તો પણ રંગ નીકળે નહિ એમ અનેક પ્રયત્નથી પણ દૂર ન થાય એવો લોભ. અપ્રત્યાખ્યાની ક્રોધ-તળાવની તિરાડ સમાન-દુષ્કાળમાં સુકાયેલ તળાવમાં વર્ષ પછી વરસાદ પડતા તિરાડ પૂરાઈ જાય એમ મહામુશ્કેલીથી શાંત થાય એવો ક્રોધ, વર્ષભર રહે એવો ક્રોધ. અપ્રત્યાખ્યાની માન-હાડકાના સ્તંભ સમાન-મહામુશ્કેલીથી વાળી શકાય એમ વર્ષ ભર રહે એવો માન.
અપ્રત્યાખ્યાની માયા-ઘેટાના શિંગડા સમાન-મહામુશ્કેલીથી સીધા થાય એમ વર્ષ ભર રહે એવી માયા. (૮) અપ્રત્યાખ્યાની લોભ-નગરની ગટરના કાદવ સમાન મુશ્કેલીથી કેમિકલ વગેરેથી ડાઘ દૂર થાય એમ વર્ષ ભર રહે એવો લોભ ) પ્રત્યાખ્યાની ક્રોધ-રેતીમાં પડેલી લીટી સમાન-રણના વળાંકવાળા ટુવાને કારણે જે લીટીઓ દેખાય છે તે ચાર મહિને પવનની
દિશાથી બદલાઈ જાય એમ થોડા પ્રયત્ન શાંત થતો ક્રોધ. ૐ (૧૦) પ્રત્યાખ્યાની માન-લાકડાના સ્તંભ સમાન-પાણીમાં પલાળીને મુશ્કેલીથી વાળી શકાય એમ થોડા પ્રયત્ન નમે. (૧૧) પ્રત્યાખ્યાની માયા-ગોમુત્રિકા સમાન-રસ્તામાં ચાલતી ગાયની વાંકીચૂકી પડતી મૂત્રરેખા તડકાદિથી દૂર થઈ જાય એમ થોડા
પ્રયત્નથી માયા દૂર થઈ સરળતા આવી જાય. (૧૨) પ્રત્યાખ્યાની લોભ-ગાડાના ખંજન (ગ્રીસ) સમાન-એના ડાઘ સાબુથી દૂર થાય એમ થોડા પ્રયત્ન દૂર થાય એવો લોભ. (૧૩) સંજ્વલનનો ક્રોધ-પાણીની લીટી સમાન-ભરતીથી કિનારે પાણીની લીટી રહી જાય જે પંદર દિવસે ફરીથી ભરતી આવે ત્યારે
દૂર થાય એમ જલ્દીથી શાંત થાય એવો ક્રોધ. ૩ (૧૪) સંજ્વલનનો માન-નેતરના સ્તંભ સમાન-સહેલાઈથી વળી જાય, એમ જલ્દીથી દૂર થાય એવો માન ઝ (૧૫) સંજ્વલનની માયા-વાંસની છોઈ સમાન-જે સરળતાથી સીધી થઈ જાય એમ જલ્દીથી દૂર થાય એવી માયા.
(૧૬) સંજ્વલનનો લોભ-હળદરના રંગ સમાન-જે ધોવાથી નીકળી જાય એમ જલ્દીથી નાશ પામે એવો લોભ. -સંપાદિકાઓ , કર્મવાદ 4 કર્મવાદ કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ કર્મવાદ કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ 5 કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ 5 કર્મવાદ કર્મવાદ કર્મવાદ કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ
કર્મવાદ # કર્મવાદ # કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ | કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ 5 કર્મવાદ કર્મવાદ | કર્મવાદ | કર્મવાદ # કર્મવાદ # કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ | કર્મવાદ ર્ક કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ | કર્મવાદ કર્મવાદ |
(૩) (૪)
કર્મવાદ કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ કર્મવાદ 4 કર્મવાદ કર્મવાદ | કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ
