________________
કર્મવાદ કર્મવાદ " કર્મવાદ ક્વ કર્મવા, પૃષ્ટ ૮૮ • પ્રબુદ્ધ જીવન . કર્મવાદ વિશેષાંક - ઑગસ્ટ ૨૦૧૪
યાદ કૂ કર્મવાદ 5 કર્મવાદ
કર્મવાદ
કર્મવાદ કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ન કર્મવાદ | કર્મવાદ કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ કર્મવાદ " કર્મવાદ | કર્મવાદ | કર્મવાદ કર્મવાદ 4 કર્મવાદ કર્મવાદ |
| (૨). સુખદુઃખ સરજ્યાં પામીએ રે, આપદ સંપદ હોય, લીલા દેખી પરતણી રે, રોષ ન ધરજો કોય રે; પ્રાણી મન નાણો વિષનાદ, એ તો કર્મતણા પરસાદ રે. પ્રાણી. ૧ ફળને આહારે જીવિયા રે, બાર વરસ વન રામ; સીતા રાવણ લઈ ગયો રે, કર્મતણા એ કામ રે. પ્રાણી. ૨ નીર પાખે વન એકલો રે, મરણ પામ્યો મુકુંદ; નીચતણે ઘર જળ વહ્યો રે, શીશ ધરી હરિચંદ રે. પ્રાણી. ૩ નળે દમયંતિ પરિહરી રે, રાત્રિ સમય વન બાળ; નામ-ઠામ-કુળ ગોપવી રે, નળે નિર્વાહ્યો કાળ રે. પ્રાણી ૪ રૂપ અધિક જગ જાણીએ રે, ચક્રી સનકુમાર;
તે વનવાસે રડવડ્યા રે, પામ્યા દુ:ખ સંસાર રે. પ્રાણી. ૫ સંતનું કાર્ય વડના વૃક્ષની
જગતમાં સૌથી રૂપવાન ક સુર નર જસ સેવા કરે રે, ત્રિભુવનપતિ વિખ્યાત; છું જેમ સોને શાંતિ આપવાનું તે પણ કમેં વિટંબિયાં રે, તો માણસ કેઈ જાત રે. પ્રાણી. ૬
ચક્રવર્તી સનતકુમારની વાત છે હોય છે, સંતનું કાર્ય પરબની
જાણો છો? રૂંવાડે રૂંવાડે સાત 5 દોષ ન દીજે કેહને રે, કર્મ વિટંબણહાર; છે જેમ સૌને શીતળતા આપવાનું
પ્રકારની પીડા જાગી ને ? દાનમુનિ કહે જીવને રે, ધર્મ સદા સુખકાર રે. પ્રાણી. ૭ હોય છે, સંતનું કાર્ય સૌને
સાતસો વરસ એ વેદના તેમણે ૬ ફૂલની જેમ સુગંધ આપવાનું
ભોગવી! દેવ જેવા રૂપાળા, હોય છે. કર્મ વિશેની આ સક્ઝાયમાં સંતોના એ સત્કાર્યની સૌરભ રાજકુમારને વળી પરાક્રમી પાંચ પાંડવ બંધુઓ : વન વન ભટક્યા, ક છે પ્રાપ્ત થાય છે. કવિ દાનમુનિ આ સક્ઝાયમાં જીવનમાં આવી પડતાં ભુખ્યા-તરસ્યા રખડ્યા! આ બધું કેમ થયું? કર્મના જ કડવા કામ! ૬ છે દુ:ખ કે કલેશથી મૂંઝાઈ ન જઈએ પણ આપણે જ બાંધેલા કર્મનો જેની હંમેશાં દેવો, મનુષ્યો સેવા કરે છે, પૂજે છે, સર્વત્ર ખમ્મા ક હુ પ્રસાદ છે તેમ સમજીએ તેવો મીઠપભીનો ઉપદેશ આપે છે. વિદ્યમાન ખમ્મા થાય છે અને ત્રિભુવનપતિ છે, વિખ્યાત છે એવા મહાપુરુષોને હૈ ફ્રિ વિશ્વમાં એક પણ વ્યક્તિ એવી નથી કે જેણે નાનું અથવા મોટું સુખ પણ કર્મની વિટંબણા સહન કરવી પડી છે, તેમને પણ કર્મોએ % છે કે દુઃખ જોયું ન હોય. એવા સમયે સ્વસ્થતા જાળવી રાખવી અને છોડ્યા નથી તો સામાન્ય માનવીની શું વિસાત? કે મનમાં નિરાશા પ્રવેશવા ન દેવી તે ડહાપણનું કામ છે.
જિંદગીમાં દુ:ખ આવી પડે ત્યારે કોઈને દોષ ન અપાય. બીજાં ક સુખ, શાંતિ કે સમૃદ્ધિ પ્રાપ્ત થાય કે દુ:ખ, આપત્તિ કે વિરોધ સૌ તો નિમિત્ત છે. સાચો દુ:ખનો દેનાર તો છે કર્મ. આવા સમયે આવી પડે ત્યારે હરખાઈ જવા જેવું નથી કે પરેશાન થઈ જવા જેવું કોઈને દોષ આપવા કરતાં, ધર્મના શરણે જવું જોઈએ. સાચું સુખ છે નથી. બીજાનું સુખ જોઈને મનમાં રોષ કે ઈર્ષ્યા પ્રગટવા ન દેવાય. તો ધર્મના શરણમાંથી જ સંપ્રાપ્ત થશે. ૐ આ સમયે મનમાં વિષાદ ધરવો ન જોઈએ પણ સમજવું જોઈએ કે દુ:ખથી અકળાતા અને પળવારમાં સૌને દોષ દેતા માનવીને છે આ કર્મનો પ્રસાદ છે, કર્મનો ખેલ છે.
લગામ તાણતી આ સક્ઝાય છે. આ આણે કર્યું અને આ તેણે દૈ ૐ આ જગતમાં કર્મથી કોણ મુક્ત રહ્યું છે? બાર બાર વર્ષ સુધી કર્યાની વાત રટતા માનવીને કવિ સમજાવે છે કે જે કંઈ થયું તે રામ વનમાં ફળાહાર કરીને જીવ્યા, સીતાને રાવણ ઉપાડી ગયો. કોઈએ કર્યું નથી પણ આપણે જ બાંધેલા કર્મથી થયું છે! કર્મ આ બધું કેમ થયું? આ બધાં કર્મના વિકટ કાર્ય છે.
કોઈને છોડતું નથી. પરમાત્માને પણ નહિ અને પામર જીવને પણ આ જંગલમાં મુકુંદનું એકલા રહેવું, વૃક્ષ વૃક્ષ ભટકવું તથા હરિશ્ચંદ્રનું નહિ. સૌને જ્યારે તેનો સમય આવે ત્યારે ભોગવવું જ પડે. એ ?
નીચના ઘરમાં જળ ભરવા રહેવું અને નીચે મુંડીએ જીવવું, સમયે દલીલ ન ચાલે. એ સમયે ફક્ત એક જ ઉપાય છે. ધર્મનું - નળરાજાએ રાત્રિના સમયમાં દમયંતિને પરિહરી અને નામ, ઠામ, શરણ. ધર્મ એવું કલ્પવૃક્ષ છે જ્યાં વિપત્તિ અને વિષાદ નાશ પામે છે. ૐ કુળ ગોપવીને રાજા નળે સમય વિતાવવો પડ્યો : આ બધું કોણે છે, સંપત્તિ અને શાંતિ આવી મળે છે, સુખ અને સમૃદ્ધિ વધે છે. * કર્યું? કર્મનો જ એ બધો ખેલ છે.
* * *
કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ક કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ | કર્મવાદ 4 કર્મવાદ કર્મવાદ 4 કર્મવાદ ર્ક કર્મવાદ 5 કર્મવાદ ક કર્મવાદ 4 કર્મવાદ ર્ક કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 5 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ ર્ક કર્મવાદ કર્મવાદ 5
કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ક કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ # કર્મવાદ * કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ કર્મવાદ ક કર્મવાદ ક કર્મવાદ ર્ક કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ
