________________
જૂન ૨૦૧૪
કરવામાં આવે અને સાધર્મિકોને ફાળવવામાં આવે તો છઠ્ઠા સાતમા ક્ષેત્ર-શ્રાવક-શ્રાવિકાના પ્રશ્ન (રહેણાંક)નું પણ નિરાકરણ થઈ શકે. ભાડામાંથી જરૂરી આવક પણ થઈ શકે. આ જ રીતે જૈનશાળાઓ શિક્ષણ સંસ્થાઓ, ગુરૂકુળો ઊભા કરી શકાય, જેમાં જૈન બાળકોને વિના મૂલ્યે અગર અન્ય મુલ્યે અભ્યાસ કરાવી શકાય અને અન્યો પાસેથી જરૂરી આવક ફી દ્વારા મેળવી શકાય. લધુમતી ધર્મની જે માન્યતા મળી તેના કારણે શાળામાં જૈન વિષ્ય પણ રાખી શકાય. આ અંગે
પ્રબુદ્ધ જીવન
દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ અને ભાવને અનુસરીને જ્ઞાની- ગીતાર્થ ગુરુ ભગવંતો સમાચારી તૈયાર કરે અને માર્ગદર્શન આપે તો જિન-શાસનની ઈમારતને મજબૂત કરવાનું મહત્ત્વનું કાર્ય થઈ શકે. એજ રીતે જો દરેક જૈન, ફિરકા, સંપ્રદાય, ગચ્છના ભેદ વિસરીને એક મહાવીરના છત્ર
ગણ્યા ગણાય નહિ,
રીચા વિકાય નહિ;
અદ્ભુત! જેને જોતાં ન ચકાય, એટલું જ નહીં પણ થાક દૂર થઈ જાય. ડૉ. પંકજભાઈ જોષી એ આવા એક ખોળ-વિજ્ઞાની છે જે આપણને સૌને, આકાશમાં રહેલા અગણિત-તારા વિશ્વનો આનંદ બેનાં શીખવી રહ્યાં છે.
ખગોળનો આનંદ
તેમના કાકા, સ્વામી ચિદાનંદજી કહેતા, “બધું જ આપણી પાસે હોય, પણ તેનો આનંદ લેતાં આવડવો જોઈએ ને !' આપણી પાસે શું નથી? આંખ, નાક, કાન, જીભ અને ચામડી જેવી ઈન્દ્રિયો છે, જે આપણને સ્વર્ગના રાજા ‘ઈન્દ્ર' બનાવવા પૂરતી છે. આપણે રાત્રે આકાશમાં જોઈએ છીએ ? આલોહી, કેટલા બધા તારાઓઃ
Dહરજીવન થાનકી
૨૩
નીચે આવીને, દરેક અગ્રણીસંસ્થાઓ, જેવી કે તો, જીઓ, સોશ્યલ ગ્રુપો, જાગૃતિ સેંટરી, સંઘો અને સંસ્થાઓ જૈન બેંકની સ્થાપના કરે અને જરૂરિયાત મંદોને-જૈન પરિવારોને નાના મોટા વ્યાપાર-ઉદ્યોગો માટે લોન સહાય તથા માર્ગદર્શન આપીને સ્વાવલંબી બનાવે તે આજની મુખ્ય જરૂરિયાત છે. જવાબદારી છે. ફરજ છે. ધર્મ છે.
તો ય મારા આભલામાં માય !
અહીં ‘મારા’ શબ્દ અગત્યનો છે! આ આખું આકાશ, મારું છે, આપણું છે, આપણાં સૌનું છે! જે પીડમાં છે, તે જ બ્રહ્માંડમાં છે. આપણી મર્યાદિત દૃષ્ટિને વ્યાપક બનાવવા અવકાશ વૈજ્ઞાનિકોએ મસમોટા ટેલિસ્કોપ વિકસાવ્યા છે, તેથી સમગ્ર બ્રહ્માંડની ઝાંખી થતી રહી છે. જે અત્યંત વિશાળ, વ્યાપક અને વિસ્તૃત છે. આજે અંદાજે ઓછામાં ઓછા બસોથી ત્રણસો અબજ, તારાવિશ્વો-ગેલેક્સીઝ જોઈ શકાય છે. એક ગેલેક્સીમાં પાછા અબજો તારાઓ !
વર્ષોથી વિવિધ સંસ્થાઓ સાથે સંકળાયેલ હોઈને મારા અનુભવો, જાણકરી મુજબ મારા વિચારો, મંથન મેં રજૂ કર્યાં છે. કોઈને દુઃખ પહોંચ્યું હોય કે શાસ્ત્રાજ્ઞા વિરુદ્ધ કશું લખાયું હોય તો હૃદયપૂર્વક માફી માંગું છું-મિચ્છામિ દુક્કડમ્. ૪૦૪, સુંદર ટાવર, ટી. કે. રોડ, શિવરી (પશ્ચિમ), મુંબઈ-૪૦૦ ૦૯૪, મોબાઈલ : ૯૩૨૩૩૧૪૯૩.
પ્રત્યેક તારો (Star) સૂર્ય સમાન છે, કેટલાક તો વળી સૂર્ય કરતાં યે મોટા, છતાં ખૂબ...ખૂબ દૂર હોવાથી નાના પણ તેજસ્વી જણાય. પ્રકાશની ગતિ એક સેકંડના ૧,૮૬,૦૦૦ માઈલની મપાઈ છે. સૂર્યના પ્રકાશને આપણી પૃથ્વી પર પહોંચતા ૮ મિનિટનો સમય લાગે છે. વળી, આ સૂર્ય તો આપણી આકાશ-ગંગા-ગેલેક્સીમાં આવેલો એક સામાન્ય ‘તારો' જ છે! જો સૂર્ય આટલો દૂર હોય તો તારાઓ કેટલા દૂર હશે, તેની ગણત્રી કરવી રહી. આપણી આકાશ-ગંગાના એક
છે
છેડેથી બીજે છેડે પહોંચવું હોય તો આશરે એક લાખ પ્રકાશ વર્ષ જેટલું અંતર કાપવું પડે. એક પ્રકાશ વર્ષ એટલે વર્ષ દરમ્યાન પ્રકાશને દોડમાં ભાગતો સમય ! આપણી ગેલેકસી ઉપરાંત બીજી ત્રણસો અબજ ગેલેક્સીઓને દૂરબીનથી જોઈ શકાઈ છે કે જેમાં પાછા અસંખ્ય તારાઓ રહેલાં છે.
આપણી નજીકનો તારો 'આલ્ફા સેન્ચુરી” ગણાય છે. ત્યાં પહોંચતાં આશરે ૪ પ્રકાશ વર્ષ લાગે ! આના ઉપરથી ખ્યાલ આવે બ્રહ્માંડ કેટલું માનવીય કલ્પનાથી બહારનું વિશાળ અને વ્યાપક છે.
‘મહાભારત'માં શ્રીકૃષ્ણે જ્યારે અર્જુનને ‘વિશ્વરૂપ દર્શન' કરાવ્યું ત્યારે તે જોઈને ડરી ગયો હતો. પરંતુ આજે આપણે ડરતા નથી, પણ બ્રહ્માંડનો વિસ્મય રોમાંચ અને આનંદ અનુભવીએ છીએ. એટલું જ નહીં પણ તે જોઈને આપણો અહંકાર-હુંપણું દૂર થઈ જાય છે. આ તો ‘જ્યાં વાણી પણ કામ કરતી બંધ થઈ જાય તેવી વાત છે ! આપણે તો કેવળ તેની હાથ-પગની આંગળીનાં નખ જેટલા મુક્તક, આપણાં સુખદુ:ખોની તેની પાસે શી વિસાત ? નાની-નાની વાતની ચિંતાઓ, રાગ-દ્વેષો અને ‘મારું-તારું'ની ભાવના જ્યાં વૃક્ષના સુકાયેલાં પાંદડાંની જેમ ખરી પડે છે. આપણે કેટલી બધી શંકાઓ, ભય અને ઈર્ષ્યાથી નાહકના પીડાઈ રહ્યાં છીએ.
હું મોટો, તું નાનો, એ ખ્યાલ જગનો ખોટો, ખારાં જળનો દરિયો તરિયો, મીઠાં જળનો લોટો.
આ ખગોળ-દર્શન અને તેનો આનંદ જો આપણી થોડી ઘણી પણ ખારાશ દૂર કરીને મીઠાશ વધારે તો તે સાર્થક થાય. ખગોળ-દર્શનનો આનંદ પણ જો આપણને પૃથ્વી પર સખણાં રહેતાં શીખવે તો શીખી લેવા જેવું બને. આજે તો તારાઓમાં જન્મ અને મૃત્યુના અવલોકનો થઈ રહ્યાં છે, ત્યારે બિચારો માનવી, મૃત્યુનો શોક શા માટે કરતો હશે ? સીતારામનગર, પોરબંદર.
