________________
જૂન ૨૦૧૪
પ્રબુદ્ધ જીવન
૩૫
આમ આવા જ્ઞાનવંતા તંત્રીઓની પરંપરાથી જ આપણાં જીવનનેપ્રબુદ્ધ જીવન બનાવી શકીએ એવું કહેવામાં અતિશયોક્તિ નથી.
‘મારું જીવન દર્શન’–એ લેખ ખૂબ જ સુંદર, ચોટદાર, પારદર્શિતા સભર અને અંધકારની ગર્તામાંથી ચેતવણી કરનારું છે. જો જીવનમાં હૈય વસ્તુઓને છોડી ઉપાદેય વસ્તુઓથી જીવન શણગારીશું તો આ
સાહિત્ય તો અચૂક પર્સમાં હોય જ . ક્યારેક સુ૫૨વીઝન વખતે પણ 'પ્રબુદ્ધ જીવન’ના એક પર દૃષ્ટિ ફેરવી લઉં એનો પણ એક અનેરો આનંદ આવે છે. અને વળી, ક્યારેક તો કૉલેજમાંથી ઘેર આવું ત્યારબાદ સળંગ રાત સુધી આ ‘પ્રબુદ્ધ જીવન’ વાંચી લઉં. કારણ કે ‘પ્રબુદ્ધ જીવન’ આજના યુગમાં એક તત્ત્વ પરત્વે, વ્યક્તિમત્તા તથા યોગ્ય સમજ સાથે વસ્તુસ્થિતિને જોવાની શક્તિ અર્પે છે. એમાં આવતાં લેખોમાં વિદ્યુતશ્રીઓનીલેખને પુનઃ છાપવો નહીં પડે, કારણ કે ત્યારે તે ‘અંકસ્થ’ નહિ ‘હૃદયસ્થ’ બની જશે. સાથે સાથે આદરણીય ડૉ. નરેશ વેદ સાહબની કલમ જે ઉપનિષદ સુધા આપી સમક્ષ મૂકે છે, તે અનુભવજન્ય અને સાધનાનિષ્ઠ રીતે રજૂ કરે છે. ડૉ. વૈદ સાહેબની કલમ ઉપનિષદ પરત્વેની એ તો જાણે સ્વયં ઋષિ પાંખે અને ઋષિ આંખે સમગ્ર તત્ત્વચિંતનનું આપણને દર્શન-અનુભવ કરાવે છે. ખરેખર એમનો પણ આભાર. હું તો મારા કલાસમાં આ ઉપનિષદની ધારાને વહેવડાવું છું, કારણ કે T.Y.માં અને M.A.ના અભ્યાસક્રમમાં છે. માટે મારા વિદ્યર્થીઓને પણ એક સૂક્ષ્મદ્રષ્ટિથી ઉપનિષદને સમજવાનો અનેરો અવસર સાંપડે છે. એ માટે પુનઃ આભાર ડૉ. વૃંદ સાહેબ. અને હા, એક બીજી વાત કે આજની પેઢીને ધ્યાનમાં રાખી ઈંગ્લીશ સ્ટોરીને પણ ‘પ્રબુદ્ધ જીવન”માં મૂકવામાં આવી છે. એ પણ એક સુંદર, ભાવિ ઉજ્જવળ બને એવું કાર્ય છે. એ બદલ ડૉ. રેણુકા પોરવાલને પણ અભિનંદન. અને અંતે સમગ્ર ‘પ્રબુદ્ધ જીવન'ના પ્રત્યક્ષ-પરોક્ષ સર્વ મહાનુભાવોને અભિનંદન. જ્ઞ ડૉ. દીક્ષા એય, સાયલા અધ્યક્ષા ઃ અનુસ્નાતક : સંસ્કૃત વિભાગ
શ્રી જે. એમ. પટેલ, પી. જી. સ્ટડીઝ એન્ડ રિસર્ચ ઈન યુ. આણંદ, મો. : ૯૩૨૭૯૧૪૪૮૪
અનુભવ-વિદ્યા પ્રત્યેની નિષ્ઠા, ડહાપણ અને જ્ઞાનની સૂક્ષ્મ સમજ સાથે શબ્દરૂપથી અંકન થાય છે. તે ખૂબ જ સ્પૃહીય છે જે જ્ઞાન-દિશાવર્ધક છે. અમારા જેવા નવોદિતો માટે પ્રેરણાદાયી છે.
એપ્રિલ-૨૦૧૪ના અંકમાં જે માનદ તંત્રી લિખીત શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર મિશન-ધરમપુર વિશે લેખ વાંચ્યો અને ખૂબ જ સ્પર્શી ગયો. આદરણીય, પૂ. રાકેશભાઈ ઝવેરીના વિસિસની મહત્તા એવમ્ આટલી નાની ઉંમરે આ આધ્યાત્મની ક્ષિતિજે પહોંચવું એ ખરેખર દાદ માંગી લે એવી વાત છે. એમના શબ્દોમાં ઉલ્લેખિત ‘પીએચ.ડી.ની ઉપાધિ એનાયત કરવામાં આવી તે જ રાત્રે એ ઉપલબ્ધિ ઊંગમ સમા મારા પરોપકારી પ્રભુના ઉદાત્ત ચરણોમાં તે ઉપાધિ મેં અર્પણ કરી દીધી.' આ તો કેટલી ઉજ્જવળતા ભરી વાત છે. સૌ કોઈથી આવી સહજતા-સ્વાભાવિકતાનો સ્વીકાર નથી કરી શકાતું. નિર્મળ-શુદ્ધ-આત્મિક આત્મા જ આવા મહાન–ભગીરથ કાર્ય કરી શકે, એમાં બે મત નથી. સાથે સાથે પરિવાર, સમાજ, દેશ, રાષ્ટ્ર વિશ્વને એક જ્વલંત ઉદાહરણ પૂરું પાડી શકે. શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર આશ્રમ-ધરમપુર ખાતે એક આત્મિક વિકાસનો યજ્ઞ ચાલી રહ્યો છે તે મહાન કાર્ય છે, જે સર્વનન હિતાય સર્વનન સુહાય રૂપ છે. આશ્રમમાં સેવા સમર્પશ માટે કરવામાં આવેલ જૂથોની રચના પણ પ્રશંસનીય-જ્ઞાનવર્ધક છે. વિવિધ શિક્ષણ યોજના ઈત્યાદિનો સન્નિવંશ આ આશ્રમમાં કરવામાં આવે છે. ખૂબ જ સુંદર આ યજ્ઞકાર્ય છે. નવાજું છું.
જેમ બજારમાં શરીરની શક્તિ વધારનાર ટૉનિક તો મળતાં હોય છે, પણ આ તો મન–આત્મિક શક્તિનું અદ્ભુત ટૉનિક પ્રદાન કરનાર આશ્રમ છે. સાથે સાથે ઉત્સર્ગોમાં શિસ્ત અને ધર્મ છે તથા તત્ત્વની સંસ્કાર દીક્ષા છે. આ વાક્ય હૃદયસ્પર્શી-તત્ત્વદર્શી છે. આજની યુવા પેઢી માટે આ સમ્યક્-દિશા છે. તો જ દેશ-રાષ્ટ્રનો વિકાસ થશે. અને આપણામાં 'નિજ’માં ડોકિયું કરી શકીશું. આ આશ્રમની અનુમોદના કરીએ એટલી ઓછી છે. સાથે સાથે ધન્યવાદ આપવા જ રહ્યા. હા, અને જેમણે આ આશ્રમના કાર્ય અને અદ્ભુત વ્યક્તિ પરિચય કરાવ્યો એવા આદરણીય ગુરુવર્ય ડૉ. ધનવંત ટી. શાહનો પણ આભાર કે જેઓ તંત્રી વિશેષ આવા લેખો કેટલી સહજતાથી અને ગાંભીર્ય અને એક વિઝન સાથે આપણી સમક્ષ મૂકે છે. એ એમની દીર્ઘ-દીર્ઘ દૃષ્ટિ એવમ પ્રેરણાના પીયુષ બની આપણને આચમન કરાવે છે. જેથી આપણે આવા પીયૂષ પીને અન્યને પણ પ્રેરણા આપી શકીએ. આટલી ઉંમરે તેઓ જ્ઞાનની જે આરાધના ઉત્સાહ, ધગશ, ખંતથી કરે છે એ ખરેખર ગર્વ લઈ શકાય એવી વાત છે. સાથે સાથે ચોક્કસ દિન સાથે આપણને જે પ્ર-ગતિ કરાવે છે. તે માટે હું એમને અભિનંદન આપું છું. સાથે સાથે પ્રભુને પ્રાર્થના, કે આપ સદા આવા જ્ઞાનવંતા કાર્ય કરતાં રહો.
(૫)
આપના તરફથી ઉપહાર રૂપે ‘પ્રબુદ્ધ જીવન'ના અંકો લગભગ છેલ્લા દસેક વર્ષથી મને મળે છે અને આવા માતબર ‘પ્રબુદ્ધ જીવન’માં આવતા સાહિત્યને જાણવું, માળવું, ને નાણવું મને રુચિકર લાગ્યું છે અને લાગે છે અને લાગશે. ‘પ્રબુદ્ધ જીવન' સામયિકની ખૂબી એ છે કે એનું પ્રથમ કવર પેજ અલગ અલગ પ્રકારની સરસ્વતી દેવીની પ્રતિમાઓ હૈયાને, મનને, વિચારને પરમ શાંતિ આપે છે. અને છેલ્લા કવર પેજ પર 'પંથે પંથે પાથેય'માં પણ તમે મને સાહિત્યની કૃતિઓ દ્વારા સાથ મહેકતો રાખ્યો છે. એટલે તો હું જરૂર આપનો ઋણી બની શકું, પણ આપની ઉદારતા ને મનોભાવ મારા ઋણની વાતને સ્વીકા૨શે કે નહીં તેની જાકા મને નથી, પણ આપના તરફથી સંબંધના છોડને સ્નેહનું સિંચન મને મળે છે કે એ નિર્વિવાદ વાત છે!
જૈન સાહિત્યમાં મને બહુ ગતાગમ ન હતી તે હવે આ સામયિકપ્રબુદ્ધ જીવન' દ્વારા હું પામી ગયો છું. ધર્મની વ્યાખ્યા તમે બાંધી નથી, પણ સામયિકે જાણે સર્વધર્મ સમભાવનો ઉદ્દેશ અંતર-મનથી પાળ્યો છે તે હું જાણું છું.
ઉચ્ચ કક્ષાના સંત મુનિ મહારાજાઓના લેખોમાં શબ્દોની આત્મિયતા હૈયે ટકોરા મારે તેવી હોય છે! આ ઉપરાંત લેખોની વિવિધતા-વ્યક્તિ વિશેષની વાતો, લોક જીવનમાંથી આવતા લોકવાણીને ઉજાગર કરતા
