________________
કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 4 કર્મવા
પૃષ્ટ ૨૮ : પ્રબદ્ધ જીવન, કર્મવાદ વિશેષાંક , ઑગસ્ટ ૨૦૧૪
ઘાદ ૬ કર્મવાદ 5 કર્મવાદ કર્મવાદ ,
મોહનીય કર્મ
વીતરાગતા અને અક્ષયચારિત્રા ચારિત્રમોહનીય કર્મ.
મોહનીય કર્મબંધના કારણે + આત્માનો ગુણ છે. શુદ્ધ જ્ઞાનોપયોગ, શુદ્ધ મોહનીય કર્મનો સ્વભાવ મદિરાપાન કરેલા તીવ્ર ક્રોધ, માન, માયા, લોભ કરનારો, જે વુિં દર્શનોપયોગાદિ સ્વગુણમાં-સ્વભાવમાં મનુષ્ય જેવો છે. જેમ મદિરા પીધેલો માણસ કલેશ-કષાયને કરનારો ચારિત્ર મોહનીય છે
રમવું તે અક્ષયચારિત્ર કહેવાય છે અને ભાન ભૂલી જાય છે અને ગમે તેમ બોલવા તથા હાસ્ય, ઠઠ્ઠામશ્કરી, ભય-શોકાદિને ૬ અક્ષયચારિત્ર ગુણને ઢાંકનારા કર્મને લાગે છે. બોલવાનો અને ક્રિયાનો વિવેક હોતો આધીન થયેલો જીવ નવ-નોકષાય મોહનીય ?
મોહનીયકર્મ કહે છે. આ કર્મ જીવને મુંઝાવે નથી. એ જ રીતે મોહનીય કર્મના ઉદયથી કર્મ બાંધે છે. ખોટા માર્ગને સાચો અને સાચા શું છે તેથી મોહનીય એવું તેનું નામ આપવામાં જીવનો અનંતચારિત્ર ગુણ ઢંકાઈ જાય જેને માર્ગને ખોટો બતાવવો, જિન પરમાત્મા, હું તું આવ્યું છે. આઠે કર્મમાં મોહ-કર્મ અગ્રભાગ પરિણામે જીવ સ્વભાવને ભૂલી પરભાવમાં સાધુ-મુનિરાજ તથા સંવાદિની વિરૂદ્ધ જનાર 5 છુ ભજવે છે. બીજા કર્મો તેની પાછળ રહી તેની રમ્યા કરે છે. મમત્વ બુદ્ધિને કારણે પોતાનું દર્શનમોહનીય કર્મ બાંધે છે. અર્થાત્ દેવ* પૂરવણી કરતા હોય છે. વીતરાગતાને નથી તેને પણ પોતાનું માને છે. આથી મોહનીય ગુરુ-ધર્મના અવર્ણવાદ બોલવાથી, તીવ્ર ક્ર છુ ઢાંકનારા કાર્મણસ્કંધો બે વિભાગમાં કર્મને મદિરાપાન સમાન કહ્યું છે. રાગ કે છળ-કપટ કરવાથી, પાપ કર્મ & છે વહેંચાતા હોવાથી મોહનીય ક્રમ બે પ્રકારે મોહનીયકર્મની અનુક્રમે ત્રણ અને પચ્ચીસ એમ કરવાથી, તીવ્ર કષાયાદિ કરવાથી જીવ છે છે. ૧. દર્શનમોહનીય અને ૨. કુલ અઠ્ઠાવીસ ઉત્તરપ્રકૃતિઓ છે.
મોહનીય કર્મ બાંધે છે.
| ચંડકૌશિકતું દષ્ટાંત
છે કર્મવાદ | કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ન કર્મવાદ | કર્મવાદ કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ 4 કર્મવાદ કર્મવાદ " કર્મવાદ | કર્મવાદ | કર્મવાદ કર્મવાદ 4 કર્મવાદ કર્મવાદ |
ધર્મઘોષ નામના એક વૃદ્ધ તપસ્વી હતા. તેમના બાળશિષ્યનું તરફ જતા રસ્તામાં આ સર્પ રહેતો હતો. તેના દૃષ્ટિવિષને કારણે કું નામ દમદત મુનિ હતું. એક વાર તેઓ ગોચરી લેવા જતા હતા આ રસ્તો વેરાન બની ચૂક્યો હતો. આમ ક્રોધ કષાયને કારણે હું
ત્યારે તેમના પગ નીચે એક નાની દેડકી કચડાઈને મરી ગઈ. ત્યારે મોહનીયકર્મ બંધ થવાથી ચંડકૌશિકની મનુષ્યગતિ પણ બગડી અને બાળમુનિએ ગુરુદેવને આલોચના કરવાનું કહ્યું. પરંતુ આ વાત તિર્યંચની દુર્ગતિમાં એને જન્મ લેવો પડ્યો.
ગુરુદેવને ગમી નહીં. સાંજના પ્રતિક્રમણ બાદ બાળમુનિએ પોતાના પ્રભુ મહાવીરે જ્ઞાનથી આ ચંડકૌશિકના ભવો જાણીને તેને ૬ ગુરુદેવને સવારની વાત યાદ કરીને આલોચના કરી લેવાનું કહ્યું. પ્રતિબોધવા ચંડકૌશિક રહેતો હતો તે વનમાં આવે છે. ચંડકૌશિકે É પરંતુ ગુરુદેવ આ વાત સાંભળી ખૂબ જ ક્રોધિત થઈ ગયા. વારંવાર પ્રભુને જોઈને જોરથી કુંફાડો માર્યો પણ પ્રભુ ઉપર તેની કાંઈ અસર ક
આ જ વાત યાદ કરાવવાથી તેમના ક્રોધે માઝા મૂકી અને તેને થઈ નહિ. આથી ક્રોધે ભરાઈ પ્રભુના ચરણકમલ પર હસ્યો પણ છે મારવા દોડ્યા. ક્રોધમાં અહિંસક પણ હિંસક બની જાય છે. અંધારું રુધિરને બદલે દૂધની ધારા થઈ. આ જોઈ તે વિસ્મય પામ્યો. ત્યારે ક છુ હોવાથી વચ્ચે આવતો થાંભલો દેખાયો નહિ, અને તેમનું માથું પ્રભુ બોલ્યાં કે, અરે ચંડકૌશિક બૂઝ! બૂઝ ! ભગવાનના આવા છે ભટકાયું અને સજ્જડ માર લાગ્યો. આથી તેમનું મૃત્યુ થયું. મરીને વચન સાંભળતાં જ તેને જાતિ સ્મરણ જ્ઞાન થયું. તેથી પ્રભુને વંદન ક છે બીજા જન્મમાં કૌશિક ગોત્રવાળા તાપસ બન્યા, તેમજ વનખંડના કરી મનોમન અનશન કરવાનો નિશ્ચય કર્યો. કે સ્વામી થયા. બીજા તાપસોને આ વનખંડમાંથી ફળ કે ફૂલ તોડવા હવે વધુ પાપથી બચવા રાફડામાં મોં રાખી હાલ્યા ચાલ્યા વિના ક ૨ દતા નહિ અને જો કોઈ ફળ-ફૂલ તોડે તો ક્રોધિત બની તેને મારવા તે અનશનધારી પડ્યો રહ્યો. લોકોની અવરજવર પણ શરૂ થઈ. ૐ * દોડતા. એક દિવસ હાથમાં કુહાડો લઈ ફળ તોડતા એક રાજકુમાર અને આ સર્પ દેવતા હવે શાંત થયા છે તેથી તેની પૂજા કરતાં. કોઈ ક ૪ પાછળ દોડ્યા. કર્મ સંજોગે ખાડામાં પગ પડતાં તે પડી ગયા અને શરીરે ઘી છાંટતા, તો કોઈ દૂધ. દૂધ-ઘીની સુગંધથી અસંખ્ય કીડીઓ & * હાથમાંનો કુહાડો માથામાં જોરથી વાગતાં તત્કાળ મૃત્યુ પામ્યા. તેના શરીર ઉપર આવી ઘી ખાતાં ખાતાં કરડવા લાગી. આથી સર્પનું છે આ જન્મમાં પણ અતિક્રોધી અને મારવાની દુર્બુદ્ધિમાં મૃત્યુ પામવાને શરીર ચારણી જેવું થઈ ગયું. પણ સર્પ દુઃસહ વેદના સહન કરતો કારણે તિર્યંચ ગતિમાં સાપ બન્યા.
' રહ્યો અને આ બિચારી અલ્પ બળવાળી કીડીઓ દબાઈ જાય નહિ પૂર્વજન્મના ક્રોધના સંસ્કારો ફરીથી સાપના જન્મમાં પણ ઉદયમાં એવું ધારી પોતાનું શરીર પણ હલાવ્યું નહિ. આ પ્રમાણે ૐ આવ્યા. ચંડકૌશિક સાપ ભયંકર વિષધારી-દૃષ્ટિવિષ સર્પ બન્યો. કરુણાભાવવાળો સર્પ એક પખવાડિયામાં મૃત્યુ પામી દેવલોકમાં છે. તેના ફૂંફાડા માત્રથી પ્રાણીઓ વગેરે મરી જતા. શ્વેતાંબી નગરી દેવતા થયો.
કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ | કર્મવાદ 5 કર્મવાદ | કર્મવાદ | કર્મવાદ | કર્મવાદ | કર્મવાદ 5 કર્મવાદ 5 કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ | કર્મવાદ 5 કર્મવાદ | કર્મવાદ | કર્મવાદ કર્મવાદ 5 કર્મવાદ કર્મવાદ 5
કર્મવાદ 5 કર્મવાદ " કર્મવાદ | કર્મવાદ " કર્મવાદ કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ કર્મવાદ 5 કર્મવાદ કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ કર્મવાદ પૂર્વ કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ ક્વ કર્મવાદ 4 કર્મવાદ'
