________________
42
12. Jagat is Real.
13. It believes in Salvation through fe or God's favour (શરાનુપ્ર6).
Appendix III THE FIVE KHYĀTIVĀDAS आत्मख्यातिरसत्ख्यातिरख्यातिः ख्यातिरन्यथा । तथानिर्वचनख्यातिरित्येतत् ख्यातिपञ्चकम् ।।
PRABUDDH JEEVAN
Khyati = Knowledge. The Akhyātivädins were Mimänsakas. They held that Error is due to non-recog
nition. `This is silver' where there is a conch, implies that we simply remember, but do not recognise silver The Anyathākhyātivādins are the Naiyāyikas Accord-પરિવારના સૌ સભ્યોને અભિનંદન.
CONTRASTS BETWEEN INDIAN AND WESTERN PHILOSOPHY
As felt by us :
Indian
ing to them in Error there is the wrong apprehension of
માર્ચ ૨૦૧૪ના એકમાં દામ્પત્ય તીર્થો-લગ્નસંસ્થા' એ તંત્રીલેખ
one object for another, silver for conch, due to defect દ્વારા ડૉ. ધનવંતભાઈએ ખૂબ સરસ અને અત્યારે સમાજ માટે ઉપકારક
tive sensation. The Atmakhyātivādin is Buddhist. For
him there are no objective realities : it is all `Percepts,' 'Consciousness.'All knowledge is therefore Subjective: the so-called Knowledge of Buddhi merely. The Asatkhyātivādins are Vedantins: for them error is due
એવો વિષય હાથ પર લીધો છે. આજે જ્યારે કુટુંબ સંસ્થા અને દામ્પત્ય જીવનને ટકાવવું મુશ્કેલ બન્યું છે ત્યારે તેના વાસ્તવ જીવનના ખૂબ સમૃદ્ધ એવા દુષ્ટાંતો સાથે આ લેખ લખીને તેઓએ જાણ્યે અજાણ્યે દામ્પત્ય જીવનનું પાસું ખૂબ મજબૂત કર્યું છે.
to Andhyāsa or illusion: it is the Knowledge of asat or non-existence. The Anirvachaniyakhyātivadin is the
Vetartin Sankara. For him Error is inexplicable. When we say `this is sllver' (for conch), it is no silver that we know from the conch, (for it is not there), nor can we say we do not see silver, we actually see it. Thus the Error here is a type of Knowledge which is indescrib
able. We cannot say that what we see is silver, nor that
it is not silver, therefore indescribable. Appendix IV
`I have no trust in traditional marriages.' આ એક યુવાન દીકરીના વિધાનના મનોમંથનમાંથી આ લેખ જાશે જવાબ રૂપે સહજભાવે લખાઈ ગયો. આવો એક નાનો અનુભવ મને પજા થયેલ. થોડાંક વર્ષો પહેલાં અમારા એક સંબંધીની દીકરીને ત્યાં તેની બહેનપણી આવેલ. આ બહેનપણીએ પોતાની બહેનપણીના મમ્મીને વિસ્મયથી પૂછ્યું કે, હેં આંટી, તમે આટલા બધાં વર્ષોથી એક જ અંકલ સાથે કેવી રીતે રહી શકો છો ?' સ્વાભાવિક છે કે અંકલ-આંટીનું દામ્પત્ય જીવન પચીસેક વર્ષનું હતું. આ વિધાન પણ આપાને વિચાર કરતાં કરી મૂકે તેવું છે. ૫૦-૬૦ વર્ષોના અને ક્યારેક તેથી પણ વધારે વર્ષોના દીર્ઘ દામ્પત્યજીવન પછી પણ એકબીજા એવું ઝંખ કે ભવોભવ મને આ સાથીદાર મળે. આ તો કદાચ અતિશયોક્તિ ગણીએ, પણ આપણે ત્યાં આપણી આજુબાજુ, આપણાં સગાં-સ્નેહીઓના દામ્પત્યજીવન પણ થોડીક ખટ્ટીમીઠ્ઠી સાથે વર્ષો સુધી ટકેલા જોઈ શકાય છે. દામ્પત્યજીવનમાં પ્રશ્નો પણ ઊભા થાય. છતાં થોડીક ધીરજ, થોડીક સમજણ, કોઈકની નાની હિતશિક્ષાથી તેનો નિવેડો આવી પણ શકે. નવી પેઢીને દામ્પત્યજીવન માટે હકારાત્મક વિચારો મળે અને આજુબાજુમાંથી થોડાંક પા પ્રેરણાદાયી વાસ્તવિક દ્રષ્ટાંતો મળે તો. તેમના પોતાના દામ્પત્યજીવનને ટકાવવામાં તે બાબત કદાચ ઉપયોગી તો નિવડે જ.
શ્રી ધનવંતભાઈએ દાંપત્યજીવન માટે દામ્પત્ય તીર્થ શબ્દ વાપરીને લગ્ન સંસ્થાની પવિત્રતાને એક આધ્યાત્મિક ઊંચાઈ બક્ષી છે. ફરી વખત તેમને અભિનંદન.
As felt by many Western Indian
1. Pessimistic (not true).
1. Subjective; Analystic.
2. Interpretational humble and authoritative.
3. Rational and Deductive. 3. Inductive, experimental and scientific. Scholars :
Western
2. soormati: (not true). 3. Indifferent to Ethics (true). 4. Unprogressive! (Not true).
Western
1. Objective, 2. Worldly, original and free
1. Generally not so, spe cially after Bacon.
2. Not So.
JULY 2014
ભાવ-પ્રતિભાવ (અનુસંધાન પૃષ્ટ કૅથી ચાલુ)
એવી અણધારી મદદ-શામળાની હૂંડી જેમ આવી પહોંચે છે. આ એક ગહન વિષય છે. જેની જરૂરિયાત સાચા દિલની હોય તેની અપીલ દાતાના હૃદયમાં જઈ પહોંચે છે.
Eમતુ પંડિત-અમદાવાદ
(૧૦)
'પ્રબુદ્ધે વન'ના અંકોમાં વિવિધ વિષયોને લગતાં જે અભ્યાસલેખો આવે તે દર મહિને જાણે વાંચનનો સમૃદ્ધ રસથાળ પીરસે છે. તે માટે તેના માનદ મંત્રીશ્રી ડૉ. ધનવંતભાઈ શાહને તથા પ્રબુદ્ધ વન
3. Not so.
4. Equally unprogressiv from one point of view. (Taylor)
(Concluded)
જ્ઞ માલતી કે. શાહ
