________________
પ્રબુદ્ધ જીવન વિશાળ બહુમતિથી એક વ્યક્તિ-તરેન્દ્ર મોદીનું ચૂંટાવું એ શું પ્રમુખીય લોકશાહી તરફ ભરાયેલું એક ડગલું નથી ? કુદરતll સંકેત છે ?
આંક ખૂબ જ ઊંચો હતો, એટલે સંસદીય લોકશાહીની હિમાયત કરી. પણ હવે તો આપણો નાગરિક માત્ર શિશિત જ નહિ પણા સમજદાર પણ બન્યો છે. એનું ઉદાહરણ નરેન્દ્ર મોદીને બહુમતીથી ચૂંટ્યા એ આપણી સમક્ષ જ છે.
નરેન્દ્ર મોદીને તો ચૂંટવા પણ એમણે હવે એમના પક્ષના સાંસદોને પ્રધાન બનાવવા પડશે, પછી ભલે એમનામાં એ કાર્યની નિપુષ્ટતા ન હોય, કારણકે એમને ય પક્ષના સાથીઓનો સહકાર ‘ખાવા'નો હોય છે. નહિ તો અસંતુષ્ટ થવાની ક્યાં વાર લાગવાની છે ? પછી ‘ખાવા દેતો નથી'નું શું ચાલવાનું ?...
જો પ્રમુખીય લોકશાહી હોત તો નરેન્દ્ર મોદી સો ટકા ટકોરા બંધ નિષ્ણાતો અને નીતિમાન મહાનુભાવોને તદ્વિષયક ખાતા આપી શકત...
હવે આ પુસ્તકમાંથી થોડાં અવતરણો આપના ચિંતન માટે... ‘રાજકારણમાં ગળાડૂબ ડૂબેલા લોકોને સંસદીય પદ્ધતિ, પ્રધાનપદાં, ભથ્થાં અને વિશિષ્ટ હક્કો ખૂબ સદી ગયાં છે. પોતાના સ્થાપિત હિત ઉપર તરાપ મારે એવો કોઈ વિકલ્પ એ વિચારવા તૈયાર જ નથી. જે બૌદ્ધિકોને સૈદ્ધાંતિક રાજકારણ અને એની પ્રક્રિયામાં રસ છે એ નાની લઘુમતીમાં છે અને પોતે જાતે રાજકારણમાં ઝંપલાવવા તૈયાર નથી. ઘસાઈ ગયેલો રૂપિયો નગદ રૂપિયાને ભૂગર્ભમાં ધકેલી દે છે એ ગ્રેશામનો આર્થિક સિદ્ધાંત આપણાં રાજકીય જીવનમાં આજે ખૂબ જ વ્યાપક છે. ખુશામત વડે જ ભારતીય લોકશાહીમાં વ્યક્તિ આગળ આવે છે, કૌવતને કારણે નિહ, એટલું તો અનુભવે સાબિત થઈ ચૂક્યું છે.
‘આપણી સંસદીય લોકશાહીમાં ફાવેલાં આ અનિષ્ટોનો થોગ્ય વિકલ્પ લેખક પ્રમુખીય લોકશાહીમાં જુએ છે. ભૌગોલિક કદમાં નાના એવા દેશોમાં સંસદીય લોકશાહી મહદ્ અંશે સફળ નીવડી છે. પરંતુ ભારત જેવા વિશાળ દેશનું સફળ સંચાલન રાષ્ટ્રીય પ્રતિભા ધરાવતી, સમગ્ર દેશના મતદારોની ચૂંટેલી વ્યક્તિ જ, તજજ્ઞોની સહાય વડે કરી શકે. પ્રધાનોની ગુણવત્તા અને કાબેલિયત ખૂબ ઓછાં છે અને એમની પસંદગીમાં પ્રાદેશિકતા, ધર્મ, જાતિ, સ્થાનિક વર્ગ, ઉત્પાત મચાવવાની શક્તિ વગેરે મુદ્દા વિશેષ ભાગ ભજવે છે. પ્રધાનો સતત ભાષણો– ઉદ્ઘાટનો અને ભારતદર્શન ને વિશ્વદર્શનમાં અટવાયેલા રહે છે. એમના ખાતાં પણ છાશવારે બદલાતાં રહે છે, આથી એ નથી કોઈ વિષય ઉપર પક્કડ જમાવી શકતા કે નથી એમના ખાતાંની નીતિના અમલનો દોર પોતાના હાથમાં રાખી શકતા. પરિણામે સાચી સત્તાનો કરશાહીના હાથમાં સરી પડે છે. પ્રજાનું કલ્યાણ ભૂલાઈ જાય છે. અને નિયમો, પેટાનિયમો અને છટકબારીઓમાં નોકરશાહી અટવાઈ જાય છે.
‘ભારતીય સંસદીય લોકશાહીએ રાજ્યોમાં અસ્થિરતા સર્જે છે. આયારામ ગયારામ શૈલીના રાજકારણને ઉત્તેજન આપ્યું છે. પ્રમુખીય લોકશાહીમાં વ્યક્તિએ સમગ્ર રાષ્ટ્રનો વિશ્વાસ પ્રાપ્ત કરવો પડશે, માત્ર કોઈ ભાષાકીય જૂથનો નિહ. આથી પ્રમુખ બનનારે ચૂંટાયા પછી સત્તાોલુપ સંસદ સભ્યોને સતત રાજી રાખવામાં કે એમની કદમોસી કરવામાં વખત નિહ બગાડવો પડે....
જૂન ૨૦૧૪ ‘આ પદ્ધતિના મૂળભૂત અંગો
જેવા કે સ્થિરતા, પ્રધાનમંડળમાં શ્રેષ્ઠ વ્યાવસાયિક વ્યક્તિઓનો
સીધો સમાવેશ, પ્રધાનમંડળ તથા વિધાનસભાનું વિશ્લેષણ અને પક્ષ પદ્ધતિને અપાતું ઓછું અનુમોદન, આ સર્વનું મહત્ત્વ ઓછું ન આંકી શકાય. પ્રમુખીય પદ્ધતિનું આ પ્રત્યેક અંગ આપી બ્રિટીશ ઢબ પર રચાયેલી પદ્ધતિ કરતાં ચડિયાતું છે. આ ઉપરાંત મેયરથી માંડીને સર્વોચ્ચ પદ માટેની ચૂંટણી પ્રત્યક્ષ પદ્ધતિથી થતી હોવાથી યોગ્ય અને મેધાવી વ્યક્તિઓ સર્વશ્રેષ્ઠ નેતાગીરીના પદ માટે વધારે સુસજ્જ રીતે તૈયાર થાય છે....
શ્રી નાની પાલખીવાલા લખે છેઃ
દેશ સમક્ષ પડેલી પ્રચંડ સમસ્યાઓ આપણા ધંધાદારી રાજકારણીઓ કદી જ નિવારી શકવાનો નથી, કારણકે એમ કરવું એમના ગજા બહારની વાત છે. સંનિષ્ઠ, કાર્યકુશળ અને વહીવટકુશળ પ્રધાનો હોય તો જ ભ્રષ્ટાચારી અને બિનકાર્યક્ષમ વહીવટતંત્રની ચૂડમાંથી મુક્ત થઈ શકાય. દૂરંદેશીપણું ધરાવનાર અને રાષ્ટ્રસંપત્તિનું નિર્માણ કરવાની વહેવારું સૂઝ અને આવડત ધરાવનાર મહારથીઓના હાથમાં દેશની લગામ મૂકાય તો જ ગરીબીને મિટાવી શકાય. મૂડી ઉત્પાદન, વિતરણ-વેચાણ, ઇત્યાદિ બાબતોના નિષ્ણાતો તેમ જ રાષ્ટ્રસંપત્તિ જનકલ્યાણાર્થે ઉપયોગમાં શી રીતે લેવાય અને એનું વિતરણ શી રીતે કરાય એનું વિશિષ્ટ જ્ઞાન ધરાવતી વ્યક્તિઓ જ અતીતકાળથી રીબાતા પ્રજાના વર્ગને પાયમાલીમાંથી બહાર લાવી શકે. પ્રધાન કક્ષાએ નિષ્ઠ નેતૃત્વનો શૂન્યાવકાશ હોય એવી આપણી નોકરશાહી, સામાજિક નિષ્ક્રિયતા અનિવાર્ય બનાવી દે છે.
અંગ્રેજો ગયા, પણ અંગ્રેજોના બંધારણમાંથી આપણે ઘણું લીધું. શિક્ષણ અને વહીવટકારો માટે પણ એ જ ઢાંચો આપણે રાખ્યો. હવે આ ત્રણેમાં ફેરફાર કરી આપણી સર્જનશીલતાની ઓળખ નથી આપવી?...
અમેરિકાના અર્થતંત્રની પ્રેરણા આપણે લઈએ છીએ તો એની રાજકારણ પદ્ધતિમાંથી પ્રેરણા કેમ ન લેવી?’..
વિશાળ બહુમતિથી એક વ્યક્તિ-નરેન્દ્ર મોદીનું ચૂંટાવું એ શું પ્રમુખીય લોકશાહી તરફ ભરાયેલું એક ડગલું નથી ? કુદરતનો સંકેત છે ? ભારતના પૂર્વજોના પ્રતાપે નવો સૂરજ ઉગ્યો છે, આપણે એને મોતીડે વધાવીએ.
મારે તો જગતને લાગણીઓથી જોડવું છે, મારે તો સૌની વેદનાની અનુભૂતિ કરવી છે.
દિવ નરેન્દ્ર મોદીએ આ પંક્તિ ગાઈ છે, એ વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી સાચી પાડશે એવી સર્વને શ્રધ્ધા છે.
વર્તમાનમાં વેદનાગ્રસ્ત ભારતીઓએ નરેન્દ્ર મોદીમાં એક આશા મૂકી છે, શ્રદ્ધા મૂકી છે, અમને એ શ્રદ્ધામાં શ્રદ્ધા છે. ભારતનું ભવિષ્ય ઉજળું છે જ.
ધનવંત શાહ drdtshah@hotmail.com
