________________
એપ્રિલ ૨૦૧૪
પ્રબુદ્ધ જીવન
માઈકનો ઉપયોગ ન કરાય-૧૪ કારણો
Dરવિલાલ કુંવરજી વોરા
મારો લેખ ‘હિંસાથી ઉત્પન્ન થયેલ ઉર્જા દોષયુક્ત છે', ‘પ્રબુદ્ધ જીવન'ના ફેબ્રુઆરી ૨૦૧૩ના અંકમાં પ્રસિદ્ધ કરવા બદલ તંત્રીશ્રી ધનવંતભાઈનો ખૂબ ખૂબ આભાર. શુદ્ધ જૈન ધર્મ પાળનારા વાચો તરફથી મને અભિનંદન આપવામાં આવ્યા. કેટલાક વાચકોનું કહેવું હતું કે મેં ફક્ત એક જ મુદ્દાથી પુષ્પાબેનના લેખનો છેદ ઉડાડી દીધો. મેં એમને મારા લેખથી સંતોષ થયો નથી. માઈક વિરૂદ્ધના અનેક મુદ્દાઓ વિસ્તાર કરીને જોઈએ. મને લાગે છે વાચકોને મારા આ ૧૪ મુદ્દાઓના લેખથી સંતોષ થશે.
વિજળી, અગ્નિ, ઉર્જા કે શક્તિ છે અને કેન્દ્રસ્થાનમાં રાખીને નીચેના છે ૧૪ મુદ્દાઓ આપની સમક્ષ રજૂ કરું છું. એ પહેલાં કલ્યાણ અને મુક્તિ પંથના થોડા અંશો રજૂ કરું છું. ચુસ્ત રીતે મલાડ, મુંબઈના મોટા ઉપાશ્રયનું સંચાલન કરનાર ટ્રસ્ટી શ્રી મુલચંદભાઈનું ઉદાહરણ આપું છું.
શ્રી મુલચંદભાઈએ જૈન જગતમાં ચુસ્ત પાલન કરનારની નામના મેળવી છે. મલાડના મોટા ઉપાશ્રયમાં ચાતુર્માસ માટે એક પ્રખર સાધ્વી ભગવંત સાથે વાટાઘાટો છેલ્લી અણી ઉપર હતી ત્યારે સાધ્વી ભગવંતે શ્રી મુલચંદભાઈ પાસે એક શર્ત મૂકી કે એમને ચાતુર્માસ દરમિયાન ઉપાયમાં માઈકના ઉપયોગની પરવાનગી આપવામાં આવે. આ
શર્ત શ્રી મુલચંદભાઈને કબૂલ ન હતી. વાટાઘાટો પડી ભાંગી. બીજા એક કિસ્સામાં મુલચંદભાઈ કેટલા ચુસ્ત છે એની સમજ પડશે. એક સાધુજીની મોટા ઉપાશ્રયમાં સ્થિરતા હતી. જ્યારે મુલચંદભાઈને સમજ પડી કે સાધુ શ્રાવક-શ્રાવિકાઓને દોરા, ધાગા આપતા હતા એટલે એમણે તરત જ સાધુજીને વિહા૨ ક૨વાની ફરજ પાડી.
‘તારંગા તીર્થમાં માઈક પર પ્રતિબંધ' એ મથાળા હેઠળ લેખ કલ્યાણના અંકમાં છપાયો હતો. જે વર્ષીક ૬૮ઃ૭૦/૩ પાને છે. કલ્યાણની એ પ્રત આપને મોકલી રહ્યો છું. જો આપને યોગ્ય લાગે તો ‘પ્રબુદ્ધ જીવન’માં વાચકોની જાણકારી માટે છાપવા વિનંતી. કેટલાંક અંશો હું અહીં રજૂ કરું છું. ‘...તા. ૬-૪-૨૦૧૩ના મળેલ ટ્રસ્ટી મંડળની મિટીંગમાં ‘તારંગા તીર્થમાં માઈકનો ઉપયોગ કરવો નહિ' એવો નિર્ણય લીધો હતો...તેમજ દરેક તીર્થ આના પરથી બોધપાઠ લઈને માઈક વિડીયો જેવા આધુનિક સાધનો પર પ્રતિબંધ મુકવાનું નક્કી કરે એવી અપેક્ષા પણ રાખીએ છીએ.'
નવેમ્બર ૨૦૧૩ના મુક્તિ પંથ માસિકના ૪થે પાને શ્રીમતી નીતિબહેન અતુલભાઈ ચુડગર તંત્રી લેખમાં ‘માઈકનો ઉપયોગ થઈ ગયો તો એમાં ક્યો ધર્મનો લોપ થઈ જવાનો હતો' એના થોડાં અંશો હું અહિંયા રજૂ કરું છું.' વિ. સં. ૨૦૭૪માં યુનિશ્રી ચંદ્રશેખર વિજયજી મહારાજ સાહેબ મુંબઈમાં ‘રામાયણમાં સંસ્કૃતિનો સંદેશ” એ વિષય ઉપર જૈન જૈનેતર ૧૦ હજારની મેદની સમક્ષ જાહેર વ્યાખ્યાન વગેર માઈકે આપતા હતા. વિજ્ઞાનની શોધોએ નવી ક્ષિતિજ ખોલી નાંખી છે
૧૩
ત્યારે વગર માઈકે બોલવાનો આગ્રહ રાખનાર આ જૈન સાધુઓ કઈ દુનિયામાં વસે છે! માઈકનો ઉપયોગ થઈ ગયો તો એમાં કર્યા ધર્મ લોપ થઈ જવાનો હતો. એક જૈનેતર પત્રકારને તેઉકાય, વાઉકાય કે કાયના જીવની હિંસાનું સૂક્ષ્મજ્ઞાન ન હોય તે સ્વાભાવિક છે. પત્રકારને ગળે ઉતરી જાય તેવો સુંદર જવાબ મુનિશ્રીએ આપ્યો. જે આજના જમાનાવાદના વમળમાં ફસાતા જતા શ્રોતા અને વ્યાખ્યાતા માટે આંખ ઉઘાડનાર આદર્શ દૃષ્ટાંત છે. પૂજ્યશ્રીએ કહ્યું, ‘માઈકનો ઉપયોગ કરવામાં શાસ્ત્રની આજ્ઞાનું ઉલ્લંઘન છે. એમાં અસરકારના ખલાસ થઈ જાય છે. આંખોથી આંખો મળે છે ત્યારે સાક્ષાત અસર થાય છે. અર્થે પ્રચારક નથી, પ્રભાવક છીએ. માઈકમાં બોલવું શરૂ કરીશ તો પ્રચારક થઈ જઈશ અને પ્રભાવક મટી જઈશ. આજના યુગમાં મનુષ્ય જ્યારે પોતાની બુદ્ધિ મુજબ વર્તવા લાગ્યો છે ત્યારે આપણે શાસ્ત્ર પકડી રાખવું જોઈએ. અમારે બ્રોડકાસ્ટ નથી કરવાનું પરંતુ ડિપકાસ્ટ હૈયા સોંસરવું) કરવાનું છે. સાધુ સુક્ષ્મના બળથી જગતમાં પ્રચાર કરે છે, માઈક સ્થૂળ ખળ છે. થોડો પણ શુદ્ધ પ્રભાવ સૂક્ષ્મના બળથી જ થાય છે.
શ્રીકૃષ્ણ મહારાજના એક શંખનાદથી ધાતકી ખંડના કોટના કાંગરા ખરવા લાગ્યા હતા. આજે તો આપણા સાધુ ભગવંતોમાં એટલી શિથિલતા, એટલું ઢીલાપણું આવી ગયું છે કે જૈન ધર્મના કાંગરા ખરવા લાગ્યા છે. એક વાતમાં કે વસ્તુમાં છૂટ આપવામાં આવે છે કે પછી એ પરંપરા બની જાય છે અને વધુ ને વધુ છુટો લેવામાં આવે છે. કેથોલિક ધર્મના પાદરીઓ આજીવન અવિવાહિત રહે છે. યુગ્ન કરતા નથી. જ્યારે કેથોલિક ચર્ચથી છુટા થયેલા પ્રોટેસ્ટન્ટો વિવાહ પણ કરે છે અને પરિવાર સાથે જીવન ગાળે છે. શું આપણને આવા દિવસોની રાહ જોવાની છે? કે પછી એના ઉપર કોઈ અંકુશ લાવવાની જરૂર છે ? કેમકે આજે આપણાં સાધુ-ભગવંતોમાં શિથિલતા એટલી હદે પહોંચી છે કે માઈકનો ઉપયોગ, મોબાઈલનો ઉપયોગ, ધનનો સંચય વગેરે સામાન્ય વાત બની ગઈ છે. સહજ બની ગઈ છે.
માઈકનો ઉપયોગ ચારે નીર્થો માટે વર્જ્ય છે તેમાં સાધુ-સાધ્વી ભગવંતો માટે ખાસ કેમકે એમણે સંયમ લીધો છે તે પાંચમી ગતિમાં પહોંચવા માટે ! હવે હું આપની સમક્ષ માઈકનો ઉપયોગ ન કરાય એ વિષય ઉપર ૧૪ મુદ્દાઓ સંકલન કરી રજૂ કરું છું. જે ચિંતનીય છે મનનીય છે અને વિચારવા યોગ્ય છે.
૧૪ કા૨ણો કે મુદ્દાઓ નીચે પ્રમાણે છે.
૧. વિજળી સ્ટોર કરવામાં વિજ્ઞાને કોઈ ટેકોોજી વિકસાવી નથી. વિજળી, ૧૪ પ્રકારના જીવોની હિંસાથી, જેવી ઉત્પન્ન થાય છે અને તાંબાના વાયર મારફતે વપરાશકારોને ડાયરેક્ટ મોકલવામાં આવે છે. હિંસાના ભાગીદારો સૌ વપરાશ કરનારા બને છે. જો વિજી
