Book Title: Agam 31 Chulika 01 Nandi Sutra Sthanakvasi Gujarati
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Catalog link: https://jainqq.org/explore/006474/1
JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ namo arihaMtANaM namo sidhdhANaM namo AyariyANaM namo uvajajhAyANaM namo lee savva sAhurNa eso paMca namukakAro salva pAvappaNAsaNo maMgalANaM ca savvasiM paDhamaM havaI maMgala
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinAgama prakAzana yojanA pa. pU. AcAryazrI ghAMsIlAlajI mahArAja sAheba kRta vyAkhyA sahita DVD No. 2 (Gujarati Edition) :: yojanAnA Ayojaka :: zrI caMdra pI. dozI - pIeca.DI. website : www.jainagam.com
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ NANDI SHRI SUTRA zrI nandI sUtra
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa Ree jainAcArya - jainadharmadivAkara - pUjyazrI - ghAsIlAlajI - mahArAja - viracitayA jJAnacandrikAkhyayA - vyAkhyayA samalaGkRtaM hindI - gurjara bhASA'nuvAdasahitam - nandIsUtram / niyojaka : saMskRta - prAkRtajJa - jainAgamaniSNAta- priyavyAkhyAnipaNDitamuni - zrIkanhaiyAlAlajI - mahArAjaH Wan prakAzakaH ahamadAbAda- sarasapuravAsi zreSThi- zrI bhogIlAla chaganalAlabhAI- bhAvasAra - pradatta - dravyasAhAyyena - a0 bhA0 zve0 sthA0 jainazAstroddhAra samitipramukhaH zreSThi- zrIzAntilAla - maGgaladAsa bhAI -mahodayaH mu0 rAjakoTa prathama AvRtti prati 1000 vikrama saMvat 2014 vIra saMvat 2484 mUlyam - rU0 12-0-0 IsvIsana 1958
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ maLavAnuM ThekANuM : zrI. a. lA. ve. sthAnakavAsI jaina zAstrAddhAra simita The. garaDiyA phUvArADa, grIna leAja rAjakoTa pAse (saurASTra) zrI nandI sUtra prathama AvRtti H prata 1000 vIra saMvata H 2484 vikrama saMvata : 2014 4 strI sa na : 1958 * mudraka maNilAla chaganalAla zAha dhI navaprabhAta prinTIMga presa ghIkAMTA zaha * amadAvAda
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ svAdhyAya mATe khAsa sUcanA (1) A sUtranA mUlapAThano svAdhyAya divasa ane rAtrinA prathama prahare tathA cothA prahare karAya che. (2) prAtaHuSAkALa, sandhyAkALa, madhyAhna, ane madhyarAtrimAM be-be ghaDI (48 miniTa) vaMcAya nahIM, sUryodayathI pahelAM 24 miniTa ane sUryodayathI pachI 24 miniTa ema be ghaDI sarvatra samajavuM. (3) mAsika dharmavALAM strIthI vaMcAya nahIM temaja tenI sAme paNa vaMcAya nahIM. jyAM A strIo na hoya te oraDAmAM besIne vAMcI zakAya. (4) nIce lakhelA 32 asvAdhyAya prasaMge vaMcAya nahIM. (1) AkAza saMbaMdhI 10 asvAdhyAya kAla. (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) ulkApAta--moTA tArA khare tyAre 1 prahara (traNa kalAka svAdhyAya na thAya.) (9) digdAha--koI dizAmAM atizaya lAlavarNa hoya athavA koI dizAmAM moTI Aga lagI hoya to svAdhyAya na thAya. garjArava--vAdaLAMno bhayaMkara garjArava saMbhaLAya. gAjavIja ghaNI jaNAya to 2 prahara (cha kalAka) svAdhyAya na thAya. nirdhAta--AkAzamAM koI vyaMtarAdi devakRta ghoragarjanA thaI hoya, athavA vAdaLo sAthe vIjaLInA kaDAkA bole tyAre ATha prahara sudhI svAdhyAya na thAya. vidyuta--vijaLI camakavA para eka prahara svAdhyAya na thA. yUpaka--zuklapakSanI ekama, bIja ane trIjanA divase saMdhyAnI prabhA ane caMdraprabhA maLe to tene yUpaka kahevAya. A pramANe yUpaka hoya tyAre rAtrimAM prathamA 1 prahara svAdhyAya na karavo. yakSAdIma--koI dizAmAM vIjaLI camakavA jevo je prakAza thAya tene yakSAdIpta kahevAya. tyAre svAdhyAya na karavo. (8) ghumika kRSNa--kAratakathI mahA mAsa sudhI dhUmADAnA raMganI je sUkSma jala jevI dhUmmasa paDe che tene dhUmikAkRSNa kahevAya che. tevI dhUmmasa hoya tyAre svAdhyAya na karavo. mahikAzveta--zItakALamAM zvetavarNavALI sUkSma jalarUpI je dhummasa paDe che. te mahikAzveta che tyAre svAdhyAya na karavo. (10) rajauddAta--cAre dizAmAM pavanathI bahu dhULa uDe. ane sUrya DhaMkAI jAya. te rajauddAta kahevAya. tyAre svAdhyAya na karavo.
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) audArika zarIra saMbaMdhI 10 asvAdhyAya (11-12-13) hADakAM-mAMsa ane rUdhira A traNa vastu agnithI sarvathA baLI na jAya, pANIthI dhovAI na jAya ane sAme dekhAya to tyAre svAdhyAya na karavo. phUTeluM iMDu hoya to asvAdhyAya. (14) maLa-mUtra--sAme dekhAya, tenI durgadha Ave tyAM sudhI asvAdhyAya. (15) smazAna--A bhUminI cAre bAju 100/100 hAtha asvAdhyAya. (16) caMdragrahaNa-jyAre caMdragrahaNa thAya tyAre jaghanyathI 8 muhUrta ane utkRSTathI 12 muhUrta asvAdhyAya jANavo. (17) sUryagrahaNa--jyAre sUryagrahaNa thAya tyAre jaghanyathI 12 muhUrta ane utkRSTathI 16 muhUrta asvAdhyAya jANavo. (18) rAjavyagrata-najIkanI bhUmimAM rAjAonI paraspara laDAI thatI hoya tyAre, tathA laDAI zAnta thayA pachI 1 divasa-rAta sudhI svAdhyAya na karavo. (19) patana-koI moTA rAjAnuM athavA rASTrapuruSanuM mRtyu thAya to teno agnisaMskAra na thAya tyAM sudhI svAdhyAya karavo nahIM tathA navAnI nimaNuMka na thAya tyAM sudhI UMcA avAje svAdhyAya na karavo. (20) audArika zarIra-upAzrayanI aMdara athavA 100-100 hAtha sudhI bhUmi upara bahAra paMcendriyajIvanuM mRtazarIra paDyuM hoya to te nirjIva zarIra hoya tyAM sudhI svAdhyAya na karavo. (21thI 28) cAra mahotsava ane cAra pratipadA-ASADha pUrNimA, (bhUtamahotsava), Aso pUrNimA (indra mahotsava), kArtika pUrNimA (skaMdha mahotsava), caitrI pUrNimA (yakSamahotsava, A cAra mahotsavanI pUrNimAo tathA te cAra pachInI kRSNapakSanI cAra pratipadA (ekama) ema ATha divasa svAdhyAya na karavo. (29thI 30) prAtaHkAle ane sabhyAkALe dizAo lAlakalaranI rahe tyAM sudhI arthAta sUryodaya ane sUryAstanI pUrve ane pachI eka-eka ghaDI svAdhyAya na karavo. (31thI 32) madhya divasa ane madhya rAtrie AgaLa-pAchaLa eka-eka ghaDI ema be ghaDI svAdhyAya na karavo. uparokta asvAdhyAya mATenA niyamo mUlapAThanA asvAdhyAya mATe che. gujarAtI Adi bhASAMtara mATe A niyamo nathI. vinaya e ja dharmanuM mUla che. tethI AvA AvA vikaTa prasaMgomAM gurunI athavA vaDIlanI icchAne AjJAne ja vadhAre anusaravAno bhAva rAkhavo.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ svAdhyAya ke pramukha niyama (1) (3) isa sUtra ke mUla pATha kA svAdhyAya dina aura rAtrI ke prathama prahara tathA cauthe prahara meM kiyA jAtA hai| prAta: USA-kAla, sandhyAkAla, madhyAhna aura madhya rAtrI meM do-do ghaDI (48 miniTa) svAdhyAya nahIM karanA cAhie, sUryodaya se pahale 24 miniTa aura sUryodaya ke bAda 24 miniTa, isa prakAra do ghar3I sabhI jagaha samajhanA caahie| mAsika dharmavAlI striyoM ko svAdhyAya nahIM karanA cAhie, isI prakAra unake sAmane baiThakara bhI svAdhyAya nahIM karanA cAhie, jahA~ ye striyA~ na hoM usa sthAna yA kakSa meM baiThakara svAdhyAya kiyA jA sakatA hai| nIce likhe hue 32 asvAdhyAya-prasaMgo meM vA~canA nahIM cAhie(1) AkAza sambandhI 10 asvAdhyAyakAla (1) ulkApAta-bar3A tArA TUTe usa samaya 1 prahara (tIna ghaNTe) taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (2) digdAha--kisI dizA meM adhika lAla raMga ho athavA kisI dizA meM Aga lagI ho to svAdhyAya nahIM karanA cAhie / garjArava-bAdaloM kI bhayaMkara gaDagaDAhaTa kI AvAja sunAI detI ho, bijalI adhika hotI ho to 2 prahara (cha ghaNTe) taka svAdhyAya nahIM karanA caahie| nirghAta-AkAza meM koI vyantarAdi devakRta ghora garjanA huI ho athavA bAdaloM ke sAtha bijalI ke kaDAke kI AvAja ho taba ATha prahara taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / vidyuta--bijalI camakane para eka prahara taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie yUpaka-zukla pakSa kI prathamA, dvitIyA aura tRtIyA ke dino meM sandhyA kI prabhA aura candraprabhA kA milAna ho to use yUpaka kahA jAtA hai| isa prakAra yUpaka ho usa samaya rAtrI meM prathamA 1 prahara svAdhyAya nahIM karanA cAhie (8) yakSAdIpta--yadi kisI dizA meM bijalI camakane jaisA prakAza ho to use yakSAdIpta kahate haiM, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / dhUmikA kRSNa-kArtika se mAgha mAsa taka dhuMe ke raMga kI taraha sUkSma jala ke jaisI dhUmasa (koharA) par3atA hai use dhUmikA kRSNa kahA jAtA hai isa prakAra kI dhUmasa ho usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie /
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ (9) mahikAzveta-zItakAla meM zveta varNavAlI sUkSma jalarUpI jo dhUmasa par3atI hai vaha mahikAzveta kahalAtI hai, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (10) rajodghAta-cAroM dizAoM meM teja havA ke sAtha bahuta dhUla uDatI ho aura sUrya DhaMka gayA ho to rajodghAta kahalAtA hai, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA caahie| (2) aitihAsika zarIra sambandhI 10 asvAdhyAya-- (11,12,13) hADa-mAMsa aura rudhira ye tIna vastue~ jaba-taka agni se sarvathA jala na jAe~, pAnI se dhula na jAe~ aura yadi sAmane dikhAI deM to svAdhyAya nahIM karanA cAhie / phUTA huA aNDA bhI ho to bhI asvAdhyAya hotA hai| (14) mala-mUtra--sAmane dikhAI hetA ho, usakI durgandha AtI ho taba-taka asvAdhyAya hotA hai| zmazAna--isa bhUmi ke cAroM tarapha 100-100 hAtha taka asvAdhyAya hotA (16) candragrahaNa-jaba candragrahaNa hotA hai taba jaghanya se 8 muhUrta aura utkRSTa se 12 muhUrta taka asvAdhyAya samajhanA cAhie / (17) sUryagrahaNa-jaba sUryagrahaNa ho taba jaghanya se 12 muhUrta aura utkRSTa se 16 muhUrta taka asvAdhyAya samajhanA cAhie / (18) rAjavyudgata-najadIka kI bhUmi para rAjAoM kI paraspara lar3AI calatI ho, usa samaya tathA lar3AI zAnta hone ke bAda eka dina-rAta taka svAdhyAya nahIM karanA caahie| patana-koI bar3e rAjA kA athavA rASTrapuruSa kA dehAnta huA ho to agnisaMskAra na ho taba taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie tathA usake sthAna para jaba taka dUsare vyakti kI naI niyukti na ho taba taka UMcI AvAja meM svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (20) audArika zarIra-upAzraya ke andara athavA 100-100 hAtha taka bhUmi para upAzraya ke bAhara bhI paJcendriya jIva kA mRta zarIra par3A ho to jaba taka vaha nirjIva zarI vahA~ par3A rahe taba taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (21 se 28) cAra mahotsava aura cAra pratipadA-ASAr3hI pUrNimA (bhUta mahotsava), Aso pUrNimA (indriya mahotsava), kArtika pUrNimA (skandha mahotsava), caitra pUrNimA (yakSa mahotsava) ina cAra mahotsavoM kI pUrNimAoM tathA usase pIche kI cAra, kRSNa pakSa kI cAra pratipadA (aikama) isa prakAra ATha dinoM taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie /
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ (29 se 30) prAtaHkAla aura sandhyAkAla meM dizAe~ lAla raMga kI dikhAI deM taba taka arthAt sUryodaya aura sUryAsta ke pahale aura bAda meM eka-eka ghar3I svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (31 se 32) madhya divasa aura madhya rAtrI ke Age-pIche eka-eka ghar3I isa prakAra do ghar3I svAdhyAya nahIM karanA caahie| uparokta asvAdhyAya sambandhI niyama mUla pATha ke asvAdhyAya hetu haiM, gujarAtI Adi bhASAntara hetu ye niyama nahIM hai / vinaya hI dharma kA mUla hai tathA aise vikaTa prasaMgoM meM gurU kI athavA bar3oM kI icchA evaM AjJAoM kA adhika pAlana karane kA bhAva rakhanA cAhie /
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ anu. viSaya sthavirAvatiH maMgalAyaraeAm 1 2 podhAtaH 3 zrI zrI nanhIsUtram viSayAnuprabhaziDA jJAnani parAm 1 2 3 4 4 6 7 avadhyAhijJAnataH pUrva bhatizrutajJAnavAne hetuH 8 bhatijJAnAnantaraM zrutajJAnanirdeze hetuH 8 bhatizrutajJAnAnantarabhavadhijJAnasyopanyAse paMyavidhajJAnanAbhAni khAlini jodhijJAnavAnim zrutajJAnavarzanam avadhijJAnavAnabh bhanaHparyajJAnazahArthaH DevalajJAnazaSyArthaH hetuprathanam 10 mana:paryayajJAnAntaraM ThevalajJAnopanyAse hetuprathanam 11 pazcavidhajJAnasya saMkSepato dvaividhyena nirdezaH 12 pratyakSa zahAthaH zrI nandI sUtra 13 14 parokSa zahArtha pratyakSa lakSaeAm 15 pratyakSa havanam 16 ghandriya pratyakSa leghvaerzanam 17 nordhandriya pratyakSa leghvanim 18 avadhijJAna pratyakSa leghvAnim 18 lavapratyayi pratyakSavarzanam 20 kSAyopazami sva3pavarzanam 21 snehapratyaya spardha'pra3pA pAnA naM. 12 14 15 15 16 17 18 19 21 23 23 24 25 5 26 26 28 28 2 3 3 3 3 29 33 33 36
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ anu. viSaya 22 sarvadhAti prakRtiledhvAnam 23 hezaghAtiprabhRti lehavAnam 24 adhAti prakRti vAnam 25 kSAyopazamiDa lAvaprAhurbhAva vAnam 26 spardha lepra3pA 27 prasaMgataH prabhRtInAM lAva'thanam 28 prakArAntareNAvadhijJAna varSAnim 29 bhanaH paryayajJAna pra3pae 30 avadhijJAna leghvAnim 39 sahAnugamAvadhijJAna vanam 32 nAnugamAvadhijJAna sva3pa varSAnabhyara 33 vardhamAna prAvadhijJAna varzanam 34 avadhijJAnasya dhanyakSetra vAnim 34 avadhijJAnasyotlaSTakSetra varSAnam 36 avadhijJAnasya madhyamakSetra vAnim 37 dravyakSetrAta lAvAnAM madhye yasya vRddhau yasya vRddhirbhavati, yasya ya na bhavatIti varSAnim 38 kSetrasya sAhasaM jyeyagueAtA pratItau hetuprathanam 38 hIyamAnAvadhijJAna varzanam 40 pratipAtyavadhijJAna varzanam 41 apratipAtyavadhijJAna varSAnim 42 dravyAdyapekSayA avadhijJAnasya legh'thanam 43 saMgrahagAthAbhyAmavadhijJAna varzanam 44 mana:paryayajJAna sva3pa vAnam 45 mana:paryayajJAnale vAnam 46 ThevalajJAna varzanam 47 DevalajJAna lehasya Devala zavdasya paryAyA paryAyArthAnAM ya varSAnim 48 samehasyalavastha ThevalajJAnasya vanam 48 samehasya siddhevala jJAnasyavarzanam pAnA naM. zrI nandI sUtra 37 37 38 40 43 45 45 46 47 47 para 53 pa 63 67 70 71 72 73 74 76 78 84 80 91 92 93 5
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ anu. viSaya pAnA naM. 84 87 1 21 121 121 130 50 tIrthasiddhAhiyAnam arthanirdezapUrva 'vayit dhvayit tattatvAsArthavya nirdezaH 51 strIbhokSasamarthanabha 52 sahasya paraspara siddhachevala jJAnasyavarzanam 53 prahArAntareza sabheThevalajJAna varzanam 54 parokSajJAnavarzanaM, parokSajJAna bhesyAnyonyAnugatatvedhi pArthadhyena pratipAnaM, zrutajJAnasya bhatijJAna pUrva'tvavAnabh, bhatijJAnasyazrutajJAnapUrva:tva nirasanaM ya 55 bhatijJAna bhatyajJAnayoH zrutajJAna zrutAjJAnayozya varzanam 56 sabhesya AbhinimodhijJAnasya varzanam AminisodhijJAna hasyAzrutanizritasya yAturvidhya pratipAnaM ya 57 autpattiSThaddherlakSArAma 58 autpattidhyAsuddhe uhAhararAzAni vainathisuddherlakSArAma 60 vainathisuddheghAharazAni 61 rbhayA suddhe lakSArAbha 62 rbhazayA suddhe 3ghAharazAni 63 pArizAbhidhyA suddhe lakSArAbha 64 pArizAbhidhyA suddhe 3ghAharazAni 65 zrutanizritabhatijJAna le jthana 66 savagraha meghani3pArAma 67 vyasnAvagraha meghani3pArAma 68 arthAvagraha meghani3parAbha 68 savagrahanAbhAni 70 chahAyAH meghAnAM paryAyAyAM ya varzanam 71 savAyasyabheghAnAMparyAyAyAM ya varzanam 72 dhArazA se vArzanam 77 savagrahAhInAM sthitichAla pra3pArAma 133 13pa 13pa 136 136 136 136 137 138 139 143 . 146 158 . 1pa9 166 167 168 169 zrI nandI sUtra
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ anu. viSaya pAnA naM. 170 177 182 184 184 194 199 204 206 220 221 222 74 sadRSTAntaM vyasnAvagraha prathama 75 sadRSTAntaM marthAvagraha ni3parAbha 76 bhatijJAna bheni3parAbha 77 zrutajJAna parokSa meghAH / 78 akSarazrutAnakSarazruta0 varzanam 78 saMjhizrutA saMjhizruta mehavAr2yAnam 80 sabhyazruta bheTavArzavabha 81 bhithyAzruta sevarzanam sabhyazrutasya sAhiparyavasitatvA nAdhadharyavasitatva ni3pArAma 83 gabhiThAgabhizruta vArzanam / 84 saMgaviSTAMgamAhya zruta bheTavArzanam 85 saMgAhya zruta bheTavarzanam 86 aMgapraviSTa zrutame vArzanam 87 AyArAMga sva3pa varzanam / 88 sUtraftAMgasUyasya sva35 varzanam sthAnAMga sva35 varzanam 80 sabhavAyAMga sva35 varzanam 81 vyAjyA prajJapti sva35 varzanam 243 82 jJAtAdharbha'thA sva35 varzanam 83 upAsazAMga sva35 varzana 84 santakRtahazAMga sva35 varzanam 85 anuttaropapAtizAMga sva35 varzanam 86 praznavyA sva35 varzanam 87 vidhAzruta sva35 varzanam 88 6STivAghAMga bheTavArzanam 88 siddhAiparirbha varzanam 100 bhanuSyazreDizA parirbha varzanam 101 pRSThazreDizAparivarzanam / 102 avagADhazreDizahA paricharbha varzanam 228 229 237 240 242 88 244 247 248 249 2pa0 2pa1 2para 2pa3 2pa3 2pa4 2pa4 zrI nandI sUtra
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ anu. viSaya pAnA naM. rapa4 2papa 2pa6 2pa9 260 261 261 262 103 avagADhazrezichA paribhA udhasamvAhana zresiSThApariThAyo viprahArA zrezihAparibharA yyutAyyuta zreDizahAparibhAzya ni3pArAma 104 sUtra mevarzanam 105 pUrvagata bheTavarzanam 106 bhUtaprathabhAnuyoga varzanam 107 gA'jAnuyoga vAnam 108 yUlicA varzanam 108 draSTivATAMgasya vAyanATiprabhA varzanam 110 dvAdazAMgagata bhAvAbhAvaTi pArtha vArzanam 111 dvAdazAMgavirAdhanArAdhanA nita isa varzanam 112 dvAdRzAMgasya dhruvatvAhi pratighAhanam 113 zAstropasaMhAraH 4 autpattisuddhedRSTAntAH 1 bharatazilA 6STAntaH 2 bheSa6STAntaH u chuchuTa6STAntaH tila6STAntaH dRSTAntaH hastiddaSTAntaH saga'6STAntaH 8 vanajara'6STAntaH 8 pAyasadRSTAntaH 10 samaSTAntaH 11 patra6STAntaH 12 jA'hilA6STAntaH 13 paMthapitRS6STAntaH 5 autpattimuddharvAyanAntarerA 6STAntaH 1 bharatazilApazitetiddaSTAntaddhayam 2 vRkSadRSTAntaH u kSudha'6STAntaH 264 266 269 ra70 ra74 ra7pa ra76 ra77 ra78 279 280 280 281 283 ^ ^ 6 ^ 287 289 ra89 zrI nandI sUtra
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ anu. viSaya pAnA naM. 293 294 29pa 29pa 296 297 298 298 299 u00 u01 u01 302 paTa6STAntaH saraTa6STAntaH 6 chA6STAntaH 7 yAra6STAntaH 8 gaY6STAntaH 8 bhAra'na6STAntaH 10 golam6STAntaH 11 stambha6STAntaH 12 kSudhA6STAntaH 13 bhArga6STAntaH 14 strIdRSTAntaH 15 pati6STAntaH 16 putradRSTAntaH 17 madhusidhtha6STAntaH 18 bhudrizASTiAntaH 18 saM6STAntaH STAntaH 21 bhikSum6STAntaH 22 yeTaunidhAnaddaSTAntaH 23 zikSAdRSTAnta 24 arthazAstradRSTAntaH 25 charachAbha6STAntaH 26 zatasahastradRSTAntaH vainathisuddhedRSTAntAH 1 nibhittaddaSTAntaH 2 ghamaMtrI6STAntaH 3 lipijJAnadRSTAntaH gatijJAnadRSTAntaH 5 pa6STAntaH azvadRSTAntaH 7 garbha6STAntaH 303 304 u06 u07 u08 308 u11 393 314 31pa 316 316 319 u18 u18 319 320 320 zrI nandI sUtra
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ anu. viSaya pAnA naM. 321 322 324 32pa 325 3ra6 3ra7 330 330 331 331 331 332 8 lakSA6STAntaH 8 pranthi6STAntaH 10 agaSTAntaH 11 rathi6STAnta gahirADAiSTAntau 12 zATiThASTiAntaH 13 nIvroDa6STAntaH 14 vRSabhaharazAhie: paMyazo 6STAntaH nayA sudhdhedRSTAntaH 1 hairAzya6STAntaH 2 rSa6STAntaH 3 auli6STAntaH 4 ThiAra6STAntaH bhauti6STAntaH 6 dhRta6STAntaH 7 psava'6STAntaH tumnavAya6STAntaH 8 vardhaSTiAntaH 10 ApUpi6STAntaH 11 ghaTakAra6STAntaH 12 thiyaDAra6STAntaH pArizAbhisudhdhedRSTAntaH / 1 abhayachubhAra6STAntaH 2 zreSThi6STAntaH u bhAra6STAntaH 4 hevIdRSTAntaH 5 6hitoghyadRSTAntaH 6 sAdhunanhiSeza6STAntaH 7 dhanahattaddaSTAntaH zrAva6STAntaH 8 sabhAtyadRSTAntaH 10 kSapa6STAntaH 332 332 332 332 333 333 333 333 334 335 uu4 336 336 337 337 uu7 zrI nandI sUtra 10
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ anu. viSaya pAnA naM. 338 336 338 336 336 u40 11 sabhAtpa6STAntaH 12 yArAdhyadRSTAntaH 13 sthUlabhadradRSTAntaH 14 nAsidhyasundharISTAntaH 15 va 6STAntaH 16 yarAhata6STAntaH 17 AbhAra'6STAntaH 18 bhaviSTAntaH sarpa6STAntaH 20 agi6STAntaH 21 stUpendraddaSTAntaH zAstraprazastiH u41 18 sapatha u42 342 u42 u83 ||sbhaat // zrI nandI sUtra
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMgalAcaraNam gujarAtI bhASAnuvAda. maMgaLAcaraNane artha( vijaLavidhAnam ) muktimArganA praNetA ( vIvatAna ) nA ajoDa rakSaka (yunattAna) deve ane manuSya dvArA jenI stuti thAya che evAM (vomAsamAna) kevaLajJAnathI sadA prakAzita, (gAmaraNanikAnama) zAntarasanuM jharaNa, (jJAnatAnapradhAnama) pitAnI divya dezanA dvArA manuSyane mATe samyakajJAnanA dAtA, tathA (mayurvAnidhAnama) apAra sukhanA bhaMDAra evA (varSamAnaM namAmi) vardhamAna prabhune huM mAthuM namAvIne namana karUM chuM. bhAvArtha-TIkAkAre A loka-dvArA mokSamArganA praNetA, jIvane abhaya denArA, devo tathA manuSya dvArA sadA jenI stuti thAya che evAM, kevaLajJAnarUpa, mahAna, prabhAyukta, zAnta rasanA abhinetA, saMsAramAM rahetA prANI ene mATe AtmajJAnarUpI daivI bhaMDAranA dAtA ane parama sukhanuM eka ja nidhAna evA vardhamAna vAmIne praNAma karyA che. temAM moTe bhAge badhAM vizepaNe anyagavyavaccheda vALA che. "zivarALividhAnaM" A padathI je evuM mAne che ke jIvAtmA paramAtmA banI zakatuM nathI, evAM mImAMsaka vagere matanuM khaMDana karyuM che. AtmA ja jIvanmukta paramAtmA banIne bhavya jIne paramAtmA banavAne upadeza daIne pite siddhagatine netA banI jAya che. "gavaraujatA" A pada dvArA je evuM mAne che ke "manuSyanA upayogane mATe ja manuSya sivAyanA bAkInA prANIonuM nirmANa thayuM che tethI potAnI IcchA pramANe manuSya temane pitAne mATe upayoga karI zake che" evI mAnyatAne dara karIne e batAvAyuM che ke "prabhune Adeza saMsAranA sarva ekendriya vagere jInuM rakSaNa karavAnuM che. temanI daSTie e agya pakSapAta nathI." "suranara naM " A padathI e sUcita thAya che ke je prANImAtranA rakSaka hoya che teo ja deva tathA manuSyanI stutine pAtra hoya che bIjA nahIM. "kevadrAsamAna" A pada dvArA vizeSika vagere matanI mAnyatAnuM khaMDana karyuM che. temanI evI kalpanA che ke "jJAna AtmAne svabhAva nathI, tathA buddhi vagere nava guNenA nAzathI ja mekSa hoya che te bAbatamAM ahIM evuM kahevAyuM che ke jJAna AtmAne svabhAva che ane eja jJAna jJAnAvaraNIya zrI nandI sUtra 12
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ kamanA abhAvamAM sadA nirmaLa thaIne kevaLajJAnanA rUpamAM pariName che. maiyAcikee ekavIsa prakAranAM duHkhonI sAthe sukhane paNa muktimAM abhAva mAnya che, tethI te mAnyatAnuM khaMDana karavA mATe "paramaguniyAna" e vizeSaNa mUkAyuM che. je 1 ke (raNavanagara) karaNasattarI ane caraNasattarIne dhAraNa karanArA (sarvapUrvAdiSavAra) agIyAra aMga tathA cauda pUrvarUpa samudrane pAra janArA (gumarAdhAma) zubhatara samyagdarzana vagere guNo dhAraNa karanArA ( prApta saMsAravAra ) saMsArane pAra pAmanArA (4itara44righam) badhI labdhio dhAraNa karanArA (vijJAnatima ) mana:paryava jJAna dharAvanArA evA (AmirAmam) sarvottama (vaM tame jaLadhAM namAmi) jagata vikhyAta gautama gaNadharane huM namana karuM chuM, bhAvArtha-A leka dvArA vardhamAna bhagavAnanA prasiddha gautama gaNadharane namaskAra karAyAM che. gautama gaNadhare karaNasattarI ane caraNasattarInA sevanathI pitAnAM jIvanane atyaMta zreSTha banAvyuM hatuM. caudapUrvanA teo pUrNa pAThI hatAM. samyagdarzana vagere guNonI pUrNa jAgRtithI temaNe e ja lavamAM mukti prApta karI lIdhI hatI. sarve labdhi tathA mana paryaya jJAnanI siddhi temane mokSa pAmyAM pahelAM thaI cukI hatI. je 2 ! (mAvItrAdhAno kvo jaLI) zramaNa bhagavAna mahAvIra dvArA prApta ratnatrayathI prakAzamAna gaNadhara (zrIsudharmA) zrI sudharmA svAmIe ( sahuthe') bhagavAna dvArA kathita arthane jagatanA sakaLa jInA upakArArthe (nivava ) sUtra rUpathI gUMthela che. (namaratabai rAve) evA parama upakArI dayALu zrI sudharmA svAmIne huM namana karUM chuM 3 (samAM sAttisamitima) pUrNarUpe pAMca samiti tathA traNa guptine pALanArA ( sa vi tim mAthAnam ) sadA sarvaviratine dhAraNa karanArA (mAvata visTakSamam) pRthvInI jema badhA prakAranA parISaha sahana karanAra (varjitama guvAritra) niraticAra cAritranAM pALanArA (mapUrvavoSaka) bhavya jIne apUrva Atmabodha denArA evAM (gusam) gurUdevane ke jenuM (savAramuvatriviNatAnanendu) mukhacandramaMDaLa haMmezA derA sAthenI muhapatIthI suzobhita banI rahe che, tathA (mavavAhibruva) je saMsArarUpI zrI nandI sUtra 13
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAgaramAM DUbatAM jene mATe naukAsamAna che temane huM (mi) mAthuM namAvIne praNAma karuM chuM . 4 huM muni ghAsIlAla (nI sarasvatI vaMtyA) jinendra devanA mukhacandra mAMthI nIkaLelI divya dezanAne namana karIne (rIsUtrArtharijA navandriA ci) nandIsUtranA arthane spaSTa karanArI A jJAnacandrikA nAmanI TIkA banAvuM chuM ke pA "rUdu vahu" ItyAdi. A kALamAM tIrthakara bhagavAne dvArA upadezAla artharUpa Agamane laIne gaNadharee tenI sUtrarUpe guMthaNI karI che. anyatra paNa e ja vAta kahevAI che-"alya mArU ri, sud fthati jaLavA nibaT '' ItyAdi. ahaMta bhagavAna sarva prathama artharUpe AgamanI racanA kare pachI gaNadhare sUtrarUpe tenI prarUpaNa kare che. vartamAna kALamAM pUrvAparavirodho vinAnA hovAne kAraNe svataHpramANabhUta (32) batrIsa sUtro upalabdha (prApta) che. te nIce pramANe che upoddhAtaH AcArAMga vagere agiyAra aMgasUtra 11, aupapAtika vagere bAra upAMgasUtra12, naMdI Adi cAra mUlasUtra 4, bRhatkalpAdika cAra cheda sUtra 4, tathA eka Avazyaka sUtra. (32). mULasUtrarUpathI prasiddha A nandIsUtranA kartA devavAcaka AcArya che evuM keTalAka kahe che. keTalAka evuM kahe che ke "devavAcaka AcArya A sUtranA racanAra nathI paNa tenuM saMkalana karanAra che. paNa A banne mAnyatAo barAbara nathI, kAraNa ke gaNadharanA samayamAM devavAcaka AcArya hatA nahi, te te sarvavidita ja che. vaLI naMdIsUtra te gaNadharonA samayamAM paNa hatuM, kAraNa ke gaNadharakata samavAyAMga sUtramAM (88 sa.) bhagavatIsUtramAM (8rUA. 2 3) ane rAjapraznIyasUtramAM "gaThTha saMtI" e pATha jovAmAM Ave che, A pAThathI gaNadharanA samayamAM nadIsUtranuM astitva spaSTarUpe sAbita thAya che. je pUrvokata zrI nandI sUtra 14
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAta ja svIkAravAmAM Ave te samajavA jevI vAta e che ke gaNadharanA samayamAM devavAcaka AcArya na thayAM hoya te pachI temanA dvArA saMkalita A naMdIsUtrane sadbhAva (astitva) paNa kevI rIte e samayane mAnI zakAya ? tethI tenA sadabhAvanA abhAvamAM " nA saMtI' A gaNadharanuM vacana susaM. gata hoI zake nahIM. tathA "nadIsUtranuM saMkalana karanAra devavAcaka AcArya che e mAnyatAmAM "nAraNa prakiva vo" A vAkyathI vaMcItra varksa" e artha prApta thaI zakato nathI. kAraNa ke naMdIsUtra sivAyanA bIjA paNa kaI granthathI jJAnanI prarUpaNa thaI zake che. have "naMdIsUtra" e zabdane zuM artha che te vAta darzAvAya che- kuna idhAtu samRddhinA arthamAM che. temAM "" ane "phu" e bane IsaMjJaka che. "nathI "rU gArikhyA" e sUtra dvArA "" pratyaya, tathA "drito nu vAto" e sUtra dvArA "su" karavAthI ""i e zabda siddha thAya che. athavA "sarvadhanuSyaH rUd " e auNAdika sUtrathI bhAva mAM "" pratyaya ane "phurita nu vAto" A sUtrathI "numa" thatAM paNa "nira" rUpa banI jAya che. tyAra pachI "vittinaH A sUtra dvArA "ratathA "ati " e sUtra dvArA "" ne lepa karavAthI "navI" evuM rUpa thAya che. "na nanhIH nandI zabdane artha harSa, pramoda che. jIvane pramodanA denArAM matyAdika pAMca jJAna che, kAraNa ke svarga ane mokSanuM sukha jIvane matyAdika pAMca jJAna dvArA ja maLe che. tethI "nI zabda e pAMca jJAnanuM sUcaka hovAthI A sUtranuM nAma " ra tra kahevAyuM che. tenuM A sarva prathama sUtra che -"se viMnaM nA' ItyAdi. paMcavidhajJAnanAmAni jabUsvAmI sudharmAsvAmIne pUche che -"he bhadanta ! je jJAnenuM A sUtramAM varNana karAyuM che te jJAna keTalAM ane kyAM kyAM che? tenA javAbamAM zrI sudharmAsvAmI jabUsvAmIne kahe che-te pAMca prakAranAM che ane temanAM nAma A pramANe che--(1) AbhinibedhikajJAna, (2) zrutajJAna (3) avadhi jJAna (4) mana:paryayajJAna ane (5) kevaLajJAna, bhAvArtha-jJAnapadArthanA svarUpane jANavAnI IcchAthI zrI jakhkhasvAmI zrI sudharmAsvAmIne pUche che ke jJAnanuM zuM svarUpa che? tenA javAbamAM temane zrI nandI sUtra 15
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ samajAvavA mATe zrI sudharmAsvAmI kahe che ke jenAthI vastusvarUpanuM avadhAraNa-nirNaya thAya che te jJAna che. e jJAna AtmAmAM jJAnAvaraNIya karmono kSayathI athavA kSayopazamathI utpanna thAya che. AgamamAM e jJAnanA pAMca bheda darzAvyA che. te pAMca bheda jJAnanA mULa bheda che. ane e ja kAraNe jJAna pAMca prakAranuM batAvyuM che. sUtramAM je "patta " zabdane upaga thayela che tenuM tAtparya evuM che ke tIrthakara bhagavAne pite ja evuM kahyuM che, tethI sUtrakAra te pada dvArA e sUcita kare che ke tIrthakara bhagavAne jJAnanAM je pAMca prakAra batAvyA che te A pramANe che. e vAta "raMgA " padathI samajAvela che- have "AminivadhijJAna vagere padane vigrahapUrvaka artha lakhavAmAM Ave che - AbhinibodhikajJAnavarNanam (1) AbhinibokajJAna- Abhinidhika jJAnane Artha A pramANe che:-AbhinidhikarUpa je jJAna che tenuM nAma Abhinibodhika jJAna che, Abhinibodhika jJAnamAM karmadhAraya samAsa thayA che. yegya dezamAM vastunA avasthAnanI apekSA rAkhavI tenuM nAma abhiabhimukha che. "ji" ne artha niyata che. tene phalitArtha e thAya che ke pAMca indri ane mananI apekSA karIne yogya dezamAM avasthita vastunuM je jJAna thAya che te abhinibaMdha che. athavA jJAnamAM saMzayarUpatA athavA viparyayarUpatAnuM hovuM te deSa manAya che. A saMzayarUpa tathA viparyayarUpa deSarahita je bodha thAya che te abhinibodha che. abhinibodhanuM nAma ja Abhinibodhika che. Abhinibodhika pada svArthamAM kaw pratyaya hovAthI siddha thAya che. A rIte abhinibodharUpa jJAnanuM nAma ja Abhinibodhika jJAna che. ema jANavuM joIe. athavA jenA vaDe padArthanuM jJAna thAya che te abhinibodha che. abhinibodha ja Abhinibedhika che. ahIM Abhinibedhika zabdathI tadAvaraNa kamane eTale ke jJAnAvaraNa kamane kSaye pazama prahaNa thayuM che, kAraNa ke jJAnAvaraNIya zrI nandI sUtra
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ karmane pazama thatAM ja AtmA rUpAdika padArthone jANe che. jJAnAvaraNIya karmane kSaye pazama ja jJAnanuM kAraNa hoya che, tethI kAraNarUpa jJAnAvaraNIya karmanA kSapazamamAM kAryarUpa jJAnane abhedepacAra karavAthI Abhinibedhika padanI jJAnanI sAthe samAnAdhikaraNatA banI jAya che. athavA abhinibaMdha zabdano artha AtmA paNa che, kAraNa ke AtmA ja padArthone jANe che tethI te ja Abhinidhika che. ahIM je AbhinidhikaAtmAne jJAna svarUpe pragaTa karelo che te dharma ane dhamamAM abhedanI apekSAthI jANavuM joIe. pitAnA upayogarUpa pariNAmathI abhinna hovAne kAraNe AtmarUpa Abhinibedhika padanI A pakSamAM paNa jJAnapadanI sAthe samAnAdhikaraNatA banavAmAM kaI vAMdho Avato nathI. AbhinibaMdhika jJAnane artha matijJAna che. kahyuM paNa che - "matiH smRti, saMjJA, nittA, minidhodhaH" e badhAM paryAyavAcaka zabdo che. paryAyavAcaka zabdomAM zabdanI apekSAe aMtara hovA chatAM arthanI apekSAe aMtara hotuM nathI. eka ja arthanA te darzAvanArA hoya che. 1 zrutajJAnavarNanam ( 2 ) zrutajJAnazrutajJAna zabdano artha A pramANe che:-zrutajJAna zabdane artha-zabda sAMbhaLavAthI utpanna thatuM jJAna, A jJAna pAMca Indriya ane mananA nimittathI utpanna thAya che. tathA temAM zabda ane tenA arthanI paryAlacanA hoya che. A rIte zabdanA zravaNathI je jJAna AtmAmAM utpanna thAya che te zrutajJAna che. athavA-"jotIti brutam" je sAMbhaLe che te zrata che. A vivakSA pramANe zratane artha zrotA thAya che. zrotA AtmAne paryAyavAcI zabda che. A rIte zrI nandI sUtra
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrotArUpa jJAnanuM nAma zrutajJAna thAya che. A pakSamAM zravaNAtmaka upayogarUpa pariNAmathI AtmAmAM abhinnatA sUcita karAI che. tethI kRta ane jJAnamAM samAnAdhikaraNatA baMdha besatI thaI jAya che, kAraNa ke zrotA ke je AtmA che tenI paryAya thavAthI jJAna tenAthI bhinna nathI, "zuM" dhAtuthI ArSa hovAne kAraNe kartAmAM "#" pratyaya lAgIne "zratanuM e nAnyatara jAtine zabda banya che. zrutajJAnanA viSayamAM AgaLa pharIthI spaSTatApUrvaka lakhAze arA avadhijJAnavarNanam (3) avadhijJAnaavadhijJAna" zabdane artha A pramANe che:-arthane sAkSAtkAra karavAne AtmAne je vyApAra hoya che tenuM nAma avadhi che. athavA 'ba' zabda avyaya paNa che. avyayanA aneka artha thAya che tethI ahIM "ja' zabdano artha "nIce" e jANa joIe. tene bhAvArtha e che ke jenA dvArA nIcA pradezamAM vistRta vastune AtmA jANe che, tenuM nAma avadhi che. A rIte adhovistRta viSayane jANanArU jJAna avadhijJAna che, e phalitArtha nIkaLe che. viSayanI bAhulyatAnI apekSAe ja A vyutpatti karela che, ema mAnavuM joIe, nahIM te je viSaya trAMsA, athavA UMce phelAyela che temane jANanArUM jJAna avadhijJAna kahI zakAze nahIM. athavA avadhi-zabdano artha maryAdA paNa thAya che. A jJAnanI maryAdA e che ke te rUpI dravyane ja spaSTa jANe che, arUpI dravyone nahIM. athavA dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI maryAdA laIne je jJAnarUpI padArthone spaSTa rIte jANe che te avadhijJAna che. e jJAnamAM Indriya ane mananI AvazyakatA rahetI nathI-tenI apekSA karyA vinA ja e jJAna dvavyAdikanI maryAdAne laIne rUpI padArthane jANe che. kahyuM paNa che zrI nandI sUtra 18
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ " dravyANi mUrtimantyeva, viSayo yasya sarvataH / niyacahitaM jJAnaM, tAdhikSA' ? .. eTale ke je jJAnamAM Indriye tathA mananI sahAyatA nathI, tathA je rUpI yugala dravyane ja jANe che te avadhijJAna che. A avadhijJAna avadhijJAnAvaraNIya karmanA kSapazamathI jIvane prApta thAya che tenA be bheda che(1)guNapratyaya (2) bhava pratyaya. guNapratyaya avadhijJAna manuSya ane tiryaMcAne thAya che. A avadhijJAnanI utpattimAM samyagdarzana vagere guNe nimittarUpa manAya che. je ava dhijJAnanI utpatti mATe bhava kAraNarUpa hoya che te avadhijJAna bhavapratyaya manAya che. A avadhijJAna deva tathA nArakI chane thAya che. e baMne prakAranA ava dhijJAnamAM avadhijJAnAvaraNIya karmane kSapazama jarUra kAraNarUpa hoya che kharo paNa te paramparArUpathI hoya che, sAkSAtkAraNa bhavapratyaya avadhimAM deva ane nArakIne bhava mAnavAmAM AvyA che. tathA guNapratyaya avadhimAM samyagdarzana Adi guNa manAyA che. kAraNa ke deva-nArakInA bhavane mATe tyAM avadhijJAnAvaraNIya karmane kSapazama thAya che. tathA samyagdarzana vagere guNene mATe manuSya ane tiryaMca paryAyamAM avadhijJAnAvaraNIya kamane kSayapa zama thAya che. guNapratyaya avadhinuM nAma kSApazamika avadhijJAna paNa che. deva nArakInI paryAyamAM avadhijJAnanI prApti janmasiddha adhikAra che, paNa manuSya, tiryamAM evuM nathI. 3 manaH paryajJAnazabdArtha (4) mana:paryavajJAnamanaHvijJAna zabdano artha A prakArane che-"ra" zabda, rakSaNa, gati, kAnti, prIti, tRpti, avagama vagere arthomAM vaparAya che. ahIM te arthomAMthI te zabdane phakata "lavAma" artha ja grahaNa karAya che. ri' zabdano artha sarvatobhAva che. sarvatabhAvathI thayela baMdhane zrI nandI sUtra 19
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ : ahIM pava zabdanA vAcyA kahela che. A rIte manano eTale parakIya manegata padArthanA jenA dvArA spaSTarUpathI edha thAya che te mana:paryava jJAna che. - pava, paryAya tathA paya ' e zabdo eka ja adarzAve che. paMca' A zabda aya nau gativAcaka 'ca' dhAtumAMthI banyA che. tenA a khodhana thAya che. I-samantAt--sarva rIte ayana-paricchedana jenA dvArA thAya che te paya che. e rIte tenA uparokata artha thaI jAya che. manasabaMdhI je paca te mana:paryaMca che. * paryAya ' A zabda jyAre vaparAya che tyAre tenA atha evA thAya che ke mananI je paryAya che te mana:paryAya che. A vivakSAmAM g natau ' dhAtuthI A Aya zabda siddha thayA che. , H " athavA--patra, paya, paryAya, dharma, e zabdo eka ja anA vAcaka che. arthAt je keI vyakita manaHpavajJAnathI khAhya vastunA dharmAMnA vicAra kare che tene te vastunA spaSTa odha thAya che. temAM paNa indriyA tathA mananI sahAyatAnI jarUra rahetI nathI. " Ane A vicAra karyAM che tathA A rIte vicAra karyAM che" te vAta mana:paryavajJAnI batAvI de che. tenA viSaya aDhAI dvIpa ane tenI aMdara AvelA samudranI aMdara rahelA sa'nI pa'cendriya jIvAnuM maneAgata dravya che. dravyamana ane bhAvamana e bhedathI mana e prakAranu che. drazyamana manAvagaNuArUpa che. A ja vaNA jyAre jIvathI gRhIta thai jAya che ane jyAre jIva temanA vicAra karavA lAge che tyAre e vicAranuM nAma ja bhAvamana che. ahIM manathI bhAvamananuM grahaNu thayu che. e bhAvamananI padmayA A pramANe hAya che-AtmAneA kayA svabhAva che ? A AtmA jJAna svabhAvavALA che, rUparahita tathA koM ane sukhAdino bhAktA che. e ja bhAvamananI paryAA che. sArAMzaH--jeTalI paNa vicAradhArAo che te badhIja bhAvamananI poMcA jANavI joie. te bhAvamananI poMcA ja nijAtmagata nahIM paNa paramaneAgata ja ahIM manaHpayajJAnanA prakaraNamAM grahaNa karAI che. bAhya dravyAnI paryAye te anumAnathI ja jANI zakAya che. tAtparya phakata ATaluM ja che ke bIjAnA manamAM rahelI vicAradhArArUpa paryAyAne spaSTa rUpathI jANanArA jJAnanuM nAma ja manaHpayajJAna che. prajA zrI nandI sUtra 20
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ kevalajJAnazabdArthaH (5) kevaLajJAna kevaLajJAnanA zabdArtha A pramANe che. je eka-asahAya jJAna hoya che tenuM nAma kevaLajJAna che. ahI kevaLa zabdanA artha eka-asahAya evA lIdhA che. kAraNa ke temAM Indriya vagerenI tathA anyajJAnanI AvazyakatA rahetI nathI, tethI tene paranI sahAyatA vinAnu hAvAnA kAraNe eka-asahAya manAyu che1. athavA je zuddha jJAna haiAya che te kevaLajJAna che. ahI' * kevaLa zabdanA artha zuddha karyA che. kAraNa ke A jJAna sarve AvaraNA naSTa thatAM ja thAya chera. athavA je jJAna sapUrNa hAya che te kevaLajJAna che. ahI kevaLanA asa pUrNa darzAvAyA che, kAraNa ke A jJAna saMpUrNa padAthenei-rUpI, arUpI samasta trikAlavI paTTA samUhane grahaNa kare che 3. athavA je jJAna asAdhAraNa hoya che tenu nAma kevaLajJAna che, ahI' kevaLa zabdanA artha asAdhAraNa karAya che, kAraNa ke tenA jevuM bIjuM kAI jJAna nathI4. athavA je jJAna anaMta hAya che tenu nAma kevaLajJAna che. ahI' kevaLanA atha anata karAye che, kAraNake AtmAmAM eka vakhata A jJAna thayAM pachI tene nAza thatA nathI. tathA anaMta jJeyAne jANavAthI paNa te anaMta manAyu chu. 5. A rIte e pAMca arthAvALuM je jJAna thAya che e ja kevaLajJAna che, evuM jANavu joI e. tenuM tAtparya e che ke A jJAnamAM jJAnAvaraNIya karmonA mULamAMthI ja kSaya thAya che. bhUta, bhaviSya ane va+mAnakALanA sarva padArtho hastAmalakavat temAM pratii bita thatAM rahe che. tathA e kevaLajJAna matyAdika kSAyeApazamika jJAnAthI nirapekSa rahe che, kAraNa ke tenI utpatti thatAM matyAdika jJAna rahetAM nathI. zaMkA :-kevaLajJAnanA sadbhAvamAM mArdikane asadbhAva kema rahe che? jyAre matyAkrika jJAna potapotAnAM AvaraNAnA kSayApazama thatAM ja thAya che tyAre te vAta mAnavI vadhu saraLa paDe che, ke jyAre pota potAnAM AvaraNono sadaMtara kSaya thaI jaze tyAre te Apo Apa ja pragaTa thavA lAgaze, jevI rIte cAritra pariNAma heAya che. kahyuM paNa che.- " avaLaveviyame, nArUM vingati mamuyAi AvaraNasaccavigame, kaha tAI na hoMti jIvassa // 1 // e zaMkAnA uttara A pramANe che--je rIte mela vALA maNImAMthI jyAM zrI nandI sUtra 21
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ sudhI melanA sadaMtara abhAva thatA nathI tyAM sudhI jema tenAthI thoDAM gheADAM pramA mAM melanA abhAva thayA kare che ane te maNI te thADA thADA melanA javAthI thoDAM thoDAM pramANamAM peAtAnA svarUpanI abhivyakita karatA rahe che. A svarUpAbhivyakita te maNimAM savaM dezamAM na heAtAM kavacit ( kAI koI jagyAe) kadAcit ( koIka vakhate ) kathaMcit rUpathI (kAI koI prakAra) hAya che tethI te svarUpAbhivyakita aneka prakAre manAya cheH eja pramANe trikALavatI sarve padArthone sAkSAt jANavAne jenA pAramArthika svabhAva che, ane jenA e svabhAva anAdri kALathI lAgelA jJAnAvaraNIya kama paTalathI tiAhita thaI rahyo che te jyAM sudhI AtmAmAMthI kamaLanA sadaMtara nAza thaI jatA nathI tyAM sudhI eka dezathI jema jema kamaLa jatA jAya che tema tema tenAM svarUpanI 'jJapti' (jANu) thatI rahe che. A AtmAnA svarUpanI jANa paNa jIvane kavacit, kadAcit katha cit rUpathIja thAya che, samasta rUpe nahI. tethI A jJapti-(jANu) paNa aneka prakAre manAya che. kahyuM paNa cheH 66 malaviddhamaNivyakti, - ,--cethADane prAtaH / karma viddhAtmavijJapti, - stathA'nekaprakArataH " // 1 // A anekavidha AtmajJapti ja matyAdika cAra jJAna svarUpa che. jyAre te marakatamaNimAMthI saMpUrNa rIte melanA nAza thAya che tyAre jema tenAM rUpanI spaSTa rIte abhivyakita thAya che teja pramANe jJAna-darzanacAritranA prabhAvathI AtmAnA AvaraNane paNa saMpUrNa rIte kSaya thatAM eka svarUpanI, ke je sava vastue temaja temanI samasta paryAonA vizadarUpathI sAkSAtkAra karanAra hAya che, abhivyakita thaI jAya che. kahyu' paNa cheH '' yathA jAtyasya ratnasya, niHzeSamalahAnita: / sphuTaikarUpAbhivyakti, - vijJaptistadvadAtmanaH " // 1 // AthI e siddha thAya che ke- kevaLajJAna matyAdinirapekSa hAya che. zrI nandI sUtra 22
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ avaghyAdijJAnataH pUrva matizrutajJAnavarNane hetuH zakA:-avadhi Adi jJAnAmAM pahelAM je mati zruta jJAnanA ullekha karAyA che tenu zuM kAraNa che? uttara:-e jJAnAmAM pahelAM je mati zruta jJAnanA nirdeza karAyA che tenuM eka kAraNa to e che ke matijJAna ane zrutajJAna e manneno eka ja svAmI hAya che, alaga alaga svAmI hAtA nathI. vaLI tenA kALa paNa eka ja che, judo judo kALa nathI. vaLI viSayanI apekSAe paNa emAM samAnatA che--asamAnatA nathI. tathA te banne jJAna paraukSa che. bIjuM kAraNa e che ke e hAya tA ja avadhi Adi jJAna thAya che. kahyuM paNa cheH "C 'natya manALa tathaeN sucanALa " je AtmAmAM matijJAna thAya che e ja AtmAmAM zrutajJAna thAya che. jeTalA sthitikALa matijJAnanA che eTale ja sthitikALa zrutajJAnane che. matijJAna je pramANe matijJAnAvaraNIya kanA kSayA matijJAnAnantaraM zrutajJAnanirdeze hetuH pazamathI utpanna thAya che eja pramANe zrutajJAna paNa zrutajJAnAvaraNIya karmanA kSaceApazamathI utpanna thAya che. je pramANe matijJAna save dravyone parAkSa rUpathI viSaya kare che e ja pramANe zrutajJAna paNa viSaya kare che. je rIte matijJAna parokSa manAyuM che e ja rIte zrutajJAna paNa pakSa manAyuM che. e matijJAna tathA zrutajJAnanA sadbhAvamAM ja avidhajJAna vagere thayA kare che. zakA:-matijJAnanI pachI zrutajJAnanA je pATha rakhAyA che tenu zuM kAraNa che? uttara--matijJAnanI pachI zrutajJAnanA pATha rAkhavAnu kAraNa e che ke zrutajJAna matijJAna sAthe thAya che. athavA te matijJAnanA eka viziSTa aMza che. kahyuM paNa che-- " maghubaM neLa murya, teLAvIN mavizaDho vA / mahabheo veva suyaM, to mahasamaNaMtaraM bhaNiyaM " // 1 // zrI nandI sUtra 23
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ matizrutajJAnAnantaramavadhijJAnasyopanyAse hetukathanam zakA--matijJAna ane zrutajJAnanI pachI avidha jJAnanuM je kathana sUtramAM karAyuM che tenu zuM kAraNa che ? uttara--enuM kAraNa--kALa, vipaya, svAmI ane lAbhanI samAnatA che. tenA khulAsA A pramANe cheH-eka jIva athavA aneka jIvAnI apekSAe jeTale matijJAna ane zrutajJAnane sthitikALa che eTaleA ja sthitikALa avadhi jJAnanA paNa che. A kALanI apekSAe matijJAna, zrutajJAnanI sAthe avidhajJAnanI samAnatA che. mithyAtvanA uya thatAM je rIte matijJAna ane zrutajJAna viparyaM yarUpa thaI jAya che te ja pramANe avadhijJAna paNa viSayarUpa thaI jAya che. e viSayanI apekSAe te khannenI sAthe tenI samAnatA che. matijJAna ane zrutajJAnanA je svAmI hoya che te ja avadhijJAnano paNa svAmI hoya che. A rIte svAmInI apekSAe temAM temanI sAthe samAnatA baMdhabesatI thai jAya che. vibhagajJAnI deva Adi ne samyagdarzananI prApti thatAM yugapat (ekIsAthe)tene matijJAna, zrutajJAna ane avadhijJAnanA lAbha thaI jAya che, A lAbhanI apekSAe samAnatA che. tathA--chadmastha, viSaya, bhAva, pratyakSatvanI samAnatAnI apekSAe ava dhijJAnanI pachI mana:paryavajJAnanA sUtramAM nirdeza karAyA che. je rIte SijJAna chadmastha jIvAne thAya che e ja rIte manaH5vajJAna paNa e ja jIvAne thAya che. A avidhajJAna ane mana:paryavajJAnanI chadmasthanI apekSAe samAnatA che. avadhijJAna je pramANe rUpI dravyone viSaya kare che e ja pramANe mana:paryavajJAna paNa rUpI dravyone viSaya kare che. A viSayanI apekSAe bannemAM samAnatA che. kSArya pazimaka bhAvamAM je pramANe avadhijJAna gaNAvyu che e ja pramANe manaHpava jJAnane paNa kSAyeApazamika bhAvamAM gaNAvyu che. A bhAvanI apekSAe samAnatA che. adhijJAna je rIte Atmajanya hAvAthI pratyakSa manAya che. e ja rIte mana vajJAna paNa Indriya ane mananI sahAyatA vinA phakata ava zrI nandI sUtra 24
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ mana 5ryayajJAnAntara kevalajJAnopanyAse hetuthanam Atmajanya hovAthI pratyakSa manAya che. A bannemAM pratyakSatvanI apekSAe samAnatA che. tathA-apramattasaMcatasvAmI, tathA aviparyayanI apekSAe samAnatA hovAthI mana:paryava jJAnanI pachI kevaLajJAnane pATha rAkhe che. mana:paryavajJAna je pramANe apramatta bhAvamunine thAya che e ja rIte kevaLajJAna paNa apramatta bhAvamunine thAya che. A svAmInI apekSAe samAnatA che. mana:paryavajJAna je rIte vipayarahita hoya che e ja rIte kevaLajJAnamAM paNa viparyaya thata nathI. A aviparyayanI apekSAe samAnatA che. bIjuM kevaLajJAnane je badhAnI aMte rAkhavAmAM AvyuM che tenuM kAraNa e che ke e jJAna matyAdika cAra jJAne karatAM uttama che ane e badhAne aMte ja tenI prApti thAya che. e jJAne karatAM temAM uttamatA ethI che ke A jJAnamAM bhUta, bhaviSya ane vartamAna pazcavidhajJAnasya saMkSepato jaividhyana nirdezaH kALanA save reya padArthone AbhAsa thAya che. tathA je jIvane cAra jJAna prApta thaI cUkyAM che te jIvane ja chevaTe kevaLajJAnane lAbha thAya che sU0 1 che tuM tamAro ItyAdi. ( tat ) pUrvokta pAMca prakAranAM te jJAna (mAtA) TuMkANamAM (ddhivigha) be prakAranA (prazatam) kahevAyA che. (tasthA ) te be prakAra A che - (pratyakSa ja pakSa ) pratyakSa ane parokSa. teomAM avadhijJAna, mana:paryavajJAna ane kevaLajJAna te pratyakSa che. matijJAna ane zrutajJAna e be jJAna aparokSa che. zrI nandI sUtra 25
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratyakSa zabdAthaH pratyakSa zabdano artha zaMkA-pratyakSa zabdane zuM artha che ? uttara-je IndriyanI madada vinA kevaLa AtmAnI madadathI ja utpanna thAya che te jJAna pratyakSa che. pratyakSamAM prati+kSa e be zabdo che. "akSa" A zabda "vArA cANa" A vyAtyarthaka "u" dhAtuthI baudi na pratyaya karatAM bane che. " ja prati vartate tatta pratyakSa' eTale ke je jJAna jImAM anya nirapekSa (bIjAnI apekSArahita) thaIne rahe che te pratyakSa che, e tene artha phalita thAya che. atyAra kAntA dilIyA" A vArtikathI ahIM bIjI vibhakita sAthe samAsa thayela che. avadhijJAna, mana 5ryavajJAna, tathA kevaLajJAna e traNa jJAna pratyakSasvarUpa e mATe kahevAya che ke teomAM IndriyAdika bIjA padArthonI sahAyatAnI AvazyakatA rahetI nathI, tathA temanI madada vinA ja te pitAnA viSayabhUta padArthane spaSTarUpe grahaNa kare che, tethI temane jIvanI tarapha sAkSAdvavartI kahevAyAM che. sUtramAM je "ra" zabda AvyuM te pratyakSagata aneka bhede bedhaka che. pratyakSa lakSaNa pratyakSa zabdanuM lakSaNa A pramANe pratyakSa zabdano artha kahIne have pratyakSanuM lakSaNa spaSTa karavAmAM Ave che. te A pramANe che -matijJAna ane zratajJAna sivAyanAM je traNa prakAranAM jJAna che te pratyakSa che. eTale ke je jJAna prANIonAM jJAnAvaraNa ane darzanAvaraNanA kSapazama tathA kSayathI Indriya ane anindriya nirapekSa thaIne phakata AtmAne Azrita karIne utpanna thAya che te pratyakSa che. ema mAnavuM joIe. A pratyakSa avadhi Adi traNa jJAna che. e traNa sAnone je pratyakSa kahyAM che te nizcayanayanI apekSAe ja kahyAM che. vyavahAranI apekSAe te cakSu vagere pAMca IndriyothI janya je jJAna hoya che te pratyakSa kahevAya che. vyavahAranayanI apekSAe jyAre Indriyajanya jJAnane pratyakSa kahevAya che tyAre A sthitimAM "akSa" zabda Indriya arthane bedhaka hoya che. enuM tAtparya e hoya che ke je jJAna indriyanI adhInatAthI utpanna thAya che te pratyakSa che. zrI nandI sUtra
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaMkA--jyAre pratipUrvaka akSi zabdathI "ghara-ghara-samars" A sUtrathI avyayIbhAvasamAsAnta "Ta" pratyaya hevAthI pratyakSa zabda siddha thAya che to ahIM tapurUSasamAsa karavAnI AvazyakatA ja zI che? je ahIM evuM kahevAya ke "kSa" zabdathI avyayIbhAvasamAsAnta Tara" pratyaya karavAthI jyAre pratyakSa zabdanI siddhi karAze tyAre evI hAlatamAM sparzanAdipratyakSa pratyakSa zabdanA vAcyArtha thaI zakaze nahIM, te evI AzaMkA paNa yogya nathI, kAraNa ke ahIM phakta vyutpattinimitta batAvavAne mATe ja akSi zabdane praga karAya che. pratyakSa zabdanuM pravRttinimitta te sparzanAdipratyakSamAM paNa che ja, tethI tyAM pratyakSazabdavAtA banI jaze. nahIM te akSa zabdanA upAdAnamAM paNa anidriyapratyakSamAM pratyakSazakhavAcatA kevI rIte AvI zakaze ? pharIthI evI zaMkA karavAmAM Ave ke jyAre avyayIbhAva samAsa svIkRta karavAmAM Avaze te "pracodacaM ghara, pratyakSA yaM 4tA" vagere praga banI zakaze nahIM, kAraNa ke je avyayIbhAva samAdhya hoya che te sadA nAnyatara jAtimAM hoya che te evI AzaMkA paNa barAbara nathI, kAraNa ke "prAkSathAstati" A arthamAM "mAbhyioss" A sUtradvArA "varu" pratyaya hevAthI "pratyakSa pratyakSa" e zabdonI siddhi thaI jAya che te pachI tandurUSa samAsanI AvazyakatA rahetI nathI. uttara-avyayIbhAva samAsanI siddhinA nimitte evuM samAdhAna devuM barAbara nathI. kAraNa ke evuM mAnavA chatAM paNa "pratyakSo ropA " kSA vRddhi vagere pragomAM sAdhutA AvI zakatI nathI, kAraNa ke ahIM mAtvIya artha baMdhabesato ja thatuM nathI. ahIM te pratyakSAtmaka jJAnanuM badha ane buddhi zabdonA dvArA kathana karAyuM che. tethI pratyakSa" ahIM tatparUSasamAsa ja mAna joIe, avyayIbhAva samAsa nahIM. zrI nandI sUtra
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ parokSa zabdArtha pakSa zabdane artha-- pakSa zabdano artha A pramANe che-kabendriya ane dravyamana AtmAthI bhinna che. kAraNa ke teo pugalamaya hovAthI rUpI che. AtmA apagalika hovAthI rUpI nathI. A kA-AtmAthI para je dravyendriya ane dravyamAna che khAvA jIva-AtmAne je jJAna utpanna thAya che te parokSa che. pratyakSamAM bIjAnAM namittathI jJAna utpanna thatuM nathI paNa pakSamAM bIjAnAM nimittathI jJAna utpanna thAya che tethI tenuM nAma parokSa che. e jInendra devane Adeza chesU rA pratyakSa bhedavarNanam "se piM taM paM " ItyAdi. pUrvokta pratyakSanuM zuM svarUpa che? A prakArane ziSyane prazna sAMbhaLIne gurUmahArAja tene uttara devAno upakrama karatAM kahe che ke he ziSya! tIrthakaree "pratyakSa " be prakAranA batAvyAM che te A pramANe che -(1) Indriya pratyakSa ane (ra) IndriyapratyakSa. IndriyapratyakSa e che ke je dravya Indriya ane bhAvaIndriyanA dvArA thAya che. dravya Indriya ane bhAvaIndriya, e bannemAMthI ekanA abhAvamAM IndriyapratyakSa jJAna utpanna thaI zakatuM nathI. jemAM e IndriyanI sahAyatAnI apekSA rahetI nathI te IndriyapratyakSa che. no. IndriyamAM "nA" zabda sarve IndrinA niSedhane vAcaka che, AthI e sAbita thayuM ke je manane paNa kathaMcit InidrayasvarUpa mAnavAmAM Ave te paNa tajajanya jJAna paramArthathI pratyakSa nathI . sU03 che have IndriyapratyakSane kahe che-Ne jiM taM phuriyaraghauM" ItyAdi. zrI nandI sUtra 28
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ indriya pratyakSa bhedavarNanam ziSya gurUmahArAjane prazna kare che ke huM gurUmahArAja ! IndriyapratyakSanuM zuM svarUpa che ? uttaramAM gurUmahArAja kahe che ke IndriyapratyakSa pAMca prakAranAM kahyAM che. te A pramANe cheH-(1) je zrotrendriyanAM nimittathI pratyakSa thAya che te zrotrendriyapratyakSa che eTale ke zrotrendriyane nimitta karIne je jJAna utpanna thAya che te zrotrendriyapratyakSa che. e ja pramANe cakSu Adi IndriyeAthI thanArAM jJAnamAM te te IndriyanI pratyakSatA samajI levI joie. eTale ke-( 2 ) cakSu IndriyathI utpanna thayelAM jJAnane cakSuIndriyapratyakSa (3) ghrANendriyathI utpanna thayelAM jJAnane prANendriyapratyakSa (4) chaThThA IndriyathI utpanna thayelA jJAnane vendriyapratyakSa tathA (5) sparzanendriyathI utpanna thayelAM jJAnane sparzanendriya pratyakSa jANavu joIe. A pramANe te pAMca IndriyAthI je koI jJAna thAya che te sarva IndriyapratyakSa che ema vyavahAranI apekSAe jANavuM joIe. paramAnI apekSAe nahIM. zaMkA--IndriyAthI utpanna thatuM A pAMca prakAranuM pratyakSa vyavahArika pratyakSa che. pAramArthika pratyakSa nahIM tenI sAbitI zI che? uttara:---indriyA vaDe thanArU' jJAna vAstavamAM pratyakSa nahI paNa parAkSa che. A kathanamAM Agama pramANurUpa che. ahI' AgaLa pratyakSanA bheda kahyAM pachI sUtrakAra Avu sUtra kaheze-" poAEyunivatta' to naTTA-miLiyozyi naLola sucanALaparovavuM ca" parAkSa jJAna e prakAranu che (1) Abhi nimeAdhika jJAna ane bIjI zrutajJAna. pravaxda, phaLa AhirUpa Abhinibodhika jJAna hAya che. avagrahAdika jJAna zrotra Adi indriyAne Azrita che. jo e zrI nandI sUtra 29
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrotra Adi InidrayAzrita jJAna paramArthataH pratyakSa manAyAM hatA te pachI te avagrahAdikone AgaLa je parokSarUpathI varNita karAyAM che te zA mATe kaheta? pratyakSarUpathI ja temanuM varNana karavuM joItuM hatuM. paNa evuM nathI tethI AgaLa AvanArUM A indriyAzrita jJAnanA parokSa rUpe varNana thavAnA kAraNe A cekasa thaI jAya che ke IdrayAzrita jJAnamAM je pratyakSatA manAya che te vyavahAranI apekSAe ja manAya che, paramArthanI apekSAe nahIM. vaLI Idriya ane mananAM nimittathI thatuM jJAna, matijJAna ane zrutajJAnathI bhinna pharI bIjuM kaI jJAna mAnavAmAM Ave te jJAna cha prakAranuM mAnavuM paDaze, paNa cha prakAranuM jJAna mAnavuM te AgamavirUddhanuM gaNAze, tethI A jJAna vastutaH parokSajJAna ja che, pratyakSa jJAna nathI. zakA-lekamAM te evI vAta jovAmAM Ave che ke je jJAna bahA dhUmAdika cihnonI sahAyatAthI thAya che eja parokSa che. Indriyajanya jJAnane parokSa manAya, nahIM te pachI Apa Indriyajanya jJAnane paramArthataH pakSa kevI rIte mAne che? - uttarA--Indriya ane mananAM dvArA je jJAna bAhyA dhUmAdika cihnone nimitta karIne utpanna thAya che te paranAM nimittathI thanAra hovAne kAraNe ekAntarUpathI pakSa manAyuM che, kAraNa ke A jJAnamAM sAkSAtkAraNa Indriye paNa nathI ane AtmA paNa nathI. dhUmAdika bAhya sAdhana ja temAM sAkSAt kAraNa che. je jJAnamAM Indriya ane mana nimittarUpa hoya che te jJAna indriyapratyakSa manAyuM che, kAraNa ke IndriyapratyakSamAM Indriyo ja sAkSAtkAraNa hoya che. jo ke parokSa jJAnamAM paNa Indriyo nimitta hoya che paNa teo paraMparArUpathI nimitta thAya che, sAkSAtarUpathI nahIM. Indriya pratyakSamAM Indriye ja sAkSAtkAraNa hoya che zrI nandI sUtra 30
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ tethI te IndriyonuM pratyakSa manAya che. AtmAnuM nahIM. AtmA ja je jJAnanI utpattimAM sAkSAtkAraNa hoya che te jJAna ja AtmAnuM pratyakSa manAyuM che, jevAMke avadhijJAna Adi. AtmAne pratyakSamAM AtmA sivAya anya IndriyAdika sAkSAt ke paraMparA rUpathI paNa kAraNa hotAM nathI, kevaLa AtmA ja sAkSAt kAraNa hoya che. A rIte bAhya dhUmAdika cihna je jJAnamAM sAkSAtkAraNa hatAM nathI kevaLa Indriye ja sAkSAtkAraNa hoya che te indriyanuM pratyakSa che-IndriyapratyakSa che, AtmapratyakSa nahIM. AtmAne mATe te te parokSa ja che, kAraNa ke ahIM paranimittatA che, AtmanimittatA nathI. eTale ke AtmAthI bhinna je IndriyAdika che te AtmAthI para che ane eja pararUpa IndriyethI te pratyakSa jJAna utpanna thayuM che, tethI te parokSa ja che. je rIte anumAna jJAna bAhya liMgAdikethI thAya che, ane tethI te parokSa manAya che. ahIM je IndriyenA sAkSAtkAraNa hevAne kAraNe thanArA jJAnane pratyakSa kahyuM che te paramArthataH nahIM paNa vyavahAranI apekSAe ja kahevAyuM che, ema mAnavuM joIe, kAraNa ke Indri acetana che. noindriya pratyakSa bhedavarNanam zakA-sparzana, rasanA, ghANa, cakSu, ane zretra, A pramANe Indriyane krama che ane eja samIcIna che kAraNa ke pUrva pUrva IndriyenA lAbha thavAthI ja uttara, uttaranI Indriyone lAbha thAya che, te pachI sUtramAM A prakArane krama na rAkhatAM ulaTA kramathI upanyAsa kema karA che? uttara-pUrvAnumUvI che tathA pazcAnupUrvI paNa che" A nyAyane daza vavA mATe sUtrakAre sUtramAM A vyutkama (avaLA) rUpathI upanyAsa karyo che, eTale ke pUrvAnupUvarUpa tathA pazcAnupUrvIrUpathI be prakArane kema thAya che. banne rIte varNana karavAmAM kramane vighAta thatuM nathI. pharIe ke sarve IndriAmAM zrondriya mukhya che, kAraNa ke zrotrendriyanuM je pratyakSa hoya che te bIjI IndrithI thanArAM pratyakSanI apekSAe vadhAre spaSTa hoya che. ziSyajana vaNyamAna viSayane zrotra" Indriya dvArA sAMbhaLIne ja te viSayane sArI rIte jANe che. tethI spaSTa saMvedanadvArA sukhapUrvaka avadhanI prAptino hetu hovAthI ahIM sUtramAM zrotrendriyAdikane kama rAkhavAmAM Avela che. sU04. zrI nandI sUtra 31
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ '' neti' no niya2la " ItyAdi. > pUrvokta nAIndriyapratyakSa ' nuM zuM svarUpa che? uttaraH--' neAindriyapratyakSa * je IndriyapratyakSathI sadaMtara bhinna manAyuM che, tenuM svarUpa avadhijJAna, mana:paryavajJAna ane kevaLajJAna rUpa che. ahIMno' zabda IndriyAnI sahAyatAthI sadaMtara rahita anA khAdhaka che. adhijJAna, mana:paryavajJAna ane kevaLajJAnamAM IndriyeAnI sahAyatA bilakula hAtI nathI tethI ja te traNa jJAnane nAIndriyapratyakSa kahela che. / / sUpa | avadhijJAna pratyakSa bhedavarNanam 6 zrI nandI sUtra " se ji ta. bohinALavavuM' '' ityAdi, < ziSya ahI' prazna kare che ke he bhaddanta ! je avadhijJAnane Ape hamaNAM ja nAIndriyapratyakSa' kahyu che tenu zu svarUpa che ? uttaramAM gurU mahArAja kahe che ke te avidhajJAna e prakAranu che. (1) bhavapratyayika (2) kSAyeApazazimaka. je avadhijJAnanI utpattimAM janma kAraNarUpa hAya che te bhavapratyayika avadhijJAna che. A avadhijJAna deva ane nArakIone thAya che, kAraNa ke tyAM janma letAM ja jIvane avadhijJAna utpanna thaI jAya che. kSaya ane upazamathI je adhijJAna utpanna thAya che te kSAyeApamika avadhijJAna che. A avadhijJAna tiyaca ane manuSyagatinA jIvAne thAya che. kSayApazama zabdanA artha " kSayasahita upazama " evA che. udayaprAptakanA vinAza kSaya che, udayanA nirodha upazama che. kSayasahita upazamamAM madhyamapahaleApI samAsa thayA che jevI rIte zAkapAvimAM thAya che. athavA vivakSita jJAnAdika guNanA vidhAtaka kama ke je udayAgata che, tenA sanna'tara vinAza thavA ane jeTalAM anuDhDhINuM -udaya pAmyAM nathI-tenA upazama thavA-vipAkanI apekSAe udayanA abhAva hAvA enuM nAma kSayApazama che. A kSaye pazamanA hovAthI je avidhajJAna thAya che te kSAyeApaziSaka adhijJAna che. sUda 32
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavapratyayika pratyakSavarNanam sevita mavanvaA ' ItyAdi. ziSya pUche che--he guru mahArAja ! bhavapratyayika avadhijJAnanuM zuM svarUpa che? javAkhamAM guru mahArAja kahe che keH A bhavapratyayika avadhijJAna e jIvAne thAya che. te e jIva A che--deva ane nArakI. bhavapratyayika avadhijJAna deva ane nArakIone thAya che. zaMkAH----avadhijJAna kSAyeApazamika bhAvamAM gaNAvyuM che tathA nArakAdika lava oyika bhAvamAM gaNAvela che te pachI devAdikAnu adhijJAna bhavapratyayika kevI rIte kahI zakAya ? te te kSAApazamika ja kahevAze, ,, uttara:avadhijJAna paramAtaH kSAApazamika ja hAya che, paNa " avidhajJAnAvaraNIya karmanA kSaceApazama deva ane nArakIonA bhavAmAM avazya thAya che ja A apekSAe te adhijJAnAvaraNIya karmAMnA kSayApazamamAM bhava sAkSAtkAraNu hAvAthI tene bhavapratyayika kahyu che, jevI rIte pakSIomAM 'uDavuM' te bhavapratyayika kahevAya che zikSA Adi guNanimittaka nahIM. eja pramANe deva, nArakI. enu avadhijJAna tapasyA Adi dvArA thanArAM avidhijJAnAvaraNIya karmAMnA kSApazamanimittaka hAtu nathI, paNa tyAMnA bhavanimittaka ja thAya che, tethI e apekSAe te bhavapratyayika kahevAya che. / / sU cha l kSAyopAmika svarUpavarNanam tejita vAkovasaniya ' ityAdi, ,, ziSya pUche che--" kSAyeApamika avadhijJAnanuM zuM svarUpa che? guru kahe che:kSAyeApamika avadhijJAna manuSyA tathA pacendriyatiya ca jIvAne thAya che. prazna:-kSAyeApazamika avadhijJAnanuM zuM svarUpa che ? uttara-avadhijJAnanA zrI nandI sUtra 33
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvAraka jeTalAM kama che temanA uttIrthaM dalikAnA kSaya thAya che ane anuDhI dakSi kAnA sadavasthArUpa upazama rahe che. A sthitimAM je avidhajJAna thAya che te kSAyA pazimaka aviSejJAna che. A rIte avadhijJAnanI prati avadhijJAnAvaraNIya kamanA kSApazama heturUpe kahevAyeA che. aviSejJAnamAM avidhajJAnAvaraNIyanA dezaghAti spardhA kA ( karmAMzA ) nA uddaya tathA saghAtirasaspardhA kAmAMnA keTalAMkane kSaca tathA keTalAkanA sadavasthArUpa upazama rahe che. manuSyAnu tathA paMcendriya tiya cAnuM avidhajJAna avazyaMbhAvI hAtu nathI, eTale ke kSApazamika aviSejJAna sarva manuSye tathA paMcendriya tiya cAne thAya ja che evA niyama nathI, paNa jene adhijJAnAvaraNIya karmanA kSApazama thAya che temane te thAya ja che evA niyama che. tethI bhavapratyayika avadhijJAna je samasta deva ane nArakIne avazyaMbhAvI hAya che tethI temAM bhinnatA che. jo ke bhavapratyaya vadhajJAnamAM ane kSAye pAmika adhijJAnamAM avadhijJAnAvaraNIya karmanA kSayApazamanI samAnatA che te paNa bhavapratyaya avadhi te samasta deva ane nArakIne avazya bhAvI che tyAre manuSya ane tiryaMcAnuM avadhijJAna evuM nathI, eTale ke hAya che paNa kharU ane nathI paNa hetu. avadhijJAna bhale kSAyeApazamika hAya ke bhale bhavapratyayika hoya paNa te paramAtaH kSAye pazamika ja che, tenu kAraNa e che ke adhijJAnanA AvAraka jeTalAM paNa avadhijJAnAvaraNIya karmanA rasaspardhaka che temAM pracurIbhUta je rasa che te, te prakAranA zubha adhyavasAyanA vazathI alpa karI devAya che, ane sadhAtirasaspardhA kAne dezadghAtirasaspardhakarUpa pariNamA vAya che, tathA uddita dezadhAtirasaspardhA kAmAM paNa je atisnigdha rasa spardhake che teone alpa rasavALAM karI devAya che, evI sthitimAM uyAvalimAM prApta je aMza hAya che tene kSaya thatAM tathA anudINuM aMzanA upazama thatAM avadhiAdi guNu prAdurbhUta thayA kare che zaMkA-sAtirasaspardhaka dezadhAtirasaspardhIkarUpa kevI rIte thAya che ? uttarakayAreka viziSTa guNanI pratipattithI tathA kacAreka tenA vinA paNa teo e rUpa thaI jAya che. viziSNuNunI pratipatti vinA sarvAMdhAtispardhA ka dezaghAtispardhIkarUpa thaI jAya che tenuM spaSTIkaraNa A pramANe che--jema AkAzamAM jyAre sUrya maMDaLa meghapaTalathI AcchAdita thai jAya che (DhaMkAi jAya che) tyAre tenA prakAza rokAya che, ane jyAre eja meghapaTala visasApariNAma svabhAvathI ekadezarUpamAM ceDAM thADAM pramANamAM tenA uparathI jema jema dUra thavA lAge che tema tema temanI a MdarathI sUryanI timiranikara (aMdhakArasamUha)nA sahAra karanArI kiraNe| nikaLavA lAge che, ane potAnA dvArA prakAzita sthAnamAM rahelAM padArthone teo prakAzita kare che, e ja rIte mithyAtva, avirati ane pramAda Adi hetunA upacayathI pedA thayela je adhijJAnAvaraNIyarUpa karmoMmaLa tenAthI zrI nandI sUtra 34
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ AcchAdita tathA yathApravRtikaraNathI anAdi saMsAramAM bhramaNa karanArA sUrya tulya A AtmAnA kathaMcit karma kSapaNamAM pravRtta zubhASyavasAyavizeSa che temAM pravRtti karavAthI jIva avadhijJAnAvaraNIya karmonA sa`ghAtI rasaspardhakone dezaghAtI rasaspardhA karUpa pariNamANe che ane temanA je aza udayAvalImAM prApta hoya che tenA kSaya karI nAkhe che, tathA je aMza udRyAvalImAM prApta hAtA nathI tene upamita karI nAkhe che. A rIte A kSAye pazamikarUpa chidramAMthI avidhajJAna rUpI prakAza verAvA lAge che. tenA dvArA deva ane nArakI Indriya ane mananI sahAyatA vinA ja rUpI dravyane jANe che. A rIte A avadhijJAna bhavapratyayika kahevAya che, mUlaguNAdikanI pratipattithI ja jIvane viziSTa guNAnI pratipatti thAya che, A vAta svayaM sUtrakAra AgaLanA sUtramAM kaheze. zakA----ahIM je kahevAmAM AvyuM che ke dezaghAtI rasaspa kAna udaya thatAM ja ye pazama kahevAya che, sadhAtI rasaspardhakonA uddayamAM nahI te ahIM rasaspardhaka zabdanA artha zo che? uttara--karma pudgalAmAM parasparamAM madhane hetu je sneha hAya che te sneha je spardhakonuM nimitta hoya che tenuM nAma rasaspardhaka che. A ja rasaspardhaka zabdanA artha che. rasaspardhaka ane snehapratyayaspaka e banne paryAyavAcI zabda che. zabda bheda hovA chatAM paNa temanA arthamAM keAi bheda nathI. sneha zabdanA artha cikakatA (cikAza) che. A cikAza je spardhakamAM nimitta hAya che te snehapratyayaspa ka che. uttarAttara vRddhirUpathI kavaNA jyAM parasparamAM spardhA--irSyA jevI kare te spardhaka che. A spardhaka ka va NuAone eka samudAya che. pudgala dravyAnA pasparamAM aMdha snehaguNuthI thAya che, tethI snehanI prarUpaNA karavAmAM AvI che. snehanI prarUpaNA traNa rIte thAya che.-(1) snehapratyayaspa ka prarUpaNA (2) nAmapratyayaspaSTa kaprarUpaNA. (3) prayAgapratyayaspadha kaprarUpaNA. (1) je spaSTakanuM kAraNa sneha hoya che te spardhakanI prarUpaNAnuM nAma snehapratyayaspa kaprarUpaNA che. (2) je spardhakanuM kAraNu andhana nAmakama hAya che te spardhakanI prarUpaNAnuM nAma nAmapratyayaspa kaprarUpaNA che. eTale ke zarIramandhananAmakarmanA udayathI paraspara baddha je zarIra-pudgala che temanA snehaguNane laine je spardhakanI prarUpaNA karavAmAM Ave che te nAmapratyayaspardhA kaprarUpaNA che. zarIrapudgaleAnuM kAraNa adhananAmaka che. A zarIrarUpa pudgala spardhakanI parUpaNAnuM nAma nAmapratyayaspardhakaprarUpaNA che, evuM jANavuM joI e. (3) tathA prakRSTa yAganuM nAma prayAga che. te mana, vacana, ane kAyAnA vyApAra rUpa batAvAyu' che. A ceAganA nimittathI je pudgalo grahaNa karAya che, temanA snehaguNune laI ne spardhakanI prarUpaNA karAya che, te prayAgapratyayaspadha kra prarUpaNA che. ahIM snehapratyayaspakanA adhikAra che tethI tenI prarUpaNA karavAmAM Ave che. zrI nandI sUtra 35
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ snehapratyaya spardhakaprarUpaNA eka eka nehaguNanA avibhAgathI vardhita je pulavaNAonA samudAyarUpa spardhaka hoya che te snehapratyayaspardhaka che, ane te eka che A eka spardhakamAM avibhAga vargaNae-eka eka snehaguNanA avibhAganI adhikatA vALAM paramANuonA samudAyarUpa vargaNAo anaMta hoya che. e vargaNAomAM apasnehaguNavALAM pudgala ghaNuM ja hoya che, tathA vadhAre sneha guNavALAM pudgale ghaNAM zeDAM heya che. tenuM tAtparya A pramANe che-e vargaNAomAM je sarvotkRSTa sneha che tenA kevaLInI prajJArUpI nI (chINI) thI cheda (khaMDe) kare, cheda karatAM karatAM chevaTe je avibhAjya nikaLe tene jude eka bAju mUkI do. A rIte jagatamAM je kAI paramANu eka snehaguNanA avibhAjya bhAgavALAM che emanA samudAyarUpa A pahelI varga nikaLI Ave che. A rIte je pagalaparamANu be snehaguNanA avibhAjya bhAgathI yukta che temanA samudAyarUpa bIjI vagaNa sthApita thaI jAya che. e ja pramANe traNa, cAra pAMca snehaguNanA avibhAjya bhAgothI yukta pudgala paramANuonA samudAyarUpa trIjI, cothI, pAMcamI vagaNAe thaI jAya che. e ja rIte saMkhyAta sneha guNanA avibhAjya bhAgothI viziSTa pudgalenA samudAyarUpa saMkhyAta vargaNAo, asaMkhya snehaguNanA avibhAjya bhAgothI yukata pudgalenA samudAyarUpa asaMkhyavargaNAo, ane anaMta sneharu nA avibhAjya bhAgethI yukta pudgalenA samudAyarUpa anaMta vargaNAo thaI jAya che. e samasta vargaNAo vaDe eka spardhaka bane che. eTale ke eka spardhakamAM saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMta vagaNA paNa rahe che. e vaNAo abhavyarAzIthI aneka gaNuM ane siddharAzInA anaMtamAM bhAganI batAvavAmAM AvI che. 15 che A snehapratyayaspardhakaprarUpaNa thaI 1 zrI nandI sUtra
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarvaghAti prakRtibhedavarNanam nAmapratyayaspardhaka ane progapratyayaspardhaka e banenuM prakaraNa ahIM nahIM hovAthI temanuM varNana ahIM vistArabhayathI karAyuM nathI. te bIjA graMthomAMthI samajI levuM. - karma prakRtimAM je sarvaghAtipaNuM ane dezaghAtipaNuM che te rasabhedanI apekSAe ja che, tethI sarvaghAtI prakRti kaI kaI che, ane dezaghAtI prakRti kaI kaI che te batAvavAmAM Ave che-sarvaghAtI prakRti vIsa che ane te A pramANe che- (1) kevaLajJAnAvaraNIya, (2) kevaLadarzanAvaraNIya, (3) nidrA (4) nidrAnidrA (5) pracalA, (6) pracalA pracalA, (7) syAnaddhi, anaMtAnubaMdhI-(8) krodha, (9) mAna. (10) mAyA, (11) lebha, apratyAkhyAnAvaraNa-(12) krodha, (13) mAna, (14) mAyA, (15) lebha, pratyAkhyAnAvaraNa-(16) krodha, (17) mAna, (18) mAyA, (19) lebha, tathA (20) mithyAtvamehanIya. teo sarvaghAtI prakRti eTalA mATe kahevAya che ke teo potAnA vaDe avArya jJAnAdika guNonA sarvarUpathI ghAta kare che. temanA rasaspardhaka paNa sarvaghAtirUpa ja thayA kare che. dezaghAtiprakRti bhedavarNanam dezaghAtI prakRti paccIza hoya che temanA rasaspardhaka dezaghAtI thayA kare che.-(1) matijJAnAvaraNIya, (2) zrutajJAnAvaraNIya, (3) avadhijJAnAvaraNIya, () mana:paryayajJAnAvaraNIya, (5) cakSudrzanAvaraNaya, (6) acakSudazanA zrI nandI sUtra 37.
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ varaNIya, (6) avadhidarzanAvaraNIya, (7) sajvalana (8) krodha, (9) mAna, (10) mAyA, (11) lobha, (12) hAsya, (13) rati. (14) arati, (15) zoka, (16) bhaya, (17) jugupsA, (18) strIveda, (19) purUda, (20) napuMsakaveda, (21) dAnAntarAya, (22) lAbhAntarAya, (23) bhegAntarAya, (24) upabhegAntarAya, (25) vIryaMtarAya, A rIte te paccIza hoya che. dezaghAtI prakRtinA rasaspardhaka dezaghAtI ane sarvaghAtI e banne prakAranA hoya che. te paccIza prakRtine dezaghAtI eTalA mATe kahevAmAM AvI che ke teo pitAnA vaDe AvArya jJAnAdika guNene sarvarUpe ghAta karatI nathI paNa eka deza rUpe ghAta kare che. pUrvokta te bheda ghAtiyA karmonI prakRtimAM hoya che. adhAti prakRti varNanam have temanA pratipakSabhUta je aghAtiyA karma che temanI prakRti 75 paMcotera che. te paMcotera prakRti keI guNane ghAta karatI nathI, tethI aghAtI kahevAya che. e aghAtI prakRti sarvaghAtI prakRtinI sAthe jyAre vedyamAna thAya che tyAre sarvaghAtI rasavipAkane darzAve che, ane jyAre dezaghAtI prakRtienI sAthe vedyamAna thAya che tyAre dezaghAtI rasavipAkane darzAve che. jevI rIte koI pote cora na hovA chatAM paNa cArenI sAthe rahevAthI cora jevo banI jAya che. evI ja e prakRti che. te 75 paMcotera prakRti A pramANe che-(1) parAghAta, (2) u- vAsa, (3) Atapa, (4) udyota, (5) agurulaghu, (5) tIrthakara, (7) nirmANa, (8) upaghAta, (9) dArika, (10) kriyika, (11) AhAraka, (12) taijasa, (13) kAmaNa, (14) audArika aMge pAMga, (15) vaikriyika aMge pAMga, (16) AhAraka aMgopAMga, saMsthAna 6 (17thIra2), saMhanana 6 (23thI28), jAti 5 (@ii33), gati 4 (34thI37), vihAgati 2 (38thI39), AnuparNI 4 (40thI43), zrI nandI sUtra 38
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ayu 4 (44thI47), trAsa 10 (48thI57), sthAvara 10 (58thI 67), getra 2 (68thI69), vedanIya 2 (70, 71), varNAdika 4 (7rathI75). rasanA bhedathI prakRtimAM sarvaghAtipaNuM ane dezaghAtipaNuM thAya che e vAta samajAvI devAmAM AvI che. have sarvaghAtI ane dezaghAtI romAMthI pahelAM sarvaghAtI rasanuM svarUpa kahe che- " jo ghAei savisayaM, sayalaM so hoi sayaghAiraso / ___ nicchido niddho taNu, phalihabbhahAraaivimalo" // 1 // je pitAnA viSayabhUta jJAnAdikene saMpUrNarUpathI ghAta kare che te sarvaghAtirasa kahevAya che. A tAmrapAtranI jema nichidra (chedarahita) hoya che. ghInA jevuM atizaya snigdha hoya che. drAkSanI jema tanupradezathI upasthita hoya che. tathA sphaTika, zaradaRtunA megha ane hAranA jevuM atyaMta nirmaLa hoya che. A rasanuM svataMtra astitva jaNAtuM nathI, tethI ahIM rasathI rasaspardhakarUpa saMghAtane grahaNa karavuM joIe, ane te rasaspardhakasaMghAta pUrvakathita svarUpavALo che. have dezaghAtI rasanuM svarUpa kahe che - vidhAttAgo, rUca -va-su-saMAjo ! viviha-bahuchidabhario, appasiNeho avimalo ya" // 1 // pitAnA viSayabhUta jJAnAdika guNone eka dezarUpathI ghAta karavAne kAraNe te rasa dezaghAtI kahevAya che. te vividha bahu chidrovALa hoya che. keI kaI dezaghAtI rasa caTAInAM jevAM seMkaDe atisthaLa chidrovALa hoya che. kaI kaI kAmaLAnAM jevAM seMkaDe madhyama chidrovALa hoya che. keI kaI cikaNAM vastranI jema atyaMta sUkSama chidrovALe hoya che. AmAM snehaguNa aparUpamAM rahe che. eTale ke te thoDA pramANamAM snehaguNanA avibhAgavALAM samudAyarUpa hoya che. tathA nirmaLatAthI rahita hoya che. (1) zrI nandI sUtra 39
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSAyopathamika bhAvaprAdurbhAva varNanam karmonA udayamAM kSApathamika bhAvane prAdubhava- zaMkA-kSApazamika bhAva karmone udaya thatAM thAya che ke anudayamAM thAya che? udayamAM te thaI zakato nathI, kAraNa ke kSAyopathamika ane udayana vidhi hoya che. udayAvalimAM praviSTa aMzane kSaya thatAM, tathA anudita aMzane upazama thatAM-vipAkodayane nirodha thatAM-kSApazamika bhAva utpanna thAya che, anyarUpathI kSApazamika bhAva thatuM nathI, tethI je kSApazamikane udayajanya mAnavAmAM Ave to te kSApazamika kevI rIte kahevAya? eTale ke te to audayikabhAvarUpa ja kahevAze. je audayika mAnavAmAM Ave to temAM kSApazamikatA kevI rIte Avaze? tethI jema aMdhakAra ane prakAzamAM virodha rahyA kare che, e ja pramANe udaya ane kSacopazamamAM virodha che. je ema kaho ke karmonA anudayamAM thAya che te evI mAnyatAmAM kSApazamika bhAvathI matalaba ja zI sadhAya che? kAraNa ke karmonA udayanA abhAvathI ja vivakSita phaLanI siddhi sadhAze, eTale ke matijJAna Adi jJAna jJAnAvaraNIya Adi karmonA udayanA abhAvathI ja utpanna thavAM lAgaze, te pachI temane kSApazamikabhAva rUpe mAnavAnI zI AvazyakatA che? uttara-kSApazamika bhAva karmonA udayamAM thAya che. AmAM kaI virodha nathI. kahyuM paNa che. - ___" udaye vi ya aviruddho, khAuvasammo aNegabheutti / / __jai bhavai tiNha eso, paesaudayammi mohassa" // 1 // A gAthAne artha A pramANe che--kSaya thatAM pahelAM jJAnAvaraNIya Adi kama pravedayavALAM manAya che, tethI udayAvasthAmAM ja temane kSapazama thAya che, anudaya avasthAmAM nahIM. tethI jyAre udayAvasthAmAM ja temane kSapazama thAya che ane anudayAvasthAmAM thatuM nathI tyAre evI sthitimAM kSApazamika bhAva karmonA udayanI sAthe virUddha heI zakatuM nathI. udayanI sAthe je tenuM virodhabhAvana karavAmAM AvyuM che te A kAraNe yukitayukata pratIta thatuM nathI ke kSApazamika bhAvamAM dezaghAtispardhakane ja udaya rahe che, tathA sarvaghAtispardhakone udayAbhAvarUpa kSaya ane keTalAMka sarvaghAtispardhakanA sadavArUpa upazama rahe che, tethI dezaghAtispardhakonA udayanI apekSAe kSApazamika bhAvamAM kamene kSopazama virUddha paDatuM nathI. A kSapazama aneka prakAranuM hoya che, kAraNa ke temAM dravya, kSetra, kALa Adi samagrInI zrI nandI sUtra 40
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ apekSAe anekavidhatA AvI jAya che. kSApazamika bhAvamAM karmonA udayanI sAthe je avidhatA batAvavAmAM AvI che te jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, ane antarAya, e traNa karmonA udayanI sAthe ja jANavI joIe, bIjI sarve prakRti. enA udayanI sAthe nahIM. tenuM tAtparya e che ke kSApazamika bhAva e traNa karmonA udayamAM ja thAya che, bIjAM karmonA udayamAM nahIM. e traNa karmonA udayanuM tAtparya dezaghAtirasaspardhakane udaya, evuM thAya che. zaMkA-mehanIya kamane kSayapazama kevI rIte thAya che? zaMkA karanAranI zaMkAnuM tAtparya e che ke je e traNa karmone ja zopazama thatuM hoya te pachI mehanIya karmane kSayapazama kevI rIte thAya che? uttara-mohanIya karmane upazama pradezadayanI apekSAe thAya che, vipAkedayanI apekSAe nahIM. tethI lApazamika bhAva mehanIya karmanA pradezadayamAM virUddha paDatuM nathI. eTale ke mohanIya karmane pradezadaya paNa hoya ane tenI sAthe kSApazamika bhAva paNa hoya, temAM virodhane mATe kaI sthAna nathI. hA, virodha vipAkedayamAM ja che. tenuM kAraNa e che ke anaMtAnubaMdhI Adi prakRti sarvaghAtI ja che. sarvaghAtI prakRtine samasta rasaspardhake sarvaghAtI ja hoya che, dezaghAtI hatAM nathI, tethI je sarvaghAtirasaspardhako hoya che teo potAnA dvArA ghAta karavA lAyaka guNane sadaMtaraja ghAta kare che, dezarUpamAM nahIM, tethI sarvaghAtirasaspardhakonA vipAkedayamAM kSaye pazamanI zakyatA ja hotI nathI, paNa te zakyatA pradezadayamAM ja hoya che, tethI mehanIya karmanA pradezadayamAM kSapazama thaI zake che. zaMkA-pradezadayamAM paNa lApazamika bhAva kevI rIte hoI zake che? kAraNa ke je sarvaghAtirasaspardhakonA pradeza che te pitAnA dvArA ghAta karavA lAyaka jJAnAdika guNanuM sarvarUpe ja ghAta karanArA hoya che, te pachI temanA pradezadayamAM lApazamika bhAvanI sattA avirUddha kevI rIte mAnI zakAze? zrI nandI sUtra 41
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttara-A zaMkA barAbara nathI, kAraNa ke, sarvaghAtirasaspardhakenA je pradeza hoya che teo tathA vidhavizuddhaadhyavasAyavizeSathI dhIme dhIme maMda rasavALA banAvI devAya che, ane e rIte teo thoDAM thoDAM rUpamAM karIne vedyamAna dezaghAti spardhakemAM meLavI devAmAM Ave che. A rIte temanI sarvaghAtirUpa zakti manda karI nAkhavAmAM Ave che ane e ja kAraNe teo pitAnA prabhAvane pragaTa karavAne asamartha banI jAya che. Aja kAraNe teo pazamanA vighAtaka thaI zakatA nathI, tethI temanA pradezadayamAM kSAye pazamika bhAvanuM devuM te virUddha paDatuM nathI. eja vAta "gaLa mekatti" A gAthAMza dvArA pragaTa karAI che, temAM e batAvAyuM che ke mohanIyakamanI prakRtimAM mithyAtvamehanIya, anaMtAnubaMdhI Adi bAra kaSAya, e badhI sarvaghAtI prakRti che. temanAthI bhinna saMjavalana kaSAya tathA nekaSAya (navanekaSAya) e tera prakRtine cAhe pradezadaya thAya, ke cAhe vipAkodaya thAya paNa temAM kSaye pazama bhAva hoya che, kAraNa ke te prakRti dezaghAtI che. sattAvIza (27) prakRti prayavALI che ane te A pramANe che - bAra (12) nAmakarmanI-(1) nirmANa, (2) sthira, (3) asthira, (4) agurulaghu, (5) zubhanAma, (6) azubhanAma, (7) tejasa, (8) kAmaNa, varNAdicAravarNana, rasara,gaMdha3, sparza4 (@ii12), jJAnAvaraNanI 5 (13thI17), antarAyanI 5 (18thI2), darzanacatuSka-cakSudarzanala, acakSudarzanara, avadhidarzana3, kevaLadarzana4 (23thI6), ane mithyAtva (27). A pramANe te sattAvIza (27) prakRti dhruvaprakRti che. jyAM sudhI te badhIne kSaya thatuM nathI tenAM pahelAM udaya vyavacchinna thatuM nathI. eTale ke udaya rahe che ja. zrI nandI sUtra 42
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ spardhaka bhedaprarUpaNA spardhakabhedaprarupaNA-- prakRtiyAnA audayika bhAva e prakAranA hAya che-(1) zuddha, (2) kSayApazamAttuviSya. A vAtane spaSTarUpe samajAvAne mATe have spAnA bhedanI prarUpaNA karavAmAM Ave che. te A pramANe che << ' cautiThThANa rasAI, savvaghAINi hoti phaDDAi / duTThAyANi mIsANi desa ghAINi sesANi // | 1 || " A gAthAnA artha A pramANe che-rasaspardhaka cAra prakAranAM hAya che. (1) ekasthAnaka, (2) dvisthAnaka, (3) tristhAnaka, (4) catuHsthAnaka. zubha prakRtiyAnA rasa khIra, khAMDa vagerenA rasa jevA hoya che. tathA azubha prakRtiyAnA rasa lImaDo ane kASAtakI ( kaDavuM. turIyuM) vagerenA rasa jevA hAya che. dUdha AdimAM je eka tAlA pramANu svAbhAvika rasa hAya che te ekasthAnika rasa jANavA joIe. tenu bIjuM nAma mandarasa paNa che, e tAlA mApanA rasane jyAre agnivaDe ukALavAmAM Ave ane A rIte ukALatAM ukALatAM jyAre te e tAlAmAMthI eka tAlAnA pramANamAM rahI jAya tyAre tene dvisthAnika rasa jANavA joIe. enuM khIjuM nAma tIvra rasa paNa che. traNa tAlA vajananA rasa jyAre ukALatAM ukALatAM eka leAja rahI jAya tyAre tene tristhAnika rasa jANavA joIe. tenu' khIjuM nAma tIvratara paNa che. e ja rIte cAra teAlA vajanane dugdhAdika rasa ukALatAM ukALatAM jyAre eka tAle khAphI rahe tyAre te catuHsthAnika rasa jANavA joie tevu bIjuM nAma tIvratama paNa che. eka sthAnavALA rasa paNa jyAre ApaNe jaLanA aMzamAM, binduemAM, pasalImAM, aMjalimAM, leATA, kubha, kuMDa AdimAM nAkhIe chIe te te paNa mantra, mandatara vagere aneka bhedavALA thai jAya che. je rIte dUdha vagerenA rasamAM A ekasthAnika, dvisthAnika vagere rasanI vyavasthA samajA vavAmAM AvI che. e ja pramANe karmAMnA raseAmAM paNa ekasthAnika AdinI ane teemAM paNa tIvra, tIvratara Adi aneka bhedonI kalpanA peAtAnI buddhithI karI levI joI e. A rIte ekasthAnika rasamAMthI dvisthAnika rasa, dvisthAnika rasamAMthI tristhAnika rasa ane tristhAnika rasamAMthI catuHsthAnika rasa, anaMtAna ta bhedavALA banI jAya che. temanAmAM je saghAtI athavA dezaghAtI prakRtiyAnA catuHsthAnika, tristhAnika ane dvisthAnika rasavALA spardhaka che teo saghAtI prakRtiyAnA tA sarvaghAtI che. dezaghAtI prakRtiyeAnA mizra heAya che. zrI nandI sUtra 43
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ teeAmAM keTalAMka sarvaghAtI hoya che ane keTalAMka dezaghAtI hoya che. bAkInA je eka sthAnika rasavALAM spardhaka hoya che teo te dezaghAtI ja hoya che, kAraNa ke eka sthAnika rasavALAM te spardhako dezaghAtI prakRtimAM ja saMbhavita hoya che. sarvadhAtiprakRtimAM nahIM. A rIte A spardhakabhedaprarUpaNA jANavI joIe. - have audayika bhAvanA zuddha ane kSayopazamAnuviddha, e be bhedanI prarU. paNuM karavAmAM Ave che. te A pramANe che- "nihaesu savvadhAI,-rasesu phaDDesu desaghAINaM / nIvaNa kuLanA - ti godi-maja varavuM-mAruM ra" | ? / A gAthAne artha A pramANe che sarvaghAtIrasavALAM spardhakone tathAvidha vizuddha adhyavasAyanA baLathI dezaghAtirUpa pariNamatAM, tathA atisnigdha dezaghAtInA rasaspardhakone paNa a5rasa rUpa karatAM, ane temanI vacce paNa je keTalAMka rasaspardhakone aMza che ke je udayAvalimAM praveza karI cUkyAM che, te jyAre naSTa thAya che, tathA avaziSTa upazama avasthAmAM rahe che, evI sthitimAM jIvane kSAyopathamika avadhijJAna, mana:paryayajJAna tathA cakSurdazana Adi guNa pragaTa thAya che (1) tenuM tAtparya e che ke jyAre avadhijJAnAvaraNIya Adi dezaghAtI karmonAM sarvaghAtirasaspardhaka vipAkedayavALAM thAya che tyAre te viSayane phakata eka ja zuddha audayika bhAva hoya che (1). tathA je samaye temanA dezaghAtirasaspadhakone udaya thAya che te samaye tenA udayathI audayika bhAva, tathA keTalAMka dezaghAtirasaspardhakonAM saMbaMdhI udayAvalikA praviSTa aMzane kSaya thatAM ane avaziSThane ke je udita nathI tene upazama thatAM phAyazika bhAva thAya che. A rIte audayikabhAva kSapazamAnuviddha manAya che (2). jema-matijJAna, zratajJAna, cakSurdarzananI utpattimAM matijJAnAvaraNa, zrutajJAnAvaraNa, cakSurdazanAvaraNa prakRti cenA dezaghAtirasaspardhakone ja sadA udaya rahyA kare che, sarvaghAtirasaspardhakeno nahIM, tethI hamezAM tene udayamAM audayika ane kSAzamika, e banne bhAva maLelA hoya che, phakata audayika bhAva nahIM. A rIte audayikabhAva kSapazamAnuvidha sidhdha thaI jAya che. zrI nandI sUtra 44
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ prasaMgataH prakRtInAM bhAvakzanam prasaMgavaza have prakRtinA bhAva batAvavAmAM Ave che- mohanIyakarmanA kSAyika, kSApathamika, aupathamika, audayika ane pariNA mika, e pAMca ja bhAva che. jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa ane antarAya, e traNa karmonA opazamika bhAvane choDatAM bAkI cAra bhAva hoya che. nAma, zetra, vedanIya tathA Ayu, e cAra karmonA kSAyika, audayika ane pariNAmika, e traNe bhAva hoya che. sU0 8 prakArAntareNAvadhijJAna varNanam nA" ItyAdi. athavA guNapratipanna aNagArane avadhijJAna thAya che. te cha prakAranuM hoya che-(1) AnugAmika (2) anAnugAmika (3) vardhamAnaka (4) hIyamAnaka (5) pratipAtika (6) apratipAtika, vizeSAtha-sUtramAM Avate "zavA" zabda e darzAve che ke viziSTaguNa pratipattinA vinA paNa avadhijJAnAvaraNane kSaye pazama thAya che, te kAraNe tenA kSayopazamane mATe eka bIjo prakAra paNa che je A pramANe che-mULaguNa ane uttaraguNone ahIM guNa zabdathI grahaNa karela che. e mULaguNa ane uttaraguNene je dhAraNa kare che teo guNapratipanna che. athavA je guNavaDe Azrita karAyA hoya teo guNapratipanna che. "A sAdhu amAre rahevAnuM sthAna che." e vicAra karIne jANe ke guNa jAte ja AvIne tenAmAM nivAsa karavA mAMDe che, kAraNa ke jyAre yogyatA AvI jAya che tyAre guNane e svabhAva che ke te vagara belAbe jAte ja AvIne te lAyaka (pAtra) AtmAne pitAnuM nivAsa sthAna banAvI de che. kahyuM paNa che novAnarthatAneti, 7 rAmane pUche . AtmA tu pAtratAM neyaH, pAtramAyAnti saMpadaH // 1 // " samudra jaLane e yAcanA karatuM nathI ke tuM AvIne mane bharI de, paNa samadramAM pAtratA joIne jaLa jAte ja AvIne temAM bharAI jAya che. tethI prANInI pharaja che ke teNe sauthI pahelAM potAnI jAtane lAyaka banAvavI joIe. pAtratA AvatAMja guNarUpa saMpatti poteja tene pitAnuM nivAsasthAna banAvI le che, zrI nandI sUtra 45
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ jeone agAra (dhara) nathI te anagAra che. kArDa, pASANa Adine je Azraya le che eTale ke lAkaDuM, paththara vagerenI sahAyatAthI jenuM nirmANa thAya che tenuM nAma agAra (ghara) che. A agArane jeNe tyAga karyo che te anagAra che. anagArane dravya ane bhAvarUpa ane prakAranA agAra--gharane parityAga hoya che. A rIte prazasta adhyavasAyamAM lavalIna te anagAranA je sarvaghAtirasaspardhaka hoya che, te dezaghAtirasaspardhakanArUpe pariNamita thaI jAya che, tyAre pUrvokta kramathI avadhijJAnAvaraNa karmane kSayopazama thatAM tene avadhijJAna utpanna thaI jAya che. manaH paryayajJAna prarUpaNA have mana:paryajJAnanI prarUpaNa karavAmAM Ave che - manaparyayajJAnAvaraNIya kamanA sarvaghAtirasaspardhaka, viziSTa saMyama, apramAda Adi guNenI pratipatti thatAM ja dezaghAtirUpa thAya che, kAraNa ke A avasthAmAM tene e ja svabhAva hoya che. tenuM kAraNa paNa e ja che ke baMdha kALamAM temane je baMdha hoya che te e prakAranA ja sarvaghAtirasaspardhakone baMdha hoya che, tethI mana:paryajJAna viziNaguNAzrita anagArane ja thAya che ema mAnavuM joIe. mana:paryayajJAnanI utpattimAM avadhijJAnanI utpattinI jema viziSTaguNapratipannatAno abhAva heta nathI. matikRtAvaraNa, acakSudrzanAvaraNa, ane antarAya, e prakRtinA sarva ghAtirasaspardhaka koI paNa evA rUpanA vizudhdha adhyavasAyathI tenA pramANe dezaghAtirUpamAM parimita thaI jAya che, kAraNa ke temane e ja svabhAva hoya che, tethI matijJAnAvaraNAdikanA dezaghAtirasaspardhakone ja hamezA udaya rahe che, ane hamezAM temane ja pazama thAya che. paMcasaMgraha TIkAmAM (dvA. 3 gA. 29) Aja vAta kahI che- matikRtAvaraNa, acakSurdarzanAvaraNa, ane antarAya prakRtinA dezaghAtirasaspardhakone ja sadA udaya rahe che, tethI temanAmAM haMmezA ja audayika ane kSApamika bhAva hoya che. zrI nandI sUtra 46
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ avadhijJAna bhedavarNanam te avadhijJAna saMkSiptamAM cha prakAranuM batAvAyuM che-(1) AnugAmika, (2) anAnugAmika, (3) vardhamAnaka, (4) hIyamAnaka, (5) pratipAtika ane (6) apratipAtika. (1) je rIte bIjA kSetramAM jatAM manuSyanI sAthe tenI AMkha jAya che e ja rIte je avadhijJAna, avadhijJAnInI sAthe bIjI jagyAe jatAM paNa sAthe ja jAya che tenuM nAma AnuvAmika avadhijJAna che. (2) sAMkaLanI sAthe jakaDelA dIvAnI jema je avadhijJAna potAnAM utpattisthAnane cheDI devAtAM jIvanI sAthe jatuM nathI te anAnugAmika che. (3) jema zukalapakSanuM candramaMDaLa pratidina vadhatuM jAya che e ja pramANe je avadhijJAna utpattinA vakhate alpaviSayaka hovA chatAM pariNAmazuddhi vadhavAnI sAthe ja krame krame vadhAre ne vadhAre viSayaka thatuM jAya che te vardhamAnaka che. (4) je rIte kRSNapakSane candramA divase divase kSaya pAmate jAya che e ja rIte je avadhijJAna utpattine vakhate vadhAre viSayavALuM hovA chatAM paNa pariNAmazuddhi ochI thavAthI krame krame alpaviSayaka thatuM jAya che te hIyamAnaka che. (5) je rIte baLate dI phUMka mAravAthI elavAI jAya che te ja pramANe je avadhijJAna taddana chUTI jAya che te pratipAtika che. (6) kevaLajJAna jyAM sudhI AtmAmAM pedA na thAya tyAM sudhI je Take te apratipAtika che. zaMkA--AnugAmika ane anAnugAmika e be avadhijJAnanA je bheda batAvyA che temanAmAM ja vardhamAnaka Adi avaziSTa avadhijJAnanA bhedane samAveza thaI jAya che te pachI temanuM juduM ja nirUpaNa zA mATe karAyuM che? uttara--temanuM juduM nirUpaNa karavAnuM kAraNa phakata eka ja che ke te banethI zeSa (bAkInA) bhedenuM jJAna (paricheda) thaI zakatuM nathI. je AnugAmika ane anAnugAmika e beja avadhijJAnanA bheda kahevAyA hatA te vardhamAnakAdika bIjAM bheda jANI zakAtA nahIM. tethI alpabuddhivALAone samajAvavA mATe zAstramAM e bhedanuM alaga rUpathI pratipAdana karavAmAM AvyuM che. sUtra lA zrI nandI sUtra 47
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ sameTAnugamikAvadhijJAna varNanam "te tiM gANuma" ItyAdi. ziSya pUche che ke he bhadata! AnugAmika avadhijJAnanuM svarUpa zuM che? uttara--avadhijJAnane pahele bheda je AnugAmika batAvavAmAM AvyA che tenA be prakAra che. (1) antagata (2) madhyagata. vanAntanI jema, dezAntanI jema ane vastrAntanI jema ahIM "ganta" zabda rcitta eTale ke antabhAgane vAcaka che paNa nAza vagere arthane vAcaka nathI. paryantamAM je vyavasthita hoya tenuM nAma antagata AnugAmika avadhijJAna che. A avadhijJAna AtmapradezanAM paryantamAM vyavasthita hoya che. tenuM tAtparya A pramANe che-- kaI kaI avadhijJAna spardhakonA pramANe utpanna thAya che. je pramANe makAnanI aMdarathI dIvAnA prakAzane bahAra nikaLavA mATe gavAkSajALI hoya che e ja pramANe avadhijJAnanAM nigamasthAne paNa hoya che. teo avadhijJAnAvaraNa karmanA kSayapazAmajanya hoya che. temanuM ja nAma spardhaka che. e spardhakarUpa chidra eka jIvane saMkhyAta ke asaMkhyAta sudhI hoya che ane vividha prakAranA hoya che. keTalAMka spardhaka te evAM hoya che ke je paryantavatI AtmapradezomAM kSapazamathI mizrita udayAvasthApanna hoya che. temanAmAM paNa keTalAMka evAM hoya che ke je AtmAnA AgaLanA pradezomAM kSapazamAnuviddha udaya prApta kare che. keTalAMka evAM hoya che ke je AtmAnI pAchaLanA pradezamAM kSapazamathI yukata udaya prApta kare che, keTalAMka nIcenA bhAgamAM, keTalAMka uparanA bhAgamAM, keTalAMka madhyavatI AtmapradezamAM kSayapazamathI yukta udaya prApta kare che. jyAM jevAM spardhaka hoya che tyAM tevuM avadhijJAna utpanna thAya che. je te spardhake AtmAnA pradezanA antamAM rahela hoya te e paryantavartI AtmapradezamAMthI ja sAkSAt avadhirUpa jJAna utpanna thaze, AtmAnA samasta pradezamAMthI nahI A pramANe A atagata AnugAmika avadhijJAnane bhAva che. A pahele artha. athavA-antagata zabdane bIjo artha "je audArika zarIranA antamAM sthita hoya" e paNa thAya che. dArika zarIranA antamAM sthita rahenArUM avadhijJAna paNa spardhakone anurUpa ja hoya che, ane keI eka dizAmAM rahelAM rUpI padArthone spaSTa jANe che je ke avadhijJAnAvaraNa kamane kSapazama samasta AtmapradezamAM thAya che. te paNa te audArika zarIranA antamAM sthita thaIne ja keI eka dizAmAM vyavasthita rUpI padArthone viSaya kare che. zaMkA-je avadhijJAnAvaraNa kamane kSapazama samasta AtmapradezamAM thAya che te samasta AtmapradezavaDe ja A avadhijJAna rUpI padArthone kema jANatuM dekhAtuM nathI ? zrI nandI sUtra 48
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttara-vastunuM jJAna eka dizAne laIne ja thAya che. tethI je ke avadhijJAnAvaraNa kamane kSapazama samasta AtmapradezamAM thAya che te paNa te kSapazama svasAmagrInA vazathI evA prakArane thAya che ke te audArika zarIranI apekSA karIne keI eka vivakSita dizAnI madadathI eja dizAmAM rahela rUpI padArthone jANe che tathA dekhe che. A bIjo artha. antagatane trIjo artha e paNa thAya che ke A avadhijJAna eka dibhAvI hoya che tethI tenA dvArA jeTaluM paNa kSetra prakAzita karAya che te prakAzita kSetranA eka dirUpa viSayanA antamAM te vyavasthita hoya che tethI te atagata kahevAya che. A trIjo artha. tenuM tAtparya A rIte samajavuM joIe ke antagata avadhijJAna- (1) AtmapradezAntamAM, (2) audArika zarIrantamAM ane (3) pitAnA dvArA prakAzita kSetranA antamAM vyavasthita hevAthI traNa prakAranuM batAvavAmAM AvyuM che. jo ke avadhijJAnAvaraNa karmane kSapazama sarva AtmapradezamAM thAya che ane e apekSAe tene upaga sarva AtmapadezonI sAthe ja thAya che chatAM paNa tenI sAkSAta utpatti jIvanA eka dezathI ja thatI dekhAya che, tethI te AtmapradezAntagata kahevAyela che 1 A pahele bheda. athavA audArika zarIranI apekSA karIne tenA eka dezathI ja te utpanna thatuM dekhAya che tethI paNa te antagata kahevAyuM che. audArika zarIranA eka dezamAM, eka dizAmAM te avadhijJAna utpanna thAya che. A atagatane bIjo prakAra che 2, trIjo prakAra e che ke avadhijJAnathI udyotita kSetranA digbAgamAM avadhijJAnavALA jIvamAM vartamAna havAne kAraNe ekadigarUpa arthanA ane te vyavasthita thAya che, te avadhijJAnane aMtagata kahevAmAM Ave che 3. | madhyagata AnugAmika avadhijJAnanA je bheda che te paNa traNa prakAranA che(1) Atmamadhyagata, (2) audArika zarIramadhyagata, (3) tadyotitakSetramadhyagata, ahIM "madhya" zabda jambudvIpanI madhyenI jema " vacce " evA ane vAcaka che. je vacce rahela hoya che te madhyagatane vAccAI che. spardhakonI vizuddhithI samasta AtmapradezanI vacce hevAne kAraNe te AtmamathyAta kahevAya che 1. tathA sarvAtmapradezomAM kSapazamanI avizeSatA hevA chatAM paNa dArika zarIranI madhyamAM ja upalabdhi hovAne kAraNe A dArika zarIra madhyagata kahevAya che. 2. tathA samastadizArUpa arthanI A jJAnathI upalabdhi thAya che te paNa avadhijJAna dvArA prakAzita temanAM kSetranI madhyamAM ja A avadhijJAna vyavasthita thAya che tethI A avadhijJAna ta~dyotitakSetramadhyagata mAnavAmAM Ave che. 3. tenuM tAtparya A pramANe che-madhyagata avadhijJAnanA A je traNa prakAra batAvyA che temAM Atmamadhyagata avadhijJAna AtmAnA zrI nandI sUtra 48
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ madhyavartI pradezamAM sthita rahyA kare che. A madhyagata avadhijJAna spardhakane anusAra hoya che. tenAthI samasta digarUpa arthanI prApti thAya che. jo ke tene upayoga pUrNa AtmAmAM thAya che te paNa tenI madhyamAM ja spardhakane sadbhAva rahyA kare che. tethI te sAkSAt madhyabhAgathI ja prApta thAya che nA tathA samasta AtmapradezamAM kSapazamane sadbhAva hoya che te paNa audArika zarIranA madhyabhAgathI tenI prApti thAya che, tethI te audArika zarIramadhyagata mAnavAmAM Ave che. 2T tathA te avadhijJAnadvArA samasta dizAomAM je kSetra prakAzita karAya che te kSetranI madhyamAM tenI prApti thAya che, tethI te tadmadyotitakSetramadhyagata kahevAya che, kAraNa ke te avadhijJAnI te avadhijJAna vaDe prakAzita kSetranI madhyamAM ja rahyA kare che, tenAthI bahAra nahIM. 3. vaLI ziSya pUche che -"re vi saMtA " e, pUrvanirdiSTa aktagata avadhijJAnanuM zuM svarUpa che? AcArya kahe che-"tAM vivi qutta " aMtagata avadhijJAna traNa prakAranuM kahevAyuM che. te A pramANe che-(1) puratos<
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnI paNa je avadhijJAnathI pAchaLanA bhAgamAM rahelA kSetrane dekhe che te pRSThagAmI avadhijJAna mAtoDatata avadhijJAna che. 2. vaLI ziSya pharIthI pUche che-"je di te potA" pArvatoDattAta avadhijJAnanuM zuM svarUpa che ? javAbamAM AcArya kahe che-"je kaI nAmag >> ItyAdi jema ke vyakti ukAne, caTulikAne, alAtane, maNIne, dIvAne ke jyotine paDakhe karIne AjubAjumAM prakAza karate cAle che enA jevuM A pAzvatatagata avadhijJAna che. eTale ke ukAdika prakAzamaya padArthane pitAnI bAjumAM rAkhIne cAlanAra vyakti je rIte AjubAjunA padArthonuM nirIkSaNa karate karate cAle che eja pramANe je avadhijJAnathI avadhijJAnI AjubAjunA padArthonuM nirIkSaNa kare che te pAzvatantagata avadhijJAna che. 3. pharIthI ziSya pUche che-"re jiM tuM mA" ti | uttarA-"re nAmaItyAdi. jema keI puruSa ulakAne athavA "calikA" thI laIne "ti sudhInA prakAzita padArthane mAthe dharIne mArgamAM cAle che eja prakAranuM A madhyagata avadhijJAna che. eTale ke ulkAdikathI prakAzita padArthone pitAnA mAthA upara dharIne cAlanAra puruSa je rIte sarvatra phelAyelA prakAzamAM AvatA padArthone jete to cAle che eja rIte je avadhijJAna vaDe jIva cAre dizAonA prakAzita padArthone juve che te "madhyagata avadhijJAna che." ziSya pUche che-"caMtA " ItyAdi. atagata avadhijJAnamAM ane madhyagata avadhijJAnamAM ze bheda che? bhAvArtha e che ke aMtagata avadhijJAnanA je traNa bheda kahela che temAM ane madhyagata avadhijJAnamAM ze bheda che? tene javAba A pramANe che-"purazotA" ItyAdi. puratagata avadhijJAna vaDe avadhijJAnI agravartI vastuone ja saMkhyAta jana sudhI athavA asaMkhyAta jana sudhI jANe che ane dekhe che. mArgantagata avadhijJAna vaDe avadhijJAnI pRSThagata padArthone saMkhyAta athavA asaM. khyAta jana sudhI jANe che tathA dekhe che. pAzvatantagata avadhijJAna vaDe avadhijJAnI AjubAjunA saMkhyAta athavA asaMkhyAta jana sudhI rahelA padArthane jANe che ane dekhe che. paNa madhyagata avadhijJAna vaDe avadhijJAnI AtmA samasta dizAomAM tathA samasta vidizAomAM rahela padArthone vizuddha spardhakethI saMkhyAta-ekAdika zIrSaprahelikA jana paryanta, athavA zrI nandI sUtra 51
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ asaMkhyAta yAjana sudhI jANe tathA dekhe che. aMtagata ane madhyagata avadhijJAnamAM Aja bhinnatA che|| sU 10 || anAnugamikAvadhijJAna svarUpa varNanam " se ji to aLAnujAmiya " ItyAdi. ziSya pUche che-anAnugAmika avadhijJAnanu kevuM svarUpa hAya che ? AcAya javAkha Ape che--anAnugAmika avadhijJAna A prakAranu che--jevI rIte kAi puruSa eka ghaNuM mATuM agninuM sthAna manAve ane temAM khUba agni saLagAve te jema agninA prakAza jyAre te agnisthAnanI bahAra Ama tema phelAya che ane te phelAyelA prakAzamAM Ama tema paribhramaNa karatA te purUSa tyAMnA cAre taraphanA padArthone jove che, ane tyAMthI khasIne bIje javAthI te temane jotA nathI. eja pramANe anAnugAmika avadhijJAna je kSetramAM rahelA jIvane utpanna thAya che te jIvAtmA tyAMja rahIne sabadhdha asadhdha, sakhyAta ke asaMkhyAta caiAjananI aMdara rahelA padArthone jANe ane dukhe che. tyAMthI khasIne vaLI bIjI jagyAe javAthI te te padArthone jotA nathI ane jANata paNa nathI. A adhijJAnamAM avadhijJAnAvaraNIya kamanA kSayApazama kSetra-sApekSa hAya che, A prakAranu A anAnugAmika avadhijJAnanu svarUpa che| sU 11 // vardhamAnakAvadhijJAna varNanam 'sekasi varDjhamALaya'ItyAdi. ziSya pUche che--vardhamAnaka avadhijJAnanuM kevuM svarUpa che ? uttara-' vajramALaya chohinALa ' ityAdi. vamAna avadhijJAna avidhajJAnAvaraNa karma rUpa maLanA apagamathI uttarattara zuddhine anubhava karanAra evAM prazasta adhyavasAya saMpanna catu guNa sthAnavI avirata samyagdaSTi jIvane thAya che. tathA dezavirata athavA sarvavirata-paMcamaguNasthAnavI athavA SaguNusthAnavatI jIvane thAya che. caturtha zugusthAnavI, ane SaSTheguNusthAnavatI jIvane A vaSaeNmAna avadhijJAna cAre dizAomAM pravardhamAna thatuM rahe che. ahIM adhyavasAyasthAna-zabdamAMthI joSa zrI nandI sUtra 52
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ (sAmAnya) nI apekSA karIne dravyalezyAthI anurajita citta levAyela che. A citta anavasthita hAvAne kAraNe te te dravyanAM saMbaMdhathI ghaNu ja bhedavALu manAyuM che. ahIM prazasta-padarUpa vizeSaNathI sUtrakAra e vAta batAve che ke apra zasta je kRSNa, nIla ane kApAta lesyAthI anurajita citta avidhajJAnane ceAgya hAtu nathI. t visujjhamANacarittarasa A pada pAMcamaguNasthAnavatI ane SaSThaguNasthAnavatI' jIvanuM sUcaka che. tenA artha "nimaLa cAritravALe! jIva " evA thAya che. " savvago samatA" A banne padma avirata samyagdaSTinI tathA dezavirata ane saviratanI sAthe sabaMdha rAkhe che. A sUtranuM tAtparya A pramANe chepariNAmeAnI vizuddhi vaDe vadhajJAnI jIvanuM je avadhijJAna cAre dizAomAM pravamAna thatuM rahe che te vardhamAna avadhijJAna che. have sUtrakAra adhijJAnanu jaghanya kSetra batAve che- re "" 'navA " ItyAdi gAthA-utpatti kALathI zarU karIne tRtIya samayamAM vartamAna evAM sUkSma ekendriya jIvanI jeTalI jaghanya avagAhanA hAya che eTalu. jaghanya kSetra avidhajJAnanuM hoya che. dd avadhijJAnasyajadhanyakSetra varNanam bhAvArtha : potAnA utpatti kALathI laIne tRtIya samayamAM AhAraka anelA sUkSma ekendriya nigAdiyA panaka jIvanA zarIranuM jeTaluM pramANu hAya che eTaluM ja avidhajJAnanA jaghanya kSetranuM pramANa hoya che. tenA khulAsAvAra atha A pramANe che-eka hajAra ceAjananI avagAhanA vALA mahAmatsya marIne peAtAnAM zarIranA eka dezamAM lAgelA panakamAM utpanna thatAM pahelA samayamAM potAnA AtmapradezonA AyAmane sakucita kare che. ane sakucita karIne te AyAmane te AtmapradezAnA vizvabhanI kharAkhara che. A rIte A prathama samayamAM ja AyAma ane vika bhanI apekSAe tulyapramAvALA manI jAya che. AnuM nAma ja pratara che. AyAma zakhsanA atha dItA ( lakhAI ) ane viSNuMbhanA artha paheALAI che. A samaye te aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa avagAhanAvALA hAya che. kAraNa ke temAM sthULatAnA saMkucana thaIne tanutA AvI jAya che. eTale ke pahelAnI sthULatA saMkucita thaine tanutA rUpamAM piraName che. A pramANe pahelA samayamAM pratara karIne krIthI te khIjA samayamAM te pratarane sUcIrUpa kare che. A sUcI ava zrI nandI sUtra 53
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAmAM te jIva potAnA AtmAnA vidhyuMbhane TukAvIne tene aMgulanA asa'khyAtamAM bhAga pramANa manAvI le che. AyAmanI apekSAe potAnA AtmAnA pradezanuM viSNubha pramANu, tathA viSNubhanI apekSAe aMzulanA asakhyAtamAM bhAga pramANu A sUcI thAya che tathA khaDutAnI apekSAe pahelAnI jema A sUcI aguMgalanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANuja rahe che. A rIte bIjA samaye evI sUcI karIne te jIva trIjA samayamAM panakarUpa paryAye utpanna thAya che. A punaH jIvanA upattinA samayathI laIne tRtIya samayamAM zarIranu pramANa jeTalu hAya che eTalu ja photra jaghanyarUpathI avadhijJAnanu hAya che. evuM vRddhaleka u cheuche yojana sahastramAno, matsyo mRtvA svakAyadeze yaH / utpadyate hi sUkSmaH, panakatveneha sa grAhyaH // 1 // saMhRtya cAghasamaye, sahAyAmaM karoti ca prataram / saMkhyAtI tAkhyAgulavibhAgabAhalyamAnaM tu // 2 // svatanupRthutvamAnaM dIrghatvenApi jIvasAmarthyAt / tamapi dvitIyasamaye, saMhRtya karotyasau sUcim // 3 // saMkhyAtItA gulavibhAga viSkaMbhamAna nirdiSTAm / nijatanu pRthatva dIrghA, tRtIyasamaye tu saMhRtya // 4 // utpadyate ca panakaH, svadehadeze sa sUkSmaparimANaH / samayatrayeNa tasyAvagAhanA yAvatI bhavati // 5 // tAvajjaghanyamavadherAlambana vastubhAjanaM kSetram | idamitthameva munigaNa, susaMpradAyAtsamava seyam // 6 // e zleAkeAnA bhAva upara pramANe ja che. zrI nandI sUtra 54
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaMkA-(1) ATalA lAMbA-pahoLA matsyanI kalpanA zA mATe kare che ? (2) zA mATe tenI potAnA deha pradezamAM ja trIjA samayamAM utpatti mAne che ? (3) zA mATe tene utpatti samayathI laIne tRtIya samayamAM vartamAna kahe che ? (4) zA mATe tene sUmarUpe grahaNa kare che ? (5) zA mATe tene "punA A saMjJAthI saMbaMdhita kare che ? (6) ane zA mATe tenI jaghanya avagAhanA le che? A pramANe ahIM e cha prazno che. tene uttara A pramANe che - (1) eka hajAra ejananI avagAhanAvALe mahAmasya ja traNa samayamAM Atmapradezane saMkucita karate prayatnavizeSathI sUkSma avagAhanAvALA thAya che, bIjA jIva nahIM. tethI ja tene grahaNa karela che. (2) A mahA matsya prathama samayamAM "pratara" kare che. bIjA samayamAM sUcI kare che. trIjA samayamAM panakanI paryAyathI utpanna thAya che, tethI tRtIya samayamAM ja panakarUpa paryAyanI utpatti mAnelI che. (3) panaka jIva utpattisamayathI laIne pahelA ane bIjA samayamAM atisUkSma rahe che. caturtha Adi samayamAM atisthULa thaI jAya che. tethI te samayenI tenI avagAhanA grahaNa na karIne je trIjA samayanI avagAhanA grahaNa karela che tenuM kAraNa phakta eTaluM ja che ke te A tRtIya samayamAM ja jaghanya avadhijJAnanA kSetrane cagya avagAhanAvALe thAya che. tethI "utpattinA samayathI zarU karIne tRtIya samayamAM vartamAna" evuM kahela che. (4) avigrahagatithI pitAnAM zarIranA eka dezamAM ja utpanna thavAne kAraNe te panaka jIva sUkSma hoya che. A vAtane batAvavA mATe ja sUkSama pada rAkhavAmAM Avela che. je te pitAnA zarIrathI keI bIjI ja jagyAe dUra jaIne panakanI paryAyathI utpanna thatA ane vigrahagatithI ja te jIvanA pradeza jarUra vistArane pAmata, A rIte tenI avagAhanA sthULatara thaI jAta. (5) A panakasaMjJAthI saMbodhana karavAnuM prayojana e che ke bIjA pRthivI Adi jInI apekSAe panaka jIvaja sUkSma, sUkSmatara ane sUkSmatama hoya che. (6) tenI jaghanya avagAhanA e mATe grahaNa karavAmAM Avela che ke panaka jIva ja sarvajInI apekSAe jaghanya zarIravALe hoya che. kaI kaI AcArya evuM kahe che ke panaka jIvanI paryAyamAM utpanna thanArA te mahAmasyane jIva prathama samayamAM potAnA zarIranA AyAmanuM saMharaNa kare che ane A AyAmanuM saMharaNa ja prataranuM karavuM che. bIjA samayamAM prataratuM saMharaNa ane sUcanuM karavuM thAya che. trIjA samayamAM sUcInuM saMhAra karIne panakarUpa paryAyathI utpanna thAya che. A rIte traNa samaya lAge che. tathA vigrahagatinA abhAvathI te AhAraka thaI jAya che. A rIte traNe samayamAM te AhAraka hoya che. tethI utpatti samaye ja traNa samayavALe te AhAraka zrI nandI sUtra 55.
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUkSma panaka jIva jaghanya avagAhanAvALA hAya che. A rIte tenA zarIranuM je pramANa hoya che te pramANa ja jaghanyakSetra avadhijJAnanu batAvyuM che, " '' temanu evuM kathana kharAkhara nathI kAraNu ke " triNamacAhAtva A vizeSaNa panaka jIvatu ja kahela che, tethI prathama samayamAM matsyabhavanA zarIranA AyAmanuM saharaNa, tathA bIjA samayamAM prataranu` saharaNa karavAmAM je e samaya lAge che te panakabhavasaMbadhI nathI tethI trisamayAdA varUpa vizeSaNa panaka jIvanuM banatuM nathI. ahIM' ema samajavu joI e-pUrvoktapramANaparimita jaghanya kSetranA jasaprAyAgyavAnA madhyavartI dravyanuM, ane bhASAprAyeAgyavagaNAnA madhyavartI dravyanuM avalaMbana karIne avadhijJAna pravRtta thAya che. te avalakhyamAna dravya gurulaghu ane agurulaghunA bhedathI e prakAranuM che. temAM tejasapratyAsanna draSya gurulaghu che ane bhASApratyAsanna dravya agurulaghu che. temanAmAM rahela varNa, gaMdha, sparUpa cAra pAne ja jaghanyuavadhijJAnI jue che, bIjAne kAi nahIM, tenA sArAMza A che-- aMzulanA asakhyAtamA bhAga kSetra avadhijJAnanA jaghanya viSaya che. tenuM tAtpa e che ke agulanA mApanA kSetranA asaMkhya TukaDA karo. chevaTanA je asaMkhyAtamo TukaDo kharca temAM jeTalA rUpI dravyo rahela hoya temane jaghanya avadhijJAnI jANe ane dekhe che. A rIte avadhijJAnanuM jaghanya kSetra kahIne have utkRSTa kSetra kahe che. 'savadugALinIvA ''ityAdi, 66 avadhijJAnasyotkRSTakSetra varNanam A gAthAmAM ' sarva ' zabdathI vivakSitakALavI agnijIva jeTalAM che te badhAM grahaNa karela che. bhUta-bhaviSyakALavI agnijIva tathA khIjA` je khAkInAM jIvA che te grahaNa karela nathI. A rIte vivakSitakALavI agnijIvA sivAyanA khIjA paNa je agnijIvo che te badhA-mahuagnijIva samasta digavasthita jeTalA AkAzarUpa kSetrane niraMtara rUpamAM ( aMtara na rahe te rUpamAM) bhare che, tene vyAsa kare che, eTaluM kSetra utkRSTa avadhijJAnanA viSaya che. evu gaNadharAdikoe kahyuM che. A gAthAmAM ' mUlayansaH ' evA je bhUtakALanA nirdeza karela che te A vAtanI sUcanAne mATe che ke ajitasvAmInA samayamAM ja prAyaH samahuagni jIva hatA. vaiSavuM ? A vizeSaNa A ' ' avasarpiNI kALanuM sUcaka che. tathA zrI nandI sUtra 56
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarva"i A vizeSaNa sUcIparibhramaNa parimita kSetranuM ja sUcaka che. athavA-sarvabahuagnijIva niraMtara badhI dizAomAM rahela jeTalA kSetrane vyApta kare che eTalA kSetramAM jeTalA dravya rahelAM hoya che eTalA dravyone jANavAnI zaktivALuM A paramAvadhijJAna kSetranI apekSAe kahela che. have sAMpradAyika artha zuM che te batAve che - agnijInI utpattine mahAvRSTi Adi vaDe paNa vyAghAta thatuM nathI. tethI pAMca bharata, pAMca airAvata, ane pAMca mahAvideha, te paMdara je karmabhUmio che temAM sarvabahubAdaraagnijIva heya che. avasarpiNI kALamAM bIjA tIrthakaranA samayamAM je agnijIva hoya che temane ja ahIM grahaNa karela che, kAraNa ke te samaye bAhara agninI saMkSaNa ane javAlana Adi AraMbhajiyAvaDe utpatti karavAmAM tatpara garbhaja manuSya atIta anAgata kALanA jamelA garbhaja manuSyanI apekSAe moTI mAtrAmAM svabhAvathI ja hatA. - jyAre utkRSTa sUkSama agnijIva svabhAvataH keI nimitta vaDe pedA thAya che tyAre ja e bAdArAgnijInI sAthe sarvabaha agnijIvonuM parimANa Ave che. bhAvArtha e ke anaMtAnaMta avasarpiNIonI vacce keI eka tIrtha karane samaya grahaNa karAya che ke jemAM sUkSmAgnijIva utkRSTa padane meLave che. A rIte utkRSTa pada prApta karanArA te bAdara ane sUkSama agnijIne meLavatA sarvabahu agnijInuM parimANa thAya che. sarvabahu agnijInuM parimANa kADhavAne mATe potAnI buddhithI cha prakAranI racanAnI kalpanA kare. te cha prakAra A pramANe che-(1) be ghana (2) be pratara (varga) (3) be zreNi. teomAM chaThThI zreNIrUpa bheda ja bahetara kSetrane pUrNa kare che anya pAMca bheda anAdeza-zAstrasaMmata nathI. chaThTho mRtAdeza ja zAasamaMta che. tene khulAse A pramANe che-samasta agnijIne je ghana banAvavAmAM Avela che te samacaturaska-samarasa che, ane tenI be rIte sthApanA karela che. (1) pahelA prakAramAM eka eka AkAzanA pradezamAM eka eka sthApanAyaMtra - agnijIva sthApita karela che. (2) bIjA prakAramAM jeTalA asaMkhyAtapradezarUpa AkAza kSetrane eka agnijIvazarIre rokI rAkhela che te svAvAhita deharUpa AkAzanA asaMkhyAta pradezamAM eka eka agnijIvanI sthApanA karela che. A rIte A ghanaracanAmAM asatkalpanA vaDe nava agnijIva sthApita karAya che. Us zrI nandI sUtra 57.
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ te nava agnijInA paNa pratyeka agnijIvanI upara nIce bIjA paNa nava nava agnijIva sthApita karAya che. sthApanA 00. ha00 . - 000 6 A prakAranI sthApanAthI satyAvIsa (27) jene A prathama ghana banI jAya che. tethI e tAtparya nikaLe che ke eka eka AkAzanA pradezamAM vyavasthApita thayela asaM khyAta agnijIne eka ghana banI jAya che. bIjo ghana paNa eja rIte thAya che. paNa A ghanamAM deharUpa asaM kheya AkAza pradezamAM eka eka jIva ja sthApita karAya che. Aja rIte vRttAkAra pratara paNa be rIte thAya che. eka eka AkAzanA pradezamAM eka eka agnijIvanI sthApanA vaDe prathama pratara ane AkAzanA asaMkhyAta pradezarUpa svAvAhita dehamAM eka eka agnijIvanI sthApanA vaDe bIjo pratara bane che. A ja pramANe sUcanA AkAra jevI lAMbI zreNI paNa be prakAranI che. temanAmAM ghana ane prataranA be be bhedarUpa cAra pakSa tathA eka eka AkAza pradezamAM sthApita eka eka jIvarUpa pAMcame zreNIpakSa, e pAMce pakSa grAhya thayA nathI, kAraNa ke te be deSo vaDe dUSita che. e banne deSane khulAse A pramANe che--jyAre pAMca prakAranI A sthApanAthI sthApita karela e agnijIva avadhijJAnInI chae dizAomAM asatkalpanAthI ahIMthI tahIM ghumAvAze tyAre e stoka kSetrane ja sparza karaze. eka te A deSa Avaze (1) bIjuM-eka eka AkAza pradezanI upara eka eka jIvanI sthApanA karavI te AgamanI virUddhanuM gaNAze (2) zaMkA-je ke asaMkhyAta AkAza pradezanA vinA AgamamAM eka jIvanI avagAhanAne niSedha batAvyo che te chatAM asatkalpanAthI eka eka pradezamAM eka zrI nandI sUtra 58
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka jIvanI avagAhanA mAnavAmAM Ave te AgamavirUddhatA kevI rIte AvI zakaze? uttara-evuM na kahevuM joIe kAraNa ke kalpanA paNa evI ja karavI joIe ke je tyAM saMbhavita thatI hoya, ane jemAM kaI vireja AvatuM na hoya. pUrvokta kalpanA te avidhinI nathI. temAM AgamathI deSa Ave che. AgamamAM eka jIvanuM AdhArakSetra kAkAzanA asaMkhyAtamAM bhAgathI laIne saMpUrNa kAkAza sudhI hoI zakavAnuM batAvyuM che. jo ke kAkAza asaMkhyAta pradezaparimANa che te paNa asaMkhyAta saMkhyAnA paNa asaMkhyAta prakAra hovAthI kAkAzanA evA asaMkhyAta bhAganI kalpanA karI zakAya che ke je AgaLanA asaMkhyayabhAgaparimANa heya. AvaDe nA eka bhAga paNa asaMkhyAta pradezAtmaka ja hoya che. te eka bhAgamAM kaI eka jIva rahI zake che, eTalA be bhAgamAM paNa rahI zake che, A rIte eka eka bhAga vadhatA vadhatA chevaTe sarvakamAM paNa eka jIva rahI zake che, eTale ke jIvadravyanuM nAnAmAM nAnuM AdhArakSetra AgaLanA asaMkhyayabhAgaparimANane khaMDa hoya che. je samagra kAkAzane eka asaMkhyAtamo bhAga hoya che. have eka eka pradezamAM asatkalpanAthI jIvanI avagAhanA mAnavI te Agamavidha vinAnuM kevI rIte thaI zake che, tethI asaMkhyAta pradezarUpa svAvagAhita zreNImAM eka eka jIvanI sthApanAthI je zreNirUpa chaThe pakSa che. e ja AgamamAM AdiSTa hovAthI grAhya (svIkAravA gya) manAyo che. bAkInA pAMca pakSa AdiSTa na hovAne kAraNe parihArya batAvyA che. ahIM je temanuM kathana karela che te phakta saMbhAvanAmAtrane ja darzAvavA mATe karela che. A yukta zreNi eka eka jIvane asaMkheya AkAzapradezarUpa AdhAramAM vyavasthApita hovAne kAraNe eka te ghaNuM ja adhika kSetrane sparza karI le che. bIjuM A mAnyatAmAM avagAhanA virodha paNa AvatuM nathI. A rIte A agnijInI zreNi avadhijJAnInI chae dizAomAM asatkalpanAthI ghumAvavAthI alakamAM lokapramANa asaMkheya AkAza khaMDene sparza kare che tethI ATaluM utkRSTa kSetra zrI nandI sUtra 59
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ avadhijJAnanuM viSayabhUta nirdiSTa karavAmAM AvyuM che. ityAdi adhI vAtA sUtrakAra AgaLa jAte ja spaSTa karaze. ja zaMkA. je bhedonI kalpanA karela che. te ayeAgya che, kAraNa ke eka eka AkAzanA pradezamAM avagAhI jIvAnA ghana jeTalA AkAzanA pradezane spaze che eTalAja pradezane tenA pratara paNa sparze che, ane temanI zreNi paNa eTalA ja pradezane sparze che. je rIte sakucita avasthAmAM rAkhela netrapaTTa jyAre vistAravAmAM Ave che tyAre te jema saMkucita avasthAmAM jeTalA AkAza pradezAne gherela hatA eTalA ja pradezane te vistAravAthI paNa ghere che, eja rIte asaMkhyeya AkAza pradezamAM avagAhI jIvanA ghana pratara ane zreNI e sau pota potAnA vaDe AkrAnta thayela AkAza pradezane eTale ja spaze ke jeTalA AkAza pradezane eka bIjAe spardhA che kAraNa ke peAta potAnAM sthAnamAM akAza pradezonI saMkhyA tulya ja che jo ke saMvRtta avasthAmAM rAkhela netrapaTTa vistAravAthI jagyA vadhAre ghere che, A rIte te pahelAM karatAM vadhAre pradezAne gheranAra mAnavA joIe, paNa saMvRtta avasthAmAM jeTalAM sthAnane teNe gherI rAkhela che eTalAM sthAnamAM paNa asaMkhyAta pradeza che, ane jeTalA sthAnane tyAra pachI teNe vistAra pAmatAM gherela che. eTalAmAM paNa asaMkhyAta ja pradeza che. A apekSAe ahIM svasthAnamAM pradezonI saMkhyA tulya khatAvela che. A apekSAne laIne evuM kahevuM joIe ke kAMtA avagAhanAne e bhedavALA ghana mAnA, pratara mAno ke zreNi mAnA. e cha bhedonI kalpanA karavI te vyatha che, kAraNa ke teemAM keAI bheda khanatA nathI. uttara----ema kahevu te barAbara nathI. kAraNa ke te cha prakAranI kalpanAmAM bheda te jarUra mAnavA joie. ahIM A vicAra karavAmAM AvyA nathI ke ghanADhi vaDe AkrAnta jeTalA AkAzanA padArtha che te sama che ke viSama che? ahIM' to A pragaTa karAya che ke e ghana AphrikAmAMthI je keAi racanAvizeSa aviSejJAnInI samasta dizAmAM ghumatA bahutara kSetranA sparza kare che eja grAhya zrI nandI sUtra 60
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ (svIkAravA ceAgya) mAnyuM che. A rIte mAnavAthI e vAta svataH siddha thaI jAya che ke te cha prakArAmAM bheda che. jema-eka eka AkAzanA pradezamAM avagADha (rahela) je eka jIvanA ghana che te ghUmatA ghUmatA jeTalAM kSetranA sparza kare che tenA karatAM asaMkhyAta AkAza pradezamAM avagADha (rahela) jIvanA ghana asa khyAtagaNuAM kSetranA sparza karanAra haze. tenAM karatAM paNa eka eka pradezamAM avagADha jIvanA pratara asaMkhyAta gaNA kSetranA spa karaze, tenAM karatAM paNa asaMkhyAta gaNuAM kSetranA sparza asakhyeya pradezAvagADha jIva pratara karaze, tenAM karatAM paNa je eka-eka-pradezAvagADha jIvazreNi haze te asa`khyAta gaNAM kSetranA sparza karaze, ane tenAM karatAM paNa je asaMkhyAtaAkAzapradezAvagADha eka eka agnijIva zreNi haze te asaMkhyAta gaNAM kSetrane sparza karaze. A rIte eka-eka-pradezAvagADha jIva ghanathI laine asa MkhyAta AkAzapradezAvagADha eka eka agnijIvazreNi sudhI kramazaH AkAzapradeza asaMkhyAta gaNuA thatA jAya che, ane A alAkamAM leAkapramANu asaMkhyeya AkAzakhaDA sudhI vadhI jAya che. A rIte chaThThA bhedarUpa je zreNa che te aleAkamAM leAkapramANa asaMkhyAta AkAzakhaMDonA sparza karanArI banI jAya che, ane eTalu' ja avidhajJAnanuM utkRSTa viSayakSetra siddha thAya che. zaMkA--avadhijJAnanA viSaya tA zAstrakAroe varNa, gaMdha, rasa, ane sparzavALA rUpI padArtha ja matAnyA che te pachI Apa tene viSaya arUpI padArtha zA mATe khatAvA che. kSetra teA amUrta che ane te jyAre avadhijJAnanA viSayabhUta thaze tyAre ' avadhijJAna arUpI padArthane jANanArU che" A vAta mAnavI paDaze ke jo siddhAMtanI mAnyatAthI pratikULa che. A pratikULatAnuM nivAraNa karavA mATe jo ema kahevAya ke arUpI padArtha avadhijJAnanA viSaya hAtA nathI teA pachI kSetra amUrta hAvAthI tenA viSaya kevI rIte mAnI zakAya ? uttara--A zaMkA samajyA vinA karela che, kAraNa ke sUtrakAra evuM kAM kahe che ke " ATaluM AkAzarUpa kSetra avadhijJAnanA viSaya che." te te amUta zrI nandI sUtra 61
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ che, te tene viSaya paNa kevI rIte hoI zake? paNa "ATaluM kSetra avadhijJAnane viSaya che " evuM je kahevAya che tenA vaDe phakta tenI zakti ja batAvavAmAM Ave che, ane tenuM tAtparya A nikaLe che ke je ATalAM kSetramAM draSTavyajJAtavya je kaI paNa dravya hoya te avadhijJAnI tene joI zake che. paNa alakAkAzarUpa kSetramAM te evuM koI dravya draSTavya che ja nahIM ke jene te joI zake, je tyAM evuM kaI dravya heta tene te joI leta. tethI ja tIrthakarAdikee evuM kahyuM che ke "avadhijJAnane viSaya, rUpI dravya che." AkAzanA sivAya bIjuM kaMI dravya alokAkAzamAM nathI. zaMkA-A rIte avadhijJAna, lokapramANu thaIne je vizuddhinA vazavaDe lakanI bahAra paNa vadhI jAya che to pachI tenI tyAM vRddhithI karyuM pariNAma AvI zake che? tyAM te tenI vRddhi taddana niSphaLa ja manAze, kAraNa ke tyAM draSTavya te kaI dravya che ja nahIM ke jene joIne te pitAnI vRddhimAM saphaLa thai zake? uttaratenI vRddhinuM A phaLa thaDuM ja che ke te alakAkAzamAM paNa jo dravya hoya te tene joIne pitAnI vRddhinI saphaLatA sArthaka kare, ane tyAM je draSTavya dravya nathI te tenA abhAvamAM te potAnI vRddhimAM niSphaLa manAya ! vRddhinuM tAtparya te phakata eTaluM ja che ke vizuddhivazathI lokathI paNa bahAra vadhela te avadhijJAna pitAnA viSayabhUta lekastha rUpI dravyane ja adhikatararUpe vizuddha jevuM che. je paramAvadhi avadhijJAna hoya che te sUkSma, sUkSmatara, ane sUkSamatama dravyane jotAM jotAM badhA karatAM sUkSama paramANune paNa jenAra hoya che. Aja avadhijJAnanI vRddhinuM tAttvika phaLa che. alakAkAzamAM te lokapramANa asaMkheya AkAzakhaMDemAM dravyadarzananI tenAmAM zakti che ja. tyAM kaI paNa bIjuM dravya nathI tethI te apekSAe tyAM anabhivyakta che nA, 2 zrI nandI sUtra
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ avadhijJAnasya maghyamakSetra varNanam ahI sudhI avizvajJAnanuM janya ane utkRSTa viSayabhUta kSetra khatAvyu che. te khannenI vaccenu je kSetra che te badhu' madhyama kSetra che. A madhyama kSetra vizeSamAM je kALanuM mAna heAya che, ane jeTalA kALamAM te madhyamakSetra thAya che te vAtane sUtrakAra cAra gAthAo vaDe spaSTa kare che-- anumAna hiyALa " ityAdi. "" 6 kSetranA adhikAra hAvAthI ahIM' anuja' zabdathI pramANAMzula maheNu karela che. kAi kAI evu' paNa kahe che ke avadhijJAnanA adhikAra hAvAthI aMgula-zabdathI zleSAMzu levAyu che. asaMkhyAta samayanA samudRAyarUpa je kALavizeSa che, tenuM nAma AvalikA che. avadhijJAnI aMzula ane AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgane jANe che, dekhe che. tenuM tAtpaya A pramANe che--jyAre avadhijJAnI kSetranI apekSAe AMgaLanA asadhyeya bhAgamAtra kSetrane dekhe che te vakhate te kALanI apekSAe AlikAnA asaMkhyAtamAM bhAgamAtra ja atIta (bhUta) anAgata (bhaviSya) kALane paNa dekhe che. kSetra ane kALane avidha rukhe che' e tA. upacArathI kahevAya che, kAraNa ke kSetranI apekSAe kSetravyavavasthita danaceAgya dravyone ja avadhijJAnI dekhe che, ane kALanI apekSAe vivakSita kAlAntI puddagala dravyanI paryaMcAne ja jANe che, kSetra ane kALane jANatA nathI, kAraNa ke te amUrttika che. ane avadhijJAnanA viSaya mUrttika dravya che. " jJAnAti, pati" A kriyApadonuM adhyAhAra AgaLanI traNa gAthAomAM vadhumAM lagADI levuM joIe. avidhajJAnI jIva je samaye AMgaLanA asaMkhyAtamA bhAgamAtra kSetrane dekhe che, te samaye te AvalikAnA sabhyeyabhAgamAtra kALane paNu dekhe che, zrI nandI sUtra 63
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathA kSetranI apekSAe jyAre te ekaa gulapramANa kSetrane dekhe che te samaye te kALanI apekSAe kAMika ochA AvalikA pramANa kALane paNa dekhe che je samaye kALanI apekSAe eka AvalikA pramANa kALane dekhe che te samaye te kSetranI apekSAe agulapRthakatvaparimita kSetrane dekhe che. " A bethI laIne nava sudhInI sa MkhyAnuM nAma zAstrIyaribhASAmAM batAvavAmAM AvyuM che. pRthaktva bhAvA - --A gAthAmAM kSetra ane kALane viSaya karavAnI vAta sUtrakAre kahI che. jo ke kSetra ane kALa e ane amUrtika che, temane avadhijJAnI jANI zakatA nathI, kAraNa ke avadhijJAnanA viSaya mUrtika padArtha ja batAvAyeA che. tethI jyAM evuM kahevAyuM che ke avadhijJAnI kSetra ane kALane ATalA rUpamAM jANe che tyAM ema ja jANavuM joI e ke eTalA kSetragata ane kALagata rUpI dravyane ja te jANe che. je samaye te aMgulanA asa`khyAtamAbhAgamAtragata dravyane jANaze te samaye te AlikAnA asaMkhyAtamAbhAgagata dravyaparyAMcAne paNa jANaze. tenAthI vadhAre kAlagata dravyaparyaMcAne nahIM jANI zake. tathA -je samaye te aMgulanA asaMkhyAtamAbhAgagata dravyane jANuze te samaye te AvalikAnA saMkhyAtamAbhAgagata ja dravyaparyaMcAne jANaze. eja rIte jyAre te kSetranI apekSAe agulaparimitakSetrAntargata vastu-dravyane jANaze te samaye te kALanI apekSAe gheADA ochA AvalikAntata dravyaparyaMcAne paNa jANaze. tathA jyAre te kALanI apekSAe AvalikApramANa kALanA jJAtA thaze tyAre te samaye te aMgulapRthakatvaparimita kSetranA paNa sAtA thaze 7 ll dr '' tyammi muhurtta to 'ItyAdi. kSetranI apekSAe hastapramANu kSetrane viSaya karanArU adhijJAna kALanI zrI nandI sUtra 64
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ apekSAe kAMIka nyUna eka muhUrtane dekhe che, sUtramAM je evuM kahyuM che ke "avadhi dekhe che te avadhijJAna ane avadhijJAnImAM abhedanA upacArathI ja kahela che. je samaye kALanI apekSAe avadhijJAna thoDA ochA eka divasarUpa kALane jANe che te samaye kSetranI apekSAe te gabhUtiparimita kSetrane-eka koza pramANu kSetrasthita dravyane--jANe che. kSetranI apekSAe ekajanakSetraviSayaka avadhi kALanI apekSAe divasa pRthakatvane jANe che. tathA kALanI apekSAe je samaye avadhijJAna kAMIka chuM eka pakSane jANe che te samaye kSetranI apekSAe pacIzajanaparimita kSetrane jANe che. IT. ThA "ara imaDDamAro" ItyAdi. kSetranI apekSAe bharata kSetrane viSaya karanArUM avadhijJAna utpanna thatAM kALanI apekSAe te avadhijJAna ardhA mAsane (paMdara dinane) viSaya karanAruM haze avadhijJAna kSetranI apekSAe jambudvIpane viSaya karanAruM utpanna thaze te avadhijJAna kALanI apekSAe eka mAsa karatAM kaMIka vadhu kALa viSaya karanArUM haze. eja pramANe je avadhijJAna aDhAIdvIpane viSaya karanArUM utpanna thaze te kALanI apekSAe eka varSa sudhInA kALanuM jJAtA haze. tathA kSetranI apekSAe je rUcaka nAmanA dvIpane viSaya karanArUM avadhi haze te kALanI apekSAe varSa pRthakatvanuM jANunAra haze. IIT. paNa jayennaji vahe" ItyAdi. A gAthAmAM saMkhyaya zabda vaDe eka hajAra varSa pachIne ane asaM. khyAta varSa pahelAne kALa grahaNa karela che. je avadhijJAna kALanI apekSAe saMkhyaya kALane viSaya karanArUM haze. e ja rIte je avadhijJAna kALanI apekSAe saMkhyAta kALane viSaya karanAruM haze te avadhijJAna asaMkhyAta jana pramANa antima svayaMbhUramaNadvIpa ane svayaMbhUramaNa samudrarUpa eka mahAna kSetrane paNa jANunArUM haze, tathA svayaMbhUramaNa dvIpa ane samudramAM utpanna thayela tiryaMcanuM avadhijJAna tenA janapramANa eka dezane viSaya karanArUM hoya che. tathA kALanI apekSAe je avadhijJAna palyopama Adi asaMkhyaya kALane zrI nandI sUtra 65
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya karanArUM haze te avadhijJAnanA kSetranI apekSAne laIne dvIpa ane samudra viSayatayA bhajanIya haze-koInuM te asa MkhyAta dvIpa samudrone, keAInuM' te sakhyAta dvIpa samudrone, ane kAinuM te temanA eka dezane jANanArU haze. tenuM tAtpaya A pramANe che-je samaye ahIM manuSyane asaMkhyAtakALaviSayaka avadhijJAna utpanna thaze te vakhate te avadhijJAnanA asakhyAta dvIpa ane samudra viSayabhUta thaze, paNa bahAra dvIpa samudramAM vartamAna koI tiya ane asa MkhyAtakALane viSaya karanArU avadhijJAna utpanna thaze tyAre tenu te avadhijJAna sa MkhyAta dvIpa ane samudrone viSaya karanArUM haze. tathA je mAzusane asa MkhyAta kALane viSaya karanArU' avidhajJAna utpanna thayu che tenu te avadhijJAna te samaya kSetranI apekSAe antima svayaMbhUramaNa dvIpanA ane samudranA eka dezane viSaya karanArUM haze. tathA manuSya kSetranI bahAranA to ca ke je svayaMbhUramaNu samudramAM utpanna thayela. che, temanA adhijJAnanA viSaya svayaMbhUramaNa samudranA eka deza haze. kSetranu parimANu tA ceAjananI apekSAe sarvatra jamUdrIpathI laIne asa MkhyAta dvIpa samudra sudhI jANavu joIe. ane svayaMbhUramaNa samudrathI bhinna jeTalAM manuSyakSetra bahAranAM dvIpa ane samudra che teomAM utpanna thayela tiya iMcanuM adhijJAna temanA eka dezane viSaya karanAra hAya che. / / TM. 6 / / A rIte kSetranI vRddhimAM kALanI vRddhi aniyamita che paNa kALanIvRddhi thatAM kSetranI vRddhi niyamita chete heAya che ja. A vAta ahIM pragaTa karela che. jo A vAta che teA dravya, kSetra, kALa ane bhAtra, temanI vacce jenI vRddhi thatAM jenI vRddhi thAya che ane jenI thatI nathI, e arthane samajAvavA mATe have sUtrakAra A gAthA kahe che-- zrI nandI sUtra 66
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravyakSetrakAla bhAvAnAM madhye yasya vRddho yasya vRddhirbhavati, yasya ca na bhavatIti varNanam "je raSTra yuThThI" ItyAdi. kALanI vRddhi thavAthI dravya, kSetra, kALa ane bhAva, e cArenI paNa niyamita vRddhi thAya che, ahIM "mA" A zabda paryAyane bedhaka che. "kALanI vRddhi thavAthI cArenI vRddhi thAya che" tenuM tAtparya A pramANe che jyAre sUphama, sUkSmatara ane sUkSmatama rUpathI avadhijJAnane viSayabhUta kALa vandrita thAya che tyAre evI sthitimAM te kALathI kSetranI, dravyanI, ane dravyaparyAnI vRddhi thAya che. kALane jyAre eka paNa samaya vardhita thaI jAya che tyAre e samaye kSetrane prabhUta pradeza vadhI jAya che, ane prabhUta pradeza vadhatAM ja dravyanI paNa vRddhi thaI jAya che, kAraNa ke AkAzarUpa kSetranA pratyeka pradeza para dravyanI pracuratA rahela hoya che. jyAre dravyanI pracuratArUpa vRddhi thaI jAya che tyAre tenAthI Apa Apa te paNa siddha thaI jAya che ke paryAye paNa vardhita thaI jAya che, kAraNa ke dareka dravyamAM paryAnI puSkaLatA rahelI hoya che. zaMkA-kALanI vRddhi thavAthI te A rIte dravya, kSetra ane bhAvanI ja vRddhi thavAnuM sAbita thAya che, kALanI nahIM. te pachI sUtrakAra evuM kema kahe che ke kALanI vRddhi thatAM dravyAdi cAranI vRddhi thAya che? ahIM te evuM ja kahevuM joIe ke kALanI vRddhi thavAthI dravyAdi traNanI ja vRddhi thAya che. uttara-zaMkA te barAbara che paNa sUtrakAre evuM je kahyuM che te sAmAnya rUpathI kahyuM che. jema-devadatte khAI lIdhAthI " AkhuM kuTuMba khAya che" evuM vahevAramAM kahevAya che. nahIM te evuM kahevuM joIe ke devadatta sivAyanuM AkhuM kuTuMba khAya che. kuTuMbanI aMdara te devadatta paNa AvI jAya che, te te e samaye khAte hetuM nathI. teNe te, khAI lIdhuM che, chatAM paNa "AkhuM kuTuMba khAya che" evuM vyavahAramAM kahevAya che. e ja pramANe kALanI vRddhi thavAthI dravyAdi zrI nandI sUtra 67.
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ cArenI vRddhi thAya che. A kathana paNa vyAvahArika che, kAraNa ke traNanI ja vRddhi thAya che; kALa te jAte ja vRddhi pAmela ja che. avadhijJAnanA viSayabhUta kSetranI vRddhi thavAthI kALamAM vRddhi bhajanIya che-thAya paNa che ane nathI paNa thatI. kSetra atyanta sUkSma che, ane kALa tenI apekSAe sthaLa che. jyAre avadhijJAnanuM prabhUta kSetra vadhI jAya che tyAre te enA kALamAM paNa vRddhi AvI jAya che, paNa jyAre kSetra alpa rahe che te samaye kALamAM vRddhi thatI nathI. je evuM mAnavAmAM na Ave te jyAre kSetramAM pradeza Adi rUpe vRddhi thaze tyAre te samaye kALanI paNa niyamathI samayAdirUpathI vRddhi thaze ja, evI sthitimAM kSetranA aMgulamAtra-zreNirUpamAM vadhavAthI asaMkhyaya avasarpiNIrUpathI kALamAM vRddhi thavA lAgaze-"guramitte gof Gofto asaMfam" AvuM siddhAMta vacana che te trIjI gAthAmAM je evuM kahyuM che ke-"ADhiyA putyutta"arthAta-je samaya kALanI apekSAe avadhijJAna eka AvalikArUpa kALane dekhe che tyAre te aMgulapRthakatvaparimita kSetrane dekhe che te virUddha paDaze. kAraNa ke aMgulapRthakatvaparimitakSetrane viSaya hovAthI asaMkhya avasarpiNarUpamAM kALa vaddhita che. tethI A valikArUpa kALane na jotAM asaMkhyayaavasarpiNIrUpa kALane ja je joIe, paNa evuM nathI, kAraNa ke ahIM prabhUtarUpamAM kSetranI vRddhi thaI nathI, tethI kSetranI vRddhimAM kALanI vRddhi bhajanIya ja mAnavI joIe. jyAre kSetranI vRddhi thAya che tyAre dravya ane paryAya, e bane ja niyamathI ja vardhita thAya che. A jAte ja samajavA jevI vAta che. jyAre dravya ane paryAyamAM vRddhi thAya che te samaye kSetra ane kALamAM vRddhi bhajanIya hoya che--te kayAreka vadhe paNa che kayAreka nathI paNa vadhatA, kAraNa ke dravya ane paryAyanI apekSAe kSetra ane kALa sthaLa che. eka ja nabha pradezarUpa kSetramAM anaMta skaMdhane avagAha thaI rahyo che tethI e zrI nandI sUtra
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ cesa che ke kSetranI apekSAe dravya sUkSma che ane dravyanI apekSAe kSetra sthULa che. eja pramANe dravyanI apekSAe paryAya sUkSma che, kAraNa ke eka ja dravyamAM aneka paryAyAnu hAvu. sabhavita che, tethI dravya paryAyanI vRddhimAM kSetra ane kALanI vRddhi bhajanIya matAvI che. kSetra ane kALa, e avasthita che, te paNa jyAre te pramANenA zubha adhyavasAyavazathI avidhajJAnamAM avidhajJAnAvaraNa kamanA kSApazamanA vRddhi thAya che tyAre te vadhAre dravyane viSaya karanArU thAya che. A rIte kSetra ane kALamAM avasthitatA heAvA chatAM paNa dravya vadhI ja jAya che. jyAre dravyanI vRddhi thAya che tyAre pA~yA paNa niyamathI ja vadhI jAya che, kAraNa ke pratyeka dravyamAM saMkhyeya athavA asakhyeya paryAnA pariccheda thavAnu avadhijJAna dvArA thAya che. paryAMcAnI vRddhimAM dravyanI vRddhi bhajanIya che--te thAya paNa che ane nathI paNa thatI. A pramANe kALanI vRddhimAM drabyAdikeAmAM niyamataH vRddhinuM, kSetra vRddhi thatAM kALavRddhimAM bhajanIyatAnu, tathA dravya pAMcAmAM niyamataH vRdhdhina, dravya-paryAcAnI vRdhdhimAM kSetra ane kALanI bhajanIyatAnuM, draSyavrudhdhimAM paryAyAnI niyamataH vRdhdhinu ane paryAyavrudhdhimAM dravya vRdhdhinI bhajanIyatAnuM spaSTIkaraNa karAyuM che. zakA--" 'zuddhamAjiyALa mAmasaMlagna. " ItyAdigAthAdvArA paraspara saMbaMdha hAvAthI avadhijJAnanA viSayabhUta pragaTa karela kSetra ane kALanA ke-je jaghanya madhyama ane utkRSTa rUpe vahu vaccelA che tathA je aMgula ane Ava likAnA asa Mkhyeya bhAga Adi rUpe pragaTa karela che evA kSetranA pradezeAnI ane kALanA samayeAnI sakhyAmAM aMdaro-aMdara tulyatA che ke hInAdhikatA che ? uttara--hInAdhikatA che, te A pramANe che--jaghanya avadhijJAnanA viSayabhUta je AvalikAnA asaMkhyAtamAM bhAgarUpa kALa che temAM jeTalA asa`khyAta samaya che temanI apekSAe jaghanya avadhijJAnanA viSayabhUta thayela anulanAM asaMkhyAtamAM bhAga rUpa kSetramAM ja je asaMkhyAta pradeza chete asa khyAta gaNAM che. A pramANe sarvatra avadhinA viSayabhUta kALanI apekSAe aviSenA viSayabhUta kSetramAM asaMkhyeya gaNAM pradeza jANavA joI e A pramANenAM vanathI kALanI apekSAe kSetramAM asa'dhyeyaguNutA kevI rIte jaNAya che teA kahe che-"mullumo ca hodda ddAjo " ItyAdi. kALa sUkSma hAya che. ane tenAM karatAM kSetra sUkSma hoya che. gulazreNimAtra kSetramAM asaMkhyAta avasarpiNI kALa sthita che. A gAthAnA khulAsAvAra arthe A pramANe che--kALa eTalA sUkSma heAya che ke kamaLanA tarA upara rAkhelAM eTale ke eka zrI nandI sUtra 69
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ samaya che temanI apekSAe jaghanya avadhijJAnanA viSayabhUta thayela aMgulanAM asaMkhyAtamAM bhAga rUpa kSetramAM ja je asaMkhyAta pradeza che teo asaMkhyAta gaNAM che. A pramANe sarvatra avadhinA viSayabhUta kALanI apekSAe avadhinA viSayabhUta kSetramAM asaMkhyaya gaNuM pradeza jANavA joIe. kSetrasya kAlAdasaMkhyayaguNatA pratItI hetulthanam A pramANenAM varNanathI kALanI apekSAe kSetramAM asaMyeyaguNatA kevI rIte jaNAya che ? te kahe che-"suhu cora vaDhi" ItyAdi. kALa sUkSama hoya che. ane tenAM karatAM kSetra sUkSama hoya che. aMgulazreNimAtra kSetramAM asaMkhyAta avasarpiNI kALa sthita che. A gAthAne khulAsAvAra artha A pramANe che-kALa eTale sUkSama hoya che ke kamaLanA tarA upara rAkhelAM eTale ke eka upara eka rAkhelAM se pAnane bhedatAM eka eka pAnanA bhedanamAM asaMkhyAta samaya lAge che, evuM AgamamAM pratipAdita karAyuM che. samaya eTale badhe sUma che ke jethI te asaMkhyAta samaya bhinna-bhinna-rUpe vibhAjIta karI zakAtAM nathI. A kALathI kSetra sUkSmatara hoya che, kAraNa ke eka pramANagulamAtra zreNirUpa nabha khaMDa kSetramAM pratyeka pradezanI upara samayanI gaNatrIthI asaMkhyAta avasarpiNIomAM jeTalA samaya hoya che eTalA pramANa pradeza rahe che, tethI kALathI asaMkhyAta gaNuM kSetra hoya che. kSetra karatAM paNa asaMkhyAta gaNuM dravya hoya che. tathA dravyanAM karatAM avadhijJAnanI viSayabhUta paryAye saMkhyAta gaNI athavA asaMkhyAta gaNI hoya che, tethI aMgulazreNimAtra kSetramAM pradezanuM pramANa asaMkhyAta avasarpiNIonAM rAzipramANu siddha thAya che. A pramANe vardhamAna avadhijJAnanuM varNana thayuM che . 8 - 12 che zrI nandI sUtra 70
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ hIyamAnAvadhijJAna varNanam have hIyamAna avadhijJAnanuM varNana kare che- je viM te phrIyamAkharca niALa" ItyAdi. ziSya pUche che--he bhadanta ! pUrva nirdiSTa hIyamAna avadhijJAnanuM zuM svarUpa che ? uttara-he ziSya! A avadhijJAna jyAre utpanna thAya che tyAre vadhAre viSayavALuM hoya che paNa pariNAmazuddhi ochI thaI javAthI kramazaH a5-alpa viSayaka thatuM jAya che. e ja vAta TIkAkAre "pUrvAvasthApekSavAghoDadho DrAtamupajIta" A vAkaya dvArA pragaTa karI che. aprazasta adhyavasAya sthAnomAM vartamAna jIvanuM avadhijJAna sarvataHcAre dizAomAM vartamAna padArthone jANavArUpa kriyA karavAthI kramazaH ghaTatuM rahe che. zubha adhyavasAyanA vazathI prApta karAyeluM avadhijJAna avirata samyagdaSTinuM hIyamAna thatuM jAya che. cAritrasaMpanna avadhijJAnInuM avadhijJAna paNa hIyamAna hoya che. eTale ke cAhe dezavirati zrAvaka hoya ke cAhe sarvavirati saMpanna aNagAra hoya, tenuM paNa avadhijJAna hIyamAna thatuM jAya che. saMkilazyamAna jIvanuM-badhyamAna karmanA saMsargathI uttarottara saMkaleza bhAvane pAmela jIvana, tathA aprazastalezyAthI uparaMjita thayela aneka azubha arthanuM cintana karavAmAM tatpara banela evAM avizuddha cAritrasaMpanna dezavirati gRhasthanuM ane sarvaviratisaMpanna sAdhunuM paNa avadhijJAna sarvataH samantAt hIyamAna hoya che. A prakAranuM hIyamAna avadhijJAnanuM svarUpa che. tene bhAvArtha kta eTale ja che ke je rIte parimita dAhyAvastuomAM lAgelI agni na dAhRA padArtha na maLavAthI kramazaH ghaTatI jAya che e ja pramANe je avadhijJAna pariNAmanI vizuddhinA abhAve kramazaH ghaTatuM jAya che te hIyamAna che || sUtra 13 zrI nandI sUtra 71
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratipAtyavadhijJAna varNanam "he viM vAru gohinA" ItyAdi. ziSyane prazna-"pratipati avadhijJAnanuM zuM svarUpa che?" uttara-pratipAti avadhijJAnanuM svarUpa A pramANe che-je avadhijJAna jaghanyathI aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAgane athavA saMkhyAtamAM bhAgane, bAlAne ane bAlApRthakatvane, zikSAne athavA likSApRthakatvane, yUkAne athavA cUkApRthakatvane, yavamadhyane athavA yavamadhyapRthakatvane, aMgulane athavA aMgulapRthakatvane, pAdana athavA pAdapRthakatvane, kukSine athavA kukSipRthakatvane, dhanuSane athavA dhanuSapRthakatvane, gabhUtane athavA gaLyutapRthakatvane, janane athavA jana pRthakatvane, janazatane athavA janazatapRthakatvane, jana sahastrane athavA janasahastrapRthakatvane, yojanalakSane, athavA janalakSapRthakatvane janakaTIne athavA janake TIpathakatvane, janasaMkhyayane athavA janasaMkhyayapRthakatvane, janaasaMkhyayane athavA janaasaMkhyayapRthakatvane, utkRSTa rUpathI samasta lakane dekhIne paNa tevA prakAranA kSapazamajanya hovAthI pradIpanI jema naSTa thaI jAya che te pratipAti avadhijJAna che. ahIM e jANavuM joIe ke ATha bAlAstronI eka zikSA thAya che, ATha liMkSAonI eka yUkA, ATha yUkAone eka yavamadhya, ATha yavamathyane eka aMgula, cha aMgulane eka pAda (pAdane madhya pradeza, be yAdanI eka vitati ta) be vitationI eka patni (hAtha). be rAtnionI eka kukSi, be kukSionuM eka dhanuSa, be hajAra dhanuSanuM eka gabhUta (kesa) ane cAra gabhUtone eka jana thAya che. janasaMkhyAnI uttarottara vRddhi thavAthI janazata, janasahastra, janalakSa, janakeTI, janakeTIkeTI, yojanasaMkhyaya ane janaasaMkhyaya thAya che. bethI laIne nava sudhInAne pRthakatva kahe che. A jJAnane pAMcamo bheda tha. | sU 14 . zrI nandI sUtra
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ apratipAtyavadhijJAna varNanam "sejita anivArboddinALa " ItyAdi. ziSya pUche che--" apratipAti avadhijJAnanuM zuM svarUpa che? " uttara:----apratipAti avadhijJAnanuM svarUpa A pramANe che je avadhijJAnanI sahAyatAthI avidhajJAnI AtmA alAkAkAza sudhInA eka paNa AkAza pradezane athavA ghaNAM AkAzapradezane jANe ane dekhe che te apratipAti avadhijJAna che. eja vAta " jeNa alogassa egamavi AgAsapaesa jANai pAsai " ItyAdi. paMkitao dvArA batAvavAmAM AvI che jo ke aleAkAkAzamAM avadhijJAna vaDe draSTa keAi vastu nathI te paNa je evu kahyu che ke " avadhijJAnI aleAkAkAzanA eka athavA aneka pradezone jANe dekhe che'' te mAtra tenI zaktimAtrane ja patAvavA mATe kahela che. eTale ke A apratipAti adhijJAnamAM eTalI zakti che ke te aleAkAkAza sudhInA paNa eka athavA aneka pradezezane jANI zake che evI zakita paNa temAM tevA prakAranA kSayApazamathI pedA thayela sAmarthyathI ja hAya che. avadhijJAna phakta rUpI dravyane ja viSaya kare che. arUpI dravyane nahIM. AkAzanA padArtho paNa A rIte arUpI ja che, te e tenA viSaya thai zakatA nathI tathA khIjA koI dravya alAkAkAzamAM nathI. AvI sthitimAM sUtramAM je "aleAkAkAzanA eka pradeza pradezane athavA ghaNA pradezane te jANe dekhe che" evuM kahela che te phakta tenA samAne pragaTa karavAne mATe ja kahela che ema mAnavuM joI e. dharmAdika dravyonA jeTalAM AkAzamAM nivAsa che te leAkAkAza tathA tenI bahAra Avela AkAzanuM nAma aleAkAkAza che. apratipAti avadhijJAna kevaLajJAnane utpanna karyA vinA chUTatu nathI, tenA bhAvArtha A che ke jema prAbhAtika prakAza sUryodaya thayA vinA haTatA nathI, athavA jema phaLavALAM vRkSanA phUla vinA phaLa utpanna karatAM nathI e ja pramANe je avadhijJAna kevaLajJAnanI prApti karyA vinA jIvathI chUTatu nathI te apratipAti avadhijJAna che. athavA jema sAmA pakSanA nAyaka haNAtAM tenI senAnI anya vyakti dvArA vijayazIla rAjA parAbhava pAmatA nathI, tathA bAkInAM zatru daLane harAvIne te jema rAjyazrInA leAktA ane che eja pramANe adhijJAnI AtmAmAM koi evAM karmInA adhijJAnAvaraNIya karmonA kSayApazama hAya che ke jainA prabhAvathI te kamazatruonA nAyaka rUpI mAhanIya kA nAza karIne ane tenA abhAvamAM anya kazatrue vaDe avijita thaI ne parAbhava pAmatA nathI, paNa bAkI rahela zeSakazatruone paNa jItIne avazya ja kevaLajJAna prApta kare che. Aja apratipAti avadhijJAnanuM svarUpa che. sU 15 / / ' zrI nandI sUtra 73
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravyAghapekSayA avadhijJAnasya bhedathanam A rIte avadhijJAnanA cha bhedanuM kathana karIne have dravya AdinI apakSAe tenA bheda batAve che-"tuM mAro jaccidaM" ItyAdi dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI apekSAe te avadhijJAna sakSepathI cAra prakAranuM kahela che. e ja vAta. A sUtra dvArA pragaTa karavAmAM Ave che-te avadhijJAna saMkSepamAM cAra prakAranuM prarUpita karAyuM che. te cAra prakAra A chedravyanI apekSAe, kSetranI apekSAe, kALanI apekSAe ane bhAvanI apekSAe teomAM dravyanI apekSAe avadhijJAnavALe AtmA jaghanya avasthAmAM aneka rUpI dravyane, tejasabhASAnI prAgya vagaNanA antarAlavatI dravyone vizeSa rUpa AkArathI jANe che ane sAmAnya rUpa AkArathI dekhe che. vastune vizeSa rUpathI jANavI te jJAna che ane sAmAnyarUpathI tene grahaNa karavI te darzana che. tathA utkRSTa rUpe te avadhijJAnI AtmA samasta rUpI dravyone-bAdara sUkSama rUpI padArthone jANe che ane dekhe che. zaMkA - jJAnanI pahelA darzana hoya che pachI jJAna. te pachI zA mATe evA kamanuM ullaMghana karIne sUtrakAre sUtramAM pahelAM " jANe che" evuM kahyuM ane pachI "dekhe che" evuM kahyuM che ? uttara-A pramANe sUtrakAranA kathanane bhAva A che-jeTalI paNa labdhio hoya che te badhI sAkAra upagavALA jIvane hoya che, nirAkAra upagavALAM jIvane nahIM. kAraNa ke avadhi paNa eka khAsa labdhi che. te kAraNe te jyAre prathama utpanna thAya che tyAre jJAnarUpe ja utnanna thAya che. darzana rUpe nahIM. temAM kamazaH upayoganI pravRtti thAya che. jJAne paganI pachI darzanarUpa paNa upayoga heya che. tethI sUtrakAre sUtramAM paheluM jJAna kahyuM che ane pachI darzana karyuM che. athavA-A adhyayanamAM samyaga jJAnanI prarUpaNA ja mukhyatve karavAnI che. tenI anuganI zarUAtamAM maMgaLa nimitta jJAna paMcakarUpa bhAvanaMdI vaktavya che. ane eja bhAvanaMdInI prarUpaNAne mATe A adhyayanane prAraMbha thaye che. zrI nandI sUtra 74
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ tethI A sthitimAM samyagU jJAna ahIM mukhya mAnela che, mithyAjJAna nahIM. kAraNa ke mithyAjJAnamAM maMgaLanI tarapha heturUpatA nathI. A heturUpatA samyaga jJAnamAM ja che kAraNa ke mithyAdarzananI sAthe rahetuM nathI. darzanamAM evI vAta nathI. te je pramANe avadhijJAna rUpa samyagajJAnanI sAthe rahe che te ja pramANe mithyAjJAnarUpa-vibhaMgAvadhinI sAthe paNa rahe che. tethI darzana mukhya nathI, je pradhAna (mukhya) hoya che tene ja anuyAyI lauki ane lakattara mArga hoya che. A rIte pradhAna hovAthI sUtramAM prathama jJAna kahyuM che ane pachI darzana kahyuM che. kSetranI apekSAe avadhijJAnI jaghanya rUpathI aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAganA kSetrane jANe che ane dekhe che. utkRSTarUpathI alakAkAzamAM je asaMkhyAta khaMDa saMbhavita thaI jAya te temane paNa avadhijJAnI jANI zake che ane dekhI zake che. lokonuM pramANa cauda rAju batAvyuM che. kALanI apekSAe avadhijJAnI jaghanyathI AvalikAnA asaMkhyAtamAM bhAgane jANe che ane dekhe che. ane utka bdanI apekSAe asaMkhyAta utsaNiI pramANe ane asaMkhyAta avasarpiNI pramANa bhUta ane bhaviSyakALane jANe che ane dekhe che. tathA vartamAnakALane paNa jANe che ane dekhe che. bhAvanI apekSAe avadhijJAnI jaghanyarUpathI aneka paryAne jANe che ane dekhe che. paryAnA AdhArabhUta dravya anaMta che tethI te apekSAe anaMta paryAyane jANavA dekhavAnI vAta avadhijJAnInA bhAvanI apekSAe kahela che, eka dravyanI apekSAe nahIM. eka dravyanI apekSAe te avadhijJAnI saMkhyAta athavA asaMkhyAta paryAyAne ja jANe che tathA dekhe che. utkarSathI avadhijJAnI jIva anaMta paryAne jANe ane dekhe che. jaghanya rUpathI paNa avadhijJAnI anaMta paryAne jANe che ane utkRSTathI paNa anaMta paryAene jANe che. temAM jaghanyanA karatAM utkRSTa anaMtagaNuM hoya che, tethI avadhijJAnI jaghanyathI sarva rUpI dravyonI apekSAe paryAyanA anaMtamAM bhAgane jANe ane dekhe che. A rIte avadhijJAnanuM dravyAdika bhedanI apekSAe varNana karIne sUtrakAra have A viSayamAM saMgraha gAthAnuM kathana kare che-- zrI nandI sUtra 75
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ '' goddo mava pakhta rU o " ItyAdi---- ca bhAvapratyayika ane guNapratyayikanA bhedathI avadhijJAna e prakAranuM hoya che, A bhane prakAranAM adhijJAnanA aneka bheda che. dravya, kSetra ene kALa tathA OM zabdathI vA viSaya karavAnA kAraNe avadhijJAnanAM khIjA paNa cAra bheda thAya che. paramANu ane skaMdha Adi dravyane viSaya karanArU avadhijJAna dravya avadhijJAna che. aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAga Adi viziSTa kSetranA bheDhathI kSetrane viSaya karanArU' avadhijJAna kSetra avadhijJAna che. AvalikAnA asa caiya bhAga AdithI upalakSita kALanA bhedathI kALane viSaya karanArU avadhijJAna kALa avadhijJAna che. bhAve ne-paryA A pramANe avadhijJAnanuM vana karIne have sUtrakAra niyata avadhivALAnuM ane aniyata avadhivALAnuM varNana kare che--< ne ca veva sityayAtrA '' ityAdi, nArakI jIva, deva ane tIrthaMkara e niyamataH adhijJAnavALAM hAya che, A adhijJAna vaDe teo sarva padArthone sadezathI jANe che ane dekhe che, eka dezathI nahIM. tenuM tAtparyaM phakta eja che ke avadhijJAnanA viSaya keTalIka pA~cA sahita rUpI dravya che. tIrthaMkara, deva ane nArakI e, leAkamAM rahelAM padArthane sadezathI jANe che ane dekhe che, manuSya ane tIya ca keTalIka paryA| sahita rUpI padArthane eka dezathI jANe che. temanAmAM manuSyA sa dezathI paNa jANe che. 69 saMgrahagAthAbhyAmavadhijJAna varNanam vaNuM AdinI apekSAe aneka aneka prakAranuM hAvAthI cAne viSaya karanArU avizvajJAna bhAva adhijJAna che // 1 // zakA--gAthAmAM je " pardhAnta sarvataH vahu '" evu' pada rAkhyu che. tethI ja " anave avAyA: manti " A gAthAMzanA atha grahaNa thaI jAya che tethI tenI koI sArthakatA nathI. kAraNa ke " avayeH avAjJA mavanti tenAthI je nArakI, deva tathA tIrthaMkarAmAM niyatAvadhikatva rUpa atha pragaTa karAyA che. tenA lAbha , zrI nandI sUtra 76
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ "patti sarvataH 4" A gAthAMzathI barAbara thaI jAya che. bIje paNa evuM kahyuM che-deva tathA nArakIone bhavapratyayika avadhijJAna thAya che. A kathanathI A vAtane samarthana maLavAmAM kaI muzkelI paDatI nathI. ke deva ane nArakIene avadhijJAna janmathI ja hoya che. tathA tIrthakarene paNa je janmathI ja avadhijJAna hoya che te temane parabhavathI ja maLeluM hoya che. tethI parabhavamAM samutpanna avadhijJAnanI prApti janmathI ja teomAM svAbhAvika rIte ja siddha thAya che. uttara--je ke " tti sarvataH su" mAtra eTaluM ja kahevAthI nArakI tathA devAdikemAM niyatAdhikatA siddha thaI jAya che te pachI "teomAM ava vijJAna sarvakALa avasthAyI hoya che tenI siddhi " pratti sarvataH ?? eTaluM mAtra kahevAthI thatI nathI. tethI nArakI, deva tathA tIrthakara sadA avadhijJAnavALAM hoya che e vAtane batAvavAne mATe "vaH savAra mAnti" evuM kahyuM che. tethI A gAthAMza sArthaka ja che nirarthaka nathI. zaMkA--tIrthakaramAM avadhijJAna sarvakALa rahe che A kathana ApanI virUddha paDe che, kAraNa ke kevaLajJAna thatAM temAMthI avadhijJAna chUTI jAya che. uttara-tIrthakaronuM avadhijJAna sarvakALa avasthAyI rahe che. A kathana teomAM chadhastha kALanI apekSAe ja jANavuM joIe. ane eja kALanI ahIM vivakSA che. A gAthAne arthe avataraNa sahita bIjI rIte karAya che-athavA A rIte avadhijJAna kahI devAyuM che have je bAhyAvadhika hoya che tathA je bAhAvadhika nathI hotAM temane batAvavAmAM Ave che -"ne rU-reva" ityAdi. narayika, deva tathA tIrthakara teo avadhijJAnathI abAhya hoya che eTale ke teo tenAthI bahAra hotA nathI. eTale ke avadhijJAnathI prApta kSetrane antarAlavatI hoya che. tathA sarvataH samasta ja dizAomAM ane vidizAemAM dekhe che. zaMkA--"zavaH vahyiAH mavanita" eTalAthI ja "sarvata" AnA arthanI siddhi thaI jAya che to pachI "sarvataH" A kathana nirarthaka thaI jAya che? uttara-evuM nathI. avadhijJAnanA sadUbhAvamAM paNa samasta avadhijJAnI sarva taraphanA padArthone jeta nathI. keI keI avadhijJAnI evA paNa hoya che jemane digantarAlanuM paNa darzana thatuM nathI. avadhijJAnanI A vicitratA che tethI sarvattaH " A kathana vyartha jatuM nathI. tArA A pratyakSa pramANa rUpa avadhijJAnanuM varNana thayuM. e sUtra 16 che have sUtrakAra mana:paryavajJAnanuM varNana kare che-"se jiM teM mApAvanA" ItyAdi. zrI nandI sUtra 77
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ manaH paryayajJAna svarUpa varNanam jabU svAmI zrI sudharmA svAmIne pUche che-he bhadanta! pUrva nirdiSTa manaHparyavajJAnanuM zuM svarUpa che ? uttaramAM sudharmAsvAmI, bhagavAna mahAvIra, ane gautamasvAmIne mana:paryavajJAnanA viSayamAM je saMvAda thaye te kahe che. gautama svAmI pUche che. "maLapattavALA ItyAdi. he bhadanta ! mana:paryavajJAna manane utpanna thAya che ke amanuSyane? javAbamAM bhagavAne kahyuM-"he gautama! mana:paryavajJAna manuSyane utpanna thAya che amanuSyane nahIM. manuSya jAtithI bhinna deva, nArakI ane tiryaMca gatinA jIvane mana 5ryavajJAna utpanna thatuM nathI, kAraNa ke mana:paryava jJAnanI utpattinuM kAraNa viziSTa cAritranuM pAlana che. viziSTa cAritranuM pAlana e gatinA jIthI thatuM nathI. A pramANene bhagavAna zrI vardhamAna svAmI ane gautamane manaHpayajJAnanA viSayamAM saMvAda je A sUtramAM sudharmAsvAmIe pragaTa karyo che tene pragaTa karavAne temane hetu e che ke A varNanathI jaMbU svAmI manaHparyayajJAnanA viSayamAM sArI rIte jANakAra thAya. zaMkA-zrI vardhamAna svAmIne gautama svAmIe mana:paryayajJAnanA viSayamAM zA mATe pUchayuM? kAraNa ke teo pote ja cauda pUrvanA dhAraNa karanArA hatAM, sarvAkSarasaMnipAtI hatAM, saMbhinnazrotelabdhinA dhAraka hatA, samasta prajJApanIya padArthonA pariNAnamAM kuzaLa hatAM, pravacananA praNetA ane sarvajJakalpa hatAM. uttara--je ke gautama svAmI pite ja mana 5ryajJAnanA viSayamAM sAruM jJAna dharAvatAM hatAM te paNa bhagavAnane A viSayamAM je pUchayuM tenuM kAraNa e che ke teo potAnA ziSyone hitakArI zikSA detAM chatAM paNa ziSyanI zraddhAmAM dRDhatA lAvavAne mATe temanI sAme pharIthI pUche che. athavA-sUtra racavAnI maryAdA Aja paddhatithI cAle che tethI paNa gautamasvAmIe prabhune e pramANe pUchyuM te kaI rIte duSapAtra nathI. zrI nandI sUtra 78
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ "naDuM majuttA upam" ItyAdi. pharIthI gautama svAmI pUche che-"he bhadanta! je mana:paryayajJAna manune ja utpanna thAya che te zuM saMmUcchimamanuSyane utpanna thAya che ke garbhaja manuSyane ?" bhagavAna kahe che-"he gautama ! A mana paryayajJAna garbhaja manuSyone ja utpanna thAya che, saMmU7ima manuSyane nahI." strI ane puruSanA saMga vinA jemanI utpatti thAya che te saMmUchima kahevAya che. jemake uccAra prasavaNa AdimAM jIvanI utpatti thAya che. A janma ekendriya jIthI laIne asaMjJI paMcendriya sudhInA ivene heya che. A viSayamAM vizeSa jANavuM hoya te Avazyaka sUtranI amArI banAvelI muniSiNI TIkA jevI joIe. je jIvanI utpatti garbhAzayamAMthI thAya che teo garbhavyutkAtika che. garbhAzayamAM je jIvenI vyutkAnti (utpatti) thAya che teo garbhavyutkAntika che, A garbhavyatkAtikane zabdArtha che. athavA garbhamAMthI jemanI vyutkAnti (niSka maNa, (nikaLavAnuM) thAya che teo garbhavyutkAntika che. garbhavyutkAntika jIva be prakAranA hoya che-eka manuSya, bIjAM paMcendriyatiryaMcanika. garbhavyutkAntika manuSya paNa karmabhUmija, akarmabhUmi eTale ke bhaMgabhUmija, ane antaraDhIpaja, A rIte traNa prakAranAM hoya che. paMdara karmabhUmimAM, trIsa akarmabhUmiemAM ane chappana aMtaradvIpamAM je utpanna thAya che, teo karmabhUmi ja, akarmabhUmija ane antaradvIpaja manuSya kahevAya che. "rU ma riyamapura '' ityAdi. je garbhavyutkrAntika manuSyane manaH paryayajJAna utpanna thAya che te te zuM karmabhUmigarbhajamanuSyane utpanna thAya che, athavA akarmabhUmigarbhaja manuSyane utpanna thAya che, ke antaradvIpa garbhajamanuSyane utpanna thAya che ? je bhUmimAM kRSi, vepAra, tapa:saMyama AdinuM anuSThAna mukhyatve karAya che te karmabhUmi che. te karmabhUmi pAMca bharata, pAMca airAvata ane pAMca mahavidehanA bhedathI paMdara batAvela che. temAM je garbhathI utpanna thAya che te karmabhUmija-garbhavyutkAntika manuSya che. je bhUmimAM pUrva kathita kRSi vagere karmAnuSThAna hatA nathI paNa kalpavRkSa vaDe ja jyAM jIvene bhega ane upabheganI sAmagrI maLatI rahe che zrI nandI sUtra 79
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ te akarmabhUmi che. teo pAMca haimavata kSetra, pAMca erAyavata kSetra, pAMca hari varSa kSetra, pAMca ramyukavarSa, pAMca devakuru, pAMca uttarakurukSetra, A pramANe trIsa che. jambudvIpamAM bharatakSetranI sImA para rahela himavAna parvatanI ane kera (cheDA) pUrva pazcima lavaNasamudramAM phelAyelI che. A rIte airavata kSetranI sImA para rahela zikharI parvatanA bane cheDA paNa lavaNasamudramAM phelAyelAM che. pratyeka cheDe be bhAgamAM vibhAjita hovAne kAraNe kula maLIne bane parvatanA ATha bhAga lavaNasamudramAM AvelA che. te bhAga dADhanA AkAranA che. pratyeka bhAga para yugaliyenI vastIvALA sAta, sAta, dvIpa hevAthI kula maLIne chappana che. teo lavaNasamudramAM AvelA hovAthI antaradvIpa kahevAya che. teomAM akarmabhUmi (gabhUmi)nI racanA che. gautamane e prazna sAMbhaLIne prabhue kahyuM"he gautama! mana paryaya jJAna karmabhUmija garbhavyutkAtika manuSyane ja thAya che, akarmabhUmi ja gayutkAntika manuSyane nahI. ane antaradvIpaja garbhavyutkAntika manuSyone paNa nahIM." nara janmabhUmi " ityAdi have gautama svAmI pharIthI prabhune pUche che-"he bhadanta ! je mana paryayajJAna karmabhUmigarbhaja manuSyone thAya che te zuM saMkhyAta varSanA AyuSyavALa karmabhUmigarbhaja manuSya che temane thAya che ke je asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUmigaja manuSya che temane thAya che?" eka kaTi pUrva Adi AyuvALAonuM nAma saMkhyAtavarSanA AyuvALA, ane gaNanAthI para papama Adi AyuvALAonuM nAma asaMkhyAta varSanA AyuvALAM che. gautamane e prazna sAMbhaLIne bhagavAne kahyuM: "he gautama ! mana:paryayajJAna saMkhyAta varSanAM AyuSyavALA evA karmabhUmigaja manuSyone ja utpanna thAya che. asaMkhyAta varSanAM AyuSyavALA karmabhUmigarbhaja manuSyane nahIM." navuM levANA 20 " ItyAdi. prabhue kahela te uttara sAMbhaLIne gautame pharIthI prabhune pUchayuM-"he bhadanta! je mana:paryayajJAna saMkhyAta varSanA AyuvALA karmabhUmigarbhaja manuSyane utpanna thAya che te te zuM paryAptaka saMkhyAta varSanAM AyuvALA karmabhUmigarbhaja mana ne thAya che athavA aparyAptaka saMkhyAta varSanAM AyuvALa karmabhUmigarbhaja manuSyane thAya che?" gautamane A prazna sAMbhaLIne prabhue kahyuM-"he gautama! manAparyayajJAna paryAptaka saMkhyAta varSanAM AyuvALA karmabhUmigarbhaja manuSyane zrI nandI sUtra 80
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja thAya che, aparyAptaka saMkhyAta varSanAM AyuvALA karma bhUmi garbhaja manuSyAne nahI. " pardAStaka nAma-kanA udayathI jemanI cha paryAsiyo pUrNa thaI cUkI che te paryAptaka manuSyo che ane aparyApta-nAmakarmAMnA udayathI jemanI paryAsiyo pUrNa thaI nathI te aparyAptaka manuSyo che. * ItyAdi. 66 jai pajjattaga0 "" 66 prabhudvArA pUrvokta uttarane sAMbhaLIne pharI gautame pUchyuM- he bhadanta ! jo mana:paryayajJAna, paryAptaka saMkhyAta varSanAM AyuvALA kama bhUmigabhajamanuSyone ja thAya che te zuM samyakdaSTi-paryAmaka-saMkhyAtavarSAyuSka kama bhUmija manuSyone utpanna thAya che ? ke pUrvoktavizeSaNa viziSTamithyAdraSTi manuSyone utpanna thAya che ? ke pUrvAMktavizeSaNasahita samyakRmithyAdaSTi manuSyone utpanna thAya che?" gautamanA A prazna sAMbhaLIne prabhue kahyuM- te manaHpayajJAna karyuM bhUmigabhaja, paryAptaka saMkhyAtavarSAyuSka (saMkhyAta vaSaeN nA AyuvALA ) samyagdaSTi manuSyone ja utpanna thAya che. paryAptaka, saMkhyAvarSIyuSka kama bhUmigarbha ja mithyArdaSTi manuSyone tathA paryAptakaAdivizeSaNaviziSTa mizrardaSTisaMpanna manuSyone utpanna thatu nathI. " tattvAmAM aviparIta jemanI dRSTi-rUci hoya che teo sabhyaSTi che, tathA tattvAmAM jemanI ruci viparIta hoya che teo mithyASTi che. antarmuhUta sudhI pratipattine abhimukha je hoya te mizrardaSTi che. eTale ke jenA udayasamayamAM yathArthatAnI ruci athavA aruci na thatAM dolAyamAna sthiti rahe te mizradRSTi che, ' nak sampa viTvi" ityAdi vaLI gautama svAmI pUche che-" he bhadanta ! A mana:paryaya jJAna paryAptaka, saMkhyAta nAM AyuvALA, karmabhUmigaja samyakdaSTi manuSyane utpanna thAya che teA zuM pUrvoktavizeSaNasahita sayatasamyagraSTi manuSyAne utpanna zrI nandI sUtra 81
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ thAya che ke pUrvoktavizeSaNasahita asaMyata-samyagadaSTi manuSyane utpanna thAya che? ke pUrvoktavizeSaNaviziSTa saMyatAsaMyata (paMcamaguNasthAnavastI zrAvaka) samyagadaSTi manuSyane utpanna thAya che ?" gautamane A prazna sAMbhaLIne bhagavAne kahyuM-"he gautama! A mana paryayajJAna je samyagRSTi saMyata che, paryAptaka che, saMkhyAta varSanAM AyuSyavALA che, karmabhUmimAM utpanna thayA che, ane garbhamAMthI jene janma thaye che temane ja utpanna thAya che. je samyagadaSTi manuSya saMyata nathI bhale teo paryAptaka haya, saMkhyAta varSanAM AyuSyavALA hoya, karmabhUmimAM janmyA hoya, garbhathI utpanna thayAM hoya, chatAM temane manaHparyayajJAna thatuM nathI, tathA je samadaSTi manuSya saMyatAsaMyata che, (paMcamaguNasthAnavartI che), paryAptaka che, saMkhyAta varSanAM AyuSyavALAM che, karmabhUmimAM janmelA che. garbhathI janmelAM che te paNa temane utpanna thatuM nathI. saMyatanuM tAtparya sarvavirativALA munijane che. asaMyatanuM tAtparya caturthaguNasthAnavartI avirata saMyamadaSTi, ane saMyatAsaMyatathI paMcamaguNasthAnavata dezavirati zrAvaka che. tAtparya e che ke A mana:paryayajJAna munijanene ja thAya che. caturthaguNasthAnavatI ke paMcamaguNasthAnavatta chane thatuM nathI. "zaru saMjayaNasmRii ItyAdi. vaLI gautama pUche che-"he bhadanta! je mana:paryayajJAna saMyata-samyagadaSTi manuSyane thAya che jema ke Ape upara kahyuM ke je manuSya paryAptaka che, saMkhyAta varSanAM AyuSyavALA che, karmabhUmimAM janmyAM che, ane garbhamAMthI utpanna thayAM che evAM sakaLasaMyamI sabhyadaSTi manuSyone mana:paryayajJAna thAya che, te zuM pUrvoktavizeSaNavALA pramatta-saMta-samyagadaSTine thAya che? athavA e che vizeSaNathI yukata apramatta-saMta-samyagadRSTi manuSyane thAya che?" bhAvArtha -gautamane prazna-A mana paryaya jJAna chaThThAM guNasthAnavata sanijanene thAya che ke sAtamAM guNasthAnavata munijanene thAya che? bhagavAna kahe che-"he gautama! A mana paryayajJAna eja samyagadaSTi manuSyane thAya che ke jeo paryAptaka Adi vizeSaNavALA hoya che, A pramatta banIne saMyamanuM pAlana kare che, eTale ke satamaguNasthAnavatI hoya che, jeo samyagadaSTi paryAptaka Adi vizeSaNathI suzobhita hovA chatAM paNa pramAdavALA thaIne saMyamanuM pAlana kare che-chaThThAguNasthAnavatI hoya che-temane mana 5ryayajJAna thatuM nathI." mehanIya Adi karmanA prabhAvathI je munijana saMjavalana kaSAya ane nidrA Adi rUpa keI eka pramAdamAM paDIne saMyamamAM zithilatA kare che teo pramattasaMyata che. evAM sAdhujana prAyaH gacachavAsI hoya che. temanA saMyamasthAnamAM kayAMka anupacAga paNa hoI zake che. jeo apramatta-saMyata hoya che zrI nandI sUtra
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ teo sAmAnya rIte jinakalpI hoya che, parihAra vizuddhi nAmanAM cAritranuM pAlana kare che. yathAlaMdakalpika hoya che, pratimApratipanna hoya che, saMyamamAM temane haMmezA upaga rahe che. ahIM je gacchavAsI sAdhujana che teo je pramAda rahita thaIne saMyamanuM pAlana kare che te teo paNa apramatta saMyata che. tathA gacchamAMthI nIkaLI gayela pramAdarahita sAdhujanene paNa apramatta ja jANavA joIe. "amaranA " ItyAdi. gautama manaHparyaya jJAnanI prAptinA pUrvakathita sarva nimitta sAMbhaLIne prabhune pharIthI pUche che-"he bhadanta! je Aja vAta che ke mana:paryayajJAna paryAsaka, saMyeya varSanA AyuvALAM, karmabhUmija, garbhavyutkAntika apramata-saMta samyagadaSTi manuSyane ja utpanna thAya che te zuM je RddhivALA, upara kahela vizeSaNavALA manuSyane utpanna thAya che ke trAddhirahita pUrvokatavizeSaNavALA manuSyone utpanna thAya che?" bhagavAne kahyuM-"he gautama! A manaHparyaya jJAna RddhivALA pUrvokatavizeSaNavALI manuSyane ja utpanna thAya che paNa Rddhirahita manuSyane prApta thatuM nathI. bhAvArtha-prabhue gautamane A sUtra dvArA e samajAvyuM ke je apramatta saMyata samyagadaSTi manuSyo addhivALA Ama-auSadhi Adi labdhivALA heya che temane ja A mana:paryayajJAna utpanna thAya che. jemane Ama-auSadhi Adi labdhi prApta thaI nathI temane thatuM nathI. keTalAka apramata-saMta-samyaga daSTi jIva viziSTa tathA uttarottara apUrva apUrva arthanA pratipAdaka AgamonA samyaga abhyAsathI temanA pUrNa jANakAra thaI jAya che, tethI temanAM cittamAM tIvra ane tIvratara zubha bhAvanA jAgRta thatI rahe che, tethI e bhAvanAonA prabhAvathI teo Amarza-auSadhi Adi labdhione prApta karyA kare che. je apramatta sayatene Amarza--eSadhi Adi labdhiomAMthI koI eka labdhi paNa prApta thaI gaI hoya, athavA avadhijJAnalabdhinA teo dhAranArA banI gayA hoya te temane manaHparyajJAna jarUra utpanna thAya che, paNa apramatta saMcamanA dhAraNa karanArA hovA chatAM paNa je teone Rddhi prApta thaI na hoya te evI sthitimAM temane mana:paryayajJAna utpanna thatuM nathI. zaMkA-Aja sUtranI zarUAtamAM "mana:paryaya jJAna manuSyane utpanna thAya che ema kahevA mAtrathI ja e vAta spaSTa thaI jAya che ke amanuSyane mana:paryAya jJAna utpanna thatuM nathI. chatAM paNa "manuSyALaf Nca" evuM zA mATe kahyuM? zrI nandI sUtra
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttara--tenuM kAraNa A pramANe che-ziSya traNa jAtanA DAya che (1) uSNaTitajJa, (ra) madhyamasa, (3) prapa`citajJa. temAM pahelA ane khIjA nakharanA je ziSyA hoya che tee guru vaDe kahevAyelA anA sAmarthyathI labhya ane jANI le che, paNa je trIjA nakharanA ziSyA hoya che teo gurunA dvArA kahevAdhelA anA sAmarthyathI labhya ane jANavAmAM akuzaLa mativALA hAya che, kAraNa ke temanI buddhi eTalI badhI kuzaLa hotI nathI, tethI temanI sAme jyAM sudhI vistArapUrvaka vAta kahevAmAM na Ave tyAM sudhI te samajI zakatA nathI. tethI ja tenA upara kRpA karavAnI bhAvanAthI prerAyelA guru mahArAja sAmarthya labhya atha paNa temane samajAvavAne mATe pravRttizIla rahe che, ane tethI teo tene pharIthI zabdo dvArA pragaTa kare che, mahApuruSa ghaNA dayALu haiAya che. tethI badhA jIvA para kRpA karavAnI bhAvanAthI pakSapAta vinA sAmAnyarUpe badhAne Adha thAya, evI eka abhilASAne tAbe thaIne athanu pratipAdana karyAM kare che. ane tene anurUpa temanI pravRtti thayA kare che. II su 17 / manaH paryayajJAnabheda varNanam RddhivALA apramatta sayatAne utpanna thatuM mana payajJAna e prakAranu hAya che, te sUtrakAra kahe che-"taSa suvid " ItyAdi---- te mana:paryaM yajJAna e rIte utpanna thAya che. te be prakAra A che-pahelu numatti ane bIjI vipumati mati-zabdanA artha sa Mvedana--" jJAna " che. jI' zabdanA artha sAmAnya che. A rIte viSayane sAmAnyarUpathI grahaNu karanArU jJAna Rnumati ane viSayane vizeSarUpathI grahaNa karanArUM jJAna vipulamati che. jemake-teNe ghaDAnA vicAra karyuM " A prakAranI adhyavasAyanI hetubhUta je keTalIka paryAyaviziSTa manedravyanI prApti che te Rnnumati manaHpaya jJAna che. tathA "teNe je ghaDAnA vicAra karyAM che te seAnAnA manelA ghaDAne vicAra karyo che, tathA te sthULa che, navIna che, ane keTaDImAM rAkhele che A rIte je vizeSa jJAnanI hetubhUta maneAdravyanI prApti che te vipulamati mana:paryaya jJAna che. athavA je jJAna vipula mahu-vizeSa-saMkhyAsa'panna vastune grahaNa kare che, athavA aneka paryAyavALI dhArelI ghaTAdi vastuvizeSane jANe che te vipulamati mana:paryaya jJAna che. e anne prakAranA manApaya jJAnane sakSasamAM " zrI nandI sUtra 84
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAra prakAranuM batAvyuM che, te A pramANe che-dravyanI apekSAe, kSetranI apekSAe, kALanI apekSAe ane bhAvanI apekSAe. temanAmAM dravyanI apekSAe laIne mana:paryayajJAna anaMtAnaMta pradezavALA skaMdhane jANe ane dekhe che. pudgalaparamANuonI eka viziSTa avasthArUpa pariNatinuM nAma skaMdha che. aDhAI dvIpavatI manavALI saMjJI paMcendriya paryApta kaI paNa vastunuM cintavana manathI kare che, cintavananA samaye cittanIya vastunA bheda pramANe cintana kAryamAM pravRtta mana bhinna bhinna AkRtiyone dhAraNa karatuM rahe che, e AkRtiyo ja mananI paryAyo che. e mAnasika AkRtiyone mana:paryayajJAnI sAkSAt jANe che, ane cintanIya vastune mana:paryayajJAnI anumAnathI jANe che. jema keI mAnasazAstrane abhyAsI keIne cahere jeIne athavA ceSTA pratyakSa joIne tenA AdhAre vyakitanA mane gata bhAvene anumAnathI jANI le che, eja rIte manaHpayajJAnI mana:paryayajJAnathI keInA mananI AkRtiyone pratyakSa joIne tyAra pachI abhyAsane kAraNe evuM anumAna karI le che ke A vyakitae amuka vastunuM cintavana karyuM che. A rIte manarUpathI pariNata audha dvArA joyela bAhya ghaTAdika rUpa artha manaHparyayajJAnI pratyakSarUpe jANatA nathI, tene te te anumAnathI ja jANe che. pratyakSa rUpe te te mane dravyane ja jANe che, kAraNa ke te e vicAra kare che ke eNe amuka vastunuM cittavana karyuM che kAraNa ke tenuM mana e vastunAM cittavana samaye jarUra thanArI amuka prakAranI pariNati-AkativALe che. je ema na hota te A prakAranI AkRti heta nahIM' A rIte cintanIya vastune anyathAnupapatti dvArA jANavuM eja anumAnathI jANyuM gaNAya che. jainadarzane anyathAnupattine anumAnathI bhinna mAnela nathI, tene antarbhAva anumAna pramANamAM karyo che. A rIte je ke manaH5ryayajJAnI mUrta dravyane ja jANe che, paNa anumAna dvArA te dharmAstikAya Adi amUrta dravyane paNa jANe che. e amUrta dravyone e manaparyayajJAna dvArA sAkSAtkAra karI zakAte nathI. tenuM tAtparya e che ke mana:paryayajJAnI cintavana karAyelA ghaTAdarUpa padArthane anumAnathI ja jANe che. Aja vAta pragaTa karavAne mATe sUtramAM sUtrakAre " si" A kriyAne prayoga karyo che. zrI nandI sUtra
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ athavA--sAmAnya rIte ekarUpajJAnamAM paNa dravyAkrikanI apekSAe kSayopazamanI vicitratA saMbhavita hAvAthI aneka prakAranA upayoga saMbhavita hoya che. jema ke te ja mana:paryaM yajJAnamAM Rnnumati ane vipulamatirUpa upayoganA saMbhava hAya che, tethI viziSTatara maneAdrabyAnA AkArAne jANavAne kAraNe sUtrakAre sUtramAM "jJAnAti A kriyA rAkhI che. ema kahevAnu tAtpa eja che ke mana:paryaM yajJAnI sAmAnyarUpathI maneAdravyAnA AkArAnA pariccheda jyAre kare che tyAre te apekSAe "te temane jIve che" ema kahevAya che, ane jyAre eja maneAdravyenA AkArAnu vizeSarUpathI pariccheda kare che tyAre te apekSA e " te temane jANe che" evu kahevAya che. A rIte eka ja jJAnamAM drazyAdikanI apekSAe kSayeApazcamanI vividhatA haiAvAthI upayoganI vividhatAnA sa'bhava che. ' dd jo ke sAmAnyarUpathI te te karmanA kSayApazama pota-potAnA jJAnAdikapa kAryonI pragaTatAmAM vividharUpa nahAtAM ekarUpa hAya che te paNu vacce dravyArdikAnI apekSAe kSayApazamamAM vicitratA AvI jAya che, tethI vividha upacAganI paNa saMbhAvanA rahe che. A rIte viziSTatara manadravyanA AkAzanA paricchedanI apekSAe sAmAnyarUpa manAdrayaiAnA AkArAnA paricchedane vyavahAranI apekSAe " juve che" ema kahela che. paramAnI apekSAe te te sAmAnyAkAranuM paricchedakSa RjumatijJAna paNa jJAna ja che. tenuM tAtpa phakata eTaluM ja che ke jyAre Rjumati sAmAnyagrAhI che teA pachI te `narUpa ja thayuM, tene jJAna kema kahyuM ?. to A zaMkAnuM samAdhAna e che ke te Rjumati sAmAnyagrAhI che te kharAkhara che paNa tenuM tAtparya evuM nathI ke te vizeSagrAhI nathI, phakata sAmAnyagrAhI ja che. enA Azaya kta eTalA ja che ke te Rjumati vizeSAne avazya jANe che paNa vipulamati jeTalAM vizeSAne jANe che teTalAM vizeSone Rnumati jANatuM nathI. eja vAta TIkAkAre 66 yataH sAmAnyarUpamapi manodravyAAra' pratiniyasamena pati" A paMkita dvArA spaSTa karI che. jyAM pratiniyatanuM grahaNu che eja jJAna che, dazana nathI. tethI sUtramAM paNa darzane zrI nandI sUtra 86
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ paga cAra prakAranA ja batAvyAM che, pAMca prakAranA nahIM. kAraNa ke mana:paryaya darzanane paramArthataH saMbhava nathI. vipulamati-eja manarUpathI pariNata karela aDhI dvIpa kSetravatI skaMdhane kaMIka vadhAre eTale ke aDhI AMgaLa mApanA bhUmirUpakSetramAM rahela skaMdhane laIne vadhAre dekhe che. tene bhAvArtha e che ke vipulamati te kSetranAM karatAM aDhI AgaLa vadhAre jANe che ane dekhe che. adhiktaratA dezanI apekSAe paNa hoI zake che, tethI dezanI apekSAe thayela e adhikataratAne dUra karavAne mATe sUtrakAre sUtramAM vipulatara pada mukayuM che. tenuM tAtparya e che ke vipulamati manaHparyayajJAnI cAre dizAonA rUpI padArthone jajumati mana:paryavajJAnI karatAM vipulatararUpe jANe ane dekhe che. te padArthone jANavA ane dekhavAnuM ajumatinAM karatAM atizaya phuTatara hoya che, e vAta vizuddhatara zabdathI spaSTa thAya che. skuTa pratibhAsa viparyayarUpa paNa hoI zake che, jema eka candramAmAM be candrone bhAsa thAya che. evA brAnDa sleTa pratibhAsanuM nivAraNa karavAne mATe sUtrakAre sUtramAM "vinimita" evuM pada rAkhyuM che. athavA pitA ane vipuSTatA e bane zabda ekAryavAcI paNa che. e banene prayoga sUtrakAre vividha dezanA ziSyone samajAvavAnI apekSAe ahIM rAkhe che. je ziSyanA dezamAM je zabda prasiddha haze tenAthI tenA bIjA zabdano artha samajAI jAze. * kSetranI apekSAe anumati mana:paryayajJAnI jaghanyarUpe aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAgamAM rahela rUpI padArthone jANe ane dekhe che, tathA utkRSTa rUpe A pRthvInI nIce ratnaprabhA pRthvInA uparitana ane adhastana kSullaka pratane paNa jANe ane dekhe che. zaMkA-A kSullaka pratara zuM che? uttara-lokAkAzanA pradeza uparitana ane adhastana pradeza vinAnA batAvavAmAM AvyA che. temanI vyavasthA maMDaLAkAre che. e lokAkAzanA pradeza ja pratare che. urdhva ane adherlokanI apekSAe aDhAra (1800) jana pramANa vALA tiryazlokanA madhya bhAgamAM be sauthI nAnA kSullaka pratara che. temanA madhyabhAgamAM jaMbudvIpamAM ratnaprabhA pRthvInA bahusamabhUmi bhAgamAM merunI vacce aSTaprAdezika sUcaka che. tyAM gAyanA AMcaLanA AkAranA cAra pradeza upara ane cAra pradeza nIce che. eja rUcaka saghaLI dizAo athavA vidizaone pravartaka manAya che, ane eja samasta tiryagalakane madhyabhAga che. te be sauthI nAnA kSullaka pratara aMgulanAM asaMkhyAtamAM bhAganA vistAravALAM che, alakAkAza sudhI phelAyelA che ane temanuM pramANa eka rAju che. zrI nandI sUtra 87.
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyAra bAda te banne sarvalaghu kSullaka pratanI upara judA judA pratara tiryaka aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAganI vRddhithI tyAM sudhI vadhatA jAya che ke jyAM sudhI urvIlokane madhya bhAga AvI jatuM nathI. ahIM prataranuM pramANa pAMca rAjanuM thaI jAya che. A prataranI upara paNa judA judA pratara tiryaka aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAganI hAnithI ghaTatA jAya che. jyAM sudhI lekanA aMte eka rAja pramANavALuM pratara AvatuM nathI. A rIte udghalekanA madhyavatI sarvotkRSTa pAMca rAja pramANavALAM pratarathI mAMDIne bIjA uparitana ane adhastana pratara krame krame ghaTatAM jatAM batAvyAM che. e badhAM kSullaka pratara che. e kSullaka pratara lokanA aMtamAM ane tiyakamAM eka eka rAju pramANuvALAM che. tathA-tIya glekanA madhyavatI je sarvalaghu kSullaka pratara che tenI nIce jUdAM judAM pratara tiryaMm aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAganI vRdhdhithI tyAM sudhI vadhatAM jAya che ke jyAM sudhI alakane aMte sarvotkRSTa sAtarAja pramANavALAM pratara AvatAM nathI. A sarvotkRSTa sAtarAju pramANuvALAM pratarathI mAMDIne bIjA je uparanA kramathI hIyamAna pratara che te badhAM kSullaka prata che, ane te saghaLA kSullaka prata karatAM tilakanI madhyamAM rahela je pratara che te sarva laghu kSullaka pratara che. A pramANe A kSullaka prataranI prarUpaNa che. tiryaglekanI madhyamAM rahela eka rAjU pramANuvALAM sarvalaghu pratarathI laIne navase jana nIce sudhI A ratnaprabhA pRthvImAM jeTalAM pratara che te uparitana kSullaka pratare che. temanI paNa nIce jyAM sudhI alaukika gAmamAM sarvAntima pratara che. tyAM sudhImAM jeTalAM pratare che te badhAM adhastana kSullaka pratare che. mana:paryayajJAnI uparitana bhullaka pratane navase jana sudhI, nIce adhatana kSullaka pratane eka hajAra yojana sudhI jANe che ane dekhe che-kahyuM paNa che " ihAdholaukikagrAmAn, tiryglokvivrtinH| manogatAMstvasau bhAvAn, vetti tavartinAmapi" // 1 // A pramANe "jumati manaparyayajJAnI jaghanyathI aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAgane tathA utkRSTathI nIce A ratnaprabhA pRthvIne uparitana ane adhaHstana kSullaka pratane paNa jANe che ane dekhe che te pragaTa karIne have sUtrakAra Rjumati mana:paryayajJAnI urdhvamAM kyAM sudhI jANe che ane dekhe che te batAve che--" kAva" ItyAdi. zrI nandI sUtra 88
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ Rjumati mana:paryayajJAnI urdhvamAM jyAM sudhI tikSakanuM upatinatala che tyAM sudhInA-eTale ke tyAM sudhInA saMjJI paMcendriya paryApta jIvonA manebhAvene jANe che ane dekhe che. tathA tIryagUrUpathI aDhIdvIpa sudhIne saMjJI paMcendriya paryApta prANIone manobhAvone jANe che ane dekhe che. aDhIdvIpamAM paMdara karmabhUmi, trIsa akarmabhUmi tathA chappana antaradvIpa che. jaMbudvIpa, ghAtakI khaMDa tathA puSkarAI, e aDhIdvIpa che, temAM e pUrvokta karmabhUmi, akarmabhUmi ane antadvIpa che. antara dvIpa lavaNuM samudramAM AvelAM che. eja vAta sUtrakAre ahutI vIvatamuhu" ItyAdi sUtrapadadvArA pragaTa karI che. vipulamati mana paryayajJAnI paryAptaka saMjJI paMcendriya jInA AdhArabhUta kSetrane-jene Rjumati dekhe che eja kSetrane aDhI aMgula pramANamAM vadhAre jANe ane dekhe che. ane vipulatara, vizuddhatara tathA vitimiratara-atyaMta spaSTa rUpe jANe ane dekhe che. ahIM aMgulathI jJAnanuM prakaraNa hovAthI ukyAMgula samajavuM joIe. athavA-AyAma ane viSkabhanI apekSAe kSetramAM adhikataratA ane puSkaLatAnI apekSAe vipulataratA jANavI joIe "kSetrane jANe che tenuM tAtparya e che ke vipulamati eTalA pramANamAM kSetramAM rahela saMjJI paMcendriya paryAptaka nA manebhAne adhikatara Adi rUpe jANe ane dekhe che. "zAstro" ItyAdi. kALanI apekSAe Rjumati jaghanyathI palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAgarUpa, tathA utkarSathI paNa palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAgarUpa bhUta ane bhaviSya kALane jANe ane dekhe che. vipulamati eja kALane adhikatara, vipulatara, vizuddhatara, ane vitimiratara rUpe jANe ane dekhe che. "mAvo" ItyAdi. bhAvathI Rjumati anaMta bhAvane jANe ane dekhe che. tathA badhA bhAvanA aMtabhAgane jANe ane dekhe che. ane vipulamati eja anaMta bhAvene tathA badhA bhAvenA antabhAgane adhikatara vipulatara, vizuddhatara ane vitimiratara rUpe jANe ane dekhe che. have sUtrakAra upasaMhAra karatA gAthA kahe che-"HTTSNavanA" ItyAdi. gAthAmAM je "punaH" zabda AvyuM che te A mana paryaya jJAnanI avadhijJAnathI bhinnatA darzAve che. tenuM tAtparya e che ke-je ke avadhijJAna ane mana paryAyajJAnamAM rUpI dravyane viSaya karavAnI, kSApazamika hovAnI tathA pratyakSa AdinI apejJAe samAnatA che te paNa e baMnemAM svAmI AdinA taphAvatane kAraNe bhinnatA che. te A pramANe che-(1) avadhijJAnane svAmI avirata samyagadRSTi paNa hoya che, tyAre mana:paryaya jJAnane svAmI apramatta saMyata samyagraSTi ja hoya che temAM paNa jene kaIne kaI Rddhi-labdhi prApta thaI cUkI hoya eja hoya che. (2) dravyanI apekSAe avadhijJAna samasta rUpI dravyane viSaya kare che, zrI nandI sUtra 89
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyAre mana:paryaM yajJAna phakta tenA anaMtamAM bhAgane ja viSaya kare che, eTale ke mAtra manAdravyane ja jANe che. (3) kSetranI apekSAe avadhijJAnanA viSaya aMgulanA asa`khyAtamAM bhAgathI laIne sa'pUrNa leAka che. tathA keTalAka leAkapramANa kSetranI apekSAe sAmavaza aleAkane paNa jANI zake che. jo alAkamAM rUpI dravya hAya tA te tene paNa grahaNa karavAnI zakti dharAve che. mana:paryaya jJAnanuM viSayakSetra tiglAkanI apekSAe aDhI dvIpa sudhI ja che. (4) kALanI apekSAe avadhijJAna bhUta, bhaviSya asaMkhyAta utsarpiNI avasarpiNI kALane jANe che. mana:paryaya jJAna kALanI apekSAe bhUta, bhaviSya pakScApamanA asaMkhyAtamAM bhAgane viSaya kare che. (5) bhAvanI apekSAe samasta rUpI drabyAmAMthI pratyeka rUpI dravyanI asakhyAta paryAyAne viSaya kare che, tathA mana:payajJAna manedravyanI anaMta paryocAne viSaya kare che. (6) adhijJAna bhavapratyaya ane guNapratyaya e ane rUpa hoya che, paNa manaHpayajJAna phakta guNapratyaya rUpa ja hoya che. A nimittothI avadhijJAna ane mana:paryayajJAna vacce taphAvata che. tene sUtrakAra A gAthAmAM sa MkSipta rUpe kahe che-" navamaLa" ItyAdi. manuSyeAnAM manadvArA ciMtita ane prakAzita karanAra, tathA manuSyakSetramAM ja rahela saMjJI paMcendriya paryApaka jIveAnAM maneAdrayaine viSaya karanAra-tenI mahAranA prANIenA mane drabyAne viSaya nahIM karanArUM evuM A mana:paryaM yajJAna Amazau SadhyAlibdhiprApta apramatta saMyaMta samyagdRSTi jIvane thAya che. ane te kSAntyAdinuNukAraNavALu hAya che. A pramANe ahIM sudhI A mana:paryaM yajJAnanuM varNana thayuM. / / sU 18 / have sUtrakAra kevaLajJAnanuM prakaraNa zarU kare che--" se jiM tu vanALa` " ItyAdi. kevalajJAna varNanam manaHpayajJAnanuM svarUpa sAMbhaLI lIdhA pachI have ziSya kevaLajJAnanu svarUpa pUche che-De bhadanta! pUrvanirdiSTa kevaLajJAnanu kevu... svarUpa che? uttara---kevaLajJAna e prakAranuM prarUpita karela che. te e prakAra A pramANe che- (1) bhavastha-kevaLajJAna ane(2)siddha-kevaLajJAna, kevaLa eTale ke (1) paripUrNa, (2) samagra, (3) asAdhAraNa, (4) nirapekSa, (5) vizuddha, (6) saCbhAvaprajJApaka, (7) sa`pUrNa leAkAleAkaviSayaka, (8) ana MtaparyAya, A badhAM " kevaLa " nA arthA che. Avu je jJAna haiAya te kevaLajJAna che. zrI nandI sUtra 90
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ kevalajJAna bhedasya kevala zabdasya paryAyANAM paryAyArthAnAM ca varNanam (1) paripUrNa-A jJAna samasta dravya ane temanI samasta trikALavartI paryAne jANe che tethI tene paripUrNa kahela che. hai) samaka-jema eka jIva padArthane sarvathA rUpathI jANe che eja rIte A jJAna bIjA padArthone paNa sarvathArUpathI jANe che. keIpaNa padArthane jANavAmAM temAM ochA-vadhu paNuM nathI, tethI te samagra che. (3) jasAdhAraNa-tyAdika je bIjA jJAna che temanA karatAM A jJAna viziSTa che, advitIya che, mATe te asAdhAraNa che. (4) ni -IndriyAdikenI sahAyatA vinAnuM hovAthI te nirapekSa che. (5) viruddha-samasta jJAnAvaraNa ane darzanAvaraNa karmanA vigama (kSaya) thI te utpanna thAya che, tethI tene vizuddha kahela che. (6) sarvaprajJA -te samasta jIvAdika padArthonuM prarUpaka che tethI te sarvabhAvaprajJApaka che. zaMkA-kevaLajJAnane te mUka darzAvyuM che te te jIvAdika padArthonuM prarUpaka kevI rIte hoI zake? uttara-A vAta upacArathI temAM siddha thAya che, tethI tene prarUpaka kahela che, kAraNa ke samasta jIvAdika bhAvanuM sarvarUpe yathArthadazI kevaLajJAna che ane zabda, kevaLajJAna dvArA joyela padArthonI ja prarUpaNa kare che tethI aupacArika rIte evuM mAnI levAya che ke kevaLajJAna ja tenuM prarUpaka che. (7) sapUchovipa-dharmAdika dravyanI jyAM vRtti che enuM nAma leka che. tenAthI ulaTa aleka che. temAM AkAzanA sivAya bIjuM kaI dravya nathI. te anaMta ane astikAyarUpa che. leka ane alakamAM je kaMI ya padArtha hoya che, tenuM sarvarUpathI prakAzaka hovAthI te saMpUrNakAlaka viSayaka kahevAya che. (8) anaMtaparyA-tyAdika jJAna jema sarve dravyane ane temanI keTalIka paryAyane parokSa-pratyakSarUpathI jANe che, e ja pramANe A jJAna jANatuM nathI paNa A (jJAna) te samasta kAne ane temanI samasta paryAne yugapata pratyakSa jANe che, tethI A jJAnane anaMta paryAya kahela che. zrI nandI sUtra 91
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ A kevaLajJAna e prakAranuM che--(1) bhavastha-kevaLajJAna ane (2) siddha kevaLajJAna. samedasyabhavastha kevalajJAnasya varNanam " te jita'. mavathavajInA ItyAdi. ziSya pUche che--he bhadanta ! bhavastha-kevaLajJAnanuM zuM svarUpa che ? uttara-bhavastha-kevaLajJAna e prakAranu khatAvela che. te A pramANe che. (1) sarcAgi--bhavastha-kevaLajJAna ane (ra) ayAgi -bhavastha--kevaLajJAna. ahI manuSyajanmanuM nAma bhava che. A bhavamAM rahenAranu' je kevaLajJAna che te bhavasthakevaLajJAna kahevAya che. te bhavastha kevaLajJAna e prakAranuM che-sayAgi-bhavasthadhruvaLajJAna ane bIjI ayogi-bhavastha-keLajJAna, 69 "tejita soni-mavatya-vahanALa " ItyAdi. prazna--sayAgi-bhavastha-kevaLajJAnanuM zuM svarUpa che? zrI nandI sUtra uttara----mana, vacana ane kAyAnI kriyAnuM nAma yAga che, A yoga jene thAya che te saceAgI kahevAya che. sayAgI thaIne je bhavastha hoya che te sacAgi bhavastha che. tenuM je kevaLajJAna hoya che tene saryAgi bhavastha kevaLajJAna kahe che. te e prakAranu khatAvyuM che--(1) prathamasamaya-sogi-bhavastha-kevaLajJAna ane (2) aprathamasamaya sacAgi--bhavastha--kevaLajJAna. je sayAgI bhavastha AtmAne kevaLajJAna utpanna thavAmAM eka samaya lAgyo hoya tenuM kevaLajJAna prathamasamaya-sayAgi-bhavastha-kevaLajJAna che. tathA je kevaLajJAna utpanna thavAmAM e vagere samaya lAgyA hoya te aprathamasamaya-sayAgi--bhavastha- kevaLajJAna che. athavA kevaLajJAnanA A pramANe paNa e bhedgha paDe che-caramasamaya-sace gi-bhavasthakevaLajJAna ane acaramasamaya-saye gi-bhavastha-kevaLajJAna. sayAgI avasthAnA aMtya samayanuM je kevaLajJAna che te caramasamaya-saceAga-bhavastha-kevaLajJAna che. tethI ulaTu' eTale ke pazcAtupUrvInI apekSAe sayAgI avasthAnA carama samayathI laI ne kevaLajJAnanI prApti sudhI jeTalA samayeA thaI gayA haiAya te khadhA acarama samayeA che. te samayenuM kevaLajJAna acaramasamaya-sayeAgi--bhavastha-kevaLajJAna kahevAya che. 92
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ A pramANe sami-bhavastha-kevaLajJAnanuM svarUpa batAvyuM, have agibhavastha-kevaLajJAnanuM svarUpa kahe che-"se riM zani mavatha vaDhanA" ItyAdi. zailezI avasthAne je pAmI gayAM che te agI che. agI hovA chatAM paNa je bhavastha che teo agi bhavastha che. temanuM je kevaLajJAna che te agi bhavastha-kevaLajJAna che. te be prakAranuM che-(1) prathamasamaya-agi -bhavastha- kevaLajJAna ane (2) aprathamasamaya-agi-bhavastha-kevaLajJAna che. temAM je bhavastha AtmAne zailezI avasthA prApta karavAmAM eka samaya lAgyuM hoya, temanuM kevaLajJAna prathamasamaya-agirbhavastha-kevaLajJAna kahevAya che. ane jemane zelezI avasthA prApta karavAmAM be vagere samaye lAgyA hoya temanA kevaLajJAnane aprathamasamaya-agi -bhavastha-kevaLajJAna kahe che. athavA carama-acaramanA bhedathI vaLI te prakAranuM che-(1) mekSa pahoMcavAnA aMtima samayanuM je kevaLajJAna che te caramasamaya-agirbhavastha-kevaLajJAna che, ane (2) je makSa pahoMcavAnA aMtima samayanA pahelAM pazcAnupUvIthI zelezI avasthAnI prAptinA samaya sudhInuM je kevaLache te acaramasamaya-agi-bhavastha-kevaLajJAna che. A pramANe agirbhavasthakevaLajJAnanI tathA bhavastha kevaLajJAnI prarUpaNa thaI ! sU. 19 || samedasya siddhakevala jJAnasyavarNanam te jiM taM biMddhadevanof" ItyAdi. prazna--siddha-kevaLajJAnanuM zuM svarUpa che? uttara-siddha-kevaLajJAna be prakAranuM che. (1) anaMtara-siddha-kevaLajJAna ane (2) paraspara-siddha-kevaLajJAna. siddhanuM zailezI avasthAnA carama samayamAM prApta siddhatva avasthAnuM je kevaLajJAna che te siddha-kevaLajJAna che. te anantara ane parasparanA bhedathI be prakAranuM che || sU 20 | zrI nandI sUtra 93
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ tIrthasiddhAdipadAnam arthanirdezapUrvaka kvacit kvacit tattatpada sArthakya nirdezaH jaMtara-ndri-vaDhanA?" ItyAdi. prazna-anantara-siddha-kevaLajJAnanuM zuM svarUpa che? uttara-anantara-siddha yakevaLajJAna paMdara prakAranuM che. te A pramANe che-(1) tIrthasiddha, (2) atIrtha siddha, (3) tIrthaMkarasiddha, (4) atIrthakara-siddha, (5) svayaM buddhasiddha, (6) pratyekabuddhasiddha, (7) buddhAdhitasiddha, (8) strIliMgasiddha, (9) puruSaliMgasiddha, (10) napuMsakaliMgasiddha, (11) svaliMgasiddha, (12) anyaliMgasiddha, (13) gRhiliMgasiddha, (14) ekasiddha, (15) anekasiddha. A anantara siddha kevaLajJAnanuM svarUpa che. mAvArtha -siddhatva pAmela siddha AtmA prathama samayamAM jyAM sudhI vartamAna che te anantarasiddha che. siddhatva pada pAmela AtmA eka samayanI aMdara ja siddha banI jAya che. eka samayanuM paNa tyAM antara-vyavadhAna paDatuM nathI. A anantarasiddha AtmAnuM je kevaLajJAna che te anantarasiddha-kevaLajJAna che. e paMdara prakAranuM batAvyuM che. te paMdara bheda A pramANe che-jene Azraya laIne jIva anaMta saMsArane pAra karI nAkhe che te tIrtha che. A tIrtha yathAvasthita saghaLA jIvAdika padArthonA yathArtha svarUpanuM prarUpaka je pravacana che tasvarUpa mAnela che. A pravacananA praNetA 34 cetrIsa atizayethI virAjamAna paramaguru tItha. kare hoya che. A pravacanarUpa tIrtha nirAdhAra hetuM nathI. tene AdhAra kAMte gaNadhare hoya che ke caturvidha saMgha hoya che. A tIrtha pravRtta thatAM, eTale ke tIrthakarane zAsanakALa cAlu rahetAM je siddha thAya che-nirvANapada pAme che. teo tIrthasiddha che-jevAM ke vRSabhasena gaNadhara vagere (2). tIrthane abhAva-anatpatti athavA vacagALAnA kALamAM tIrthano vyavacheda atIrtha che. A atIrthamAM je sidhdha thayA teo atIrthasiddha che, jevAM ke marUdevI vagere. temanA samayamAM tIrthanI utpatti thaI na hatI. tathA tIrthane vyavaccheda caMdraprabhasvAmI ane suvidhisvAmInA vacagALAnA samayamAM thayo hato. evA samayamAM jeo jAtismaraNa vagere dvArA mekSamAgane prApta karIne siddha thayAM che, temane tIthavyavacchedasiddha atIrthasiddha kahevAya che (2). tIrthaMkarasiddha tIrthakara ja che (rU). sAmAnya kevaLI atItha karasiddha che (ka). jeo jAte ja tanA jANakAra banyAM che, eTale ke zrI nandI sUtra
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ khIjAnA upadeza vinA ja jemane sabhyazvarabeAdhinI prApti thaI che, ane tenAja prabhAvathI jemaNe mithyAtvarUpa nidrAne nAza karyAM che, ane eja kAraNe jemane samyak edha prApta thaI gayA che teo svayaSuddha che. A svaya buddha avasthAmAM jee siddha thayAM che tee svaya buddha siddha che (ba). je keAi anityAdi bhAvanAnA kAraNabhUta kai vastu-vRSabha AdinuM nimitta meLavIne buddha thai jAya che-paramAnA jANakAra banI jAya che, teo pratyekabuddha che. jee pratyekabuddha thaI ne sidhdhathAya che teo pratyekabuddha siddha che (6). zakA--svayaM buddha ane pratyekabuddha vacce zA taphAvata che? ,, uttara--mAdhi, upadhi, zruta ane liMganI apekSAe bheda rahe che. je svayaM buddha thAya chetemane bAhya nimitta vinA ja edhi prApta thaI jAya che. temAM aMtaraMga nimitta jAtismaraNu Adi hAya che. "pratyeka yuddhomAM evuM thatuM nathI temane AdhinI prApti bAhya nimittAdhIna hoya che. karakaDU Adi pratyekabuddhonA jIvanacaritramAM A vAtanA ullekha maLe che. pratyekabuddha khAdyanimittanA prabhAvathI buddha thaI ne niyamataH pratyekae kalA ja vihAra kare che- gacchavAsI sAdhuonI jema samudAyamAM nahIM. svayaM buddhonI upaSi pAtra Adi khAra prakAranI che. pratyeka yuddhonI upadhi e prakAranI hAya che pahelI jadhanyanI apekSAe ane bIjI utkRSTanI apekSAe. jaghanyanI apekSAe temane e prakAranI upadhi hAya che, tathA utkRSTanI apekSAe nava prakAranI. temAM prAvaraNu chUTI jAya che. tathA svayaM buddhomAM je zruta hAya che te pUrve adhIta karela paNa hoya che athavA nathI paNa hotu. temanAmAM jyAre pUrvAdhIta zruta thAya che tyAre temane mATe veSanI prApti kAMtA deva vaDe thAya che ke te jAte ja gurunI pAse jaine temanI pAsethI meLavI le che. temanAmAM ekalA vihAra karavAnI jo zakti hAya zrI nandI sUtra 95
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane temanI evI IcchA paNa hoya to teo ekalA ja vihAra kare che, nahIM te gacchavAsamAM rahe che. je temanuM mRta pUrvAdhIta na hoya te teo niyamataH gurunI pAse jaIne sAdhu-veSa svIkAre che. ane gacchane cheDatAM nathI. pratyekabudhdhanuM kRta niyamathI ja pUrvAdhIta hoya che. jaghanyathI teo agiyAra aMga sudhI bhaNela hoya che ane utkRSTarUpathI daza pUrvathI kaMIka ochuM bhaNela hoya che. temane mATe deva sAdhuveSa Ape che. athavA teo kyAreka kyAreka sAdhuveSathI varjita paNa rahe che ! jemane AcArya vagere badha Ape che, ane temanA dvArA pratibaMdhita thaIne jeo sidhdha avasthA prApta kare che, teo budhdhabodhita sidhdha che INA nArIjAti, narajAti ane nAnyatara jAtithI yukta thaIne je siddha thAya che teo strIliMga, pulliga ane napuMsakaliMga sidhdha kahevAya che. A8-9-1bI jemanI pAse jina zAsana kathita muniveSa hoya che--jemake derA sAthenI muhapatti, rajoharaNa AdinuM hovuM-temane svaliMga sidhdha kahe che. A veSamAM rahIne je siddhi prApta kare che te svaliMga sidhdha che 11aaaa parivrAjaka AdinA veSamAM rahIne je siddha thAya che te anyaliMga siddha kahevAya che. 1rA gRhanAM liMgamAM-gRhasthanI paryAyamAM-rahIne ja je siddha thAya che teo gRhIliMga siddha che 13 tathA eka samayamAM je ekajasiddha thAya che teo ekasiddha kahevAya che ||14o eka samayamAM aneka siddha thAya che teo anekasiddha che pA. anekasiddha utkRSTanI apekSAe eka samayamAM ekase ATha (108) thAya che. kahela paNa che-- "vInA sahavA, raddI pAvara vavyA culasII channauI, durahiya adduttara sayaM ca" // 1 // prathama samayamAM jaghanyathI eka ke be jIva, tathA utkRSTathI batrIsa jIva siddha thAya che. bIjA samayamAM paNa jaghanyathI eka ke be jIva ane utkRSTathI batrIsa jIva siddha thAya che. e ja pramANe trIjA, cothA, pAMcamAM, chaThTha, sAtamAM, ane AThamAM samayamAM jaghanya ane utkRSTanI apekSAe siddha thanAra nuM pramANa jANavuM joIe. tyAra pachI niyamathI ja aMtara paDI jAya che. tathA tetrIsathI laIne utkRSTa aDatAlIsa sudhI jIva niraMtara siddha thatAM rahe che, ane e sAta samaya sudhI siddha hoya che. jemake prathama samayamAM jaghanyathI tetrIsa athavA cetrIsa, utkRSTathI aDatAlIsa siddha thAya che, A rIte sAta samaya sudhI samajI levuM joIe. pachI niyamathI aMtara paDI jAya che. tathA egaNa zrI nandI sUtra
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacAsa (49) thI laIne utkRSTa sATha jI sudhI niraMtara siddha hoya che e che samaya sudhI siddha thAya che, tyAra bAda aMtara avazya paDI jAya che. tathA ekasaTha (61)thI laIne utkRSTa oNtera (72) jIva niraMtara siddha thAya che. teo pAMca samaya sudhI siddha thAya che, pachI niyamathI aMtara paDI jAya che. tathA tetera (73) thI laIne utkRSTa coryAsI (84) nitaMra siddha thAya che. e pAMca samaye sudhI prApta thAya che. tyAra bAda niyamathI aMtara paDI jAya che. paMcAzI (85). thI laIne utkRSTa cha-nuM (96) sudhI jIva niraMtara siddha thAya che. te traNa samaya sudhI prApta thAya che. tyAra bAda aMtara paDI jAya che. sattANuMthI (7) laIne utkRSTa ekase be (102) sudhI nirantara siddha thAya che. te be samaye sudhI prApta thAya che. tyAra bAda aMtara paDI jAya che. eka traNa (103) thI laIne utkRSTa eka ATha (108) sudhI siddha thAya che, e eka ja samaya sudhI prApta thAya che, be traNa Adi samaya sudhI nahIM. A pramANe A gAthAne artha che. strImokSasamarthanama striimoksssmrthnahIM AgaLa "strIsTisiddhAH" Ama je kahela che e vAtane keTalAka mAnatA nathI, teo A pramANe kahe che-"strIone mukti maLatI nathI, kAraNa ke teo puruSe karatAM hIna che. jema napuMsaka Adi" A bAbatamAM e pUchavAnuM che ke Apa kaI strIone mekSa nathI maLato ema siddha kare che? zuM sAmAnya strIone ke keI viziSTa strIone?. je sAmAnya strIone mukti prApta thatI nathI evuM Apa siddha karatA he te e vAta ame paNa mAnIye chIe ke asaMkhyAta varSanA AyuvALI akarmabhUmi ja strIone, duSamAdi kAletpanna tiryacaniyene ane devIone tathA abhavya strIone mukti prApta thatI nathI. tethI pakSeka dezamAM A hetu siddhasAdhyavALe hevAthI je Apa kahe ke kaI viziSTa strIe mukti prApta karavAne yogya nathI te e vAta pakSabhUta zrI nandI sUtra 97.
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ strIpadathI jANI zakAtI nathI, tethI A vAtane spaSTa karavAne mATe je ema kahevAmAM Ave ke ame temane ja muktinI prApti niSiddha karIe chIe jene tame muktiprAptine cagya gaNe che, te e bAbatamAM paNa amArUM eja kahevuM che ke jemane tame muktiprAptine egya kahetA nathI temane ja ame A rIte mukti prApta karavAne lAyaka siddha karIe chIe-" trio malcI. muvistaravaijU thA mAMsaH " jema puruSomAM muktinAM kAraNenI avikalatA jovAmAM Ave che tema strIomAM paNa muktinAM kAraNenI avikalatA hovAthI teo paNa mukti prApta karavAne egya che. jyAM jenI saMbhavatA hotI nathI tyAMja tenA kAraNenI vikalatA rahe che, jema siddhazilAmAM zAsthaMkaranI saMbhavatA hotI nathI tethI tyAM AgaLa tenAM kAraNenI paNa vikalatA che, paNa vivakSita strIo evI nathI, temanAmAM te muktinAM badhAM kAraNene sadbhAva che tethI teo muktine egya che. je A viSe pharI paNa evuM ja kahevAya ke rIomAM saktinAM kArenI asadubhAvatA che tethI temanAmAM te hetunA asadubhAvathI hetamAM asiddhatA Ave che te ema kahevuM te paNa sAcuM nathI, kAraNa ke amAre e bAbatamAM evuM pUchavAnuM che ke Apa strIomAM A hetunI je asiddhatA pragaTa karI rahyAM che te kyA kAraNe? zuM teo puruSo karatAM hIna che tethI. athavA nirvANarUpa sthAnanI aprasiddhi che tethI, ke mukitanA sAdhaka pramANa nathI tethI?. je ema kahevAmAM Ave ke strIo puruSo karatAM hIna che tethI temanAmAM muktinAM kAraNene saddabhAva nathI te pharI te viSe amAre e prazna che ke Apa je strIone puruSo karatAM hIna batAve che te zA kAraNe batAve che? (1) zuM temanAmAM sabhyadarzanAdika rUpa je ratnatraya che tene abhAva rahela che ke (2) zuM temanAmAM viziSTa samarthyane abhAva che? (3) athavA teo puruSo dvArA ava gha che? ke smaraNa Adi jJAna temanAmAM rahetuM nathI? (5) zrI nandI sUtra 98
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke teemAMthI kaI zrI mahaddhika nathI ? (6) athavA mAyAkrikanI temanAmAM adhikatA hAya che ?. jo A cha vikAmAMthI A vikalpa mAnI laie ke strIomAM ratnatrayanA abhAva che tethI temanAmAM puruSo karatAM hInatA che, tA ema kahevuM te yukita yukta mAnI zakAya nahIM kAraNa ke samyakRdarzanArdika ratnatraya puruSonI jema temanAmAM paNa avikala najare paDe che. strIo paNa sakaLa pravacananA arthanI zraddhA karanArI cha Avazyaka kAlika-utkAlika AdinA bhedathI zrutane jANanArI, tathA sattara prakAranA saMyamane pALanArI jovAmAM Ave che. deva ane asuro vaDe paNa dura evu zrahmacarya vrata te pALe che, mAsakSapaNu Adi vividha prakAranI tapasyA teo kare che, teA pachI temanAmAM muktinA saMbhava kevI rIte hoI zake nahI ?, tathA Apa jo strIomAM ratnatrayanA abhAva kahetA he! tA temanAmAM ratnatrayanA abhAva kevI rIte vivakSita che, zuM sAmAnyarUpa ratnatrayanA ke praka paryantaprApta ratnatrayanA ? jo pahelA pakSa svIkAravAmAM Ave te ame te bAbatamAM e prazna pUchIe chIe ke sAmAnyarIte ratnatrayanA abhAva caritranA abhAvathI kaheA che athavA jJAnadarzana e annanA abhAvathI kaheA che ? athavA samyagdarzanArdika traNenA abhAvathI kahe che ? jo Apa ema kahetA hai| ke cAritranA asaMbhavathI ratnatrayanA abhAva che evuM ame kahIe chIe te te khAmatamAM vaLI e vikalpa hoya che ke temanAmAM cAritranI asaMbhavatA zu savastra hovAthI Ave che? ke strIpaNuM cAritranuM virAdhI hovAthI Ave che ? athavA maDha sAmarthya hovAne kAraNe Ave che ? jo ema kahevAmAM Ave ke teo vasrasahita rahe che tethI temanAmAM cAritranI asa bhavatA che te zuM vajranA paribhegamAtrathI cAritrAbhAva tarapha hetutA hoya che? athavA parigraharUpa hovAthI hAya che? je paribhAgamAtrathI gaila cAritrAbhAvanA hetu hAya che, evuM mAnI laIe teA kahe zu A calanA pirabhAga strIonI tenA parityAga karavAnI azikata haiAvAne lIdhe che ? athavA gurU pardiSTa hovAthI che? jo te viSe evu' kahevAmAM Ave ke strIomAM vajranA tyAga karavAnI akita hovAthI zaila paribhAga thAya che ane te cailaribhAga temanAmAM cAritrA bhAvanA hetu hoya che, teA ema kahevuM ucita nathI, kAraNa ke prANIone sauthI vadhAre vahAlA prANa hoya che, jo strIo prANanu paNa alidAna detI najare paDe che teA pachI temane mATe vastro cheADavAnI vAta zI rIte kaThina kahI zakAya? tethI e vAta te mAnI zakAya tema nathI ke te vajranA tyAga karavAne asamartha che. jo ema kahevAmAM Ave ke guruvaDe upaSTi thaIne teo vasranA pari zrI nandI sUtra 99
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAga kare che tA te viSe paNa ame pUchIe chIe ke guruoe cAritramAM upakArI gaNIne temane vajranA pirabhAgano Adeza ApyA ke koI bIjA kAraNe vajranA parabhAga karavAnA upadeza ApyA che? jo ema kahevAmAM Ave ke gurue temane vajra paheravAnA upadeza e kAraNe ApyA che ke te cAritra mATe upakArI che, te pachI temaNe te upadeza purUSone kema na dIdhA ?. jo ema kahevAmAM Ave ke teo amaLA che, tethI jo nagna rahe te purUSo temanA upara baLAtkAra karI zake che tethI cala vinA temanA cAritrabhaMga thavAnI sabhAvanA rahe che tethI guruoe temane cAritranA upakArI gaNIne calaribhAganI AjJA ApI che. puruSone ApI nathI. te pachI A prakAranI mAnyatAthI tamAre mukhe ja e vAta siddha thaI jAya che ke vastranA upabhAga cAritrane mATe upakArI che, tenA sadbhAvathI cAritranA abhAva siddha thate nathI. " cat cacovarina tat tasyAbhAvahetuH, yathA ghaTasya mRtpiNDAdi, upakAri ca uktarItyA cAritrasya cailam, tasmAnna tat cAritrAbhAvahetuH je jenuM upakArI hoya che te tenA abhAvanuM kAraNa hAtu nathI, jema mRttiDAkrika ghaDAnA abhAvanu kAraNa hotAM nathI. kahela rIta pramANe cala pazu cAritranuM upakArI hoya che tethI te tenA abhAvanuM kAraNa hetu nathI. jo " anyathA A pakSa svIkAra karavAmAM Ave te te paNa kharAkhara nathI, kAraNa ke '' anyathA '" padathI e pakSa raju thAya che--zuM cAritra pratye cala udAsIna che? athavA khAdhaka che?, jo udAsIna hoya teA udAsInanA bhAvArtha e che ke te cAritranuM sAdhaka paNa thatu nathI ane tenu khAdhaka paNa hAtu nathI tethI e pakSa svIkArI zakAya nahIM. :: ,, jo ema kaho ke te cAritranuM mAdhaka che teA ema kahevuM te paNa marAkhara nathI, kAraNa ke jo te cAritrane mATe upakArI che te pachI udAsIna paNa hAI zakatu nathI ane khAdhaka paNa hAi zakatu' nathI. tethI puruSakRta parAbhavathI rakSA karanAra hAvAne kAraNe cala cAritrane mATe upakArI ja che, ema mAnavuM joie. have jo ema kahevAmAM Ave ke caila parigraharUpa hovAthI cAritranA zrI nandI sUtra rd 100
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhAvanuM kAraNa che te ema kahevuM te paNa barAbara nathI, kAraNa ke parigrahanuM lakSaNa mUcchabhAva kahevAyuM che. A dazavaikAlikanA chaThThA adhyayanamAM "muchA vijANo kutto" A vAkayathI bhagavAne pharamAvyuM che Adarza gharamAM aMtaHpura sahita beThela bharata cakravartI mUcchabhAvarahita hovAne kAraNe ja parigraharahita manAya che. je ema na hota te temane kevaLajJAna utpanna thaI zakata nahIM. je calane parigraharUpa mAnavAmAM Ave te tathAvidha regAdikemAM puruSonA calanA sadbhAvamAM cAnniAbhAva hovAnA prasaMgathI mukitanA abhAvane prasaMga mAnave paDaze. kahyuM paNa che-- "mAndrAgi gNItavIro tarna mukhyate" Iti. vaLI mUchanA abhAvamAM paNa vastrane mAtra saMsarga je parigraha manAya evI hAlatamAM ke jinakalpI sAdhunA upara tuSArapAta paDatAM ke dharmAtmApurUSa dvArA nAkheluM vastra paNa parigraharUpa mAnavuM joIe paNa ema manAtuM nathI. tethI vastrane phakata saMsarga ja parigreDarUpa mAnI zakAto nathI, paNa mUccha ja parigraha che. jyAre parigrahanuM A cakkasa lakSaNa mAnya thAya che tyAre e vAta svIkAravI paDaze ke te mUcha vastrAdikanA viSayamAM sAdhvI strIone thatI nathI. teo te phakta tene dharmanuM upakaraNa mAnIne ja dhAraNa kare che. vastra vinA teo potAnuM rakSaNa paNa karI zakatI nathI, zItakALa AdimAM svAdhyAya paNa karI zakatI nathI, tethI dIrghatara saMyama pALavAne mATe yatanApUrvaka vastrane pariga karatI evI teo parigrahavALI kevI rIte mAnI zakAya? tathA-celane parigraharUpa mAnavAthI "jo LithaLa va tAruDha gamana sAttiA prakArano nirganthiyAno je vyapadeza AgamamAM sAMbhaLavAmAM ane jovAmAM Ave che te na Avo joIe, ane A che, tethI A zAstrIya vyapadezathI evuM ja jANavA maLe che ke sacela hovAthI cAritrane abhAva thatuM nathI, tethI je vastramAM parigraharUpatA AvatI nathI te evuM bolavuM ke "grIna mokSA paripradu vatvAn hRthava" "gRhasthonI jema parigrahayukata hovAthI strIone mokSa maLatuM nathI" e yuktinuM khaMDana thaI jAya che, kAraNa ke vastra dharmanuM upakaraNa che, tethI te parigraharUpa nathI. A rIte ema kahevuM ke "zrIrAmeva jAritravirodhaeTale ke strIpaNuM ja cAritranuM virodhI che" te paNa barAbara nathI, kAraNa ke A pramANe je paNanI sAthe cAritrane virodha hota te temane keI paNa vizeSatA vinA dIkSA ApavAnuM ja niSiddha hota, paNa evuM te che nahIM. zAstramAM te phakata evuM ja lakheluM maLe che ke "maLI vADhavA ca paLyAna vadhu" sagarbhAne tathA bAlavatsAne eTale ke nAnAM bALakavALIne dIkSA na ApavI joIe. je sAmAnyataH strIone dIkSAne niSedha kare hota te "lthIo viSe 7 Mg" zrI nandI sUtra 101
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ ema ja kaheta paNa zAsakAre temaja kahyuM nathI jethI e spaSTa thAya che ke strIone sAmAnyataH dIkSAne niSedha nathI eTale ke strItva e cAritranuM virodhI nathI. eja pramANe je ema kahevAmAM Ave ke strIo maMda zakitavALI hoya che tethI strIomAM cAritranI asaMbhavatA che, te ema kahevuM te paNa barAbara nathI, kAraNa ke ahIM vrata, tapa karavA lAyaka zakti evo artha grahaNa karAyelA che, tenA sivAyanI bIjI zakitane nahIM, kAraNa ke bIjI zakita anupayogI manAyela che. jenA dvArA vrata, ane tapa dhAraNa karAya che ane temanuM anuSThAna karAya che te zakita durgharSa zIlavALI strIomAM khUba hoya che, jemake kahyuM paNa che "bAhmI sundaryAryA rAjImatI candanA gnndhraadyaaH| gapi seva-manuSa-mahitA, vityA rIsTavikhyA" RzA eTale ke A zlekamAM kahela brAhmI, sundarI, rAjImati, candanabALA Adi sAdhvIe deva manuSya vaDe pUjAIne zIla ane santa vaDe vikhyAta che. A pramANe "strIo maMda zakitavALI hovAthI strIomAM ratnatrayano abhAva che" evA tamArA pakSanuM khaMDana thaI jAya che. A pramANe je strIomAM cAritranI saMbhavatA nizcita thaI jAya che te jJAna darzananI paNa saMbhavatA sArI rIte nizcita thaI jAya che. kAraNa ke cAritra jJAna ane darzana sahita hoya che. temanA vinA cAritra hotuM nathI. "pUrvachAmaH punattarAe matti ddhiHuttaranA lAbhamAM-cAritranI prAptimAM-pUrvadrayane lAbha siddha thAya che, eTale ke cAritranA lAbha sAthe ja samyakdarzanane lAbha prApta thAya che. tethI "strIomAM jJAnadarzanane abhAva che" evuM kathana paNa barAbara nathI. tethI evuM kahevuM ke "samyagadarzanAdika ratnatrayane abhAva hovAthI strIo puruSo karatAM apakRSTa-hIna che" e kathana paNa phakta eka pralApa ja che. A samayamAM paNa strIo samyagudarzanAdika ratnatrayano abhyAsa karatI jovAmAM Ave che. jema ke kahyuM paNa che-jJAnIne vinavavana zraddhatta japati vArthiSgharam" prazna-strIomAM samyagadarzanAdika ratnatrayanA sadUbhAvathI muktinI prApti saMbhavita hotI nathI, eTale ke samyagadarzanAdika ratnatrayanA saMbhavamAtrathI ja temane muktipadanI prApti thatI nathI paNa prakaSaprApta ja samyagradarzanAdika ratnatraya ja muktipadanI prAptinuM kAraNa hoya che. jo ema na mAnavAmAM Ave te dIkSA lIdhA pachI ja sarvene mukita prApta thavI joIe, paNa evuM thatuM nathI. tethI ema mAnavuM paDe che ke samyagadarzanAdika ratnatraya jyAre prakarSAvasthAne pAme che tyAre ja jIvane mukita prApta thAya che. temane A prakarSa strIomAM hete nathI-pumAM ja hoya che, tethI samyagadarzanAdikanA prakarSane abhAva hovAthI strIo puruSo karatAM apakRSTa-hIna manAya che. zrI nandI sUtra 102
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttara-ema kahevuM paNa barAbara nathI. evuM koI pramANa nathI ke je strIomAM samyagudarzanAdika ratnatrayanA prakarSanI asaMbhavatA siddha karI zake. dezavipravRSTi ane kALaviprakRSTa padArthomAM pratyakSa pramANunI apravRtti hovAthI te te A vAtanA samarthaka thatAM nathI. e ja pramANe pratyakSanI apravRtti hevAne kAraNe tyAM anumAnanI paNa pravRtti hotI nathI, eTale ke anumAna paNa e batAvI zakatuM nathI ke strIomAM samyagadarzanAdikanA prakarSanI asaMbhavatA che. bAkI rahyAM Agama, te te sthaLe sthaLe eja pragaTa kare che ke strIomAM temane prakaSa hoI zake che "phathI kurita siddhAra" A gAthA ja te mATe pramANabhUta che. tethI ratnatrayanA prakarSanI asaMbhavatA vaDe strIomAM purUSo karatAM je hInatA darzAvAya che te barAbara nathI. vaLI-Apa strIomAM ratnatrayanA prakane je abhAva siddha kare che te kema kare che? kahe ke zuM temanAmAM temane prakaSa havAnAM kAraNene abhAva che? athavA zuM strIone svabhAva ja e che ke je temane prakarSa thavA detuM nathI? ke ratnatrayanuM virodhI tyAM strIpaNuM che. pahele pakSa to e kAraNe ja ucita mAnI na zakAya ke jyAre teo abhyAsa karatI rahe che te eja abhyAsa temanA prakarSanI prAptinuM kAraNa temane mATe banI jAya che, evuM zAmAM kahela che. ratnatrayane abhyAsa strIomAM hoya che te bAbatamAM te vivAda che ja nahIM. strItva ratnatrayanA prakarSanuM virodhI che, e paNa barAbara nathI. ratnatrayane prakarSa eja che ke jenA pachI mukitapadanI prApti thaI jAya. e te prakarSa agIguNasthAna avasthAmAM hoya che, ane te caramasamayabhAvI che. agIguNasthAna avasthA chadmasthAne apratyakSa hoya che te "strItva ratnatrayanA prakarSanuM virodhI che" ekevI rIte jANI zakAya che? kAraNa ke te parama prakamAM pratyakSane viSaya nathI. je dazyamAna nathI tenI sAthe vidhInI kalpanA karavI te barAbara nathI. je adazya prakarSanI sAthe virodha mAnatA ho te pachI purUSonI sAthe paNa tene virodha mAnI levuM joIe. A pramANe ratnatrayanA abhAve strIomAM puruSo karatAM hInatA mAnI zakAya nahIM. je ema kaho ke viziSTa sAmarthyane abhAva hovAthI strIo paNa purUSo karatAM hIna che te ema kahevuM te paNa barAbara nathI. zA mATe ? sAMbhaLe temanAmAM viziSTa sAmarthyane abhAva che. ema Apa kayA kAraNe kaho che? zuM teo sAtamI narake nathI jatI mATe?, athavA vAdAdilabdhirahita hovAne kAraNe? athavA temane alpa zrutajJAna thAya che te mATe ? athavA anupazya mRtA pArAMgita rahita hoya che te kAraNe je kaho ke teo saptama pRthvImAM jatI nathI tethI temanAmAM viziSTa sAmarthyane abhAva che. jagatamAM sarvotkRSTapadaprApti sarvotkRSTa adhyavasAyathI thAya che. bIjI rIte thatI nathI. evI ApanI tathA amArI mAnyatA che. kAraNa zrI nandI sUtra 103
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke e vAta darzAvanAra Agama pramANa ApaNane bannene mAnya che. sarvotkRSTa duHkhanuM sthAna sAtamI naraka che kAraNa ke tenAthI AgaLa bIjuM kaI duHkhanuM sthAna nathI. tathA sarvotkRSTa sukhanuM sthAna mekSa che. zAstro batAve che ke strIo sAtamI narake jatI nathI, kAraNa ke sAtamI narake javAne yogya tathAvidha sarvotkRSTa mane vIryarUpa pariNatine temanAmAM abhAva che. A rIte sAtamI narakamAM javAne abhAva hovAthI saMmUcchima AdinI jema strIomAM sarvotkRSTa mane vIryarUpa pariNatine abhAva siddha thAya che. ema kahevuM te paNa barAbara nathI. kAraNa ke je temanAmAM sAtamI narakamAM javAne gya sarvekaSTa pariNatine abhAva che te Apa ema kevI rIte jANe che ke temanAmAM nizreiyasa pratye sarvotkRSTa manevIyarUpa pariNutine paNa abhAva che. evI te kaI vAta nathI ke je puruSa bhUmikarSaNadika kArya karavAne asamartha hoya teo zAstro bhaNavAnA athavA jANavAmAM paNa asamartha hoya? kAraNa ke temAM pratyakSathI virodha Ave che. je hAthI eka soyane uThAvI na zakti hoya te zuM vRkSanI zAkhAone toDavAne asamartha hoya che? hete nathI. je ema mAnavAmAM Ave te emAM pratyakSathI virodha Ave che. je ema mAnI laIe ke saMmUchima AdimAM sarvotkRSTa duHkhanA sthAnamAM tathA sarvotkRSTa sukhanA sthAnamAM javAne tathAvidha sarvotkRSTa manavIya rU5 pariNatine abhAva jovAmAM Ave che. e ja pramANe strIomAM paNa tAdRzamano vIrya35 pariNatine abhAva nizcita thAya che te ema kahevuM te e kAraNe barAbara lAgatuM nathI ke saMmUchima AdimAM je tAdRza mane vIryarUpa pariNatine abhAva che tenuM kAraNa tyAM pratibaMdha che, ahIM e kaI pratibaMdha nathI. tathA sAtamI pRthvImAM gamana thavuM e kaMI nirvANa gamananA prati kAraNa te che nahIM, ane na nirvANagamana saptamapRthvIgamana avinAbhAvI che, kAraNa ke carama zarIrI je vyaktio hoya che teo saptamapRthvIgamana vinA ja mokSe jatAM jevAmAM Ave che. tathA tamArI A vAta je mAnI laIe ke strIo sAtamI narakamAM jatI nathI tethI temanAmAM viziSTa sAmarthyane abhAva che ane tethI ja teone puruSo karatAM hIna mAnavAmAM AvI che te e bAbatamAM amAro Apane e prazna che ke A je temanAmAM sAtamI narake gamanane abhAva che te zuM che bhavamAM temane mukita prApta thAya che eja bhavanI apekSAe vivakSita che ? ke sAmAnyarUpe vivakSita che. je temane pahele pakSa svIkArya gaNAya te e rIte puruSane paNa mukita maLI zakatI nathI, kAraNa ke je janmamAM temane mese javAnuM thAya che te janmamAM teo sAtamI narakamAM jatA nathI. zrI nandI sUtra 104
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ je ema kahe ke A vAta sAmAnyarUpe kahI che ke strIomAM sAtamI narake javAne abhAva che eTale ke tene Azaya A pramANe che-"chadaM ra sthicAlo machA mathA ja sarSi purva" chaThThI naraka sudhI strIo jAya che, tathA maccha ane mANasa sAtamI naraka sudhI jAya che, tethI sAtamI narakamAM javAne rogya karmonuM upArjana karavAnI zakti puruSomAM ja che strIomAM nathI. A pramANe je strIomAM adhagamanane mATe puruSa jeTalA sAmarthyane abhAva che te udarvagamanamAM paNa puruSa jeTalA sAmarthyane abhAva temanAmAM che, e vAtanuM paNa anumAna karI zakAya che, tethI temane puruSo karatAM hIna gaNela che. ema kahevuM te paNa barAbara nathI kAraNa ke e keI niyama nathI ke jemanAmAM agatimAM javAnuM sAmarthya na hoya temanAmAM urdhvagatimAM javAnuM paNa sAmarthya na hoya vaLI kahyuM paNa che " samucchima 1-bhuyaga 2-khaga 3-cautpaya 4-sappi 5-thi 6-jlcrehito| nahiM to, sAsu, movavanaMti naug" | | eTale ke (1) saMmUcchima, (2) bhujaga, (3) khaga, (4) catuSpada, (5) sarpa, (6) strI, (7) jaLacara ane manuSya, emanAmAM adhogati prAptinI eka sarakhI zakti nathI, te paNa urdhvagatinI prAptinI eka sarakhI zakti che. kahyuM paNa che niiihito, rasAtig veNu ___udapajjati paresu vi, savvesu vi mANuse hiMto // 2 // eTale ke saMsi tiryaMcamAMthI nIkaLIne jIva sahastrAra nAmanAM AThamAM devaleka sudhI jAya che. manuSyamAMthI nIkaLela jIva tenAthI AgaLa badhA devakamAM jaI zake che, tethI urdhvagatimAM strIone puruSatulya sAmarthyane sadUbhAva hovAthI temanAmAM viziSTa sAmarthyane abhAva nathI, tethI puruSanI jema strIomAM urdhvagamananI gyatA che ja, je ema kahevAmAM Ave ke vAdAdilabdhirahita hevAthI temanAmAM viziSTa zakitane abhAva che, strIomAM vAdalabdhinuM sAmarthya, vaikriya Adi labdhinuM sAmarthya, ane pUrvagatavRtAdhigamanuM sAmarthya hetuM nathI tethI ekSagamananuM sAmarthya temanAmAM saMbhavita hetuM nathI, te ema kahevuM te paNa barAbara nathI. kAraNa ke vAdAdilabdhirahitamAM paNa viziSTa sAmarthya jovAmAM Ave che. zAmAM evI keTalIe kathAe Ave je e vAta darzAve che ke vAhalabdhi, vikrvaNatva Adi labdhinA abhAvamAM ane viziSTa pUrvagatakRtanA abhAvamAM paNa manuSya Adine mokSanI prApti thaI che. tathA jinakalpa ane manaparyavanA abhAvamAM paNa siddhine abhAva hete nathI, tethI A pUrvokta kathanathI e vAta sAbIta thaI jAya che ke e niyama thaI zakyuM nathI ke jyAM zrI nandI sUtra 105
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAdAdilabdhimattA che tyAM tyAM viziSTa sAmarthya che. tethI je Avo niyama thaI zakatuM nathI te pachI evuM kahevuM ke vAdAdilabdhithI rahita hevAne kAraNe strIomAM viziSTa sAmarthyane abhAva che, e kevI rIte ucita mAnI zakAya? vaLI vAdAdilabdhinA abhAvanI jema je strIomAM mekSane abhAva paNa heta te zAstrakAra siddhAntamAM evuM ja kaheta ke strIone mekSa maLatuM nathI. paNa evuM te te zAstrakAre kahetAM nathI, tethI ema ja mAnavuM joIe ke strIone mekSanI prApti thAya che. - tathA jyAM jyAM alpakRta jJAna che tyAM tyAM viziSTa sAmarthyane abhAva che, e paNa keI niyama nathI pAMca samiti mAtra tathA traNa gupti mAtranA jJAnanA sadUbhAvamAM paNa cAritranA prakarSanA baLathI kevaLajJAna pedA thAya che, evuM pravacanamAM siddha thayela che. tethI apakRta jJAna hovA chatAM paNa strIomAM viziSTa sAmarthya saMbhavita hoI zake che, tethI te viziSTa sAmarthyane abhAva temanAmAM hoI zake nahIM. je ema kahe ke strIomAM anupasthApyatA ane pArasaMcita prAyazcita ne abhAva che tethI temanAmAM sAmarthyane abhAva che, te ema kahevuM te paNa barAbara nathI. kAraNa ke temane niSedha hovAthI paNa viziSTa sAmarthyane abhAva nizcita thaI zakatuM nathI, kAraNa ke adhikArIonI yegyatAnI apekSAe zAmAM vividha prakAranA prAyazcitene upadeza sAMbhaLavAmAM Ave che. puruSonI apekSAe paNa yogyatA pramANe moTAM ane nAnAM prAyazcittone temAM upadeza apAya che. jemane nAnA prAyazcita devAnI vAta kahela che evAM purUSone paNa cAritranA prakarSamAM kevaLajJAnanI utpatti thAya che. tathA jemane moTAM prAyacittanA adhikArI batAvyA che temane paNa je cAritrane prakamAM heta nathI te kevaLajJAna utpanna thatuM nathI. tathA-zAstramAM aneka prakAranAM tapanuM vidhAna sAMbhaLavAmAM Ave che. te zrI nandI sUtra 106
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ je rIte puruSone upakAraka thAya che, eja rIte srIone paNa upakAraka thAya che, kAraNa ke bannene tyAM adhikAra che. have rahyu. prAyazcitanuM vidhAna te te ceAgyatAnI apekSA rAkhe che. e apekSAne laIne ja tenu vidhAna thayuM che. tethI gurUtara prAyazcitanI adhikAIi nahAvAthI strIemAM viziSTa sAmarthyanA abhAva che, ema kahevuM te yutiyukata nathI. jo ema kaheA ke purUSo vaDe teo anabhivaMdya che tethI teo temanAM karatAM hIna che, te evu` kathana paNa ucita lAgatuM nathI, kAraNu ke Apa kayA rUpe tene anabhivaMdyatA kahe che.? zuM sAmAnya purUSonI apekSAe ke guNASika puruSAnI apekSAe ? jo ema kahetA hai ke te sAmAnya puruSAnI apekSAe te abhivaghatA temanAmAM che tA ema kahevu' te cegya nathI, kAraNa ke sAmAnya puruSo temane vaMdana kare che, tIrthaMkaranI mAtAne te zakrAdika paNa namaskAra kare che, te bIjI vyaktionI to vAta ja zI karavI ? jo evI dalIla karI ke jeo adhika guNAvALAM hoya teo strIone namana karatAM nathI, temanI apekSAe tyAM anabhivadhatA hAvAthI temane te puruSo karatAM hIna mAnavAmAM Ave che, te ema kahevu te paNu ucita nathI. kAraNa ke e rIte te tItha karA paNu gaNadharane namana karatAM nathI gaNudharAmAM paNa guNAdhika puruSAnI apekSAe abhivaMdyatA AvI javAthI mAkSa pAmavAnA abhAva mAnavo paDe. eja pramANe gaNadhara paNa peAtAnA ziSyAne vaMdana karatAM nathI te te ziSyane paNa meAkSaprApti thaI zake nahIM" ema mAnavuM paDe. vaLI jo evI dalIla karI ke smAraNA AdinI akartA hovAthI strI purUSA karatAM hIna mAnavAmAM AvI che, te e paNa koi rIte ucita nathI, kAraNa ke jo e rIte emanAmAM hInatA mAnI laie te gurUne ja mekSa prApta thAya che, evuM mAnavuM paDaze. ziSyAne nahIM, kAraNa ke temanA samyagdarzanAditnatraya samAna hovA chatAM paNu AcArya ja temane smAraNA Adi karAve che, ziSye temane karAvatA nathI, paNa AgamamAM evI khata sAMbhaLavAmAM AvatI nathI ke guruene ja mekSa maLe che, ziSyAne maLatA nathI. caMDa Adi AcAya nA ziSyAne mAkSa maLyAnuM sAMbhaLavAmAM AvyuM che. eja pramANe amaddhika hAvAthI strIo purUSAthI hIna che ema kahevuM te paNa ucita lAgatuM nathI, kAraNa ke Apa temanAmAM kaI RddhinA abhAva matAvA che ? AdhyAtmika RddhinA ke bAhya-RddhinA ? mAdhyAtmika RddhinA te temanAmAM abhAva nathI, kAraNa ke ratnatrayarUpa je AdhyAtmika Rddhi che te temanAmAM hAvAnu siddha karAI gayu che, eja pramANe bAhyaRddhinA adhAra laine jo ema kahevAmAM Ave ke khAdyaRddhi temanAmAM nathI tethI tee amaruddhika hAvAthI puruSA karatAM hIna che, ane tethI ja temanAmAM meAkSanA kAraNanI vika latA che, tA ema kahevu te paNa ceAgya nathI, kAraNa ke je mAhyaRddhi tItha karAne hoya che te gaNadharIne hAtI nathI, eja pramANe cakravatione jeRddhi zrI nandI sUtra 107
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ hAya che te tenAthI judA ja prakAranA khIjAM kSatriyAkrikAmAM hAtI nathI, tethI teomAM paNa ekanA karatAM amaddhikapaNuM' AvavAthI apakRSTatA AvI jAya. A rIte temane paNa meAkSaprAptinA kAraNeAnI vikalatA hovAnA prasa`ga maLaze. jo evI dalIla karI ke purUSavaganI je ghaNI ja bhAre tIrthaM meM karatvarUpa mahARddhi che te teemAM nathI, A apekSAe temanAmAM amahuddhikatA gaNAya che. te ema kahevu te paNa ucita nathI, kAraNa ke keTalIka mahApuNyazALI strIone te tItha karavibhUtinI paNa prApti thaI che. tenI prApti thavAmAM tyAM kAI vidha naDatA nathI, kAraNa ke tenA virodhane siddha karanAra kAi paNa pramANu nathI. tathA tame evI je dalIla karI che ke strIomAM mAyAdikanI praka tA che tethI e prakarSatAvALI hAvAne kAraNe te purUSo karatAM hIna che, te ema kahevuM te paNa ucita nathI, kAraNa ke A lAkamAM strI ane purUSa ane samAnarUpe mAyAnA prakavALA dekhAya che. Agama paNa evu ja kahe che ke caramazarIra nArakADhikAmAM paNa mayAdikanI prakatA hoya che. tethI purUSo karatAM hIna hAvAthI strIonA mAkSanA kAraNeAnI nikalatA siddha thatI nathI. eTale ke mekSanAM kAraNAne strIomAM sadbhAva che. vaLI tame evI dalIla kaza ke muktisthAna AdinI prasiddhi nahIM hAvAthI tenA abhAve eja jANavA maLe che ke temane meAkSa maLatA nathI. jo strIomAM meAkSanAM kAraNeAnI avikalatA hota to temane meAkSa paNa hAI zakata, ane e kAraNathI temanAM muktinAM sthAnAnI paNa prasiddhi thAta; evu kaI paNa na heAvAthI spaSTa samajAya che ke temane mokSa maLatA nathI. teA ema kahevuM te paNu ucita nathI, kAraNa ke evI kAI AvyApti te che nahI ke jemanA jemanA muktisthAnAnI prasiddhi che temane ja meAkSa maLyA hAya che? evu te zAstrAmAM vizeSarUpe kahela nathI ke A purUSonu meAkSa sthAna che. paNa evu ja zrI nandI sUtra 108
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahela che ke bhavya ja mokSane mATe yogya hoya che. tethI muktisthAna AdinI aprasiddhithI je strIone mekSa mAnavAmAM na Ave te tamArA mata pramANe te purUSone paNa mekSa maLavo na joIe. have je tame ema kahetA che ke strIonI bAbatamAM muktisAdhaka pramANane abhAva hoSAthI muvistAra vaicara hetanI asiddhi che, te amAre Apane e prazna che ke kayAM pramANone abhAva Apane vivakSita che? zuM pratyakSane ke anumAnane ke Agamane? jo tame pratyakSano abhAva kahetA he te e bAbatamAM amAre vaLI e pUchavAnuM che ke svasaMbaMdhI pratyakSane abhAva che athavA sarva saMbaMdhI pratyakSane abhAva che, je Apa ema kahetA ho ke svasaMbaMdhI pratyakSane abhAva che, te e viSe paNa amAre e prazna che ke yathavihita pratilekhanAdirUpa bAhya kAraNanI avikalatAne dekhanAra pratyakSano abhAva che? athavA aMtara caritra Adi pariNAmarUpa kAraNanI avikalatA dekhanAra pratyakSane abhAva che ? je temAM pahele pakSa svIkAravAmAM Ave te te ucita nathI, kAraNa ke strIomAM paNa yakta pratilekhanAdi sarvathA jovAmAM Ave che teo paNa pratilekhanAdika kare che. je bIje pakSa mAnavAmAM Ave te chadmasthaprANa puruSamAM paNa cAritrAdi pariNAmane pratyakSarUpe joI zakatA nathI, tethI tamArA mata pramANe puruSone paNa mukita na maLavI joIe. je ema kahe ke sarvasaMbaMdhI pratyakSane abhAva che te ema kahevuM te paNa gya nathI, kAraNa ke asarvajJane evuM jJAna ja haI zakatuM nathI ke sarvasaMbaMdhI pratyakSane abhAva che. evuM hoya te puruSone paNa mokSa maLI zake nahIM. je ema kahe ke anumAnane abhAva hovAthI pramANane abhAva che te anumAnane abhAva puruSemAM paNa tulya che. tethI tyAM paNa mukitakAraNavaikalyane prasaMga utpanna thaze. je ema kahe ke puruSamAM te anumAna pramANa che ane te A prakAre che- jenA utkarSa ane apakarSamAM jene apakarSa ane utkarSa jovAmAM Ave che te tenA atyaMta apakarSamAM atyaMta utkarSavALuM hoya che. jema-azvapaTalane apagama thatAM sUryaprakAzane utkarSa thate najare paDe che. e ja pramANe rAgAdikonA utkarSa mAM cAritrAdikene apakarSa ane temanA apakarSamAM temane (cAritrAdine) utkarSa thAya che, tethI A anumAnathI puruSamAM ja rAgAdikanA apakarSathI cAritra Adi guNonA utkarSa sAbita thAya che, strIomAM nahI, kAraNa ke teomAM rAgAdikene atyaMta apakarSa saMbhavita hete nathI, to ema kahevuM te paNa ucita nathI, kAraNa ke e koI niyama nathI ke puruSamAM ja rAgAdikane atyaMta apakarSa hoya, tathA strIomAM na hoya kAraNa ke ema mAnavuM te pratyakSathI bAdhita thAya che. pratyakSa pramANe e vAtanuM samarthaka che ke rAgAdikene atyaMta apakarSa strIomAM paNa hoya che, emAM AgamanA pramANane abhAva paNa nathI, zrI nandI sUtra 109
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamapramANa che, tethI A vAkya strIomAM aMtaH jIe-" cIttutisiddhA ca" A vAkaya pAte ja sAkSAt strInA meAkSanI siddhi thAya che. kAraNa ke mekSanAM kAraNeAnI avikalatAne siddha kare che. jo Apa ema kahetA ho ke ahIM strI zabda anyAka che te evu kathana paNu kharAbara nathI kAraNa ke A 4 strI zabda anyArthaka che" e vAta Apa zu lAkIthI ke AgamanI paribhASAthI kaho che ? zAthI kaho che. te khatAvA. jo lAkIthI kahetA ho te ApanI e mAnyatA barAbara nathI, kAraNa ke leAkeAmAM te eja manAya che ke je amAM je zabda anvayatireka saMbadhadvArA saMketita hAya che, te zabda eja aM darzAve che, jIdo nahIM. "zrI" A zabda anvayavyatirekadvArA strIrUpa sAdhya arthamAM ja vaparAyela maLe che, tethI srIrUpa padArtha ja A " strI " zabdanA vAcya che. jema "o" Adi zabdonA vAcya sattA ( galakamala ) AdithI viziSTa padA che. A "zrI" zabdanA leAkaprasiddha arthanA sivAya bIjo artha che, e vAta leAkamAM prasiddha nathI, ane AgamamAM paNa prasiddha nathI. (( A rIte AgamanI paribhASAthI strI zabda anya artha darzAvanAra che' ema kahevuM te ucita nathI; kAraNa ke kAI paNa AgamamAM kayAM ya paNa strI zabdanA khIjo atha kahela nathI. je prakAre vyAkaraNamAM vRddhi zabdanA artha At vec ( bAIau) thAya che, eja prakAre AgamamAM paNa leAkarUDha arthamAM ja A zabda vaparAyA che. jemake-" tttIo aMti zi" ItyAdinI jema, jo Apa ema kaheA ke ame ahIM paNa anya anI kalpanA karI leza, tA ema kahevu' te paNa ucita nathI, kAraNa ke A vAta kAi paNa muzkelI vinA nizcita thaI zake che. kahyuM paNa che " nASito na lAge,-manunnI-zoDatha DhaujioDaSitaH / asti ca tatra na bAdhA, strInirvANa tato na kutaH " // 1 // zrI nandI sUtra 110
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAtparya e ke manunI zabda eTale ke strI-zabda pAribhASika nathI tethI vyAkaraNamAM "vRddhi zabdanA je "zrI" zabdane keI AgamaparibhASita artha hoI zake nahIM. have rahyo lekarUDha pakSa! temAM paNa "ii' zabdane lokaprasiddha "strI" arthathI bhinna artha hoI zake nahIM. kAraNa ke e artha eja sthaLe thAya che ke jyAM mukhya artha vyAdhita thatuM hoya. jemake-" cAM ghoSaH " ahIM gaMgAne mukhya artha pravAhamAM ghoSanI sthiti asaMbhavita che, tethI te sthAne gaMgA" zabdano artha lakSaNathI "tIra thAya che. e prakAre ahIM strI padanA mukhyArthamAM kaI bAdhA nathI, tethI mukhyArthIne jAte karIne gauNa athe laI zakAya nahIM. te strIone mokSa prAptimAM muzkelI zI ? temane zA mATe mokSa na maLe? kharI rIte te teo paNa mokSanI adhikArI che. je Apa ema kahe ke puruSAbhilASAtmaka bhAvedamAM strI-zabda AgamamAM vaparAya che tethI strI-zabdane A bhAvavedarUpa strI-artha ame mAnI laIza te ema kahevuM te paNa cagya nathI, kAraNa ke "strI-zabdane puruSAbhilASarUpa bhAveda" e artha che, e vAta Apa kevI rIte nakkI kare che ? "strIveda" A zabdanA zravaNamAtrathI ja athavA strItvanA patyazatapRthakRtvaparyanta avasthAnanA abhidhAnathI? jo pahele pakSa svIkAre te te ucita nathI, kAraNa ke "strIveda" A zabdanA zravaNamAtrathI bhAdarUpa "zrI" artha nakkI thatuM nathI. hA, je "trI vArtA vevA-ravI " e samAnAdhikaraNa samAsa hota te strI-zabdanI bIjA arthamAM vRtti hoI zakata. ahIM e samAnAdhikaraNa samAsa bAdhakanA abhAvathI kalpanIya thayuM che ke anya samAsanA ahIM abhAvathI thaye che? jo ema kaho ke bAdhakanA abhAvathI samAnAdhikaraNa samAsa kampanIya thayo che te A samAsamAM strI-zabdane artha puruSAbhilASarUpa bhAva veda ja haze, te eja artha zuM tene sAkSAt artha thaze ke tenA vaDe upalakSita zarIra tene artha zrI nandI sUtra 111
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ thaze? jo ema kahetA ho ke puruSAbhilASarUpa bhAva ja sAkSAt zrI zabdanA artha thaze te ame pUchIe chIe ke zuM eja samaye A bhAva tamane kabUla che ke bhUtapUrva gatithI A bhAva tamane kabUla che? jo Apa ema kahetA hai ke strI-zabdanA atha eja samaye-e paryAyamAM-ja puruSAbhilASarUpa bhAva veda che evuM amane majUra che te evI avasthAmAM ApanA abhimata puruSanirvANamAM paNa veTane saMbhava manAze. paNa nirvANu-avasthAmAM te veDhanI saMbhavitatA DAtI ja nathI, e vAta AgamamAM prasiddha che, tethI strI-zabdanA atha bhAvave strI mAnavA ucita nathI. jo ema kahetA ho ke bhUtapUrva gatithI puruSAbhilASarUpa bhAva, strI-zabdanA vAcya che te evI sthitimAM devArdikane paNa nirvANanI prApti thavAnA prasaMga Ave che, jema "muLAkSu cattari hrAMti " eTale ke deva ane nArakImAM cAra guNasthAna hAya che, e AgamavAkacanu' vidhaka thAya che, kAraNa ke bhUtapUrvagatinI apekSAe te deva-nArakAmAM paNa cauguNasthAnAnI sabhAvanA haze. jo strI zabdanA artha bhAvavedathI upalakSita puruSanu zarIra che" ema kahe te puruSAbhilASarUpa bhAvapuruSa-zarIranAM upalakSaNupaNAthI je vikSita che te te zu tyAM niyatavRttivALA che ke aniyatavRttivALA che ? jo niyatavRttivALA mAnavAmAM Ave te AgamathI virUddha gaNAya, kAraNa ke parivartanapaNAthI ja puruSazarIramAM vedanA udaya AgamamAM kahela che. tathA niyatavruttirUpathI te anubhava paNa thatA nathI. jo A tyAM kAgaDAvALu devadattanu ghara che" enA jevA aniyata- vRttivALA che, ema kahetA hai| te strI-zarIramAM kayAreka kayAreka purUSavedanA udaya saMbhavita hoya che, tethI tamArA mata pramANe paNa strIone nirvANuprApti hAvAnI Apatti Ave che. jema puruSane bhAvanI apekSAe strItva hAya che eja pramANe srIone paNa bhAvanI apekSAe srItva hAya che eja pramANe strIone paNa bhAvanI apekSAe purUSatva sabhavita che, tathA meAkSanuM kAraNa mukhyatve bhAva ja darzAvavAmAM Avela che, tethI jo apakRbhAva ItvathI yukta purUSone nirvANa maLe che te strIone paNa utkRSTa bhAva purUSatvanI apekSAe nirvANu prAsa kema na thaI zake ? avazya thaI zake. tathA samAsAntaranI asaMbhavitatA hovAthI strIveda " ahIM samAnAdhikaraNa samAsa thayeA che " evu mAnavuM joIe nahIM, kAraNa ke strIyo ve" e rIte ahIM SaSThItatpurUSa samAsa khanI zake che. jo ema kaheA ke strI ane puruSAbhilASAtmakave, e banneneA saMbadha anI zakatA nathI tethI A samAsa ayeAgya che te e viSe amArI e prazna zrI nandI sUtra 66 112
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ che ke temanAmAM parasparanA saMbaMdhane abhAva zA mATe che? zuM teo bhinna bhinna karmodayarUpa che tethI? athavA puruSanI jema strIonI paNa strIomAM pravRtti jovAmAM Ave che tethI ? je pahele pakSa svIkAravAmAM Ave te tethI bhinnatA siddha thatI nathI, kAraNa ke bhinnakarmodayarUpa paNa paMcendriya jAti Adine, tathA devagati Adine saMbaMdha jovAmAM Ave che. bIjo pakSa paNa ucita nathI, kAraNa ke strInI strImAM pravRtti, puruSanI prApti na thatA vededayane kAraNe ja thAya che. kahyuM paNa che--"RA raghavAna nirvastra mattAmiLyAH" eTale ke A pravRtti strIvedanA udayathI puruSanI prApti na thatAM tiryaMcanImAM tiryaMcanInI jema kAmenmatta strInI strImAM thAya che. strItvanuM patyazatapRthakatva sudhi avasthAna kahevAyuM che, tethI e jANavA maLe che ke puruSanI abhilASArUpa bhAvavedamAM strI-zabdano prayoga AgamamAM prayukta thayo che" te ema kahevuM te paNa ucita nathI. dvi-saMkhyAthI laIne nava saMkhyA sudhI pRthakatra kahevAya che. tenuM tAtparya e che ke nava se patya sudhI strItva jAtimAM strInA zarIramAM janma thAya che. puruSAbhilASAtmaka bhAvaveda strI-zarIranI prAptimAM hetu nathI, paNa strItvanI prAptimAM mAyAdi karmane udaya ja kAraNarUpa che puruSAbhilASarUpa veda strItvanI prAptimAM kAraNa nathI, tethI te strI-zabdano artha thatuM nathI. tyAM patyazata pRthakRtva sudhI zarIramAM janma levAmAM strItvane anubaMdha ja hetarUpe vivakSita thaye che, paNa veda nAmane bhAva nahIM, eTale ke bhAveda nahIM. mRtyu samaye strInA AkArane viccheda thavA chatAM paNa strItvanI prAptine mATe kAraNabhUta karmanI viccheda thatA nathIkamane viccheda nahIM thavAne kAraNe puruSatva AdinA avyavadhAnathI pharIthI strI-zarIra ja grahaNa thAya che. tathA"mathurAla gujaaurifja hoMti" manuSyagatimAM cauda guNasthAna hoya che. tathA-"triviNa muLa kALALi dUti jANa" paMcendrimAM cauda guNasthAna hoya che, tathA "zaraNa tarehu guNakALa hRti" tramAM coda guNasthAna hoya che, tathA-maviigyA ca savvANu ti" saghaLAM sthAnamAM bhavasiddhika hoya che. A pUrvokta samasta sAmAnya pravacana paNa strInirvANunuM samarthaka che, kAraNa ke strIomAM paNa puruSanI jema manuSyagati Adi dharmane saMbaMdha rahe che. je te viSe ema kahevAmAM Ave ke A pravacana te sAmAnyarUpe vastunuM pratipAdaka che, tethI strIrUpa vizeSanuM nathI. sAMbhaLo- je "A pravacana strIrUpa vizeSa viSayaka nathI" ema mAnavAmAM Ave te amAre e prazna che ke puruSomAM manuSyagatirUpa vizeSatA, paMcendriyarUpa vizeSatA athavA trasarUpa vizeSatA che ke nathI? "nathI" ema te kahI zakAya zrI nandI sUtra 113
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ nahIM, kAraNa ke temanAmAM manuSyagati AdirUpa vizeSatA che ja. je Apa ema kahetA che ke puruSomAM manuSyagati AdirUpa vizeSatA che, to puruSomAM paNa A pravacana kevI rIte pramANu gaNAze? kAraNa ke puruSa paNa vizeSarUpa ja che. chatAM paNa Apa je ema kahe ke A pravacana puruSamAM pramANa che, te samAna nyAyathI tene strIomAM paNa pramANa mAnavuM joIe. - je ema kahe ke puruSamAM ja A vacananI caritArthatA che tethI te tyAM ja pramANa mAnI zakAya, strIomAM nahIM. te evuM kahevAmAM pramANa nathI paNa phakta kathana ja che. je rIte tame ema kahe che e rIte ame paNa ema kahI zakIe ke A pravacana puruSamAM caritArtha nathI, strIomAM ja caritArtha che. tethI A pravacanane sAmAnya viSayaka mAnavuM joIe. phAM -je A pravacanane sAmAnya viSayaka mAnavAmAM Ave te aparyAptaka manuSyAdikamAM tathA deva nAraka ane tiryamAM paNa nirvANapada prApta thavAne prasaMga mAnave paDaze. te A prakAranI zaMkA karavI te paNa egya nathI. kAraNa ke aparyApta manuSya Adi A pravacanane viSaya nathI. te te apavAdanA viSaya che. ane apavAdane jate karIne utsarganI pravRtti thAya che, kahyuM paNa che- apavA pariNA karaNaa pravartate Iti. te apavAda "micchAliTipaje" tathA "sura nArasu hari sattAra tiri kA paM " A prakAre che. e mithyAdaSTi, aparyAptaka, deva, nAraka ane tiryaMcane choDIne uparata AgamavAkya caritArtha thAya che. eTale ke emane choDIne badhA manuSya muktinA adhikArI che. kahela paNa che- " manujagatau santi guNAzcaturdazetyAyapi pramANaM syAt / ____puMvat strINAM siddhau nAparyAptAdivadvAdhA" // 1 // iti A pramANe tenuM tAtparya e che ke kaI kaI manuSya strI nirvANa pAme che kAraNa ke puruSanI jema tyAM mekSanAM kAraNenI avikalatA rahe che. nirvANanuM kAraNa avikala samyagadarzanAdi ratnatraya che. A avikala samyagadarzanAdi ratnatraya temanAmAM vidyamAna rahe che, e vAta ame pahelAM siddha karI che. tethI kaMI manuSya strI mekSanAM kAraNenI avikalatAthI yukta hevAne kAraNe mokSa prApta kare che, amAruM e kathana taddana nirdoSa che. tathA jema puruSa pravajyA (dIkSA) grahaNa karavAnA adhikArI che eja pramANe teo paNa che, tethI te vaDe paNa eja vAtane puSTI maLe che. keI kaI manuSya strI pravrajyAnI adhikAriNI che A amAruM kathana siddha thayAM vinAnuM nathI, kAraNa ke "divALI vADhavacchA 2 pAve ra vadhU" A siddhAnta vAkyathI garbhiNI tathA bAlavatsAne dIkSA devAne niSedha che, tethI je temane zrI nandI sUtra 114
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSA devAne niSedha che te tethI e jANavA maLe che ke te sivAyanI strIonI dIkSA levAne adhikAra che; viziSTa niSedha aviziSTamAM saMmatine piSaka hoya che. tathA strIone paNa te bhavamAM saMsArane kSaya thaI jAya che, kAraNa ke teo paNa uttama dharmane sAdhanArI hoya che. tethI te vaDe temanAmAM kevaLajJAna pedA thAya che. kevaLajJAna thatAM niyama pramANe muktine lAbha maLe ja che. kahyuM paNa che-- "No khalu itthI ajIvo, Na yAsu abhavyA NayAvi daMsaNavirohiNI, No amANusA, No aNAriuppattI, No asaMkhejjAuyA, No akUramaI, No Na uvasaMtamohA, No Na suddhAcArA, No azuddhaboMdI, No vavasAyavajjiyA, No apuvvakaraNavirohiNI, No NavaguNahANarahiyA, kahaM na uttamadhamma sAhi gatti" chAyA-na khalu strI ajIvaH, na cAsu abhavyA, na cApi darzanavirodhinI, no amAnuSI, no anAryotpattiH, no asaMkhyeyAyuSkA, no atikrUramatiH, no na upazAntamohA, no na zuddhAcArA, no azuddhazarIrA, no vyavasAyavarjitA, no apUrvakaraNavirodhinI, no navaguNasthAnarahitA kathaM na uttamadharmasAdhiketi / tenuM tAtparya A pramANe che-"vahu strI anIva" strI ajIva nathI paNa jIva ja che. tethI tene uttamadharma sAdhana karavA sAthe kaI virodha nathI. lokamAM paNa e pramANe ja jovA maLe che. zaMkA-je jIva mAtrane uttama sAdhaka mAnavAmAM Ave te pachI abhavyone paNa jIva hovAthI uttamadharma sAdhaka mAnavA paDe, paNa temanAmAM te uttamadharmasAdhatA manAtI nathI. A prakAranI AzaMkA nivAravA mATe sUtrakAra kahe che ke "ra rAhu gamaLyA" abhavya nathI je ke strIomAM paNa keTalIka strIo abhavya hoya che te paNa save abhavyaja che evI vAta nathI. saMsArathI niveda, dharmathI adveSa, tathA sevA Adi guNa temanAmAM najare paDe che. "na jA tanavodinI" bhavya hAIne teo samyagudarzananI vidhinI hotI nathI. keTalAka prANIo evAM hoya che ke teo bhavya hovA chatAM paNa samyagadarzanathI virodha rAkhe che, paNa teo evI nathI kAraNa ke temanAmAM AstikatA Adi guNa jovA maLe che. "na mAnuSI" manuSyajAtimAM teo utpanna thAya che kAraNa ke temanAmAM manuSyajAtinI racanA pramANe viziSTa-hAtha, paga, chAtI, ane grIvA vagere avayanI racanA jovAmAM Ave che. mATe teo "amAnuSI" nathI "no janAntiH " keTalIka mAnuSI paNa hoya che paNa je teo anAryo hoya te nirvANane yogya manAtI nathI tethI zrI nandI sUtra 115
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ azubha tee anA kaLAmAM utpanna thayela nathI paNa A kulamAM utpanna thayela che. eja pramANe " to basa vhecAyu ' te A kuleAtpanna thaIne asakhyAta vanA AyuSyavALI nathI, kAraNa ke asaMkhyAta varSanAM AyuvALAM bhegabhUmiyA jIva hAya che te mekSanA adhikArI hotA nathI. te tAsa khyAta vaSaeNnAM AyuvALI che, tethI nirvANune cAgya che. saMkhyAta varSanAM AyuvALI paNa keTalIka atikrUramativALI zrIe nirvANanI adhikAriNI hotI nathI tethI e doSane dUra karavA mATe evuM kahela che ke teo "no atimati" atikramativALI nathI, tethI tee sAtamI narakanA Ayukha dhane kAraNabhUta raudradhyAnathI rahita haiAya che. jema temanAmAM sAtamI narakanA AyudhanA kAraNarUpa raudradhyAnanA abhAva che eja pramANe temanAmAM prakRSTa zubhadhyAnane paNa abhAva mAnavA joie evI A vAta nathI, kAraNu rovrudhyAnanI sAthe tenA koI avinAbhAva sabadharUpa pratibaMdha nathI. te dhyAnanA abhAvamAM paNa prakRSTa zubhadhyAna hAi zake che. " no na jIvazAnta mohvA '' 'keTalIka zrI krUramativALI hotI paNa temAM teinI lAlasA rahe che, tethI evI A nirvANune pAtra manAyela nathI. teA e khAdhAnA nivAraNa mATe sUtrakAra kahe che ke te vivakSita strIe akrUramativALI thaine upazAMta mAhavALI che. temanI ratilAlasArUpa mahapariNati upazAMta thaI gayela che. "no na zuddhAcArA " keTalIka strIo evI paNa hAya che ke upazAMtamehapariNati yukta hovA chatAM azuddha AcAravALI hoya che; paNa jene mekSa prApta karavA che te zuddha acArayukta hotI nathI evI keAI vAta nathI, paNuM zuddhAcAra yukta ja hoya che, kAraNa tee peAtAnA AcAramAM doSo lAgavA detI nathI ane lAge tenI zuddhi kare che. no azuddha rIta '' zuddha AcArayukta keTalIka strIe zarIre azuddha rahyAM kare che tethI tee nirvANa prApta karavAnI adhikAriNI hotI nathI, tA A zakAnuM samAdhAna karavAne mATe sUtrakAra kahe che ke A ekAnta niyama nathI. keTalIka strIo evI paNa hoya che ke je zuddhAcAravALI thaIne zarIre azuddha paNa rahetI nathI. jemane vAla nArAca sahanana hAtu nathI te ja azuddha zarIravALI hoya che ane meAkSa pAmavAne pAtra hotI nathI. saghaLI strIe evI ja hoya che evI vAta nathI, keTalIka zuddha zarIravALI paNa hoya che. 66 e " no vyavasAyavanitA'' zuddha zarIra hovAM chatAM paNa keTalIka vyavasAyathI varjita hoya che eTale ke nindrita hoya che, teA e paNa niyama anI zakatA nathI, kAraNa ke zAstrAkta arthamAM zraddhAlu hovAne kAraNe keTalIka strIe paraleAka sudhAravAmAM vyavasAyathI vihIna hotI nathI, tethI temanI " no apUrvakaraNavirodhinI pravRtti paraleAkanu nimitta jovAmAM Ave che. vyavasAyayukata hAvA chatAM paNa keTalIka strIe evI paNa hoya che ke je "9 zrI nandI sUtra 116
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ apUrvakaraNanI vidhinI hoya che, te A vAta paNa ekAntataH mAnya thaI zakatI nathI kAraNa ke keTalIka strIe evI paNa hoya che je apUrvakaraNanI vidhinI hotI nathI, kAraNa ke strI jAtimAM paNa apUrvakaraNane saMbhava sAbita thayela che, tethI teo apUrvakaraNanI vidhinI hotI nathI. "no navaguNasthAnAhitA" A rIte apUrvakaraNa guNasthAnavALI hovA chatAM paNa keTalIka nava guNasthAnavALI nathI paNa hotI, te A zaMkAnAM nivAraNa mATe sUtrakAra kahe che ke A vAta paNa ekAntataH niyamita nathI. kAraNa ke chaThThAM guNasthAnathI laIne navaguNasthAna sudhI eTale ke cauda guNasthAna sudhI-sAtamA, AThamAM, navamAM, dasamAM, agIyAramAM, bAramAM, teramAM ane caudamAM, e nava guNasthAna paNa strIomAM hoya che. e navaguNasthAnothI teo rahita hotI nathI. eTale ke keTalIka strIo navaguNasthAnayukata paNa hoya che. je te strIe A prakAranI hoya che te pachI teo uttama dharmanI sAdhaka kema na hoI zake? tene sArAMza e che ke-te te kALanI apekSAe puruSanI jema ATalo guNa ane saMyamathI samanvita strI paNa uttama dharmanI sAdhikA hoya che. je te uttama dharmanI sAdhikA hoya che te kevaLajJAna pAme che ane kevaLajJAna thatAM tene niyama pramANe mekSa maLe che. che A pramANe ahIM sudhI strI muktinuM samarthana karAyuM che ! sabhedasya paraspara siddhakevala jJAnasyavarNanam zakA--e saghaLA bhedane tIrthasiddha ane atIsiddha e bannemAM samAveza thaI jAya che, kAraNa ke je tIrthakare siddha che teo tIrthasiddha ja che tathA emanAthI bhinna je siddha che te sarve atIrthasiddha chete pachI ATalA badhA bhedane uddeza che? zrI nandI sUtra 117.
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttara-je ke A rIte e badhAne samAveza thaI jAya che chatAM paNa temane je alaga alaga nirdeza karyo che te uttarottara bhedane samajAvavA mATe ja karyo che. tIrthasiddha ke atIrthasiddha kahevA mAtrathI te bhedanuM jJAna thaI zakatuM nathI, tethI ajJAta bhedane samajAvavAne mATe vizeSarUpe e badhA bhedane alaga alaga upAdAna karIne samajAvyA che. A anantara siddha kevaLajJAnanuM varNana thayuM. have paraMparasiddhakevaLajJAnanuM varNana karAya che-"he viMnaM gjpasiddha vaDhanA" ItyAdi. prazna-pUrvokata paraMparasiddhakevaLajJAnanuM zuM svarUpa che? uttara-paraMparasiddhakevaLajJAna aneka prakAranuM kahela che. siddhatvaprAptinA samayathI be Adi samayavatI siddhaparaMparasiddha kahevAya che. temanuM je kevaLajJAna che te paraMparasiddhakevaLajJAna che, prathama samayamAM je siddha che. A pramANe sAmAnyarUpe paraMparasiddhakevaLajJAnanuM svarUpa batAvIne sUtrakAra tene vizeSa rUpe samajAvavAnA hetuthI "sumaraddhA" ItyAdi pada dvArA spaSTa kare che- jemane siddha thavAnA be samaya che teo krisamayasiddha che. e ja pramANe trisamayasiddha, catuHsamaya siddhathI dasamayasiddha sudhI, ane saMkhyAtasamaya siddha asaMkhyAtasamayasiddha ane anantasamayasiddha samajI levA joIe. A paraMparasiddhakevaLajJAnanuM varNana thayuM. tenA varNanathI siddha kevaLajJAnanuM saMpUrNa varNana thayuM. te sU. 21 zrI nandI sUtra 118
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakArAntareNa sabeThakevalajJAna varNanam A rIte bhavasthasiddhakevaLajJAna ane siddhakevaLajJAnanA bhedathI kevaLajJAnanA be bhedonu nirUpaNu karIne have sUtrakAra prakArAntarathI kevaLajJAnanA bhedonuM nirUpaNa kare che--ta samArako pabid ityAdi. "" te kevaLajJAnane saMkSepamAM cAra prakAranu` kahyuM che, jevAM ke dravyanI apekSAe kSetranI apekSAe, kALanI apekSAe ane bhAvanI apekSAe dravyanI apekSAe kevaLajJAnI sarva drabyAne jANe che ane dekhe che. kSetranI apekSAe kevaLajJAnI samasta leAkAkAza ane aleAkAkAza rUpa kSetrane sAkSAt jANe che ane dekhe che. jo ke 'dravyanI apekSAe kevaLajJAnI samasta drabyAne jANe che ane dekhe che ' ema kahevAthI ja AkAzAstikAya Adinu jANavA dekhavAnu siddha thaI jAya che chatAM paNa ahIM je kSetranI apekSAe tenu jANavA dekhavAnuM kahyuM che te kSetrarUpe tenI alaga prasiddhinuM hovuM che. eTale ke " lAnu kSetra alaga che ane alAkanu kSetra alaga che'" A vAtane samajAvavAne mATe evuM kahyuM che. eja pramANe kAla ane dravyanA viSayamAM paNa eja samajavu' joI e, kALanI apekSAe kevaLajJAnI bhUta, bhaviSya ane vartamAna, e traNe kALAne jANe che ane dekhe che. bhAvanI apekSAe kevaLajJAnI samastajIvAdika padAthagata gati, kaSAya, aguru laghu Adi paryAyAne jANe ane dekhe che, ad sava " ItyAdi gAthAnA artha - gAthAmAM 'atha" zabda e vAta darzAvavAne mATe mUkayo che ke manaH" pacajJAnanA pachI ja tIrthaMkarAe A kevaLajJAnanu' varNana karyu. che. A keva HH jJAna " sarvadravyapariNAmamAtravijJaptijAraLam ' eTale ke samasta jIva ane ajIva rUpa dravyeAmAM je utpAdAdika pariNAma svanimitta ane paranimittathI thatAM rahe che temanA pota-potAnA asAdhAraNa rUpanI vijJaptinu` kAraNa che anaMta ane zAzvata che apritipatanazIla che--sadA avasthAyI che. khIjA' jJAnAnI jema tenA bheda prabheda nathI. zakA--je zAzvata haiAya te " atijAti " e vizeSaNa svataMtra apratipAtI ja hoya teA pachI gAthAmAM rUpe zA mATe rAkhyu che ? uttara-zAzvata zabdanA artha "nira Mtara thatuM rahevu..." evA thAya che. je padArtha svalpakAlAvasthAyI hoya che te paNa eTalA samaya sudhI jo niraMtara thatA rahe che teA te paNa zAzvata kahevAya che. "apratitti " vizeSaNu mA zAzvatamAM zrI nandI sUtra 119
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ eTalI vizeSatA darzAve che ke kevaLajJAna evuM zAzvata nathI paNa apratipAti zAzvata che, eTale ke kaI paNa kALe tenuM patana thatuM nathI. niraMtara rUpe sarvakALe kevaLajJAna rahe che. kevaLajJAna kSAvika che, jJAnAvaraNa karmanA kSayathI thAya che, ane jJAnAvaraNa karmane kSaya ekarUpa hoya che, tethI te paNa ekarUpa ja che. jo ke svAmInI apekSAe bhavasiddhane AdhAra laIne tenA paNa bheda batAvavAmAM Avela che te paNa jJAnathI temAM kaI bheda nathI. matijJAna Adi cAra jJAna kSApazamika che, tethI temanAmAM kSapazamanI vicitratA rahe che, ane eja kAraNe temanAmAM anekavidhatA batAvavAmAM Avela che. | sU 22 . tIrthakara bhagavAna kevaLajJAna utpanna thatAM tIrthakara nAmakarmane udaya hovAthI samasta nA anugrahane mATe dezanA Ape che, te viSe koI evI AzaMkA karI zake che ke bhagavAnanI te dezanA akSaradhvanirUpa dravya kRta che. ane dravyazrata, bhAvakRtapUrvaka hoya che, tethI A akSaradhvanirUpa dezanAnA saddabhAvathI temanAmAM paNa kRtajJAnIpaNAne prasaMga prApta thAya che, te te viSe sUtrakAra kahe che-"vAghe" ItyAdi. tIrthakara bhagavAna dharmAstikAyAdika samasta mUrta amUrta padArthone kevaLajJAnathI jANIne temAM je prarUpaNa karavA lAyaka hoya che te padArthone kahe che. A rIte kevaLI bhagavAnane te vAgyeAga arthAbhidhAyaka zabdasamUha-bhAvakRtasvarUpa nathI paNa dravyakRtasvarUpa che. bhAvArtha-tIrthaMkara prabhu kevaLajJAna dvArA ja samasta rUpI ane arUpI padArthone jANe che, zrutajJAna dvArA nahIM, kAraNa ke zrutajJAna kSApazamika jJAna che, kevaLajJAna kSAyika jJAna che. A kevaLajJAnanI prApti jIvane tyAre ja thAya che ke jyAre samasta jJAnAvaraNa Adi cAra ghAti karmone nAza thaI jAya che. kSApathamika jJAnanI prAptimAM te te kamene dezataH vinAza thAya che. A rIte kevaLajJAnavaDe samasta padArthone jANIne paNa kevaLI samasta padArthonI prarUpaNa karatAM nathI, paNa temanAmAM je prajJApanIya padArtho hoya che temanI ja prarUpaNA kare che, aprajJApanIya padArthonI nahIM, prajJApanIya padArthomAM paNa badhAnI nahIM, paNa keTalAka padArthonI ja prarUpaNa kare che, kAraNa ke te anaMta hevAthI vacana dvArA kahI zakAtAM nathI ane Ayuparimita AyumAM samasta prajJApanIya padArthonI prarUpaNa thaI zakatI nathI, tethI prajJApanImAMthI keTalAka anaMtabhAga mAtranI, je grahItA (grahaNa karanAra) nI zaktinI apekSAe grahaNane egya hoya che eTale ke grahItA jeTalA arthone grahaNa karavAne gya hoya eTalA arthonI teo dezanA kare che. "nAtha" nuM tAtparya ahIM kevaLajJAnathI prApta arthonI zrI nandI sUtra 120
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhidhAyikA-kathana karanArI-bhagavAna dvArA uccAravAmAM Avela te zabdarAzi che. te zabdarAzi bhagavAnane vAga hoya che, zrutajJAna nahIM. A vAgyeganuM kAraNa bhASAparyApta Adi nAma-karmane udaya che. A vAgyega te kAraNe bhAvakRtarU5 nathI manAte ke bhAvathuta kSApazamika hoya che. dravyatane temAM vahevAra te kAraNe karAya che ke te zrotAonA bhAvakRtanuM kAraNa hoya che, tethI bhAvakRtanuM kAraNa hovAthI temAM dravyakRtatA che. A kevaLajJAnanuM varNana thayuM. A rIte ahIM sudhI avadhijJAna, manaHparyayajJAna, ane kevaLajJAna neIndriya pratyakSanuM varNana thayuM. e traNejJAna ja pratyakSajJAna che. tethI pratyakSa jJAnanuM varNana pUruM thayuM che. sU 23 . have parokSa jJAnanuM varNana karavAmAM Ave che-"te siMddhALaM?tyAdi. parokSajJAnavarNana, parokSajJAna bhedasyonyonyAnugatapi pArthakyana pratipAdana, zrutajJAnasya matijJAna pUrvakatvavarNanam, matijJAnasyazrutajJAnapUrvakatva nirasana ca ziSya pUche che -he bhadanta! pUrvanirdiSTa pakSa jJAnanuM kevuM svarUpa che ? uttara-pakSajJAna be prakAranuM batAvyuM che, te be prakAra A pramANe cheAbhinibadhika jJAna ane zrutajJAna AtmAthI bhinna dravyaIndriya ane manathI jIvane je jJAna thAya che te parokSajJAna kahevAya che. jIvathI Indriyo ane mana te kAraNe bhinna mAnavAmAM Avela che ke jIva arUpI che, tathA dravya Indri zrI nandI sUtra 121
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane mana, rUpa che. jIva e kAraNe arUpI che ke te apagalika che, tathA dravya-Indriya ane mana paugalika che te kAraNe te rUpI che. tethI je dravyaIndriya ane mana vaDe jIvane je jJAna utpanna thAya che te pakSa jJAna che. te be prakAranuM hoya che (1) Abhinibedhika jJAna ane (2) zrutajJAna. sUtramAM be cakAra' e sUcita kare che ke A bane jJAnanAM bIjA paNa bheda che, tathA temane parasparamAM sahayoga che, e banene A prakAre nirdeza karavAnuM kAraNa "nA paMvi6 TVM" A sUtranI TIkAmAM pahelAM pradarzita karAI gayuM che. have e banemAM svAmInI apekSAe abheda pradarzita karavAnA uddezathI sUtrakAra kahe cheje AtmAmAM Abhinibedhika jJAna hoya che te AtmAmAM zrutajJAna hoya che tathA je AtmAmAM zratajJAna hoya che te AtmAmAM abhinidhika jJAna hoya che A kathanathI e bannemAM sahayoga che te vAta paNa jANavA maLe che. zaMkA-"vastha gAmaNivophicanA taEUR muLa" jyAM Abhinidhika jJAna hoya che tyAM zratajJAna hoya che" ATaluM kahevAthI ja jyAre e vAta jANI zakAya che ke jyAM zrutajJAna hoya che tyAM AbhinibedhikajJAna hoya che te pachI sUtrakArane A vAta pragaTa karavA mATe sUtramAM "nI sunA taraNa minivoAiI " e padene mUkavAnI jarUra zI hatI ? uttara-niyamathI A vAta jANI zakAtI nathI tethI A pramANenA niyamanA nirNaya mATe "nI sucanA tatha zAminivohiyAnI" ema kahyuM che. eja niyamane nirNaya teo "hovi yAruM kamaLamagyAruM' e pothI kare che. temAM batAvyuM che ke e bane jJAna paraspara saMbaddha che, eTale ke niya. mataH temane sahaga che. zaMkA--je temane parasparamAM niyamataH sahabhAva che te pachI temanAmAM kaI bheda rahevA joIe nahIM, ane bhedathI je temane vyavahAra thAya che te naSTa zrI nandI sUtra 122
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ thavA joie, paNa ema thatuM nathI. bhevyavahAra tA temanAmAM thAya che ja te te bhedravyavahAra kevI rIte thAya che ? ! samAdhAnaH--tenuM samAdhAna ta ni puLa stya'. ItyAdi sUtrAMza dvArA sUtrakAra kare che. teo temAM ema khatAve che ke jo ke e mane jJAna anyAnyA nugata che--paraspara saMbaddha che te paNa AcAya-tIthaMkara gaNadhara temanAmAM bhinnatAnI prarUpaNA kare che. A prarUpaNAnuM kAraNa e che ke paraspara anugata hovA chatAM paNa e bannemAM lakSaNanI apekSAe bheda che, tethI lakSaNabhedathI temanAmAM bheda AvI jAya che. jema eka AkAzarUpa AdhAramAM rahela dharmAstikAya ane adharmAstikAyamAM paraspara anugata hAvA chatAM lakSaNa-bhedrathI bheda manAya che tema te banne jJAna viSe paNa le che. e mane dravya eka AkAzapradezamAM paraspara lAlIbhAvathI rahela manAya che te paNa temanAmAM lakSaNabhedathI bhinnatA mAnavAmAM Ave che. je prakAre jAte cAlavAnI zaktivALI mAchalIne cAlavAmAM jaLa sahAyaka thAya che, eja pramANe jAte gamana karavAnI zaktivALA jIva ane pudgalane cAlavAmAM je sahAyaka thAya che te dharmAstikAya che. A dravya arUpI ane asaMkhyAta pradezI manAya che. sthitikriyA karavAmAM svayaM upAdAna bhUtajIva ane puddagalane sthita karavAmAM je musApharane chAyAnI jema sahAyaka thAya che te adharmAstikAya che. A dravya paNa asaMkhyAta pradezI ane arUpI manAya che A pramANe dharmAstikAya ane adharmAstikAyanAM lakSaNA zAstrakAroe mAnyAM che. A lakSaNanI bhinnatAne kAraNe ja te banne dravyeAmAM bhinnatA mAnavAmAM AvI che. eja pramANe AbhiniaiAdhika jJAna ane zrutajJAnamAM paNa lakSaNabhedathI bhinnatA mAnavAmAM AvI che. abhimukha ane ceAgya dezamAM rahela niyata ane indriya ane mana dvArA AtmA je pariNAmavizeSathI jANe che, te pariNAmavizeSa ja AbhiniSeAdhika jJAna che. zravaNu IndriyanA viSayabhUta thayela zabdanI sAthe saMpRSTa ane AtmA vAcya-vAcakasaba dhapUrvaka je pariNAmavazeSadvArA jANe che te AtmAnA pirAmivazeSa ja zrutajJAna che. zaMkAApe zrutanu je A pramANe lakSaNa kahyuM che te lakSaNa ja zrotra indriya labdhivALA che. athavA bhASAlabdhivALo che temAM ja ghaTAvI zakAya che, ekendriyamAM nahI', kAraNa ke je prANI zraoNMtrandriya ladhivALu hAya che eja vivakSita zabda sAMbhaLIne te zabdathI tenAM vAcya ane jANI zake che, khInne nahIM, kAraNa ke tenAmAM evI zaktinA abhAva che ? tathA je bhASAlabdhisapanna dvIndriyAdika jIva che tee paNu sAmAnya rIte peAtAnAM cittamAM koI paNa vikalpa karIne tenA anusAra zabdonuM uccAraNa kare che, tethI temanAmAM paNa zrutanI saMbhAvanA hoya che. je ekendriya jIvA che te zrotrendriya labdhivALA paNa nathI ane bhASAlabdhivALA paNa nathI, te zrI nandI sUtra 123
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ pachI temanAmAM zrutanI sa MbhAvanA kevI rIte hAI zake ? jo ema kaheA ke zAstramAM te temanA paNa zrutanA sadbhAva khatAnye che tethI ame ema kahIe chIe tA pachI e prakAranI mAnyatAmAM A pUrva kathita zrutanuM lakSaNu khanatuM nathI. ,, uttara--ema kahevu te kharAkhara nathI. kAraNa ke ekendriya jIvAne AhAra Adi cAra sa'jJA che, e vAta sUtramAM anekavAra batAvavAmAM Avela che. je saMjJA che eja abhilASA che. kahyu` paNa che--trA saMjJA bAAAmijAraH devanIyapramayaH ravajI bAtmaniAvizeSaH " AhAra saMjJAnu tAtpa che AhAranI abhilASA, te jIvAne kSudhAvedanIyanA udayathI thAya che. A AtmAnu eka pariNAmavizeSa che, " mAre mATe A prakAranI vastu puSTikAraka che, te vastu jo mane maLI jAya te sAruM. A pramANe peAtAnI puSTine nimitta banAvIne je zabda ane tenA arthanA ullekhathI anuviddha pratiniyata vastunI prAptinA je prayatna thAya che eja abhilASA che, ane e abhilASA ja zruta che. A zrutamAM zabda ane tenA arthanI paryAlAcanAtmakatA eja che ke tenAM cittamAM je AMtaradhvani nIkaLI rahyo che ke " mane A vastu puSTikAraka thaze. ane te jo mane maLI jAya te sAru " te zabda svarUpa che. ane A dhvaninA je vivakSita abhilaSita artha che te tenA vAcya che. eja zrutanuM lakSaNa che. kahyu paNa che-- phaiviya-maLo-nimitte, maiM vinnALa muLavAre La / niyayastho-tti samartha, te mAvajIruM mahesesa || ||' tr zrutanA pramANe zabda ane arthanI paryAlecanA pramANe eTale ke zabda ane arthanA vAcya, vAcaka saMdha che. "A zabdanA A artha che" A prakAre vAmya-vAcaka-bhAvapUrvaka zabdasaMsRSTa arthanA jJAna pramANe je kevaLa ekendriya jIvAmAM avyakta che, indriya ane mana dvArA je peAtAnA aMnu kathana karavAne samatha jJAna hoya che te bhAvazruta che. te sivAyanu matijJAna che. tathA ekendriya jIvAnu` zrutajJAna anicanIca paNa nathI, kAraNa ke te e ja prakAranA kSApazamathI utpanna thayela manAyuM che. anyathAjo tyAM zrutajJAnanA sadbhAva manAya nahI' tA temanAmAM AhAradi saMjJAo utpanna thaI zake nahIM. jo ema kahevAmAM Ave ke- zrutalakSaNa evuM mAnavAmAM Ave te je zrotrendriya labdhivALA ane bhASAlabdhivALA prANI che temane zrutanI utpatti thaze, temanAthI bhinna ekendriya jIvane nahIM... " to evuM kathana paNa vicAryuM vinA karAyuM che, kAraNa ke A kathanathI emaja lAge che ke kahenArane pravacananA anu` samyak parijJAna nathI. akula Adi vRkSomAM spana Indriya sivAyanI khIjI dravyendriyalabdhinA e ke abhAva che te paNa temanAmAM sUkSma bhAvendriyapaMcakarUpa vijJAna mAnavAmAM AvyuM che. te kAraNe bhASA ane zrotrendriya labdhinI zrI nandI sUtra 124
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ vikalatA hovA chatAM paNa temanAmAM sUkSama RtajJAnane sadabhAva siddha thAya che. je ema na hoya te temanAmAM AhAra Adi saMjJAo saMbhave ja nahIM. kahyuM paNa che "jaha suhumaM bhAvediya, nANaM dav diyAvarohe vi / ta6 sumAre, mavamuthuM pacivANuM " | ? . arthAta-jema drandriyanA svabhAvamAM sUkSma bhAvendriyajJAna hoya che temaja pRthvI Adi jamAM paNa dravyakRtanA abhAvamAM bhAvakRta hoya che (1). tethI pUrvokta ja mRtanuM lakSaNa samIcIna che, tethI juduM kRtanuM lakSaNa samIcIna nathI. A pramANe lakSaNanA bhedathI matijJAna ane zratajJAnamAM bhedane siddha karIne have sUtrakAra bIjA prakAre e bannenA bhedanuM pratipAdana kare che-"mapues jeNa surya, na maI suyapubviyA" (matipUrva yena zruta, na matiH zrutapUrvikA) ahIM pUrva zabdane atha kAraNuparaka che. "g pANa-pULo " dhAtuthI audika vaFpratyaya AvatA pUrva zabda banyo che. jenuM kAraNa matijJAna che, evuM zratajJAna, matijJAna dvArA pUrUM karAya che eTale ke prApta karAya che, athavA pAlana karAya che. tenuM tAtparya e che ke matijJAnanA abhAve kRtajJAna nAza pAme che. matijJAnanA abhAve zrutajJAnanI utpatti thatI nathI. je rIte A niyama che te rIte e niyama nathI ke zrutajJAnapUrvaka matijJAna hoya che. tethI matijJAna ane zrutajJAna vacce ghaNe meTo taphAvata che. tenA zratajJAnane je matijJAnakAraNavALuM mAneluM che tenuM kAraNa e che ke matijJAnanI utkarSatA ane apakarSatAthI zrutajJAnamAM utkarSatA ane apakarSatA Ave che. jevI rIte kAraNabhUta mATInA piMDanI utkarSatA ane apakarSatAthI kAryarUpa ghaDAmAM utkarSatA ane apakarSatA Ave che tevI rIte matijJAnanI zrI nandI sUtra 125
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ utkarSatA ane apatAthI zrutajJAnamAM utkarSatA ane apakatA Ave che. A kAraNanI apekSAe zrutajJAnamAM matipUrvakatA darzAvI che. " malyA pAcate " e apekSAe zrutamAM matipUrvakatA A prakAre che-jema mATIne abhAve ghaDA hAi zakatA nathI, paNa mATInA sadbhAvamAM ja thAya che, tethI mATI ghaDAnu kAraNa che. eja pramANe zrutajJAna paNa matijJAnanA sadbhAvamAM ja thAya che, tenA abhAvamAM nahIM. e vAta pratyeka prANIne svAnubhavathI siddha che ke aneka zAstrone sAMbhaLavA chatAM je zAstranA viSayanu smaraNa rahe che, athavA jene vadhAre uhApAha Adi thatA rahe che, eja zAsra adhika spaSTatAthI pratibhAsita thAya che, anya zAstra nahI, tethI e vAta siddha thAya che ke zAstranA-temAM rahela viSayanA spaSTapratibhAsarUpa zrutajJAna smaraNAdirUpa matijJAnane AdhIna che, jema ghaDAnI sthiti mATIne AdhIna che te pramANe zrutajJAnanI sthiti matine Adhina che. A kAraNe zrutamAM matipUtA spaSTa che. prazna--jyAre jIvane samyakatvanI prApti thAya che tyAre matijJAna ane zrutajJAnanI utpatti eka sAthe thAya che, kAraNa ke samyakatvanI utpattinA pahelAM jIvamAM je teiajJAna ane zrutaajJAna hatAM te tenI utpatti thavAthI eka sAthe nAza pAme che. te evI sthitimAM zrutamAM matipUrvakatA kevI rIte AvI zake che? bIjI eka vAta e paNa che ke jo zrutajJAnane matipUrvaka mAnavAmAM Ave te jyAre matijJAna utpanna thatAM tenA samakALe zrutajJAna utpanna na thAya te te avasthAmAM jIvane zrutajJAnanA prasa'ga Avaze, kAraNa ke jyAM sudhI zrutajJAna utpanna thayuM nathI tyAM sudhI zrutaajJAnanA vigama paNa thayA nathI, te e sthitimAM jIvane jJAna ane ajJAnanI eka sAthe hAjarI raheze, paNa ema thavuM te ISTa nathI, kAraNa ke aMdhakAra ane prakAzanI jema jJAna ane ajJAna eka sAthe rahI zakatA nathI ? uttara--labdhinI apekSAe mati ane zruta e ane eka sAthe thAya che, upayAganI apekSAe nahIM. upayAganI apekSAe te te banne bhinna bhinna samaye thAya che; tethI zrutajJAna matipUrvaka manAya che. tAtya e che ke-jo matijJAna dvArA vicAra na karAya teA zrutApayoga utpanna thaI zakatA nathI, tethI zrutApaMcAganu janaka matijJAna che, zrI nandI sUtra 126
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaMkA-A rIte te matijJAna paNa mRtapUrvaka hoya che, zabdane sAMbhaLIne je matijJAna utpanna thAya che te mRtapUrvaka matijJAna che, e vAta prasiddha che. tethI jema matipUrvaka zrata thAya che eja rIte zrata pUrvaka matijJAna paNa thAya che, te pachI kAryakAraNa AdinI apekSAe temanAmAM bhedanuM pradarzana kare che te saMbhave nahIM uttara-ahIM "matijJAnathI zrutajJAnanI utpatti thAya che" ema je kahevAya che te bhAvakRtanI apekSAe kahevAya che. bhAvazrutajJAna upayogarUpa manAyuM che. te upayAgarUpa bhAvakRtajJAna matijJAnapUrvaka ja hoya che. have mRtathI mati utpanna thavAnI vAta bAkI rahI, te zabdAtmaka dravyathatathI te utpanna thAya che ja paNa jyAM ema kahevAmAM Ave che ke "matiH thatapUrvA" tenuM tAtparya e che ke upagarUpa bhAvamUtathI matijJAna utpanna thatuM nathI. athavA "bhAvakRtanuM kArya mati che" e vAta niSiddha karAyela che. A bannenA kamane niSedha karAyo nathI, kAraNa ke zrute pagathI cuta thayela jIvanA kramathI matimAM avasthAna manAya che ja. bhedanI bhinnatAnI apekSAe gaNatAM paNa matijJAna ane zrutajJAnamAM bhinnatA Ave che kAraNa ke avagraha IhA, avAya ane dhAraNA AdinA bhedathI matijJAna aThThAvIsa prakAranuM, tathA aMgapraviSTa ane aMgabAhya AdinA bhedathI zrutajJAna aneka prakAranuM manAya che. 2 che. Indri dvArA je upalabdhi thAya che te upalabdhinA vibhAgathI paNa mati ane zrutanA bheda che. kahyuM paNa che- " soidiyovaladdhI, hoi suyaM sesayaM tu mainANaM / mottUNaM davvasuyaM, akkharalaMbho ya sesesu"||1|| zrI nandI sUtra 127
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ A gAthAnA bhAvAtha A pramANe che-jeTalA vAkA hoya che te badhA avadhAraNasahita hoya che. A nyAyAnusAra ahIM je upalabdhi zretrendriyathI utpanna thaI che. eja upalabdhi zrutajJAna mAnavAmAM Avela che. zrAdrendriyA palabdhi paNa ahIM eja zrutajJAnarUpa samajavI ke je zrutAnusAriNI hAya. je zrAtrendricepalabdhi avagraha, ihA, ane avAyarUpa hAya te zruta nathI, te tA matijJAnarUpa ja che, kAraNa ke avagrahAdirUpa zretrendriyeApalabdhi zrutAnusAriNI hAtI nathI. jo ema kahevAmAM Ave ke "brAtrendriyovadhiH zrutameva " zrotrendricepalabdhi zruta ja che te A prakAranA kathanathI matijJAnamAM paNa zrutajJAnapaNAne prasaMga prApta thaI zake che. tethI ema na kahetAM ema je kahela che ke zrotrendricovadhireva zrutam " zrotra indriyathI utpanna thayela jJAna ja zruta che. eja nirdoSa che. A kathanathI e vAta paNa siddha thaI jAya che ke jyAre zrotrendriyApalabdhi zrutAnusAriNI hotI nathI tyAre te te matijJAnarUpa hoya che, ane jyAre te zrutAnusAriNI hoya che tyAre te zrutajJAnarUpa hAya che. (zeSa 'tu matijJAnam )je upalabdhi cakSu Adi IndriyAthI utpanna thAya che te upalabdhirUpa jJAna matijJAna che, zrutajJAna nathI. gAthAmAM Avela '"tu'" zabda e batAve che ke zrotra indriyathI janya paNa kAI kAI upalabdhi je avagraha, IhA, ane avAyarUpa hoya che te matijJAna che. A pramANe cakSu vagere indriyajanya upalabdhimAM sAmAnyarUpe matijJAnarUpatA prApta havAthI sUtrakAra temAM paNa saMzAdhana raju karatA kahe che ke- monaLa yusura " "muvA, draSyazrutam " dravyazrutane choDIne bAkInI IndriyAmAM je akSaralAbha thAya che zabda ane tenA arthanI paryAlAcanA thAya che. te paNa zrutajJAna che matijJAna nathI. mAtra akSaranA lAbha zrutajJAna nathI paNa zabda ane tenA arthanI paryAlAcanAtmakatArUpa je akSaralAbha che eja zruta che, kAraNa ke kevaLa akSaralAbhatA IhvAdarUpa matijJAnamAM paNa saMbhavita hAya che. zaMkAjo mAkInI indriyAmAM akSaralAbha zruta che te pahelAM je evu' avadhAraNa karyuM che ke " zrotrendriyovareiva zrutam " te cegya lAgatuM nathI. zrI nandI sUtra 128
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAraNa ke Apa te zendripalabdhi paNe zrutarUpe have pratipAdana karI rahyA cho. uttara-rovidhi thI zrutajJAnapaNAnuM pratipAdana karavAmAM AvyuM nathI, paNa zabdArtha paryAlacanarUpa akSaralAbha zretrendripalabdhi je ja hoya che, tethI temAM kei deSa nathI 3 matijJAna ane zrutajJAnamAM eka A paNa bheda che ke matijJAna valkalanAM jevuM che ane zrutajJAna muMbanA jevuM che. je pramANe valkalamAMthI muMba (valkalanI vaNelI derI)nI utpatti thAya che, eja rIte matijJAnathI zratajJAnanI utpatti thAya che, tethI kArya ane kAranI apekSAe temanAmAM bheda paDI jAya che . 4. 2 matijJAna ane zrutajJAnamAM bheda hevAnuM eka kAraNa e paNa che ke matijJAna akSara ane anakSara banerUpa hoya che, tyAre zrutajJAna akSarAtmaka ja hoya che, matijJAnanA avagraha Adi je bheda che temanAmAM avagrahajJAna te anakSarAtmaka che, kAraNa ke temAM je vastune pratibhAsa thAya che te sAmAnyarUpe thAya che, tethI te jJAnamAM kaI paNa prakArane vikalpa utpanna thato nathI. Adi jJAna akSarAtmaka che, kAraNa ke avagrahathI grahaNa thayela padArthane ja temAM parAmaza Adi thAya che, "zrutajJAna sAkSara ja che" tenuM tAtparya e che ke jyAM sudhI zabda saMbhaLAtuM nathI tyAM sudhI te zabda ane tenA arthanA viSayamAM paryAlocanA thaI zakatI nathI. zabda ane arthane paryAlacanasvarUpa zrutajJAna manAyuM che, te kAraNe "zrutajJAna sAkSara ja che " ema samajavuM joIe | 5 | svapratyAyaka ane sva-para-pratyAyakanI apekSAe paNa mati ane zratamAM bheda che. matijJAna mUka (mUMgA)nI jema svapratyAyaka ja che. je pramANe vacanane abhAva hovAthI mUka parapratyAyaka heta nathI eja pramANe matijJAna paNa dravyazratarUpa vacanAtmaka nahIM hovAthI parapratyAyaka hotuM nathI. potAnA pratyAyanA hetabhUta vacanene sadabhAva hovAthI zratamAM sva ane para pratyAyakatA bolanAranI jema siddha ja hoya che. A rIte paNa mati ane kRtamAM bheda che || 6 che. zrI nandI sUtra 129
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAnanu' kAraNu matijJAnAvaraNIya kamanA kSayApazama, tathA zrutajJAnanu kAraNa zrutajJAnAvaraNIya kA kSaye pazama che. A AvaraNanA taphAvatane lIdhe paNa e mannemAM bhinnatA che. / 7 / sU. 24 // je rIte matijJAna ane zrutajJAnamAM kArya kAraNabhAvane lIdhe bheda darzAvAyA che, eja rIte samyagdaSTi ane mithyAdRSTinA parigraha (svIkRti ) nA bhedathI e bannemAM svarUpataH paNa bheda che, e vAtane sUtrakAra batAve che . avizlesiyA ma " ItyAdi. matijJAna matyajJAnayoH zrutajJAna zrutAjJAnayoRR varNanam vizeSa svAmI dvArA grahaNa karavAnI apekSAe avizeSita mati matijJAna ane matyajJAna, e anne rUpa mAnavAmAM AvI che. eTale ke samyagdRSTi mithyA dRSTinI vivakSA na karIne sAmAnyarUpe vivakSita mati banne prakArane darzAve che, paNa jyAre matimAM samyagdaSTi ane mithyAdRSTi dvArA parigRhIta thavAnI apekSAe vizeSatA Ave che tyAre eja mati jo sabhyaSTi dvArA parigRhIta hAya te te matijJAna kahevAya che, ane jo te mithyArdaSTirUpa svAmI vizeSathI parigRhIta hAya tA eja mati matiajJAnarUpa manAya che. samyagdaSTinI mati matijJAna te kAraNe manAya che ke te yathAvasthita ane grahaNa karanArI heAya che tathA nizcayanayane sAdhya manAvIne tenA anusAra peAtAnA kAryonI sAdhikA thAya che. A dRSTi dvArA vyavahAra dharmanA leApa karAtA nathI paNa lakSya koTimAM nizcaya naya rahe che. mithyAdaSTinI mati matiajJAnarUpa te kAraNe mAnavAmAM AvI che ke te ekAntanu avalaMbana karIne vastunu pratipAdana kare che, tethI tenA vaDe yathAvasthita atha grahaNa thatA nathI. yathAsthita atha grahaNanA abhAve te mati tattvavicAraNArUpa phaLathI rahita hAya che. zrI nandI sUtra 130
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ eja pramANe zruta paNa jyAre sAmAnyarUpe vivakSita thAya che tyAre te zrutajJAna ane zrutaajJAna e bannenuM kheAdhaka thAya che, paNa jyAre te vizeSaNaviziSTa hAya che tyAre jo temAM samyagdaSTirUpa vizeSaNa rahe che te te zrutajJAna kahevAya che. ane jyAre mithyASTi evuM vizeSaNa rahe che tyAre eja zrutaajJAna kahevAya che. zaMkA--mithyAdRSTinuM matijJAna ane zrutajJAna ajJAnarUpa kema hAya che? kAraNa ke mithyArdaSTine paNa te banne pota-peAtAnAM AvaraNanAM kSayApazamathI ja thAya che, tethI temanI utpattinuM pAta-peAtAnAM AvaraNanA kSaAApazama Adi je kAraNa che temanAmAM mithyAdRSTi ane samyagdaSTine lIdhe bheda nathI, tathA sabhyaSTi je pramANe matijJAna ane zrutajJAnathI ghaTa paTa Adi padArthone jANe che. eja rIte mithyAdRSTi paNa temane evAM ja jANe che, tethI e bannenA jANuvArUpI kA mAM paNa bheda nathI ? uttara----mithyAdaSTine sat ane asat nu vivekajJAna hAtu nathI. samasta vastuone te ekAntadhama viziSTa ja jANe che, kAraNa ke ekAntavAdanuM' ja te avala'bana kare che, bhagavAne bhAMkhela syAdvAdanuM nahIM. jyAre te " ghaTa evAyam ghaTa [L A ghaDo ja che" evuM kathana kare che tyAre te ghaTamAM rahela sattva, jJeyatva, prameyatva Adi dharmanA te apalApa kare che. jo te evuM karatA na hAyatA pachI A ghaDo ja che" A prakAranuM avadhAraNa te zA mATe kare che ? tathA sandeva " ghaDA. satsvarUpa ja che" evu jyAre te kahe che tyAre tenA A kathanathI pararUpanI apekSAe paNa ghaDAmAM astitva dhama che e vAta paNa tene kabUla karavI paDaze, kAraNa ke pararUpanI apekSAe temAM jJAnti zabdanA prayAga karyAM nathI. A rIte te mithyASTi sat ne attat ane banne sat mAne che, tethI tenI dRSTie sat ane asamAM keI bheda na hovAthI te mithyASTinu matijJAna ane zrutajJAna ajJAnarUpa mAnavAmAM Avyu che. zrI nandI sUtra 131
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathA-mithyASTi jIvanuM matijJAna ane zrutajJAna te kAraNe paNa ajJAna svarUpa hoya che ke e bane mithyAdarzananI jema bhavabhramaNanA kAraNarUpa hoya che. bhavanA kAraNabhUta teo e kAraNe manAya che ke pazuvadha, maithuna vagere jevAM karmone "e dharmanA sAdhanabhUta che" evuM mAne che, tethI dIrghatara saMsAramArganA pravartaka hovAne kAraNe e bane mithyASTine mATe ajJAnasvarUpa che. je rIte unmattanuM jJAna svecchAnusAra padArthonuM grAhaka thAya che ane te kAraNe te ajJAnarUpa manAya che. e ja rIte mithyASTinuM jJAna paNa ajJAnarUpa manAya che. jo ke unmatta mANasa je vastu jevI che evI-tene jANe che. sonAne senuM ane teDhAne leDuM jANIne yathArtha jJAna lAbha karI le che, paNa unmAdane kAraNe te satya asatyano bheda jANavAne asamartha hoya che, tethI tenuM sAcuM khATuM samasta jJAna paramArthatA vicArazUnya ke ajJAna ja kahevAya che. e ja pramANe mithyAdRSTi AtmA keTaleya adhikajJAnI bhale hoya paNa AtmAnA viSayamAM aMdhAruM hovAne kAraNe tenuM samasta laukika jJAna zAstranI dRSTithI ajJAna ja che. eja vAta "micchAdInAM matijIte yathAvasthitaM varaMtu vivArthava pravartate " ItyAdi paMktio dvArA spaSTa karAI che. temAM e batAvavAmAM AvyuM che ke mithyASTi jIvanAM matizrutajJAna vastunAM vAstavika svarUpane vicAra na karIne ja pravRtta thayA kare che. jo ke mithyAdaSTi jIvanuM "A rasa che, A sparza che" A prakAranuM jJAna avadhAraNurUpa adhyavasAya vinA pravRtta thAya che, ane te A rIte pitAnA viSayabhUta padArthanuM saMvAdaka paNa thaI jAya che te paNa tenA te jJAnamAM syAdvAda siddhAMtane saheja paNa paTa hetuM nathI. te te yathA kathaMcit pravRtta hoya che. tathA jJAnanAM phaLane abhAva hovAthI mithyAdaSTinAM matijJAna ane zratajJAnaajJAna svarUpa hoya che. jJAnanuM phaLa "heya-tyAgavA lAyaka padArthane parityAga karo ane kAca-grahaNa karavA lAyaka padArthane grahaNa kare," e zrI nandI sUtra 132
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. saMsAranA sivAya bIjo keAI padAtha heya nathI tathA meAkSanA sivAya bIju kAI upAdeya nathI, saMsAra heya che ane meAkSa ekAntataH upAdeya che, e banne vAtA saparigrahanI virativALA sabhyagUdRSTi jIvane ja hAya che. te kAraNe virati avazya aMgIkAra karavA yogya che. eja paramAtaH jJAnanuM phaLa che. A sasaviratirUpa jJAnanuM phaLa mithyArdaSTine prApta nathI, tethI mithyASTine jJAnanAM phaLanA abhAva hAvAthI tenAM matizrutajJAna ajJAnasvarUpa hoya che. kahyuM paNa che-- 'sadasad - visesaNAo, bhavahe ujahicchiovala bhAo / nALAmAMvAo, minchiiTraksa bannALa " || o // sU 29 // zrutajJAna matijJAna pUrvaka hAya che e vAta ahIM sudhI kahI. have ziSya matijJAna viSe pUche che ane sUtrakAra tenA uttara Ape che ke ti grAmiLiyoyinALa ?" ItyAdi. (C sabhedasya Abhinibodhika jJAnasya varNanam AbhinibodhikajJAna bhedasyAzrutanizritasya cAturvighya pratipAdanaM ca prazna--pUrvanirdiSTa AlinimeAdhikajJAnanuM zuM svarUpa che ? uttara--AbhiniSeAdhikajJAna e prakAranuM batAvyuM che. e e prakAra A pramANe che--(1) zrutanizcita ane (2) azrutanizrita, zrutazabda vaDe sAmAyikathI laIne leAkabindusAra nAmanA caudamAM pUrva sudhInu dravyazruta grahaNa karela che. A dravyazrutanA abhyAsathI utpanna thayela je sa MskAra, e sa MskArathI samanvita jenI buddhi che evAM prANIne matinI utpatti samaye zAstra ane tenA arthanI zrI nandI sUtra 133
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ paryAcanAnI apekSA karIne je matijJAna thAya che te kRtanizrita matijJAna che, jema ke avagraha Adi 1. rUpa rasa Adi bhedothI anidezya-jene nirdeza na thaI zake evA padArthane sAmAnyarUpe jANavAnuM nAma avagraha che. sarvathA zAstranA saMsargathI rahita prANIne tathAvidha kSapazamanA saddabhAvathI yathAvasthita vastune jANanAra je matijJAna thAya che te kRtanizcita matijJAna che, jemake tvatti zrI Adi buddhi 2. zaMkA- tpattikI Adi je buddhio che te paNa avagraha Adi rUpa ja che, te pachI avagraha AdimAM autpattikI Adi buddhiemAM zuM bheda che? uttara-je ke e buddhio avagraha Adi rUpaja che, to paNa zAstranI apekSA karyA vinA ja e buddhio utpanna thAya che, tethI tene avagraha AdithI bhinnarUpe mAnI che, ane e kAraNe ja sUtrakAre temanuM alaga rIte pratipAdana karyuM che. amRtanizritanA viSayanuM vivecana TUMkuM che. tethI sUtrakAra pahelAM zratanizritanuM vivecana na karatAM azrutanizcitanuM ja vivecana kare che. prazna-amRtanizcita matijJAnanuM zuM svarUpa che? uttara-azrutanizcita matijJAna cAra prakAranuM che-(1) autpattikI, (2) vaiyikI, (3) karma jA ane (4) pAriNAmikI, e cAra mati che. je mati zAstrAbhyAsa Adi karavAthI utpanna thatI nathI paNa ApoApa utpanna thAya che- jene vahevAramAM " hAjara javAba" kahe che. enuM nAma autpattikI mati che. zaMkA-samasta matinuM kAraNa kSopazama darzAvela che, te A vAta kevI rIte mAnI zakAya ke e mati svataH utpanna thAya che? uttara--e te barAbara che, paNa kSaye pazama e matiomAM bhedanI prati patti (samajavA) nuM kAraNa hoI zakatuM nathI, kAraNa ke pazama sarve mationI utpattimAM sarva sAdhAraNa rIte kAraNa hoya ja che, tethI te alaga rIte pratipattinuM kAraNa hoI zakatuM prathI, ane jyAM autpattikI matinuM anya vinacikI Adi matiothI alaga rIte pratipatti (samajavA) ne mATe vyapade zAntara karavAne prAraMbha karyo tyAM vyapadezAntaranuM nimitta vinayAdika keI nathI, phakta e prakAranI tenI utpatti ja nimitta che tethI ahIM eja sAkSAtarUpe nirdiSTa karavAmAM AvI che tenA gurunI zuzruSA karavI tenuM nAma vinaya che. A vinayarUpa kAraNathI je mati utpanna thAya che te vanayika mUrti che. athavA jemAM vinaya pradhAna hoya te paNa vanayikI mati che 2. AcArya vinA svayaM prApta thayela kaLAne karma kahe che, ane AcAryathI prApta thayela kaLAne zilpa kahe che. emAM kamathI je mati utpanna thaI hoya te karmajA mati che. zilpa, vinayathI prApta thAya che, zilpathI utpanna zrI nandI sUtra 134
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ thayela matine niyikImAM samAveza thaI jAya che 3. ghaNuM lAMbA kALa sudhI pUrvApara arthanA vicArathI janita AtmadharmavizeSa je matinI utpattimAM kAraNabhUta hoya che te pariNAmikI mati che. A parimikI mati anumAna, kAraNa mAtra ane dRSTAntathI sAdhyane siddha karanArI hoya che, ane jema jema avasthA vItatI jAya che tema tema puSTa thatI te svarga ane mekSa phaLane denArI che 4. A prakAre A cAra prakAranI mati tIrthakara, gaNadharae kahela che. kAraNa ke jeTaluM adbhuta nizrita matijJAna che te badhuM A cAra matiomAM ja samAveza pAmI jAya che. gA. 1 che autpattikabUlekSaNam have otpattikI matinuM zuM lakSaNa che te sUtrakAra nIcenI gAthA dvArA batAve che.-"putramaai " ItyAdi. je padArtha pahelAM kadI joye na hoya, bIjA keInI pAsethI sAMbhaLe paNa na haya, ane manathI jenI kalpanA paNa karI na hoya, evA padArthane eja samaye yathAvasthita rUpe jenA dvArA nizcaya thaI jAya e matinuM nAma otpattikI mati che. tenuM tAtparya e che ke A matine viSaya abAdhita hoya che. eTale ke buddhi samasta viSayone niHsaMdeha rUpe spaSTa kare che. e gA. 2 autpattikyAbuddha rUdAharaNAni tenAM udAharaNo nIce pramANe che-"merarisTa 2" ItyAdi e bAra udAharaNane spaSTa rIte khulAse TIkAne aMte che. je gA. 3 vAcanAtarathI paNa autpattikI matinA sattAvIsa udAharaNa nIce mujaba che-" mALiya 2" ItyAdi. e sattAvIza udAharaNane khulAse paNa TIkAne aMte che ke gA. 4 5 che have vinayikI matinuM lakSaNa kahe che-"nithALanamasthA" ItyAdi, zrI nandI sUtra 135
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ vainayikabuddherlakSaNam kaThina kAcanuM saMpAdana karavuM e kAyarAne mATe duSkara hAya che tethI te eAjA samAna hovAthI bhAra kahela che. tenu sapAdana karavAmAM dakSa, tathA, dhama, atha ane kAmanA upArjananA upAya darzAvanAra sUtreA ane temanA anA jenA vaDe sAra grahaNa karI zakAya evI, eTale ke nItizAstramAM nipuNu, tathA AlAka ane paraleAkanA su Mdara phaLa denArI vinayathI utpanna thayelI matine vaiyikI mati kahe che. zakA--jo Apa vainayikI matine trivarganA upAyane khatAvanArI sUtra arthanA sAra grahaNa karanArI kaheA che te pachI te azrutanizrita kevI rIte mAnI zakAya, kAraNa ke zrutanA abhyAsa vinA trivarganAM svarUpane samajavAnuM saMbhavita hAi zakatuM nathI ? vainayika buddherUdAharaNAni uttara--vainayikI matimAM je azrutanizcitatA khatAvavAmAM AvI che te prAyAvRttine AdhAre batAvAI che, eTale ke temAM prAyaH azrutanizcitatA che, tethI jo temAM thADA pramANamAM zrutanizritatA paNa heAya te temAM kAi doSa nathI. // gA. 15 karmajAyA buddhe lekSaNam / karmajAyA buddhe rUdAharaNAni have khAra udAharaNA dvArA sUtrakAra tenAM svarUpanuM pratipAdana kare che " nimitte 'ItyAdi. zIyA sArI" ItyAdi. zrI nandI sUtra A banne gAthAnAM sattAvIza dRSTAMtAnu spaSTIkaraNa TIkAne aMte ApyuM che. / gA, 2 // 3 // 136
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAriNAmikyA buddhe lakSaNam have sUtrakAra kajA matinuM svarUpa batAve che--" voTisArA ' ItyAdi. je mati dvArA kavya karma-kAryanA mananI lInatA pUrvaka sArI rIte sAra grahaNa karAya che, tathA je mati kArTInA abhyAsa ane vicArathI vistAra pAmI heAya, ane je matine lIdhe saMsAramAM prazaMsA thAya te matine kamajAmati kahe che. ! gA. 1 // Ladu 'ItyAdi. kama jAtinAM khAra udAharaNA kahe che-" he e khAra dRSTAntAnuM spaSTIkaraNa TIkAne aMte Apyu che. ! gA. 25 have ceAthI pAriNAmikI matinuM svarUpa kahe che-'" anumAnaheTi. ItyAdi. anumAna; hetu ane dRSTAnta dvArA sAdhya ane siddha karanArI; umaranA pramANe puSTa thanArI, tathA abhyudaya ane niHzreyasarUpa phaLavALI matine pAri NAmikI mati kahe che. aa gA. 1 5 anumAna svArthAnumAna ane parArthAnumAnanA bhedathI e prakAranuM darzAvyuM che. ahIM prakRtimAM svArthAnumAna grahaNa karAyuM che. svAthyanumAnanu pratipAdaka je 5cAvayavarUpa vacana che te hetu che. A hetu parArthAMnumAna che. jyAM popadezanI apekSA vinAja manuSyane svayaM nizcita karela sAdhanathI je sAdhananuM sahAyaka pUrvakAlIna tarkonubhUta vyAptinuM smaraNa thavu che te vaDe sAdhyanuM jJAna thAya che te svAthyanumAna che. jema ke-rasAmAM AdimAM vAraMvAra dhumADA tathA agnine jovAthI anumAna karanAra puruSane e majabUta anumAna thAya che ke jyAM jyAM dhumADo heya tyAM tyAM agnihAya ja, kAraNa ke jeTalA dhumADo thAya che te agni vinA utpanna thatA nathI. A rIte dhumADA ane agninI tarkathI vyAsi grahaNa karIne jyAre te kAi parvatAdika dharmImAM dhumADArUpa sAdhanane jove che te tene tarataja AgaLa tarkonubhUta dhumADA tathA agninI vyAptinuM smaraNa thaI Ave che. tenA AdhAre te dhumADArUpa sAdhana vaDe e jANI le che ke A zrI nandI sUtra dd 137
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ "9 A ,, A patamAM agni che. jo agni na hota tA A avicchinna zAkhAvALA je dhumADA dekhAya che te dekhAta nahIM. A svArthAnumAna je jJAnarUpa hAya che paNa samajAvavAne mATe ja ahIM tenA " parvatoDyuM mAr dhUmavavAnuM rIte zabda dvArA ullekha karAyA. che jevI rIte pratyakSane "arca ghaTa zabda dvArA ullekha karavAmAM Ave che. je anumAnamAM popadezanI apekSA karIne sAdhanathI sAdhyanuM jJAna thAya che te pArthAnumAna che. jemake jyAre koi evu kahe ke jue bhAI! A parvatamAM agni che, kAraNa ke dhumADA nIkaLI rahyo che, jema-rasADAmAMthI dhumADA nIkaLatA hAya teA tyAM agni rahela hAya che, eja pramANe patamAM paNa evu thaI rahyu che tethI tyAM paNa agni che. A poMcAvacana vAkaya che, kAraNa ke parvatamAM agninA sadbhAva sthApita karAi rahyo che tethI te pakSa che 1. agni sAdhya che 2. pakSa ane hetunA samudRAyarUpa kathanane pratijJA kahevAya che. 1. dhUmavatvAt e pacamyanta sAdhana thayuM 2. mahAnasa dRSTAMta 3. pakSamAM hetunA upasaMhAra 4. ane sAdhyane upamahAra nigamana thaye 5. A rIte zrotAne paMcAyavarUpa vAkaca dvArA je jJAna karAvAya che te parArthonumAna kahevAya che. athavA (1) je jJApaka hAya che te anumAna ane (2) je kAraNa hAya che te hetu che. (3) vastutattvanA niNaeNya jemAM jovAmAM Ave che te dRSTAMta che gAthAmAM anumAna-hetu-daSTAnta '* ahIM itaretara dvandva samAsa thayA che. kAlakRta dehAvasthAnuM nAma vaya che. A rIte anumAna, hetu, dRSTAMta dvArA sAdhya ane siddha karanArI, vayanA vipAka pramANe pariNAmanavALI, ane hita ane kalyANurUpa phaLavALI matinuM nAma pariNAmikI mati che / / 4] pAriNAmikyA buddhe rUdAharaNAni tenAM dRSTAMtA A pramANe che-"ma" ityAdi traNa gAthA. e traNa gAthAenAM ekavIsa udAharaNAnuM spaSTIkaraNa TIkAne aMte che|4| A rIte ahIM sudhI azrutanizrita matijJAnanuM vaNuna karyuM" che| sU. 26 // have sUtrakAra zrutanizrita matijJAnanuM varNana kare che- etiyuni siya' ? " ItyAdi. zrI nandI sUtra 138
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ zratanizcitamatijJAna bheda kathanam ziSya pUche che--he bhadanta! kRta nizcita matijJAnanuM zuM svarUpa che? uttara-zrutanizrita atijJAna nIce pramANe cAra prakAranuM che-(1) avagraha (2) IhA (3) avAya ane (4) dhAraNA, vastunuM sAmAnyarUpathI jJAna thavuM tenuM nAma avagraha che. avagraha jJAnathI evI vastu grahaNa thAya che ke jemAM jyAM sudhI te avagrahanA viSayabhUta vALI rahe che tyAM sudhI nAma jAti AdinI kalpanA thatI nathI. avagrahane kALa mAtra eka samaya ja che. tAtparya-nAma jAti AdinI vizeSa kalpanAthI rahita sAmAnya mAtranuM jJAna avagraha che. jema ke gADhA aMdhArAmAM kaI vastune sparza thaI jatAM "A kaMIka che" evuM jJAna. A jJAnamAM e khabara paDatI nathI ke kaI cIjane sparza che? tethI A avyakta jJAnanuM nAma avagraha che. eja vAta "sAmAthI pirasAriminisya" e paMktio dvArA spaSTa karela che. avagraha jJAnamAM vastu, rUpa, rasa Adi dvArA anirdezya hoya che, kAraNa ke A jJAna avyakata hoya che. (1) vastunA nirNayane mATe je ceSTA thAya che tenuM nAma IhA che. avagraha dvArA nAma, jAti Adi vizeSa kalpanAthI rahita je sAmAnya mAtra grahaNa karAyela che tenA uttara kALamAM eja sAmAnyane vizeSarUpe nizcita karavAne mATe je vicAraNa thAya che te IhAjJAna che. jema sparzana Idraya dvArA sAmAnyarUpathI sparza gRhIta thatAM evI je vicAraNA thAya che ke "A sparza ke che? kone che ? zuM kamaLanALane che ? athavA sarpane che ?" A prakAranI vicAraNuM gADha aMdhakAramAM je sUjatA manuSyo hoya che temane paNa thayA kare che. zaMkA-saMzaya tathA IhA jJAnamAM ze bheda che? "A sthANu che ke puruSa che" A prakArane jema saMzaya thAya che e ja pramANe "zuM A kamaLanALane zrI nandI sUtra 139
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ sparza che ke sarpanA sparze che" evuM anizcayAtmaka ihAjJAna paNa hoya che te pachI A anizcayAtmaka IhAjJAnamAM saMzayarUpatA AvavAthI A IhAjJAna saMza yarUpa thaI gayuM. uttara----ema kahevuM te ucita nathI, kAraNa ke saMzayajJAnamAM vastunI samajaNa paDatI nathI tethI te ajJAnasvarUpa manAMyu' che, IhA evI nathI. kAraNa ke te matijJAnane bheda che, tenuM tAtparya A pramANe che--avagrahajJAna pachI sazaya thAya che. e saMzayane dUra karavAne mATe je prayatna thAya chete ihA che, jyAre gADha aMdhakAramAM kaI vastunA sparza thAya che tyAre evA vicAra thAya che ke 66 A sparzI kamaLanALanA che ke sApanA che" A vicAra ja saMzaya che. A saMzayane dUra karavAne uttarakALamAM je evA vicAra Ave che ke " A spa kamaLanALanA hAvA joI e, kAraNa ke je sApane sparza hAta te te e risthitimAM phuMphADA karyA vinA na raheta. " masa eja vicaraNAne ihA kahe che, eja vAtane TIkAkAre avathAtuna hirgatrAcAr vanuM " ityAdi paMktie dvArA spaSTa karela che. temanA dvArA te matAve che ke avagraha jJAnanA uttarakALamAM ane 'avAya'nA pahelAM sadbhUta anA upAdAnanI tarapha jhukela, ane asa bhUta anA parityAganI tarapha rahela A matijJAnanuM vizeSarUpa IhAjJAna hoya che. jema ke-keAI vyaktie pahelAM sAmAnyarUpe zabda sAMbhaLye, sAMbhaLatA evuM lAge che ke A zabdamAM sAmAnyarIte madhuratA Adi zaMkhadhama vidyamAna che, kazatA niSThuratA Adi dhanuSa-zabdanA dharma vidyamAna nathI, tethI te zaMkhane avAja hAvA joIe. athavA eka vyaktine vanamAM sUryAsta thaI javAthI jyAre sthANune jovAthI evuM lAge che ke "zuM A sthANu che ke puruSa che" A vicAra AvatA sthANunA paNa nirNaya thatA nathI ane puruSane paNa niSNuya thatA nathI. khasa eja saMzaya che, paNa jyAre tenA jovAmAM e Ave che ke ahIMyA tA latAe caDelI che ane pakSIonA mALA paNa che tyAre te vicAravA lAge che ke A sthANu hAvu joie kAraNa ke tenA upara latA zrI nandI sUtra 140
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ caDelI che, ane kAgaDA vagere pakSIonA mALA spaSTa dekhAya che. ahIM jyAre sUrya asta pAmI rahyo che ane A che A cho aMdhakAra chavAI rahyo che tyAre A mahAraNyamAM A sthANunI ja saMbhAvanA che, puruSanI nahIM, kAraNa ke purupanuM astitva darzAvanAra mAthuM khaMjavALavuM, hAtha Deka AdinuM halanacalana Adi dharma che te jaNAtAM nathI, tethI AvA pradezamAM A samaye sAmAnya rIte manuSyanA astitvanI saMbhAvanA nathI, tethI e sthANu ja hovuM joIe, puruSa nahIM. kahyuM paNa che "araNyametat savitA'stamAgato, na cAdhunA saMbhavatIha mAnavaH / prAyastadetena khagAdibhAjA, bhAvyaM smraaraatismaannaamnaa"||1|| eTale ke-A nirjana vana che, sUrya paNa asta pApe che, tethI A samaye ahIM manuSyanI saMbhAvanA nathI, tethI mALAo ane latAothI yukta sthANu ja hevuM joIe A zlokamAM je "jarAti samAjanAjJA" e pada , tene artha A pramANe che-smarAti mahAdevanA nAma samAna nAmavALuM sthANu, A rIte vastunA nirNaya karavAnI tarapha DhaLatuM je jJAna che tenuM nAma zuM che. saMzayamAM ane IhAmAM A rIte taphAvata paDe che-saMzayamAM nirNayanI tarapha jhukavApaNuM nathI tyAre chuM mAM che. IhAmAM taddana nizcaya nathI. e nizcaya te javAcajJAna mAM ja che. tethI ne kavacijJAna nI AgaLa mAnela che. eja rIte jyAre avagaDa jJAnane viSaya "A manuSya che" e hoya che tyAre temAM paNa sadbhUta vizeSa arthanI paryAlacanA thAya che, jemake "A manuSya dakSiNane che ke uttara che" jyAre A prakAranA avagraha pachI saMzayajJAna thAya che tyAre tenA nivAraNane mATe je evuM jJAna thAya che ke-"e dakSiNa dezane have joIe, kAraNa ke dakSiNadezamAM je jAtane paheraveza hoya che te prakArane paheraveza teNe dhAraNa karela che ? tathA avagrahathI grahaNa karela arthanA nirNayarUpa je adhyavasAya (prayatna) che te avAja che. jema ke "A zabda zaMkhane ja che" athavA "A sthANu ja che" Adi. A rIte nizcayAtmaka bedhanuM nAma javAya che. nirNaya, avagama, e badhA vA nAMja paryAyavAcI zabdo che. savAra-nizcaya keTalAka samaya sudhI kAyama rahe che pachI mana viSayanaramAM cAlyuM jAya che, tethI te nizcayane lepa thAya che, paNa te evA saMskAra mUkI jAya che ke jethI AgaLa kaI gya nimitta maLatAM te nizcita viSayanuM maraNa thaI Ave che. "A nizcayanI satata dhArA, tenAthI janita saMskAra ane saMskArajanita smaraNa" matinA e saghaLA vyApAra dhAraNA che. eja vAtanuM spaSTIkaraNa karatA TIkAkAra kahe che ke-niNIta arthavizeSanuM grahaNa ja dhAraNuM che, A dhAraNAnAM A rIte traNa zrI nandI sUtra 141
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ bheda che-(1) vivuti (2) vAsanA ane (3) kRti. "avAya dvArA nizcita arthamAM avAyanI pachI jyAM sudhI upayAganI dhArA kAyama rahe che, tenuM nAma avismRti che. avizrutine kALa antarmuhUrtane che. A avismRti vaDe je saMskAra AtmAmAM sthApita karAya che tenuM nAma vAsanA che. saMkhyAta asaMkhyAta kALa sudhI rahe che. A vAsanAthI e vAta bane che ke kALAntare kaI tAdaza arthane dekhavArUpa kAraNe saMskAranI utpatti thaI jAya che. tenAthI evuM jJAna thAya che ke A vastu e ja che ke jene meM pahelAM joI hatI. A prakAranuM jJAna ja smRti che. avismRti, vAsanA ane smRti, e traNemAM dhAraNAnuM sAmAnya lakSaNa rahe che, tethI te traNe bheda dhAraNusvarUpa mAnavAmAM AvyA che. kahyuM paNa che " tayaNaMtara tayatthA'viccavaNa joya vAsaNA jogo| kAlaM tare ya ja puNa, aNusaraNa dhAraNA sA u" // 1 // A gAthAne artha A pramANe che-(1) "avAya pachI avAyagRhIta arthamAM upayoganI apekSAne laIne je upaganI dhArAnuM avicyavana thAya che. tathA (2) jIvanI sAthe vAsanAno je saMbaMdha thAya che, (3) pachI kAlAntare Indriyo dvArA upalabdha thatA athavA na thatA mana vaDe te arthanI je smRti thAya che, A rIte trividharUpe je arthanuM avadhAraNa thAya che eja dhAraNA che. tene bhAvArtha A pramANe che-avAya dvArA nizcita thayela padArthamAM tenA pachI jyAM sudhI niraMtara te padArthane je upaga kAyama rahe che te upaganuM kAyama rahevuM te avismRti che, A dhAraNAne pahele bheda che 1. A arthe paganuM je AvaraNa karanAra karma che tene kSapazama te vAsanA che. vAsanAnA baLe ja kALAntare jIva te arthanA upayogathI vAsita banI rahe che, ane e padArthanI smRti karyA kare che. A vAsanA dhAraNAne bIje bheda che 2. kAlAntare jyAre te joyela padArthanI sAthe Indriyone saMbaMdha thAya che ke thatuM nathI tyAre paNa jIva manamAM e padArthanuM je samaraNa kare che e smRti dhAraNAne trIje bheda che 3. tenuM tAtparya phakta eTaluM ja che ke-(1) avAyanI pachI te joyela padArthane AtmAmAM je upaga kAyama rahe che te avismRti, ane (2) te avismRtithI tenuM AvaraNa karanAra karmone kSayopazama thave te vAsanA, ane (3) vAsanAne baLe te padArthanuM smaraNa thavuM te smRti che. A rIte dhAraNAnA traNa bheda che. A rIte e kRtanizcita matijJAnanA bheda che sU.26 zrI nandI sUtra 142
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ avagraha bhedanirUpaNam have sUtrakAra avagrahanA bhedonu nirUpaNa kare che-' senjiM tuM panhe" ItyAdi. ziSya pUche che-pUrvanirdiSTa avagrahanu zu svarUpa che ? uttara-avagraha e prakAranA darzAvyA che- arthAvagraha ane vyaMjanAvagraha jemAM vastunuM sAmAnya jJAna thAya che te arthAvagraha che temAM rUpAdika samasta vizeSAthI nirapekSa evA anirdezya sAmAnya mAtra arthanu grahaNa thAya che. tenA kALa eka samaya che 1. je prakAre dIvA vaDe ghaTa, paTa Adi arthAnI abhivyakti thAya che eja rIte jenA dvArA arthanI vyaMjanA--abhivyakti thAya che te vyaMjana che, te vyaMjana zrotra Adi upakaraNendriyA ane temanA viSayabhUta zabdAdinu paraspara sa MbaMdhasvarUpa mAnavAmAM Avela che. eTale ke upakaraNendriyane viSayanI sAthe sakhaMdha thavA te tryaMjana che. Indriya ane padArthonA saMbaMdha thatA ja IndriyAnA zabdAdi rUpa viSaya, zretrAdika indriyAdvArA jANI zakAya che, khIjI rIte nahIM, tethI saMba MdhanuM nAma vyaMjana che. Indriya ane paTTAnA saMbaMdharUpa vyaMjana dvArA je zabdAdika rUpa anA sauprathama atialpamAtrAmAM avagraha-paricchedra thAya che te vyaMjanAvagraha che. tAtpaya e ke--prAraMbhamAM jJAnAnI mAtrA eTalI AchI hAya che ke tenA vaDe 66 A kaika che" evA sAmAnya meSa paNa thavA pAmatA nathI, enu ja nAma avyakta paricche che, ane eja vyaMjanAvagraha che. athavA- vyayamse jJAyante kRti vyaJjanAni - zabdAdi rUpAH " eTale ke A vyutpattipramANe vyaMjananA atha zabdAdikarUpa artha che, kAraNa ke temane ja avyaktarUpe vyaMjita karAya che. A rIte e vyaMjanAnu upakaraNendriyAne viSayabhUta thaIne je anyaktarUpe grahaNa thAya che te vyaMjanAvagraha che. athavA" athacayaMte traTI teiDanena ghaTa: prIpeneneti yAnam " A vyutpatti pramANe vyaMjana zabdanA artha upakaraNa indriya r zrI nandI sUtra 143
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvArA zabdAdika viSayarUpa artha avyaktarUpe grahaNa thAya che. eja vyaMjanAvagraha che. upakaraNa Indriyane zabdAdika rUpa pitAnA viSayanI sAthe saMbaMdha thatA prathama samayathI laIne arthAvagrahanA pahelAM ja temanuM bahuja ceDAM pramANamAM jJAna thAya che, jemake susa, matta ane mUcchita vyaktione padArthane saMbaMdha thatA thatAM pramANamAM avyakta bodha thAya che tenuM nAma vyaMjanAgraha che. tene kALa attamuhUrta che. zaMkA--vyaMjanAvagrahanA samaye jyAre "A kaMIka che" e sAmAnya badha paNa thavA pAmatuM nathI. te pachI tene jJAnarUpa kema kahyuM? eTale ke je vyaMjanAvagrahanA samaye jJAnanuM thoDuM paNa saMvedana (anubhava) thatuM nathI te pachI e jJAnarUpa kevI rIte mAnI zakAya ke jethI te matijJAnanA eka bhedarUpa mAnI zakAya? uttara-vyaMjanAvagrahamAM jJAnanI mAtrA ghaNI cheDI che. avyakta che. tethI tenuM saMvedana thatuM nathI. saMvedana na thavAthI temAM jJAnarUpatAne abhAva AvI zakate nathI. temAM jJAnAMzarUpatA na hoya eTale ke prathama samaye paNa zabdAdi rUpe pariNata dravyanI sAthe upakaraNa Indriyone saMbaMdha thatA vyaMjana nAvagraha anivArcanIya zeDI paNa jJAnamAtrAne svIkAra karavAmAM na Ave te pachI dvitIya samayamAM paNa jJAna mAtrA na hovI joIe. A rIte aMtIma samaye paNa jJAna nahIM hoya; tethI arthAvagraha thaIja nahIM zake. tenuM tAtparya A pramANe che-prathama samayamAM jJAnamAtrA ati alpa hoya che, paNa jema jema viSaya ane indriyane saMbaMdha puSTa thatuM jAya che tema tema jJAnanI mAtrA puSTa thatI jAya che. jJAnanI mAtrA jyAre eTalI puSTa thAya ke tenA vaDe ema khabara paDavA mAMDe ke "A kaMIka che" tyAre e ja vyaMjanAvagraha arthAvagrahanA rUpe pariName che. je vyaMjanAvagrahamAM jJAnanI mAtrA ke je te samaye avyaktatara ke avyakta rUpe rahe che ema na mAnavAmAM Ave te pachI vyaMjanAvagrahanI pachInA puSTi thatAM je avagraharUpe pariNati thAya che te kevI rIte thaI zake vyaMjanAvagrahIne zrI nandI sUtra 144
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka puSTa aMza ja arthAvagraha thAya che. arthAvagrahathI thanAraaneA beSa jANunAranA dhyAnamAM AvatA nathI, eja temanI vaccenA bheda che,. jJAnanA abhAve karIne temAM bheda manAyA nathI tethI e svIkAravu' joie .ke vyAMjanAvagrahamAM keTalIka jJAnanI mAtrA che ja. jo zaMkA karanAranI taraphathI ema kahevAmAM Ave ke prathamAdi samayAmAM zabdAdi rUpe pariNuta pudgala dravyeAnA sakhadha thatA paNa je thADA pramANamAM paNa jJAnamAtrA nathI hovI tenu kAraNa e che ke teo te samayeAmAM bahu ja stAkarUpe sUkSmarUpe-grAhya thAya che, paNa antima samaye je temanu jJAna thAya che tenuM kAraNa e che ke te samaye zabdAdi rUpa pariNata dravya samUhanuM bhUta. svarUpe grahaNa thAya che. zaMkAkaranAranA kahevAnu tAtparya e che ke hamaNAM ja siddhAMta dvArA vyaMjanAvagrahamAM jJAnarUpatAnuM pratipAdana karavAne mATe evuM je kahyuM che ke jo vyaMjanAvagrahamAM jJAnarUpatA mAnavAmAM na Ave te arthAvagrahumAM jJAnarUpatA AvI zakatI nathI. eTale ke jo prathama samayamAM paNa zakhvAdi pariNata drabyAnI sAthe upakaraNendriyane saMbadha thatA gheADI paNa jJAnAmAtrA na hAya te te dvitIya samayamAM paNa nahIM' hAya, A rIte AgaLa vadhatA vadhatA te antima samayarUpa arthAvagrahamAM paNa AvI nahIM zake " te te khAkhatamAM tenuM A pUrvokta kathana che-te kahe che ke carama samayamAM je jJAnarUpatAnuM sa Mvedana thAya che tenuM kAraNa e che ke te caramasamayamAM zabdAdvirUpa pariNata drabya samUhanuM thatuM nathI tyAM te sUkSmarUpe ja temanu' grahaNa thAya che ? tenA sUtrakAra taraphathI evA javAba maLe che ke-jo prathamAdi samayAmAM zabdAdvi dravya sUkSma hAya che te mAnyatAthI tyAM thoDI paNa jJAnamAtrA hotI nathI, eTale ke e dravyonu je grahaNa thAya che te jJAtAnA anubhavamAM Avatu nathI--teo mahUja sUkSma hAya che, te kAraNe te paristhitimAM temanuM jJAna " e kaMika che" e rUpe nirdezya thatuM nathI, kAraNa ke te samayanA Indriya ane padyArthInA saMbaMdha apuSTa hAya che, ema kahIne te samayeAmAM thoDI paNa jJAnamAtrA mAnavAmAM na Ave te meTA samUdAyanA saMparka thatA paNa jJAnamAtrA kevI rIte zrI nandI sUtra 145
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnI zakAze ? je sUmarUpe temane grahaNa karatA temanAmAM jJAnamAtrA na hoya to te bhUyavarUpe temanuM grahaNa karatAM kayAMthI Avaze? A te pratyakSa anubhavanI vAta che ke retInA pratyeka kaNamAM tela nathI. tethI te temanA samudAyamAM paNa nathI. carama samaye je jJAna thavAne anubhava thAya che te e svIkAravuM joIe ke pahelAMnA samayamAM paNa jJAna hatuM ja, bhale te sUkSmatama Adipe hoya, paNa che avazya. te kAraNe vyaMjanAvagraha ajJAnarUpa nathI paNa jJAnarUpa che, ema mAnavAmAM kaI muzkelI rahetI nathI. vyaMjanAvagrahamAM kyAM rUpe jJAnarUpatA che e vAta tyAM avyakta ja che. sUtramAM be cakAra svagata aneka bhedanuM sUcana kare che. e bhedanuM varNana sUtrakAra AgaLa jatAM karaze. kA-je vyaMjanAvagraha pahelAM thAya che ane tyAra bAda arthAvagraha thAya che te sUtrakAre pahelAM arthAvagraha kema kahyuM ? uttara-arthAvagraha anubhavamAM Ave che vyaMjanAvagraha nahIM, tethI sUtrakAre ema karyuM che. jema ke ApaNe jhaDapImAM jhaDapI rIte cAlatA hoIe tyAre upalabdha vastumAM evuM bhAna thAya che ke "A kaMIka che paNa zuM che tenuM spaSTa bhAna thatuM nathI. bIjI vAta e che ke arthAvagraha pAMca Indriya ane manathI thAya che. vyaMjanAvagraha AMkha ane manathI thatuM nathI. te kAraNe vyaMjanAvagraha karatAM arthAvagrahamAM pradhAnatA Ave che. tethI mukhya hovAthI sUtrakAre arthAvagrahane pahelAM ullekha karyo che, ane pAchaLa vyaMjanAvagrane | sUra7 | vyAjanAvagraha bhedanirUpaNam have sUtrakAra utpatti kramanI apekSAe vyaMjanAvagrahanuM varNana kare che"te jiM te vaMzapunAde" ityAdi. prazna-he bhadanta! pUrvanirdiSTa vyaMjanAvagrahanuM zuM svarUpa che? uttara--vyaMjanAvagraha cAra prakArane batAvyuM che (1) zregnendriya-vyaMjanAgraha, (2) dhrANendriya-vyaMjanAvagraha (3) jihevendriya vyaMjanAvagraha ane (4) sparzendriya-vyaMjanAvagraha. A rIte A cAra prakArane avagraha-vyaMjanAvagraha che. zaMkA-Indriye te pAMca darzAvI che. tathA chaThuM mana paNa batAvyuM che, to pachI vyaMjanAvagraha cAra prakArane ja hoya che ema zA mATe kahyuM che te che prakArane kahe jete hate. uttara-upakaraNendriyane ane zabdAdika paugalika dravyone je paraparamAM saMparka thAya che te vyaMjana che. A vAta pAchaLa batAvI dIdhI che. indri ane padArthone A je saMparka che te e cAra Indriyo vaDe ja thAya che, cakSu zrI nandI sUtra 146
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane manamAM thatuM nathI, kAraNa ke e bane aprApyakArI che. pitAnA viSaya sAthe saMparka karyA vinA ja e banne Indriyo tenuM jJAna karAvI de che. A rIte vyaMjanAvagraha cAra prakArane ja hoya che, cha prakArane nahIM. zaMkA--cakSu ane mana aprApyakArI che-viSayanI sAthe saMparka karyA vinA ja pitAnA viSayanuM jJAna karAvI de che, e vAta kevI rIte jANI zakAya? uttara--e bane aprApyakArI che, e vAta A rIte jANI zakAya che ke temanAmAM pitAnA viSaya vaDe karAyela upaghAta ane anugraha hotA nathI. je prApta arthane cahyuM ane mana grahaNa kare te je rIte prApta arthane grahaNa karanArI sparzendriyamAM potAnA viSaya dvArA sapha, caMdana-aMgAra Adi dvArAanugraha ane upaghAta jovA maLe che, eja rIte e banne IndriyomAM A vAta dekhAvI joIe, paNa evI vAta temanAmAM dekhAtI nathI. tethI e bane aprAkArI mAnavAmAM AvI che. zaMkA--Apa ema kevI rIte kahe che ke cakSumAM viSayakRta upaghAta ane anugraha dekhAtA nathI. viSayakRta upaghAta ane anugraha cakSu IndriyamAM jovA maLe che, tethI temAM bIjI IndriyanI jema prAptakArItA siddha thAya che. megha rahita AkAzamAM je vyakti sUryamaMDaLanuM nirIkSaNa kare che tenAM cakSune vighAta thAya che, tathA candramaMDaLanuM taraMgamALAthI zebhatA jaLanuM, lIlAM ghAsanuM ane lIlAMchama vRkSonuM je nirIkSaNa kare che tenI AMkhamAM zItaLatA Ave che, A cakSane viSayakRta upaghAta ane anugraha che. uttara--A kathanathI cakSumAM prApyakAritA sAbIta thatI nathI. tenAthI te phakta eja vAta jANavA maLe che ke dravyanA saMparkathI cakSune upaghAta ane anugraha thAya che. ame e vAtane niSedha cheDe karIe chIe ke viSaya-padArthakata upaghAta ane anugraha cakSumAM thatuM nathI ? paNa ame te e batAvIe chIe ke cakSu jyAre padArthane viSaya kare che tyAre te viSayabhUta padArthane viSaya kare che zrI nandI sUtra 147
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyAre te viSayabhUta padArthathI cakSune upaghAta ane anugraha thatuM nathI, tethI te aprApyakArI che. pUrvokta kathanathI cakSune je upaghAta anugraha batAvavAmAM AvyA che. te tenAmAM pitAnA dvArA temane gRhIta karavAthI thayela nathI, paNa jyAre pitAnA upaghAtaka avayava aNune praveza temAM thaI jAya che te samaye temanA dvArA tene upadyAta thAya che. e ja rIte anugrAhaka avayava ANune jaSAre cakSumAM praveza thaI jAya che tyAre temanA dvArA tene anugraha thAya che. jema pracaMDa sUryanAM kiraNo phelAtI vakhate jyAre cakSanI sAthe saMparka kare che tyAre teo sparzendriyanI jema cakSune ughAta kare che. tathA candranAM kiraNo jyAre cakSanI sAthe saMparka kare che tyAre teo sparzendriyanI jema tene anugraha kare che. e ja pramANe jaLakaNu yukta vAyunA saMsparzathI tene anugraha thAya che. paNa jyAre cakSu viSayarUpe temanuM avalaMbana kare che tyAre cakSunI aMdara temanAM paramANune praveza thato nathI. eja rIte viSayarUpe jalAdikanuM avalokana karatA tenA vaDe karAyela. umaghAtano abhAva hovAthI temAM anuSyahane upacAra mAnavAmAM Ave che. upaghAtanA abhAvamAM anugrahane upacAra lokamAM jovA maLe che, jemake atisUkSma akSara joyA pachI manuSya jyAre bhUrAM, lIlAM vastra Adine jevAne pravRtta thAya che tyAre tethI tene AMkhamAM eka prakAranAM sukhane anubhava thAya che. A sukhane anubhava ja vyAghAtano abhAva che, ane tethI tenA vaDe anugrahane upacAra tyAM hoya che. tenuM tAtparya e che ke atisUkSma akSarone jovAmAM AMkhene jera paDe che, te jera nIla vastrAdikanuM nirIkSaNa karatI vakhate paDatuM nathI tethI loko te vaDe daSTine upaghAta ane nIlavastrAdikathI tene anugraha mAnI le che, paNa jyAre enA para vicAra karavAmAM Ave che tyAre A anugraha upaghAtAbhAva hevAthI tyAM upacarita che, vAstavika nathI. viSayIkRta padArthathI cakSune upaghAta paNa thatuM nathI ane anugraha paNa thatuM nathI. je cakSane prApyakArI mAnavAmAM Ave te A prAdhyakAritvanI samAnatAmAM padArthanI sAthe tene saMparka tulya rahe che, evI paristhitimAM je prakAre zrI nandI sUtra 148
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUryanuM nirIkSaNa karatI vakhate tenA ApaNI dRSTie upaghAta thAya che. prakAre agni, jaLa zUla AdinuM nirIkSaNa karatI vakhate tene sa`pa te pachI te samaye temanA dvArA cakSune dAha, kleina (palaLavu) ane pATanAdika paNu thavu' joI e paNa e khAkhatA khanatI nathI tenuM kAraNa zuM? eja raheze A uparathI vicAravu joI e cakSumAM prApyakAritA nathI, eTale ke cakSu Indriya vastunI pAse jaI ne tenu' prakAzana karatI nathI ane vastu ja cakSumAM AvIne praveza paNa karatI nathI, tethI viSayabhUta jJeyathI cakSunA upAdhAta anugraha kaMi paNa thatuM nathI. A siddhAMta ja kharAkhara che. khIjI eka vAta e paNa che ke jo cakSune prApyakArI mAnavAmAM Ave te pachI teNe peAtAnI aMdara paDelA rajakaNa, mela ane aMjanazalAka AdinuM paNa prakAzana karavuM joIe, paNa ema thatu nathI tethI aprApcakArI matanya ja nirdoSa che. zaMkA...jo Apa cakSune aprApyakArI mAnatA haiA te te mananI jema keAI vizeSatA vinA dUra rahela padArthonuM pradarzana kema karatI nathI ? eTale ke jo cakSune aprApta arthanI prakAzaka mAnavAmAM Ave te e vAta svAbhAvika che, ke jema mana dUra rahela padArthonuM prakAzaka manAya che, tema tenA vaDe paNa samasta dUra padArthonuM pradarzana thavuM joie. jo cakSu ane pAmIne tene batAve che te evI sthitimAM tenAthI dUra rahela athavA DhaMkAela paTTAnu prakAzana thaI zakatuM nathI, kAraNa ke tenI sAthe tenA saMparka nathI. devAnI AMkhA paNu dUra nahIM evA pradezamAM rahela anAvRtta padArthAnuM ja prakAzana kare che, dUra dezastha AvRtta padArthonuM nahIM, kAraNa ke tyAM sudhI temanAM karaNA jaI zakatAM nathI, tethI cakSu kiraNAnA gamanane abhAve te padArthonI sAthe asaMparka hAvAne kAraNe zrI nandI sUtra 149
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ e dUra dezastha AvRta padArthonuM temanA dvArA prakAzana thaI zakatu nathI, tethI cakSu dvArA gRhIta padArthInu ja je prakAzana thAya che te e mAnavAmAM kAi vAMdhe nathI ke cakSu prApyakArI che. uttaracakSu mananI jema aprApyakArI ja che. aprApyAkArInA pakSamAM e pUrvokta je vAta kahevAI che ke te mananI jema dUra rahela padArthonuM prakAzana kema karatAM nathI te e vAtane mATe ahIM prApta thavAnA avasara ja nathI, kAraNa ke mana paNa Agamagamya Adi sUkSma padArthAMnuM prakAzana karatuM nathI. tethI jema mana aprApyakArI hovA chatAM paNa pAtAnAM AvaraNonA kSaye pazama pramANe niyataviSayavALu manAyuM che--eTale ke ceAgya dezamAM rahela padArthonu grAhaka manAyuM che, aniyata padArthanuM nahIM. eja rIte cakSu paNa aprApyAkArI hAvA chatAM potAnAM AvaraNunA kSApazama pramANe niyata viSayanA hAya che, aniyata viSayanA nahIM, eTale ke cegya dezamAM rahela rUpanuM prakAzana kare che, viSayabhUta sthAnamAM rahela rUpanuM nahIM. A rIte e vAta samajavAmAM vAra thatI nathI~ ke cakSu vyavahita padArthAnu tathA dUra rahela padArthanuM prakAzana karatAM nathI, tethI A prakAranA prasaMga je zaMkA karanAre aprApyakArInI mAnyatA mATe Apela che te cegya nathI. prakAzaka tathA--te prakAranA svabhAva vizeSathI cakSumAM ceAgya dezanI apekSA dekhAya che, tenuM tAtparya e che ke cakSu aprApyakArI hAvA chatAM paNa ceAgya sthAnamAM rahela padArthanuM ja prakAzana karaze, kAraNa ke tene evA svabhAva che. ayeAgya sthAnamAM rahela vastunuM prakAzana karavAne tenA svabhAva ja nathI. jema leAhucuMbakanA svabhAva aprApta leADhAne AkarSavAne che te tenuM tAtpa eceDa che ke te AkhA saMsAranA leADhAne AkarSe ! te te cAgya sthAnamAM rahela leADhAnu AkaSa Nu karaze, kAraNa ke tene evA ja svabhAva che. eja pramANe cakSune zrI nandI sUtra 150
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa e svabhAva che ke te aprApyakArI hovA chatAM paNa cagya pradezamAM rahelA padArthanuM ja prakAzana kare che, samasta dezanA samasta padArthonuM nahIM. kaI kaI evuM kahe che ke kacarAnta (cuMbaka paththara) aprApyakArItvanI sAbItImAM dRSTAMtarUpa banI zakato nathI, kAraNa ke te pite ja prApyakArI che. cuMbaka paththara je loDhAnuM AkarSaNa kare che te aprApta thaIne tenuM AkarSaNa karato nathI paNa AkarSAtI vastunI sAthe tenA chAyANuone saMbaMdha hoya che, tethI te tenuM AkarSaNa kare che. e chAyANu atyaMta sUkSama hovAthI dekhAtA nathI. evuM kathana paNa yogya nathI, kAraNa ke chAyANane grAhaka keI pramANa nathI. jene grAhaka (grahaNa karanAra) pramANa na hoya te phakta kahevA mAtrathI svIkAra karavAmAM AvatuM nathI. zaMkA---"chAyANuM che" A vAtanuM saMvAdaka anumAna pramANe che. ane te A pramANe che-"je je AkarSaNa thAya che te te saMsagapUrva thAya che jemake athamosTa nuM AkarSaNa saMDAsIthI thAya che, athavA cuMbaka paththarathI thAya che. saMDAsIthI agolakanuM je AkarSaNa thAya che, temAM saMDAsI ane ayogalakane saMsarga pratyakSa dekhAya che, paNa cuMbaka paththaranA dvArA jyAre agolakanuM AkarSaNa thAya che te samaye cuMbaka paththaramAM A saMsarga pratyakSa dekhAtuM nathI, kAraNa ke lehakAntamAM sAkSAt saMsarga kayAM ya paNa jovAmAM AvyuM nathI, tethI tyAM sAkSAt saMsarga tyAM pratyakSathI bAdhita thAya che, paNa jyAre evI vyApti che ke je je AkarSaNa thAya che te te saMsargapUrvaka thAya che, tyAre te e mAnavuM paDe che ke lehakAntanA chAyANuMonI sAthe leDhAne saMsarga che. uttara--e prakAranuM kathana paNa barAbara nathI, kAraNa ke A vyApti yuktiyukta nathI. nirdoSa vyAptithI utpanna anumAna je pramANu keTinuM che. yuktiyukta na hovAnuM kAraNa e che ke maMtrAdi dvArA paNa AkarSaNa thAya che. paNa AkarSaNIya vastunI sAthe tene keI saMsarga thatuM nathI, A rIte sAdhyabhAvamAM hetunA rahevAthI AkarSaNa hetu vyabhicarita thaI jAya che. temAM sama zrI nandI sUtra 151
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAvavA jevI kaI vAta nathI ke jyAre mAMtrika maMtranuM smaraNa kare che tyAre tyAre tenA dvArA vivakSita vastunuM AkarSaNa thAya che. vaLI bIje javAba e che ke jema chAyANu, prApta thayela leDhAnuM ApanA mata pramANe AkarSaNa kare che te e ja pramANe te prApta kASThAdikanuM AkarSaNa kema karatA nathI? je tenA samAdhAnarUpe ema kahevAmAM Ave ke tenI zakita pratiniyata che. pratiniyata zaktiviziSTa hovAthI te prApta kASThAdikanuM AkarSaNa karatA nathI te pachI eja vAta mananI bAbatamAM paNa mAnavI joIe, eTale ke mananI zakita paNa pratiniyata ja che tethI te sUkSmAdika arthomAM jJAnanuM utpAdana thatuM nathI, tethI jema pratiniyata zakitavALuM hovAne lIdhe mane kaI sUkSmAdika padArthomAM jJAnanuM utpAdaka thatuM nathI eja pramANe cakSu paNa vyavahita ane dUra sthAnamAM rahela vastunuM prakAzaka thatuM nathI, te potAnI vAta siddha karavAne mATe aprasiddha chAyANuonI kalpanA karavAthI lAbha? vyavahita arthanI prApti thatI nathI" tame cakSumAM je prAkAritA mAne che te vAta barAbara nathI, kAraNa ke kAca, abrakha ane sphaTikamaNIomAM DhaMkAyela vyavahita padArthonI upalabdhi thatI dekhAya che. je e bAbatamAM ema kahevAmAM Ave ke-cakSunAM kiraNe nIkaLIne te kAca, abrakapaTala, AdithI AcchAdita padArthane grahaNa kare che. e kiraNe tejasvI che tethI tejasvI dravya dvArA tenI rUkAvaTa thatI nathI, tethI cakSune prApyakArI mAnavAmAM ke IdeSa nathI, te evI mAnyatA paNa yutiyuMkata nathI, kAraNa ke agni mahAjavALA AdimAM tenI rUkAvaTa dekhAya che. te kAraNe ema ja mAnavuM joIe ke cakSu aprApyakArI che. e ja rIte viSayakRta anugraha ane upaghAtane mananI sAthe paNa saMparka na hovAthI tene paNa aprApyakArI mAnavuM joIe. zaMkA-viSayakRta upaghAta ane anugrahane saMbaMdha manamAM dekhAya che. jema ke jyAre harSa pariNati thAya che tyAre manamAM puSTatA thAya che, ane A puSTatArUpa prasannatAne kAraNe zarIrane upacaya thAya che. e ja rIte jyAre zeka Adine saMbaMdha thAya che tyAre manamAM vighAta thAya che, te kAraNe zarIramAM durbaLatA Ave che, aticintA karavAthI, mANasa hRdayarogI te jovA maLe che, tethI e vAtane puSTi maLe che ke mana upara viSayakRta padArthone anugraha ane upaghAta thAya che, to pachI A mana kevI rIte aprApyakArI hoI zake ? uttara-ema mAnavAmAM prApyakAritAne niSedha e kAraNe karIe chIe ke temAM viSayakRta anugraha ane upaghAta thatAM nathI, paNa mana pudgalamaya levAthI zrI nandI sUtra 15ra.
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ zarIranA anugra ane upaghAta pote ja karI zake che. jema icchita AhAra zArIrika puSTi kare che ane aniSTa AhAra hAni kare che eja pramANe mana paNa Icchita puddagalAthI upacita thaIne harSAdikanuM kAraNa thaine zarIranI puSTi kare che, tathA aniSTa pudgaleAthI upacita thaI ne zekAdi cintAnu kAraNu thaI ne zarIrane hAni kare che, te kAraNe mana paNa viSayakRta anugraha upaghAtanA abhA-- vavALu hAvAthI aprApyakArI che. e vAta siddha thAya che, << bauddhonu evu kahevu che ke cakSu, zrAtra, ane mana e traNe aprApyakArI che' tA cakSu ane mana aprApyakArI che, e viSayamAM te amAre koi vivAda nathI paNa zretrane aprApyakArI mAnavI te vAta ISTa nathI, kAraNa ke aprApyakArI eja hoi zake che ke jemAM viSayakRta anugraha ane upaghAta hAtA nathI. viSayakRta upaghAta ane anugraha cakSu ane manamAM thatAM nathI tethI eja aprApyakArI che zrotrendriya nahIM, kAraNa ke temAM viSayakRta upaghAta ane anugraha thAya che. taratanA janmelA bALakanI pAse jo ghaNA jorathI jhAlara vagADavAmA Ave, te tenAM kAna baherA thaI jAya che. eja pramANe vijaLI paDavAne samaye, je vyaktie tenA patananA sthAnanI najIkanI jagyAe hAya che, temanA kAnamAM tenA kaDAkA sAMbhaLavAthI khaherAza AvI jAya che. jema pANImAM tenAM mAjAe utpatti sthA nathI mAMDIne kinArA sudhI phelAtAM phelAtA Ave che. eja pramANe zabdanA paramANu paNu utpatti sthAnathI laine sAMbhaLanAranA kAna sudhI phelAtAM phelAtAM Ave che. tethI zrotrendriyamAM e zabda dvArA upadhAta thAya che, tethI viSayakRta upaghAta hAvAthI zrotrendriya prApyakArI siddha thAya che. zakA--jo zrAAndriya dvArA gaMdha grahaNa karatA te gaMdhamAM dUra rahela vagerenA bheda vyavahAra thatA nathI, eja pramANe zabdamAM paNa e bheda vyahAra hovA na joI e. kAraNa ke te te prAptane ja grahaNa kare che, prApta thayela padA najIkamAM ja hoya che, tA pachI A vyavahAra hAvAmAM tyAM virodha kema nahIM Ave ? paNu zabdamAM dUra rahela AdinA bheda vyavahAra leAkamAM thatA jovAmAM Ave cheja. lAko kahe che ke-A dUranA zabda sabhaLAI rahyo che, A najIkanA zabda saMbhaLAi rahyo che. vaLI-zrotrendriya prApta thayela zakhsane graDuNa kare che evu mAnavAmAM A eka bIjI muzkelI paNa naDe che ke zabda je cAMDALanA mukhamAMthI nIkaLIne amArA kAne paDaze te| zrotrendriyamAM aspRzyatA AvI jaze, kAraNa ke teNe cAMDALanA aspRzya zabdane grahaNa karyA che, tethI te cAMDALanA sparza thavAnA doSathI mukata kevI rIte mAnI zakAze ? uttara--zrotrendriyamAM AprApyakAritAnI mAnyatA mahAmahanA eka vilAsa che, kAraNa ke A je ka MI kahevAyuM che te vicAryA vinAja kahevAyu che. prApya zrI nandI sUtra 153
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ kArI hovA chatAM paNa zrotrendriya dvArA grahaNa thayela zabdamAM krUra ane samIpa AdinA je bhedavyavahAra thAya che te zabdazaktinI vicitratAne lIdhe thAya che. jyAre zabda dUranA sthAnethI Ave che. tyAre tenI zakita kSINa thai jAya che; te samaye te aspaSTa rUpe manda rIte sa MbhaLAya che, tethI loko kahe che ke zabda dUrathI AvatA saMbhaLAya che. A zaMkA--jo te khAkhatamAM evA AkSepa mUkavAmAM Ave ke je prakAre " dUrathI AvatA zabda sabhaLAya che" evA khAdha thavAthI zrotrendriyamAM prApyakAritAnu` Apa samana kare che, te pachI " TUre rUpamuparyaMte " " dUrathI AvatA rUpane cakSu Indriya jANe che" A prakAranA medhathI cakSu Indriyane paNa prApyakArI mAnavI joie. paNa e rIte cakSu indriyane te Ape prApyakArI mAnI nathI, tethI zabdamAM vicitra zakitanI mAnyatA, tathA zrotrendriyamAM prApyakAri tAnI kalpanA yuktiyukta kahI zakAya nahIM? uttara--A vAta hamaNA ja yukita dvArA siddha karAI gaI che ke cakSumAM viSayakRta upaghAta ane anugraha hAtA nathI, tathA e upaghAta ane anugraha peAtAnA viSayadvArA zrotrendriyamAM thAya che. tethI zrotrendriyanA prasaMgane lIdhe cakSumAM prApyakAritAnA prasaMganuM pratipAdana karavuM te cegya nathI, kAraNa ke te prasaMganuM pratipAdana ahIM' sa Mbhavita ja thatuM nathI. vaLI-mANasa jyAre pratikULa vAyu samakSa rahela hAya che tyAre te peAtAnI pAsenI vyakita dvArA uccAravAmAM Avela zabdane paNa sAMbhaLI zakatA nathI, paNa jyAre te anukuLa vAyu samakSa rahela hAya chetyAre dUra sthAne paNa rahevAM chatAM te zabdane sAMbhaLI zake che, tethI leAkeA ema kahyAM kare che ke-ame pAse rahevA chatAM paNa tamArA zabdane pratikULa pavanamAM rahevAne kAraNe sAMbhaLI zakatA nathI. jema cakSu aprApta rUpane grahaNa kare che eja pramANe zretrendriya paNa aprApta zabdane jo grahaNu karatI hota te vicArAnA pratikULa vAyumAM rahevA chatAM paNa rUpanI jema zabdanuM grahaNa paNa zrotrendriya dvArA thavuM joI e, paNa evuM manatu nathI; tethI eja siddhAMta nirdoSa che ke zabdanAM paramANu jyAre zrotrendriyanI pAse AvIne maLe che. tyAre temanuM tenA dvArA grahaNa karAya che, bIjI kAI rIte nahIM. tethI A vAta paNa nizcata thAya che ke jyAre zrotA pratikULa pavananI tarapha rahela hoya che tyAre te je mandarUpe zabdane sAMbhaLe che ke bilakula sAMbhaLatA nathI tenuM kAraNa pratikULa vAyu dvArA zabdanAM paramANuonuM sAmAnya rIte khecI javuM te che; tethI tee zroAndriya sudhI gheADAM pramANamAM jai zake che ke bilakula jai zakatA nathI. tathA zrotrendriyane prApyakArI mAnavAthI je cAMDALanA sparza thaI javAnA doSa dIdhA che te paNa cagya nathI, kAraNa ke sparzAsparzInI vyavasthA leAkamAM zrI nandI sUtra 154
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ kevaLa kAlpanika che. juo-je bhUmine sparza karate cAMDALa AgaLane AgaLa jAya che e ja bhUmine pAchaLathI sparza karate zrotriya brAhmaNa cAle che. je heDImAM besIne cAMDAla nadI oLaMge che eja nAvamAM besIne zrotriya brAhmaNa paNa nadIne oLaMge che. je vAyu cAMDAlane sparza karate vAya che eja vAya zrotriyano paNa sparza kare che. e bAbatamAM jema lekamAM spaSanI vyavasthA mAnavAmAM AvatI nathI eja prakAre zabdapugalane saMsparza thavAthI lokomAM sparza deSanI vyavasthA mAnavAmAM AvI nathI; tethI e vyavasthA kAlpanika hovAthI pAramArthika nathI. vaLI-je samaye cAMDAla ketakInA puSpane athavA kamalAdi pune mAthe upADIne athavA zarIra para kasturI Adine lepa karIne rastAmAM AvIne ubhe rahe che, te samaye tyAM rahela zrotriya Adi vyaktionI nAsikAmAM ketakI ane kamalAdi puSpanAM gaMdhaparamAM praveze che te pachI tyAM paNa cAMDAlane sparza thavAnA deSane prasaMga prApta thaze, te mATe nAsikA Indriyane aprApyakArI mAnavI joIe, paNa evI vyavasthAnuM ApanA gamamAM paNa pratipAdana thayuM nathI. te kAraNe cAMDAlane sparza thavAne e deSa yukitayukta nathI. keTalIka vyakitao zrotrendriyane aprApyakArI e kAraNe mAne che ke tene viSaya je zabda che te AkAzane guNa mAnavAmAM Ave che temAM mUrtatA na AvatA amatatA ja Avaze, kAraNa ke je jene guNa hoya che te tenA samAna dharmavALe hoya che. jemake- AtmAne guNa jJAna. AtmA amUrta che, te tene guNa "jJAna" paNa amUrtaja che. e ja pramANe je AkAzane guNa zabda hoya te AkAza amUrta hovAne kAraNe tene guNa "zabda" paNa amUrta ja hoya, paNa zabdamAM amUrtatA nathI, kAraNa ke amUrtatAnuM lakSaNa zabdamAM ghaTAvI zakAtuM nathI. amUrtatAne abhAva amUrtatAnuM lakSaNa che, paNa zabdamAM mUrtatAne abhAva nathI, kAraNa ke tene sparza thAya che. eTale ke zabda spaguNavALe che. te sparza guNavALe te kAraNe che ke tenAthI zrotrendriyamAM upaghAta thate dekhAya che. taratanA janmelA bALakanA kAna pAse laI jaIne jyAre jhAlarane ghaNu jorathI vagADavAmAM Ave che tyAre tenA zabdanA sparzathI tenA kAnane paDado tUTI jAya che ane te bahere thaI jAya che. jemAM spaguNa na hoya temAM upaghAtaka guNa paNa hota nathI. jemake AkAzamAM tethI vipakSa AkAzamAM upaghAta karavAne abhAva hovAthI ApaNe hetu vipakSamAM raheto nathI. vipakSamAM vartamAna hetu svasAdayane gamaka thatuM nathI. ahIM sparzatvane vipakSa AkAza che, temAM te hetu rahetuM nathI, tethI tyAM upaghAta karavArUpa sAdhya paNuM rahetuM nathI e te pitAnA hetunI sAthe ja rahe che. zrI nandI sUtra 155
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaLI-zabda sparzaguNavALe che, A vAta e kAraNe paNa siddha thAya che ke-jyAre parvatanI guphAmAM zabda bolavAmAM Ave che, tyAre tyAMthI paDagho paDe che. A rIte sparzavatvathI zabdamAM mUrtatA siddhathAya che, ane mUrtatAnI siddhithI AkAzaguNatvAbhAva siddhathAya che. rUpa, rasa, Adi guNone jyAM sadbhAva hoya che tenuM nAma mUrta che. mUta hovAne lIdhe zabdamAM AkAzaguNatA AvatI nathI. vaLI-AkAza eka che athavA aneka che? je AkAza eka che ema mAnavAmAM Ave te atyaMta dUrathI paNa zabda saMbhaLAve joIe, kAraNa ke sarvatra AkAza eka ja che. te zabdamAM dUrathI Avate Adi vyavahAra hoI zake nahIM. tenuM tAtparya e che ke je AkAza eka che. ane zabda tene guNa che te sarvatra eka AkAza hevAthI tenA guNarUpa zabdamAM-"A durane zabda che, A najIkane zabda che" eve vyavahAra ja thaI zake nahIM. je AkAza aneka che ema mAnavAmAM Ave te bhinna sthAnamAM rahelA prANIo dvArA zabdanuM zravaNa kevI rIte thaI zake ? kAraNa ke zabda te vaktAnAM mukharUpI AkAzamAM ja raheze. te vaktAnAM mukharUpI AkAzane je guNa che, te pachI te bhinna sthAnamAM rahela BtAnA zregendriyarUpa AkAzanI sAthe saMbaMdha kevI rIte karI zake che, ke jethI te saMbhaLAI zake. je ema kahevAmAM Ave ke "zabdane saMbaMdha kAnanAM pilANamAM rahela AkAza sAthe thAya che tethI te sAMbhaLavAmAM Ave che, pachI e mAnya tAthI "zabda AkAzane guNa che" e vAta siddha thatI nathI. je te viSe ema kahevAmAM Ave ke "zabdane AkAzane guNa mAnavAmAM na Ave te tethI sthiti ja saMbhavatI nathI. sthiti vinA padArthane sadabhAva (astitva) manAte nathI; tethI jyAre zabda sthitivALA padArtha manAya che tyAre evI hAlatamAM tenI kaIne kaI sthiti paNa mAnavI joIe. pRthivyAdika padArthomAM te tenI sthiti hotI nathI, kAraNa ke e to rUpAsAdikenAM ja AdhAra bhUta che. have rahI AkAza, te e AkAza ja zabdane Azraya siddha thAya che, zrI nandI sUtra 156
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ ema kahevuM te paNa kharAbara nathI, kAraNa ke e prakAranI mAnyatAthI pRthivyAdvika cAra padArthomAM paNa AkAzAzrita hovAthI guNatvApatti Ave che. kAza sivAya khIntu kAI e bhUtetanA (padArthanA) Azraya nathI. jo ema kahevAmAM Ave ke " pRthivyAdikabhUta guNarUpa nathI ke jene kAraNe temanAmAM AkAzaguNutA AvI zake" te evuM kathana paNa kharAkhara nathI, kAraNa ke jyAre Apa ema kaheA che ke 8 zabda AkAzane Azrita rahe che, tethI te guNu che " te pachI A kathana pramANe pRthivyAdika bhUtAmAM te AzrayatA hAvAthI guNatvApattinuM nivAraNa kANu kevI rIte karI zake che? A mAnyatAthI te temanAmAM zuSutvApatti baLAtkAre AvI jAya che, vaLI jo ema kahevAmAM Ave ke " sAmAnyarUpe Azrita thavAmAM zuSutvApatti AvatI nathI paNa samavAyasa badhathI Azrita rahevAmAM guNarUpatA Ave che. pRthivyAdika bhUta AkAzamAM samavAya sabaMdhathI Azrita rahetA nathI, teo tA tyAM saMcAga saMbadhe Azrita rahe che " ema kahevu te A praznane sthAna devA mATe pharaja pADe che ke e samavAya zI vastu che ? zu' ekatra lAlIbhAvathI rahevuM eja samavAya che, jevA ghaTAdika ane tenA rUpAdikAmAM che? te A kathanathI te zabdamAM AkAzaguNutA AvatI nathI, kAraNa ke zabda ane AkAzamAM A prakAranA leAlIbhAvarUpa samavAya sabaMdha nathI. je prakAre ghaTAdikamAM haMmezAM rUpAdikane eka mAtra lAlIbhAva rahyA kare che, te prakAre AzamAM zabdane haMmezAM leAlIbhAva rahI zakatA nathI. jo ema kahevAmAM Ave ke " AkAzamAM zabdanI prApti thAya che tethI te tenA guNu che' te evI vAta teA ulkAdikamAM paNa thAya che tethItemanAmAM paNa AkAza guNutA mAnavI paDe, jo te viSe ema kahevAmAM Ave ke " ulkArdikAnu paramAtaH sthAna te pRthvI Adi ja che, paNu AkAzamAM te je prApta thAya che tenuM kAraNa pavana dvArA temanuM tyAM saMcaraNa karAvavAnI kriyA ja che " te pachI eja rIte e paNa mAnI levuM joIe ke paramAtaH zabdanuM sthAna AkAza nathI paNa zrotrAdika ja che. paNa AkAzamAM je tenu avasthAna mAlama paDe che te pavananA dvArA tenu tyAM saMcaraNu thavAnI kriyA che, jyAM jyAM pavananA saMcAra thAya che tyAM tyAM zabda paNa jAya che. zabdanu gamana pavanathI pratikULa hotuM nathI. kahyuM paNa cheythaa ca pUryate tUla, mAkAze mAtarizvanA 66 tathA rA--oji jivAyo, pratIpa jopi rAvita " / / !! a--jema pavana rUpe uDADIne AkAzamAM bharIde che, tevI ja rIte zabdane paNa AkAzamAM bharI de che. zuM ? pavananI pratikUlatAmAM kAI paNu mANusa kAInA zakhsane samajI zake che? arthAt keIpaNu samajI zakatA nathI. zrI nandI sUtra 157
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ tethI zabda AkAzane guNa nathI, paNa te pudgalanI eka paryAya che. e siddha thaI jAya che. vyaMjanAvagrahanuM dRSTAMta malaka-mATInuM navIna zakerUM-batAvavAmAM Avela che te TIkAne aMte Apela che. tethI tyAMthI samajI levuM sU. 28 | A prakAre A vyaMjanAvagrahanuM varNana thayuM arthAvagraha bhedanirUpaNam have sUtrakAra arthAvagrahanuM varNana kare che-"te tiM karazu" ItyAdi prazna-he bhadantA pUrvanirdiSTa arthAvagrahanuM zuM svarUpa che? uttara-arthAvagraha cha prakAranA batAvyA che. te A pramANe che-(1) zrotrandriya arthAvagraha (2) cakSurindriya arthAvagraDa (3) jihavendriya arthAvagaDa (4) ghaNendriya arthAvagraha (5) sparzendriya arthAvagraha (6) ne Indriya arthAvagraha arthane avagraha che tenuM nAma athavagraha che. sakaLa rUpAdika vizeSathI nirapekSa hevAne kAraNe anidezya sAmAnyamAtra arthanuM jANavuM, jemake "A kaMIka che che tenuM nAma athavagraha che. naiRRyika ane vyAvahArika rUpe arthAvagraha be prakAra che. nizcayika arthAvagrahane kALa eka samayamAtra che. e nirvika95kajJAnarUpa hoya che. nivikalpakajJAna darzanarUpa hoya che. tathA je vyavahArika arthAvagraha thAya che, eTale ke "A zabda che " ItyAdi prakAranA ulekhavALo hoya che, tene zrI nandI sUtra 158
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ kALa antamuhurta che. A arthAvagraha mana ane pAMca IndriyathI utpanna thavAne kAraNe cha prakArane batAvyuM che. e vAta pahelAM vyaMjanAvagrahanA prakaraNamAM kahevAI gaI che ke cahyuM ane mane aprApyakArI hovAthI temanA vaDe vyaMjanAvagraha thatuM nathI, eTale ke temanAthI arthAvagraha ja thAya che. sUtramAM "o ndriya zabdathI bhAva mana grahaNa karela che. mane be prakAranuM batAvyuM che (1) dravya mana, (2) bhAva mana. bhAvamananA dvArA je arthanuM grahaNa thAya che, "jemAM kansendriyanA vyApAranI apekSA rahetI nathI, tathA ghaTAdikarUpa padArthanA svarUpanI vicAraNAnI je samIpa hoya che, vizeSane jemAM keI vicAra thatuM nathI, paNa anirdezya sAmAnyamAtrane ja jemAM baMdha rahyA kare che tenuM nAma ne IndriyArthAvagraha che. mana paryAmi nAmakarmanA udayathI yukata jIva manAprAgya vagaNadalikone grahaNa karIne temane je manarUpe pariNAve che, tenuM nAma dravyamAna che. tathA dravyamananI sahAyatAthI jIvanuM je mananarUpa pariNAma Ave che, te bhAvamana che. tenuM tAtparya e che ke-mane vaNAonuM manarUpe pariNamana thavuM tenuM nAma dravyamana, tathA te dravyamananI sahAyatAthI jIvane te te padArthone je vicAra thayA kare che te bhAvamana che. ahIM bhAvamana grahaNa karela che. tethI dravyamananuM paNa grahaNa thaI jAya che, kAraNa ke dravyamana vinA bhAvamana hotuM nathI bhAvamana vinA dravyamana hoI zake che. e ja pramANe zrotrendriyathI je arthane avagraha thAya che te zrotrendriyArthAvagraha, cakSuIndriyathI je arthane avagraha thAya che te cakSurindriya arthAvagraha che, ItyAdi rIte bAkInI indriyomAM paNa samajI levuM ke sU. 29 . avagrahanAmAni sa naM" ItyAdi- avagrahanA aneka udAtta Adi ghoSa tathA anekavidha vyaMjana-kakAra Adi. vyaMjana-varNavALA ekAWka pAMca nAma che. eTale ke e pAMca nAma ava zrI nandI sUtra 159
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ graha sAmAnyanI apekSAe samAna arthavALA che. tathA avagrahavizeSanI apekSAe pAMce nAma kaMIka bhinnArthaka paNa che. avagraha traNa prakAranA che-vyaMjanAvagraha, sAmAnyArthAvagraha, tathA vizeSa sAmAnyArthAvagraha. AmAM trIje bheda-vizeSa sAmAnyArthAvagraha aupacArika che. A vAta have AgaLa batAvavAmAM Avaze. avagrahanA A pAMca nAma che-(1) avagrahaNutA, (2) upadhAraNutA (3) zravaNutA (4) avalaMbanatA ane (5) medhA, . (1) je vyaMjanAvagrahanI sthiti antarmuhurtanI che, tene prathamasamayamAM praviSTa zabdAdika pudgalene grahaNa karavArUpa pariNAmanuM nAma avagrahaNatA che. (2) vyaMjanAvagrahanA dvitIya Adi samayathI laIne vyaMjanAvagrahanI samApti sudhI, prati samaya apUrva apUrva praviSTa zabdAdika pudgalenA grahaNapUrvaka prAkatana pratisamayagRhIta zabdAdika pudgalanuM je dhAraNA pariNAma che, te upadhAraNA che. tenuM tAtparya e che ke vyaMjanAvagRhane aMta arthAvagraha thavAnA prathama samaya sudhI mAnavAmA Avela che. e pahelAM batAvavAmAM AvI gayuM che ke-arthAvagrahane pUrvavartI jJAnavyApAra vyaMjanathI utpanna thAya che ane te vyaMjananI puSTinI sAthe ja puSTa thato jAya che, tethI vyaMjanAvagrahane prathama kSaNavartI jeTalo jJAna vyApAra che te avagrahaNatA ane dvitIya Adi samayathI laIne anta samaya sudhI je apUrva apUrva jJAnavyApAra che te badhI upadhAratA che. A upadhAraNutA e kAma kare che ke vyaMjanAvagrahanAM e dvitIyAdi samayathI laIne ata samaya sudhI je apUrva apUrva jJAna vyApAra puSTa thatuM jAya che te badhAne potAnI aMdara jamA karatI jAya che. tathA dvitIyAdi samayanA jJAna vyApArane AgaLa AgaLanA samayamAM thayela jJAnavyApAranI sAthe joDatI rahe che. A rIte te samayenA jJAnavyApAranI aMta sudhI eka dhArA cittamAM jAmatI jAya che. enuM ja nAma upadhAraNutA che 2. A upadhAraNatA bAdanA samaye ja "A kaMIka che" e avagraha thAya che. avagrahaNatA ane upadhAraNatA e banne prakAzarUpa jJAnavyApAra vyaMjanAvagrahasvarUpa hoya che. je sAmAnyarUpa arthanA avagraharUpa bedha pariNAma eka sAmayika hoya che te zravaNatA che 3, tathA vizeSarUpa ane sAmAnyarUpa arthanA je avagraharUpa dha pariNAma hoya che eTale ke je vizeSa sAmAnyArthAvagraha thAya che. tenuM nAma avalaMbanatA che. zaMkA-vizeSa sAmAnyArthAvagrahane Apa avalaMbana kevI rIte kaho che ? uttara-"roya" A zabda che. A prakAranuM jJAna vizeSAvagamarUpa hovAthI AvA jJAna che, kAraNa ke A zabda che, azabda rUpAdi nathI, A prakAre zabdasvarUpanuM avadhAraka hovAthI te avAyajJAna vizeSAvagama che. avAyajJAna vizeSAvagamasvarUpa A prakAre hoya che. sarvaprathama je anidezya eka samaya sudhI sAmAnya mAtranuM grahaNa thAya che, te pAramArthikaarthAvagraha che, A rIte arthI vagraha thayA pachI je "karoDathanuM A prakAre zabdaravarUpanuM avadhAraNa thAya che, te zrI nandI sUtra 160
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ avAyajJAna che. A avAyajJAna zabdatara rUpAdinI vyAvRtti karIne zabdanuM nizcAyaka hoya che, tethI te vizeSAvagamasvarUpa che. A rIte "A zabda che" A avAyajJAna thayA pachI vaLI uttarakAlikadharmanIjijJAsA thAya che-' A zabda zaMkhane che ke gaMgAne che?" A jijJAsA bAda je vizeSajJAna thAya che tenA karatAM "A zabda che" e jJAna sAmAnya mAtrAvalaMbana che tethI te avagraha zabdathI upacarita thAya che. te avagraha sAmAnya vizeSarUpa arthAvalaMbanavALo che tethI te "vizeSa sAmAnyArthAvagraha' e zabdathI upacarita thAya che, kAraNa ke "A zabda che ?' A prakAranAM jJAnanuM avalaMbana laIne " A zabda zaMkhane che ke kaMgane che ?" A prakAranuM IhArUpa jJAna utpanna thAya che, tethI vizeSa sAmAnyArthAvagraha avalaMbana che " emakahyuM che. " A zaMkhane zabda che ke zaMgane ?" A prakAranI IhiA pachI je "A zaMkhane ja zabda che ke zregane ja zabda che" evuM je jJAna thAya che te lavAyA che. tyAra bAda "A zaMkhane zabda mandra (gaMbhIra) che ke meTe che? A rIte vizeSa jijJAsA thatAM "A zaMkhane zabda che" A avAyajJAna sAmAnyAvalaMbana hovAne kAraNe avagraha zabdathI upacarita thAya che. vaLI "maMda che ke maTe che?" A IhA pachI A maMda ja che ke meTe che" evA prakAranuM je nizcayAtmaka jJAna thAya che te avAya jJAna che. A rIte uttarottara vizeSa jijJAsA thatA AgaLa AgaLanuM avAya jJAna uttarottara vizeSAvagamanI apekSAe sAmAnyArthIvalaMbana hovAthI avagraha zabdathI upacarita thAya che, jyAre uttara dharmamAM jijJAsA thatI nathI tyAre te atima vizeSajJAna avAyajJAna ja rahe che. kAraNa ke tyAM upacAra thatuM nathI. upacAra che tyAre thAya che ke jyAre upacAranuM kAraNa rahe; aMtima vizeSajJAna thatAM upacAranI kAraNa vizeSa AkAMkSAne apagama thaI jAya che, tethI ja tyAM upacAranuM kAraNa rahetuM ja nathI. upacAranA kAraNanA abhAve atima vizeSAvagama avAya jJAna svarUpa ja rahe che. atima vizeSAvagamanI pachI avismRtirUpa dhAraNa pravRtta thAya che, vAsanArUpa ane smRtirUpa dhAraNA te saghaLA vizeSAvanomomAM hoya che. pUrvokta kathananuM tAtparya e che ke-uttarottara dharmanI jijJAsA thatA zabdAdi jJAnanuM avalaMbana laIne IhAdi pravRtta thAya che, jema ke "zuM A zabda zaMkhane che ke zregane che ?" te kAraNe zabdAdi jJAnanI pachI ja IhAdinI pravRtti thAya che, tethI vizeSa sAmAnyArthAvagrahane avalaMbana kahela che. T ziSyane spaSTa rIte samajAvavAne mATe pharIthI paNa tene spaSTa kare che. nizcayika ane vyAvahArikanA bhedathI arthAvagraha be prakAra che. naiRyika artha vagraha eka samaya hoya che, temAM koI paNa prakArane upacAra hete nathI, tethI zrI nandI sUtra 161
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ te paramArthika che. tene viSaya kta sAmAnya che. samayamAtrabhAvI jJAnAdikene nizcayavedI paramagI jana ja jANe che, tethI tenuM nAma nizcayikaarthAvagraha che. tAtparya- naiRRyika arthAvagrahane chamastha jana jANatA nathI. chamasthajanenA vyavahAramAM je Ave che te vyAvahArika arthAvagraha che ane te pAramArthika nathI, upacarita che, kAraNa ke naiRyikaarthAvagrahanI pachI je Ihita vastu vizeSanuM avAyajJAna thAya che, te punarbhAvinI IhA ane avAyanI apekSAe karIne upacarita arthAvagraharUpe manAya che. te avAyajJAnaviSaya bhAvavizeSanI ape. kSAe sAmAnya thaI jAya che, ane A rIte te avAyajJAna te sAmAnyane viSaya kare che, tethI sAmAnyane viSayakaranAra hovAthI avAyajJAna arthAvagraha upacArathI mAnI levAya che, kAraNa ke je sAmAnyane viSaya kare che, te prathama naiRyika arthAvagrahanI jema arthAvagraha che. tene sAra e che ke prathama nizcayikaarthAvagrahamAM rUpAdike dvArA ani. dezya, avyakta evI zabdasAmAnyarUpa vastu grahaNa thAya che, eTale ke naiRyika arvAgrahane viSaya kevaLa anizyasAmAnya che. jyAre A sAmAnyane vizeSarUpe jANavAnI abhilASA jJAtAnA cittamAM jAge che tyAre te e nizcaya kare che ke "A zabda ja che" enuM ja nAma avAya che. arthAvagrArA pAmatA zabdasAmAnyarUpavastune jANe che, tenuM tAtparya e che ke te zabdasAmAnyarUpavastu, rUpa, rasAdikanI vyAvRttithI te samaye anavadhArita hoya che, tethI ja te zabdarUpe nizcita hotI nathI. paNa A kaMIka che" evuM ja jJAna tyAM tene thAya che, tethI eTalA ja aMzane laIne te zabda avagraha jJAnane viSaya manAya che. te samaye "A zabda che ) A prakAranA adhyavasAyathI yukta thaIne pramAtA dvArA te zabda gRhIta thatuM nathI, kAraNa ke A zabda che" e prakArane nizcaya te pramAtAne antarmuhUrtamAM thAya che. eTale kALa arthAvagrahane mAnavAmAM Avyo nathI. arthAvagrahane kALo phakta eka samayane che. zrI nandI sUtra 162
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaMkA-rUparasAdikanAparihArathI prathamasamayamAM "A zabda che, azabda rUpAdika nathI, " evuM jJAna avagraha rUpe mAnI levuM joie. kAraNa ke arthAvagrahanA viSaya apa sAmAnya kaheA che ane " A zabda che " evu jJAna zabdamAtranI apekSAe sAmAnya ja lAge che. have temAM IhA paNa uttarakAlamAM utpanna thai jaze, jyAre evA anubhava thazeke zruMga zabdanA dharma tIkhA anekaThAra Adi temAM ghaTAvIzakAtA nathI, paNa sAmAnya rIte mAdhu Adi zaMkha zabda nAdhamAM temAM ghaTAvIzakAya che. tyAra bAda zabda vizeSanA " A zaMkhanA ja avAja che" evA niNaeNya thatA tene avAyajJAna mAnIlevAze. dd uttara--evI mAnyatA paNa sAcImAnIzakAyatemanathI kAraNa ke jyo Dayam " A zabda che. evI zabdabuddhi paNa je arthAvagraharUpe manAya, ane zabdavizeSane niya avAyarUpemanAya te pachI avagrahajJAna zuM haze ?evI kalpanAmAM te avagrahanA abhAva ja prasakta haze, kAraNa ke avagrahanuM sthAna avAyalaileche. jo Apa emakahe ke A zabda che " evA sAmAnyajJAnane avAya kema manAya ? tenA uttara A pramANe che--A jJAna sAmAnya nathI paNa vizeSa che. vizeSa grAhaka jJAnane avAya mAnavAmAM avela che. 66 prazna--jo pharIthI paNa ema kahevAmAM Aveke "zaMkhanA ja A zabda che" A prakAranuM uttara kAlabhAvIjJAna ja zabdavizeSanuM grAhaka hAvAthI vizeSa grAhakajJAna mAnIzakAze, A zabda che evuM jJAna nahIM, eTale ke e te zabda sAmAnyanu grAhaka hAvAthI sAmAnyajJAna ja mAnavAmAM Avaze; kAraNa ke temAM zabda sAmAnyanA ja pratibhAsa thAya che, vizeSaneA nahIM. tethI " zabda che" evAM sAmAnya pratibhAsavALAM jJAnane avAya prApta haiAvAnA prasaMga kevI rIte pratipAdita karyAM che ? A zrI nandI sUtra 163
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttara-"A zabda che" evuM jJAna paNa vizeSa grAhaka mAnI zakAya. kAraNa ke "A zabda che-azabda nathI. eTale ke rUpAdika nathI " evuM jJAna vizeSanA pratibhAsa svarUpa hovAthI vizeSa pratibhAsAtmaka ja che, kAraNa ke-A jJAnamAM-zabdane rUpAdikathI vyAvRtirUpepRthakarUpe-grahaNa karAyela che, nahIM te "A azabda nathI" e prakArano nizcaya zabdamAM kevI rIte karI zakAya che. rUpAdikathI jyAM sudhI zabdamAM bhinnatA nahIM jANavAmAM Ave tyAM sudhI e bedha kevI rIte thaze ke "A azabda nathI " e prakArane nizcaya zabdamAM kevI rIte karI zakAya che. rUpAdikethI jyAM sudhI zabdamAM bhinnatA nahIM jANa vAmAM Ave tyAM sudhI evo bodha kevI rIte thaze ke " A azabda nathI, zabda che. A prakAranI bhinnatAne temAM bedha thavAthI zabdane baMdha thAya che, tyAre ja A jJAna sAmAnya pratibhAsavALuM na gaNatA vizeSa pratibhAsavALuM ja gaNAyuM che. sAmAnya pratibhAsavALAM jJAnamAM paranI vyAvRtti pUrvaka pitAnA viSayane nizcayathate nathI, tyAM te sAmAnyarUpe ja bedharahyAkare che tethI azabda vyAvRttipUrvaka thayela A zabdane nizcaya avAyajJAnarUpa che, evuM mAnI levuM joIe-avagraharUpa na mAnavuM joIe. prazna-DAsarakhAvizeSanegrahaNakaranArUM je jJAna haze te avagrahamAnI levAze tathA adhikavizeSanegrahaNakaranAra je jJAnahaze, tene avAya, mAnI levAze. A pramANe avagraha ane avAyanuM svarUpa nakkI karyA pachI e vAtane samajavAmAM vAra nahIM lAge ke "phoDIe jJAna avagraha ane "A zaMkhane zabda che " evuM jJAna avAya haze, kAraNa ke avagrahamAM je zabda viSaya thayela che te sUkSama vizeSane lIdhe thayo che. zabda mAtra ja tyAM avagrahane viSaya che. jyAre " A zaMkhane zabda che" e vizeSaNaviziSTa zabda viSaya thaze te adhikaviSayane viSayakaranArahevAthI e jJAna apAya mAnI levAze. uttara--"je je thoDA viSayane grahaNa karanAra haze te avAya nahIM hAya" A prakAranAM maMtavyamAM avAyane abhAva prasakta haze, kAraNa ke uttarottara arthavizeSa grahaNathavAnI apekSAe pUrva pUrvanA arthavizeSane bedha badhuM ja sUkSma hovAthI avagraharUpa ja kahevAze. zrI nandI sUtra 164
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyAre evuM jJAna thaze ke-"A zabdazaMkhane che" tyAre te avAya te kAraNe nahIM hoI zake ke temAM uttarottara gaMbhiratA, madhuratA, Adini, tathA taruNa, madhyama, vRddha, strI, Adi dvArA belAyA AdinI apekSA raheze, tethI te oNkavizeSanuM grAhakamanAze, te kAraNe "je jJAna snekavizeSanuM grAhaka thaze te avagraha, ane je bRhad vizeSanuM grAhaka thaze te avAya che. e niyama kare te kaI paNa rIte ucitamAnI zakAya nahIM. A prakAranI ekAnta mAnyatAmAM uttarottara vizeSagrAhI jeTalAMpaNajJAnathaze te badhAM uttarottara bhedanI apekSAe sUkSmaviSayavALAM raheze. A rIte avAyano sarvathA abhAva ja haze; tethI avAyane lepa na thAya e rIte "A zabda che e jJAnane avAya mAnavuM eja ucita che. tyArabAda "A zabda zaMkhane che ke zregane cheItyAdi AkAMkSAnI ke je zabdavizeSane Ihita kare che. IhAjJAna rUpe pravRtti thaze. A pravRttimAM jyAre e nirNaya thaI jaze ke "A zabda zaMkhane ja che tyAre e zabda vizeSane viSayakaranArUM jJAna avAya thaI jaze. have avAyajJAnanI apekSAe pahelAM je evuM avAyajJAna thayuM che ke " A zabda ja che " te upacArathI arthAvagraha kahevAze, jenA pachI IhA ane avAya jJAna pravRtta thAya che, tathA je sAmAnyanegrahaNakare che te arthAvagraha che, jemake Adine nizcayika athavagraha. "A zabda ja che " ItyAdi avAyajJAna bAda pharIthI IhA ane avAya pravRtta thAya che tethI "A zabda ja che " A avAyajJAna hovAM chatAM paNa upacArathI avagraharUpa manAze. kAraNa ke temAM A zabda zaMkhane che" ItyAdi rUpe bhAvavizenI AkAMkSArahe che. tethI A apekSAe zabda, sAmAnyabanI jAya che, te kAraNe arthAvagraha bhAvavizeSanI apekSAe sAmAnyane grahaNa kare che. ema kahyuM che. tathA-sAmAnyarIte zabdane nizcayakaranArA prathama avayajJAnanA pachI "mi phATa raNA ravA-zuM A zabda zaMkhane che ke zrRMgane che " ItyAdi rUpe IhAjJAnanI pravRtti thAya che. tyArabAda "zaMkhane ja zabda che" ItyAdi rUpe zabdavizeSanAnizcayarUpa avAyajJAna thAya che. A prakAranuM A AvAyajJAnapaNa upacArathI arthAvagraharUpa tyAre manAya che ke jyAre pramAtAne temAM hajI paNa vizeSa jANavAnI AkAMkSA thAya che. A AkAMkSAmAM avAyanA viSayabhUta banela te za khanA zabdamAM pramAtAne IhA ane avAya pharIthI thAya che. A rIte "zaMkhane ja A zabda che " A avAyajJAna thavAM chatAM paNa temAM bhAvivizeSane jANavAnI AkAMkSAnI apekSAe thanArI IhA ane avAyajJAnanI apekSAe pramAtAnuM te avAyajJAna sAmAnyane viSaya karanAra mAnavAmAM Ave che, tethI te upacArathI arthAvagraha kahI devAya che. A sAmAnya vizeSanI apekSA tyAM sudhI karavI joIe ke, jyAMsudhI vastunuM atyavizeSa nizcita na thayuM che. je vizeSathI AgaLa pharIthI anyavizeSanI saMbhAvanA na rahetI hoya te vizeSa anya che. athavA anya vizenA zrI nandI sUtra 165
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ rahevA chatAM paNa je vizeSanI AgaLa pramAtAne vizeSaviSayaka jijJAsA thatI nathI te anya che atyavizeSanI apekSAe ja vyAvahArika arthAvagraha IhA ane avAyane mATe sAmAnya vizeSanI apekSAkaravI paDe che. te kAraNe jyAM sudhI pitAnAviSayamAM uttarottaravizeSanI AkAMkSA cAlurahe che tyAMsudhI sarvatra je je avAyajJAna thAya che te upacArathI arthAvagraha mAnI levAya che. jevI pramAtAnI pitAnA viSayamAM vizeSa jANavAnI AkAMkSA zAntapaDI jAya che, evuM ja te avAya pitAnAviSayanenizcita karanArUM avAyajarahe che. arthAvagraha thato nathI. te ja A zabda che" ItyAkAraka je prathama sAmAnya vizeSarUpaarthAvagraha thAya che, tene choDI daIne tyArabAda jeTalAM sAmAnya vizeSarUpa arthAvagraha che. e badhA medhA zabdavAzcamanAyA che. eTale ke "A zaMkhane zabda che" A prakAranA bedhathI laIne atyavizeSanIAgaLa AgaLane je sAmAnya vizeSarUpa arthAvagraha che te sau meghA che. ApaNe A prakAre zravaNutA avalaMbanatA ane medhA etraNa athavagraharUpa, tathA avagrahaNatA, upadhAraNatA, e be vyaMjanAvagraharUpa hoya che ema jANavuM joIe. A prakAre A avagrahanuM varNana che. te sU.30 | IhAyAH bhedAno paryAyANAM ca varNanam viMnaM phrA?" ItyAdi- ziSyapUche che-he bhadanta! pUrvanirdiSTa "hA"nuM zuM svarUpa che? uttara-A nA cha prakArabatAvyA che. te A pramANe che-(1) zrotrendriya IhA, (2) cakSuIndriya IhA, (3) ghaNendriya IhA, (4) jIvAIndriya IhA, (5) sparzendriya IhA, ane (6) ne Indriya IhA. tenA vividhaghaSavALA tathA vividha vyaMjanavALA ekAIka pAMcanAma che. jevAM ke (1) AbheganatA, (2) mArgaNatA, (3) gaSaNatA, (4) cintA, ane (5) vimaze. A prakAre ihAnA pAMca nAma che. vastunA nirNayamATe je vicAraNA thAya che tenuM nAma IhA che. zrotrendriyajanita arthAvagrahabAda je vicAraNAthAya che tenuM nAma chendriya IhA che. eja rIte bAkInI IndriyanI IhA paNa te te IndriyonA arthAvagraha bAda thayelavicAraNAsvarUpasamajIlevI. A ihAnA je pAMca ekAWka nAma batAvyA che, te sAmAnyanI apekSAe ja batAvelamAnavA joIe, vizeSanI apekSAonahIM, kAraNa ke vizeSanI apekSAe e badhAM bhinnabhinna zrI nandI sUtra 166
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ arthavALA thaI jAya che. (1) arthAvagrahanA samayane samanantara ja sabhUta artha vizeSanI tarapha DhaLate je vicAra che tenuM nAma AganatA che. (2) A abheganatAbAda te bhUtaarthavizeSane laIne je vicAraNA cAle che ke jemAM te arthanI sAthe anvaya vyatireka dharmonuM anveSaNathAya che tenuM nAma mArga NatA che. (3) tyArabAda te sadbhUtaarthavizeSanAvyatireka dharmanAM parihArathI ane temAM anvayadharmanA adhyAsathI je gaveSaNa karAya che tenuM nAma gaSaNatA che. (4) tyArabAda zopazamavizeSathI je evicAra Ave che ke A sadabhUta artha potAnA dharmanI sAthe anugata che, tenuM nAma cintA che. (5) pachI je evicArathAya che ke A sadUbhUtaarthamAM A vyatireka dharmanathI paNa A anvayadharma che; tethI vyatireka dharmanA parityAgapUrvaka je A anvayadharmane vicArathAya che tenuM nAma vimarza che. dRSTAntadvArA A viSayane ArIte samajAvI zakAya. jyAre evuMjJAna thAya che ke "A kaMIka che tyAre svAbhAvika rIte ja e jijJAsA thAya che ke "zuM A bagalAnIhAra che athavA patAkA che?" "patAkAhevI joIe" A vicAradhArAnuMnAmaja AbheganatA che. tyArabAda manamAM je vicAraAve che ke te pavana AvatA uparanI taraphauDe che, pavana na AvatA nIcI ja rahe che, tethI upara pharakavuM nIce AvavuM Adi je tenA anvayarUpa dharma che te emAM maLI Ave che, bagalAMnIhAramAM A vAta banatI nathI, tethI te patAkA ja hovI joIe, kAraNa ke temAM patAkAnA dharmone saMbaMdha ja baMdhabesate thAya che, bagalAnI hArane nahIM. A prakAre mANatA, gaveSaNatA, cintA, ane vimarza. e IhAnA prakAre nirNayathaI jAya che. meM sU. 31 | avAyasyabhedAnAMparyAyANAM ca varNanam " vi gANuo" ItyAdi- ziSyapUche che-"pUrvanirdiSTa avAyajJAnanuM zuM svarUpa che? uttara-avAyajJAna nIce pramANe cha prakAranuM kahela che-(1) zrotrendriyathI pidAthayela avAya (2), cakSuIndriyathI pidAthala avAya, prANendriyathI pedA thayela avAya (4), jihuvAIndriyathI pedA thayela avAya (5), sparzendriyathI peidA thayela avAya, tathA (6) ne IndriyathI pedA thayela avAya. te avAyanA e vividha ghaSavALA tathA vyaMjanavALA ekArthaka pAMcanAma che, jevAMke (1) zrI nandI sUtra 167
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvartanatA, (2) pratyAvartanatA, (3) avAya, (4) buddhi, ane (5) vijJAna. A rIte pUrveta avAyajJAnanuM A svarUpa che. zrotrendriyathI utpannathayela IhAjJAna bAda je evuM jJAna thAya che ke "A zabda amukane che" tenuM nAma zrotrendriyajanya avAya che. jema ke A zaMkhane ja zabda che. eja prakAre bAkInI IndriyanA viSayamAM utpanna thayela IhAnI pachI je te te viSayanAM nizcayanuM jJAna thAya che, te jJAnane te te indriyajanya avAyajJAna mAnavuM. AvartanatA Adi pAMcanAmAM je ekAWtA batAvela che te sAmAnya avAyanI vivakSAthI batAvAI che ema samajavuM (1) je bodha pariNAmadvArA IhAthI nivRttathaIne jIva avAyabhAva tarapha jhukAvAto jAya che tenuM nAma AvartanatA che. (2) A AvartananA prati je bodha vizeSa thAya che, ane je bodhathI jIva uttarottara arthavizeSamAM vivakSita avAyanI bilakula samIpa Ave che tenuM nAma pratyAvartanatA che. (3) IhAthI pharajaIne jIvanamATe ne Ihita padArthanuM je taddana nizcita jJAna thAya che te avAya che. (4) A avAya dvArA nizcitakarAyela padArthane je sthirarUpe pharIne spaSTatara be thAya che tenuM nAma buddhi che. (5) e buddhinI pachI je evA jIvane baMdha thAya che ke jenA AdhAre jIva dhAraNAnI samIpa pahoMcI jAya che-je dhAraNAnI utpattimAM hetabhUta thAya che-e viziSTajJAnanuMnAmavijJAna che. A avAyanAM svarUpanuM varNana thayuM || sU. 32 5 have dhAraNAnuM svarUpa batAvavAmAM Ave che-"ze jiM taM dhArayri0" ItyAdi, dhAraNA bheda varNanam prazna-pUrva nidiSTa dhAraNAnuM zuM svarUpa che? uttara-dhAraNa nIce pramANe cha prakAranI batAvela che-(1) zrotrendriyathI thanArI dhAraNA, (2) cakSu indriyathI thanArI dhAraNuM, (3) ghrANendriyathI thanArI dhAraNa, (4) jihavA indriyathI thanArI dharaNa, (5) sparzendriyathI thanArI dhAraNA, ane (6) ne IndriyathI thanArI dhAraNA. te dhAraNAnA A pAMca vividha zaiSavALAM ane vividha vyaMjanavALA ekArthaka nAma che-(1) dharaNA, (2) dhAraNa, (4) sthApanA, (4) pratiSThA, tathA (5) keSTha. - nirNata ane na bhUlave tenuM nAma dhAraNA che. te ja prakAranI che zrotrendriyanA viSayabhUta zabdarUpa padArthamAM je avAyajJAnanI pachI te viSayanI dhAraNa thAya che ke jethI jIva te viSayane kAlAntare paNa bhUla nathI tene nAma zrotrendriya dhAraNA che. e ja pramANe te te IndriyenA viSayabhUta padArthomAM avAyajJAnanI pachI te te viSayanI dhAraNA jIvane thAya che te cakSu Adi zrI nandI sUtra 168
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ indrice nAviSayamAMpaNa samajIlevIjoie. dhAraNAnAM pAMcanAmeAmAM je ekAthatA khatAvavAmAM Avela che te dhAraNA sAmAnyanI apekSAe batAvavAmAM AvI che. ema tA vizeSaartha nIapekSAe temanAmAM bhinnatApaNache. (1) avAya dvArA padA niNI tathaIjatA te padArthInI je avicyuti dvArA antarmuhUta kALa sudhI dhAraNA banI raheche tenu nAma dhAraNAche. ( 2 ) (2) avAyajJAna dvArA niIta padArthanI taraphathI jIvaneA upayAga dUra thatAM paNa ochAmAM ochI antarmuhUta sudhI ane vadhAremAMvadhAre saMkhyAta ane asa MkhyAtakALasudhI te padArthanI je smRti anIraheche tenu nAma dhAraNA che. ( 3 ) avAyadvArA nizcita karAyela anu hRdayamAM jalapUrNa bhanI jema sthApana thavu te sthApanA kahevAya che, tenu bIjuMnAma vAsanApaNuMche. (4) avAyadvArA avadhArita arthanuM hRdayamAM je bheprabhedathI sthApanA thAya che tenuM nAma pratiSThA che. (5) avinaSTa sUtrArUpa khIjanAM dhAraNathI je dhAraNA kASThanI jema thAya che tenuM nAma keSTha che. A dhAraNAnuM svarUpa thayuM // sU. 33 || avagrahAdInAM sthitikAla prarUpaNam have e avagraha Adi jJAnAnuM kAlamAna keTaluM che te sUtrakAra spaSTa kare che--< d. ' ItyAdi, nayika arthAvagrahanA kALa eka samayanA che. ihAjJAnanA kALa antamu hUtanA che. avAyajJAnanA kALa paNu eTaleA ja che. avicyuti, vAsanA ane smRti e traNa bhedathI dhAraNA traNa prakAranI che. temanAmAM vAsanArUpa dhAraNAne kALa sakhyAta athavA asaMkhyAta samaya che. jemanI sakhyAta varSanI Ayu hAya che temanI apekSAe saMkhyAtakALa, tathA je jIvAnI asaMkhyAtavaSa nI Ayu hAya che temanI apekSAe asaMkhyAtakALa samajI levA joI e. vizruti tathA smRtirUpa dhAraNAnA kALa antamuhUrta pramANu che ! sU. 34 || " vuM aThThAvIsapha vilsa '' ItyAdi, zrI nandI sUtra 169
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ saddaSTAnta vyajanAvagraha prarUpaNam gvaM gaThThAvIsar viTTa ItyAdi. sUtrakAra kahe che-A rIte AbhinibaMdhika jJAnanAM je adbhavIsa bheda paDe che, tenI huM prarUpaNA karuM chuM. matijJAna A rIte adRAvIsa prakAranuM thAya chevyaMjanAvagraha cAra prakArane thAya che. cakSu ane manathI te avagraha thato nathI, bAkInI cAra IndriyothI ja thAya che. tathA vyaMjananA IhA, avAya ane dhAraNa e prakAra paDatAM nathI; te kAraNe vyaMjanane avagraha ja thAya che, ane te avagraha cAra Indriyo vaDe thAya che, tethI vyaMjanAvagraha cAra prakAra hoya che . athane avagraha pAMca Indriyo ane manathI thAya che te kAraNe te e che prakAranuM hoya che. 6. Aja prakAre IhA paNa cha prakAranI hoya che 12. avAya paNa cha prakArane 18, tathA dhAraNA paNa cha prakAranI 24. A rIte e badhA maLIne covIsa bheda thAya che. A prakAre matijJAna aAvIsa prakAranuM hoya che. sUtrakAra kahe che ke A adbhavIsa prakAranAM matijJAnanI prarUpaNAmAM ame pahelAM vadhAre spaSTa svarUpe samajAvavAne mATe vyaMjanAvagrahanI prarUpaNa karazuM. A prarUpaNA pratibaMdhaka tathA navInamalaka (zarAvA) nAM daSTAMtathI karAze. pratibaMdhakanuM dRSTAMta A pramANe che keIeka puruSa gADhanidrAmAM paDela ke puruSane avAja karI karIne jagADe che, paNa te zabda tenA kAne pahoMcate ja na hoya evuM thAya che. tyAre jJAnAvaraNayakarmanA udayathI kahela sUtrArthane paNa na jANanAra ziSya sUtrArthanI yathAvasthita prarUpaNa karanAra gurumahArAjane prazna pUche che ke-he bhadanta! te jagADavA chatAM paNa kema jAgate nathI? zuM tenA kAnamAM ekasamaya-praviSTa pudgalathI mAMDIne asaMkhyAta samaya-praviSTa-pudagala bharAtA nathI ? je bharAtA hoya te teNe jAgI javuM joIe. chatAM paNa kema jAgatuM nathI? AcArya tene javAba Ape che ke eka samayathI mAMDIne asaMkhyAta samaya sudhI praviSTa thayela pudgala tenA kAnamAM paDe che, paNa te lupta thaI jAya che, eja kAraNe te be traNavAra jagADavA chatAM paNa jAgato nathI, paNa jevAM te maMda maMda rIte cAra pAMca vAra jagADatA tenA kAnamAM bharAI jAya che, ane lupta thatAM nathI tevo ja te mANasa jAgI uThe che. enuM tAtparya e che ke te adhika belAyela zabda jyAre tenA kAnamAM bharAI jAya che. tenAthI grahaNa thavA mAMDe che, tyAre te jAgI jAya che. eTale ke te zabda pudgala arthAvagrahanuM kAraNa zrI nandI sUtra 170
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ thaI jAya che, eka samayathI mAMDIne asaMkhyAta samaya sudhInA zabdapudgala evAM che je tenA arthAvagraha rUpa jJAnanuM kAraNa thatAM nathI, paNa aMtima samayamAM ja te arthAvagraharUpa jJAnanuM kAraNa bane che, tethI eka samayanAM te zabdapudgalathI mAMDIne asaMkhyAta samaya sudhInA e jeTalAM zabdapudgala che te spaSTa pratibhAsajanaka heI na zakavAne kAraNe vyaMjanAvagraharUpa ja che. je atima zabdapugalanA grahaNathI spaSTa jJAna thayuM che te antimapula ja arthAvagrahanuM janaka thayuM che. tene kALa ekasamayane che. te paramagIonAM jJAnane viSaya che. vyaMjanAvagrahane jaghanya samaya AvalikAnA asaMkhyAtamAM bhAgane che; tathA utkRSTa rUpathI saMkhyAtaAvalikA pramANa che. te saMkhyAtaAvalikAo prANApAnapRthakatva eTale ke bethI nava sudhI uvAsa-niHzvAsaparimitakAla-pramANavALI samajavI joIe. vyaMjanAvagrahane A khulAso pratibAdhakanA daSTAMtathI thaye. have malakanAM daSTAMtathI tenuM spaSTIkaraNa kare che - te ita mA iLe ? " ItyAdiziSya pUche che he bhadanta ! mallaka daSTAMtanuM zuM svarUpa che ? uttara-malakadaSTAMta A pramANe che-jemake kaI puruSa kuMbhAranA nibhADAmAMthI eka navuMzakerUM lAve ane temAM pANInuM eka TIpuM nAkhe; paNa te pANInuM eka TIpuM tenA para nAkhatA ja nAza pAme che, kAraNake te taddana sUkuM hoya che. e ja pramANe temAM pANInuM bIjuM TIpuM paNa nakhAtA tene paNa nAza thAya che. A rIte vAraMvAra nakhAtA te pANInA TIpAomAMthI kaI eka TIpuM evuM hoya che ke je te zakarAne bhInuM kare che. tathA kaI TIpAM evAM hoya che ke je temAM Take che. keI TIpAM evAM hoya che ke je tene bharI de che. keI TIpAM evAM hoya che ke je te zakarAne chalakAvI nAkhe che. eja pramANe prakSipyamANu-bharAIjanArAM anaMtapudgalathI jyAre te zrotrendriyarUpa upakaraNendriya bharAI jAya che tyAre te sUtele mANasa "huM" e zabda belIne, eTale ke arthAvagraharUpa jJAnavaDe nAma, jAti AdinI kalpanAthI rahita ja te arthane jANe che, paNa te e nathI jANatA ke A zabda ze che? tyArabAda jyAre te IhAjJAnamAM praviSTa thAya che tyAre jANI jAya che ke A amuka zabda ja che". tyArabAda vizeSa nirNaya karavAne mATe te avAyamAM praviSTa thAya che tyAre te tenAthI paricita thaI jAya che. tyArabAda te jyAre dhAraNAne zrI nandI sUtra 171
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya thAya che tyAre nizcayathI te tene e prakAre hRdayamAM dhAraNa karI le che ke jethI te saMkhyAta kALa athavA asaMkhyAta kALa sudhI bhUlAto nathI. A sUtranuM tAtparya A pramANe che. je prakAre kuMbhAranA nibhADAmAM pakAvela eja samayanuM navuM zakeruM eka mANasa potAne ghera lAve ane temAM pANInuM TIpuM nAkhe te zake tyAre ja tene zoSI le che, eTale sudhI ke tyAM tenuM nAmanizAna paNa raheze nahIM. eja rIte pachI paNa eke eke nAkhavAmAM Avela pANInAM TIpAMone te zakorUM zoSI leze, paNa chevaTe e samaya Avaze ke jyAre te zakorUM pANInAM TIpAMone zeSavAne asamartha thaze. tyAre te tene zeSatAM bhInuM na thavAM lAgaze. ane temAM nAkhelAM TIpAMo ekatra thaIne dekhAvA lAgaze. have A jagyAe vicAravAnI vAta e che ke zakarAnI AdratA jyAre pahela vahelI dekhAvA lAge che, tyAre ja zuM pahela vahelI ja te temAM AvI che, tenA pahelAM pANInA TIpAM nAkhatAM zuM te AvI na hatI? paNa evuM nathI, jyArathI temAM pANInAM TIpAM nAkhavAnuM zarU karyuM tyArathI ja temAM AdratAnuM AvavuM zarU thayuM, paNa te temAM jaNAtI na hatI, tenuM kAraNa temAM tene tirobhAva thaI jo te hatuM. jema jema pANInuM pramANa vadhyuM, ane zakarAnI pANI zoSavAnI zakti ghaTI, tyAre ja temAM bhInAza spaSTarUpe jaNAvA lAgI. eja rIte jyAre keI uMghatI vyaktine bolAvavAmAM Ave che tyAre te zabda tenA kAnamAM jANe lupta thaI jAya che. be cAra vAra belAvavAthI jyAre tenA kAnamAM padugalika zabdanI mAtrA puratA pramANamAM bharAI jAya che tyAre jalakaNathI pahela vahelA bhInAM thatAM zarkarAnI jema te UMghatI vyaktinA kAna paNa zabdathI paripUrita thaIne temane sAmAnyarUpe jANavAne samartha thaI jAya che. A zuM che" eja sAmAnyajJAna che, je zabdane pahela vahelA spaSTa rIte jANe che. tyAra bAda vizeSajJAnane krama zarU thAya che, temAM IhA, avAya ane dhAraNAne saMbaMdha rahela che. dhAraNAthI ahIM tenA bhedarUpa vAsanAnuM zrI nandI sUtra 172
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ grahaNa karAyuM che. je A vAsanArUpa dhAraNa saMkhyAta varSanI AyuvALAnAM hRdayamAM jAmI gaI hoya to tenI apekSAe te saMkhyAtakALanI jANavI joIe, ane je te asaMkhyAtakALavALA bhegabhUmiyA Adi jInAM hadayamAM jAmI hoya te te apekSAe te asaMkhyAtakALanI jANavI joIe. A pUrvokata avagrahAdikanA samasta prakArane kama supta puruSanI apekSAe te barAbara baMdha besate Ave che paNa jAgrata puruSamAM A avagrahAdikane krama kevI rIte ghaTAvI zakAya? kAraNa ke tyAM te zabdazravaNa pachI ja avagraha IhAne choDIne avAyajJAna thaI jAya che. A vAta dareka prANI jANe che. A azaMkAnAM nivAraNa mATe sUtrakAra zakarAnAM dRSTAMtathI ja cha prakAranA avagraha AdinuM pradarzana kare che.-"se nAnAmago" ItyAdi. saTTAnta arthAvagraha nirUpaNam jema keI puruSa jyAre nAma, jAti AdinI kalpanAthI rahita zabdane sAMbhaLe che, tyAre e sAmAnya baMdha thAya che ke A zabda che. eja bedhanuM nAma arthAvagraha che. te bedhamAM tene evuM jJAna nathI thatuM ke A zabda kayAM svarUpa vALe athavA tene che? kAraNa ke arthAvagrahamAM sAmAnya baMdha rahe che. vizeSa nahIM, ne sAMbhaLanArane je zabdane sAmAnya baMdha thaye che te zrotrendriya saMbaMdhI arthAvagraha che. e niyama che ke arthAvagrahanAM pahelAM vyaMjanAvagraha thAya ja che; tethI jyAre zrotrendriyasaMbaMdhI arthAvagraha thaye che, tyAre e ApoApa siddha thAya che ke tene pahelAM vyaMjanAvagraha thaI gayA che. jyAre te AgaLa jANavAnI IcchAmAM praveza kare che tyAre te zabdaviSayaka IhAjJAnamAM pitAne pAme che. tyAre te e jANavA tarapha jhuke che ke A zabda A svarUpavALo hovo joIe. zaMkA-jAgRta avasthAmAM puruSane evo krama te jAte nathI; paNa pahelethI ja tene zabdanuM avAyarUpa jJAna thaI jAya che. sUtramAM zabdanuM "avyakta zrI nandI sUtra 173
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ HH evuM je vizeSaNa lagADela che, tenAthI evA atha prApta thAya che, ke zabda sAMbhaLatAM zabdanuM te avAyajJAna ja thAya che. paNa A zabda zaMkhanA che athavA zigaDAnA che ke koI puruSa AdinA che " te rUpe nizcaya nahIM thaI zakavAne kAraNe te avyakta che. evA artha karatA ja nIcenA sUtrAMzanI sAthe susa'gatatA AvI zakaze. te A prakAre-jyAre zrotA zabda sAMbhaLe che tyAre tene e nizcaya thaI jAya che ke A zabda che, paNa te e nathI jANatA ke A zabda kAnA che? za MkhanA che ke ziMgaDAneA che ? athavA puruSa vagerenA che ? jyAre A prakAre vizeSa jANavAnI AkAMkSA thAya che, tyAre te IhAjJAnamAM praveza kare che. tyArapachI te e jANI le che ke A zabda amukanA che. A prakAre samajAvavAthI ja arthanI susaMgatatA ghaTAvI zakAya che. zaMkA karanAranI A zaMkAnuM tAtparya A pramANe che-zaMkA karanAra jAgRta avasthAmAM zabdanuM zravaNu thatAM kevaLa tenuM avAyajJAna ja mAne che, avagraharUpa jJAna nahIM', te kAraNe zakA karanAre A sUtranA ane zabdanuM avAyajJAna thayAM pachI " A zabda kAnA che" te viSenI jijJAsAmAM IhA AdinA samadhamAM ghaTAnce che. uttara--za kAkaranAranuM ema kahevuM te ucita nathI, kAraNa ke jyAre paNa je kAI paNa vastunA nizcaya thAya che, tyAre te IhAjJAnapUrvaka ja thAya che, evA niyama che. IhAjJAna thayAM vinA vastuneA yathA nizcaya thaI zakate nathI. juve AMkhA jyAre dhumADAthI rUMdhAI jAya che tyAre dhumADAthI rUMdhAyela AMkhAvALI te vyakti evA vicAramAM paDI jAya che ke zuM A dhumADe che ke koI macchavizeSa che? A rIte sadehazIla vicAra pachI jyAM sudhI te dhumADA vaDe thatA kaDakSaraNu, kAlIkaraNa, tathA seSmatA Adi dharmanA anubhava karatA nathI, tyAM sudhI te dhumADAne dhumADArUpe nirNaya karI zakatA nathI. kAraNa zrI nandI sUtra 174
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 66 A ke hajI sudhI tene te viSe saMzaya rahelAja che. dhumADA viSenA saMzayanuM nirAkaraNa thatAM ja A dhumADA che" evA tenA nirNaya thaI jAya che, tethI e mAnavuM paDe che ke vastunu je nirNayajJAna che te IhAjJAnapUrvaka ja thAya che. jo zrotA " A zabda che'" evuM nizcayajJAna karI le che, te tenuM tAtparya e che ke tene e nizcaya thaI cukayA che ke " A zabda ja che, rUpArdika nathI. " prakAre rUpAdikanA vyavacchedathI jyAre te zabdanA nizcaya karI le che, tyAre tenu e jJAna ihApUrvaka ja mAnI zakAze, ane e ihAjJAna avagraha vinA thatu nathI, tethI IhAnA sadbhAvathI tene zabdanu avagraharUpa jJAna thayu che, e vAta paNa svIkAravI paDaze. kAraNa ke ihAjJAnanA AdhAra avagrahajJAna heAya che. avagrahanA viSaya sAmAnya che, te kAraNe " A zabda che' evAM je avagrahajJAnanA viSaya zabda thayA che te vizeSajJAnarUpa nathI; paNa avyakta nAma jAtyAdvikathI anirdezya mAtra sAmAnyarUpa ja che. eja vAta sUtrakAre " avatta saddha suNijjA' A sUtrAMzathI pragaTa karela che. zrotAnAkAne paDatA ja te e jANI le che ke "A paramArthatA zabda ja che paNa avyakta che" vyaktarUpa vizeSarUpe te tene grahaNa karatA nathI. mAtra sAmAnyarUpe ja te tene jANe che. sUtrakAre je ema kahyuM ke zrotAe " A zabda che" evuM je jANyu che, tenuM tAtparya eja che ke teNe tene avagrahajJAna dvArA ja jANyA che. A rIte sUtrakAranuM A kathana avagrahanA pratipAdana nimitta jANavuM joI e, tenuM tAtpa e nathI ke zrotAe zabdane nizcaya karI lIdheA che. eja vAtanuM vivaraNa karatAM sUtrakAra AgaLa kahe che ke-" no ceva 2 ItyAdi. A zabda kAne che" athavA kayA svarUpavALA che" A vAta te samaye zrAtA jANatA nathI. avagraha e prakAranA che-(1) vyaMjanAvagraha, (2) arthAvagraha. vyaMjanAvagrahanI ja puSTa. paryAya arthAvagraha che, A vAta hamaNAM ja batAvAI gaI che. arthAvagrahanA "" 66 zrI nandI sUtra 175
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya mAtra sAmAnya che, ane A kSetrendriyajanya arthAvagraha, athavA dhrANendriya Adi janya arthAvagraha, vyaMjanAvagrahapUrvaka ja thAya che. te kAraNe A vAta sarvatra padArthanuM jJAna thatI vakhate svIkAravI joIe ke avAyajJAna, avagraha tathA IhApUrvaka ja thAya che, temanA vinA nahIM. hA, je abhyAsadazAsaMpanna vyaktio che temanAmAM avagrahAdika vadhArejhaDapathI pravartita thatAM rahe che. tethI kALanI sUkSamatAthI teo spaSTarUpe anubhavavAmAM AvatA nathI, ane evuM lAge che ke avagraha IhA vinA paNa avAyajJAna thaI gayuM che. kamaLanAM se pAnane eka upara eka goThavIne jyAre keI vyakita temane soya vaDe chede che, te tene ema ja lAge che ke e saghaLAM pAna ekaja sAthe chedAI gayAM che. paNa te badhAM pAna ekasAthe chedAyAM nathI, vArA pharatI chedAyAM che, te paNa kALanI sUkSmatAne lIdhe teo ekasAthe chedAyAM hoya evuM lAge che. e ja rIte abhyAsadazAmAM avagrahaAdine kALa atisUkSma hevAthI durlakSya thAya che, tethI tyAM temane samayabheda anubhavavAmAM AvatuM nathI. zaMkA-"zuM "A zaMkhane zabda che athavA ziMgaDAne zabda che" e rUpe pravartita thanArA jJAnane Apa IhA kahe che, to pachI saMzayamAM ane IhAmAM ze bheda haze, kAraNa ke saMzayajJAna paNa eja rIte pravartita thAya che? uttara-je jJAna zaMkha ane ziMgaDA Adi parasparaviruddha aneka vizeSane viSaya kare che. temane parityAga karatuM nathI, paNa e parasparaviruddha aneka keTIomAM supta hoya ema rahe che-keIpaNa vizeSane nirNaya karI zakatuM nathI, evAM jJAnanuM nAma saMzaya che. evuM jJAna IhA nathI, kAraNa ke A jJAnamAM sabhRtArthavizeSaviSayatA rahe che, kAraNa ke A jJAna hetu AdinA vyApArathI sadUbhUtArthavizeSane upAdAna karavAnI tarapha jhukela rahe che, tathA asabhUtavizeSane temAM parityAga rahyA kare che. tenuM tAtparya e che ke-saMzaya jJAnamAM e baMdha rahe che ke "A zaMkhane zabda che ke ziMgaDAne zabda che. " zrI nandI sUtra 176
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ A prakAre parasparaviruddha aneka keTIenuM avalaMbana karanAra saMzayajJAna hoya che, tyAre IhAmAM "A zaMkhane zabda che jeIe. athavA ziMgaDAne zabda have joIe" e eka taraphanA nirNaya tarapha jhukate bedha rahyA kare che. " A zaMkhane zabda joIe, kAraNa ke temAM tenA ja mAdhurya Adi amuka amuka vizeSaguNa maLe che, ziMgaDAne A zabda na hovuM joIe, kAraNa ke tene karkazatA, kaThoratA Adi amuka amuka vizeSaguNa ahIM prApta thatA nathI." A rIte IhAjJAnamAM vizeSArthanA nirNayanItarapha ane asadbhatavizeSa arthanA parityAga tarapha jhukela bedhane udaya rahe che. saMzayamAM evuM thatuM nathI. te kAraNe IhAjJAna ane saMzayajJAna vacce moTe bheda che. Ihita vastu je subodha hoya che. tathA te jIvane matijJAnAvaraNa karmane viziSTa kSaye pazama thAya che, to te vastu antarmuhUrtakALamAM niyamathI nizcita thaI jAya che. je te Ihita vastu ya hAya tathA jJAtAnA matijJAnAvaraNIyakarmane viziSTakSapazama na thaye heya, te te jJAtA IhArUpa upagathI amyuta banIne ja pharithI antarmuhartAkALasadhI, e vastune IhAjJAnanA viSayabhUta banAve che. A rIte IhArUpa upaganA avicchedathI tenAM aneka antarmuhUrta IhAjJAnamAM vItI jAya che, tyAre te jANe che ke "amuka varthaH " A zabdaja che rUpAdika nathI. tyArabAda te avAyajJAnamAM praveza kare che. tene te zabdarUpa artha upagata-jJAta thAya che. avAyajJAna je samaye AtmAmAM pariNata thaI jAya che, tyAre te jJAtA vyakti te zabdarUpa ane hRdayamAM dhAraNa karavAne mATe dhAraNArUpa jJAnamAM praveza kare che. dhAraNA AtmAmAM evA saMskAra utpanna karI nAkhe che ke jethI AtmA te vastune kALAntare paNuM bhUlatA nathI. saMkhyAtakALa sudhI athavA asaMkhyAta kALa sudhI te vastu avadhArita banI rahe che. - have cakSu IndriyathI avagrahAdika kevI rIte thAya che tenuM sUtrakAra varNana kare che.-"se nAnAmag0" ItyAdi. zrI nandI sUtra 177
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ AnAatha zrotrendriyanA viSayamAM karAyela atha samAnaja che, paNa ahIM, e vizeSatA che ke zrotrendriyanA viSayabhUtapadArtha mAM zrotrendriyajanya arthAvagrahanA pahelAM jevA vyaMjanAvagraha thavAnu kahyu che, evA vyaMjanAvagraha ahI thatA nathI. tenu' kAraNa e che ke e banne IndriyA aprApyakArI che. zeSa IndriyeAnA viSayabhUta padArthImAM ja A vyaMjanAvagraha arthAvagrahanA pahelAM thAya che, kAraNa ke cAra iMndriyA prApyakArI che. bAkInAM padonuM vyAkhyAna zrotrendri viSenAM sUtramAM rahela padApramANeja samajavAnuM che. << have sUtrakAra ghrANendriya janita avagrahArdikanuM varNana kare che te nAnaame0 '' ItyAdi. ApadonI vyAkhyA paNa pahelAnI jemaja samajavAnI che. eja pramANe rasanendriya janita agrahArdikAnuM, sparzendriyajanita avagrahArdikAnu ane na Indriyajanita avagrahArdikanuM varNana paNa samajI levuM joie. nA Indriyajanita arthAvagrahanI pahelAM vyaMjanAvagraha thatA nathI. A vAta samajAvI devAmAM AvI che, kAraNa ke mana aprApyakArI che. have sUtrakAra malaka ( zakeArA )nAM dRSTAMtanA upasa'hAra karatA kahe cheke mallakanAM dRSTAMtathI aTThAvIsa prakAranA AbhiniAdhika jJAnanI A prarUpaNA karI che. tenuM tAtparya e che ke A AbhiniAdhikajJAna pAMcaIndriya ane manathI thAyache. pratyeka IndriyathI jJAta padArthImAM avagraha, IhA, avAya, ane dhAraNA e badhuM thAyache. ArIte arthAvagrahanI apekSAe cAvIsa bhedapaDeche. tathA vyaMjanAvagrahanI apekSAe khIjA cArabhedapaDeche. ArIte aThThAvIsaprakAranA AbhiniAdhikajJAnanI prarUpaNA malkanu dRSTAMta laine pUrNa thai, have sUtrakAra AbhinibAdhikajJAnanA-matijJAnanA-traNaso chatrIsa (336) bheda kai rIte thAya che e vAta pragaTa kare che. (1) mahu, (2) mahuvidha, (3) kSipra, (4) anizcita, (5) asaMdigdha, ane () dhruva. A bhedothI tathA tenA ulaTA (1) eka, (2) ekavidha, (3) akSipra, (4) nizcita, (5) sa Mdigdha, (6) apruva, e bheddothI zabdArdika padArtha bAra bAra prakAranA hoya che. e khAra bAra prakAranA zabdAdvipadAtha zretrendriyAdi cha vaDe yathAyeAgya gRhIta thAya che. tethI khArane cha vaDe guNutA khetera bheda thAya che. e beteramAM paNa pratyeka avagraha, ihA, avAya, ane dhAraNAnA bhedathI cAra cAra prakAranA hAya che. A prakAre badhA maLIne khaseA aDDAsI (288) bheda thAya che. tathA zrI nandI sUtra 178
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyaMjanAvagraha cahyuM ane mananA viSayamAM thatuM nathI. phakata cAra IndriyenA viSayamAM ja thAya che. tethI te cAra prakAra che. te cAraprakAramAMnA dareka kSiprAdibhedathI bAra bAra prakAranA hoya che. tethI badhA bheda maLIne te aDatALIsa (48) prakArane thAya che. pUrvokata 288 arthAvagrahanAbhedamAM vyaMjanAvagrahanA 48 bheda umeratA kula 336 bheda thAya che. A rIte Abhinidhika jJAna traNase chatrIsa (336) bhedavALuM hoya che. e bheda matijJAnavaraNa karmanA kSapazamanI utkarSatA ane apakarSatAne lIdhe thAya che. zaMkA-avagrahane kALa zAstramAM ekasamaya kahyo che. bahu avagraha, bahuvidha avagraha, AdirUpa je bAra prakAranA avagraha hamaNA batAvavAmAM AvyA che, te ekasamayapramANavALA kevI rIte hoI zake che, kAraNa ke A avagrahavizeSane grAhaka thAya che? uttara-zaMkA barAbara che, paNa vicArakaravAthI tenuM samAdhAna maLI jAya che. te A prakAre che avagraha beprakAranA batAvyA che (1) aizcayika, (2) vyAvahArika. naiRyika avagrahane ja kALa ekasamayane che, tene viSaya sAmAnya che, ane te paramagijJAnagamya che. A nizcayika avagrahanI pachI IhA, ane IhA pachI avAya pravartita thAya che. A je avAyajJAna che te aupacArika rIte avagraharUpa mAnI levAya che, kAraNa ke tenA pachI anyAnya vizenI jijJAsA thAya che. - jyAre "A zabda che A prakAranuM avAyajJAna thAya che tyAre e jijJAsA thAya che ke "A zabda kone che? zuM zaMkhane che athavA zregane che?" zaMkhane have joIe" A pramANe nirNaya tarapha DhaLato je bedha thAya che te IhA che. A IhA pachI avAya thAya che ke "A zabda zaMkhane ja che" A prakAre je A avAyajJAna zabdavizeSane viSaya karanAruM hoya che zrI nandI sUtra 179
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA e apekSAe " phoDayam '" e badha sAmAnyaviSayaka manAya che. sAmA jyane viSaya karanAra avagraha hoya che. tethI A avAyane aupacArika rIte avagraha mAnI lIdhA che. tenuM tAtparya e che ke je pahelavaheluM sAmAnya mAtrane viSaya kare che, te naiRRyika avagraha che. tathA je vizeSagrAhI avAyajJAnanI pachI anyAnya vizeSAnI jijJAsA ane avAya thatAM rahe che, te sAmAnya vizeSagrAhI avAyajJAna vyAvahArika arthAvagraha che. jenAM pachI anya vizeSAnI jijJAsA na thAya, te avAyajJAnane vyAvahArika arthAvagraha mAnela nathI. khIjA' adhAM avAyajJAna je peAtAnA pachI navA navA vizeSAnI jijJAsA utpanna kare che, te vyAvahArika arthAvagraha che. eja vAta TIkAkAre "uttarottara vartinImahAmvaayN cAzritya pUrva pUrvo'vAyaH sAmAnya grAhako bhavatItyatastatratatrAva mahatvopacAraH / yadA tu apara vizeSa nAkAGkSati tadA avAya eva bhavati na tatropacAraH, tasya avAyasya sAmAnyarUpatvAbhAvAt / tasmAd bahvagRhAdi raupacAriko vizeSa saamaanyaavaghu poDanama:, nave samayavartI naidhyacijoDavaRdkRti sthitam" A paMkita dvArA spaSTa karela che. teo kahe che ke uttarAttaravatI IhA ane avAyanI apekSAe karIne pUrva pUrvanuM avAyajJAna sAmAnya grAhaka thai jAya che. tethI sAmAnya grAhaka heAvAne kAraNe te avAya jJAnamAM avagraha rUpatAnA upacAra karI levAmAM Ave che. jyAre te avAyajJAna uttarakALamAM apara vizeSanI AkAMkSA karatuM nathI tyAre te avAya ja rahe che, upacArathI temAM avagraharUpatA kalpavAmAM AvatI nathI, kAraNa ke temAM sAmAnyarUpatA te samaye AvatI nathI. te kAraNe bahu Adi khAra prakAranA padArthonuM avagraharUpa jJAna eka samayavatI naiRRyika arthAvagraharUpa mAnavAmAM AvyuM nathI, paNa gyAvahArika arthAvagraharUpa ja mAnyuM che. kAraNa ke temAM sAmAnya vizeSanuM jJAna thAya che, tethI te avAyarUpa hAvAthI upacArathI avagraharUpa mAnI levAmAM Avela che. have e spaSTa karavAmAM Ave che ke bahu Adika padArtha viSayaka avagraha zabdamAM kevI rIte thAya che? zrI nandI sUtra 180
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ ahIM bahunuM tAtparya aneka che. jyAre zrotA zaMkha, paha, Adi vividha zabda samUhamAMthI eka ekanA zabdane avagrahajJAnanA viSayabhUta kare che, tyAre tenuM nAma "caMdune avagraha che. kamazaH be ke tethI vadhu zabdanuM jJAna A bahunA avagrahamAM vivakSita thayuM che 1. jyAre zrotA eka ja keI zabdane sAMbhaLe che tyAre te tenAthI "januM avagrahajJAna manAya che 2. je samaye zrotA zakha paTaha AdinA aneka zabdasamUhamAMthI eka eka zabdane snigdha, gAMbhIrya Adi aneka paryAyathI viziSTa jANe che, tyAre te prakAranuM jJAna bahuvidha avagraha kahevAya che 3. ane jyAre zrotA eka ke aneka zabdane eka ja paryAyathI viziSTa jANe che tyAre te jJAna ekavidhane avagraha kahevAya che. bahuvidhamAM pitAnI paryAmAM vividhatA rAkhanAra aneka padArthonuM jJAna vivakSita thayuM che, tyAre pitAnI paryAyAmAM eka prakAratA rAkhanAra padArthonuM jJAna ekavidhamAM vivakSita thayuM che 4. zabdane jaldI jANa te kSikane avagraha che 5. lAMbe kALe zabdanuM jJAna thayuM tenuM nAma cirane avagraha che . evuM jovAmAM Ave che ke Indriya viSaya Adi saghaLI bAhya sAmagrI barAbara hovA chatAM paNa phakta kSopazamanI paTutAne kAraNe eka mANasa te viSayanuM jJAna jaldI prApta karI le che, ane kSapazamanI madatAne kAraNe bIje mANasa moDuM prApta kare che (5-6). zabdasvarUpathI zabdane jANa, anumAnathI nahIM, tenuM nAma anizritAvagraha che 7. anumAnathI zabdane jANa tenuM nAma nizritAvagraha che 8. saMdeharahita thaIne zabdane jANa tenuM nAma asaMdigdhAvagraha che 9. saMdehayukta zabdanuM jJAna thavuM tenuM nAma saMdigdhAvagraha che 10. sadA bahu Adi rU5thI zabdane jANo tenuM nAma vAvagraha che 11. ane kaI kaI vAra jANa tenuM nAma adhuvAvagraha che. 12. asaMdigdha avagrahanuM tAtparya A pramANe che. jemake "A zabda manuSyane ja che bIjAno nahIM. saMdigdhAvagrahamAM A prakAranuM jJAna thaze ke "A zabda manuSyane che athavA bIjA koIne che ? dhruvanuM tAtparya avazya bananAra, ane adhuvanuM tAtparya kadAca bananAra che. te sU. 3pa che zrI nandI sUtra 181
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ matijJAna medanirUpaNam have sUtrakAra matijJAnanA dravya, kSetra, AdinI apekSAe cAra bheda batAve che- "tamAro diva6. " ItyAdi. dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI apekSAe matijJAna saMkSiptamAM cAra prakAranuM kahela che. e dravyanI apekSAe AbhinidhikattAnI-matijJAnI AtmaAdezathI dravya jAtirU5 sAmAnya prakAre dharmAstikAya Adika samasta dravyane jANe che. ahIM Adezano bhAvArtha prakAra che. sAmAnya ane vizeSanI apekSAe A prakAra be jAtane batAvyuM che. ahIM sAmAnyarUpa prakAra vivakSita thaye che, jo ke matijJAnI AtmA samasta dharmAdika dravyone sAmAnyarUpa ja jANe che, te paNa te temanA viSe kaMIka kaMIka vizeSarUpe paNa jANe che. jemake - dharmAstikAyanuM kArya jIva ane pulene gamanamAM sahAyatA ApavAnuM che. A dravya amUrtika ane kAkAzavyApI che. tenAmAM asaMkhyAta pradeza che. A rIte te matijJAnI AtmA dharmAdika dravyone sAmAnya rUpe jANavA chatAM paNa temane ceDA thaDA vizeSarUpe paNa jANe che, jANe che, paNa temane pratyakSarUpe sarvAtmanA dekhate nathI. hA, je ghaDe Adi dravya egya sthAnamAM rahela hoya temane te dekhe paNa che. athavA "Adeza" zabdano artha sUtrAjJA che. sUtraAgamananI AjJA pramANe matijJAnI AtmA dharmAdika dravyone kevaLa jANe ja che, temane pratyakSa dekhate nathI. zaMkA-je Adeza " zabdano artha sUtrAjJA hoya, ane ema kahevAmAM Ave che ke matijJAnI AtmA AgamanI AjJA pramANe dharmAdika dravyone jANe che, te sUtrathI je jJAna thAya che te te zrutajJAna kahevAya che. ahIM matijJAnanuM prakaraNa cAlI rahyuM che, te te jJAna matijJAna kevI rIte kahevAya? uttara-A prazna tatvane samajyA vinA karAya che, kAraNa ke jemanI mati zrutajJAnathI paribhAvita thaI rahI che, evA puruSane zrutapalabdha padArthomAM paNa sUtrAnusArI je avagraha, IhA, avAyajJAna thAya che, e matijJAna ja che, kRtajJAna nahIM. kAraNa ke te samaye teo sUtrane anusaravAnI apekSAe nirapekSa hoya che. e ja prakArane saMbaMdha kSetra AdikAmAM samajI levuM joIe, kSetranI apekSAe jyAre vicAra karAya che tyAre matijJAnI AtmA sAmAnyarUpe athavA sUtranI AjJA anusAra kolakAtmaka samasta kSetrane phakta jANe ja che, tene zrI nandI sUtra 182
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratyakSa dekhatA nathI. kALanI apekSAe matijJAnI sAmAnyarUpe athavA AgamanI AjJA anusAra sarvoddhArUpa nizcaya kALane bhUta, bhaviSya vartamAnarUpa vyavahAra kALane mAtra jANe ja che, tene pratyakSa dekhateA nathI. eja pramANe bhAvanI apekSAe matijJAnI sAmAnyarUpe athavA AgamanI AjJAnusAra samasta bhAvAne poMcene mAtra jANe ja che, temane dekhatA nathI. ' matijJAnanA viSayamAM A pramANe saMgraha gAthAo che tlRA0 ' ityAdi gAthAonA artha-matijJAnanA sakSepathI cAra bheda che. e A prakAre che avagraha 1, IhA 2, avAya 3, ane dhAraNA 4. temanA A prakAranA kramanuM kAraNa e che ke jyAM sudhI padArthanuM avagrahajJAna thatuM nathI tyAMsudhI tenI IhA thatI nathI. IhA na thAya te avAya thatuM nathI tathA avAyajJAnanA abhAve pAraNA thatI nathI, avagraha Adi jJAnAnuM svarUpa A pramANe che-zabdadika padArthonA prathamadarzanarUpa vyaMjanAvagrahunI pachI je sAmAnyaya thAya che, tenuM nAma avagraha che. (1) zaMkA----jo vastu sAmAnya vizeSa dharmAtmaka hoya che, te kayAM kAraNe tenuM sarvaprathama darzana ja thAya che, paNu jJAna thatu nathI? ane zA kAraNe dana pachI jJAna thAya che? uttara--jJAnanu je AvaraNa che te darzananAM AvaraNa karatAM pramaLa che. ane dananuM AvaraNa alpa che, tethI pramaLa AvaraNuvALuM hovAthI darzIna pachI ja jJAna thAya che. darzananuM AvaraNu jaldI khasI jAya che, ane jJAnanA AvaraNane khasatA vAra lAge che. te kAraNe jJAna karatAM darzana paheluM thAya che, ane pachI jJAna thAya che. arthAnI je vicAraNA thAya che tenuM nAma IhA. 2. ane temane je nizcaya thAya che tenuM nAma avAya 3. tathA e zabdArdika padArthAnuM je vAsanA Adi rUpe hRdayamAM dhAraNA thAya che tenu nAma dhAraNA che 4. evuM tIthaeN'kara gaNadharAe kahyuM che. temanuM kALamAna A pramANe che avagraha nayika arthAvagraha-nA kALa mAtra eka samayanA che. kALanA sauthI jaghanya bheda samaya kahevAya che. utpalanA so pAnane eka sAthe cheDhavAmAM tathA jINuM vastrAdikane phADavAmAM asaMkhyAta samaya lAge che; tethI jANI zakAya che ke samaya, kALanA sauthI sUkSma le che. naiRRyika arthAvagraha eka samaya sudhI ja rahe che, tyArabAda rahetA nathI. vyaMjanAvagraDu tathA vyAvahArika arthAvagraha e pratyekanA kALa antamurhuta che, ihA tathA avAyane kALa ardho muhUtunA che. e ghaDInu eka muhurta thAya che, ahIM je ardhA muhurtAkALa batAvye zrI nandI sUtra 183
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. te vyavahAranI apekSAe kahela che ema samajavAnuM che. Ama te vAstavika rUpe tene kALa "muttamadra" A kathanathI antamuharta ja mAnavo joIe. dhAraNane kALa asaMkhyAta ane saMkhyAtakALarUpa kahevAya che. pakSa, mAsa, Rtu, ayana, saMvatsara AdirUpa saMkhyA jemAM hatI nathI e je papama Adi rUpa kALa che tenuM nAma asaMkhyAta kALa che, tathA jemAM pakSa, mAsa, Rtu Adine vyavahAra thAya che te saMkhyAta kALa che. tathA "" zabdathI A vAta paNuM jANavA maLe che ke tene kALa antarmuharta paNa che. tenuM tAtparya e che ke zAstromAM dhAraNAnA, (1) avismRti, (2) vAsanA, tathA (3) smRti e rIte traNa bheda batAvyA che. temAM avismRti tathA smRtirUpa dhAraNuM e pratyekane kALa attamuhartAne che. ane vAsanArUpa je dhAraNA che ke jethI smRti thAya che, ane je te te arthanAM jJAnAvaraNanA kSayopazamarUpa hoya che, te saMkhyAta varSanA AyuSyavALA prANIonI apekSAe saMkhyAta varSa pramita kALavALI manAya che, ane je palyopama Adi asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA jIva hoya che. temanI apekSAe asaMkhyAta varSa pramita kALavALI manAya che. te apekSAe tene kALa asaMkhyAta tathA saMkhyAta varSane batAvyo che. e 3 A rIte avagraha AdinuM svarUpa ane kALapramANu batAvIne have zregnendriya AdimAM prAdhyakAritA tathA aprApyakAritA pragaTa kare che"juduM sa. " ItyAdi je zrotra Indriya che, te mAtra spaSTa zabdane ja sAMbhaLe che. te kAraNe te prApyakArI che. jema zarIra upara dhulikane saMpAta thAya che eja pramANe zrotrendriyanI sAthe zabdane sparza mAtra thatAM ja te tene jANuM le che. zaMkA-sparzamAtra thatAM ja zrotrendriya zabdane kevI rIte sAMbhaLe che? uttara-bAkInI Idri karatAM zrotra Indriya sAmAnya rIte vadhAre capaLa hoya che, tathA gaMdha Adi dravyanI apekSAe zabdadravya, sUma, prabhUta ane bhAvuka hoya che, eTale ke-zrotra InidrayanI sAthe zabdadravyane saMsarga thatA ja temAM te prakAranI pariNamana zIlatA AvI jAya che. zabda pudgala ja badhI taraphathI te indriyane AvarI le che, te kAraNe zabdadravyane sparzamAtra zrotre ndriya vaDe grahaNa thAya che, tethI tene prApyakArI darzAvI che. eja vAta sUtrakAre "pu supha sa"--skRSTha zroti " e gAthAMza dvArA spaSTa karela che. cakSa indriya aspRzya rUpane dekhe che, tethI tene aprApyakArI kahela che. gAthAmAM punaH zabda e bAbatanI sUcanAne mATe che. ke cakSu indriya aspRzya rUpane ja jANe te paNa te cagya sthAnamAM rahela te rUpane ja grahaNa kare che, aloka Adi agya sthAnamAM rahela rUpane nahIM, kAraNa ke te aprApyakArI gaNela che. tathA A indriyane svabhAva ja kaMIka ave che ke jene kAraNe te maryAdita sthAnamAM rahela viSayane grahaNa kare che. gAthAmAM "" zabda "a"nA zrI nandI sUtra 184
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ arthamAM AvyuM che. prANendriya, rasanAIndriya tathA sparza Indriya, e AzliSTa ane pRSTa thayela pitAnA viSayane-gaMdha, rasa ane sparzane jANe che. "vaphTa pu'' e ArSavAkya che tethI ahIM "g Tddha " ema samajavAnuM che. eTale ke e Indriyane viSaya pahelAM e IndriyanI sAthe pruSTa thAya che, pachI baddha thAya che. evuM tIrthakara gaNudharee kahyuM che. bAra ejanathI Avela zabdane jIva karNa Indraya dvArA utkRSTanI apekSAe viSaya karI le che. e ja pramANe utkRSTanI apekSAe nava, nava, jana sudhInA gaMdha, rasa ane sparza dravyane dhrANendriya Adi Indri dvArA jIva viSaya karI le che. jaghanyanI apekSAe rUpane cheDIne aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAgathI Avela zabdAdika dravyane jIva jANI le che. jaghanyanI apekSAe cakSu dvArA jIva aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAgavati, regya sthAnamAM rahela evAM yogya viSayarUpa dravyone jANI le che. tathA utkaTanI apekSAe AtmAgulanA mApathI kaMIka vadhAre eka lAkha janavatI dravyane jANa le che. A kathana bhAsvara dravyanI apekSAe kahela che, ema samajavAnuM che. jIva cakSuIndriya dvArA ekavIsa lAkha ejanathI paNa dUra rahela bhAsvara dravya jevuM che. jemake karka sakAtimA puSpakavara kapAdhamAM rahela mAnuSettara parvatanA pratyAsannavatI jIva sUryanA biMbane jave che. kahyuM paNa che- " lakkhe hi egavIsAe sAi rege hi pukkhara vrddhNmi| udaye pecchaMti narA, sUraM ukkosae divase" // 1 // zaMkA-manuSya koMndriya dvArA spaSTa zabdane sAMbhaLe che ema je kaheluM che, te viSayamAM A prazna che ke-manuSya kaNendriya dvArA zabda prayoga karatI vakhate nikaLela eka mAtra zabda dravyone sAMbhaLe che athavA temanAthI judA tabhAvita zabdane? athavA mizra zabdone sAMbhaLe che? uttara-manuSya kandriya dvArA phakta zabda prayoga niruta zabda dravyone sAMbhaLatuM nathI, kAraNa ke teo te samaye vAsaka (saMskAraka) hoya che. tathA zabdagya dravya sakaLa lokamAM vyApta rahyA kare che, tethI tadabhAvita zabda vinA phakta zabda dravyanuM karNendriya dvArA saMbhaLAvuM te asaMbhavita che, tethI tadubhAvita zabdonuM athavA mizra zabdonuM ja saMbhaLAvuM saMbhavita che, te kAraNe zrotA evAM zabdane ja sAMbhaLe che, phakta zabda dravyane ja nahIM e ja vAta sUtrakAra have pachInI gAthAmAM spaSTa kare che mArA samalI " ItyAdi. zabdarUpe pariNata thaIne nikaLela pugala dravyasamUhane bhASA kahe che. zrI nandI sUtra 185
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ e bhASA vaNasvarUpa ane avarNa svarUpa e be prakAranI hoya che. je bhASAmAM lokavyavahAra cAle che te varNAtmaka bhASA che, tathA bherI AdinA dhvanirUpa bhASA avarNa svarUpa che. bhASAnI samazreNInuM tAtparya A che bhASAnA kSetrapradezamAM samAna paMktinuM hovuM. e zreNie belanAra vyaktinI chae dizAomAM thAya che. temanI aMdarathI bhASA prathama samayamAM ja lokanA anta sudhI pahoMcI jAya che, tethI bhASAnI samaNimAM rahela zrotA jyAre ke Izabdane-bhale te puruSa Adi saMbaMdhI hoya ke bherI Adi saMbaMdhI hAyasAMbhaLe che tyAre te tene mizrita ja sAMbhaLe che. tathA je vyakti bhASAnI samazreNimAM rahela nathI paNa vizreNimAM rahela che, te niyamataH parAghAta thatA vAsita zabdadravyane ja sAMbhaLe che. phakta nivRta zabdane nahIM, kAraNa ke te zreNi pramANe gamana kare che. ane temanAmAM te samaye pratighAtano abhAva rahe che | 5 che have matijJAnanA paryAyavAcI zabda sUtrakAra batAve che-"hA" ItyAdi matijJAnanA paryAyavAcI nava nAma A pramANe che-(1) IhA, (2) apeha, (3) vimarza, (4) mAgaNa, (5)gaveSaNa, (6) saMjJA, (7) smRti, (8) mati ane (9) prajJA. (1) sadaIne vicAra kare tenuM nAma "' (2) te vastune nizcaya thaI ja tenuM nAma "gapo' (3) avAyanI pahelAM ane IhAnI pachI thanAra vicAranuM nAma "vima" (4) ane anvayadharmonuM anveSaNa karavuM te "mA " che. (5) vyatireka dharmonI AlocanA karavI tenuM nAma "veSaNa che. (6) vyaMjanAvagrahanA uttara kALamAM je mativizeSa thAya che tenuM nAma "saMjJA che. (7) pUrve anubhavela arthanuM smaraNa karavuM tenuM nAma "mRti" che. (8) arthane pariccheda thaI gayA pachI paNa te arthanA sUkSmadharmonuM Alecana karavuM te "tti che. (9) tathA te padArthane yathArtha prabhUta dharmAne vicAra kare te " che. e badhA matijJAnanAM ja paryAyavAcI zabda che. jo ke temanAmAM zAbdika bheda che to paNa matijJAna rUpatAnI samAnatA hovAthI e badhAM matijJAna svarUpa ja che. A abhinibedhika jJAna pakSa jJAna che. A pramANe matijJAnanuM varNana karAyuM | sU. 36 have sakaLa caraNa karaNa kriyAnA AdhArabhUta zrutajJAnanuM varNana kare chete jiM tuM sucanA poravuM ?" ItyAdi. zrI nandI sUtra 186
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrutajJAna parokSa bheThAH pUrva rNita zrutajJAna ke jenu parAkSarUpe varNana karAyuM che, tenu zuM svarUpa che ? uttara--zrutajJAna ke jene parAkSa kahevAyuM che. te cauda prakAranuM che te cauda prakAra A pramANe che-(1) akSara zruta, (2) anakSara zruta, (3) sannIzruta, (4) asaMjJIzruta. ItyAdi, sU 37 // akSarazrutAnakSarazruta. bheda varNanam have sUtrakAra zrutajJAnA cauda bhedanuM varNana kare che--se i ta vavara suca` ? ?' ItyAdi. prazna--pUrvanirdiSTa akSarazrutanuM zuM svarUpa che ? ' che. uttara--pUrva nirdiSTa akSaraznata traNa prakAranu khatAvyuM che. te traNa prakAra nIce pramANe che--(1) saMjJA zruta, (2) yajJanA zruta, ane (3) rud zruta akSara zakhsanA zA artha che ? akSara zabdane artha " sAmAnya jJAna anupayoga avasthAmAM paNa je nAza pAmatuM nathI te akSara che, evI akSaranI vyutpatti che. jJAnasAmAnya jIvanuM lakSaNa che, tethI akSara zabdanA vAccA sAmAnyajJAna thAya che. jo ke matijJAna Adi samasta vizeSajJAna sAmAnyarUpe akSararUpa che, te paNa ahIM zrutajJAnanA viSaya cAlI rahyo che, tethI "akSara" vaDe ahIM zrutajJAna ja grahaNa karAyuM che, khIjuM jJAna nahIM. A zrutajJAnarUpa bhAvAkSaranuM kAraNa AqAra Adi vasamUha che, tethI AkAra Adi vaNu paNa aupacArika rIte akSararUpa mAnI levAmAM AvyA che, te kAraNe jJAnarUpa je zruta che te akSarazruta-bhAvazruta che. ane A bhAvazrutanuM kAraNa hAvAthI akArAdi akSara draSyazruta che. akSarazruta padmathI dravyazruta ane bhAvazruta e banne grahaNa karAyA zrI nandI sUtra 187
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ che, temanAmAM dravyazrutanA saMjJAkSara ane vyaMjanAkSara e e bheda che, tathA bhAvazrutanA labbakSara rUpa eka bheda che. kAraNa ke bhAvazruta ladhyakSara rUpa hAya che. vaLI ziSya pUche che--pUrvanirdiSTa saMjJAkSaranuM zuM svarUpa che ? uttara--akAra Adi varNanI je saMsthAkRti-racanA vizeSa che te sajJAkSara che. saMjJA zabdanA artha-avamedha jJAna che athavA jenA dvArA padArthanu bhAna thAya che te sa'nA che. tenu' je kAraNa che te sa'sAkSara che. saMjJAnu kAraNa AkRti vizeSa hAya che. AkRtivizeSamAM ja te nAma karAya che, ane vyavahAramAM paNa tene ja kAmamAM levAya che. te kArANe pATI AdimAM lakhela akSaranI je saMsthAnAkRti che te sa`jJAkSara che. evA tenA phalitArtha thAya che. A sajJAkSara brAhmI Adi lipinA bhedathI aneka prakAranA khatAnyeA che. A vAta samavAyAMga sUtranA aDhAramAM adhyayanamAM kahI che, tethI jijJAsuoe tyAM joI levI. A prakAranuM A saMjJAkSara che (1), prazna--vyaMjanAkSara zuM che ? uttara--je rIte dIvA vadhu ghaDAne prakAzita karAya che eja rIte jenA dvArA atha prakAzita thAya che, te vyajatAkSara che, A rIte uccAryaM mANu akAra Adi samUhanuM nAma vyaMjanAkSara kahela che, kAraNa ke tenA dvArA ja vivakSata anA Adha thAya che. vyaMjanAkSarazrutanA be bheda che (1) yathArthI niyata, ane (2) ayathA--niyata. sAMka nAma sauMpanna je akSara hAya che, tenuM nAma yathArtha niyata che. jemake kSapaNu zabda. A zabda " kSapayatIti kSapaLaH " je karmonA kSaya kare te kSaNa-muni kahevAya che. e sAtha ka nAmavALA che, te kAraNe e zabdane peAtAnA arthanI sAthe niyata mAnela che. eja rIte tapana Adi zabdane paNu eja prakAranA jANavA. ayathArtha niyata te che ke je sAka nAmavALu nathI. jemake IndrageApaka zabda IndragApaka khAsa prakAranuM jaMtu che. te zabda peAtAnA athathI sapanna nathI, kAraNa te IndranI rakSA gheADI ja kare che ! phakta tenu nAma ja e prakAranuM che. AvA azUnya zabda ayathArtha niyata manAya che. eja rIte palAza Adi zabda paNa eja prakAranA jANavA, kAraNa ke pala mAMsane je khAya che tenuM nAma palAza che, paNa palAza-khAkharAne mAMsa khAvAne kAraNe palAza kahetA nathI, paNa e te phakata tenuM nAma ja che. athavA khIjI rIte paNa vyaMjanAkSara e prakAranA khatAvyA che-jenu abhidheya-nAma eka paryAya hAya che te eka paryAyavALu vyaMjanAkSara che ane jenuM abhidheyanAma aneka paryAya hAya che te aneka paryAyavALu vyaMjanAkSara che. eka paryAyavALu vyaMjanAkSara alAka stha`Dila Adi zabda che. kAraNa ke alAka zabdanu abhidheya-vAsthya zrI nandI sUtra 188
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ kevaLa eka alAkAkAza rUpa paryAya ja che. eja rIte sthali zabdanuM abhidhyeya eka stha'DilarUpa paryAya ja che. " lAka A vyaMjanAkSara aneka paryAyavALA che. kAraNa ke tenA jagata, bhuvana, saMsAra Adi aneka abhidheya thAya che. ekAkSara, anekAkSara, A rIte paNa vyaMjanAkSara e prakAranuM batAvyu` che. jemAM phakata eka ja akSara hAya che te ekAkSara vyaMjanAkSara che jemake-dhI, zrI Adi akSara. jemAM aneka akSara Aya che te anekAkSara vyaMjanAkSara che; jemake viNA, latA, mAlA, Adi zabda. 46 athavA saMskRta ane prAkRta AdinA bhedathI paNa e vyaMjanAkSara e prakAranuM manAya che. vRkSa " zabda saMskRta ane "la" zabda prAkRta che, athavA vividha dezeAnI apekSAe vyaMjanAkSara aneka prakAranuM paNu khatAvyu che jemake magadha dezamAM cAkhAne 'bona' kahe che, lATamAM "" kahe che. drAviDa dezamAM "ro" kahe che ane AMdhra dezamAM "kA '' kahe che. vyaMjanAkSara peAtAnA vAcyathI kaMIka bhinna paNa che ane kaMIka abhinna paNa che. bhinna eTalA mATe che ke zabda ane tenA arthanA tAdRzya saMba Mdha nathI. jo tAdRzya saMbaMdha hota tA kSura zabdanuM uccAraNa karatAM ja meDhu kapAI javu' joI e ane sAMbhaLanAranA kAna paNa phATI javA joIe. eja rIte agni zabda khelatA ja khelanAranAM mukhamAM. khaLatarA ane zrotAnA kAnamAM paNa dAha pedA thavA joIe. 'lADu' zabda khelatAja kheAlanAranu` mADhuM bharAI javuM joI e, ane zrotAnA kAna bharAI javA joIe, paNa evuM thatu nathI, tethI ema lAge che ke zabdanA ane tenA arthanA tAdRzya saMbaMdha nathI, paNu zabda ane tenA arthamAM anyAnya bhinnatA che. abhinnanuM tAtparya che peAtAnA ane darzAvavA-Adha karAvavA-pAtAnA arthanI sAthe zabdanA sabaMdha hAvA. lAkamAM paNa jenA jenI sAthe khAvA zrI nandI sUtra 189
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ pIvAnA saMbadha hAya che, te tenAthI abhinna manAya che. jyAre khelanAra medaka Adi zabdanuM uccAraNa kare che tyAre sAMbhaLanArane sa`ketane kAraNe medakarUpa arthanA ja medha thAya che, khIjA arthanA nahI'. jo medakarUpa arthathI mAdaka zabda taddana bhinna tathA asaMkhaddha mAnavAmAM Ave te medaka zabdathI medakarUpa arthanI niyamatA pratIti thai zakatI nathI. jo mAkarUpa artha sAthe mAdaka zabda saMbaddha ja na hAya teA pachI sadhane abhAve mAdaka zabda dvArA khIjA padArthanA paNa beSa thavA lAgaze. A rIte niyAmakane abhAve zabda svAbhi dheyanuM pratyA yaka-dhaka nahI thaI zakavAne kAraNe dareka padArthanuM bedhaka thaI jaze tyAre tenAthI vivakSita atha nI pratIti kevI rIte thai zakaze ? paNa vyavahAramAM evuM thatuM nathI. vivakSita zabdathI vivakSita arthanI pratIti thAya che, tethI e mAnavu' joIe ke zabdathI artha kayAreka abhinna paNa haiAya che. A abhinnatAmAM ja zabda ane arthanA vAcyavAcaka saMbaMdha siddha thAya che. zabda ane athanA A sabaMdha ja e bannenI abhinnatAnA kayAreka edhaka manAya che. tathA--eka eka vyaMjanAkSaranI e e prakAranI paryAya thAya che. temanu nAma svaparyAya ane paraparyAya che. eTale ke svaparyAya ane paraparyAyanA bhedathI e pA~cA e prakAranI hAya che. jemake-akAra A akSara hrasva, dI ane vrutanA bhedathI traNa prakAranA kahela che, tathA hrasva, dIrgha, ane zruta, e paNa pratyeka udAtta, anudAtta ane svaritanA bhedathI traNa traNa prakAranA khatAvyA che. ema A nava bheda thayA. e paNa sAnunAsika, ane niranunAsikanA bhedathI e e prakAranA heAvAthI avaNaeN aDhAra prakAranA thAya che. eja rIte eka eka akSaranA saMcAgathI akSaronA jeTalA saMcAga prApta thAya che, tathA e saMcAgAne kAraNe akSarAnI je avasthAo thAya che, tathA te avasthAomAM te te zabdo je potapAtAnA te te arthanA abhidhAyaka svabhAvavALA hAya che, e saghaLI paNa vyaMjanAkSaranI svaparyaMce che, je poMce temanAmAM nathI te zrI nandI sUtra 190
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ badhI paraparyAya che. e ja prakAre iva Adi vyaMjanAkSaromAM paNa svaparyAya ane paraparyAya samajI levI joIe. e je paraparyAye che te te vyaMjanAkSaranI ja svaparyAyanA jevI paryA che. eTale ke jema svaparyAya vyaMjanAkSaranI pitAnI paryAye kahevAmAM AvI che tema para paryAye paNa te vyaMjanAkSaranI mAnavAmAM Ave che, kAraNa ke teo tyAM vyavaechedya che ane tethI te vivakSita akArAdi akSaranI teo vizeSaka hoya che, jemake "A mAre zatru che" ema kahevAmAM Ave che. svaparyAya ane paraparyAya e banne be be prakAranI batAvI che. eka saMbaddha ane bIjI asaMbaddha. vivakSita zabdanI je paryAya thayA kare che teo tyAM astitvadharmathI saMbaMdhita rahyA kare che, ane je paraparyAyo hoya che teo tyAM nAstitvadharmathI saMbaMdhita rahyA kare che. svaparyAye nAstitvadharmathI saMbaMdhita hetI nathI, kAraNa ke vastunI svaparyAye vastumAM astitvamathI saMbaMdhita ane nAstitvadharmathI asaMbaMdhita mAnavAmAM AvI che. e ja pramANe paraparyAye vastumAM nAstitvadharmathI saMbaMdhita ane astitvadharmathI asaMbaMdhita batAvavAmAM Avela che. jemake "ghaTa" zabdamAM "gha, sa, za," rUpa eTale ke ghakAra, prakAra, akAra rUpa je paryAya che te tyAM (ghaTamAM) astitvadharmathI saMbaMdha rAkhanArI che, kAraNa ke temanI tyAM hAjarI che. tathA "ratha" AdimAM temanI vidyamAnatA ( hAjarI) na hovAne kAraNe teo tyAM (ratha AdimAM) astitvadharmathI asaMbadhita che. A rIte svaya tyAM (ghaTa zabdamAM) astitvathI saMbaddha che ane anyatra (ratha AdimAM ) astitvathI te saMbaddha nathI, tathA eja svaparyAya nAstitvathI tyAM asaMbaddha che ane astitvathI saMbaddha che. eja pramANe ratha Adi zabdanI je svaparyA che teo tyAM astitvadharmathI sasaMbadhita che, kAraNa ke temanI ja tyAM vidyamAnatA che, "ghaTa' zabdamAM temanI vidyamAnatA na hovAthI teo tyAM asaMbaMdhita che. "ratha" zabdamAM teo nAstitvadharmathI asaMbaddha te kAraNe mAnI che ke tyAM temanI (aa che, ja) vidyamAnatA che ane ghaTa zabdamAM nAstitvadharmathI saMbaMdhita te kAraNe mAnelI zrI nandI sUtra 191
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ che ke tyAM temanI (ra, tha, manI) avidyamAnatA che. A rIte vaparyAya ane paraparyAya, e banne prakAranI paryAyo potapotAnA vyaMjanAkSAmAM saMbaddha ane asaMbaddha bhedavALI siddha thAya che. A prakAre ahIM sudhI vyaMjanAkSaranuM varNana thayuM. ziSya ladhyakSaranA viSayamAM pUche che-"ja taM ddhimAhera " ItyAdi ladhyakSaranuM zuM svarUpa che? uttara-labdhi upayoganuM nAma che, A upaga zabda ane arthane je paryAlacanarUpa vyApAra hoya che tenuM svarUpa ahIM grahaNa karela che. A rIte labdhirUpa je akSara che te ladhyakSara che, ane te bhAvakRtarUpa che. akSaralabdhika-eTale ke akSaranuM uccAraNa karavAmAM athavA akSarane avadha karavAmAM upayega-yukta vyakitane e bhAvakRta utpanna thAya che. akArAdi akSarAnugata-zrutalabdhi samanvita prANIne zabdAdi grahaNa karyA pachI, Indriya ane mana nimittaka je zabda ane arthanI paryAlacanA anusAra jJAna utpanna thAya che eja bhAvakRta che. jemake zaMkhane zabda jyAre kAne paDe che. tyAre zrotAne evo je vicAra thAya che ke " A bIjAne zabda nathI, A te zaMkhane zabda che" enuM nAma bhAvakRta che. zaMkA- dhyakSararUpa bhAvakRtanuM Apa je svarUpa pragaTa kare che, te te saMjJIpaMcendriya prANImAM ja ghaTAvI zakAya che, asaMjJI ekendriyAdikamAM nahIM, kAraNa ke temanAmAM evI labdhi nathI ke jethI teo akAra Adi akSarane avagama athavA uccAraNa karI zake. akAra Adi akSaranuM je avagama AdI thAya che te paranA upadeza zravaNa pUvarka thAya che. temanAmAM kaNendriya ane manane abhAva hevAthI paropadeza zravaNatA AvatI nathI. paNa ladhyakSararUpa A bhAvathuta te ekendriya Adi prANiomAM paNa zAstrakAroe batAvyuM che. jemake kahyuM che ke vasuthamAvaMfma vi, mAvathe patyivAda Iti. dravyazrutanA abhAvamAM paNa pRthivyAdi-ekendriyadika jemAM bhAvazruta thAya che, paNa je bhAvazratane artha "zabda ane arthanuM paryAlacana karavuM te bhAvakRta che ? e pramANe karAya te temanAmAM bhAvakRtane sadbhAva kevI rIte siddha thaI zake che. kAraNa ke zabda ane arthanA paryAlocanarUpa bhAvakRta akSaranA vinA saMbhavita hotuM nathI. uttara--zaMkA barAbara che, paNa je tenA para vicAra karavAmAM Ave to e vAta samajavAmAM AvI ja jAya che. hA, e ucita che ke e ekendriyAdika jIvomAM papadeza zravaNanI saMbhavitatA nathI, chatAM paNa temanAmAM e prakArane kSapazama avazya che, ke jethI temanAmAM avyakta akSaralabdhi hoya che, ane tethI ja akSarAnuSakata zrutajJAna temane thAya che. e vAta A rIte temanAmAM jANI zakAya che ke AhAra, bhaya, maithuna ane parigraha, e cAra prakAranI je zrI nandI sUtra 192
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ sagAe zAstrakAroe batAvI che, te e ekendriyAdi jIveAmAM paNa hoya che. e AhAra Adi saMjJAo abhilASA svarUpa mAnavAmAM AvI che. abhilASAnu tAtpa ahI e prakAranI prArthanA che ke "jo huM tene prApta karU te e ghaNI sarasa vAta che " jayAre A prakAranI abhilASA teemAM che, tyAre e mAnavuM ja paDe che ke temanAmAM annAnuSata zrutajJAna paNa che. kAraNa ke e prArthanA rUpa abhilASA akSarAnugata ja che, te kAraNe temAM paNu thADI jhAjhI avyakata akSaralabdhi avasya aMgIkAra karavI joie. jo e vAta svIkArIe te temanAmAM paNa lakhyakSararUpa bhAvazruta che. A siddhAMta susaMgata thaI jAya che. << A lakhyakSara cha prakAranu khatAvyu che-zrotrendriya lakhyakSara, cakSu indriya lakhyakSara ityAdi. zrautrendriyathI zabda sAbhaLatA jyAre evu' bhAna thAya che ke '' A zabda zaMkhanA che" tyAre te jJAna akSarAnugata zabda ane anI paryAlAcanA anusAra utpanna thavAne kAraNe zrotrendriya landhyakSara che, kAraNa ke te zrotrendriyanA nimittathI utpanna thayu che. AMkhathI amaLa Adine joI ne je evA vicAra Ave che ke " A AmraphaLa che" e cakSuIndriyalandhyakSara che, kAraNa ke " A AmraphaLa che" A prakAranA akSarathI A jJAna maLeluM che, ane temAM zabda ane tenA arthanI paryAleAcanA thaI rahI che. eja prakAre khAkInI indriyAnu landhyakSara paNa samajI levuM. O vaLI ziSya pUche che--< ajita aLavavaryuM " ityAdi. anakSararUpa zrutajJAnanuM zu' svarUpa che! uttaramanArarUpa zrutajJAna aneka prakAranu batAvyuM che-(1) uvasita (2) niHzvasita, (3) niyUta, (4) kAsita, (5) zruta (chIMka), (6) niHsidhita, (7) anusAra (8) khelita Adi (zleSThita, cItkAra, Adi) nAsikAjanya zabdanuM nAma niHsiMghita che. tathA adhevAyunuM niHsaraNu thatI vakhate je zabda thAya che tenuM nAma anusAra-anusaraNa che. e badhA anakSarAtmaka zruta che. e uvasita Adi badhA dhvanimAtra hAvAthI bhAvadyutanA janaka hovAthI ane bhAvazrutanA kArya hovAthI draSyazrurUpa mAnavAmAM AvyAM che tenuM tAtparyaM e che ke-jyAre kAI prayAkatA kAI vizeSa vAtane samajAvAvavAne mATe IcchApUrNAMka koInA tarapha e uzrvasita AdinA prayoga kare che, tyAre e ucchavasita Adi te prayAkatAnA bhAvatanA mULarUpa hAya che, ane zrotAnA e jJAnanuM -bhAvazrutanuM janaka hoya che, te kAraNe temane drazyazcatarUpa batAvyuM che. zaMkA~~A rIte jo Apa ucchavasita Adine dravyazrutarUpa mAne che te pachI hastAdinI ceSTAne paNa dravyazrutarUpa mAnavI joIe, kAraNa ke e pazu pratyeAkatA dvArA buddhipUrvaka ja karAya che, tathA e ceSTAthI prayAkatAnA hArdika zrI nandI sUtra 193
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvanI khabara paDI jAya che. ane prayakatA ene jANe joIne kare che, tethI uchUvasita AdinI jema, e paNa bhAvakRtanuM kArya ane bhAvakRtanuM janaka che. uttara-A prakAranI zaMkA egya nathI, kAraNa ke "mRta?' ahI zrata zabdanA arthane AdhAra levAya che. ane tenuM tAtparya e che ke "te cattiirazratafmasUda " eTale ke je saMbhaLAya che te zrata che. hastAdinI ceSTA saMbhaLAtI nathI, te te jovAya che, te kAraNe te dravyazratarUpa manAI nathI. e uchUvasita Adi saMbhaLAya che ane svayaM akSara rahita che tethI, tene anekSarazratarUpa mAnyA che. A rIte A akSaratanuM varNana thayuM che. sU. 38 che saMzruitA saMkSizruta bheda varNanam have saMjJIzratanuM varNana kare che te viM taM UiTyughaM. " ItyAdi- ziSya pUche che-he bhadanta ! pUrvavarNita sAjJikRtanuM zuM svarUpa che? uttara-saMjJikRta traNa prakAranuM kahyuM che. te A prakAre che-(1) kAlikI upadezathI, (2) hetu upadezathI, ane (3) daSTivAdanA upadezathI. zaMkA-- saMjJAnA saMbaMdhathI jIva saMzI gaNAya te pachI e prakAre te koI paNa prANI asaMsI mAnI zakAya nahIM, kAraNa ke prajJApana AdimAM samasta ekendriyAdi ne paNa dasa prakAranI saMjJAo prarUpita karela che, tethI teo paNa saMjJAnA saMbaMdhathI saMsI siddha thaI jAya che. jemake- jikiyA maMte! vidA saUT TumttA? joyA ! suvi pAttA " ityAdi. A pAThathI ke jemAM eja batAvyuM che ke ekendriya jIne (1) AhAra saMjJA, (2) bhaya saMjJA, (3) maithuna saMjJA, (4) parigraha saMjJA, (5) kodha saMjJA, (6) mAna saMjJA, (7) mAyA saMjJA, (8) lebha saMjJA, (9) odha saMjJA, ane (10) leka saMjJA. e dasa prakAranI saMjJAo hoya che. eja pramANe dvIndriya Adi jImAM paNa eja dasa prakAranI saMjJAo jANavI joIe, tethI jyAre Ama vAta che tyAre "saMjJAnA saMbaMdhathI jIva saMsI che " zrI nandI sUtra 194
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ A kathanathI keI paNa jIva asaMzI siddha thatuM nathI te "asaMjJI jIva che" e vAta kevaLa asaMbaddha ja mAnavI joIe, kAraNa ke A rIte koI paNa asaMjJI jIva hotA nathI ? uttara-kathanane nahIM samajavAne kAraNe A prakAranI zaMkA uThAvavAmAM AvI che. saMjJI zabdanA arthane jyAM vicAra karAve che, tyAM A daza prakAranI saMjJAno saMbaMdha vivakSita nathI. kAraNa ke kaI kaI saMjJAo tyAM alabhya paNa hoya che, jemake ogha saMjJA. je A saMjJAone lIdhe saMjJI jIva mAnavAmAM Ave te ghasaMjJAnI alpatAmAM tyAM saMjJIpaNuM AvI zake nahIM. mAtra eka keDI dhana hoya te e kaI jIva saMsAramAM dhanika manAya nahIM. AhAra, bhaya, parigraha, mithuna Adi saMjJAonA saMbaMdhane lIdhe paNa jIvamAM "saMjJI" evA prakArane nirdeza karAyo nathI, kAraNa ke e saMjJAo mahAdijanya hovAthI sAmAnyarUpa che, tathA azobhana che. jema lAkamAM sAmAnyarUpane lIdhe koI prANa rUpALuM kahevAtuM nathI, eja prakAre sAmAnyarUpavALI-sAmAnarUpe saghaLA chavAmAM dekhAtI e AhAra Adi saMjJAonA saMbaMdhathI koI paNa jIvane saMsI batAvyo nathI, tethI jema vadhAre dravyanA sadUbhAvathI prANI dhanavAna manAya che, tathA prazastarUpa hovAthI rUpALuM gaNAya che eja prakAre ahIM paNa mahatIviziSTa ane zobhana-suMdara saMjJAthI eTale ke jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazama janya je mane jJAnarUpa saMjJA che tenA vaDe je jIva yukta hoya che tene saMjJI kahela che. A mane jJAnarUpa saMjJA mahatI ane zebhanIya che, tethI te saMjJA je jImAM jovA maLe che te jIve ja zAstrakAranI daSTie saMjJI rUpe prarUpIta thayAM che, bIjI saMjJAonA saMbaMdhathI nahIM. ziSya saMzritanA bheda pUche che-he bhadanta! kAlikI upadezanA saMbaMdhathI saMsI jIvanuM zuM svarUpa che ? ziSyanA A praznanuM tAtparya e che ke-dIrdhakAlinI saMjJAnuM nAma kAlikI che, e kAlikInA kathanathI je saMsI jIva kahevAyA che temanuM zuM svarUpa che-teo kevAM hoya che? uttara-kAlikInA upadezanA saMbaMdhathI saMsI jIva te che ke jemane IhA Adi jJAna hoya che. (1) sadArthanI paryAlacanAnuM nAma IhA che. (2) vastune nirNaya thave te aha che (3) "nALaT' zabdane artha che-vastumAM anvayadharmanI gaveSaNa karavI jemake-"A amuka vastu ja che, kAraNa ke temAM tenI sAthe saMbaMdha rAkhanAra amuka amuka dharma maLe che. (4) "gaveSaNA" zabdane artha che-vyatireka dharmonAM svarUpanI vastumAM paryAcanA karavI. "A kevI rIte thayuM che. A samaye A kayA prakAranuM che, AgaLa kevI rIte haze. A prakAranI vicAra dhArAnuM nAma ciMtA che. (5) A rIte ghaTAvI zakAya che, pahelAM paNa A rIte ja ghaTita thayuM hatuM, AgaLa paNa te A rIte ja ghaTAvI zakAze ?" A rIte vastunuM ja svarUpa che tene nirNaya levo te "vimarza' che (2) e badhI vAta jemanAmAM jovA maLe che teo saMgIjIva che. e saMjJIjIva zrI nandI sUtra 195
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ garbhajanmavALA puruSa tathA tiryaMca ane aupapAtika janmavALA deva ane nArakI hoya che. e badhAne mana:paryApti hoya che, ane te vaDe teo bhUta, bhaviSya ane vartamAnakALa saMbaMdhI vastune vicAra Adi karI zake che. A e saMjJIjIva sAmAnya rIte samasta padArthone skuTarUpe jANI le che. jema sArI najaravALI vyakti pradIpAdinA prakAzanI madadathI padArthone tAdazya svarUpe jANI le che eja prakAre labdhisaMpanna prANI mane dravyane AdhAre utpanna vimarzane kAraNe pUrvoparAnuM saMdhAnapUrvaka yathAvasthita padArthane skuTarUpe jANe che. tenuM tAtparya e che ke je prANI mane jJAnanuM AvaraNa karanAra karmanA kSapazamane kAraNe mane labdhiyukta thaIne manogya anaMta skaMdhane manavagaNAothI grahaNa karIne temane manarUpathI pariNamAvIne cintanIya jANavAgya-vastune jANe che te kAlikI-upadezanA saMbaMdhathI saMjIva kahela che. evA jIva garbhajanmavALA manuSya ane tiryaMca tathA deva ane nArakI che. je jIvane IhA, apaha, mAgaNa, gaSaNA, cintA tathA vimarza hatAM nathI te asaMjJI che, ema samajavuM. e jIva ala5manalabdhivALo hoya che, ane te saMmU7ima paMcendriya ahIM grahaNa karavAmAM Avela che. e padArthane skuTarUpe jANatA nathI paNa askuTararUpe jANe che, tenA karatAM caturindriya jIva padArthane askuTarUpe jANe che tathA caturindrayavALA jIva karatAM traNa IndriyavALe jIva padArthane tenAthI paNa vadhAre askuTarUpe tathA traNa IndriyavALA karatAM be IndriyavALe jIva padArthane vadhAre askuTarUpe ane be IndriyavALA jIva karatA ekendriyajIva padArthane tenA karatAM paNa vadhAre askuTarUpe jANe che, A asaMsI jIvane dravyamAna hotuM nathI, paNa alpa alpa avyakta bhAvamana hoya che, tethI temane AhAra Adi saMjJAo avyaktarUpe thayA kare che. A rIte A kAlikI-upadezanA saMbaMdhathI saMjJInuM ane tenAthI viparIta asaM. sInuM varNana ahIM sudhI thayuM. vaLI ziSya pUche che-he bhadanta! hetUpadezanA saMbaMdhathI saMjJInuM zuM svarUpe che? uttara-je jIvamAM abhisaMdharaNa pUrvikA kAraNa zakti hoya che te jIva hetUpadezanA saMbaMdhathI saMsI mAnavAmAM Avyo che. tenuM tAtparya e che ke e jIva kAlakI upadezanI apekSAe saMjJI mAnavAmAM AvatuM nathI, paNa saMjJIpaNAnA kAraNothI tene saMsI kahI devAya che. abhisaMdhAraNa pUrvikA karaNa zaktinuM tAtparya A pramANe che-vyakta tathA avyakta vijJAnathI je AlocanA thAya che. vicAradhArA cAle che tenuM nAma abhisaMdhAraNa che, kriyAmAM je pravRtti thAya che te karaNazakti che. abhisaMdhAraNa pUrvaka je kriyAmAM pravRtti thAya che te abhisaMdhAraNa pUrvikA kAraNazakti che. A abhisaMdhAraNapUrvikA karaNazakti ja ahIM hetUpadeza che. A hetUpadezanI apekSAe saMjJIpaNuM asaMzI saMmUchima paMcendriya jIvathI laIne dvIndriyajI sudhI mAnavAmAM Avela che. zrI nandI sUtra 196
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ tenu tAtparya e che ke je jIva peAtAnAM zarIranA pAlanane mATe buddhipUrNAMka ITa AhAramAM pravartita thAya che tathA aniSTa AhArathI nirtita thAya che te hetUpadezanI apekSAe sa'nI kahela che. evuM prANI dvIndriyAdika jIva paNa che, kAraNa ke tenI je ISTa ane aniSTa padArthomAM pravRtti tathA nivRtti ke ciMtana thAya che te mAnasika vyApAra vinA thatu nathI. mAnasika vyApAranuM nAma ja saMjJA che. jo A prakAranI saMjJA ahI che te tee paNa sarI ja che, eTale ke A rIte hetupadezanI apekSAe asa'jJIjIva paNa saMjJI mAnI levAya che, kAraNa ke e jIvAmAM paNa pratiniyata viSayeAnI tarapha pravRtti ane nivRtti lakSita hAya che. dvIndriyAkrika jIvAmAM je ISTAniSTa viSayAnu cintana thAya che te vartamAna kAlika ja hAya che-bhUta bhaviSya viSayAne laIne thatuM nathI. A hetupadezanI apekSAe saMjJIpaNAnA vicAramAM bhAvamananI apekSA rAkhela che, ane kAlikI upadezanI apekSAe sanIpaNAnA vicAramAM dravyamananI e rIte bhAvamananI apekSAe jo ke AtmasvarUpa hAya che dvIndriyAdika asa nI jIva sannI kahevAya che, je jIvAmAM abhisaMdhAraNapUrvaka karaNuzakti haiAtI nathI tee hatu. padezanI apekSAe paNa saMjJI nathI paNa asa'nI ja che, evA jIva pRthivyAkrika ekendriya mAnavAmAM AvyAM che, kAraNa ke te jIvAnI je iSTAniSTa padArthomAM pravRtti nivRtti thAya che te abhisaMdhAraNapUrvaka thatI nathI. tathA je AhArAdi saMjJA te pRthivyAkrikAmAM che te paNa atyaMta avyaktarUpamAM che, tethI e apekSAe paNa temanAmAM sajJIpaNAnuM AreApaNu zakaya nathI. A rIte ahI sudhI hetUpadezanI apekSAe sajJI jIvanuM varNana thayuM. tathA tenA saMbaMdhathI asa nIjIvatuM paNa varNana thayuM. ziSya pUche che-he bhadanta ! dRSTivAdanI apekSAe sa'jJIjIvanuM zuM svarUpa che ? uttara--dRSTivAdanI apekSAe saMgIjIvanuM svarUpa A pramANe che saMjJIzrutanA AvAraka kanA kSaceApazamathI jIva " sannI "" e prakAranA byapadezathI cukta che. samyajJAnanu nAma saMjJA che. A saMjJA je jIvane prApta che te saMjJI manAya che. e apekSAe samyagraSTi jIva ja ahIM saMjJI padmathI vyavai thayela che. samyagdaSTi jIvanu je zruta che te saMjJIzrata sabhyazruta che. A sa`gIzrutanA AvAraka ka-zrutajJAnAvaraNIya karmanA kSaye pazamathI je jIvamAM " sa'nI " A prakAranA vyapadeza thayA che te draSTivAdanI apekSAe sannI manAyA che. kSAApazamika jJAnavALA samyakdaSTi jIva ja dRSTivAdanI dRSTie sarIpadane vAcyA kahela che. e jIva peAtAnI zakti pramANe rAgAdika doSone dUra karavAne tatpara rahe che, ane tene AtmA khIjA sAdhAraNa jIvA karatAM vizeSa mahatvavALA hAya che. samyAnI jIva je rIte anata saMsAranA kAraNabhUta zagArdikAnA sarvathA nAza karavAmAM udyogI rahe che, eja rIte A samyagdRSTi jIva paNa eja vicAra karyA kare che ke huM paNurAgAdikAnA nigraha karavAne zrI nandI sUtra 197
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ je tatpara rahe teja mArAM samyagudaSTivanI zobhA che. anyathA hitamAM pravRtti ane ahitamAM nivRttino abhAva hovAthI mArAmAM vAstavika rIte samyagudaSTivane aga ja mAnavAmAM Avaze. kahyuM paNa che- tajJAnava 7 mati, yamanuddite vimati rAmanA tamaH kuto'sti zakti,-dinakara kiraNAgrataH sthAtum " // 1 // te jJAnathI jIvane lAbha ja che hoI zake ke je hovA chatAM paNa te AtmAmAM rAgAdikene sadbhAva TakI rahe. sUryanA saddabhAvamAM aMdhakArane sadUbhAva kevI rIte hoI zake ? | 1 asaMza-zratanA kSapazamathI-mithyAzrutanA bhAvathI-jIva asaMjJI manA che. tenuM tAtparya e che ke daSTivAdanI apekSAe samyagadaSTi jIva saMjJI tathA mithyAdaSTi jIva asaMsI kahevAya che. zaMkA-sUtrakAra sUtramAM sauthI pahelAM hetUpadezathI saMsI jIvanuM kathana karavuM joItuM hatuM, kAraNa ke A kathananI dRSTie alpalabdhiyukta kandriyAdika jIva paNa saMjJI rUpe siddha thaI jAya che. A vAta sUtrakAre paNa mAnya karI che. hetUpadezanI apekSAe je jIva saMzI tarIke svIkAryA che temane avizuddhatara mAnya che, kAraNa ke te manaH paryAptiyukta hatA nathI. tenA karatAM kAlikI upadezathI je jIva saMzI kahevAyA che te vizuddhatara mAnyuM che, kAraNa ke te mana 5ryAptiyukta batAvela che, tethI sUtrakAre A kama na rAkhatA je kAlikI upadezathI saMsI jIvanuM prathama kathana karyuM te utkrama che. evuM kema karyuM? uttara-zaMkA ThIka che, paNa ahIM sUtramAM sUtrakAre je evuM kathana karyuM che, tene bhAvArtha e che ke saMsI ane asaMsIne ullekha jyAM thayo hoya tyAM eja kAlikI upadezanI apekSAe thayela che. hetupadeza tathA dRSTivAdanA saMjJI tathA asaMjJIpaNAne vicAra karAye nathI. eTale ke je kaI jagyAe jIvane saMjJI tathA asaMjJI mAnavAmAM Avyo che, te kAlikI upadezathI ja mAnavAmAM Avyo che tema samajavuM. hetupadeza tathA dRSTivAdanI apekSAe nahIM. eja vAtane samajAvavAne mATe sUtrakAre sUtramAM sauthI pahelAM kAlikI upadezanI apekSAe saMjJI jIvanuM varNana karyuM che. tyAra bAda apradhona hovAthI hetupadezanI apekSAe ane sarva pradhAna hovAthI ane dRSTivAdanI apekSAe saMjJI jIvanuM kathana karyuM che. A rIte ahIM sudhI saMjJIkRta ane tenA saMbaMdhathI asaMnnizrutanuM varNana thayuM. | sa 39 | zrI nandI sUtra 198
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyadbhuta bheda varNavam have sUtrakAra samyaphathatanuM varNana kare che-te jiM taM saphaLaM? ItyAdi ziSya pUche che-he bhadanta! pUrvavarNita samyakazrutanuM zuM svarUpa che? uttara-pUrvavarNita sabhyazruta e che je bhagavAna-(1) samagra aizvarya, (2) rUpa (3) yaza (4) lakSmI (jJAnAdi labdhi) (5) dharma ane (6) prayatna e cha arthothI yukta tathA anaMta jJAna anaMta darzanazAlI, tathA gelekaye dvArAbhavanapati, vyantara, nara, vidyAdhara, tiSka ane vaimAnika deve dvArA-nirIkSita eTale ke mane rathanA paripUrNa thavAnA nizcayathI prApta AnaMda-vikasita lenathI Alekita, mahita ananya sAdhAraNa guNatkIrtana pUrvaka prazaMsita, pUjita=vItarAganI puSpAdI sAmagrIthI karAtI sAvadya pUjA niSiddha havAne kAraNe prazasta bhAvayukta zarIrathI namata, evA arihaMta prabhu dvArA arthakathana prarUpita thayuM che. te ahaMta prabhu bhUta, vartamAna tathA bhaviSyakALa saMbaMdhI saghaLA padArthonA jJAtA, tathA sarvajJa-samasta pratyenA pradezanA tathA temanI paryAyonA jANanArA, ane sarvadarzI-trilokavartI samasta jIvarAzine pitAnI jema dekhanArA hoya che. sarvajJa ane sarvadarzI tIrthakara prabhue jenuM arthapUrvaka prarUpaNa karyuM che te dvAdazAMgagaNi piTaka che. tene gaNipiTaka te kAraNe kahyuM che ke te gaNa-AcAryanuM piTaka-peTInA samAna gaNAya che. te A pramANe che - (1) AcArAMga, (2) sUtratrakRtAMga (3) sthAnAMga (4) samavAyAMga (5) vivAhaprajJapti bhagavatI sUtra, (6) jJAtA dharmakathAga (7) upAsaka dazAMga (8) annakRta dazAMga (9) anuttarAyapAtika dazAMga (10) prazna vyAkaraNa sUtra (11) vipAkazruta sUtra (12) dRSTivAda. A cauda pUrva dhArikA gaNipiTaka rUpa dvAdazAMga samyaphathata che. tenuM tAtparya e che ke cauda pUrva pAThInA sAmAyika AdithI laIne bindusAra sudhI jeTalAM zrata che te samyakazrata che. A prakAre pazcAnupUrvIthI ochAmAM ochA abhina daza pUrvadhArInA-samasta daza pUrva pAThInuM zrata che te paNa sabhyazrata che, kAraNa ke e saMpUrNa dazapUrva niyamathI samyagudaSTi jIvane hoya che- mithyASTine nahIM. tenuM tAtparya e che ke pUrA daza pUrvazrutane jeNe zrI nandI sUtra 199
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAMcI lIdhA che e jIva niyamathI samyagadaSTi ja hoya che, mithyAdaSTi nahIM. kAraNa ke mithyAdaSTi jIva saMpUrNa dazapUrvane abhyAsI thaI zakatuM nathI, e niyata che. je prakAre abhavyajIva rAgadveSarUpI granthideza sudhI AvIne paNa tene bhedI zakatuM nathI, kAraNa ke tene svabhAvaja kaMIka evuM hoya che ke je kAraNe tenAthI te grathine bhedavAnuM banI zakatuM nathI. rAgadveSarUpI A graMthine nAza te je jIva samyagRSTi hoya che teoja kare che. A rIte mithyAdaSTi jIva paNa kRtanuM adhyayana karavA chatAM paNa tene tyAM sudhI abhyAsa karI le che ke jethI te dazapUrvanA pAThI karatAM kaMIka nyUna thaI zake che, paNa te chatAM tenuM mithyAtva jatuM nathI, tethI te kAraNe te saMpUrNa dazapUrvane pAThI banI zakate nathI. je saMpUrNa dazapUrvanA pAThI letA nathI, temanAmAM sabhyazratanI bhajanA che. eTale ke temanAmAM kayAreka sabhyazrata ane kayAreka mithyAzruta hoya che. tenuM tAtparya e che ke je samyagRSTi jemAM prathama Adi guNa mejUdA heya teo kadAca saMpUrNa dazapUrvanA pAThI na hoya te paNa temanuM jeTaluM paNa zrata che te badhuM samyaphathuta che. tathA je jImAM mithyAtva bharela che evA je mithyAdRSTi jIva che temanuM jeTaluM paNa zruta che te badhuM mithyAzruta che. samyakdaSTi jIvanA kRtane samyakakRta kahevAnuM kAraNa e che ke te padArthanAM svarUpane yathArtha rUpe jANe che. tathA mithyAdaSTi jIva padArthanAM svarUpane mithyAtvanA prabhAve yathArtharUpe jANatA nathI, tethI dazapUrva karatAM thoDA jUnanAM pAThI be jemAM ekanuM zruta samyakRta, tathA bIjAnuM zrata mithyAzruta kahyuM che. tethI dazapUrva karatAM kaMIka nyUnanA pAThI mAM sabhyazratanI bhajanA darzAvavAmAM AvI che. A rIte ahIM sudhI samyakazrutanuM varNana thayuM. have sUtrakAra sUtramAM Avela "avaM"i Adi vizeSaNapadenI sArthakatA pragaTa kare che- zrI nandI sUtra 200
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaMkA-sUtramAM je "agi" evuM pada sUtrakAre mUkayuM che, te e eka padathI ja bhAgavadurUpa arthane baMdha thaI jAya che. te pachI "mA?i A vizeSaNane svataMtrarUpe sUtramAM kema grahaNa karyuM che? uttara--keTalAka evAM prANIo che je zuddha dravyAstika nayanI mAnyatAne lIdhe evuM kahe che ke muktajIva anAdi kALathI siddha che ane temane ahaMta padavANya mAnya che. jema ke jJAnamatighaM, vastra, vairAgya jagatpata aizvarya caiva, dharmazca saha siddhaM catuSTayam " // 1 // apratigha-anaMta-jJAna, vairAgya, aizvarya ane dharma e cAra vAta jagatpati prabhumAM svAbhAvika rIte siddha che, te evA anAdi siddha paramAtmAnuM ahIM "mAvahiM padathI grahaNa thayuM nathI, e vAtane pragaTa karavA mATe sUtrakAre sUtramAM "mAvatehiM" e pada mUkayuM che. "mAvata" padathI evA para mAtmAnuM pArthakya e kAraNe thaI jAya che ke anAdi siddha atamAM zarIrane abhAve samagra rUpazAlItA AvatI nathI, kAraNa ke je anAdi siddha ahaMta haze temanAmAM rAgAdikanAM kAryarUpa zarIra kevI rIte heI zake ! je teone zarIra hoya che ema mAnavAmAM Ave che temAM rAgAdikano abhAva ane anAdi siddhatA mAnI zakAya nahIM, paNa evI mAnyatA te nathI, tyAM te rAgAdikane abhAva mAnavAmAM Avyo ja che, tethI te nakkI thAya che ke anAdi siddha ahaMta bhagavanta banI zakatA nathI, paNa je sAdi siddha ahaMta haze te ja bhagavaMta banI zakaze, e vAtane pragaTa karavAne mATe sUtrakAre sUtramAM mAvateTuiMA pada svataMtra rIte mUkyuM che ! zaMkA-je anAdisiddha ahaMta paramAtmA bIjA lokoe mAnyA che teo bhagavaMta paNa banI zake che, kAraNa ke temane jyAre zarIra nirmANa karavAnI IcchA thAya che, tyAre teo zarIranuM nirmANa karI le che, chatAM Apa temanAmAM bhagava zrI nandI sUtra 201
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ * ttAnA abhAva kevI rIte kahI zake che ? A prakAranI trIjI zakAnI nivRttine mATe sUtrakAre sUtramAM " 75nALanadhare di" A pada mUkayu che. A pada dvArA sUtrakAra e sAbita kare che ke je anAdi siddha mAnAya che. te utpanna thayela jJAna ane danane dhAraNa karanAra hAtA nathI, paNa te tA nityasiddha jJAna vairAgya AdinA adhipati hAya che, tethI ahI' evA ja ahuta prabhu grahaNa karavAmAM AvyA che ke je bhagavaMta hoya ane utpanna thayela jJAnadanane dhAraNA karanAra hAya tenu tAtparya evu che ke para saMmata anAdi siddha paramAtmA bhale peAtAnAM zarIranuM svecchAthI nirmANa karI le, eTalA pramANamAM temanAmAM bhale bhagavattA AvI jAya paNa mAtra eTalAthI ja temanAmAM ahutatA AvI zakatI nathI, paNa ahu tatA AvavAne mATe sUtrakAranI dRSTie utpanna thayela jJAna ane darzanane dhAraNa karavuM te paNa Avazyaka che. anAdi siddhomAM A vAta banatI nathI, eTalA mATe emanAmAM aMtatA ghaTatI nathI ArA zaMkA----jo evI vAta che teA pachI "gatatA " pragaTa karavAne mATe utpanna jJAnavarzana ' eja eka padma puratu che. "mAvami'" e padyane upacAga zA mATe karyA che? tr uttara----arhutatA AvavAne mATe phkta utpannajJAna, ane danane dhAraNa karavuM eja kAraNa manAyuM nathI, paNa sAthe bhagavattA paNa kAraNa che. eja vAta pragaTa karavAne mATe sUtrakAre sUtramAM ane padma sUkAM che. utpanna jJAna darzana dhArakatA sAmAnya kevaLIemAM paNa hAya che. paNa tyAM samagra rUpAdimattA hotI nathI tethI te tIthaMkara prabhunI jema bhagavAna thatA nathI, tethI ahu ta manavAmAM samagra aizvaryAdi guNa joIe e vAta " manavavRtti: '" A padathI sUtrakAre sthApita karI che. (3). " A rIte e vizeSaNA dvArA zuddhe dravyArthika nayanI mAnyatAne lIdhe je anAdi siddha mukata mAnanArA che, temanuM khaMDana thai jAya che. have paryAyArthika nayanI mAnyatAne lIdhe je vyaktioe sAdi siddha mukata mAnyA che te jo ke utpanna darzana jJAnadhArI hoya che paNa temanAmAM ahutatA AvatI nathI, kAraNa ke ahutatA AvavAmAM " tejI niriNiya macipurNadu'' kAraNa manAyu zrI nandI sUtra 202
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. tenuM tAtparya A pramANe che-je jIva sAdisiddha hoya che, temanAmAM anaMta jJAna ane anaMta darzana utpanna thaI jAya che, paNa evA badhA jIva ahaMta thatA nathI. ahaMta prabhu ja vaikaya dvArA nirIkSita, mahita ane pUjita thAya che, kAraNa ke temanI tIrthaMkara prakRtine udaya rahe che. anyane nahIM. (4). zaMkA-je ahaMta banavAmAM aikya nirIkSita, mahita ane pUjitapaNuM kAraNa hoya te bauddha siddhAMta dvArA ke je paryAyAstika naya matAnusArI che, kalpita buddha paNa ahaMta manAze kAraNa ke teo paNa laya dvArA nirIkSita. mahita ane pUjita manAyA che, A rIte ubhayatra tulyatAnI muzkelI Ave che. uttara--A rIte tulyatAnI muzkelI AvI zakatI nathI, kAraNa ke ahaMta banavAmAM je rIte trilokaya nirIkSita, mahita pUjitatA kAraNarUpa che eja prakAre tIra giqUT HTTPva jALagfEUR" bhUta, vartamAna ane bhaviSyanA viSayanI jANakArI paNa kAraNarUpa che. buddhane bhale temane mAnanArAoe lAkya nirIkSita mahita ane pUjita tarIke svIkAryA hoya, paNa temanAmAM bhUta, vartamAna ane bhaviSyanA viSayonI jANakArI nathI. kAraNa ke temanA siddhAMta pramANe bhUta ane bhaviSyanA siddhaja nathI thatI. e siddhAMta ekAntataH kSaNikavAdI che, tethI temAM ekAnta vartamAna kSaNanuM ja astitva svIkAryuM che. A rIte atIta (bhUta) ane anAgata (bhaviSya) kSonuM asattva hovAthI temanuM grahaNa temanA dvArA thaI zakatuM nathI. A rIte tulyatAnI muzkelI dUra thAya che. (5). zaMkA-vyavahAra nayanI mAnyatAne mAnanArI keTalIka vyakti e vAtane svIkAra kare che ke RSijana bhUta, bhaviSya ane vartamAna viSayanA jANakAra hoya che. kahyuM paNa che - "RSayaH saMyatAtmAnaH phalamUlA nilaashnaaH| tapasaiva prapazyanti, trailokyaM sacarAcaram // 1 // " atItA nAgatAn bhAvAn , vartamAnAMzca bhArata ? jJAnAlokena pazyanti, tyaktasaGgA jitendriyAH " // 2 // zrI nandI sUtra 203
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhUta, bhaviSya ane vartamAna viSayone jANavA te ahata thavAmAM kAraNarUpa manAya te vyavahAra nayanI mAnyatA pramANe cAlanAra keTalIka vyaktio dvArA kalpita RSiomAM paNa ahaMtatA AvI jaze. A rIte temanI sAthe tulyatAnI muzkelI AvI ja paDe che ? uttara--A rIte paNa tulyatAnI muzkelI AvatI nathI kAraNa ke sUtramAM te vAtanA nirAkaraNa mATe "sarva wjUrdUi sanna rihiM evA pade mUkyAM che. e pade e spaSTa kare che ke tIrthakara ahaMta ja sarvajJa ane sarvadazI che, e kaSijana nathI. temanAmAM sarvajJatA e kAraNe AvatI nathI ke teo samasta jIvAdika dravyonA pradeza ane temanI paryAnA jANakAra hotA nathI. tathA sarvadazitva te kAraNe AvatuM nathI ke teo phaLamULa Adine AhAra kare che. phalamULa Adine AhAra karanAramAM samasta prANIonI sAthe AtmatulyatAnI daSTi rahetI nathI. A rIte vyArthika ane paryAyArthika nayanI mAnyatA pramANe parikalpita mukata thI bhinna tIrthaMkara ahaMta prabhu che, e vAta e vizepaNe dvArA siddha karavAmAM AvI che. (6) e sU. 40 mithyAzruta bhedavarNanam have sUtrakAra mithyAzrutanuM varNana kare che-" kri naM majhAturtha0" ItyAdi ziSya pUche che-he bhadanta! mithyAzrutanuM zuM svarUpa che ? uttara-mithyAkRta te che ke jene ajJAnI--alpamativALA-mithyAdaSTi jIe pitAnI svachaMda mati ane buddhi dvArA parikapita karyuM che. ahIM je "svachaMda mati buddhi" ema kahyuM che tenuM tAtparya e che ke je mithyAdaSTi jIva hoya che teo sarvajJa praNata artha pramANe padArthonI prarUpaNa karatA nathI, paNa potAnA abhiprAya pramANe je pitAnI buddhi ane matimAM Ave che ene ja satya kalpI le che. ahIM avagraha ane bahArUpa mAnyatAnuM nAma buddhi che, zrI nandI sUtra 204
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathA avAya ane dhAraNArUpa mAnyatAnuM nAma mati che. A rIte mati ane buddhi vacce bheda samajavAnuM che. e mithyAzruta A pramANe che-(1) bhArata, (2) rAmAyaNa (3) bhImasura dvArA racita zAstra (4) cANakaye banAveluM arthazAstra, (5) zakaTa bhadrikA, (6) gheTakamukha nAmanuM zAstra, (7) kAryAsika, (8) nAgasUkSma. (9) kanaka saptaka, (10) vizeSika darzana, (11) piTakatraya, (12) trirAzika saMpradAya saMbaMdhI grannavizeSa, (13) sAMkhyazAstra, (14) cArvAkadarzana, (15) SaSThitaMtra-sAMkhyone granthavizeSa, (16) mAThara-seLa tanI sthApanA karanAra nyAyazAstrane granthavizeSa, (17) puruNa, (18) vyAkaraNa, (19) bhAgavata, (20) pAtaMjala, (21) puSpadevata, (22) lekha, (23) gaNita, (24) zakunaruta ane (25) nATaka tathA botera kaLAo sAMgopAMga cAre veda. e bhAratAdika zrata jyAre miAdaSTi jI dvArA mithyAtvapUrvaka parigRhIta karAya che, te vakhate te viparIta abhinivezane vadhAravAnuM kAraNa hovAthI mithyAzrata manAya che. tathA je samaye e samyagRSTi jIve dvArA samyakRtvapUrvaka grahaNa karoya che, tyAre teo tene potAnI aMdara rahela asAratAnA pradarzaka thAya che. tethI tenA AtmAmAM samyaktva pariNAma vadhAre sthira thAya che. tethI te samyagadaSTinI apekSAe temane samyakazrutarUpe paNa manAya che. athavA kaI keI mithyASTi jIvane mATe paNa e bhAratAdika zrata samyakakRtarUpe pariNasumita thAya che, kAraNa ke teo te AtmAmAM samyakatvanuM kAraNa bane che. teo tene mATe samyakatvanuM kAraNa kevI rIte bane che? eja vAta ahIM spaSTa karI vAmAM Ave che- mithyAdaSTi jIva jyAre bhAratAdi zAstromAM pratipAdita siddhAMtonuM avalokana kare che tyAre je tene pUrvApara vidha najare paDe che athavA te e paNa vicAra kare che ke A vedAdika zAstromAM moTe bhAge atIndriyArthonuM samarthana karyuM che paNa tenuM samarthana karanArA vitarAga sarvajJa nathI, jemaNe temanuM samarthana karyuM che teo te amArA jevI rAgAdika doSathI dUSita vyakita che, tethI temanA dvArA atIndriya arthonuM pratipAdana samIcIna rIte thaI zake nahIM kAraNa ke teo e viSayane pUrNa rIte samajI ja zakyA nathI, te kAraNe e zAstromAM paraspara virUddhArtha prarUpaNatA najare paDe che, tethI jo vAta e pramANe che te pachI e vedAdika dvArA vAstavika arthanI pratIti kevI rIte thaI zake ? A pramANe pUrvApara virodhanA vicArathI prerAtA keTalAka vivekI mithyadRSTi jIva pita pitAnAM darzanene parityAga kare che ane ahaMta bhagavAna sarvajJanA zAsanane aMgIkAra kare che. A rIte kaI kaI mithyAdaSTi jIvamAM samyagRSTi pedA karavAne kAraNarUpa hevAthI vedAdika zAstra tenI apekSAe samyaguzruta paNa mAnI levAmAM Ave che. A rIte ahIM sudhI mithyAzrutanuM varNana thayuM che sU. 41 / zrI nandI sUtra 205
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyakazrutasya sAdiparyavasitatvA nAdyaparyavasitatva nirUpaNam have samyakRtanuM sAdiparyavasita ane anAdi aparyavasita rUpe varNana kare che-"viM saparaniyaM?" ItyAdi ziSya pUche che-he bhadanta Adi ane aMta sahita samyakRtanuM zuM svarUpa che? tathA anAdi ane antarahita samyakakRtanuM zuM svarUpa che? uttara-A pUrvokta gaNipiTaka rUpa dvAdazAMgazruta paryAyArthikanayanI ape. kSAe Adi ana sahita che. vyavacchitti zabdano artha che "paryAya". A paryAyane bedhaka je naya che tenuM nAma vyavacchittinaya che. tathA dravyArthika nayanI apekSAe te anAdi anaMtarUpa che. ahIM avyavacchitti zabdano artha dravya che. e dravyane je naya mukhyatve viSaya kare che te dravyArthinaya avyavacchittinaya che. kahevAnuM tAtparya e che ke jyAre samyakakSatane paryAyArthikanayanI apekSAe vicAra karavAmAM Ave che tyAre e gaNipiTakarUpa samyakRta sAdi ane aMtasahita hoya che, kAraNa ke paryAyArthikanaya dravyane mukhyatve viSaya karato nathI. paryAyane ja mukhyatve viSaya kare che. keI paNuM paryAya nitya hatI nathI. saghaLI paryAye sAdi (Adi sahita) ane sAMta (aMta sahita) hoya che. A rIte je gaNipiTakarUpa e dvAdazAMga samyakakRta paryAyarUpa mAnavAmAM Ave te temAM sAdi ane sAMtatA Ave che. tathA je tene dravyArthikanayanI apekSAe vicAra karavAmAM Ave te dravya anAdi anaMta hoya che. dravyArthika naya mukhyatve dravyane ja viSaya kare che. A apekSAe samyakakRta anAdi ane aparyavasita-antarahita manAya che. dravyanuM maulika svarUpa ja anaMta anaMtarUpa che. A samyaphakRta saMkSiptamAM cAra prakAranuM varNaveluM che. te cAra prakAra A pramANe che-eka prakAra dravyanI apekSAe, bIjo prakAra kSetranI apekSAe, trIjo prakAra kALanI apekSAe, ane e prakAra bhAvanI apekSAe. dravyanI apekSAe je pahele prakAra che tenuM tAtparya e che ke jyAre eka puruSanI apekSAe sabhyazratane vicAra karAya che tyAre temAM tenI ape. kSAe sAdi sAMtatA ja Ave che, kAraNa ke jyAre te samyaktva puruSane prApta thaze tyAre ja tenA dvArA gRhita te zrutamAM sabhyapaNuM Avaze, athavA te samyapha zrI nandI sUtra 206
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ daSTi jIva jyAre tene sarva prathama pATha karaze tyAre te sabhyazrata kahevAze. A rIte samyaphadaSTi eka jIvanI apekSAe temAM sAditA Ave che. jyAre jIvane samakita thaIne chUTI jAya che, ane te mithyAtva dazAvALa banI jAya che tyAre, athavA samyaktvanI prApti thavA chatAM paNa je pramAdathI ke plAna avasthAmAM patita thaI javAne kAraNe, ke mRtyunI saMbhAvanAmAM AvI javAne kAraNe te jIva jyAre tene bhUlI jAya che, ke kevaLajJAna pedA thavAthI jyAre te naSTa thaI jAya che, tyAre te samyakuzruta aMta sahita paNa mAnavAmAM AvyuM che. te avasthAmAM te jIvanI apekSAe samyakakRtanuM astitva rahetuM nathI. A prakAre eka sammadaNI jIvanI apekSAe te zratanI prApti thavAne kAraNe ane tenA dvArA mithyAtva Adi avasthAmAM pariphata thavAne kAraNe samyaka zratamAM sAdi sAMtatA hoya che. have sUtrakAra samyakRtamAM vividha jIvanI apekSAe anAdi anaMtatA pragaTa karatA kahe che-jyAre sabhyazratane vicAra vividha puruSonI apekSAe karavAmAM Ave che tyAre temAM anAdi anaMtatA ja Ave che. te A prakAre bhUta, bhaviSya ane vartamAnakALamAM kaIne kaI puruSa A sabhyazratane dhAraka banI rahe che ja, tethI pravAharUpe vartamAna rahevAne kAraNe kALanI jema te anAdi anaMtarUpa manAya che. A rIte dravyanI apekSAe samyakakRtamAM kaMIka sAdi sAMtatA ane kaMIka anAdi anaMtatA sUtrakAre pragaTa karI che. (1) - have kSetranI apekSAe tene spaSTa kare che-pAMca bharatakSetra ane pAMca airAvata kSetramAM avasarpiNIkALanA suSamakSamA ArAnA aMte, tathA utsarpi. NInA duSama suSamA ArAnA prAraMbhamAM tIrthakara, dharma ane saMghanI sarva prathama utpatti thAya che, te apekSAe A samyakRta sAdi che. ane ekAMtataH duHkha svarUpa duSamAdi kALamAM tIrthakara Adine sarvathA abhAva thaI jAya che. te kAraNe A samyakakRta-paryavasita-aMta sahita paNa che, tathA pAMca mahAvideha kSetramAM sadA caturtha kALa vartamAna rahe che. e apekSAe tyAM tIrthakara Adine sadA zrI nandI sUtra 207
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ sadbhAva mAnavAmAM Avye che, te kAraNe pravAharUpe tyAM tIrthaMkara Adinu astitva hAvAne kAraNe samyakUzrutamAM te apekSAe anAdi anatatA ghaTAvI zakAya che. (2) kALanI apekSAe jyAre sabhyazrutamAM sAdi sAMtatA ane anAdi anaMtatAnA vicAra karavAmAM Ave che tyAre phalitArthe e nikaLe che ke utsarpiNI kALanA duSpamasuSamAM tathA suSamaduSamA, e e ArAmAM thAya che, bAkInAmAM nahIM. e ja rIte avasarpiNInA suSamaduSamA, dumasuSamA, tathA duSamA e traNe ArAmAM thAya che, khAkInA ArAmAM nahIM. A rIte e banne utsarpi`NI ane avasarpiNIkALanI apekSAe temAM sAdi sAMtatA Ave che. jayAM utsarpiNI ane avasarpiNI rUpakALa kALa nathI evAM mahAvideha kSetranI apekSAe temAM sadA avasthita hovAne kAraNe tenI anAdi anaMtatA manAya che. eja vAta sUtrakAra " no ussappiNi no o sappiNiM ca yaducca aNAiyaM apajjavasiya (no utsarpiNI no avasarpiNIM ca pratItya anAdikam aparyavasitam ") A padma dvArA pragaTa karI che. bhAvanI apekSAe sADhi sAMnatA tathA anAdi anaMtatA ahI A rIte Ave che ke je paraMparArUpe jinadevA dvArA prajJapta jIvAdika padAtha niSakSita koI tIrthaMkara Adi dvArA pUrNAhU Adi je samayamAM sAmAnya vizeSarUpe kahevAya che, bhedakathana sahita samajAvAya che, bhedonuM spaSTa karIne batAvAya che, tathA upamAna upameya bhAvapUrvaka spaSTarUpe prakAzita karAya che, ane hetu, dRSTAMta dvArA samarthita karAya che, tathA upanaya ane nigamana dvArA ziSyanI buddhimAM daMtara rIta ThasAvavAmAM Ave che tyAre te padArthonI prarUpaNA karavAmAM prajJApakanA upacega, svara, prayatna ane Asana Adi bhAvamAM bheda AvI javAne kAraNe tathA pratisamaya e padArthomAM paNa parivartana thatuM rahetu hovAthI zrI nandI sUtra 208
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyakuzrutamAM sAdi sAMtatA hoya che, ane pravAharUpe anAdi ane aparyavasita rUpa kSAropathamika bhAvane lIdhe samyakakRtamAM anAdi anaMtatA hoya che. athavA ahIM caturbhagI paNa bane che je A pramANe che-(1) sAdi sAMta (2) sAdi anaMta (3) anAdi sAMta tathA (4) anAdi anaMta. prathama bhaMga kevI rIte ghaTita thAya che te sUtrakAra kahe che-"avA. " ItyAdi je jIva bhavasiddhika (eka bhave athavA aneka bhave siddhine prApta karanAra) che tenAmAM samyakRtanI utpatti samyakatvane lAbha thatA thAya che, e apekSAe samyaphakRtanI prAraMbhatA tyAM Ave che, tathA jyAre te mithyAtva dazAmAM AvI jAya che, athavA kevaLajJAnanI utpattithI viziSTa banI jAya che tyAre e avasthAmAM tyAM samyaphathata rahetuM nathI, tene tenAmAM abhAva thaI jAya che, te kAraNe te rUpe samyakazrutane tyAM aMta mAnI levAya che. A pahelo bhaMga che. (1) bIjo bhaMga zUnya che, kAraNa ke bhale mithyAzrata hoya ke samyakakRta hAya, paNa evuM kaI zrata nathI je sAdi hovA chatAM aparyavasita thaI jAya. samyakazruta mithyAtvanI prApti thatAM, athavA kevaLajJAna pedA thatAM niyamathI ja nAza pAme che. jyAre jIvane samyakUzrata prApta thAya che tyAre mithyAzrata paNa cAlyuM jAya che. (2) trIjo bhaMga mithyAzratanI apekSAe samajavo, jemake kaI anAdi mithyAdaSTi bhavya jIvane jyAM sudhI samyaktvane lAbha thayo nathI tyAM sudhI tene lAgeluM mithyAzrata anAdi ja mAnavAmAM AvyuM che, paNa jevuM te AtmAne samakita prApta thAya che ke tarata ja te mithyAzruta nAza pAme che. te apekSAe e trIjo bhaMga anAdi sAta banI jAya che. (3) have ce bhaMga kahe che-"jamavavidiya " ItyAdi. je abhavyajIva hoya che temanuM mithyAzrata anAdi anaMta hoya che, kAraNa ke te abhavya jIvamAM kaI paNa samaye samyakatva Adi guNene lAbha thatuM nathI. tethI te apekSAe temanAmAM mithyAzrutanI zrI nandI sUtra 209
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ anAditAnI sAthe sAthe anaMtatA paNa sughaTita thaI jAya che. (4) A catubhaMgI je prakAre sAmAnyarUpe zratamAM ghaTita karI batAvAI che eja prakAre matijJAnamAM paNa ghaTita karI levI, kAraNa ke jemAM mati ane zrata sAthe ja rahe che, chatAM paNa ahIM zratajJAnanuM prakaraNa cAle che tethI temAM ja A caturbhagI darzAvavAmAM AvI che. ahIM keI zaMkA kare che ke-tRtIyabhaMgamAM ane caturthabhaMgamAM zratamAM je anAditA pragaTa karavAmAM AvI che, te jaghanyarUpe che ke madhyamarUpe che ke utkRSTarUpe che? 1 uttara--zratanI anAditA utkRSTarUpe nathI paNa te jaghanya ane madhyama rUpe che, kAraNa ke tenuM mAna (pramANa) A pramANe che "savvAgAsapaesaggaM savAgAsapaesehiM aNaMtaguNiya pajavagakkharaM niH " tAtparya e che ke sarvAkAzathI lekAkAza ane avakAkAza, e bannene grahaNa karela che. A sarvAkAzanA je nirvibhAga bhAga che temanuM nAma pradeza che. e pradezanA parimANunuM nAma che. A rIte "sArA pra m " A padane "samasta AkAzanA pradezane parimANa " e vAcyArtha thAya che. A samasta AkAzanA pradezane parimANa samasta AkAzanA pradezathI anaMta gaNe karatA paryAyAgrAkSara-paryAyaparimANa akSara niSpanna thAya che, kAraNa ke eka eka AkAzanA pradeza para anaMta anaMta agurulaghu paryAne saddabhAva mAnavAmAM Avyo che. A rIte samasta AkAzanA pradezanI paryAnuM A parimANa nIkaLe che. ane eTaluM ja pramANa akSaranuM batAvavAmAM AvyuM che. tenuM tAtparya e che ke eka eka AkAzanA pradeza upara jeTalI agarulaghu paryAya che te badhI ekaThI karatAM jeTaluM temanuM pramANu Ave eTaluM ja pramANu akSaranuM che. jo ke sUtrakAre sUtramAM AkAzapadanuM ja pratyakSa upAdAna karyuM che, dharmAstikAya AdinuM nahIM to tenuM kAraNa e che ke teo AkAzanI apekSAe sUma che, paNa arthataH sUtrakAre dharmAstikAya Adine paNa grahaNa karela che. e apekSAe arthanI saMgatatA A pramANe thAya che-samasta dravyanA pradezanuM parimANa temanA samasta pradezathI anaMtagaNuM che, ane eTaluM ja parimANa te samasta dranI praryAnuM Ave che. A rIte samasta dravyanI jeTalI paryAya che eTaluM pramANa eka akSaranuM batAvavAmAM AvyuM che. jo ke samasta dravyanuM paryAya pramANa eka akSaranuM pramANa kahevAmAM AvyuM che te paNa jJAna ane akAra Adi varNasamUhanA bhedathI akSara be prakAranA kahyA che. akSaranA e banne prakAra ahIM grahaNa karavAmAM AvyA che. temAM kaI virodha AvatuM nathI. zaMkA-jJAna ane AkAra Adi varNanA bhedathI Ape je akSara zabda zrI nandI sUtra 210
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvArA dvividha akSaranuM sUtramAM grahaNa thayela darzAvyuM che. e vAta samajavAmAM AvatI nathI, kAraNa ke akAra Adi akSaramAM sarvadravya praryAya pramANutAne virodha naDe che. jJAnamAM e vAta baMdhabesatI thatI nathI kAraNa ke jJAnathI anya mati Adi jJAnenuM grahaNa na thatA prakaraNavaza kevaLajJAnanuM ja je grahaNa thaze te te apekSAe A sarvadravya paryAya pramANatA ghaTAvavAmAM kaI muzkelI naDatI nathI, kAraNa ke jagatamAM rUpIdravyonI tathA arUpIdravyonI jeTalI guru laghu paryAya ane agurulaghu paryo che te badhIne kevaLajJAnI bhagavAna pratyakSa hatheLImAM rAkhela khetI samAna kevaLajJAnarUpa AlekathI pratikSaNa jANe ane dekhe che. have te kevaLajJAnarUpa AlAkathI pratikSaNa jANe ane dekhe che. have te kevaLajJAnarUpa AlokamAM sarvadravya paryAya pramANutA A prakAre ghaTita thAya che ke prabhu jyAre je svabhAvathI eka paryAyane jANe che eja svabhAvathI bIjI paryAyane jANatA nathI, paNa tyAre tene jANavAmAM bhinna svabhAvatA AvI jAya che. je ema mAnavAmAM na Ave te eka svAbhAvA. vigata hovAthI te bannemAM ekatva Apattine prasaMga Avaze. ghaTa paryAyane jANavAnA svabhAvavALe te jJAnI eja svabhAva dvArA je paTa paryAyane jANaze paTa paryAyamAM ghaTa paryAyarUpatA AvavAmAM bAdhaka ja keNa thaI zake che. je ema na thAya te pachI tenA dvArA paTaparyAyanI samajaNa paDI ja na zake, te kAraNe e avazya mAnavuM paDe che ke jagatamAM jeTalA parichedya-padArtha che-paryA che. eTalI ja tene jANanArI te jJAnanI paryA che. e samasta paryAye te kevaLajJAnanI svabhAvabhUta paryAya che. tethI paryAyanI apekSAe samasta dravyanI paryAyenA pramANAnusAra jJAnamAM sarvadravya paryAya pramANanA AvI jAya che paNa je akAra Adi varNasamUha che temAM sarvadravya paryAya pramANutA kevI rIte AvI zake che, kAraNa ke je varNaparyAya rAzi che te sarvadravya paryAnA anaMtatama bhAgamAM vartamAna kahevAmAM AvI che. zrI nandI sUtra 211
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttara---zakA kharAkhara che paNa akAra Adi je va che temanA paNa svaparyAya ane paraparyAyanI apekSAe aneka bheda thai jAya che, te kAraNe temanAmAM paNa sadravya paryAMya pramANatA sughaTita thavAmAM koI muzkelI naDatI nathI. zaMkA----akAra Adi varNomAM sva ane para paryAyanI apekSAe sadrabya paryAya rAzitulyatA kevI rIte ghaTAvI zakAya che ? uttara--udAtta, anudAtta ane svatinA bhedathI akAra traNa prakAranA kahela che. udAtta akAranA, anudAtta akAranA ane svarita akAranA sAnunAsika ane niranunAsika, A rIte khIjA paNa e e bheda paDe che. e cha bheTThAnA paNa hava, dI, vruta evAM khIjA paNa traNa traNa bheda thAya che. A prakAre ekalA akAra aDhAra prakAranA thAya che. eja rIte anyavarNI sAthe joDAyela akAra paNa aneka bhedAvALA thaI jAya che. jemake-4mAM maLelA '31' aDhAra prakAranA banI jAya che, eja pramANe ""mAM maLela tathA "\"thI laine "maiM" sudhI maLelA '' paNa aDhAra prakAranA thaI jAya che. je rIte Aga" phakta eka eka vyaMjananI sAthe maLatA aneka prakAranA pragaTa karyo che eja prakAre jyAre te sajAtIya ane vijAtIya abbe vyaMjanAnI sAthe tathA svarAnta saMyukta te te vyaMjanAnI sAthe maLe che tyAre aneka bhedavALA thaI jAya che, ema samajavuM. vadhAre zuM kahevuM! eka eka paNa udAttAki bheda khelanAMranA svarAnA bhedathI aneka bheDhavALA khanI jAya che. vAcyabhedathI paNa samAnava zreNIvALA zabdamAM paNa bheda AvI jAya che, jemake " kara zabda je svabhAvathI hastarUpa arthanA edha kare che eja svabhAvathI te kiraNa rUpa anA khAdha karatA nathI, paNa svabhAva bhedyathI ja kare che. kahevAnu tAtparya e che ke- kara " zabdanA artha hAtha che, kiraNa che, pazu je svabhAvathI 8 kara zabda peAtAnA hAtharUpa vAgyAthanuM pratipAdana kare che eja zrI nandI sUtra 212
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ svabhAvathI te kiraNarUpa arthanuM pratipAdana karatuM nathI, kAraNa ke potapotAnA vAcyArthInuM pratipAdana karavAmAM zabdomAM bhinna bhinna svabhAvatA mAnavAmAM AvI che. eja rIte "akAra' paNa bhinna bhinna kakAra Adi zabdanI sAthe saMgata thaIne bhinna bhinna svabhAvathI bhinna bhinna arthone pratyAyaka thAya che. A rIte ekalA akAramAM ja anaMta svabhAvane samAveza thayela manAve che. je zabda belAya che temAM paramANu tathA Dhayaka AdinA bhedathI anaMtanA Ave che. tenuM tAtparya e che ke zabda pauDhalika che tethI puddhalajanya te zabdamAM paramANu, hayaNuka AdinI bhinnatAthI bhinanA Ave che, ane te bhinnatA anaMtarUpe pariName che. A rIte padArtha anaMta che ane te padArthonuM pratipAdana karavAne pariNAma dhvani-zabdamAM rahela che tyAre ja jaIne te, te te padArthonuM pratipAdana karyA kare che. A rIte samasta akAranI pitAnI paryAye che tathA temanAthI bhinna je ghaTAdi paryAya che e tenI paraparyAya che. e paraparyAye potAnI paryAyathI anekagaNI che. svaparyA jema akAranI saMbaMdhI mAnavAmAM Ave che eja prakAre paraparyAye paNa tenI saMbaMdhI mAnavAmAM AvI che. zakA--e to barAbara che ke akAranI jeTalI svaparyA che te badhI tenI saMbaMdhI manAya, paNa je paraparyA che te tenI saMbaMdhI kevI rIte mAnI zakAya? kAraNa ke e paraparyAye bhinna vastunI sAthe rahela hoya che. tethI tenI ja saMbaMdhI mAnI zakAze. uttara-saMbaMdha be rIte thayA kare che-eka astitvamukhathI ane bIje nAstitvamukhathI. astitvamukhathI je saMbaMdha thAya che te svapayAnI sAthe paryAne hoya che. jema rUpAdikenI sAthe ghaDAne hoya che. nAstitvamukhathI je saMbaMdha thayA kare che te paraparyAne paryAyInI sAthe thayA kare che. kAraNa ke te paryA temAM rahetI nathI. jemake mATImAMthI jyAre ghaDe taiyAra thAya zrI nandI sUtra 213
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ che tyAre temAM piMDAkAra paryAya rahetI nathI. tethI te ghaDAnI sAthe piMDAkAra paryAyane saMbaMdha nAstitvamukhathI mAnavAmAM Avaze. te kAraNe te piMDAkAra paryAya paraparyAya hovAthI svaparyAya nathI. nahIM te ghaDAmAM tenuM astitva hovAthI te tenI svaparyAya mAnavAmAM Ave tethI e avazya svIkAravuM joIe ke paraparyAne saMbaMdha padArthamAM nAstitvamukhathI rahyA kare che. zaMkA-jema daridranI pAse dhana na hovAthI te tene saMbaMdhI kahevAte nathI eja prakAre je jyAM nathI te tenuM saMbaMdhI kevI rIte kahI zakAya? paraparyAya para padArthamAM hoya che te vivakSita padArthanI saMbaMdhI kevI rIte mAnI zakAya. jo A prakArane vyavahAra thavA lAge to pachI loka vyavahArane ja atikama karyo kahevAya. uttara--paraparyAya vivakSita padArthanI saMbaMdhI che tenuM tAtparya evuM nathI ke teo temAM astitvamukhathI saMbaMdhita che. A zaMkA che tyAre gya manAya ke jyAre tene vivakSita padArthamAM astitvamukhathI saMbaMdhIta karavAmAM Ave. ahIM te evuM kahevAmAM Ave che ke-padArthamAM eka bIjA padArthanI paryAne je itaretarA bhAva rUpe saMbaMdha che te tyAM nAstitvamukhathI che. je nAstitvamakhathI te paryAye vivakSita padArthanI saMbaMdhI hoya te temAM zI muzkelI hoI zake che? je nAstitvanA saMbaMdhathI te para paryAye vivakSita padArthanI saMbaMdhI manAya nahIM te tenuM tAtparya e thAya che ke teo sAmAnya rUpa paNa astitva viziSTa nathI. A rIte svarUpathI paNa temanuM keI astitva banI zakaze nahIM. nAstitva saMbaMdhathI dhanane paNa daridranuM saMbaMdhI mAnavAmAM kaI vAMdho nathI. e vyapadeza hoya che ja. nAstitva saMbaMdhathI dhana daridra vyaktinuM che tenuM tAtparya e che ke daridranI pAse dhana nathI. A rIte para zrI nandI sUtra 214
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ paryAcA nAstitva saMbadhathI vivakSita padA'nI saMbaMdhI che tenuM tAtpa paNa eja che ke e temAM nathI. " paraparyAyeA vivakSita padArthanI che" A rUpe temanA vyapadeza thai zakatA nathI, ema je kahevu` che temAM kAI Apatti nathI. zAstro paNa eja kahe che ke astitvamukhathI paraparyAya vivakSita padAnI che evA vyApadeza thai zakatA nathI. paNa nAstitvamukhathI tyAM tavA yapadeza thavAmAM kAi laukika vyavahAranA atikrama thatA nathI. zakA--nAstitva abhAvarUpa hoya che. abhAvanuM tAtparya che. svarUpazUnyatA tA pachI padmAnA A svarUpa zUnyarUpa nAstitvanI sAthe saMbaMdha kevI rIte anI zake ? kAraNa ke zUnyamAM sakaLa zaktinI vikalatA hovAthI saMbaMdha sthApita karavAnI zaktinA sadbhAva mAnI ja kevI rIte zakAya? khIjI eka vAta e paNa che ke vivakSita padArthImAM paraparyAyAnuM nAstitva che A prakAranA kathanamAM eja phalitAtha nIkaLe che ke padArthanA e paryAya sAthe saMbaMdha nathI paNa nAstitvanI sAthe che. jemake ghaDha purAlavathI samRddha IM'" A prakAranA vAcyAmAM e tApa thADuM ja nIkaLe che ke ghaTa ( ghaDA ) paTanI sAthe saMbaMdhita che, paNa ghaTa paTAbhAvathI ja yukta che, paTathI nahI,. eja Adha thAya che. eja prakAre paraparyAyAnA abhAva vivakSita padArtha mAM che enu paNa eja tAtparya nIkaLe che ke paraparyAyAnA abhAva ja vivakSita padAnI sAthe saMbaMdha che parapaoNMce nahI.. uttara--vastutatvanuM saMpUrNa rijJAna na hovAthI A zaMkA uThAvavAmAM AvI che. jo nAstitvanu " te te rUpe na DAvuM..." evuM tAtparya che te e vastunA ja pAtAnA dharma che. je peAtAnA dhama hAya che te ekAntataH zUnyarUpa hAtA nathI. A rIte nAstitvanI sAthe sabaMdha hAvAmAM kAi virAdha nathI. tevuM tAtpa e che ke zakAkAre " nAstitva "nuM tAtparyaM " svarpazUnya " mAnIne tenA padAnI sAthe je saMbadhAbhAva sthApita karyAM hatA uttara ApavAmAM AvyA che. nAstitvanA artha svarUpazUnyatA tene zrI nandI sUtra ahIM A 66 nathI paNa " te te 215
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ rUpe na hovuM" che. have te te rUpe nahIM hovA rUpa e ja nAstitva che te padArthamAM pratIta ja che. tethI te vastune ja dharma che. je vastune dharma hoya che te ekAntata abhAvarUpa-tucchabhAvarUpa mAnI zakAtuM nathI. vivakSita padArtha te te rUpavALe nathI evuM je kahevAmAM Ave che te bhinna bhinna para paryAyanI apekSAe ja kahevAya che. eTale ke ghaDAmAM paTarUpatA nathI evuM je kahevAya che tenuM tAtparya e che ke paTAdigata je paryAya che te ghaDAmAM nathI. te kAgaNe te paryAya apekSita thaIne ghaDAmAM abhAvarUpe pratipAdita karAya che. e ja paraparyAyane tyAM nAsvirUpa saMbaMdha che. e nAstitvarUpa abhavana te te paryAyanI apekSA vinA banatuM nathI, te kAraNe te te paryAyanI AvazyakatA rahe che. A rIte e paryAye te vivakSita padArthanI sthitimAM upayogI thAya che te kAraNe te tenI che ? e vyapadeza thAya che. A prakAranI mAnyatAmA-vivakSAmAM paTa paNa ghaTane paraparyAyanA saMbaMdhathI saMbaMdhI thaI jAya che. kAraNa ke paTanI ape. kSAe ghaTamAM paTarUpatAnA abhAvane saddabhAva jovA maLe che. lekamAM paNa ghaTapaTa Adi padArthone parasparamAM anyonyAbhAvane lIdhe saMbaMdhI rUpe kahe ja che. (1) ane e paraparyAye vivakSita padArthanI saMbaMdhI te kAraNe paNa manAya che ke teo svaparyAyanI vizeSaNa hoya che. "je paryAya je padArthanI svaparyAnA vizeSaNarUpe hoya che teo te padArthanI saMbaMdhI che ." ema manAya che. jema rUpAdika ghaDAnI paryAya manAya che. kahevAnuM tAtparya e che ke e paraparyAye svaparyAnI sthiti thavAmAM vizeSaNarUpe vyavahata thayA kare che, te kAraNe temane vivikSata padArthonI saMbaMdhinI mAnI levAmAM Ave che. jema rUpAdika paryAya ghaTanI sthitimAM vizeSaNarUpe hoya che ane te tenI saMbaMdhI manAya che. vizeSaNarUpe hovAnuM tAtparya e che ke-svaparyAyamAM je A svazabda che te "para" e zabdanI apekSAvALe che svanI kImata "para" enA upara rahI che. "para" zrI nandI sUtra 216
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ che tyAre ja sva" nI zeAbhA che. jo e paraparyAya na heAta te e AkAranI svaparyAya che. evA vyapadeza ja thaI zakata nahIM. kAraNa ke svagRpadeza parApekSa che. te kAraNe paryAyAmAM sva vyapadezanuM kAraNa hAvAthI e parapoMcA paNa te vikSita paTTAne upayAgI thAya che, tethI temanAmAM ha tasya " evA capadeza thAya che. / 2 / vaLI saMsAranI jeTalI vastuo che te badhI pratiniyata svabhAvavALI che. ane e pratiniyata svabhAvatA temanAmAM praticeAgI padAnA abhAvane lIdhe ja AvelI che. te kAraNe e dhruva satya che ke vastu potAnA svabhAvamAM pratiniyata che e vAta spaSTarUpe samajavAne mATe pratiyeAgI padArthanuM jJAna hAvu joI e. tyAre ja vivakSita vastumAM " pratiyogI paTTAnA abhAva rahela che" ema kahI zakAya che. vaLI--akAranI e svaparyAya che" evA medha akAra paryAyomAM tyAre ja thaI zake che ke jyAre temAM paranA-ghaTADhi paryAyonA-abhAvanA beSa thAya, jyAM sudhI temanAmAM temanA abhAvane bedha nahIM thAya tyAM sudhI Aka ratu vAstavikarUpe parijJAna thai zakaze nahIM. A rIte AkAranA yathA edha thavAne mATe ghaTAdi paryAcAnA bedha thavA te Avazyaka che. A dRSTie ghaTADhi paryAya paNa akAranI saMbaMdhI che ema kahevAmAM Ave che. ahIM prayAga A prakAre che-jenI anupalabdhi thatA jenI anupalabdhi thAya che te tenuM sa MbaMdhI hoya che jemake rUpArdikanI anupalabdhi (abhAva) thatA ghaDAnI anupalabdhi hoya che; eja pramANe ghaTAdi paryAyeAnI anupazvimAM akAranI yathAvasthita rUpe upalabdha thatI nathI te kAraNe te tenI saMbaMdhinI che ema mAnavAmAM Ave che A anumAna prayAgamAM hetu asiddha nathI kAraNu ke ghaTAda paryAyarUpa je pratiyogI padArtha che. te jyAM sudhI parajJAta thaI jatA nathI tyAM sudhI tenA abhAvarUpa akAranu tattvataH jJAna thaI zakatuM nathI. te kAraNe ema mAnavuM joie ke ghaTADhi paraparyAyeA paNa akAranI saMbaMdhI che. A rIte akAra sadravyaparyAya pariNAmavALA siddha thai jAya che. eja rIte khIjA paNa bAra Adi je varNana che tee paNa pratyeka sadravyaparyAya pramANAnuMrUpa che te siddha thaI jAya che. ghaTAdika je vastue che temanAmAM paNa A nyAyathI samAnatA heAvAthI sa paoNya pramANatA ghaTita thaI jAya che. amArUM e prakAranuM A kathana AgamathI virUddha jatu' nathI. kAraNa ke AcArAMgamAM evuM ja kahyu che- " je egaM jANai se savvaM jANai, je savvaM jANai se egaM jANai " tenuM tAtparya e che ke je eka jIvAdika vastune pAta peAtAnI samasta paryAcA sahita jANe che te niyamathI samasta vastuone jANe che. vivakSita eka vastunA " mA peAtAnI samasta paryAcAyukta che tathA parAyAnA temAM abhAva che ?? zrI nandI sUtra 217
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ evA medha jyAM sudhI nahIM thAya tyAM sudhI te vastu sarvAtmanA jANelI kahI zakAze nahIM. tethI jo te e rUpe jANI levAya che te tenuM tAtparya ja e che ke te jANanArane sarva paTTAnI upalabdhi thaI gaI che tyAre ja te vivakSita vastune sa paryaMcA sahita jANI zake che. A rIte je savastune sarvAtmanA pratyakSa paNe che te eka vastune svarUpa paryAyanA bhedarUpathI jANe che. anyatra paNa eja vAtanI puSTi A rIte karI che-- " jo mAvA sarvathA yena daO:, sarve bhAvAH sarvathA tena dRSTAH / sarve bhAvAH sarvathA yena dRSTAH, eko bhAvaH sarvathA tena dRSTaH // 1 // " A rIte akAra Adi samasta varNasamUha kevaLajJAnanI jema sadbhavya payonA pramANAnurUpa che A kathanamAM koI virodha naDatA nathI, tathA-kevaLajJAnamAM paNa svaparyAya ane paraparyAyanI bhinnatAthI bheda siddha thAya che. AtmatrabhAvarUpatA e kevaLajJAnanI svaparyAya che, tathA ghaTAdarUpa je vastuo che temAM tadAtmakatA nathI, te kevaLajJAnanI paraparyAya che. kevaLajJAnamAM AtmasvabhAvarUpatA je svaparyAya che tenuM tAtparya padArtha paricchedaka svabhAva che. jema svaparyAMya kevaLajJAnanI saMbaMdhI mAnavAmAM AvI che ema pUrvakata yukita pramANe paraparyAya paNa tenI saMbaMdhI heAya che. A rIte e banne paryAyAnI bhinnatAthI kevaLajJAnamAM bhedgha AvI jAya che. jyAre A rIte svaparyAya parimANune vicAra karavAmAM Ave che tyAre paramAtaH AkArAdi sayuMkta zrutajJAnamAM ane kevaLajJAnamAM jo ke keAi bheda lAgatA nathI, chatAM paNa kevaLajJAnamAM je sa dravyaparyAya parimANu tulyatA kahela che te svaparyAyAthI ja jANavI joI e, 52paryAyeA dvArA nahIM. ane akArAdikamAM A sarvadravyaparyAya parimANatA sva ane parapoMcA dvArA jANavI joI e akAra Adi varNomAM je svaparyAyA che te te sadravya5AMcAnA anaMtamAMbhAga pramANa che, tathA je paraparyA che te tyAM svaparyAyarUpa anaMtamAM bhAgahIna sadrazyaparyAyapramANa che. te kAraNe akArAdimAM sva ane paraparyAya dvArA ja sadravyaparyAya pramANatA siddha thAya che. je rIte akArAdi sarvadravyaparyAyavALA pragaTa karela che eja rIte mati Adi jJAnamAM paNa e sadravyaparyAyapramANatA samajI levI kAraNa ke satra nyAya samAna ja hAya che. ahIM jo ke sAmAnyarUpe samastajJAna akSararUpe kahevAmAM Avyu che ane te sadravyaparyAyaparimANurUpa atAvavAmAM AvyuM che, te paNa zrutane adhikAra hAvAthI ahIM' akSara zabdathI zrutajJAnane grahaNa karavuM joie. zrutajJAna matijJAnanuM avinAbhAvI hAya che te apekSAe temAM paNa sadravyaparyAyapramANatA zrI nandI sUtra 218
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddha thaI jAya che. A rIte zrutajJAna ane akArAdi akSarAmAM je A utkRSTa rUpe sa dravyaparyAyapramANatA pragaTa karavAmAM AvI che te dvAdazAMganA pADIsAtkRSTa zrutakevaLInI apekSAe ja jANavI joI e. kAraNa ke tyAM ja te utkRSTatA sa Mbhavita heAya che. anya jIvAnAM zrutajJAna AdimAM nahIM, kAraNa ke tyAM zrutanA anAdi bhAva jaghanya ke madhyamarUpe batAvavAmAM AvyA che, utkRSTa rUpe nahIM. zakA--zrutamAM je anAditA pragaTa karavAmAM AvI che te samajAtI nathI. kAraNa ke jyAre jIvanA sarvotkRSTa zruta jJAnAvaraNanA sthAnakriyA ane nidrarUpa danAvaraNa ka`nA udaya thAya chetyAre te sthitamAM saMpUrNarUpezrutanuM AvaraNa thaI jAya che, jema avadhijJAnavaraNInA uddayamAM avadhijJAnanuM AvaraNa thai jAya che. tema zrutamAM paNa thAya che. tethI zrutajJAna anAdi che ema kevI rIte mAnI zakAya ! avadhijJAna AdinI jema te paNa sAdI ja che ane A rIte temAM e trIjo ane cAcA bhaMga saMbhavita hotA nathI. uttara--samasta jIvAnuM je zrutajJAna tathA matijJAna che, te sadA peAtAnA anaMtamAM bhAgamAM anAvRta ja rahyA kare che tethI tenuM AvaraNa hetu nathI. tenuM tAtparya e che ke zaMkAkaranAre je zrutajJAnamAM anAhitAnA AvaraNa dazAmAM asadbhAva pragaTa karyAM che tenA javAba ApatA sUtrakAra kahe che ke AvaraNu dazAmAM jo ke avidha Adi jJAna khilakula AvRta thaI jAya che paNa matijJAna ane zrutajJAnamAM evuM thatuM nathI. te te peAtAnI AvRtta dazAmAM paNa ana tamAM bhAgamAM sattA anuvRtta rahyA kare che. matijJAna zrutajJAnanA je anekamA bhAga che te aneka prakAranA batAvyA che. temAM sajaghanya je bhAga che te mAtra caitanyarUpa paDe che. A caitanyarUpa sajaghanya bhAga sarvotkRSTa zrutAvaraNa, styAddhi ane nidrAvaraNu kanA uyamAM paNa AvRtta thatu nathI, kAraNa ke jIvanA svabhAva ja evA che. jo te svabhAva paNa AvRtta mAnavAmAM Ave te e dazAmAM caitanyalakSaNa jIvamAM peAtAnA lakSaNanA parityAgane kAraNe ajIvatvanI prasakti Avaze paNa jIvapadArthanI evI sthiti kadI jovAmAM AvI nathI ane phAine te ISTa paNu nathI. kAraNa ke samasta jIvAdi padArthInA potapAtAnA svabhAvane tyAga thavA asabhavita che. have sUtrakAra eja viSayane dRSTAMta dvArA spaSTakare che--je rIte ghADa vAdaLA dvArA caMdra ane sUrya DhaMkAi jAya che. paNa temanu teja ekAntataH DhaMkAtuM nathI. nAza pAmatu nathI kAraNa ke te meghapaTaleAmAM evI zakti heAtI nathI ke te caMdra sUryanA prabhAsvarUpa svabhAvanA sarvathA nAza karI zake, eja rIte bhale anaMtAnaMta jJAna danAvaraNa ka`paramANue dvArA eka AtmAnA pradeza DhAMkI devAya te paNa ekAntataH caitanya bhAvanA te avasthAmAM abhAva hAI zakatA nathI. A je sajaghanya caitanya mAtra avasthA che eja matizruta jJAnanA anaMtamA bhAga che. te kAraNe akSaranA anatamA g zrI nandI sUtra 219
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAga sadA udghATita siddha thAya che. e rIte matijJAna ane zrutajJAnamAM anAditAnuM kathana viruddha paDatu nathI. A rIte ahIM sudhI sAdisAMta ane anAi anaMta zrutajJAnanuM A vaNaeNna thayuM|sU. 42 // gamikAgalikazruta varNanam " ne ji te niyaM0 " ItyAdi dd ziSya pUche che-he bhadanta! gamika zrutanuM zuM lakSaNa che? 66 '') uttara-~~~mAramAM dRSTivAdanuM nAma gamika che. Adi madhya ane antamAM phrAIka koika vizeSatAthI je eja pAThanuM pharI pharIne uccAraNa karAya che. tenuM nAma rUma che. jema ke sUtranA prArabhe " suyaM me bA'saMtenuM mAyA navAya k lajI ityAdi, evA pATha kahevAmAM Ave che. e rIte madhya ane antamAM paNa eja prakAranA pAThenuM uccAraNa yathAsa'bhava samajI levuM joie. e prakAranA gama je je zrutamAM thAya che tenuM nAma gamikazruta che. A gamikazruta-prAyaH khAramAM dRSTivAda aMga che. ziSya krIthI pUche che-he bhaddanta ! agamika zruta zu che ? uttara--kAlika zrutanu nAma agamika zruta che, kAraNa ke temAM gamika zrutathI bhinnatA rahela che. te sAmAnya rIte AcArAdi zrutarUpa hoya che. gamika zrutamAM sUtrane prAraMbhe " muya me bA aMteLa" A pATha uccArAya che eja pramANe madhya ane AdimAM pharIthI A pAThanuM uccAraNu agamika zrutamAM karAtuM nathI, tethI agamika zrutamAM gamika zruta karatAM bhinnatA Ave che. Agamika zruta ane agamika zrutAnu vaNuM na thayuM. 66 zrI nandI sUtra 220
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMgaviSTAMgabAhya zruta bheda varNanam "savA taM samAra mo. " ItyAdi. athavA-ahaMta bhagavAnanA upadezane anusAranA te zrata saMkSiptamAM A pramANe be prakAranuM kahela che-(1)aMga praviSTa, (2) aMga bAhya. zakA--pahelAM ja cauda bhedonAM kathanano adhikAramAM tera ane cauda bhedenA rUpe aMgapraviSTa tathA anaMgapraviSTa ema kahevAI gayuM che te pachI ahIM bIjI vAra " savA taM tamArA suvihaM " A prakAranAM kathananI zI AvazyakatA hatI ? uttara--A rIte je ahIM pharIthI pragaTa karavAmAM Avela che tenuM kAraNa e che ke sUtrakAra e kahevA mAge che ke jeTalA samasta zrutanA bheda che te badhAne A be bhedemAM samAveza thaI jAya che. tathA zratanA samasta bhedamAM e be bhedanI pradhAnatA che, kAraNa ke temanAmAM ja ahaMta bhagavAnanA upadezanI anusAritA rahe che. je prakAre puruSanA be paga 2, be jaMghA 4, be urU 6, be pArzvabhAga 8, be bhUjA 10, grIvA 11, ane zira 12, e bAra aMga hoya che. e bAra agamAM je yuta nibaddha thayuM che te aMgapraviSTa zrata che. tathA je zrata dvAdazAMgAtmakazruta puruSanA athavagamamAM parama sahAyaka thAya che te aMgabAhyazrata che. aMgabAhya kRtanuM bIjuM nAma anaMgapraviSTa paNa che. aMgapraviSTa ane aMgabAhya e baMne bhedemAMthI a5vaktavyatA hovAne kAraNe ziSya prathama aMgabAhyAne viSe pUche che-he bhadanta! aMgabAhA mRtanuM zuM svarUpa che ? uttara--aMgabAhya zrutajJAna nIce pramANe be prakAranuM che. (1) Avazyaka zrata, (2) Avazyaka vyatirita zrata. sAdhu, zrAvaka Adi je kriyA ane kALe avazya kare che te Avazyaka che. athavA je vaDe Indriya, kaSAya Adi bhAvakRta sArI rIte kAbumAM levAya che te Avazyaka che. athavA jenA dvArA jJAnAdi guNeno samUha athavA mokSa sArI rIte prApta karI zakAya che te Avazyaka che. A Avazyaka vAcyArthInuM pratipAdaka je zrata che te Avazyaka zrata che. e Avazyaka cha prakAranA batAvyA che-te cha prakAra A pramANe che-(1) sAmAnya yika, (2) cAvIsa stava, (3) vaMdaNA, (4) pratikramaNa, (5) kAsaMga, ane (6) pratyAkhyAna, e cha AvazyakonI vyAkhyA ame uttarAdhyAna sUtranI priyadarzanI TIkAmAM ogaNatrIsamAM adhyayanamAM karI che te jijJAsuo e viSayane temAMthI samajI zake che. A rIte AvazyakanuM A cha bhedarUpa kathana che. zrI nandI sUtra 221
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMgabAhya zruta bheda varNanam te te vastacArittAM" ItyAdi. ziSya pUche che--he bhadanta ! Avazyaka vyatirikta zratanuM zuM svarUpa che? uttara--Avazyaka vyatirita kRta be prakAranuM batAvyuM che te A pramANe che(1) kAlika, (2) utkAlika, divasa tathA rAtre jene prathama carama pauruSI drayamAM ja pATha thAya che te kAlika, ane jene kALane choDIne pATha karAya che te utkAlika che. ziSya pUche che-he bhadanta! utkAlika zratanuM zuM svarUpa che? ahIM paNa ziSya je A praznavyatikramathI karyo che tenuM tAtparya e che ke sUtrakArane utkAlikane viSe thoDA pramANamAM ja kahevAnuM che tethI kAlikanA viSe ziSyane prazna ubhuM na karatAM utkAlikanA viSayamAM ja sauthI pahelA sUtrakAre prazna ubhuM karyo che? uttara-utkAlikakRta aneka prakAranAM kahela che, jevAM ke (1) dazavaikAlika, (2) kalpikA kalpika-kalyAkalpa pratipAdaka sUtra, (3) cullakalpakRta, (4) mahAkalpa zrata, (5) aupapAtika, (6) rAjapraznIya, (7) jIvAbhigama, (8) prajJApanA, (9) mahAprajJApanA, (10) pramAdapramAda, (11) naMdI, (12) anuyogadvAra, (13) devendrastava, (14) tandula vaicArika, (15) candraka vedhya, (16) sUrya prajJapti, (17) pauruSI maMDala, (18) maMDala praveza, (19) vidyAcaraNa vinizcaya, (20) gaNividyA, (21) dhyAnavibhakti, (22) maraNa vibhakita, (23) Atmavidhi, (24) vItarAga zrata, (25) saMlekhanA zrata, (26) vihAra kalpa, (27) caraNavidhi, (28) Atura pratyAkhyAna. mahApratyAkhyAna ityAdi A saghaLA ulkAlika zrata che. teomAM dazavaikAlika prasiddha che. 1 kalpAkalpanuM pratipAdaka zrata kalpikAkalpika che. 2 sthavira AdinA kalpanuM pratipAdaka je zrata che te kalpasUtra che. te cullakalpakRta tathA mahAkalpakRta e bhedathI be prakAranuM darzAvyuM che. je zruta zrI nandI sUtra 222
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ graMtha ane anI apekSAe alpa che te cullakalpazruta che. (3) temaja je zruta, grantha ane arthanI apekSAe mahAna che te mahAna kalpazruta che. (4) e kalpikAkalpika Adi traNa vicchina thai gayAM che. aupapAtika sUtra, (5) rAjapraznIya sUtra (6) ane jIvAbhigama sUtra (7) e traNa prasiddha che. jIvAdika padAthaeNnA svarUpanuM pratipAdaka je sUtra che te prajJApanAsUtra che. A sUtra atyAre upalabdha che. 8 mahAprajJApanA sUtra vicchita thaI gayuM che. huM je sUtramAM pramAda tathA apramAdanAM svarUpanuM, tamanA bhedonu tathA phaLanuM pratipAdana thayuM che te pramAdA pramAda sUtra che, te sUtramAM pramAdanuM svarUpa A pramANe kahela che- A sa MsArI jIva sArI rIte joI rahyo che ke huM je saMsArarUpI nivAsagRhanI aMdara rahuM chu te apAra karmarUpI IndhanathI utpanna thayela aneka prakAranA zArIrika tathA mAnasika duHkharUpI agnijavALAthI, ke je kadI khujhatI nathI, ghaNI kharAba rIte cAre khAjuthI gherAyela che, tathA temAMthI nIkaLavAnA upAya jo ke vItarAga praNIta dharUpI cintAmaNI che te mArI najare paDatu nathI kAraNa ke mArI aMdara kAI evAM vicitra kamadiyanI sahAyatAthI pariNAma vizeSa AvI gayuM che ke jene kAraNe mArI najara tenI tarapha thatI ja nathI, ane A saMsArarUpI nivAsagRhamAM rahetA evA mane keAI bhaya paNa lAgatA nathI; te kAraNe huM viziSTa paraleAkanI kriyAethI vimukha rahyo chuM A prakAranI paristhitine utpanna karanAra pramAda che. tAtparya e ke jANavA chatAM jIva pramAdane kAraNe ja AtmakalyANanA mAthI vimukha rahe che. ApramAdanA madyArdika je kAraNeA batAvyA che. te paNa pramAdamAM ja pariNita thayA che. kahyuM paNa che ra '' " majjaM visaya kasAyA, niddA vigahA ya paMcamA bhaNiyA / C C paMca pamAyA, bIraM pAstti saMsAre ' / / ? / / (1) madya, (2) viSaya, (3) kaSAya, nidrA (4) tathA (5) vakathA e pAMca pramAda che, ane te jIvane sAMsAramAM pADe che eja emanAM sevananuM phaLa che. te pramAdanuM svarUpa A pramANe kahyuM che-- " zreyo viSamupabhoktuM kSamaM bhavet krIDituM hutAzena / nIvairiSTha saMsAre, na tu mamaH kSamaka tum " // ? / / jhera khAvuM sArUM' che, agninI sAthe khelavuM paNa sArU che parantu manuSya A sa'sAramAM eka kSaNanA paNa pramAda karavA te ceAgya nathI. // 1 // " gasvAmeva 4i nAto, naramuvanyAd viSe dvaitArotrA / sevitaH pramANe, danyAnnanmAntara zatAni '' / / 2 / / kAraNa ke khAvAmAM Avela jhera athavA sevavAmAM Avela agni prANIe eja paryAyamAM jIvanathI vimukta karI nAkhe che paNa sevavAmAM Avela pramAda janma, janmAntara sudhImAM paNa A jIvane mAratA rahe che. / / 25 zrI nandI sUtra 223
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ " yanna prayAnti puruSAH, svarga yacca prayAnti vinipAtam / tatra nimittamanAryaH pramAda iti nizcitamidaM me " // 3 // puruSa-AtmA, je svarga prApta karatA nathI tathA phakta adhogatine ja pAtra thAya che temAM eka mukhya kAraNa A anArya pramAda ja che e vAta nizcita che. AvA " saMsAra bandhanagato, jAti jarAvyAdhi maraNa dukhAtaH / yanno dvijate sattvaH, so'pyaparAdhaH pramAdasya" // 4 // A saMsArarUpI kArAgArAmAM paDela A prANI je janma, jarA, ane maraNanA dukhethI trAsI gayela che, tathA evI paristhitine bhegavatA bhegavatA paNa je ahIMthI udvigna citta nathI thatA temAM je kaMI aparAdhI hoya te eka pramAda ja che ! " AjJApyate yadavaza-stulyodara pANi pAda vadanena / karmaca karoti bahu vidha, metadapi phalaM pramAdasya" // 5 // mAnava paryAyanI daSTie hAtha, paga Adi avayavanI samAnatA hevA chatAM paNa je prANI eka bIjAnI parAdhinatA bhegavI rahyAM che. vividha prakAranI gulAmI karI rahyA che. A badhuM pramAdanuM ja phaLa che pa . " iha hi pramattamanasaH, sonmAdavadanibhRtendriyAzcapalAH / yat kRtyaM tadakRtvA, satatamakAryeSvabhipatanti" // 6 // e keTalA duHkhanI vAta che ke A prANI pramatta citta thaIne unmAdI puruSanI jema IndriyenuM gulAma banIne je kartavya bajAvavAnuM che te te bajAvatuM nathI paNa je karavA yogya nathI eja rAtadina karatuM rahe che. te 6 __ " teSAmabhipatitAnAmuddhAntAnAM pramattahRdayAnAm / vardhanta eva doSAH vntrvshvaambuseken"|| 7 // jema jaLanA siMcanathI jaMgalanAM vRkSo vadhI jAya che e ja prakAre pramatta hadayavALI vyaktiomAM paNa utkrAnta cittatA ane viSaya kaSAmAM patanazIlatA Adi aneka prakAranA durgaNa vadhI jAya che . zrI nandI sUtra 224
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ " dRSTvA''pyAlokaM naiva vizrambhitavyaM, tIraM nItA bhrAmyate vAyunA nauH / labdhvA vairAgyaM bhraSTayogaH pramAdAt , bhUyo bhUyaH saMsRtau bambhramIti / / 8 / / je rIte kAMThe AvelI haDI paNa vAyunI laherathI DelI uThe che eja prakAre pramAdI jIva Aleka pAmIne paNa-guru Adine upadeza prApta karIne paNa saMsAranI vAsanAothI DolAyamAna thayA kare che. vairAgyane samaya pAmavA chatAM paNa te pramAdane kAraNe te takathI vaMcita thAya che. A rIte te abhAgIyo. vAraMvAra saMsAramAM aTavAyA kare che 8 che enAthI viparIta judA apramAdanuM svarUpa samajI levuM joIe. 10 naMdi 11 tathA anuga dvArA 12 e baMnene sUtro hajI paNa upalabdha che. devendrastava 13, tandulacArika 14 ane cadraka vedhya 15 e traNa sUtre maLatAM nathI. hAlamAM paNa tandula vaicArika nAmanuM sUtra koI keI sthAne maLI Ave che, te asala tandulavaicArikasUtra nathI te te tenA karatAM juduM ja che. je AgamapaddhatimAM sUrya viSenA caritanI prajJApanA batAvI che te sUryaprajJapti sUtra che. 16 pauruSI maMDala, e ekAdhyayanAtmaka eka zAstranuM nAma che. puruSa zaMku athavA zarIranuM nAma che, tenAthI je pratipAdita thAya tenuM nAma pauruSI che. tenuM tAtparya A che-je kALe samasta padArthonI potAnA pramANa jeTalI chAyA hoya che tyAre pauruSI thAya che. A pauruSI pramANu uttarAyaNane anta ane dakSiNayaNane prAraMbhe eka dinanuM thAya che. tyAra bAda dakSiNAyaNamAM aMgulanA ekasaThamAM ATha bhAga jeTaluM vadhe che ane uttarAyaNamAM eTaluM ja ghaTe che. A prakAre maMDaLe maMDaLe bhinna bhinna pauruSInuM pratipAdana jyAM karavAmAM AvyuM che te adhyayanane pauruSI maMDala kahe che. 17 ahIMthI laIne mahApratyAkhyAna sudhInA saghaLA sUtra vicichana thaI gayAM che te paNa temane nAmathI batAvavAmAM Ave chemaMDala praveza, jyAM candra ane sUryanA dakSiNa ane uttara maMDalemAM pravezanuM varNana karAya che te adhyayana maMDala praveza che. 18 vidyAcaraNa vinizcaya sUtramAM samyagU darzana sahita samyakRjJAnanuM tathA cAritranuM zuM phaLa hoya che te vAtane nizcaya karela che. 19 gaNividyAsutramAM e batAvyuM che ke AcAryo tiSa athavA nimitta Adi vidyAomAM pravINa thaIne temanA dvArA pravAjana, sAmAyikAropaNa, upasthApana, zrAddezAnujJA, gaNapaNa, dizAnujJA, tathA vihArakrama Adi projana upasthita thatAM prazasta tithi, nakSatra ane karaNa Adine roga jeve ane je samaye je karavA yogya hoya te kare. je te ema karatA nathI te temane deSapAtra thavuM paDe che. kahyuM paNa che- zrI nandI sUtra 225
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ " joisa nimittanANaM, gaNiNA pavvAyaNA i kajjesu / uvajujjai tihi karaNA,-i jANaNa?'nahA doso"||1|| iti / 20 / dhyAna nimitta nAmanAM sUtramAM AdhyAna, raudradhyAna, Adi cAra prakAranAM dhyAnene vibhAga batAvyo che (21). maraNa vibhakti nAmanAM sUtramAM prazasta maraNa ane aprazasta maraNanuM alaga alaga rIte svarUpa pragaTa karyuM che (22), Atmavizudhi sUtramAM "AlocanA pratikramaNa Adi prAyazcitto dvArA A AtmA potAne lAgelA karmamaLane abhAva kevI rIte karI zake che" e viSayanuM pratipAdana thayuM che (23). vItarAgadhrutamAM e viSaya samajAvyuM che ke sarAgatAne tyAga karIne vItarAgane dhAraNa kare joIe. tathA vItarAganuM svarUpa amuka amuka prakAre che (24). saMkhanA kRtamAM dravya ane bhAvanI apekSAe dvividha lekhanAnuM varNana karela che (25). sthavira kalpAdi rUpa vihAranI vyavasthAnuM je AgamamAM varNana thayuM che te vihArakalpa che (26), tathA cAritranI jyAM varNana thayuM che te caraNavidhi sUtra che (27) vyAdhithI yukta thayela saMyamInI cikitsAnA pratyAkhyAnanuM vidhipUrvakanuM varNana je AgamamAM Ave che te Atura pratyAkhyAna sUtra che. jina kalpika sAdhuone mATe te cikitsA karAvavAne taddana niSedha che; vira kalpIone mATe evuM nathI, paNa teo sAvadya cikitsA karAvI zakatA nathI niravadya cikitsA ja karAvI zake che. A prakAranuM vidhAna Atura pratyAkhyAna sUtramAM batAvavAmAM AvyuM che (28). mahApratyAkhyAna-mahApratyAkhyAnane artha che carama pratyAkhyAna. muni be be prakAranA hoya che. sthavira kalpika ane jina kalpika. teomAM sthavira kavipaka muni bAra varSa sudhI saMlekhanA karIne ane saceSTa eTale ke sAvadhAna ja vyAghAta varjita carama bhavanuM pratyAkhyAna kare che. jina kalpika munite jo ke vihArathI ja saMlekhanA yukta thAya che chatAM paNa teo yathAyogya saMlekhanA karIne aMte saceSTa eTale ke sAvadhAna ja vyAghAta varjita carama bhavanuM pratyAkhyAna kare che. A viSayanuM je adhyayanamAM varNana karAyuM che te adhyayananuM nAma mahApratyA khyAna che (2). A rIte bIjAM paNa aneka utkAlika sUtra che. A utkAlika sUtranuM varNana thayuM che sU. 4ra che zrI nandI sUtra 226
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ have kAlika sUtranuM varNana kare che-"f taM ciM" ItyAdi. ziSya pUche che-he bhadata! kAlikazratanuM zuM svarUpa che? uttara-kAlikazrata aneka prakAranuM kahela che, jevAM ke (1) uttarAdhyAyana sUtra, (2) dazAzruta skaMdha sUtra, (3) bRhatkalpasUtra, (4) vyavahAra sUtra, (5) nizItha sUtra, A pAMca sUtra upalabdha che. (6) mahAnizItha sUtra, A upalabdha nathI. chatAM paNa koI kaI sthaLe e nAmanuM sUtra hAlamAM paNa maLe che paNa te asala nathI. (7) RSibhASita sUtra-te upalabdha nathI. (8) jaMbudvIpa prajJapti sUtra, te upalabdha che, (9) dvIpasAgara prajJapti sUtra-te upalabdha nathI. (10) caMdra prajJapti-te upalabdha che. (11) zudrikA vimAna pravibhakti, (12) mahAvimAnapravi bhakti, (13) aMgacUlikA, (14) vargacUlikA, (15) vivAha cUlikA, (16) aruNapapAta, (17) varuNepAta, (18) garuDapapAta, (19) dharapapAta, (20) vaizramaNe pAta, (21) velaMdhara pAta, (22) devendro papAta, (23) uthAnakRta. zudrikAvimAna pravibhakti sUtrathI laIne utthAnakRta sudhInA tera sUtra upalabdha nathI (24) samutthAnakRta. e atyAre upalabdha che. (25) nAgari jJAnikA-A sUtramAM nAgakumAra jAtinA devenuM varNana karela che. te hAlamAM upalabdha nathI. (ra6) nirayAvalikA-temAM zreNIrUpe vyavasthita narakenuM, prasaMgataH temAM janAra manuSya ane tiryagonuM varNana karela che. A nirayAvalikA sUtranuM bIjuM nAma kalpikA che. narakAvAsanI apekSAe tenuM nAma nirayAvalikA tathA kalpasamutpanna ceTakanuM temAM varNana hevAthI "kAlikA" evuM nAma pracalita thayuM che. A sUtra annakRta dazAMganuM upAMga che. (27) je sUtramAM kalpAvatuMsaka devavimAnanuM varNana karela che te kalpAvataMsikA sUtra che. A sUtra anuttaropapAtika dazAMganuM upAMga che. (28) je AgamamAM "gRhavAsane parityAga karIne prANI saMyama bhAvane grahaNa karavAthI sukhI thatAM varNavyuM che, tathA saMcama bhAvane parityAga karIne dukha prApta karanAra bane che, ane je sukhI thayAM che to teo saMyama bhAvathI ja thayAM che evuM varNana karavAmAM AvyuM che te puSitAsUtra che. A sUtra prazna vyAkaraNa sUtranuM upAMga che. (29) puSmitAsUtramAM kathita viSayanuM je vizeSarUpe pratipAdana kare che, te puSpacUlikA sUtra che. A sUtra vipAka sUtranuM upAMga che. (30) akavRNi rAjAnA kuLamAM jeo utpanna thayAM che teo paNa andhaka vRSNi manAyA che. ahIM vRSNi zabdathI aMdhaka vRNi rAjAnA kuLamAM janmelAnuM ja grahaNa thayuM che. temanI AvasthAonuM-caritagatinuM, carita zrI nandI sUtra 227
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAptinuM mokSa prAptinuM jemAM varNana thayuM che te vRSNi dazAsUtra che. athavA je sUtramAM aMdhaka vRSNinI avasthAonuM varNana karanArA adhyayana hoya te paNa vRSNa dazAsUtra che. te dRSTivAda sUtranuM upAMga che. e tathA temanA sivAyanAM bIjAM paNa je zrata che te badhAM kAlikazrata che. jevAM ke (1) AzIviSa bhAvana, (2) dRSTi viSabhAvana, (3) svapna bhAvana, mahAsvapna bhAvana, teje agninisaga vagere. pahelAM tIrthakara zrI RSabhadeva svAmInA coryAsI hajAra prakIrNaka zrata hatAM. tathA bIjA tIrthakara ajitanAthathI mAMDIne trevIsamAM tIrthakara zrI. pAzvanAtha svAmI sudhInA bAvIsa tIrthakarenA prakIrNaka saMkhyAta hajAra zrata hatAM. tathA zrI. vardhamAna svAmInAM prakIrNaka cauda hajAra zrata hatAM, athavA autpattikI, vanacikI, karma jA ane parimAthikI, e cAra prakAranI matithI yukta jeTalA ziSyajana, je je tIrtha karanA hatAM temanA paNa eTalA ja hajAra prakIrNaka zrata hatAM. tathA pratyeka buddha paNa eTalAM ja hatA. A Avazyaka vyatiriktanA bhedarUpa kAlika zrutanuM varNana thayuM. ahIM sudhI anaMgapraviSTanuM varNana thayuM. e sU. 43 aMgapraviNa zrutabheda varNanam have aMga praviSTa sUtranuM varNana kare che-"te jiM te saMvavi" ItyAdi. ziSya pUche che-he bhadanta! aMgapraviSTa sUtranuM zuM svarUpa che? uttara-aMgapraviSTa kRta bAra prakAranuM kahela che-(1) AcArAMga, (2) sutrakRtAMga, (3) sthAnAMga, (4) samavAyAMga, (5) vivAha prajJAti, (6) jJAtA dharmakathAMga, () upAsakadazAMga, (8) annakRtadazAMga, (9) anusarepapAtika dazAMga, (10) prazna vyAkaraNa, (11) vipAkakSata, tathA daSTivAda. 5 sU. 44 zrI nandI sUtra 228
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ AcArAMga svarUpa varNanam have e badhAMnu svarUpa sUtrakAra alaga alaga sUtro dvArA spaSTa kare chemaiM rjita AcAre " ityAdi. '' ziSya pUche che-he bhadanta ! Ape hamaNA ja je dvAdazAgavruta puruSanu pahelu aMga AcArAMgasUtra matAvyu che tenuM zuM svarUpa che ? uttara--AcArAMsUtramAM nigrantha zramaNeAnA AcAra, gAcara, vinaya, vainayika, bhASA, abhASA, caraNu, karaNa, yAtrA mAtrA ane vRttinuM varNana karAyuM che. parigrahanuM nAma grantha che. te bAhya ane AbhyantaranA bhedathI e prakAranA khatAvela che. zramaNAnuM je A nigranthapada vizeSarUpe sUtramAM mUkavAmAM Avyu che tenuM tAtparya e che ke jaina muni e ane prakAranA granthathI rahita hoya che. zAkayAdi zramaNa evAM hatAM nathI. pAMca prakAranA zramaNu khatAvavAmAM AvyA che (1) nidraMntha, (2) zakaya, (3) tApasa, (4) vairika, ane (5) AjIvaka. emanAmAM jainazramaNa ja nintha hoya che. munie jene potAnA dainika AcaraNamAM upayAga kare che te AcAra che, te jJAnAcAra AdinA bhedathI aneka prakAranA hAya che. bhikSAgrahaNa karavAnI je vidhi che te gAcara kahevAya che, jema gAya paricita ane aparicita banne prakAranAM khetarAmAM care che eja prakAre nigrantha muni paNa paricita ane aparicita ane prakAranAM dhare bhikSAne mATe jAya che. A rIte bhikSAnI je vidhi che tene gAcara kahe che. jenA dvAra ka rUpa mela dUra karAya che te vinaya che. jJAnAdvirUpe vinaya paNa aneka prakAranA khatAnyA che. vinayajanya karmakSayAdirUpa phaLanu nAma vainiyaka che. zikSA e prakAranI khatAvI che (1) grahaNa zikSA, tathA (2) Asevana zikSA. athavA munijana peAtAnA ziSyAne je zikSA Ape che te paNa zikSA zabdathI ahIM grahaNa karavAmAM Avela che. bhASA-satya, asatyAkrRSArUpa, abhASA-asatya, satyamRSArUpa che. tratAdikanuM AcaraNa te caraNa kahevAya che. piMDavizuddhi Adi karaNa che. kahyuM paNa che-- 5 10 17 << vaya samaNadhamma saMjama, bALazrutiyaMsavuM jo zrI nandI sUtra 10 veyAvacca ca baMbhaguttIo nirdhArM jamaiyuM (70) zA 229
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ piDa visohI samiI bhAvaNa paDimA ya iMdiya niroho / vaLa juno, mirANA jevA jAuM (70) tu mArA pAMca prakAranAM mahAvata, dasa prakAranAM zramaNa dharma, sattara prakAranA saMyama dasa prakAranuM vaiyAvRtya, nava prakAranI brahmacarya gupti, jJAnAdi traNa, bAra prakAranAM tapa, cAra prakAranA krodhAdine nigraha, (70) A rIte A caraNasattarI che. A caraNa sattarInuM ja ahIM caraNa zabdathI grahaNa thayela che. cAra prakAranI piMDa vizuddhi, pAMca prakAranI samiti, bAra prakAranI bhAvanA, bAra prakAranI pratimA, pAMca prakArane indriyanirodha, pacIza prakAranI pratilekhanA, traNa gupti tathA cAra prakArane abhigraha (70) A badhAM karaNa sArI che. ahIM karaNa zabdathI tenuM grahaNa karavAmAM AvyuM che. ratnatrayarUpa saMyamane nirvAha kare te saMyamayAtrA che. tathA te ratnatrayarUpa saMyamanA nirvAha mATe je parimita mAtrAmAM AhAra grahaNa karAya che tenuM nAma mAtrA che. tathA aneka prakAranA abhigrahane dhAraNa kare e vRtti zabdane artha che. tenuM tAtparya e che ke e sAdhuonA AcAra Adi samasta kartavyanuM AcArAMga sUtramAM varNana karavAmAM Avela che. e AcAra saMkSiptamAM pAMca prakAranA kahela che-(1) jJAnAcAra, (2) dazanAcAra, (3) cAritrAcAra, (5) tapa AcAra, ane (5) vIryAcAra. teomAM jJAnAcAra. zratajJAnanA viSayamAM thAya che. e (1) kALa, (2) vinaya, (3) bahumAna, (4) upadhAna, (5) anidbhava, (6) vyaMjana, (7) artha ane (8) tadubhaya, ema ATha prakArane batAvyo che. sUtramAM rahela padArthanuM sArI rIte uccAraNa karavuM tenuM nAma vyaMjana che (1) darzanAcAra, samyakRtvione AcAra, te ATha prakArane kahela che, jevAM ke-(1) nizakita, (2) niSkAMkSita, (3) nivicikitsA, (4) amUDha daSTi, (5) upabhraMhA, (6) sthirIkaraNa, (7) vAtsalya ane prabhAvanA sAdhamI janane vadhAre karavuM tathA temanuM piSaNa karavuM te upakhaMhA che. e samyakatvanAM ATha aMga che. samyagRSTijIva temane pALe che (2) cAritrazALI jIvena gupti, samiti AdinuM pAlana karavArUpa je vyavahAra che tenuM nAma cAritrAcAra che. (3). anazana Adi bAra prakAranAM tapanuM pAlana karavuM te tapa zrI nandI sUtra 230.
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ AcAra che. bAhya ane AbhyantaranA bhedathI tapa bAra prakAranuM batAvyuM che. tene munijana AcaraNamAM mUke che (4) jJAna ane darzananAM ArAdhanamAM bAhya ane AbhyAstara vIryanuM gepana na karavuM eTale ke zakti anusAra jJAna darzana AdinI ArAdhanAmAM lAgavuM te vIryAcAra che. A rIte pAMca prakAranA AcAra che. A AcArAMcamAM nizcayathI sUtra ane arthanA adhyApanarUpa vAcanAo saMkhyAta che. A kathana avasarpiNI kALanI apekSAe kahela mAnavuM joIe. utsapiNI ane avasarpiNI e bane kALane laIne te kALAtrayanI epekSAe tenI ananta vAcanAo thaI zake che. sUtra ane arthane kahevAnI vidhinuM nAma anuga che. dvAra samAna hovAthI, anuMyoganAM je dvAra che temane anuga dvAra kahe che. e dvArA upakama, nikSepa, adhigama ane nayarUpa hoya che. e upakrama Adi anuga dvArA AcArAMgamAM saMkhyAta che. jJAna Adi rUpa keI eka viSayanuM pratipAdana karanAra je vAkyo hoya che temanuM nAma veSTaka che. e paNa temAM saMkhyAta che. tathA anuSTra Adi zloka paNa saMyAta che. niryuktio paNa saMkhyAta che. sUtra abhimata arthanuM saMyejanA karavuM. tenuM nAma niryukti che. athavA-nizcayathI artha nuM pratipAdana karanArI je yukti che te niyukita che. AcArAMga sUtramAM e prakAranI saMkhyAta niryukitao che. tathA pratipatti paNa saMkhyAta che. anyavAdi saMmata padArthonuM samarthana karavuM, athavA bhikSu pratimAM AdinA abhigrahanuM kathana karavuM e badhA pratipatti zabdanA vAcArtha che. A AcArAMgane je paheluM aMga kahevAmAM Avela che tenuM kAraNa e che ke te zrutapuruSanuM sauthI paheluM aMga che. jyAre aMgenI racanA thaI tyAre temanA kamane laIne Ane prathama aMga rUpe pragaTa karavAmAM Avela che. Ama te racanAnI apekSAe te bAramuM je daSTivAda aMga che ene ja prathama aMga mAnela che, kAraNa ke sarva pravacananI apekSAe tene paheluM kahyuM che. A AcArAMga sUtranA be zrata skaMdha-adhyayana samUDa che. pahelA zrata skaMdhamAM nava adhyayana ane bIjA zrutaskaMdhamAM soLa adhyaya, A rIte banne zrutaskaMdhamAM maLIne pacIsa adhyayana che. pahelA zrutaskaMdhamAM A nava adhyayane che-(1). zAstraparijJA (2) laka vijaya, (3) zIteNIya, (4) samyaktva, (5) AvantI, (6) ghuta, (7) viha, (8) mahAparijJA tathA, (9) upadhAna zrata. bIjA zrutaskaMdhamAM AvatA seLa adhyayananAM nAma A pramANe che-(1) piDeraNA, (2) zarmeSaNa, (3) ISaNA, (4) bhASaNa, (5) vaaiSaNa, (6) pAvaiSaNA, (7) avaMgraha pratimA (8) yathA-sthAna saptakaka, (9) naiSadhikI, saplekaka, (10) thaMDila sartaka, (11) zabda sataikaka, (12) rUpasataikaka, (13) parakiyA sataikaka, (14) anya zrI nandI sUtra 231
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ nyukriyA saptakaka, (15) bhAvanA, tathA (16) vimukitae nizIthAdhyayana varjita sALa adhyayana bIjA kadhazrutamAM che. A rIte AcArAMga sUtranA banne - dhonA maLIne paccIza adhyayana che. sUtrAdhyAyanarUpa je uddezanakAla che te pa'cAzI (85) che. temanI gaNatrI A pramANe che. pahelA zrutakadhamAM nava adhyayana che temAM prathama zasraparijJA adhyayananA sAta (7) uddezanakAla che, trIjA leAkavijayanA che. trIjA zItANIya adhyayananA cAra, ceAthA samyaktva adhyayananA cAra, pAMcamAM lAkasAgara adhyayananA che, chaThThA dyuta adhyayananA pAMca, sAtamAM vimAhu adhyayananA ATha, AThamAM mahA pirajJA adhyayananA sAta, ane navamAM upadhAnazruta adhyayananA cAra uddezanakALa che. A prakAre pahelA zrutaskaMdhanA nava adhyayanAnA kula ekAvana (51) uddezanakALa che. khIjA zrutaskadhanA seALa (16) adhyayaneAnA uddezanakALa A pramANe chepahelA pahaiSaNA adhyayananA agIyAra (11) upadezana kALa che, bIjA zaaiSaNA adhyayananA traNa 3, trIjA icSaNA adhyayananA traNa 3, cAthA bhAlaiSaNA adhyayananA e 2, pAMcamAM vastraSaNA adhyayananA e 2, chaThThA pAtraiSaNA adhyayananA e 2, sAtamA avagraha pratimA adhyayananA e ra, AThamAM sakhaikaka adhyayananA eka 1, navamAM naiSadhikI saptakaka adhyayananA eka, dasamAM sthaMDila saAkaka adhyayananA eka, agIyAramAM zabda saptakaka adhyayananA eka, khAramAM rUpasaAkaka adhyayanane eka, teramAM pakriyA saukaka adhyayananA eka, caudamAM anyAnya kriyA samaikaka adhyayananA eka, padaramAM bhAvanA adhyayananA eka ane seLamAM vimukita adhyayananA eka. A pramANe bIjA zrutaska MdhanA sALa (16) adhyayaneAnA kula ceAtrIsa (34) uddezana kALa thAya che. A rIte AcArAMga sUtranA khanne zruta skaMdhAnA pacIza adhyayanamAM badhA maLIne paMcAzI (85) uddezanakALa thAya che. tathA sUtra ane mane bhaNAvavA rUpa je samuddezanakALa che te paNa paMcAzI (85) che. zrI nandI sUtra 232
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane temanI gaNatrI paNa upara kahyA pramANe thAya che. AcArAMga sUtramAM padenI saMkhyA aDhAra (18) hajAra che. eTale ke AcArAMga sUtramAM aDhAra hajAra pada . sArthaka zabdanuM nAma pada . zaMkA-AcArAMga sUtramAM aDhAra hajAra pada je kahevAmAM Ave che te je saMpUrNa pacIza adhyayanavALA AcArAMga sUtranA pada hoya to "nava vaMda maLo mArA saMkSi bo re go" A kathanathI te virUddha jAya che? uttara-ema vAta nathI. kAraNa ke je ema kahevAmAM AvyuM che ke AcArAMgamAM be zrutaskaMdha, pacIza adhyayana, paMcAzI adhyayanakALa, paMcAzI samudezenakALa che te te samasta AcArAMga sUtranuM pramANa kahyuM che. tathA evuM je kahyuM che ke AcArAMgamAM aDhAra hajAra pada te kathana brahmacaryAtmaka prathama zrutaskaMdhanuM che ema samajavuM joIe. tethI te kathanamAM kaI virodha lAgatuM nathI. jJA varA" AcArAMgamAM akSaranuM pramANa saMkhyAta che, kAraNa ke veNukAdika pite ja saMkhyAta che. tathA gamA-padArthone nirNaya anaMta che. temanI je anaMtatA kahevAmAM AvI che tenuM kAraNa e che ke "jesAvA, * ItyAdi rUpa eka ja sUtrathI te te anaMta dharmAtmaka vastune bodha chatAne thAya che. kahevAnuM tAtparya e che ke jIvAdika samasta vastuo anaMta dharmAtmaka che-kaI paNa vastu ekAnta rUpathI eka dharma viziSTa nathI, evI jaina dharmanI mAnyatA che, tethI saghaLA siddhAMta granthanA keI paNa sUtra dvArA jIvAdika vastuonuM pratipAdana thaze te te eja rUpe thaze, jema ke " sAca" A sUtra AtmAmAM ekatA batAvatA e batAve che-ke AtmA trikALavatI aneka paryAthI yukta che tathA te anaMta zaktirUpa anaMta dharmavALe che. "anaMtAma" A rIte artha paricacheda jIvAdika padArthonuM jJAna A sUtra dvArA thAya che, tethI ema mAnavuM paDe che ke A sUtramAM A prakAre artha bodhakatA rahelI che. eja zrI nandI sUtra 233
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ gama" che ane evAM "gama" A AcArAMgasUtramAM aneka che. athavA tenuM tAtparya e paNa thAya che ke abhidhAna tathA abhidheyanA anusAra ja gamaartha baMdha thAya che, ane te anaMtarUpe thAya che, eka rUpe nahIM jema ke sudharmA svAmIe jaMbusvAmIne kahyuM-"sudaM me bAvaravuM te maravA vamalAcaM" "zutaM macA bAyuSyamAn ! tene mAnavatA pravam mAthAta" "he AyuSmana ! meM sAMbhaLyuM che ke te bhagavAna vardhamAna svAmIe evuM kahyuM che" eka te e padenuM A tAtparya thAya che. (1) bIjo artha A prakAre thAya che "surtha e AusaMteNaM bhagavayA evamakkhAyaM" " zrutaM mayA AyuSmadante bhagavatA evaM AkhyAtam" meM AyuSmAna bhagavAna mahAvIra svAmI pAse sAMbhaLyuM che ke temaNe Ama kahyuM che. A prakAranA vAcyArthamAM "i" A zabda vAkyAlaMkArarUpe vaparAyela mAnI levAze (2) pahelA arthamAM "Ag" e pada jakhkhasvAmInA "" rUpathI vizeSaNarUpe vaparAyuM hatuM, have A bIjA arthamAM "kAjuwjo" A pada bhagavAna mahAvIra svAmInuM bedhaka banI jAya che (2) trIjo artha bodha A pramANe che-"zrutaM thI bAjumatA" "AyuSmAna evA mArA dvArA saMbhaLAyuM cheA kathanamAM A "bApuzmatA" vizeSaNa sudharmAsvAmInI sAthe vaparAyuM hoya tema lAge che (3) zrad mA bApyurAtAahIM "mAraMoNi" nI chAyA "bApRratA" thaI che, tethI e artha e thAya che ke "bhagavAnanA pAdAraviMdayugalane sparza karanAra meM sAMbhaLyuM che."(4) athavA "mAraphate " nI chAyA "mAvata" paNa thAya che jene e artha thAya che ke "gurukulamAM nivAsa karatA evA meM sAMbhaLyuM che" (5). "te" A pada je prathamAnA arthamAM tRtIyArUpe vaparAyela mAnavAmAM Ave te "seLa"nI chAyA "tAthaze, tyAre A pramANe arthane bodha thaze ke-"zutaM mathA nAyuman tan mAvatA gqmAyAtaH" hai AyuSamAna ! je jIvAdi vastuone bhagavAne A prakAre pratipAdita karela che te meM sAMbhaLyuM hatuM. (6) athavA "te" A pada tavA nA rUpe vaparAyeluM je mAnI levAya te "zrutaM mAyA vAyumana tA mAnatA gema zrI nandI sUtra 234
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyAtama 'evA aAdha thaze eTale ke- huM AyuSmana! ja>>! jyAre bhagavAne Ama kahyuM tyAre meM sAMbhaLyu hatuM (7). athavA "teLa" nI chAyA taMtra" nA rUpe jyAre vaparAya tyAre evA a medha thaze ke "zruta mA bacur satra-parUM nIya niSThAya viSaye " huM AyuSmAn jammU ! meM sAMbhaLyuM che ke bhagavAne cha jIva nikAyanA viSayamAM A pramANe kahyu che(8). athavA " samayasarane AvatA vamANyAttam " me' sAbhaLyuM che ke samavasaraNamAM rahela bhagavAne Ama kahyuM che'' (9). athavA me" nI chAyA tRtIya vibhakita "mA" nA rUpe na karatAM jo "me" nI chAyA "mama" nA rUpe karAya to A pramANe aedha thaze zrutaM mama AyuSman! vataMte cataptena mAvatA vamAAtam " e bhagavAne je evuM kahyu che te meM sAMbhaLI ja rAkhyuM che (10). A rIte bhinna bhinna arthane lIdhe e padmAthI je khAdha thaze te abhidhyeyanA vazathI thayela gama jANavA joIe. 66 abhidhAnane kAraNe je gama thAya che te A pramANe che-- mukhya me bA'saMtenuM '2 "bAkasa sutraM me', " 'me suyaM Ausa ItyAdi. A rIte anA bhedathI pardanuM te te rUpe saMcAjana thaI jaze. te abhidhAna anusAra gama kahevAze. A prakAranA gama ana ta hoya che. // " anaMtA pajjavA *! AcArAMga sUtramAM pava-paryAyA-padArtha-dha-anaMta hoya che te khatAvavAmAM Avyu che. svaparyAya ane paraparyAya, A rIte paryAyAnA e le khatAvyA che, ane e padArthanA ja dharUpe pratipAdita thayAM che. e hamaNA ja khatAvavAmAM AvyuM che ke nijaparyAyAnA saMbaMdha padArthInI sAthe astitva dharma dvArA thAya che, tathA paraparyAyAnA saMbaMdha tyAM nAstitva dharma dvArA thAya che. dareka padA svaparyAyA vALA che ane paraparyAyA vinAnA che. " vattA talA trasa nAmakarmanA udayathI yukta je jIva uSNa AdithI trAsIne duHkhI thAya che ane uSNAdi samanvita pAtAnA sthAnanA parityAga karIne chAyAthI samanvita evA khIjA sthAne chAyAnA sevanane mATe cAlyAM jAya che te trasa jIva che. dvIndriya, trIndriya, caturindriya ane pa Mcendriya, A rIte temanA aneka bheda paDe che. ,, zrI nandI sUtra 235
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ e trasa jIva parIta asaMkhyAta che, anaMta nathI. tathA-"anaMta thAva'' sthAvara jIva anaMta che. sthAvara nAma karmane jemane udaya che e ekendriya jIne sthAvara jIva kahela che. teo zIta tathA AtapathI trAsIne eka sthAnethI bIje sthAne javAne mATe asamartha hoya che. pRthivIkAya, apakAya, tejaskAya, vAyukAya tathA vanaspatikAya, A rIte temanA pAMca bheda che. sthAvara kAya jIva anaMta che, tenuM kAraNa e che ke vanaspatikAyika jIva anaMta che te kAraNe sthAvara jIvemAM anaMtatA pragaTa karavAmAM Avela che. e badhAM jIva-trasajIva ane sthAvara jIva zAzvata" dravyArthika nayanI apekSAe nitya che, "ra" paryAyArthika nayanI apekSAe anitya che, "niraddha' sUtramAM ja grathita hovAthI nibaddha che tathA "nizvita" niyukti, hetu, udAharaNa Adi dvArA te sArI rIte pratiSThita che tethI teo nikAcita che. "jhina prajJatA mArA gaNAyansa" e samasta chavA dika padArtha je rUpe tIrthakara prabhue prarUpita karyA che eja rUpe A AcArAMga sUtramAM sAmAnya rIte athavA vizeSarUpe kahela che. "prajJAvyanta" vacana, vacana paryAya AdinA bhedathI athavA nAma AdinA bhedathI prajJApita thayAM che. "prayanta'' prarUpita thayAM che-svarUpa kathanapUrvaka pratipAdita thayAM che. "daphacatte upamAna upameya bhAva pradarzana sahita darzAvavAmAM AvyAM che. "niranta" nidarzita karAyA che-bIjAM jIvanI dayAthI athavA bhavya jInAM kalyANanI IcchAthI pharI pharIne kahevAyA che. "paranta" upanaya tathA nigama dvArA athavA samasta nadvArA ziSyajAnI buddhimAM nizcatarUpe karAvavAmAM Avela che. have sUtrakAra A AcArAMga sUtranA adhyayananA phaLane pragaTa karavAnA hetuthI kahe che ke-"ze tevuM lAgyA. " ItyAdi. je prANu A AcArAMga sutrane bhAvapUrvaka abhyAsa kare che te sAce AtmA bane che. kahevAnuM tAtparya e che ke zAstranA adhyayananuM phaLa hoya che-tenA dvArA pratipAdita AcaraNane-upadezane pitAnA jIvanamAM utAra. eja bhAvapUrvakanuM tenuM paThana kahevAya che. bhAvakRta tenuM ja nAma che. tethI je AtmA A AcArAMga sUtrane abhyAsaka samyak rIte banI jAya che te te niyamapUrvaka tenA dvArA pratipAdita zuddha kriyAone pitAnA jIvanamAM AcaranAra banI jAya che. e kriyAone pitAnA jIvanamAM utAravI tene artha e ja che ke AtmA sAcA arthamAM AtmA banI gayo che. samIcIna AcaraNa karavuM eja jJAnanuM phaLa che ane evuM jJAna ja kalyANakArI hoya che, kriyAzUnya jJAnanI kaMI ja kImata nathI, ema samajIne te AtmAprANa AtmAnI parabhAva pariNatirUpa asadAcaraNane parityAga karIne AtmAnA nija svabhAvarUpa je sadAcaraNa che tene AcAranAra banI jAya che, eja AtmAnuM AtmA banavuM che. "evaM gAyA jyAre AtmA sAcA arthamAM AtmA zrI nandI sUtra 236
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ banI jAya che tyAre te jJAtA banI jAya che-A zAstranuM adhyayana karIne te samasta jIvAdika padArthone tathA temanA sAcA svarUpane jANanAra thaI jAya che. "rva viUrvyA" vijJAtA thaI jAya che-vividha jJAnavALA banI jAya che, tAtparya e che ke je prakAre AcArAMga sUtramAM para samayanirAkaraNapUrvaka svamamaya sthapita karAyela che, have je mumukSu tene pAThI bane te e rIte svasamaya ane parasamayane jJAtA avazya banaze. A rIte te prANu parasamayanuM nirAkaraNa karIne jyAre svasamayanI sthApanA kare che, tyAre te vaDe te viziSTatara ja kahevAya che. have vaktavyane upasaMhAra karatA sUtrakAra kahe che ke-A rIte AcAra, gocara, vinaya AdinA kathanathI A AcArAMga sUtramAM caraNasattarI ane karaNasattarInI prarUpaNa karavAmAM AvI che-prajJApita thaI che, dekhADavAmAM AvI che, nidarzita karAI che. tathA upadarzita thaI che. (A badhAne artha AgaLa ApyA pramANe che) A rIte AcArAMganAM svarUpane kahIne have sudharmAsvAmI jabUsvAmIne kahe che ke he jabU! tame AcAranAM svarUpanA viSayamAM je prazna karyo hato, te AcAra jJAnAcAra AdinA bhedathI kevA prakAra che tenA viSe ahIM sudhI varNana karavAmAM AvyuM che. | sU. 45 || sUtrakRtAMgasUtrasya svarUpa varNanam sUtrakAra AcArAMganuM svarUpa kahIne bIjA aMga-sUtrakRtAMganuM svarUpa kahe che-"re siM sUya. " ItyAdi- ziSya pUche che-he bhadanta ! dvitIya aMga sUtrakRtAMganuM zuM svarUpa che? uttara-je sUtrarUpe racavAmAM Avela che te "sUtrata" che. jo ke samasta aMgenI racanA sUtrarUpe ja thaI che te paNa tene "je sUtrarUpe racavAmAM Avela che te sUtrakRta che" evuM je kahela che te rUDhInI apekSAe jANavuM joIe. vRjanAnuM sutrama" samasta jIvAdika padArthonuM je pratibaMdhaka hoya che te sUtra che. athavA dravyArthika ane paryAyArthika nayanA viSayabhUta samasta jIvAdika padArthonuM je prarUpaka hoya che te sUtra che. athavA "sumiva sUtra" jema sutelA ke purUSane jyAre jagADavAmAM Ave che tyAre te potAnA abhISTa kArya karavAne marI jAya che eja prakAre arthathI pratibaMdhita thayela sUtra zrI nandI sUtra 237
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizcaya-AtmakalyANanI siddhi karI le che. "sUtramaya sUtra" jema sUtra (darI) dvArA be, traNa athavA vadhAre vastuo paNa eka jagyAe bAMdhI devAya che tema eka ja sUtra dvArA bahu ja artho paNa bAMdhI zakAya che, te kAraNe A sUtrane sUtra (rA) jevuM kahela che. athavA sUtranuM A paNa lakSaNa kahela che- "alpAkSara masaMdigdhaM, sAravat vizvatomukham / astoma manavayaMca, sUtraM sUtravido viduH" // 1 // kAkSara-jemAM ceDA akSara hoya, tathA jayaMti-saMdeha rahita eTale ke je saMdeha utpanna karanArA anekArthaka zabdothI rahita hoya, sArava7-sAyukata eTale ke aneka paryAyothI yukata athavA ghaNuM arthane kahenAra hoya, jinnaromageTale ke cAre anugovALuM hoya, attama-eTale ke "vA, , di Adi sta-nakAmA nipAta vinAnuM hoya, garava-gaharahita eTale ke hiMsAnuM pratipAdaka na hoya, A prakAranAM lakSaNavALAne ja sUtranA jANakAroe sUtra kahela che. je 1 | A prakAre je satrarUpe racAyuM che te sUtrakRta aMga che, ane te bIjuM aMga che. eja viSayane jANavAne mATe A prazna udbhavyo che. uttararUpe have sUtrakAra kahe che-"sUyA ItyAdi. sUtrakatAMgamAM paMcAstikAyarUpa A lekanI prarUpaNa karI che, "o phatta Dho A vyutpatti anusAra, je kevalajJAnarupI AlokaprakAzathI levAya te leka che. e pAMca astikAthI yukta che. A prakAranA lekanI prarUpaNa A sUtramAM karAI che. lekathI judo aleka che. A akAkAzanI paNa tyAM prarUpaNa thaI che. lokAkAza, ane alakAkAzanuM svarUpa A prakAre batAvyuM che. jeTalAM kSetramAM dharmAdika dravyanuM astitva hoya che. eTaluM kSetra kAkoza temaja jyAM kevaLa AkAza ja AkAza che, te alokAkAza che. e ja rIte emAM jIva ajIva ane jIvAjIvanuM varNana thayuM che. cetanA jenuM ekamAtra lakSaNa che. te jIva che. zrI nandI sUtra 238
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ e lakSaNathI bhinna ajIva che. dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, pagalAstikAya tathA kAla, e badhA ajIva che. tathA A sUtrakRtAMgamAM svasamaya sUcita thayela che. vitarAga, sarvajJa, hitepadezI ahaMta prabhu dvArA jIna siddhAMtenI prarUpaNa karAI che. te sva samaya che. anya darzanene je siddhAMta che, te para samaya che. tenI sUcanA paNa "sUtrakRtAMgamAM che. tathA sva, para siddhAMtanI sUcanA paNa e "sUtrakRtAMgamAM karavAmAM AvI che. sUtrakRtAMgamAM ekaeMsI 180 bhede kiyAvAdIonA, corAzI (84) bhede akiyAvAdIonA, saDasaTha (67) bhede ajJAnavAdIonA tathA batrIsa (32) bheda vinayavAdIonA, A prakAre traNa tesaTha (363) pAkhaMDIonA matanuM nirasanA karIne svasamaya-svasiddhAMtanI sthApanA karavAmAM AvI che. A sUtrakatAMga sUtranAM sUtra ane artha che. tathA A dvitIya aMgamAM saMprakhyAta vAcanAo che, saMkhyAta anuga dvAra che, saMkhyAta pratipatti che, saMkhyAta veSTaka che, saMkhyAta zloka che, tathA saMkhyAta niyukitao che. vAcanA Adi zabdane artha AcArAMganA 45 pistAlIsa sUtranAM vyAkhyAnamAM lakhAI gaye che, aMgApaNAthI A bIjuM aMga che. temAM be zrutaskaMdha che. tevIsa adhyayana che-prathama zrutaskaMdhamAM soLa tathA dvitIya zrutaskaMdhamAM sAta. tetrIsa uddezakALa che te A pramANe che "cautiya cauro do do, ekkArasa ceva huti eksraa| sava akSaya, zaMsA vayamuLavaM". prathama zrata saMkadhanA pahelA adhyayanamAM cAra udezanakALa che, bIjA adhyathanamAM traNa, trIjA adhyayanamAM cAra, cethA adhyayanamAM be, pAMcamAM adhyayanamAM be, A rIte pAMca adhyayanamAM paMdara uddezanakALa thayAM. tathA bAkInA agIyAramAMnA pratyekamAM eka eka uddezanakALa hevAthI, temanAM AgIyAra udezanakALa thayAM, A rIte prathamazrata skaMdhanA kula chavIza uddezanakALa thayAM. dvitIyakRta skaMdhanA je sAta adhyayana che te pratyekamAM eka eka udezanakALa hovAthI tenA sAta udezanakALa thayAM. A rIte banne zruta skaMdhanA maLIne kula tetrIsa (33) udezanakALa thAya che. e ja pramANe samudezanakALa paNa tetrIsa che, ane chatrIsa hajAra pada . saMkhyAta akSara che, anaMta gama che, anaMta paryAye che, asaM. khyAta trasa che. anaMta sthAvara che. e jIva zAzvata che, dravyArthikanayanI apekSa e nibaddha che-sUtramAM grathita hevAthI, nikAcita che-niyukita hetu udAharaNa Adi dvArA sArI rIte pratiSThita hovAthI. e jIvAdika padArtha je rUpe tIrtha zrI nandI sUtra 239
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ kara prabhue pratipAdita karyAM che, eja rUpe ahIM sUtrakRtAMga sUtramAM pratipAdita karela che, prajJApita karela che, prarUpita karela che, khatAvavAmAM Avela che, nirdezita karela che, upadarzita karAyela che. je prANI A dvitIya aMganu adhyayana kare che te pUrNAMkata guNayukata thaIne AtmasvarUpa banI jAya che, jJAtA thaI jAya che ane vijJAtA thai jAya che. A rIte A sUtrakRtAMgamAM caraNu ane karaNanI prarUpaNA karavAmAM AvI che, prajJApita karAI che, prarUpIta karAI che, darzAvavAmAM AvI che, nidarzita thaI che tathA uparzita karavAmAM AvI che. ahIM je sUtrAnI vyAkhyA ApI nathI te padonI vyAkhyA AcArAMga sUtranA nirUpaNamAM ApavAmAM AvI che tethI tyAMthI jANI levI. zrI. sudharmAM svAmI jammU svAmIne kahe che--"he AyuSman! A prakAranuM o sUtrakRtAMganu svarUpa che " / sU. 46 // sthAnAMga svarUpa varNanam have trIjA aMga sthAnAMga sUtranI prarUpaNA kare che. ' se xia TALe ?" ItyAdi. ziSya pUche che--he bhadraMnta! sthAna nAmanu je trIjuM aMga che tenuM zu tAtpaya che ? uttara--jemAM jIvArdika padArthonAM svarUpanuM kathana karavAmAM AvyuM che te jyAra'" che, A vyutpatti pramANe A trIjuM aMga sthAnAMgamAM pratipAdya hovAne kAraNe jIva Adi padArthanA svarUpanI vyavasthA kahevAnAM AvI che. Aja viSayane spaSTa karavAne mATe sUtrakAra kahe che--A trIjA aMga--sthAnAMgamAM jIvanI sthApanA karavAmAM AvI che, athavA A trIjA aMga-sthAnAMga dvArA jIvanI zrI nandI sUtra 240
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthApanA karavAmAM AvI che, ajIvanI sthApanA karAI che. tathA jIva ane ajIvanI sthApanA karela che. A rIte paramatanA nirAkaraNa pUrvaka svamatanI sthApanA karela che, paramatanI sthApanA karela che, svamata ane paramatanI sthApanA karela che. tathA lekanI sthApanA karela che, ane alokanI sthApanA karela che leka ane alekanI sthApanA karela che. e ja rIte A sUtramAM TaMkanuM-parvatanAM vicchinnataTanuM, kUTanuM-zikharanuM, zinu-himavAna, mahAhimAvAna, niSadha, nIla, rukamI ane zikharI A che parvatenuM, zikhariyenuM-zikharamukta parvanuM, prAkSAranuM-kyAMka kyAMka jukelA zikhajenuM athavA-parvatanA uparI bhAgamAM nikaLelA hAthInA mastaka jevA parvata vibhAganuM, kuMDAnuM-gaMgAprapAta Adi kuMDAnuM, guphAonuM, leha Adi dhAtuonA utpatti sthAna Akara (khANe)nuM hadonuM-jalAzayanuM ane gaMgA Adi mahAnadiyenuM kathana karavAmAM AvyuM che. tathA ekavidha vaktavyatAnuM, dvividha vaktavyatAnuM te pramANe dazavidhavaktavyatA sudhInuM paNa temAM varNana karyuM che. tathA jIvAdikenI, pagalonI, ane dharmAstikAya AdikanI temAM prarUpaNuM karavAmAM AvI che. A sthAnAMgasUtranI saMkhyAta vAcanAo che, saMkhyAta anuga dvAra che, saMkhyAta veSTaka che, saMkhyAta glaeNka che, saMkhyAta niyuktio che, saMkhyAta pratipattio che, tathA saMkhyAta saMgrahaNi gAthAo che. aMgenI apekSAe A sthAnAMgasUtra trIjuM aMga che. A trIja aMgamAM eka zrataskaMdha che. dasa adhyayanasthAna che. ekavIza udezanakALa ane ekavIsa ja samadezanakALa che. ekavIsa uddezakALa A pramANe che-bIjA, trIjA ane cothA sthAnamAM cAra cAra, tathA pAMcamAMmAM traNa ane bAkInA cha adhyayanamAM pratyekamAM eka eka uddezanakALa che. temAM terahajAra (72000) pada che. " jJA javA " ItyAdi padanI vyAkhyA ahIM pIstAlIsamAM (45) sUtramAM karAI gaI che te te pramANe samajI levI. A sthAnAMganuM varNana thayuM su 47 in zrI nandI sUtra 241
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ samavAyAMga svarUpa varNanam have cAthA aMga samavAyAMga sUtranI prarUpaNA kare che. tejita samavALu ?" ItyAdi 66 ziSya pUche che-he bhadanta samavAyanuM zuM svarUpa che ? uttara--jIva ajIva Adi padArthonA eka Adi vibhAgarUpe jyAM samAveza karAyeA che. athavA pratipAdyarUpe jyAM vividha AtmA Adi padArthonu varNana thayuM che te "samavAya " che. A vyutpatti pramANe samavAya nAmanA A cAthA agamAM jIvanA samAveza karAyeA che, ajIvane samAveza karAye che eTale ke e samajAvyu che ke jIva zu che? tathA ajIva zuM che? A rIte A cAthA aMgamAM jIva ane ajIva e bannene paNa pratipAdyarUpe samAveza karavAmAM AvyA che. svasamaya, parasamaya, ane svaparasamaya, lAka, alAka tathA leAkAleAka, e badhAnA paNa temAM pratipAdyarUpe samAveza thayA che. tathA ahIMekAdika-ekAka keTalAka jIvAdika padArthonI tathA gaNapatakarUpa dvAdazAMganI ekAttarika tathA anekeAntarika vRddhi dvArA paryAyAnA parimANunuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. kahevAnuM tAtparya e che ke ahIM eka, be, traNa, cAra AdithI mAMDIne seA sudhI tathA kATI keATI sudhInA keTalAka jIvAdika padArthonI eka, be, traNa, cAra, pAMca Adi poMcene kramazaH eka eka paryAyAnI vRddhipUrvaka, tathA aneka paryaMcAnI vRddhipUrvaka vicAra karavAmAM AnyA che. eka, be, traNa AdithI laine se aka sudhInA padArthonI paryAcaiAnA tA ahIM kramazaH eka eka paryAyanI vRddhi karatA karatA vicAra karela che. tathA temanAmAM tethI AgaLanI pAMcAnA je vicAra karAyA che te aneka paryAyeAnI vRddhi karatA karatA karAyA che. A prakAre giTikarUpa dvAdazAMganI pA~cAnA parimANunA viSayamAM paNa jANavuM joIe. A atha vavaze ? zrI nandI sUtra 242
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 nI chAyA-- vacanAtra ' mAnIne karyo che. paNu tA tyAM avayavanuM parimANa evA atha thaze." jo tenI chAyA HH ,, pallavAtha thAya A samavAyAMga sUtranI saMkhyAta vAcanAo che, cAvat zabdathI sa`khyAta anuyAgadvAra che. saMkhyAta veSTaka che, sakhyAta leAka che, sakhyAta niyukti che, saMkhyAta pratipattiyeA che, je vAkayAne ahIM vAparyAM che te badhAnA a AgaLa AcArAMganA vaNnamAM ApI devAmAM AvyeA che. A rIte te agAnI apekSAe cethuM aMga che. temAM eka adhyayana che, eka zrutaskaMdha che, eka uddezanakAla che, ane eka ja samudrezanakALa che. temAM padyonI saMkhyA eka lAkha cuMmALIsa hajAra (144000) che. temAM sa`khyAta akSara che. tathA anaMta gama che. anaMta paryaMcA che, asaMkhyAta trasa che, anaMta sthAvara che. e badhA dravyArthika nayanI apekSAe zAzvata che, paryAyArthika nayanI apekSAe kRta-azAzvata che, sUtramAM grathita hAvAthI nikhaddha che, niyukti hetu udAharaNa AdithI pratiSti hAvAthI nikAcita che, A badhA ahIM sAmAnyarUpe kahevAyela che. e badhAM padonA artha AcArAMganA vanamAM viNata thai gayA che. A rIte A sUtramAM caraNakaraNanI prarUpaNA thai che. A samavAyAMga sUtranuM varNana thayu Asu. 485 have pAMcamAM aMga kyA cAprajJapti tu varNana karavAmAM Ave che vyAkhyA prajJapti svarUpa varNanam zrI nandI sUtra " se ji saMniyAde '' ityAdi 6 che? ziSyanA prazna-he bhaddanta ! yAthA prajJapti nuM zuM svarUpa uttara--A vyAkhyA prajJaptimAM jIvatuM vyAkhyAna karAyuM che, ajIvanuM vyAkhyAna karAyuM che. ane chatra tathA ajIva ane vyAkhyAna karAyuM che. tathA svasamaya, parasamaya ane svaparasamayanuM, tathA lIka, alAka ane lAkAlAkanu paNa vyAkhyAna karAyu che. 243
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ A pAMcamAM aMgarUpa vyAkhyA prajJaptinI vAcanAe sakhyAta che. saMkhyAta anuga dvAra che, saMkhyAta veSTaka che, saMkhyAta glaeNka che. saMkhyAta niyuktio che, saMkhyAta saMgrahaNIo che, saMkhyAta pratipatti che. - A vyAkhyA prajJapti aMgenI apekSAe pAMcamuM aMga che. temAM eka zrataskaMdha che. temAM ekathI DAM vadhAre adhyayana che. daza hajAra udezaka che. chatrIsa hajAra praznottara che. be lAkha ayAsI hajAra pada , saMkhyAta akSara che. anaMta gama che. anaMta paryAya che. asaMkhyAta trasa che. anaMta sthAvara che. te trasAdi padArtho je upara batAvavAmAM AvyA che teo zAzvata, kRta, nibaddha ane nikAcita che. temAM jinaprakSapta samasta bhAnuM AkhyAna thayuM che, prajJApana thayuM che, prarUpaNa thayuM che, darzana karAyuM che, nidarzana karAyuM che, tathA upadarzana thayuM che. je vyakti A aMganuM sArI rIte adhyayana kare che te vyakti AtmasvarUpa thaI jAya che, jJAtA thAya che ane vijJAtA thAya che. A rIte A aMgamAM upara pramANe caraNa ane karaNanI prarUpaNa thaI che, prajJApita thaI che, prarUpita thaI che, darzita karAI che. nidarzita thaI che upadarzita thaI che. A pramANe A vyAkhyA prajJapti aMganuM svarUpa che. "ristAvanA e padathI laIne "jaLa ja preraNA Acare" sudhInA jeTalAM pada che te badhAnI vyAkhyA AcArAMganuM svarUpa nirUpaNa karatI vakhate kapamAM sUtramAM karI nAkhela che, te tyAMthI samajI levI. e sUtra 49 jJAtAdharmakyA svarUpa varNanam re vija thA iHE ? ItyAdi- ziSyane prazna-he bhadanta! jJAtA dharmakathA nAmanA chaThTha aMgenuM zuM svarUpa che? uttara-jJAtAdharmakathA nAmanA chaThThAM aMganuM svarUpa A pramANe che jJAtA nAma udAharaNanuM che. jemAM udAharaNa pradhAna dhamakathAo che te jJAtAdharmakathA che. athavA tene be zrutaskaMdha che temanA pahelA zrataskaMdhanuM nAma jJAtA che, ane bIjAnuM nAma dharmakathA che. A rIte e bane maLavAthI zrI nandI sUtra 244
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ tenu nAma jJAtAdhama kathA paDayuM che. A jJAtAdharmakathA nAmanA chaThThA aMgamAM udAharaNarUpe upanyasta thayela meghakumAra AdinA nagaronuM (1), udyAnanuM-vastra ane AbhUSaNa AdithI susajjita thaI ne tathA leAjana Adi sAmagrI laIne leAkeAM jyAM krIDA karavAne mATe jAya che te sthAnanuM nAma udyAna che (2). caityAnuM, eTale ke chae RtuonAM puSpa ane phaLathI samRddha vanAnu' (3), vanaSaDAnu eka ja jAtanAM vRkSAvALAM, athavA vividha jAtanAM vRkSAvALAM magI cAonuM (4); rAjAonuM (5), mAtApitAnuM (6); samavasaraNanuM' (7); dharmAMcAryanuM (8) dha kathAonu (9); A leAka tathA paraleAkanI Rddhi vizeSAnu (10); bhegAnAM parityAganuM (11); pravajyAnu (12) zrutarigraha-zrutAdhyayananu (13) utkRSTa tapanA vidhAnAnuM (14); navIna dIkSA paryAyanu athavA pUrva avasthAnA tyAgapUrvaka uttara avasthAne grahaNa karavArUpa, paryAyanuM (15); salekhanAnuM kAya ane kaSAcAne kSaya karavArUpa salekhanAnu (16); bhakta pratyAkhyAnanu' (17); pAdapApagamana saMthArAnu--jemAM paDelAM vRkSanI jema prANI nizcala rahe che ane cAre prakAranA AhAranA parityAga karI de che evAM maraNanu (18); devaleAkamAM utpanna thavAnuM (19); uttama kuLamAM janma levAnu (20); jina praNIta dhanI prAptirUpa edhilAbhanu' (21); tathA sarva kama kSayarUpa antakriyAnu (22), vAco " varNana karAyuM che. 8 dharmasthAnamaka khIjA zrutaskaMdhamAM ahiMsAdi rUpa dha kathAonA daza varSoM eTale daza samUho che. arthAdhikAra samUharUpa adhyayanane ja vaga kahevAmAM Ave che. A dhama kathAonI eka eka dharmakathAmAM pAMcaso pAMcasA AkhyAyi kAe-kathAo che. eka eka AkhyAyikAmAM pAMca se pAMcase upAkhyAyikAo t avAntarakathAo che. eka eka upAkhyAyikAmAM pAMcase pAMcaseA AkhyAyikAupAkhyAyikAe che. A badhI AkhyAyikAone meLavavAthI sADA traNa karoDa (35000000) thAya che. ema bhagavAna mahAvIra svAmIe kahyu che. ahIM e zakA thAya che ke " dhamakathAomAM Avela AkhyAyikAo, upAkhyAyikAe ane AkhyAyikApAkhyAyikAonI kula saMkhyA eka seA pacIsa karADa (1250000000) thAya che te pachI ahI' temanI saMkhyA sADA traNa karoDa (350000000) kevI rIte kahevAmAM AvI che?" tenuM samAdhAna A pramANe karI zakAya-navA jJAtAmAM AkhyAyikA AdinI ekase sADI ekavIsa karoDa (1215000000) nI saMkhyA DhIkAmAM upara kahevAmAM AvI che, eja zrI nandI sUtra 245
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAranI saMkhyA AkhyAyAkAdika dasa dharmakathAomAM paNa kahevAmAM Avela che, A kAraNe navajJAtamAM kahevAyAne kAraNe dasa dharmakathAomAM e eka sADI ekavIsa karoDa AkhyAyikA Adika punarukata thAya che. e punarukata AkhyAyikA Adikene cheDIne bAkI rahetI AdhyAyikAonI saMkhyA sADA traNa karoDa (35000000) rahe che. e punarukta AkhyAyikAdi ne manamAM rAkhIne ja bhagavAne "vameva sapuSyALuM badhu jANakArI mavaMtati manavALo" ema kahela che. tethI ahIM keI doSa nathI. A viSayamAM be gAthAo che "paNavIsaM koDisayaM, etthaya samalakkhaNAiyA jmhaa| navanAyayasaMbaddhA, akkhAiyamAiyA teNaM // 1 // te sohijjati phuDaM, imAu rAsIuveggalANaM (viviktAnAM) tu / gNA vanniAI, pAine vijidi" 2. rUti . tene bhAvArtha A pramANe che-dharmakathAmAM Avela AkhyAyikAdikenI saMkhyA ekaso pacIza karoDa che. taomAMthI navajJAtamAM kahela samAna lakSaNevALI-samAna svarUpavALI eka sADI ekavIsa karoDa AkhyAyikAdikane bAda karavAmAM Ave te pUrvokta rAzithI bacela punarukita rahita AkhyAyikAdikanI saMkhyA sADA traNa karoDa thAya che. mULamAM eja sADAtraNa karoDa AkhyAyikAdikanuM pramANu kahela che. ahIM A pramANe sthApanA che- dharmakathAmAM Avela AkhyAyikAdikanI saMkhyA 1250000000 zodhanIya jJAtAsthita AkhyAyikAdikanI saMkhyA 1215000000 bAkI rahela AkhayikAdikenI saMkhyA 35000000 A rIte jJAtA ane dharmakathAnI saMkalita AkhyAyikAdinI saMkhyA be abaja, chetALIza kareDa pacAza lAkha (2465000000) thAya che. temAMthI eka abaja sADI ekavIsa kareDa (1215000000) punarukta AkhyAyikAdikene bAda karatAM jJAtAdharmakathAMgamAM apunarukta AkhyAyikAdikanuM pramANa eka abaja pacIza karoDa (1250000000) thAya che. A jJAtAdharmakathA nAmanA aMgamAM saMkhyAta vAcanAo che, saMkhyAta anuga dvAra che, zabdathI saMkhyAta veSTaka che. saMkhyAta zloka che, saMkhyAta nikitayo che. saMkhyAta saMgrahaNiyo che, ane saMkhyAta pratipatti che. A badhAM aMgomAMnuM chaThuM aMga che. A chaThThAM aMgamAM be zrutaskaMdha che. pahelA zrutaskaMdhamAM ogaNIsa adhyayana che. ogaNIsa (19) udezanakALa che. ane ogaNIsa (19) samudezanakALa che. zrI nandI sUtra 246
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ A aMgamAM pAMca lAkha chetera hajAra (576000) pade che. emAM saMkhyAta akSara che. ananta gama che, anaMta paryAye che, asaMkhyAta trasa che. anaMta sthAvara che, vagere padonI vyAkhyA AcArAMga sUtranuM svarUpa-nirUpaNa karatI vakhate sUtra 45mAM karavAmAM AvI che. A pramANe A "jJAtAdharmakathA" aMganuM svarUpa che. te sU0 50 | upAsakadazAMga svarUpa varNanam have sAtamAM aMga-upAsaka dazAMganuM svarUpa kahe che-"re jiM taM vIrA vAgo?" ItyAdi ziSyane prazna-sAtamuM aMga je upAsaka dazA che tenuM zuM svarUpa che? uttara--upAsake -zrAvakanI upAsakatva bedhaka je avasthAe che te upAsaka dazAo che. daza adhyayane dvArA e dazAonuM pratibaMdhaka je aMga te "upAsaka dazAMga che. A upAsaka dazAMgamAM zrAvakanAM nagaranuM varNana karAyuM che. tathA udyAnenuM ce-vyatarAyatananuM, vanakhaMDanuM, te zrAvakenA samayanA samavasaraNanuM, rAjAonuM, temanA mAtApitAonuM, temanA dharmAcA nuM, dharmakathAonuM, temanI Aloka ane paralekanI RddhivizenuM bhegA parityAganuM pratrajyAnuM, paryAyanuM, kRtaparigrahanuM-zutAdhyayananuM, tapaupadhAnanuMtapazcaraNanuM paNa varNana karAyuM che. vaLI e paNa batAvyuM che ke zIlatrataAvrata zuM che? temanuM zuM svarUpa che? ane te kevI rIte dhAraNa karAya che? viramaNa-rAgAdika bhAvathI virakti zuM che? ane te kevI rIte dhAraNa karAya che tathA tenuM zuM svarUpa che, guNa-guNavrata zuM che ane keTalAM che, ane te kevI rIte dhAraNa karAya che? paMca namaskAra sahita pratyAkhyAna kevAM hoya che ane temane kyAre ane kevI rIte dhAraNa karAya che? piSadhapavAsa piSa-puSTine je dhAraNa kare-Ape te AhAra parityAga Adine piSadha kahevAya che, tenI sAthe je rAtadivasa rahevuM te piSadhepavAsa kahevAya che. tathA zrAvakanAM agIyAra prakAranI pratimA, tathA devAdikRta upadravarUpa upasarga, saMkhanA-zarIra tathA kaSAya zrI nandI sUtra 247.
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ AdinuM zASaNa karavu, bhaktapratyAkhyAna, pAdapApagamana, devaleAkagamana, tyAMthI AvIne temanA sArAM kuLamAM janmalAbha, punaHbodhinI prApti tathA antakriyA, e adhAtu paNa temAM varNana thayu che. A aMgamAM sakhyAta vAcanAe che, saMkhyAta anuyAga dvAra che, sakhyAta veSTaka che, sakhyAta bleka che, sakhyAta niyuktiyA che, tathA sakhyAta saMgrahaNIe che, saMkhyAta pratipattiyA che. e badhAMnA atha AcArAMganuM svarUpani rUpaNa karatI vakhate sUtra 45mAM lakhAi gayA che. A aga sAtamuM aMga che. temAM eka zrutaska Mdha ane dasa adhyayana che, tathA dasa .udezanakALa ane dasa ja samundezanakALa che. temAM agIyAra lAkha bAvana hajAra (1152000) pada che. temAM sakhyAta akSara che. anantA gamAH " thI mAMDIne " evijJAttA" sudhInAM padonA artha AcArAMganuM svarUpanirUpaNa karatI vakhate lakhAI gayA che. A rIte temAM caraNu karaNanuM AkhyAna, prajJApana Adi karAyuM che. ahI "prajJAvyante " Adi pAMca padonA sa Mgraha samajI levA joie. temane a pahelAM kahevAI gayA che. A upAsaka dazAMganAM svarUpanuM varNana thayuM II sU. 51 / / 66 antakRtadazAMga svarUpa varNanam have AThamAM aMga aMtakRtadazAMganuM svarUpa kahevAmAM Ave che-- senisa aMtaLavaSAo ? " ItyAdi. prazna--he bhadanta ! AThamAM aMga aMtakRtadazAMganuM zuM svarUpa che ? uttara--tenuM svarUpa A pramANe che-jemaNe karmanA athavA kama phaLarUpa saMsAranA aMta samaye vinAza-abhAva karI nAkhyA che tee antakRta kahevAya che. e antakRtAnI avasthAenu pratipAdana karanAra adhyayanA jemAM che te aMtakRta dazAMga che. tAtparya e che ke A aMtakRta dazAMgamAM dasa adhyayana che, temAM aMtakRtAnI avasthAonuM varNana karavAmAM Avela che tethI, athavA anta kRtAnI vaktavyatA vaDe pratibaddha dasa adhyayanarUpa granthapaddhatiyA temAM che te kAraNe tenuM nAma takRta dazAMga paDayuM che. A aMgamAM, a MtakRta munienAM nagarAnu, udyAnAnu, caityonyantarAyatanAnu, vanaDAnu', samavasaraNeAnuM, rAjAAnuM, mAtA-pitAnu, dharmAcArya'nuM, dhakathAonuM, AlAka tathA paraleAkanI Rddhi zrI nandI sUtra 248
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizeSAnuM, bhAgAnAM parityAganuM pratrayAnuM paryAyAnuM, zrutAnAM adhyayananuM, tapa upadhAnAnu, lekhanAnu, bhakta pratyAkhyAnAnuM, pApApagamananuM ane 'takriyAnuM varNana karavAmAM AvyuM che. A aMgamAM saMkhyAta vAcanAe che, sakhyAta anucaiAga dvAra che. saMkhyAta veSTaka che, sakhyAta AAka che, sakhyAta niyuktiyA, sakhyAta saMgrahaNiyA ane saMkhyAta pratipattiyeA che. agAnI apekSAe A AThamu aMga che. temAM eka zrutaskaMdha che. ATha varga che. ATha uddezanakALa ane ATha samudrezana kALa che. temAM tevIsa lAkha cAra hajAra (234000) padma che, saMkhyAta akSara che. ahIMthI laine " gaLatA gamA, anaMtA padmavA, pItA tasA maLatA thAvA sAlaya--ka--niSaddhanikaaiyaa, jiNapaNNatA bhAvA, Aghavijjati paNNavijjaMti parUvijjiti daMsi - jjaMti, nidaMsijjaMti, uvadaMsijjaMti se evaM AyA evaM NAyA evaM viSNAyA " e badhAM padonA artha AcArAMga sUtranuM svarUpanirUpaNa karatI vakhate ApI dIdhA che. A rIte A aMgamAM upara kahyA pramANe aMtakRta munienI caraNa sattarI tathA karaNa sattarInuM AkhyAna, prajJApanA Adi karavAmAM Avyu che. A rIte atakRtadazAMganuM A svarUpa samajavuM | sU. para I anuttaropapAtikadazAMga svarUpa varNanam have navamAM aMganuM svarUpa varNave che. ityAdi 'se kiM taM aNuttarovavAiyadasAo0 ' zrI nandI sUtra 23 ziSya prazna-he bhadanta! anuttarapapAtika dazAMganuM zuM svarUpa che ? uttarajenA karatAM bIje kAI paNa janma zreSTha na heAya tenu nAma anuttarASapAta che. jene A anuttara papAta thAya che tee anuttarApapAtika kahevAya che. A anuttaropaSAtika dazAMgamAM anuttaropapatika muninAM nagaronuM udyAnAnuM, caityAndhyantarAyatanAnu, vanaDAnuM, rAjAonu, mAtApitAnu, samavasarAnuM, dharmAcAryAMnu, dha kathAonu, AlAka tathA paraleAkanI khAsa Rddhionu', bhAgeAnA parityAganuM, dIkSAnu', paryAyAnuM, zrutanAM adhyayananuM, duSkara tAnu, vividha avasthAevu, mAra bhikSu pratimAonuM, upasagenuM, sa MlekhanA maraNanuM, bhakta pratyAkhyAna nAmanA saMthArAnuM, pApApagamana nAmanA saMthArAnuM, anuttaroSapAtanuM-anuttara vimAnAmAM utpatti thavAnuM, vaLI tyAMthI AyuSya pUrNa thatAM cyavIne uttama kuLAmAM 249
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ temane janma thavAnuM, punaH bedhi prAptinuM tathA chevaTe mekSa prAptinuM varNana karavAmAM AvyuM che. A aMgamAM saMkhyAta vAcanAo che, saMkhyAta anuga dvAra che, saMkhyAta viSTaka che. saMkhyAta zloka che, saMkhyAta niyukti che, saMkhyAta saMgrahaNiye che, ane saMkhyAta pratipatti che. aMgenI apekSAe A navamuM aMga che. temAM eka zrataka che, traNa vargo che, traNa uddezakALa tathA traNa samudezanakALa che. temAM chetArkIza lAkha a8 hajAra (4608000) pada che. saMkhyAta akSara che. ahIM paNa "maLatA sAmA" ItyAdi pAThane artha AgaLanI jema samajI le joIe. A rIte A aMgamAM sAdhuonA caraNa ane karaNanI prarUpaNa thaI che. anuttarapapAtika dazAnuM A svarUpa che. meM sU. 53 / praznavyAkaraNa svarUpa varNanam have dezamAM aMga * praznavyAkaraNa" nuM svarUpa batAvavAmAM Ave che- re jiM naM gTTAvALArUM" ItyAdi. ziSya pUche che-he bhadanta! dazamAM aMga praznavyAkaraNanuM zuM svarUpa che? uttara-jijJAsAnA viSayabhUta padArtho ane temanuM nirvacana, e bannenA yogathI A aMga paNa "praznavyAkaraNa" nA nAme oLakhAya che. athavA prazna ane vyAkaraNa-(uttara) e bane je aMgamAM che te praznavyAkaraNa nAmanuM aMga che. A praznavyAkaraNamAM eka se ATha (108) prazno, ekaso ATha (108) aprazna ane ekaso ATha (108) ja praznAprazna che, je maMtravidyAonA prabhAvathI aMguSTha bAhu Adi, pUchavAmAM Avela viSayene uttara Ape che te maMtravidyAo ahIM prazna zabdathI gRhIta thayela che. je vidyAo maMtranI vidhi pramANe japI javA chatAM paNa vinA pUchaye ja zubha ane azubhane batAve che te aprazna che, ane emanuM ja aprazna zabdathI ahIM grahaNa thayela che. tathA je vidyAo aMguSTha AdinA praznabhAvane tathA temanA abhAvane laIne zubha ane azubhane pragaTa kare che teo praznAprazna kahevAya che, ane ahIM praznAprazna zabda vaDe temanuM grahaNa karAyela che. A badhAne saravALe karatA temanI kula saMkhyA traNa vIsa (324) thAya che. te prazna vagerene sUcita karavA mATe sUtrakAre "raM ItyAdi pade ApyA che, teo kahe che ke A aMgamAM aMguSThaprazna, bAhuprazna, Adarza prazna vagerenuM varNana karavAmAM AvyuM che. ane tenAthI atirikta aneka prakAranA je staMbhana, vidveSaNa, vazIkaraNa, uccATana Adi je vidyAtizaya che, tathA nAgasupanI sAthe ane upalakSaNathI yakSa AdikanI sAthe sAdhakane zrI nandI sUtra 250
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ je tAtvika saMvAda thAya che te divyasaMvAda che, teonuM paNa A aMgamAM varNana karavAmAM AvyuM che. A aMgamAM saMkhyAta vAcanAo che, saMkhyAta anuyoga dvAra che, saMkhyAta veSTaka che, saMkhyAta zloka che, saMkhyAta niyukti che, saMkhyAta saMgrahaNio che, tathA saMkhyAta pratipatti che. aMgenI apekSAe A dasamuM aMga che. temAM eka zrutaskaMdha che. pIstALIza uddezanakALa ane pIstALIza ja samudezanakALa che. temAM saMkhyAta-bANuM lAkha soLa hajAra (9216000) pada che. saMkhyAta akSara che. anaMta gama che, vagere pahelAM kahela vAcanA caraNa karaNa prarUpaNa sudhI ahIM samajI levI. A prakAranuM A praznavyAkaraNanuM svarUpa che. (sU. 54) vipAkazruta svarUpa varNanam have agIyAramAM aMga-vipAkakRtanuM svarUpe varNave che-"seviMda oN vivAsughaM?ItyAdi agIyAramAM aMga-vipAkazutanuM svarUpa samajavAne mATe ziSya pUche che- he bhadanta ! vipAkakRtanuM zuM kavarUpa che? uttara-zubha ane azubha karmonA paripAkanuM nAma vipAka che. A vipAkanuM pratipAdana karanAra je sUtra che te sUtranuM nAma vipAkakRta che. A aMgamAM punya ane pApaprakRti rUpa karmonA phaLasvarUpa vipAkanuM varNana karAyuM che. A vipAka tamAM dAkhavipAka pradarzaka dasa adhyayana che ane sukhavipAka pradarzaka paNa dasa adhyayana che, A rIte A vipAkazruta vIsa adhyayane vALuM che. duHkhavipAka pradarzaka adhyayanenuM nAma duHkhavipAka ane sukhavipAka pradarzaka adhyayananuM nAma sukhavipAka che. have ziSya dukhavipAkanuM svarUpa jANavAne mATe pUche che bhadanta! te duHkhavipAka zuM che? uttara-e duHkhavipAkamAM dukhavipAka leganArAonAM nagaronuM udhAnenuM, vanaSaDenuM cityenuM eTale ke attarAyatananuM, zrI nandI sUtra 251
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ samavasaraNanuM, rAjAonuM temanuM mAtApitAnuM, dharmAcAryonuM, dharmakathAonuM, aihalaukika paralaukika dhivizeSonuM, narakagamananuM, saMsAramAM janma levAnI paraMparAnuM dukuLamAM janmavAnuM, ane durlabha badhitAnuM varNana karavAmAM AvyuM che. e duHkhAne vipAka kahevAmAM AvyAM che. have ziSya sukhavipAkanuM svarUpa pUche che-he bhadanta! sukhavipAkanuM zuM svarUpa che ? uttara-sukhavipAkomAM sukharUpa phaLa bhogavanAra chanAM nagaronuM, udyAnuM, vanaSanuM, caitya-cantarAyatananuM samavasaraNanuM, rAjAonuM, temanA mAtApitAnuM, dharmAcAryonuM, dharmakathAonuM, temanI Aloka saMbaMdhI tathA paraloka saMbaMdhI RddhionuM, bhegenA parityAganuM pravrayAnuM, paryAnuM, kRtadhyayananuM, prakuSTa tapanuM, saMlekhanAnAM ArAdhanAnuM, bhakta pratyAkhyAnanuM pApa gamananuM, devaloka prAptinuM, sunI paraMparAnuM tyAMthI vIne te sukuLamAM janma dhAraNa karavAnuM, punarbodhinI prApti thavAnuM tathA temanI antakriyAnuM-mekSe pahoMcavAnuM varNana karavAmAM AvyuM che. vipAkakRtamAM saMkhyAta vAcanAo che. saMkhyAta anuyAga dvAra che, saMkhyAta veSTaka che, saMkhyAta zloka che, saMkhyAta niyukti che, saMkhyAta saMgrahaNi che ane saMkhyAta pratipatti che. aMgenI apekSAe A vipAkakRta agIyAramuM aMga che. temAM be zrutaskaMdhe che. vIsa adhyayana che, vIja uddezanakALa che ane vIsa ja samadezanakALa che. temAM saMkhyAta pada che, eTale padyanuM pramANa eka karoDa coryAsI lAkha batrIsa hajAra ( 18432000 ) che. temAM saMkhyAta akSara che. anaMta gama che, paryAya paNa anaMta che, saMkhyAta trasa che-ahIMthI laIne A prakArano vijJAtA hoya che"--ahIM sudhI samajI levuM joIe. A rIte A aMgamAM sAdhuonI caraNasattarI ane karaNasattarI prarUpita karavAmAM AvI che. vipAkakRtanuM A svarUpa che. e sUtra 55 che dRSTivAdAMga bheda varNanama have sUtrakAra pravacana puruSanA bAramAM aMga-dRSTivAdanuM svarUpa batAve che. "je pa saM riddhivANa0" ItyAdi ziSya pUche che-he bhadanta! daSTivAda ke je bAramuM aMga che tenuM zuM zrI nandI sUtra 252
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhazreNikAparikarma varNanam svarUpa che? uttara--temAM danAnuM athavA sanayAnI dRSTienuM kathana karAyuM che tethI tenuM nAma dRSTivAda paDayu che. A dRSTivAda aMgamAM samasta jIvAdika padArthonI athavA dharmAstikAyAkrikeAnI prarUpaNA karavAmAM AvI che. A aMga saMkSiptamAM pAMca prakAranuM che. te prakAro A pramANe che-(1) parikarma, (ra) sUtra, (3) pUrvagata, (4) anuyAga ane (5) cUlikA. jo ke A AkhuM dRSTivAda aMga vicchinna thaI gayu che teA paNa je kaMI upalabdha thayu che. te viSe thoDu lakhavAmAM Ave che. ziSya pUche che--he bhadanta parikamanuM zuM svarUpa che ? uttara-sUtrAdikAne grahaNa karavAnI cAgyatA prApta karavI athavA a avasthita vastunA guNAdhAna karavA tene parikama kahe che. A parikamanA hetu hovAthI zAstra paNa parikam zabdathI vyavahata thaI gayuM che. e rikama sAta prakAranA jevAM ke--(1) siddhazreNikAparikama (2) manuSyazreNikAparika, (3) pRSTa zreNikAparikama, (4) avagADha zreNikAparikama, (5) upasa'pAdanazreNikA parika, (6) viprahANazreNikAparika, tathA (7) vyutAcyutazreNikAparikama, have ziSya pUche che he bhadanta ! siddha zreNikAparikamanuM zuM svarUpa che ? uttarasiddha zreNikA parikama nIce pramANe cauda prakAranuM kahela che-- manuSyazreNikA parikarma varNanama (1) mAtRkApadya, (2) ekAthiMkapanna, (3) atha pada, (4) pRthagAkAzapa4, (5) ketubhUta, (6) rAziddha, (7) ekaguNa, (8) dviguNa, (9) triguNa, (10) ketubhUta, (11) pratigraha, (12) saMsArapratigraha, (13) naMdAvarta ane (14) siddhAvata. A prakAranuM A siddhazreNikAparikarmanuM svarUpa che. ziSya pUche che-manuSyazreNikAparikamanuM zuM svarUpa che ? uttara--manuSyazreNikAparikama paNa nIce pramANe cauda prakAranuM che-(1) zrI nandI sUtra 253
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRzreNikAparikarmavarNanam / avagADhazreNikA parikarma varNanam mAtRkApada, (2) ekArthikapada, (3) arthapada Adi tera bheda siddhazreNikAparikama jevAM ja che, phakta codamAM bhedanuM nAma manuSyAvata che. A manuSya zreNikAparikarmanuM svarUpa che. A bannene bhedane saravALo karatAM kula aphUvIsa (28) bheda thAya che. bAkInA pRSThazreNikAparikarmathI mAMDIne myutAgrutazreNikAparikama sudhInA je pAMca bheda rahe che te dareka agIyAra agIyAra prakAranA che, te pratyekamAM "pRthagAkAzapada thI mAMDIne daza daza bhedate AgaLa kahyA pramANe ja che, antima eka eka bheda pita-pitAnA nAma pramANe svataMtra che, te batAvavAmAM Ave che-pRSTa avagADhazreNikA parikarmaNa upasampAdana zreNikAparikarmaNo viprahANa zreNikAparikarmaNa mrutApyuta zreNikAparikarmaNazca nirUpaNam zreNikAparikarmanA "pRthagAkAzapada " thI mAMDIne "nAvatta sudhI dasa ane agIyArame "pRSTAva" bheda che. e ja pramANe avagADhazreNikAparikarmane agIyAra bheda "avagADhAva' che. upasaMpAdana zreNikAparikamane agIyArame bheda "upasaMpAdanAvI che, viprahANazreNikAparikamane agIyArame bheda viprahANAvata" che. tathA yutAzrutazreNikAparikamane agIyArame bheda "gyatAcutAva " che. A rIte e pAMcenA bhedono saravALo paMcAvana (55) thAya. A rIte 14-14-11-11-11-11-11 e badhA maLIne parikarmane tyAsI (83) bheda thAya che. parikana e sAta bhedamAM AdinA je cha bheda che te, saMgraha, vyavahAra, RjusUtra, tathA zabdAdi e cAra nathI yukta hovAthI catuSkanAyaka che, arthAt svasAmayika che. tAtparya e che ke nigamanaya-sAMjhAhika ane asAMjhAhika bhedathI be prakAra che, temAM sAMgAhikanayane saMgrahanayamAM samAveza thaI jAya che, ane asAMgAhikanayane vyavahAranayamAM samAveza thAya che. zabda, samabhirUDha ane evabhUta e traNa nayane "zabdAdi" e nAmathI eka ja naya gaNela che. A rIte saMgraha, vyavahAra, jusUtra ane zabdAdirUpa cAra nothI yukta che parikama na vicArathI svasAmayika che. tathA sAta parikama, samasta vastuone zrI nandI sUtra 254
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAtmaka mAnanAra trirAzika dvArA saMmata che. trirAzikamatavALA samasta vastuene syAtmaka mAne che, tenA manamAM-(1) jIva (2) ajIva (3) jIvAjIva, (1) leka (2) aleka (3) lokAleka, (1) sata (2) asat (3) sadasat - ItyAdirUpathI padArthone vibhAga karavAmAM Avyo che. tathA jyAre nAne vicAra karAyo che tyAre paNa tenI bAbatamAM evuM ja kahela che ke naya, (1) dravyArthika, (2) paryAyArthika ane (3) ubhayArthika e bhedethI traNa prakArane che. A rIte sAte parikanA bhede ekatra karatAM kula tyAsI bheTa thAya che. A parikamanuM svarUpa che. (1). sUtra bhedavarNanam ziSya pUche che-he bhadanta ! daSTivAdane je bIje bheda "sUtra che tenuM zuM svarUpa che? uttara-sUtra nIce pramANe bAvIsa (22) prakAranA che-(1) RjusUtra, (2) pariNatA pariNata, (3) bahubhaMgika, (4) vijayacarita, (5) anaMtara, (6) paraMpara, (7) AsAna, (8) saMyutha, (9) saMbhinna, (10) yathAvAda,(11) sauvastika, (11) naMdAvarta, (13) bahula, (14) pRSTapRSTa, (15) vyAva7, (16) evabhUta (17) drikAvatta, (18) vartamAnapada, (19) samabhirUDha (20) sarvatebhadra, (21) praziSya, ane (22) duSpatigraha. A bAvIsa sUtra jainasiddhAMta anusAra chinna chedanayika che. je naya chedathI-pada chedathI chinna padanA- kagata judA judA padanA arthano bodhaka thAya che te chinnachedanaya che. jemake "dho maMda"i A zleka che. A kaleka sUtrArthanI apekSAe bhinna bhinna padavALe che. temAM tenA arthane samajAvavA mATe dvitIya zlokamAM Avela padanI jarUra paDatI nathI, tenuM tAtparya e che ke je zlokanA arthane bedha eja zlekamAM rahela bhinna bhinna pade dvArA thaI jAya che, tene samajavAne mATe bIjA kSetramAM Avela padanI jarUra paDatI nathI ane bIjA lokonA padanI tyAM AvRtti ja levI paDatI nathI. e badhA zloka chinnacchedanayika kahevAya che. tathA AjIvikamatA zrI nandI sUtra 255
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ nusAra e bAvIsa sUtra achinaccheda nayika che. tenuM tAtparya e che ke te AjusUtrAdika bAvIsa sUtra pota-potAnA arthanA bedhaka thavAne mATe eka bIjAnAM padanI apekSA rAkhe che. jemake "dho maM&imuzi" A leka chinnacchedanayanI apekSAe pitAnA arthane bedha svataMtrarUpe kare che. paNa te acchinnaccheda nayanI apekSAe A zleka pitAnA arthane baMdha karAvavAne mATe dvitIya zlokamAM Avela padenI apekSA rAkhe che, tathA dvitIya sloka pitAnA arthane bodha karAvavAne mATe prathama zlokanI apekSA rAkhe che, evI mAnyatA AjIvaka siddhAMtane mAnanArAonI che. tathA A jusUtrAdika bAvIsa sUtra dravyArthika, paryAyArthika, ane ubhayArthika, e traNa nAnI apekSA vALa che, evI mAnyatA bairAzika matavALAonI che. tathA A bAjusUtrAdika bAvIsa sUtra catuSkanayavALAM che. evI mAnyatA jina siddhAMta-mAnanArAonI che. saMgrahanaya, vyavahAranaya, RjusUtranaya ane zabdAdinaya e cAra naya che. jaina siddhAta sUtranI paramparA pramANe te bAvIsa sUtra A cAra navALAM che, evI mAnyatA svasAmAyika che. A rIte e badhI mAnyatAo pramANe sUtranA aThayAsI (88) prakAra thAya che. chinnache. dunaya, acchinna chedanaya, catuSkanaya ane vinaya e cAremAM china chedanaya, ane catunaya e banne svasiddhAMta-jaina siddha ta saMmata che, achinnachedanaya, AvakasaMmata che, ane trinaya vairAzikasaMmata che. e badhAM sUtra che, eTale daSTivAdanA bIjA "sUtra" nAmanA bhedanuM svarUpa che. (2) pUrvagata bhedavarNanam have daSTivAdanA trIjA bheda. "pUrvagata" nuM svarUpa varNave che-" fi taM pu ?" ItyAdi. ziSya pUche che-daSTivAdane je trIje bheTa "pUrvagata che tenuM zuM svarUpa che? uttarapUrvagata cauda prakAranuM che. tIrthakara prabhu tIrthapravartanane samaye gaNadharane mATe sauthI pahelAM sakaLa sUtranuM AdhArabhUta hevAthI pUrvagata sUtrAthanI ja prarUpaNa kare che, tyAra bAda gaNadhara bhagavAna sauthI pahelAM pUrvagata sUtra ja race che. tyAra pachI AcArAMga Adi "savela mAthA po" ema ja kahevAmAM Ave che te kramanyAsanI apekSAe ja kahela mAnavuM joIe. akSara racanAnI apekSAe te pUrvagata zrata ja sauthI paheluM che. pachI bIjAM aMga-AzA. rAMga Adi. pUrvagata kRtanA cauda prakAra che-(1) utpAdapUrva, (2) agrAyaNI zrI nandI sUtra 256
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrva, (3) vIryapravAdapUrva, (4) astinAstikavAdapUrva, (5) jJAnapravAda pUrva, (6) satyapravAda pUrva, (7) AtmapravAdapUrva, (8) karmapravAda pUrva, 9) pratyA khAnapravAda pUrva, (10) vidyAnupravAdapUrva, (11) avadhyapUrva, (12) prANAyupUrva, (13) kriyAvizalapUrva, (14) tathA lekabindusArapUrva. (1) utpAdapUrvamAM samasta dravyuM ane temanI paryAnI utpAda bhAvane laIne prarUpaNa karela che. tenA padenuM pramANa eka karoDa che. (2) agrAyaNIya nAmanA bIjAM pUrvamAM samasta jIvAdika dravyanuM, temanI paryAnuM, ane jIvavizeSInuM pramANa varNavyuM che, temAM cha nuM lAkha 600000) pade che. (3) trIjA vIryapravAda pUrvamAM karma sahita ane karma rahita jIvonuM tathA ajInuM varNana thayuM che. temAM (70) sIttera lAkha pade che. (4) cethA astinAsti pravAda pUrvamAM syAdvAda siddhAntAnusAra e batAvyuM che ke lokamAM je kaMi paNa che te kaI apekSAe nAstirUpa che ane kaI apekSAe astirUpa che. temAM sAITha (60) lAkha pade che. (5) pAMcamAM jJAnapravAda pUrvamAM matijJAna Adi pAMca bhedanI prarUpaNa thaI che. temAM eka karoDamAM eka nyUna para che. (6) chaThThAM satyapravAda pUrvamAM satya eTale saMyama athavA satyavacananA bhedasahita ane pratipakSa sahita varNana thayuM che. tenA padanuM pramANa eka karoDa ane chanuM che. (7) sAtamAM AtmapravAda pUrvamAM nAnI mAnyatA pramANe Atma dravyanuM aneka prakAre varNana thayuM che. tenA padenuM pramANa chavIsa (26) karela che. (8) AThamAM karmapravAda pUrvamAM jJAnAvaraNIya Adi ATha prakAranAM kamanuM prakRti, sthiti, anubhAga tathA pradeza Adi bhede dvArA ane bIjA paNa uttarottara bhede dvArA varNana karAyuM che. tenA padanuM pramANa eka karoDa eMsI hajAra che. (9) navamAM pratyAkhyAna pravAda pUrvamAM samasta pratyAyAnanAM savarUpanuM varNana karavAmAM AvyuM che. tenA padanuM zrI nandI sUtra 257
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramANu coryAsI (84) lAkha che. (10) dasamAM vidyAnuM pravAdapUrvamAM vidyAonA aneka atizayanuM varNana karAyuM che, tenA padanuM pramANa eka kareDa dasa lAkha che. (11) agIyAramAM avadhyapravAda pUrvamAM jJAna, tapa, ane saMyama tathA zubhaga e badhAM zubhaphaLa pradAyaka hoya che, tathA prasAda Adi je aprazasta che te azubhaphaLa denAra che. A viSayanuM varNana karAyuM che. temAM chavIsa karoDa (200000000) pade che, (12) bAramAM prANAyupUrvanAM Ayu ane prabhunA tathA bIjA praNenuM bhedasahita varNana thayuM che temAM padenuM pramANa eka karoDa chappana lAkha che. (13) teramAM kriyAvizAlapUrvamAM kAyikI Adi kiyA nA bhedanuM tathA saMyama kriyAo ane chaMdakriyAonA bhedonuM varNana thayu che. temAM nava karoDa pade che. (14) caudamuM je kabindusArapUrva che te akSara para bindunA jevA AlokamAM athavA zratakamAM sarvottama manAyuM che temAM sarvAkSara saMnipAta labdhi Adi labdhionuM varNana che, temAM sADA bAra koDa pade che. nizcita athadhakArathI pratibaddha adhyayananA je je graMthavizeSa hoya che tenuM nAma vastu che. utpAda pUrvanI dasa vastu che. tathA cAra cUlikA vastu che. daSTivAdanA parikarma, sUtra, pUrvagata, ane anuMyega e cAra bhedamAM je artha kahevA na hoya te arthane saMgraha karanArI je granthapaddhati che te cUDA zabdano vAcyArtha che. cUDAnA jevI je hoya te cUlikA kahevAya che. kayAMka kayAMka "zuM" ane "" mAM bheda manAto nathI, tethI cUDikA ke cUlikA eka ja che. temanI vastunuM nAma cUlikA vastu che (1) bIjA agANIya pUrvanI cauda vastuo tathA bAra cUlikA vastuo che (2). trIjA vIryavAda pUrvanI ATha vastuo tathA ATha ja cUlikAvastuo che. (3). ce thAM astinAsti pravAda pUrvanI aDhAra vastuo tathA dama cUlikA vastuo che (4). pAMcamAM jJAnapravAda pUrvanI bAra vastuo che (5) (5). chaThThA satyapravAda pUrvanI be vastue che (6). sAtamA AtmapravAda pUrvanI bheLa vastuo che (7). AThamAM karmapravAda pUrvanI trIsa vastue che (8). navamAM pratyA khyAnapUrvanI vIsa vastuo che ). dasamAM vidyAnupravAda pUrvanI paMdara vastuo che (10). agIyAramAM avadhyapUrvanI bAra vastuo che (11). bAramAM prANAyu. pUrvanI tera vastuo che (12). teramAM kriyAvizAlapUrvanI trIsa vastuo che (13). caudamAM lekabindusArapUrvanI pacIsa vastuo che evuM jinendra deve kahela che. eja viSaya saMkSiptamAM "ra ro" ItyAdi gAthAo dvArA spaSTa samajAvyuM che. A pramANe A pUrvagatanuM svarUpa che. (3) zrI nandI sUtra 258
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlaprathamAnuyoga varNanam ,, have cothA bheda-anuyAganuM svarUpa kahe che-"se tni ta... zraLuone " ItyAdi. ziSya pUche che--he bhadanta! anuyAganu zu svarUpa che? uttara----sUtrane je peAtAnA abhidheyanI sAthe anukULa athavA anurUpa sabadha hoya tenuM nAma anuyAga che. eTale ke sUtrano anukULa artha karavA tene anuyAga kahe che. A anuyAga e prakArano che-mUlaprathamAnuMyeAga ane gADikAnuMyeAga. ziSya pUche che-mUlaprathamAnuyAgana' zu' svarUpa che ? uttara--mUlaprathamAnuyAgamAM ahIMta bhagavAnanA pUrvabhavAnuM, devale kamAM temanI utpatti thavAtu, temanA Ayunu, devaleAkathI temanA cyavananu, temanA janmanu, temanA abhiSekanuM, temanI rAjalakSmI-vibhUtinu, temanI pramajyAnu temanI gheAra tapasyAnu, temane kevaLajJAna pedA thayAnu temanA tI pravata nanuM, temanA ziSyAnuM, temanA gaNeAnuM temanA gaNadharAnuM, temanI AryAnuM, ane AryAnA gacchanI pravRtinIonuM, temanA caturvidha saMdhanAM paramANunu, kevaLajJAnIonuM, mana:paryaMca jJAnIonuM, adhijJAnIonu, samasta zrutajJAnIAnuM, vAdIonuM, anuttara vimAnAmAM utpatti thavAnuM, uttaravaikriya labdhidhAriyAnuM, tathA jeTalA siddha thayAM che temanuM, tathA je jeTalA kALa sudhI pAdapepagamana karyuM te kALanuM, tathA jeo jyAM jeTalAM anazana karIne aMtakRta kevaLI thayAM che, je munivarAmAM uttama che, je ajJAnanA samUhathI rahita thaIne anuttara mekSasukhane pAmyAM che, temanuM varNana thayu che. tathA A varSoMnA uparAMta bIjA paNa Aja prakAranA jIvAdika padArthanuM paNa temAM varNana karAyu' che. A prakAranu A mUlaprathamAnuyAganuM' svarUpa che. vaLI ziSya pUche che ke bhadanta ! gaDhikAnuyAganuM zuM svarUpa che? zrI nandI sUtra 259
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaNDikAnuyoga varNanam uttara-gaDikAnugamAM, eTale eka arthanA adhikAravALI graMtha paddhatine caMDikA kahe che. temanA anuyega-arthakathana vidhine gaMDikAnuga kahe che, temAM kulakara gaMDikA-temAM vimalavAhana Adi kulakaranA pUrvajanma Adi viSaya para prakAza pADavAmAM AvyuM che, tIrthakara caMDikA-temAM tIrthakaronA pUrvajanma Adi viSayanuM vivecana karyuM che. cakravarti gaMDikA-temAM cakravartIonA janma AdinuM, varNana thayuM che. darzAha caMDikA-temAM samudravijayathI mAMDIne vasudeva sudhInA yAdava vaMzavALAonA janma AdinuM varNana karyuM che. eja rIte je baLadeva gaDikA, vAsudeva caMDikA, gaNadhara gaMDikA, bhadrabAhu caMDikA, tapa karma gaMDikA, harivaMza caMDikA, utsapiNa gaMDikA che temAM te te viSayanuM varNana karela che. citrAntara ga DikA-RSabha ane ajitanAthanA vacagALAnA samayamAM temanA vaMzaja je nRpatio hatA ke jemanI ekSaprAptirU5 gati sivAya bIjI keI gati ja na hatI. temanI te mokSagatinI prAptinuM varNana karanArI je gaMDikA che tenuM nAma citrAntara gaMDikA che. tathA devagati, manuSyagati, tiryaMcagati, ane naraka gatimAM jIvanA vividha prakAranA paribhramaNanuM pratipAdana karanArI vidhinuM nAma "3Amara nara nircA nirayAtti cAmara vividha dinAnA" che. temAM A prakAranI gaMDikAo sAmAnya-vizeSarUpe vaNita thaI che. A prakArane gaMDikAnuga che. (4) zrI nandI sUtra 260.
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUlikA varNanam have sUtrakAra daSTivAdanA pAMcamAM bhedanuM varNana kare che-"je piM te jUkiyA?" ItyAdi ziSya pUche che--he bhadanta! cUlikAonuM zuM svarUpa che? uttara-utpAda pUrva, agrAyaNIya pUrva, vIrya pravAda pUrva ane astinAstipravAda e cAra pUrvonI to cUlikAo che; ane bAkInA pUrvenI cUlikAo nathI. A cUlikAonuM svarUpa che. (5) daSTivAda aMganI saMkhyAta vAcanAo che, saMkhyAta anuga dvAra che, draSTivAdAMgasya vAcanADhipramANa varNanama saMkhyAta veSTaka che, saMkhyAta loka che, saMkhyAta pratipattio che, saMkhyAta niyuM. tio che, saMkhyAta saMgrahaNio che, aMgenI apekSAe A daSTivAda bAramuM aMga che. temAM eka zrataska dha che,cauda pUrva che, saMkhyAta vastuo che, saMkhyAta cUla vastuo che, saMkhyAta prAbhUta che. prabhu e (granthAMzavizeSanuM nAma che.) saMkhyAta prAkRta prAbhUta che. graMthAMzavizeSanA aMza vizeSane prAkRtaprAkRta kahe che. saMkhyAta prAbhUtikAe che, saMkhyAta prAbhUta-prakRtikAo che. tenAM padenuM pramANa paNa saMkhyAta batAvyuM che. saMkhyAta akSara che, anaMta gama che, anaMta paryAye che, asaMkhya trasa che, anaMta sthAvara che. e badhA uparyukta trasAdi padArtha jinendra dvArA prarUpita thayAM che. tathA dravyAyika nayanI apekSAe santutirUpe avicchinna hovAne kAraNe nitya che, tathA paryAyArthika nayanI apekSAe pratisamaya pariNamanazIla hovAne kAraNe anitya che, sUtramAM ja grathita hovAne kAraNe nibaddha che, tathA-niyukita, saMgrahaNI, hetu ane udAharaNa Adi dvArA pratiSThita hevAnA kAraNe nikAcita che, A aMgamAM e badhA padArtha AkhyAta thayA che, prajJApita Adi thayela che. zrI nandI sUtra 261
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ " AyAyamse " Adi kriyApadonA artha pahelAM AcArAMganA varNana vakhate sU. 45 pistAlIsamA spaSTa karAyA che. "sa (mAtmA' Adi padAthI A aMganA adhyayananuM' phaLa tathA jJAnanu' phaLa pragaTa karela che. A rIte A aMgamAM sAdhue nAM caraNakaraNanI prarUpaNA karavAmA AvI che (6). A dRSTivAda-aMganuM svarUpa che. A pramANe AcArAMgathI laine dRSTivAda sudhInA samasta gaNipitakarUpa dvAdazAMga che. | s. 56 || dvAdazAMgagata bhAvAbhAvadi padArtha varNanam dvAdazAMgInA svarUpa varNana rUpa viSayanA upasa'hAra karatAM sUtrakAra kahe che. " dhruvempi. " ityAdi-- A dvAdazAMga rUpa gaNipiTakamAM jIva ane pudgalA anaMta hAvAthI anaMta bhAva che, tathA anaMta abhAva che-eka bhAva-padArtha anya bhAvarUpe rahetA nathI, te kAraNe samasta bhAva parasparamAM eka bIjAnA rUpamAM abhAvatAne pAme che. tethI abhAvAnI anaMtatA che. anaMta hetu che--jijJAsAnA viSayabhUta dhamaviziSTa arthanA je medha karAve che te hetu kahevAya che. te hetue vastuonA anantadharmAtmaka hovAthI, tathA hetuyukta ana Mta dharmaviziSTa anaMta vastuonA edhika hAvAthI ananta che, tethI hetumAM ana MtatA che. tathA anaMta mahetu che-eka eka hetu yukta eka eka dharmaviziSTa vastunI medhakatA khIjAmAM nahAvAthI eka hetu bIjAnI prati ahetu thai jAya che tethI ananta ahetu che, tathA ananta kAraNa che-ghaTaTAdi ananta kAryAnA niSpAdaka mATInA piMDatantu Adi ananta kAraNu che. tathA anata akAraNa che -tantu ghaTa (ghaDA) nuM kAraNa nathI hAte, smRtpita ghaTanuM kAraNa nathI heAtA, A rIte ekanI anyanA prati kAraNutA na hovAthI kAraNamAM anatatA che. tathA anata jIva, anaMta ajIva.-yakAdika, anaMta bhavasiddhika, ana ta abhava siddhika, anaMta siddha, anata asiha, e badhAnu varNanakarAyu che.ApUrvokta ane sUcita karavAvALI gAthA sUtrakAra kahe che.: mAmamAva ! ItyAdi A dvAdazAMgamAM bhAva, abhAva, hetu, ahetu, jIva, ajIva, bhavika ( bhavasiddhika), alavika ( abhavasiddhika), siddha ane asiddhanu prarUpaNa karavAmAM Avyu che. zrI nandI sUtra 262
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAdazAMgavirAdhanArAdhanA janita phala varNanam have sUtrakAra A dvAdazAMganI ArAdhanA ane virAdhanAthI thavAvALA traikAlikaphaLa kahe che- kutterthI yuvAsaMi0 ' ityAdi. ga A dvAdazAMgarUpa gaNapaTakanI bhUtakALamAM virAdhanA karIne anaMta jIve e naraka, tiryaMca, manuSya, tathA deva e cAra gativALA sasArarUpa gahanavanamAM ribhramaNa karyuM che. tenuM tAtparya e che ke bhUtakALamAM jamAlinA jevAM anaMta evAM jIve thayAM che ke jemaNe dubhiniveza vaza khIjI rIte prarUpaNA Adi dvArA sUtrAjJAnI virAdhanA karI che. e virAdhanA janya pApane pariNAme temane catu tirUpa bhayaMkara sa'sAravanamAM paribhramaNa karavuM paDayu che. tathA geASThamAhila, daMDI. terahapaMthI, Adi keTalAka evAM jIva thayAM che ke jemaNe sUtrAnI AjJAnu khATAM abhiprAyane kAraNe judI rIte prarUpaNa karyuM" che. e bhayaMkara virAdhanA janya pApanuM pariNAma temane paNa ahI bhegavavuM paDayu che. tathA sUtra artha ane banne AjJAnI jemaNe virAdhanA karI che evAM paNa aneka thayAM che ane temane paNa A virAdhanA janya pApenI eja pariNAma leAgavavuM paDayuM che. eja prakAre A dvAdazAMgarUpa gaNaSaTakanI dubhiniveza vaza bIjI rIte prarUpaNA karIne A vartamAna kALamAM paNa keTalAMka evAM jIva che ke je catutivALA saMsArakAnanamAM paribhramaNa karI rahyAM che. eja rIte bhaviSya kALamAM paNa ana Mta jIva evAM thaze ke je dubhinaveza vaza A dvAdazAMgarUpa gaNipiTakanI virAdhanA karIne A catutivALA sa'sArarUpa gahanavanamAM paribhramaNa karaze. tathA bhUtakALamAM evAM paNa anaMta jIva thayAM che ke jemaNe sUtra, atha ane ubhayanI samyak ArAdhanA karI che ane e rIte teo catutirUpa saMsAra vanane tarI gayAM che. eja rIte vartamAna kALamAM paNa evAM saMkhyAta bhavya jIvA che ke je dvAdazAMgarUpa gaNipiTakanI samyak ArAdhanA karIne A saspeMsArarUpa gahana vanane pAra karI rahyAM che. eja rIte bhaviSyakALamAM paNa anaMta jIva dvAdazAMgarUpa gaNipiTakanI ArAdhanA karIne saMsAravanane eLa MgI jaze. zrI nandI sUtra 263
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAdazAMgasya dhRvatvAdi pratipAdanam have A dvAdazAMgarUpa gaNipiTakanI zaikAlika sattAnuM sUtrakAra batAve che" caM duvA saMja" ItyAdi A dvAdazAMgarUpa gaNipiTaka keI paNa samaye na hatuM evI vAta nathI, kAraNa ke te anAdi che. ane anAdi hovAthI e kaI paNa samaya na hatuM ke jyAre tenuM astitva na hoya. tathA vartamAnamAM paNa e kaI samaya nathI ke je samaye tenuM astitva na hoya, tathA bhaviSyakALamAM paNa evA keIsamaya nahIM Ave ke jyAre tenuM astitva nahIM haiya, bhAvArtha e che ke A dvAdazAMgarUpa gaNipiTaka bhUtakALamAM hatuM, vartamAnakALamAM che, ane bhaviSyakALamAM paNuM raheze, eja vAta "amUra, mAri = mavati =" A kriyApade dvArA darzAvavAmAM AvI che, tethI dvAdazAMgarUpa gaNipiTaka traNe kALamAM rahevAne kAraNe (1) dhruva-sthira, (2) niyata-nizcita, (3) zAzvata, (4) akSaya-kSaya rahita, (5) avyaya, (6) avasthita ane (7) nitya mAnavAmAM AvyuM che. e prava Adi zabda hetu hetumabhAvathI ahIM vyAkhyAta thayAM che. A dvAdazAMgarUpa gaNita piTakane sumeru parvata AdinA jevuM dhruva kahela che (1). paMcAstikAmAM jema lokavacana nizcita che eja rIte prava hovAne kAraNe A dvAdazAMga paNa niyatarUpa vALuM manAyuM che (2). samaya, AvalikA AdimAM jema kALa vyavahAra zAzvata manAya che eja prakAre te paNa niyata levAthI zAzvata manAyuM che (3). hajAre vAcanAo Adi devA chatAM paNa tene kadI kSaya thato nathI, jema gaMgA, siMdhu Adipa pravAha nIkaLate rahevA chatAM paNa patra sarovara akSaya che, tema hajAre vAcanAo Adi devA chatAM paNa dvAdazAMgane kadI kSaya thato nathI mATe tene akSaya kahela che (4). akSaya hovAne kAraNe te avyaya batAvela che, jema mAnu zrI nandI sUtra 264
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ SottaranI bahAra samudra avyayarUpe ja che eja prakAre A dvAdazAMga paNa akSaya hAvAne kAraNe anyayarUpavALu kahela che. (5). jema peAtAnA pramANamAM ja budvIpa Adi avasthita che eja pramANe A dvAdazAMga paNu avasthita che (6). ane te kAraNe te AkAzanI jema nitya che (7). eja vAtane sUtrakAra dRSTAMta dvArA samajAve che--(1) jIvAstikAya, (2) puddagalAstikAya, (3) dharmAstikAya, (4) adharmAstikAya ane (5) AkAzAstikAya. e pAMca astikAya dravya jema bhUtakALamAM kadI na hatAM, vartamAnakALamAM nathI, tathA bhaviSyakALamAM haze nahI', evI vAta azakaya che eTale ke te bhUtakALamAM hatAM, vartamAna kALamAM che ane bhaviSya kALamAM raheze, te kAraNe teone jema dhruva, niyata, zAzvata, akSaya, avyaya, avasthita ane nitya mAnyAM che eja pramANe A dvAdazAMgarUpa gaNapiTaka paNa kadI na hetuM evI vAta nathI, vartamAnamAM nathI evI paNa vAta nathI, ane bhaviSyamAM nahIM rahe evI vAta paNa nathI, parantu hatuM, che, ane raheze. te kAraNe te acala, dhruva Adi vizeSaNeAvALuM hAvAthI avasthita ane nitya che. A rIte sUtrakAre pahelAM niSedhamukhe temAM traikAlika sattAnuM samarthana karyuM ane have temaNe " AmUkhya mati jmaniSpatti 2" e kriyApado dvArA tenuM vidhimukhe samarthana karyuM che, tethI A kathanamAM ahIM' punaruktinI AzaMkA karI zakAtI nathI. A dvAdazAMga sa kSepamAM cAra prakAre che. te cAra prakArA, dravyathI, kSetrathI, kALathI ane bhAvathI jANavA joie dravyathakI upayAgavAna zrutajJAnI samasta dravyeAne jANuM che, jue che. kSetra thakI upayAgavAna zrutajJAnI samasta kSetrAne jANe che. jIe che. kALathakI upayeAgavAna zrutajJAnI samastakALane jANe che, jue che, bhAvathakI upayAgavAna zrutajJAnI samasta bhAvAne jANe che, jue che, (s0 57) zrI nandI sUtra 265
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAstropasaMhAraH "6 have sUtrakAra zAstranA upasa`hAra karatA saMgraha gAthAe kahe che. avala saLI 2 ItyAdi (1) akSarazruta, (2) sannizruta, (3) samyakazruta, (4) sAdikazruta (5) saparyavasitazruta, (6) gamikazruta ane (7) aMgapraviSTazruta e zrutanA sAte bheda pAta peAtAnA pratipakSa yukta che. jemake akSarazrutanuM pratipakSa anakSarazrata, sajJi zrutanu pratipakSa asa'nizruta, samyak zrutanu' pratipakSa mithyAtvazruta, sAdikazrutanu pratipakSa anAdizruta, sapavatinuM pratipakSa aparyavasita zruta, gamikanuM pratipakSa agamikazruta tathA agapraviSTanuM pratipakSa anagapraviSTa, A rIte zruta jJAnanA te coda (14) bheda che. temAM je zrutane! Adi che te sAdikazruta che, jenu pavasAna-a'ta che te sapa vasita zruta che. sadazapADavALuM zruta gamika zruta che. ane AcArAMga AdithI laIne dRSTivAda sudhInA samasta zruta aMga praviSTa zruta che // 1 // << Ama satya.''ItyAdi. buddhinA ATha guNeAthI yukta thaIne je manuSyA dvArA AgamazAstranuM jJAna prApta karAya che. enu' nAma zrutajJAna lAbha che, evuM dhIra, vIra zrutakevaLIenu kathana che. buddhinA ATha guNu nIcenI gAthA dvArA sUtrakAra pote hamaNA ja pragaTa karaze. -bA-- yathAvasthita prarUpaNA rUpa maryAdA pUrvaka gama- jIvArdika padmAne jenA dvArA jANavAmAM Ave che tene bALama kahe che. AgamanI jo A pramANe vyutpatti karavAmAM Ave te te vyutpattilabhya artha avadhijJAna mana:paryaM yajJAna tathA kevaLajJAnamAM paNa ghaTAvI zakAya che, kAraNa ke temanAmAM paNa yathAvasthita prarUpaNArUpa maryAdA rahela che. A rIte A vyutpattilakSya arthamAM ativyApti doSanA prasaMga Ave che, te A prasaMga ahIM upasthita na thAya te mATe AgamanI sAthe sUtrakAre zAstrapadanA upayAga karyo che. adhi jJAna Adi jJAnazAstro nathI. " zAyareDanena vRtti zAstram '' jenA dvArA zikSA zrI nandI sUtra 266
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ apAya te zAstra kahevAya che. e te pratyakSa jJAna che. zAstra pakSa jJAna che. SaSThitaMtra Adi kuzAstromAM AgamatAne niSedha karavAne mATe zAstranI pahelAM Agama zabda mUkyo che. vyavahAramAM SaSTitaMtra Adika zAstrarUpe manAya che paNa te Agama nathI, anAgama che. A rIte yathAvasthita arthonuM prarUpaka je zAstra che tenuM jJAna ja AgamazAstra jJAna che. ane te AgamajJAna je AtmAmAM thaI gayuM che e ja zratajJAna lAbha che. evuM kathana vratapAlanamAM daDhapratijJa evAM cauda pUrvadhArI munirAjonuM che. tenuM tAtparya e che ke jinapraNita pravacananA arthanuM parijJAna ja paramArthataH zrutajJAna che, anya praNita zratanuM jJAna zrutajJAna nathI..ArA, have buddhinA ATha guNo batAve che-"suraH60" ItyAdi- (1) vinita thaIne gurunAM vacanene sAMbhaLavAnI IcchA rAkhavI, athavA gurunI sevA karavI, (2) guru dvArA pAThita pAThamAM saMzaya AvatAM ghaNI namratApUrvaka gurujananuM mana harSita karatAM saMzayanuM nivAraNa karavA mATe pharIthI pUchavuM, (3) pUchatAM gurujana je kahe te sAvadhAnIthI sAMbhaLavuM, (4) pachI pUchela viSayanuM zabda ane arthapUrvaka avadhAraNa karavuM, (5) pachI pUrvApara virodhana Ave te rIte tenI paryAcanA karavI, (6) pachI tene nizcaya kara, (7) kAlAntare paNa te viSaya bhUlAya nahIM te rIte tene dhAraNa kare, (8) ane dhAraNA pramANe zAstrokata anuSThAnane potAnA jIvanamAM utAravuM, e buddhinA ATha guNa che. e ATha guNa zrutajJAnAvaraNIya karmanA kSapazamathI pedA thAya che tethI temane buddhinA guNarUpe pragaTa karyA che. 3 have zAstrakAra zAstra sAMbhaLanAranA sAta guNa kahe che-"mU0" ItyAdi. (1) prathamaguNa-zretA zAstranuM jyAre zravaNa kare tyAre ghaNuM namratApUrvaka zarIrane saMyata karIne maunapUrvaka sAMbhaLe che, eTale ke vacce vacce vAta karate nathI. (2) bIjo guNa-hakAra kare che eTale ke svIkRtisUcaka "hA" e avyakta vani kare che. (3) trIje guNa-bADhaMkAra kare che-eTale ke "tatti-sari" kahe che. evuM bole che ke, "Apa jema kahe che tema ja che, anyathA nathI ? Ama kahIne zAstrokta viSayane mAnya kare che. (4) ce guNa-pratipRcchA kare che, eTale ke pUrvApara rUpe zAstrane abhiprAya grahaNa karIne jo temAM saMzaya pedA thAya te "he bhadanta ! A vAta kevI rIte che?" A rIte kaMIka pUche che. (5) pAMcame guNa-"AmAM kayuM pramANa che A prakAranuM pramANujijJAsArUpa vimarza kare che. (6) chaThTho guNa-vaLI zrotA uttarottara guNenI vRddhithI zAstrane pAragAmI thAya che. (7) sAtame guNa A rIte zrotA gurunI pramANe zrI nandI sUtra 267
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ belanAra thaI jAya che. vAstavamAM te zAstrazravaNamAM A sAta prakAranI vidhi che, jemake-prathama vidhi AcArya Adi gurujana jyAre zAstranuM pravacana kare tyAre zretAnI e pharaja che ke te zAstrIya pravacana sAMbhaLavA mATe sauthI pahelAM mauna pALe, tyAM ahIMtahIMnI vAta na kare. dhyAnapUrvaka AcArya mahArAja zuM pratipAdana karI rahyA che te sAMbhaLe (1). bIjI vidhi-jyAre teo potAnA viSayanuM pratipAdana karI rahe tyAre temanA dvArA kathita viSayanuM anumodana karavA mATe huMkAra zabda kare athavA "hA" evuM bele (2) trIjI vidhi-bADhaMkAra kare. eTale "tattarati" kahIne temanAM vacanene svIkAra kare, ane e jAhera kare ke, "he bhadanta ! Ape je kaMI kahyuM te barAbara che." (3). cethI vidhi-pratipRcchA kare-eTale ke zrotAone je gurumahArAja dvArA prakAzita artha viSe kaI paNa prakArane saMzaya thAya to tenA nivAraNa mATe jyAre teo temanuM vaktavya pUruM kare tyAre ghaNuM namratApUrvaka temane te viSayamAM prazna pUche (4). pAMcamI vidhi-vimarza kare eTale ke-padanA viSayamAM haya ane upAdeya rUpe je vicAra karAya che, eTale ke gurumahArAjanA vacana sAMbhaLyA pachI zrotAnA aMtaraMgamAM je evI vicAradhArA utpanna thAya che ke, "A padArtha grahaNa karavA yogya che tathA A padArtha tyAgavA yogya che, ane A padArtha para amArI upekSAvRtti rahevI joIe" ItyAdi rIte parAmarza kare (5). chaThThI vidhiprasaMga parAyaNa thAya-eTale ke zrotAnAM hadayamAM sAMsArika padArtho pratye Asakti ghaTIne temanA tarapha virakti vadhe. A rIte uttarottara guNanI vRddhithI zrotAnuM temane tyAgavA rUpa utkRSTa bhAvamAM pahoMcavuM (6). sAtamI vidhi-parinikaThA thAya-eTale ke zrotAnAM cittamAM vItarAga prabhunAM vacanAmAM avicala zraddhA thavI (7). | 4 || zravaNavidhinuM varNana karIne have sUtrakAra vyAkhyAnanI vidhi pragaTa kare che-"zulyo " ItyAdi. zrI nandI sUtra 268
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ pahelI vidhi-prAthamika ziSyajAne sadeha pedA na thAya, te mATe AcAya Adi gurujana temane sUtranA amAtrane upadeza Ape. A sUtrArtha" nAmanA pahelA anuyAga che (1). sUtranA arthanA sparza karanArI niyukti hAya che, tenAthI mizrita pravacana karavuM te "niyukti mizrita" nAmanA khIjo anuyAga che (2). sUtra, a tathA te banne (sUtrA) nuM tathA temanI niyukti AdinuM pravacana karavuM te nAivaze" nAmanA trIjo anuyAga che (3). anuyAga eTale sUtra artha AdinuM vyAkhyAna karavuM. A vyAkhyAnarUpa anuyAgamAM sUtranA peAtAnA abhidheyanI sAthe anukULa ceAgasaMbaMdha hoya che, tethI tene anuyAga kahe che ! pa A rIte A aMgavinuM varNana thayuM. tenuM varNana pUrU thatAM zrutajJAnanuM varNana samApta thayuM. zrutajJAnanA A pUrNa varNanamAM parAkSajJAnanuM varNana thayuM.... tenuM tAtparya e che ke, pahelAM ziSye pUchyuM hatuM ke " bhaddanta ! aMgapraviSTanu zu svarUpa che?'tenA uttaramAM AcArya mahArAje e kahyu che ke " satar aniSTa nitam / AcArAMga Adi aMgapraviSTa che ane eja aMgapraviSTanu svarUpa che--jyAre AcArAMga AdinuM varNana samApta thai gayuM tyAre A rIte aMgapraviSTa ane ana'gapraviSTa AdinuM varNana thaI jatAM zrutajJAnanuM varNana saMpUrNa rIte thaI gayu che ema samajavu joie. zrutajJAnanA A pUrNa varNanamAM ja parAkSajJAnanuM pUrNavarNana AvI jAya che, tethI "sarettat vokSajJAnaM niMtamU' evu AcAye kahyu che. ,, // rUti naitIputra saMjULa have chavvIsamAM sUtra (pR0301)mAM kahelA udAharaNAnuM varNana karavAmAM Ave che-- autpattikabuddheSTAntAH " autpattikI buddhinAM dRSTAnto " 66 autpattikI buddhinA upara je udAharaNa mahattija mittajIka " A gAthAmAM nAma mAtrathI ja sUcita karAyA che te have kramazaH batAvavAmAM Ave zrI nandI sUtra 269
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ bharatazilA dRSTAntaH che. teomAM "bharatasisTa" A paheluM daSTAMta A pramANe che ujajayinI nagarI pAse naTalekenuM eka gAma hatuM. temAM "bharata" nAmane naTa rahetuM hatuM. tenI patnI marI gaI hatI. tenAthI tene eka putranI prApti thaI hatI, jenuM nAma rehaka hatuM. patnI vinA gharanuM kAma cAlavuM ghaNuM muzkela che ema mAnIne teNe pitAne bIje vivAha karyo. aparamAta hovAne kAraNe rehakanI sAthe tenuM vartana barAbara hatuM nahIM. eka divasa aparamatA nA durvyavahArathI nAkhuza thaIne ke tene kahyuM-"he mAtA ! dhyAna rAkho, je tame mArI sAthe cagya vartana nahIM rAkhe che tenuM phaLa tamAre koI divase jarUra bhogavavuM paDaze " rehakanI A vAta sAMbhaLIne aparamAtAne ghaNe krodha tha. te bolI "are haka! tuM mane zuM karI zakIza?" rohake kahyuM-"zuM karIza? evuM karIza ke jethI tuM mAre page paDIza." tyAra bAda eka divase aparamAtAnA draSathI prerAIne rahake amastuM ja pitAnA pitAne rAtre kahyuM-"pitAjI, juvo -ju, ApaNA gharamAMthI nIkaLIne keI purUSa deDato deDate bahAra jAya che. " rehakanA maDhe evuM sAMbhaLIne naTanA manamAM pitAnI patnI cAritrabhaNa hevAnI zaMkAe sthAna jamAvyuM. te rIte te tenAmAM neharahita banyA. pitAnA patinI A vRttithI te aparamAtAne ghaNuM duHkha thayuM. teNe vicAryuM "A badhI hakanI ja karAmata che. juo, pahelAM mArA pati mArA pratye keTalA badhA nehALa hatA! have te teo mArI sAthe premathI bolatA paNa nathI. huM je mArI bAbatamAM vicAra karuM chuM te mane mAre kaI paNa deSa dekhAtuM nathI. te vinA kAraNe patinI aprItinuM zuM kAraNa hoI zake? evuM lAge che ke A badhAnuM mULa kAraNa eka rehaka ja che, te sauthI pahelAM tene ja prasanna karI levuM joIe, temAMja mArUM hita che." A prakAranI vicAradhArAthI prerAIne zrI nandI sUtra 270
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ teNe rehakane kahyuM, "beTA ! evuM te zuM karyuM che ke tArA pitA mArA tarapha aprasanna rahe che?" rohake javAba Apyo, "teM je karyuM che tenuM phaLa have tuM bhegava. kAraNa ke tuM mArA pratye agya vyavahAra kare che." rehakanI vAta sAMbhaLIne aparamAtAe kahyuM, "beTA ! je thayuM te thayuM, have AgaLa evuM nahIM bane, huM tAruM kaMI paNa rIte aniSTa nahIM karuM, ane havethI tArI virUddha cAlIza nahIM." aparamAtAnA maMtavya sAthe sahamata thaIne rahake tene kahyuM, "ghaNuM sarasa, have huM e prayatna karIza ke jethI mArA pitAne tArI para pUrvavat prema thaI jAya." have eka samayanI vAta che. rehaka cAMdanI rAtre pitAnI sAthe beTho hatuM tyAre temanI pAse bIjuM kaI na hatuM. sahasA bAlasulabha capaLatAthI te cAMdanInA prakAzamAM potAno paDachAyo joIne teNe AMgaLInA IzArAthI pitAne kahyuM, "pitAjI ! juo, A te puruSa jaI rahyo che. pitAnA putra rohakanI A vAta sAMbhaLIne bharate sahasA gharamAM parapuruSanA pravezanI AzaMkAthI tene mAravAne mATe pitAnI talavAra myAnamAMthI bahAra kADhI, ane AvegapUrvaka deDate kahevA lAgyuM, "beTA! batAva, te purUSa kyAM che?" rohake pitAnuM A sAhasa joIne temanI pAse jaIne potAne paDachA batAvIne kahyuM, "pitAjI juo, A rahyo te purUSa! " bharate rehakanI te bAlacita lIlA joIne Azcarya sAthe pUchayuM, "zuM te je purUSane viSe pahelAM mane kahyuM hatuM te paNa A ja hato?" "hA, e ja hato." A pramANe hakane javAba sAMbhaLIne bharate vicAra karyo, dhikAra che mane mUrkhane nakAmI meM bALakanI vAta sAcI mAnIne mArI nirdoSa patnIne doSita mAnIne tene duHkha pahoMcADayuM." A rIte pitAnI patnIne nirdoSa mAnIne have bhArata pahelAMnI jema tenI sAthe premamaya vatana rAkhavA zrI nandI sUtra 271
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ lAgyA. have rAhake evA vicAra karyo ke kadAca A aparamAtA AgaLanA virAdhane kAraNe mane viSa Adi ApIne mArI nAkhaze. tethI te e vicArathI prerAIne peAtAnA pitA bharatanI sAthe ja bhAjana karavA javA lAgyA, ekale nahIM. 66 eka divase tenA pitAne kAi kArya mATe ujjayanI javAnuM thayuM, te rAhaka paNa tenI sAthe gayA. daivanagarI jevI ujjayinI nagarIne joine rAhakanA manamAM bhAre navAI thaI. jyAre tyAMthI upaDayA tyAre pitA upaDatI vakhate peAtAnI keAI vastu nagarImAM bhUlI AvyA hatA tethI te rAhakane siprA nadIne kinAre besADIne, tene lAvavA mATe nagarImAM pAchA pharyAM. rAhake tyAM kAMThA para retInI madadathI AkhI ujjayinI nagarInuM citra doryuM, evAmAM tyAMnA rAjA gheADesvAra thaine ekalA ja te rastethI nIkaLyeA. peAte citrala te retInI nagarInA madhya bhAgamAMthI nIkaLIne jatA hatA te rAjAne joine rAhake kahyu, " he rAjan ! A mArgethI Apa jaze nahIM. " rAjAe na javAnuM kAraNa jevuM rAhakane pUchyuM ke teNe kahyuM "zuM Apa jotA nathI ke ahIM me banAvela A rAjabhavana che je ApanA cAlavAthI bagaDaze. '' rAjAe tenI vAta mAnI lIdhI ane bhAre kautuka sAthe tenA vaDe citrita rAjanagarIne joine pUchyuM, bALaka ! te pahelAM kadI A nagarI joI che?' rAjAnI vAta sAMbhaLIne rAhake javAba ApyA, " mahArAja ! A agAu meM kadI paNa A nagarI joI nathI. huM te Aje ja gAmaDethI ahIM AvyA . ' rAhakanI vAtathI khuzI thaine rAjAe vicAra karyo ke " ahA! A khALakanI prajJA keTalI adhI vizALa che! ThIka, have tenuM nAmaThAma te pUchuM. " rAjAe kahyuM. huM bALaka ! tArUM nAma zuM che ? tuM kayAM rahe che?' bALake javAma ApyA, " mArUM nAma rAhaka che ane ApanI A nagarI pAsenA naTenA gAmamAM huM rahuM chuM. " eTalAmAM ja rAhukanA pitA paNa ujjiyanI jaine tyAM pAchAM AvI gayAM ane peAtAnA putra rAhakanI sAthe peAtAnA gAma tarapha upaDayAM. rAjA paNa tyAMthI cAlyA gayA. pAtAnA sthAne jaine rAjAe vicAra karyA' mArA cAraseA navANuM (49) maMtrI che. A vizALa maMtrImaMDaLamAM eka evA mahAprajJAzALI maMtrI avazya heAve joie ke je A rAjayanI anAyAsa vRddhi karavAmAM sahAyaka thAya. sAmAnya rIte A vAtane badhA mAnya kare che ke rAjA pAse bhale senAdi khaLa nyUna hAya paNa jo te buddhibaLathI yukta hoya tA zatru tene kadI paNa parAjita karI zakatA nathI. ' A vicArathI prerAine rAjAe rAhakanI buddhinI kasoTI karavAnA prayatna zarU karyAM. rAjAe eka divasa naTagrAmavAsIonA AgevAnAne melAvIne kahyuM " ApanA gAma bahAra eka ghaNI ja mATI zilA che. te tame badhA tene ukhADayA vinA eka moTA rAjamaMDapa tyAM taiyAra karI, ' rAjAnI te AjJA sAMbhaLIne te badhA leAkeA cinvita thaIne zrI nandI sUtra 272
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ paraspara vicAra karavA lAgyA ke kaho bhAI, A kAma kevI rIte thaI zakaze ? vicAravinimaya mATe temaNe gAmanI bahAra eka sabhA paNa bolAvI. pita pitAnI vicAradhArA saMbhaLAvyA pachI vicAra ghaNuM jerathI tyAM cAlavA lAgyA ke bhAI! kahe have zuM karavuM joIe ? rAjAnI te AjJAnuM pAlana karavuM ghaNuM duSkara che. je ApaNe tenuM pAlana nahI karIe te e bhUlavA jevuM nathI ke rAjAnI taraphathI ApaNA upara aneka mahAna anarthonI varSA thaze. A pramANe vicAra karatAM karatAM madhyAhnakALa thA. lekanAM cittamAMthI khAvApIvAnI cintA paNa cAlI gaI. sabhAmAM rehakanA pitA paNa hAjara hatAM. have ghera rehake vicAra karyo ke "pitAjI vinA huM kevI rIte bhejana karU? zudhA mane satAvI rahI che. zI khabara teo kyAre ghera pAchAM Avaze ? to huM jAte ja tyAM jaIne temane bolAvI lAvuM." A pramANe vicAra karIne te sabhAmAM pitAnI pAse gaye ane kahyuM. "pitAjI! jamavAne vakhata thaI gaye che. huM sudhAthI vyAkuLa thaI gaye che, te have Apa ghera cAle " rehakanI vAta sAMbhaLIne pitAe maheNuM mArIne tene kahyuM. "beTA! tane khAvAnI paDI che, ahIM te khAdheluM paNa pacatuM nathI. tane khabara nathI ke atyAre gAma kevAM saMkaTamAM mUkAyuM che. pitAnI evI ane khI vAta sAMbhaLIne haka cUpa rahI zakyA nahIM, teNe kahyuM, "pitAjI! mane kahe ke atyAre gAma para karyuM saMkaTa AvI paDayuM che?" putranI vAta sAMbhaLIne pitAe tene rAjAne je Adeza hatuM te AdithI aMta sudhI kahI saMbhaLAvyo. pitAnAM vacana sAMbhaLIne hakane saheja hAsya thayuMteNe kahyuM, "pitAjI! A karyuM moTuM kaSTa che? tenuM hamaNA ja nivAraNa thaI jaze. Apa cintA na karo. maMDapa banAvavA mATe zilAnI nIcenI jamIna khedA ane sAthe sAthe tyAM yathAsthAne sthabhe paNa ubhA karAve, tathA tenI cAre tarapha divAla paNa banAvarAvatA jAo. A pramANe karavAthI rAjya egya maMDapa taiyAra thaI jaze." zrI nandI sUtra 273
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAhakanAM A prakAranAM vacanA sAMbhaLIne te adhAe ekamatIthI tenI vAta svIkArI lIdhI ane kahyuM ke A bALake ghaNuM sarasa mAga kADhave che, teo badhA nizcita thaIne leAjana karavA mATe tapeAtAne ghera gayA. khAI pIne te badhAM tyAM phrIthI ekaThAM thayAM ane te zilAtaLanI jamIna kheAdavA lAgI gayA nizcita mAga pramANe gheADA divasamAM ja tyAM eka rAjyeAgya maMDapa taiyAra thaI gayA. te zilA rAjAnA kahevA pramANe te maMDapa uparanA AvaraNa jevI banAvI devAmAM AvI, kAma sa MpUrNa thatA gAmanA AgevAnAe rAjAnI pAse jaI ne nivedana karyuM", " hai mahArAja! Ape je kAma karavAnI AjJA ApI hatI te AjJAnuM ame sa pUrNa rIte pAlana karyu che. '' rAjAe kahyuM, "sArUM! te kAma tame kevI rIte karyuM...?' badhAe jyAre saDapa kevI rIte banyA te vAtanI rAjAne mAhitI ApI tyAre rAjAne ghaNuM acaraja thayuM. rAjAe kahyuM, " AmAM kenI buddhie kAma kayu" che ?" badhAe ekI avAje kahyuM, "he mahArAja! bharatanA putra rohakanI buddhie '' / / A bharatazilA nAmanu paheluM dRSTAMta samAsa / / 1 / / meSAntaH have tenA para khIjI meSarRSTAMta kahe che vaLI rAhakanI buddhinI kaseATI karavAnI vRttithI prerAIne rAjAe te gAmavAsIo pAse eka gheTu' meAkalyu, ane sAthe ema paNa kahevarAvyuM ke juo, A gheTAnuM jeTaluM vajana che eTaluM ja vajana rahevuM joie, eka ratIbhAra vadhavuM-ghaTavuM na joI e. tene khAvA mATe khUba ghAsa Adi maLatu rahevu joie, te vyavasthAmAM kaI paNa khAmI rahevI joie nahIM. A gheMTu eka pakhavADiyA sudhI tamArI pAse raheze, vadhAre divase| sudhI nahIM. rAjAnI (6 zrI nandI sUtra 274
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ A aTapaTI AjJA sAMbhaLIne badhA loke cintita thayAM. pahelAMnI jemaja te badhAe maLIne gAmanI bahAra sabhA karI. temAM rahIne AmaMtraNa ApyuM. rehaka AvatA badhAe ghaNA AdarathI tene kahyuM, "bhAI ! tame tamArI buddhinA prabhAve pahelAM je rIte upAya batAvIne amAruM rakSaNa karyuM ane rAjadaMDathI amane bacAvyA eja rIte Aje paNa keI upAya batAvIne, rAjadaMDathI amane bacAvo. rAjAe A pramANe karavAnI AjJA karI che. tethI AkhuM gAma muzkelImAM mUkAyuM che. amane te samajAtuM nathI ke A bAbatamAM zuM karavuM?" badhAne duHkhabharyo avAja sAMbhaLIne rahake malakAtA malakAtAM kahyuM " tamAre gabharAvAnI kaI jarUra nathI. tene upAya bahu muzkela nathI, sAMbhaLe, eka vAghane pAMjarAmAM pUrIne gheTInI sAme cheDe dUra rAkhavuM joIe, ane tenI barAbara sAme cheDe aMtare gheTAne bAMdhavuM. A pramANe karavAthI gheTuM khAvApIvA chatAM paNa vajanamAM vadhaze-ghaTaze nahIM. tenuM jeTaluM vajana haze teTaluM ja raheze" rehakanI A salAha sAMbhaLIne grAmavAsIoe te pramANe karyuM. jyAre paMdara divasa prasAra thayAM tyAre temaNe te gheTuM laI jaIne rAjAne arpaNa karyuM. rAjAe jyAre tenuM vajana karAyuM tyAre paMdara divasa pahelAM tenuM jeTaluM vajana hatuM teTaluM ja vajana tyAre paNa thayuM te vadhyuM paNa nahIM ke ghaTayuM paNa nahIM 2 | A bIjuM gheTAnuM daSTAMta samApta thayuM rA kukSTAntaH trIju kUkaDAnuM daSTAMtaeka divasa pharIthI rehakanI buddhinI parIkSA karavA mATe rAjAe te gAmavAsIo pAse eka kUkaDe meka, ane kahevarAvyuM ke "bIjA keI kUkaDA nI madada lIdhA sivAya A kUkaDe yuddha karanAra bane evI rIte tene tAlIma ApIne mArI pAse pAche mekale." rAjAnI te prakAranI AjJA sAMbhaLIne badhA zrI nandI sUtra 275
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAmavAsI puruSe cintita thaIne rehakanI pAse AvyA ane rAjAnI AjJA tene kahI saMbhaLAvIne kahevA lAgyAM, "beTA ! bIjA kUkaDAnI madada vinA rAjAne A kUkaDe yuddha karanAra kevI rIte banI zake? jyAM sudhI A vAta bane nahIM tyAM sudhI rAjAnI AjJAnuM pAlana paNa kevI rIte thAya? te tame A pahelAM je rIte be saMkaTomAMthI amane ugArI lIdhAM che tema A saMkaTamAMthI paNa ugAravAnI yukti batAve." grAmavAsIonI A saMkaTabharI sthiti joIne rahake temane kahyuM, "Apa tenI jarI paNa cintA karaze nahIM huM kahyuM tema Apa kare. eka meTa svaccha arIso lA." lokee te pramANe karyuM. jyAre arIso Avyo tyAre rehake te arIsAne rAjAnA kukaDA sAme mUko. rojAnA kukaDAe jyAre te darpaNamAM tenuM pratibiMba joyuM tyAre tenA manamAM e vAta dRDha thaI gaI ke ahIM keI bIje kukaDe che. A rIte te bane vacce bhayaMkara yuddha jAmyuM. rAjAnA te kUkaDAne, pate tiryaMca hovAne kAraNe eTaluM bhAna te na hatuM ke te tenuM ja pratibiMba che, ane pote konI sAthe laDI rahyo che, A rIte bIje kUkaDe na hovA chatAM paNa pratibiMbane kUkaDo mAnIne tenI sAthe rAjAnA kUkaDAne yuddha karate jaI gAmanA lekene rehakanI buddhi mATe ghaNuM acaraja thayuM. badhAe maLIne tenI buddhinI ghaNI prazaMsA karI keTalAka divaso pachI te kUkaDo yuddhakaLAmAM pravINa thaI gaye, tyAre gAmavAsIoe tene rAjAnI pAse pAcho moklI dIdho. rAjAe paNa jyAre kUkaDAnI te sthitinuM avalokana karyuM te te ghaNe saMtoSa pAmyo ala che A trIjuM kUkaDAnuM daSTAMta samApta ne 3 ). tiladdaSTAntaH cothuM talanuM daSTAMtaeka samayanI A vAta che. rAjAe gAmavAsIone evuM kahyuM ke, "bhAIo, ApanI pAse A je talane Dhagalo paDe che temAM talanA keTalAka zrI nandI sUtra 276
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ dANA che te batAva." rAjAnI A vAta sAMbhaLIne lekene bhAre acaraja thaI vaLI rAjAnI AjJA anullaMdhya hoya che tenI paNa temane moTI vimAsaNu thaI paDI. tene keI upAya na samajAvAthI teo rehakanI pAse gayA ane rAjAe je Adeza Apyo hato te saMpUrNa rIte kahI saMbhaLAvyo. te sAMbhaLIne rehakane paNa ghaNI navAI thaI. teNe kahyuM, "zuM rAjAne keI unmAdane roga te nathI thayone ke jethI te AvI azakya vAtane paNa zakaya karavAne prazna pUchI rahela che! khera ! keI ciMtA nahIM, have Apa loke jAva ane rAjAne kahe ke mahArAja ! ame evA gaNitajJa te nathI ke talane gaNIne tenI saMkhyA Apane batAvI zakIe, chatAM paNa ApanI AjJA mAthe caDAvIne eTaluM kahI zakIe chIe ke A gAmanI upara rahela AkAzamAM jeTalA tArA che, eTalA ja tala A talanA DhagalAmAM mojUda che. " rohakanI A akkala joIne gAmavAsIo ghaNA khuzI thayA. badhAe jaIne rAjAne e pramANe ja kahyuM rAjA A uttara sAMbhaLIne manamAM ghaNe khuza tha. ja A cothuM talanuM dRSTAMta samAsa | 8 || vAlukASTAntaH pAMcamuM retInuM dRSTAMtakeI eka divase rAjAe pharIthI rohakanI buddhinI parIkSA karavA mATe gAmavAsIone evI AjJA ApI ke, " tamArA A gAmanI bahAra je suMdara stI che, tenuM eka bahu ja jADuM deraDuM banAvIne jaladI mArI pAse mokalo." rAjAnI A AjJA sAMbhaLIne te gAmavAsIomAM khaLabhaLATa macyo, gAmanA badhA leke ekaThA maLIne rehakanI pAse AvyA. AvavAnuM kAraNa pUchatAM temaNe rehakane rAjAnI AjJA kahI saMbhaLAvI. rohake pitAnA buddhicAturyathI temanA kaSTanuM nivAraNa karavAnuM temane AzvAsana dIdhuM. teNe temane samajAvyuM ke, "tame badhA rAjAnI pAse jaIne kahe ke he mahArAja ! ame loko te naTa chIe. naTenuM kAma to nAcavAnuM che. te ame nAcavAnuM ja jANIe doraDAM vaNavAnuM zrI nandI sUtra 277
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ nahI. tA paNa ApanI AjJA ame mAthe caDAvIe chIe. te amArI Apane e vinati che ke ApanuM A rAjakuLa ghaNAM ja prAcIna samayathI cAlyuM Ave che. temAM te te samayanI purANI, retImAMthI banAvelAM keTalAMka doraDAM haze ja. te je doraDu' manAvavAnA Ape amane Adeza ApyA che, te dAraDuM, kayAM doraDA pramANe banAvavu te amane samajAvavAmAM Ave evI amArI vinati che. te dayA karIne Apa purANA doraDAMomAMthI keTalAMka deraDAMnA namUnAo amane mAkalA te ame te namUnA pramANe navIna retInAM doraDAM banAvIne ApanI sevAmAM meAkalI Apazu.'' rAhakanI A prakAranI salAhu mAnIne te grAmavAsIoe rAjAnI pAse jaI ne eja pramANe kahyuM. rAjA temanAM te prakAranAM vacana sAMbhaLIne ghaNA prasanna thayeA. / A pAMcamu` retInuM dRSTAMta samAsa // 5 // hastiSTAntaH chaThThuM" hAthInuM dRSTAMta eka divasanI vAta che. rAjAe te gAmavAsIo pAse eka evA hAthI mekalyA ke jene mRtyusamaya khilakula najadIka hatA, ane ema kahevarAvyuM ke, " A hAthI marI gayA che" e rUpe evA samAcAra mArI pAse AvavA joIe nahIM, tathA hAthInI sthiti kevI rahe che te samAcAra darAja mane maLavA joie. A kAryamAM saheja paNa pramAda ke khAmI raheze teA te mATe tamane AkarI sajA thaze." A prakAranI rAjAnI AjJA sAMbhaLIne te gAmanA badhA leAkA cintAthI AkuLavyAkuLa thaIne rAhakanI pAse AvyA ane tene " rAjAnI A pramANe AjJA thaI che" te badhA samAcAra kahyA. rAhake kahyuM, " gabharAze nahIM, huM tenA upAya kahu chu. A hAthIne dararoja ghAsa te nAkhatA raheA tyAra bAda zuM thAya che te joi levAze '' teNe batAvele te upAya sAMbhaLIne temaNe te pramANe ja karyuM. dararoja tene ghAsa Adi khAvA Apyu, te paNu hAthInI sthiti agaDatI ja gai ane te teja rAtre marI gayA. temaNe rAhunI zrI nandI sUtra 278
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAse jaIne A samAcAra tene ApyA tyAre teNe temane kahyuM ke tame badhA rAjAnI pAse jaIne A pramANe kahe "deva! Aje hAthI uThate nathI, besato nathI, khAto nathI, pote nathI, maLamUtrane tyAga paNa karatA nathI, tenI uchuM vAsa ni:zvAsanI kriyA paNa baMdha paDI gaI che, vadhu zuM kahIe sacetana prANInI je ceSTA hoya che evI kaI paNa ceSTA te karato nathI." gAmavAsIoe rAjAnI pAse jaIne e pramANe ja kahyuM, te temanI vAta sAMbhaLIne rAjAe kahyuM, "te zuM hAthI marI gayo che?" rAjAnI evI vAta sAMbhaLIne te gAma vAsIoe kahyuM, "mahArAja ! Apa ja evuM kahe che, ame te evuM kaMI kahetA nathI >> gAmavAsIonI e vAta sAMbhaLIne rAjA cUpa thaI gayA ane ghaNe prasanna thaye. te badhA rAjI thatA pitAne ghera pAchA pharyA. che A chaThuM hAthInuM daSTAMta samAsa 6 . agaDadaSTAntaH sAtamuM bahu daSTAMta ( kUvAnuM daSTAMta)eka divasa rAjAe te gAmanA lokone kahyuM ke, "tamArA gAmamAM je mIThA pANIthI bharele kuve che tene jaladI ahIM mekalI Ape." rAjAnI A aTapaTI AjJA sAMbhaLIne badhAne dhaNI ja navAI thaI jyAre keI upAya na jaDa tyAre bicArA teo rehakanI pAse AvyA. rehake temanA AgamananuM kAraNa pUchayuM tyAre temaNe rAjAnI ku mokalavAnI je AzA hatI te tene kahI saMbhaLAvI. rohake tarata ja temane upAya batAvatAM saceta karIne kahyuM, "tame badhA atyAre ja rAjAnI pAse jAo ane kahe "mahArAja ! gAmaDAMne ku svabhAve Darapoka hoya che. jyAM sudhI tene sajAtIya bIje ku na maLe tyAM sudhI te bIjI koI paNa vyakti para vizvAsa mUkatuM nathI. te Apa tene bolAvavA mATe nagaranA bIjA keI kuvAne ekale ke jethI tenA para vizvAsa mUkIne zrI nandI sUtra 279
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ tenI sAthe nagaramAM Ave." rohakanA A upAya sAthe saMmata thaIne teo badhAya rAjAnI pAse pahoMcyA. ane AgaLa kahyA pramANe temane vinaMti karI. rAjAe temanI e prakAranI vAta sAMbhaLIne evuM mAnyuM ke A badhe rohakanI buddhine ja prabhAva che. A rIte rehakanI buddhinI vizALatA joIne rAjA cUpa thaI gaye. tathA te gAmavAsI leke paNa prasanna thaIne potapotAne ghera pAchAM pharyA. che A sAtamuM zAka (kUpa) daSTAMta samApta . 7 | vanakhaDAntaH AThamuM vanakhaMDa daSTAMtarAjAe eka divasa gAmavAsIone kahyuM ke, "tamArA gAmanI pUrva dizAmAM je vanakhaMDa che tene tame badhA maLIne pazcima dizAmAM karI nAkhe. rAjAne A Adeza sAMbhaLIne te lokee hakanI pAse jaIne rAjAne te Adeza kahI saMbhaLAvyuM. rohane paNa temane tene upAya batAvyA. te pramANe teo badhAM te vanakhaMDanI pUrva dizAe jaIne rahevA lAgyA. A rIte te khaMDa svAbhAvika rIte ja gAmanI pazcima dizAmAM AvI gaye. A rIte rAjAne Adeza pUrNa thatAM temaNe tenI khabara rAjapuruSone A pI. rAjapuruSoe te samAcAra rAjAne mokalyA. sAMbhaLIne rAjA ghaNe khuzI tha. che. A AThamuM vanakhaMDa daSTAMta samApta mATe pAyasaddaSTAntaH navamuM pAca daSTAMtaeka divasa rAjAe gAmavAsIone evI AjJA ApI ke, "tame agnipara pakAvyA vinA khIra banAvIne mokalI Apa." lokoe te AdezanuM pAlana karavAno upAya rehakane pU. rehake kahyuM, "tame A pramANe kare-cokhAne pANImAM nAkhI rAkhe jyAre te palaLIne kule tyAre tene tathA dUdhane eka pAtaLI evI thALImAM bharI rAkho pachI cunAnA kAMkarAo para te thALIne gaThavIne zrI nandI sUtra 280
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ make. dhIre dhIre te kAMkarAo para pANInA TIpAM chAMTatA rahe. A rIte ghaNI sarasa khIra banIne taiyAra thaze. hakanI A yukti sAthe sammata thaIne badhAe te pramANe karyuM. ghaNI ja sarasa khIra raMdhAIne taiyAra thaI gaI. lokee jaIne te khIra rAjAne ApI. rAjAe te khIra joIne ghaNI prasannatA darzAvI. |A navamuM pAsa daSTAMta samApta ajANAntaH dasamuM daSTAMtakeTalAka divasa pachI rAjA jyAre A prakAranI rohakanI buddhinI tIvra tAthI paricita thaI gayo tyAre teNe tene potAnI pAse belAvavAne mATe khabara mokalyA, ane sAthe e paNa kahevarAvyuM ke "je bALaka rahake mArI badhI AjJA pUrNa karI te bALaka rehake amArI pAse A rIte AvavuM jyAre (1) na zukalapakSa hoya, na kRSNapakSa heya, (2) na rAtrI hoya na divasa hoya, (3) na taDake hoya na chAMyaDo hoya, (4) chatrasahita na hoya tema chatrarahita paNa na hoya, vaLI enuM paNa pUrUM dhyAna rAkhavuM ke te Agamana (5) vAhana vaDe na thAya, pagapALA na thAya, (6) mArgathI na hoya ane amAgathI paNa na hoya. tathA (7) snAna karIne paNa na Ave, snAna karyA vinA paNa na Ave, (8) khAlI hAthe na hoya, bharyA hAthe paNa na hoya." jyAre rehake pitAne tyAM javA mATenI A niyamathI yukta rAjAnI AjJA sAMbhaLI tyAre te ghaNe khuza thaye. tyAre ja teNe kaMTha sudhI pitAnuM zarIra dhoI nAkhyuM ane gheTA para besIne paMgadaMDIvALA mAge te rAjAnI pAse javA upaDe. cAlatI vakhate saMdhyAkALa hatA, amAvAsyA ane pratipAdAne saMgama hatuM, teNe hAthamAM mATInuM eka DhekuM rAkhyuM hatuM. je te rAjAnI pAse pahoMcyuM ke tarata ja (1)rAjAe tene pUchayuM, "rehaka ! kahe ke tuM zukala pakSamAM Avyo che ke kRSNa zrI nandI sUtra 281
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ << 66 pakSamAM? '' rAhake javAba ApcA, " huM zukalapakSamAM Avyo nathI ane kRSNapakSamAM paNa Avye nathI paNa amAsa ane pratipadAnA sagamamAM Avye chuM; te samaya zukalapakSane nathI. kRSNapakSane paNa nathI." (2) rAjAe vaLI pUchyuM, zahaka ! tu rAtre Avye che ke divase ? (3) chAMyaDAmAM AvyA che ke taDakAmAM ? rAhake kahyuM, rAjan! hu` rAtre AvyA nathI ane divase paNa AvyA nathI, tathA taDake AnyA nathI ke chAMyaDAmAM paNa Avyo nathI, paNa sadhyAkALe Avye chuM kAraNa ke te divasanA samaya nathI ane rAtrInA paNa samaya nathI, taDakAnA samaya nathI ane chAMyaDAne paNa samaya nathI." vaLI rAjAe pUchyuM, (4) chatra sAthe AvyA che ke chatra vagara? rAhake kahyuM huM chatra sahita paNa AbhyA nathI ane chatrarahita paNa AvyA nathI paNa mAthe cAraNI mUkIne AvyeA chuM tethI tra sahita paNa nathI ane chatra vagara paNa na kahevAya. " (5) zuM tu vAhanamAM AvyA che ke pagapALA AnyA che?'" rAhuke javAba ApyA, " rAjan! huM vAhanamAM AvyA nathI ane page cAlIne paNa AvyA nathI, paNa dheTA para besIne AvyA chuM. (9)karIthI rAjAe pUchyuM, "zuM tuM mALethI AvyA che ke amArgathI ? rAhake javAkha ApyA, "huM mA parathI AvyeA nathI ke amA parathI paNa Avye nathI. paNa pagaDha'DI parathI AvyA chuM, kAraNa ke te hAthI gheADAnI avarajavara vinAnI hAvAthI mAga na gaNAya ane pagadaMDI hAvAthI amArga paNu na gaNAya." pharIthI rAjAe pUchyuM, "tuM snAna karIne Avye che ke snAna karyAM vinA AvyeA che?" tyAre rAhake kahyu, " hu` snAna karIne paNa AbyA nathI ane snAna karyA vinA paNa Avyo nathI paNa ka' sudhI zarIrane dhAIne AvyA chuM." kIthI rAjAe pUchyuM, "tuM khAlI hAthe AvyA che ke bharyAM hAthe AvyeA che? " tyAre rAhake mATInA DhAne sAme mUkIne kahyuM, " mahArAja ! huM' khAlI hAthe paNa Avye nathI ane bharyAM hAthe paNa Avye nathI. " rAjAe kahyu, " e kevI rIte ? " rAhake javAba ApyA Apa pRthvIpati che. tethI huM pRthvI (mATI) laIne AvyA chuM, tethI hu khAlI hAthe AbyA nathI ane mATInuM Dhephu tuccha hAvAthI bharyo hAthe paNa Avye nathI.'' A rIte prathama danakALe rAhakanAM A prakAranA mAMgalika vacana sAMbhaLIne rAjA ghaNA saMtASa pAmyA. gAmavAsI leAkA peAtAne gAma cAlyA gayA. HH 66 / A dasamuM ati dRSTAMta samApta // 10 // 66 ahIM mULamAM " nA " pada che. tenI chAyA anidrA" paNa thAya che. tethI pharIthI dasamuM anAdaSTAMta mUkayu che- saMtuSTa thayela rAjAe rAhakane rAtre potAnI pAse suvADayA, ane khIjA je leAkeA hatA temane ahIM tahIM' tenI pAse suvADayA, jyAre rAtrinA pahelA zrI nandI sUtra 282
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ HH prahara pUrA thayA tyAre rAjAe rAhakane kahyuM, " rAhaka ! tu jAge che ke sUrya gayA che?" rAhake sAMbhaLatAM ja tarata javA. ApyuM " mahArAja! jAgu chuM." javAba sAMbhaLIne rAjAe pharI pUchyuM, " jAgatA jAgatA ze vicAra kare che?" rAhake kahyuM, mahArAja! zuM khatAvuM? ghaNeA ja sarasa vicAra karI rahyo chuM. te e che ke bakarInA peTamAM yaMtra vaDe khanI heAya tevI je gALa gALa gALIe lIMDIe hAya che te kevI rIte banatI haze ?" rAjAe rAhakanI A vAta sAMbhaLIne kaMI paNa javAba na ApatAM tene ja pUchyuM " rAhaka ! tu ja tenA khulAsA vAra javAma Apa. '" rAke kahyuM, rAjan! sAMbhaLe. bakarInA peTamAM eka savaka vAyu hAya che jethI tenA peTamAM A prakAranI gALa gALa lIDI anyA kare che." A javAbathI rAjA prasanna thayA. pachI rAhaka uMghI gayA. / A bIjI vakhata dasamuM' lajjA dRSTAMta samAsa // 10 // ' (6 patraSTAntaH agIyAramu patra dRSTAMta rAjAnI pAse sUtelA rAhakane rAtrinA be prahara pasAra thatAM rAjAe kahyuM, HH " *dra " rohaka ! jAge che ke sUI gayA che ? 'rohake te sAMbhaLIne javAba ApyA, mahArAja ! jAgu chuM." jAgatA jAgatA zA vicAra karI rahyo che ? " evA rAjAnA prazna sAMbhaLIne rohake javAkha ApyA, "mahArAja! huM te vicAra karU chuM ke pIpaLAnA pAnanA daMDa mahAn hAya che ke tene zikhArUpa agrabhAga mahAn hAya che ? " rohakanI A vicAra dhArAthI paricita thatAM rAjA patteja saMzayacuMkta thaIne kahevA lAgyA, " rohaka! teM vicAra te sarasa karyAM paNa tene ze niNaeNya che te tuja kahe. mane te kaMI paNa samajAtu nathI.'' roke rAjAnI thAta sAMbhaLatA ja javAba ApyA, "juo, jyAM sudhI patrAgrabhAga sUkAtA nathI tyAM sudhI anne samAna ja manAya che. '' rohakanI A vAtane niya jyAre rAjAe pAse rahelA leAkeAne pUchyuM ke, rohakanuM A kathana satya che ke asatya che ? te temaNe ekI avAje kahyuM ke tenuM kathana kharAkhara che. tyAre rAjAe te vAta mAnI lIdhI. / / A agIyAramu tra dRSTAMta samApta | 11 || zrI nandI sUtra 283
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ khADahilAddaSTAntaH bAramuM vADhiA (khisakelI)nuM daSTAMta(khADahilAne artha khisakelI thAya che. tene hindI bhASAmAM TAlI ke dilaharI kahe che. te pAMce IndriyavALI hoya che.) rAtrine trIjo para jyAre prasAra thaye tyAre rAjAe rohakane pharI pUchayuM, "kahe bhAI! tuM jAge che ke ughe che?" te sAMbhaLIne hake kahyuM, "rAjana ! huM jANuM chuM" rAjAe pUchayuM, "te tuM ze vicAra karI rahyo che?" rehake javAba Ape, "rAjana! huM atyAre te vicAra karuM chuM ke khisakelI nAmanuM je paMcendriya prANI hoya che tenuM zarIra jevaDuM che evaDI ja pUMchaDI hoya che athavA tenA karatAM TUMkI hoya che, ke tenA karatAM lAMbI hoya che je A bAbatamAM Apa mAhitagAra ho te mane samajAve." rAjAe rohakanI vAta sAMbhaLIne kahyuM, "huM pite te vAtane nirNaya karI zakatuM nathI te tAre ja te kahevuM paDaze." rehake tarata ja javAba Ape, "he rAjana ! e banne samAna ja heya che. vadhu ke ochAM hetAM nathI." basa ema kahIne rehaka sUI gaye. che A bAramuM vADhiA nuM daSTAMta samApta . 12 che paMcapitRkaddaSTAntaH teramuM jaMpitR nuM dRSTAMtalagabhaga rAtri pUrI thaI hatI. tyAM prabhAtakALanA sUcaka vAdyone tumula dhvanI manane AkarSI rahyo hato. rAjAe jAgIne sUtelA rehakane jagADavA zrI nandI sUtra 284
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAMDa paNa te jAge nahIM. evAmAM rAjAe sUtelA evA tenA zarIra para kAMsakInAM dAMtAone sparza karAvyuM te nidrA rahita thaI gaye paNa tyAMne tyAM paDI rahyo, eTale rAjAe tene pharIthI pUchayuM, "haka ! tuM jAge che ke ughe che?" rehake javAba Apyo, "mahArAja! jANuM chuM." rAjAe pUchyuM, "ze vicAra kare che?" rAjAne A prazna sAMbhaLIne rahake kahyuM, "zuM kahuM?" rAjAe kahyuM, "kaMIka te kahe " rehake kahyuM "je kahIza to tame nArAja thaze." rAjA e kahyuM "kahe, nArAja nahIM thAuM. " rohake kahyuM, "sAMbhaLe, atyAre huM te vicAra karI rahyo chuM ke ApanA pitA keTalA che?" rAjAne hikanA A vicAra para thoDI zarama jevuM to lAgyuM paNa teNe te tenI pAse pragaTa thavA dIdhI nahIM. thoDIvAra mauna rahIne rAjAe rehakane pUchayuM "mAre keTalA pitA che?" hake kahyuM "ApanA pAMca pitA che." rAjAe pUchyuM "teo keNa koNa che te batAva." rehake kahyuM "sAMbhaLe, eka ApanA pitA vaizavaNa che, kAraNa ke ApanAmAM vaizravaNa jevI dAna zaktinAM darzana thAya che,(1) Apane bIje pitA cAMDAla che kAraNa ke zatrusamUha pratye ApanAmAM cAMDAla jevA krodha najare paDe che. (2) Apane trIjo pitA bebI che kAraNa ke jema dhabI ane pachADI pachADIne tene mela dUra kare che tema Apa paNa aparAdhIne pachADI pachADIne tenA sarvasvarUpa melanuM haraNa kare che. (3) Apane e pitA vIMchI che, jema vIMchI sUtelI vyaktine nirdaya thaIne DaMkha daIne vyathita nare che tema Ape paNa sUtelA evA manebALakane kAMsakI bheMkIne vyathita karyo che. (4) ApanA pAMcamA pitA te che ke jemaNe Apane janma Apyo che, kAraNa ke temanA pramANe Apa ApanI prajAnuM nyAya, nItipUrvaka pAlana karI rahyA che." (5) A vAta sAMbhaLIne rAjA cUpa thaI gayo ane jina smaraNa pUrvaka samasta prAtaHkarma pUrA karIne potAnI mAtAnI pAse cAlyA gayA. tyAM pahoMcIne mAtAne namana karyuM zrI nandI sUtra 285
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane ekAnta joIne pUchyuM-"he mAtA huM keTalA pitAno putra chuM ?" mAe sAMbhaLIne kahyuM, "temAM pUchavA jevuM ja zuM che? tuM tArA pitAne ja putra che. " tyAra bAda rAjAe pitAnI mAtAne rehakanI vAtathI paricita karAvIne kahyuM, mAtA ! rehakanI vAto sAmAnya rIte sAcI paDI che te tame sAce sAcuM kahe, rohake mane evuM zA mATe kahyuM haze?" A pramANe te mAtAne vAraMvAra pUchavAmAM AvatAM temaNe pitAnA putrane kahyuM, "he beTA! je samaye mArI kukhe tAro janma thayo te ja divase prAta:kALe tArA pitAnI pAse meM vaizravaNa jevA parama udAra nagarazeTha jinadatta zreSThIne joyAM hatAM. tathA te ja samaye te cAMDAla, bI ane vIMchIne paNa joyAM hatAM. A rIte te pAcene jevAthI temanA te te saMskAra tArAmAM utaryA che. rAhake tane joIne te kAraNe ja evuM kahyuM che." mAtAnI A vAta sAMbhaLIne rAjAnA manamAM hakanI buddhi mATe bhAre acaraja thaI ane mAtAne namana karIne te potAne sthAne cAlyA gaye. hakanI A caturAI joIne rAjAe tene potAne tyAM vaDA pradhAna pade rAkhI lIdhe. che A teramuM vaMcAvatR daSTAMta samApta. 13 zrI nandI sUtra 286
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ autpattibuddhavacanAntareNa dRSTAntaH | bharatazilApaNitatiddaSTAntadvayam tpattikI buddhinA viSayamAM bIjI vAcanAo pramANe A prakAranAM daSTAMta che-"mara dunisTa pAra 9>> ItyAdi temAM bharatazilA nAmanuM paheluM udAharaNa je rIte pAchaLa lakhela che te pramANe ja samajI levAnuM che (1). TLata daSTAMta A pramANe che keI eka gAmaDAne kheDUta ghaNAM cibhaDAM laIne vecavAne mATe nagaranA daravAjA pAse Avyo. te joIne nagaranA eka dhUtArAe tene kahyuM "zuM eka mANasa tArAM A cibhADAMone khAI zakate nathI?" kheDUte kahyuM, "hA, nathI khAI zakato." nagaranA dhUtArAe kahyuM, je khAI jAya to?" kheDUte kahyuM ema karavAne samartha vyakti keNa che?nAgarIka dhUtAre kahyuM, "huM pote ja chuM. jo huM A badhAM cibhaDAM khAI jauM te mane zuM InAma ApIza ?" dhUtArAnI A vAtane asaMbhavita mAnIne gAmaDIyAe kahyuM, "jo tame khAI jAo te tamane huM inAmamAM evaDe mATe lADu ApIza je A daravAjAmAM pesI zakaze nahIM." A rIte te bannee kaI eka vyaktine pota potAnI pratijJAne sAkSI banAvyuM. have te dhUtArAe te kheDUtanA badhAM cibhaDAne ceDAM DAM khAIne eMThAM karI nAkhyAM. ane eka tarapha mukI dIdhAM. te kahevA lAgyuM, je kheDUta ! meM tArAM badhAM cibhaDAM khAI lIdhAM. tethI tuM tArI zarata pramANe ne lADu mane Apa." gAmaDIyAe kahyuM "zA mATe ApuM? tame badhAM cibhaDAM khAdhAM nathI. khAdhA pachI te lADuM ApavAnI zarata che " dhUtArAe kahyuM, "vAha! bhAI vAha! keNuM kahe che ke meM tArAM badhAM cibhaDAM khAdhAM nathI? tane zrI nandI sUtra 287
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ e vAta maMjUra na hoya te tuM tene vecavA mATe bajAramAM laI jA pachI je je tane khAtarI thaze ke meM tArAM A badhAM cibhaDAM khAdhAM che ke nahIM? kheDUte nAgarika dhUtArAnI te vAta mAnya karI. have teo bane te cibhaDAMne laIne bajAramAM AvyA, ane tyAM tene mUkIne vecavA lAgyA. grAhake e tyAM AvIne evuM kahevA mAMDayuM ke A badhAM cibhaDAM te keIe khAdhelAM che. evuM sAMbhaLatAM ja te dhUtArAe te kheDUtane kahyuM, "je bhAI! A badhA leke zuM kahe che? have te tane khAtarI thaIne?" dhUtArAnAM e vacane sAMbhaLIne te gAmaDIye kheDUta kSobha pApe ane te vicAravA lAgyo. "evaDe mATe lADa huM A mANasane kayAMthI lAvIne ApuM?" A prakAranI citAthI vyAkuLa thaIne te kheDUte te dhUtArAthI pitAne bacAva karavA mATe kahyuM, "bhAI, tame tenA badalAmAM mArI pAsethI eka rUpIyA le." paNa te dhUtArAe tenI te vAta maMjUra na karI. chevaTe vadhatAM vadhatAM te kheDUte tene so rUpIyA ApavAnuM kahyuM. paNa vadhAre meLavavAnI IcchAthI teNe te rakama levAnI nA pADI. gAmaDIyAe vicAryuM " bhAre muzkelI ubhI thaI che. have zuM karuM ? khera! che hAthIne hAthI ja khaseDI zake che." A kahevata pramANe A dhutArAne kaI bIjA nAgarika dhUtArA vaDe ja samajAvI zakAze. " ema vicArIne teNe te chatArAne kahyuM, " tame thoDI vAra ahIM bhe, tame je mAgaze te ApIza." e vicAra karIne te zaheranA keI bIjA dhUtArAne jaIne maLyo. have zuM thayuM ? te gAmaDIyA kheDUtane bIjA dhUtArAe buddhi ApI (yukti batAvI) te buddhibaLe te eka kadaInI dukAnethI meTe e lADu laI Avyo. ane te matirSi dhutArAnI pAse AvI pahoMce ane zaratane je sAkSI hatuM tene paNa bolAvI lIdhA. e badhAnI sAme teNe lADune daravAjAnI eka tarapha mUke ane kahevA lAgyA, "he lADu! jA ! jA ! paNa te lADu te jagyAethI khasyA nahIM. tyAre gAmaDIyAe sAkSIonI sAme evuM kahyuM ke meM Apa lekenI AgaLa evI pratijJA karI hatI ke je huM hArIza te A nagaranA daravAjAmAMthI nahIM nIkaLe te mATe lADu ApIza, te A lADu ahIMthI cAlatuM nathI. te Apa tene laI le. have huM mArI pratijJAthI mukta thaye chuM ?" tenA A kathananI sAkSIoe tathA bIjA nAgarIkee paNa prazaMsA karI. ane tenI vAtane mAnya paNa karI. A rIte te kheDUte otpattikI buddhinA prabhAvathI te nAgarIka dhutArAne parAsta karyo ane te pitAne ghera gaye. rA A bIjuM paNa daSTAMta samApta mArA zrI nandI sUtra 288
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRkSaSTAntaH trIju vRkSadRSTAMta-- eka vanamAM mAMkhAnAM aneka vRkSa hatAM. tenA upara ghaNA vAnarA rahetA hatA. phaLa pAkavAnI meAsamamAM te vRkSo para phaLe lAgatAM, tA temane joI ne tyAMthI prasAra thatA musApharAnu mana te kaLAne tADIne khAvA mATe lalacAtu, hatu, paNa kare zuM? kAraNa ke te vRkSo upara vAnarA rahetA hatA tethI rAhagIrA te kuLA khAi zakatA nahIM. pachI temaNe potAnI buddhithI phaLa meLavavAnI yukti zeAdhI kADhI. teo vAnarAone paththara mAravA lAgyAM, tyAre vAnarAe tevRkSonAM kaLA tADI tADIne te rAhagIrAne mAravAnI bhAvanAthI phekavA lAgyA. A rIte rAhagIrAne anAyAse ja kerI khAvAne maLI gaI. / A trIjI vRkSanuM dRSTAMta samAsa 53 / / kSullakaSTAntaH ceAthu kSullaka dRSTAMta- aDhI hajAra varSa pahelAMnI A kathA che, jyAreM prasenajita nAmanA rAjA rAjagRha nagaramAM rAjya karatA hatA. tene aneka putra hatA. te badhAmAM zreNika nAmanA putra ja evA hatA ke je rAjalakSa@AthI yukta hovAne kAraNe tene vadhAre priya hatA, paraMtu tenA te prema khIjA putrAnA jANavAmAM AvatA nahIM', kAraNa ke rAjA tene mATe kaMi ApatA paNa nahIM ane tenI sAthe premathI khAlatA paNa nahI'. evu paNa te tene mATe karatA na hatA ke evuM karavAthI khIjA putrAnA manamAM IrSA thAya ane tee tene mArI nAkhe. te paNa tenA manamAM te cintA hamezA rahetI hatI ke zreNikanI rakSAmAM koI truTi rahevI joI e nahIM. zrI nandI sUtra eka divasanI vAta che ke zreNikane potAnA pitA pAsethI kaMI paNa nahI maLavAthI te gamagIna thaine peAtAnA mahelamAMthI bahAra javA nIkaLI paDayo. cAlatA cAlate te vennAtaTa nAmanAM keAI eka nagaramAM jai paheAMcyA. tyAM dhanya nAmanA eka zeTha rahetA hatA. tenI dukAna cAlatI hatI. nagaramAM 289
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ paheMcIne zreNika temanI dukAne jaI ne besI gayo. te zeThe te ja rAtre eka evuM svapna joyuM hatuM ke mArI putrIne vivAha ke sarvaguNasaMpanna kumAranI sAthe thaI gayo. zreNikanA pUnya prabhAve te divase zeThane ghaNA divasathI saMgraha karela mAla vecAI gaye, tathA keI svecchanI pAsethI tene ghaNuM kImatI ratna e ja divase theDI kImatamAM maLI gayuM, tethI teNe mAnyuM ke Ajane A badhe lAbha mArI pAse Avela A vyaktinA prabhAve ja maLe che. Aja sudhI A dukAnamAM jeTalo lAbha thayo nathI eTale lAbha Aje mane maLe che, tenuM A vyakti sivAya bIjuM zuM kAraNa saMbhavI zake ? A pramANe vicAra karatAM karatAM tene e paNa vicAra thaye ke A chokare dekhAvamAM keTale badhe suMdara che je jonAranA manane tenA tarapha AkarSe che. je suMdara kumAra meM svapnAmAM je hatuM te A kumAra ja hA joIe ema lAge che. A pramANe vicAradhArAmAM lIna thayela te zeThe te kumArane vinayapUrvaka pUchayuM " Apa kene tyAM atithi thaIne AvyA che ?" te sAMbhaLIne kumAre javAba Ape, "Apane tyAM " have zuM thayuM ? jema varSAkALe kadambanuM phUla vikase che tema kumAranAM A vacane sAMbhaLIne zeThanuM samasta zarIra AnaMdellAsathI pulakti thaI gayuM. teo tarata ja dukAnethI ubhA thaIne kumArane mAnapUrvaka potAne ghera laI gayA. tyAM temaNe yogya bhejanAdi sAmagrI vaDe kumArano khUba AdarasatkAra karyo, kumAra jeTalA divasa tyAM rahyo eTalA divasa sudhI zeThane vepAramAM sAro lAbha maLato rahyo. tethI tene ghaNe punyazALI mAnIne zeTha keTalAka divaso vyatIta thayA pachI potAnI putrI nandAnAM lagna tenI sAthe karyA. vivAha karyA pachI keTaleka divase zeThanI putrI naMdA garbhavatI thaI. have rAjagRha nagaramAM zreNikanA cAlyA javAthI bhAre khaLabhaLATa mace prasenajita rAjAe e ja divasathI tenI zodha karAvavA mAMDI. dhIre dhIre samA. cAra maLyA ke zreNika vennAtaTa nagaramAM dhanya zeThane ghera rahe che, ane temano jamAI thaIne ghaNuM AnaMdamAM pitAne samaya vyatIta kare che. eka divasanI vAta che ke jyAre prasenajita rAjAne pitAne antakALa najika che tema lAgyuM, tyAre temaNe zreNikane bolAvavA mATe potAne tyAMthI UMTavAhakone tenI pAse mokalyA. temaNe tyAM jaIne kahyuM, "kumAra ! Apa jaladI ghera Ave, rAjAe Apane ghaNA jaladI bolAvyA che. " te UMTavAhakanI A vAta sAMbhaLIne ane pitAnI AjJAne mAthe caDAvIne, zreNika sagarbhA nandAne tyAM ja mUkIne te lokenI sAthe ja rAjagRha javA upaDaze. zreNika jyAre tyAMthI ravAnA thaze tyAre teNe pitAnA gAma Adine badhe paricaya naMdAnA nivAsasthAnanI divAla para lakhI dIdho hato. jyAre zreNikane tyAMthI game traNa mAsa pasAra thayA tyAre devalekamAMthI eNvIne garbhamAM Avela mahAprabhAvazALI bALakane prabhAve naMdAne e dehada utpanna thayo ke huM hAthI para savAra thaIne garIba lokone puSkaLa dAna zrI nandI sUtra 290
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApuM ane amArighASaNA dvArA jIvAne abhayadAna Apu. naMdAnA pitA e peAtAnI putrInA A dohadane jANIne te pUrA karavA mATe vaijJAtaTa nagaranA rAjAnI AjJA laine dAna punya sahita amArighASaNA dvArA jIvane abhayadAna daIne peAtAnI putrInA dohada pUro karyAM. naMdAnA garbhanA samaya dhIme dhIme vyatIta thavA lAgyA. kAlakrame nava mAsa ane sADAsAta rAtri pasAra thatAM teNe dase dizAone prakAzita karanAra prAtaHkALanA sUryamaMDaLa jevAM, pAtAnA tejathI dizAone prakAzita karatA eka mahAtejasvI putranA janma ApyA. khAra divasa pachI dhanyazeThe abhayadAnanA dehada anusAra te navAgata bALakanuM nAma abhayakumAra rAkhyu. naMdanavanamAM jema kalpavRkSa vadhe che tema abhayakumAra paNa peAtAnA dAdAne tyAM sukhapUrNAMka mATe thavA lAgyA, jema jema te meTA thatA gayA tema tema te aneka prakAranI kaLA paNa zIkhate gayA. A rIte khIra dhIre te saghaLI kaLAomAM pAra gata thayA. k eka divasa abhayakumAre tenI mAtAne pUchyuM. " mAtAjI ! e te batAvA ke mArA pitAjI keNu che ane kayAM rahe che ? " putranI A vAtathI prabhAvita thaIne tenI mAtA nandAe AdithI anta sudhInuM tenA pitAnuM vRttAMta tene saMbhaLAvyu, ane divAla para lakhela temanu ThekANuM paNu tene khatAMvyuM. mAtAnA kahevAthI tathA divAla para lakhela paricaya joIne jyAre abhayakumArane tenA pitAne paricaya maLye tyAre te tenI mAne kahevA lAgyA, mAtA ! cAlA, ApaNe banne rAjagRha nagaramAM jaI e." cAkkasa niNuya thatAM dhanya zreSThIne pUchIne te banne rAjagRha javAne UpaDAM, ane cAlatAM cAlatAM rAjagRhanI pAse AvI gayAM. alayakumAra mahAra bagIcAmAM mAtAne mUkIne pAte pitAne maLavA mATe rAjagRha nagaramAM javA lAgyA. tyAM teNe vAkAnu eka Tecchu joyu je eka nirjaLa kuvAne cAre taraphathI gherIne ubhuM hatuM. alayakumAra tarata ja tyAM pahoMcyuM, ane leAkeAne pUchavA lAgyA ke leAkeAnu TALu ahIM zA mATe ekaThuM' thayuM che? leAkAe javAkha ApyA, ** A kuvAmAM rAjAnI vIMTI paDI gaI che. je vyakti upara ubhA ubhA ja peAtAnA hAthe tene bahAra kADhaze, tene rAjA meT Inama Apaze. ' lokonI A vAtanI khAtarI karavA mATe abhayakumAre tyAM ubhelA rAjapuruSone pUchyuM` tA temaNe paNa e ja pramANe kahyuM, te sAMbhaLIne abhayakumAre rAjapuruSAne kahyuM, "jo rAjA potAnI pratijJAmAM dRDha hAya tA huM kUvAmAMthI rAjAnI vIMTI bahAra ubhA rahIne ja kADhI zakuM tema chuM." abhayakumAranI A vAtathI prasanna thaine temaNe kahyu', " bhadra! Apa Apanu kAma pUrU karI. rAjA peAtAnI pratijJAnuM avazya pAlana karaze." A vAtane sAMbhaLIne abhayakumAre kuvAmAM kai bAjue vITI paDI che te dhyAnapUrvaka joyuM, pachI teNe kAi jagyAethI chANa lAvIne tenA zrI nandI sUtra 291
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ upara nAkhyuM, chANamAM te vIMTI cATI gaI. tyAra bAda teNe te chANa upara sUkuM ghAsa nAkhIne kaI paNa rIte tyAM agni saLagAvyuM. A rIte chANa sUkAI jatAM bIjA kuvAmAMthI pANI lAvIne te kuvAne pANIthI bharI dIdhe. eTaluM pANI bharyuM ke te kue kAMThA sudhI bharAI gayA. vIMTI vALuM te sUku chANa paNa pANI para taravA lAgyuM. abhayakumAre kuvA para ubhA rahIne ja potAnA hAthe te upADI lIdhuM. A rIte jyAre tenI pAse rAjAnI vIMTI AvI tyAre lokoe te joIne AnaMdasUcaka dhvani karyo. rAjAne rAjapuruSoe jaIne samAcAra saMbhaLAvyA tyAre teNe prasanna thaIne bAlaka abhayakumArane pitAnI pAse bolAvyA rAjapuruSoe AvIne abhayakumArane kahyuM ke "Apane rAjA sAheba bolAve che." abhayakumAra temanI sAthe vIMTI laIne rAjAnI pAse gayo, ane te vIMTI ghaNA AnaMda sAthe rAjAne ApI. rAjAe khuzI thaIne tene pUchayuM. "tame keNa che ?" abhayakumAre kahyuM, "Apa jAte ja tenI tapAsa karo." rAjAe tenAM lakSaNa Adi joIne e nirNaya karyo ke A kumAra mAre pitAne ja putra che. rAjAe pahelAMnI badhI vAte tene pUchI te teNe pitAnI pahelAMnI badhI vAte batAvI dIdhI. A pramANe abhayakumAranAM vacana sAMbhaLIne rAjA ghaNe saMtoSa pAme. teNe kahyuM, "beTA ! tArI mAtA kayAM che?" abhayakumAre kahyuM, "A nagaranI bahAra Avela bagIcAmAM che." te sAMbhaLatA ja rAjA saparivAra tenI pAse gayA. temanA tyAM pahoMcatAM pahelAM ja abhayakumAra tenI mAtAne badhA samAcAra Apato hate evAmAM rAjA saparivAra tyAM AvI pahoMcyA patine Avela jeIne naMdAe temane caraNe paDIne namana karyuM, rAjAe AbhUSaNe Adi ApIne tenuM ghaNuM ja svAgata karyuM. pachI moTA ThATha mAThathI putra sahita tene nagaramAM praveza karAvavAmAM Avyo. rAjA abhayakumArane pradhAna pada ApIne ghaNuM haSa tathA utsAhapUrvaka pitAne samaya vyatIta karavA lAgyo. che A cothuM kSullakadRSTAMta samApta . 4 zrI nandI sUtra 292
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ pakSAntaH pAMcamu. vandvAMta eka samayanI vAta che. koi e puruSa keAI jaLAzayamAM ekI sAthe snAna karavAne mATe utaryo. ekanI pAse garama kapaDAM hatAM ane bIjAnI pAse sUtarAu kapaDAM hatAM. jenI pAse garama kapaDAM hatAM te jyAre jaLAzayamAMthI snAna karIne bahAra nIkaLyA tyAre teNe bIjA mANasanA sUtarAu kapaDAM upADI laIne cAlatA thayA. bIjA mANase jyAre A joyuM tyAre tene mATA avAje kahyuM " bhAI ! tamArAM garama kapaDAM tA ahI' paDacAM che. mArAM sUtarAu kapaDAM tame lai jAo che te mane te ApI de cha paNa teNe tenI te vAta sAMbhaLI ja nahIM ane te AgaLa cAlyA gayA. te paNa nAhIdhoine tenI pAchaLa paDayA; ane tenI sAthe thai gayA. banne vacce carcA thavA lAgI. vAta eTale sudhI AgaLa vadhI ke te bannene nyAya karAvavA mATe rAjasabhAmAM javuM paDayuM. nyAyAdhIze te bannenI vAta sAMbhaLIne peAtAnA buddhibaLathI tenA nikAla karyAM. temaNe kacerInA eka sipAI ne AjJA karI ke tu A banne mANusanA vALane kAMsakI vaDe ALa. teNe te pramANe ja karyuM. tethI jenAM garama vastro hatAM tenA vALamAMthI unanA resA nIkaLyAM. tethI te vAta samajatA vAra na lAgI ke te garama vastronA mAlika che, sUtarAunA nahI'. A pramANe nyAyAdhIza dvArA peAtAnAM sUtarAu kapaDAM meLavIne te cAlyA gayA. // 5 // ! A pAMcamu paDha dRSTAMta sAmAsa 5 5 5 zrI nandI sUtra 293
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ saraSTAntaH chaThThuM saDha dRSTAMta- kAI puruSa jhADe karavA mATe jaMgalamAM gayA. tyAM kAI sthAne te DaoN karavA mATe beThA. te jyAM beThA hatA tenI ja pAse kAcIMDAnuM eka dara hatuM, je teNe joyuM na hatuM. tyAre gharamAM praveza karatA kAcIMDAnI pUMchaDInA tenI gudAnA bhAge sparza thaI gayA. kAcIMDAnI pUMchaDInA sparza thatAM te puruSanA manamAM evA sadeha thayA ke te kAcIMDA gudA mArge mArA udaramAM pesI gayA che. A sa MdehavALA te puruSa potAne ghera gayA, paNa "mArA peTamAM kAcIDA pesI gayA che " A cintAne lIdhe te rAgInI jema divase divase dukhaLA paDavA lAgyA. teNe ghaNA prakAranI cikitsA karAvI paNa te badhI niSphaLa gaI. eka divasa eka vaide tenI sArI rIte parIkSA karIne pAtAnI tarkazaktithI tenA rAganu nidAna jANI lIdhuM, ane tenI e vAta spaSTa rIte samajAI gaI ke tene koI rAga ja nathI, mAtra roganA bhrama ja che. pachI te vade tene kahyuM, 'huM tamAro rAga maTADIza, paNa tamAre mane se rUpIyA ApavA paDaze.' teNe vaidyanI vAtanA svIkAra karyAM. tyAre vaidde tene jIlAkha ApyA, ane eka mATInA ThAmane rAkhathI bharIne temAM eka marelA kAcIMDA mUkIne tene kahyuM ke tamAre A mATInA vAsaNamAM ja jhADe javuM te puruSe te pramANe ja karyuM. tyAre te vaide te puruSane te pAtramAM marelA kAcIMDA batAvIne kahyu, " jIvA, tamArA peTamAMthI A kAcIMDA nIkaLyA che. te marelA kAcIM'DAne joine tenI AzaMkAnuM nivAraNa thaI gayuM. ane te ghaNI jhaDapathI nIrogI banyA. / A chaThThuM saraTa dRSTAMta samAsa // 6 // zrI nandI sUtra 294
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAkaddaSTAntaH sAtamuM jAra daSTAMtavennAtaTa nAme nagara hatuM. tyAM ripumardana nAmane rAjA hatA. tene dhIra. mati nAmano eka maMtrI hatA. eka divasa dhIramatinI parIkSA karavAne mATe tene pUchayuM, "A gAmamAM keTalA kAgaDA rahe che?" te sAMbhaLatA ja teNe javAba Ape, "mahArAja ! A gAmamAM sATha hajAra kAgaDA rahe che , maMtrInI A vAta sAMbhaLIne rAjAe kahyuM ke "je tamArI vAta sAcI na paDe to keTale daMDa bharaze?" te sAMbhaLatA ja maMtrIe javAba Ape "mahArAja ! daMDanI vAta ja kyAM che? meM kahyA teTalA ja te to che, paNa chatAM meM kahela saMkhyA karatAM temanI saMkhyA kadAca vadhAre thAya che ema samajavuM ke bahArathI keTalAka kAgaDA A kAgaDAone tyAM mahemAna tarIke AvyA che, ane kadAca te saMkhyA ochI thAya che tema samajI levuM paDe ke temanAmAMthI keTalAka kAgaDA bIje gAma mahemAna thaIne gayA che." maMtrInAM A prakAranA vacana sAMbhaLIne rAjA ghaNe khuzI thaze. che A sAtamuM kAkadaSTAMta samApta . 75 uccAraSTAntaH AThamuM uccAradaSTAMta kei eka nagaramAM kaI eka brAhmaNa rahete hato. eka divasa te potAnI patnInI sAthe bIje deza javA nIkaLyA. cAlatAM cAlatAM mArgamAM zrI nandI sUtra 295
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ tana eka dhUtAre manyA. te ghaNe cAlAka hatuM. teNe brAhmaNanI patnI sAthe vAtacItamAM ja potAne premasaMbaMdha bAMdhI dIdho. thoDe dUra jatAM te dhUtArAe brAhmaNane kahyuM, "A mArI strI che. " dhUtArAnI vAtathI nArAja thaIne brAhmaNe kahyuM, bhAI, A tame zuM kahe che? evuM bolaze mA. A te mArI ja patnI che." A rIte te banne vacce parasparamAM vadhAremAM vadhAre vAdavivAda thayo. chevaTe nyAya karAvavAne mATe te banne rAjakacerIe pahoMcyA. nyAyAdhIze temanI vAta sAMbhaLIne te bannene judA judA sthAne besADayA, ane pUchayuM, "kahe, kAle tame zuM khAdhuM hatuM ?" brAhmaNe kahyuM, "sAheba ! meM tathA mArI patnIe talanA lADu khAdhA hatA," dhUne bolAvIne e ja prazna pUchaye te teNe bIjI kaI cIja khAdhI hatI tema batAvyuM. have nyAyAdhIze sAcA-khoTAnI parIkSA mATe potAnI buddhithI te bannene virecaka auSadhi ApI. te vaDe brAhmaNanuM kathana sAcuM TharyuM. pachI brAhmaNane tenI patnI seMpIne nyAyAdhIze dhUrtane sajA karI. | 8 | || A AThamuM uccAradaSTAMta samApta | 8 | gajaddaSTAntaH navamuM gajadaSTAMta- vasantapura nAme eka nagara hatuM. tyAMnA rAjAe viziSTa buddhivALo maMtrI meLavavAne mATe A pramANe eka upAya karyo-kamAM hAthI bAMdhavAnA khIlA sAthe teNe eka hAthI baMdhAvyuM, ane A pramANe ghoSaNuM karAvI ke je koI A hAthInuM vajana karI Apaze tene InAma rUpe UMce ho ApavAmAM Avaze. A ghoSaNa sAMbhaLIne keI eka viziSTa buddhisaMpanna mANase hAthInuM vajana karI ApavAnI zarata maMjUra karI. pachI teNe A rIte tene te -koI jaLAzayamAM laI jaIne teNe te hAthIne eka hoDImAM caDAvyuM, pachI te naukA pANImAM calAvI tene jeTale bhAga pANImAM DUbI ga ta bhAgamAM teNe eka lITI derI dIdhI, pachI hAthIne hoDImAMthI utArI nAkhyo ane hoDImAM eTalAM paththara bharyA ke jenA vajanathI lITI karelA bhAga sudhI heDI pANImAM DUbI gaI. pachI e badhAM paththarane heDImAMthI bahAra kADhIne temanuM vajana karyuM te jeTaluM temanuM vajana thayuM te hAthInuM vajana mAnI lIdhuM. A prakAranI tenI tIvra buddhithI rAjA ghaNe prasanna thayA. | 9 | A navamuM gajadaSTAMta samAsa | 9 | zrI nandI sUtra 296
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaNDanaSTAntaH dasamuM bhaNDanadRSTAMta---- eka puruSa haMmezAM keAI eka rAjA pAse rahetA hatA. rAjA tenI AgaLa peAtAnI rANInAM khUba vakhANa karyAM karatA hatA. te paNa tene ghaNA rasapUrvaka sAMbhaLatA hatA. eka divasa jyAre rAjAe tene evuM kahyuM ke mArI rANI ghaNI catura ane AjJAkAriNI che tyAre teNe tene javAba ApyA, " sArUM, paNa jo te tamArI badhI AjJA pALatI hAya tA temAM tenA potAnA svArtha rahelA che. pAtAnA svArtha sAdhavA mATe ja te ApanI pratyeka AjJA svIkAryo kare che. jo mArA A kathanamAM tamane koI paNa prakAranA saMzaya hoya to Apa tenI kasoTI karI zake che. A pramANe kare--Aje ja tenI pAse jaine kahe ke huM' bIjI rANI karavA mAgu chuM. ane tene je putra thaze tene ja huM rAjya ApavA mAgu chu. AlA, mArI A vAta Apane maMjura che ke nahIM ? mAnya hAyatA ja huM mArI A vicAradhArAne saphaLatAnuM rUpa ApIza. '' te puruSanI A salAha pramANe rAjAe khIje divasa rANI pAse jaIne pUrvokta vAta te puruSa kahyA pramANe ja kahI dIdhI. te sAMbhaLIne rANIe javAkha ApyA, " emAM mane kAI vAMdheA nathI, paNa ApanA je evA vicAra che ke Apa tenA ja putrane rAjya sAMpaze te vAta mane maMjura nathI, mArA ja putra rAjyanA adhikArI thaze. " rANInAM A vacanAthI rAjAne saheja hasavuM AvyuM. rANIe rAjAne te hAsyanuM kAraNa pUchyuM te teNe kaMI javAkha ApyA nahIM. tyAre pharIthI teNe kAraNa jANavAnA Agraha karyo. chevaTe rAjAe je vAta banI hatI te tene kahI. rANIne te puruSa para ghaNA krodha caDayA ane AvezamAM ne AvezamAM teNe te puruSane dezavaTAnI AjJA ApI dIdhI. rANInA A hukamathI cintAtura thayela te puruSe vicAra karyAM have zA upAya karavA ? - chevaTe tene eka yukti jaDI ane te yukti pramANe teNe joDAnu eka ghaNu bhAre poTaluM bAMdhIne tene mAthe upADI lIdhuM, ane rANIne kahyuM ke huM ahIM thI bIjA dezamAM jauM chuM. " rANIe pUchyuM, "tA A joDAnuM pATaluM zA mATe mAthe mUkayuM che?" teNe javAba ApyA, ATalA joDAthI jeTalA dezAmAM 66 zrI nandI sUtra 297
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaI zakIza eTalA dezamAM ApanI apakIti karIza." rANIe pitAnI apakIrtinA bhayathI tene dezavaTe ApavAnI pitAnI AjJA pAchI kheMcI lIdhI. A dazamuM laMDanaSNAta samApta . 10 | golakaddaSTAntaH agiyAramuM gelakadaSTAMtake eka bALakanA nAkanI aMdara lAkhanI geLI UMDI utarI gaI. jyAre tenA pitAe bALakanI A sthiti joI tyAre te tarata ja tene eka sonI pAse laI gayo. sanIe ghaNuM caturAIthI te geLIne bahAra kADhavAne prayatna karyo. sauthI pahelAM teNe loDhAnI eka pAtaLI saLI lIdhI. tene aMgIThImAM garama karI. ane dhIme dhIme te lAkhanI geLImAM tene bheMkI. A pramANe thoDI vAra karatA rahevAthI te lAkhanI goLI gaLIne nAkamAMthI bahAra nIkaLI AvI. pachI tene bahAra kheMcI lIdhI che 11 , che A agiyAramuM gelakadaSTAMtasamApta 11 stabhaddaSTAntaH bAramuM stambhaSTAMta- kei eka rAjAe yogya maMtrI meLavavAne mATe nagaranI pAsenA vizALa taLAvanI vacce sthaMbha ubhe karAvIne evI ghoSaNA karAvI ke je kaI mANasa taLAvanA kAMThe beThAM beThAM deraDA vaDe A thAMbhalAne bAMdhI deze tene rAjA eka lAkha rUpiyAnuM InAma Apaze. A prakAranI gheASaNa sAMbhaLIne keI buddhizALI mANase te kAma karavAnuM mAthe lIdhuM. pachI jaLAzayane eka kAMThe teNe eka loDhAne khIla kheDayo ane temAM deraDuM bAMdhIne te deraDAne taLAvanI cAre tarapha teNe pheravyuM. A pramANe cAre khUNe deraDuM pharI vaLavAthI vacceno te sthaMbha te deraDA dvArA anAyAsa baMdhAI gayo. te mANasanuM A buddhicAturya joIne rAjAe ghaNI prasannatA pragaTa karIne tene pitAnA rAjyanuM pradhAnapada seMcyuM. 12 A bAramuM "tammadaSTAMta" samApta 12 | zrI nandI sUtra 298
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSullakaSTAntaH teramuM kSullaka ( khAlaka) dRSTAMta-~ kAI parivAjikAe rAjAnI pAse evI pratijJA karI ke huM saghaLAM kAma karI zakuM chuM. kaLAomAM mane parAjita karI zake tevI kaI vyakti nathI. kAraNa ke kAi paNa kaLAnA mane anubhava na heAya tevu nathI. huM saghaLI kaLAomAM nipuNa chuM" tenI evI vAta sAMbhaLIne rAjAe dhASaNA karAvI ke jo koI kaLAkAra kaLAomAM parivrAjikAne parAjita karI zake tema hAya tA te tenI pAse peAtAnI kaLAnipuNatA pragaTa karavA mATe Ave, je te tenI samakSa vijaya prApta karavAnA adhikArI sAkhIta thaze te tene mArA taraphathI vadhArAnuM InAma paNa ApavAmAM Avaze. A ghASaNA sAMbhaLIne e ja vakhate rAjAnI pAse eka khaLaka AvyeA ane AvatAM ja teNe kahyu '' mahArAja ! huM parivAjikAne harAvI zakuM tema chuM parantu Apa mArA eka aparAdha mApha karAtA ja tema banI zakaze. " zAe tene abhaya daIne kahyuM "tArA aparAdha mApha karIza, tArU kaLAkauzala khatAva. " khALakane joIne paritrAjikA kahevA lAgI, " A nAnakaDA bALaka kaLAomAM zI kuzaLatA pragaTa karI zakavAnA che? ane mAro parAjaya kevI rIte karI zakaze ? parivrAjikAnA A prakAranA AkSepa sAMbhaLIne te mALake tyAre ja laMgATI cheADI nAkhIne nagnAvasthAmAM ja aneka prakAranAM Asane batAvavAnA prAraMbha karyAM. jyAre teNe pUrNarUpe pAtAnuM kAma pUrUM karyuM tyAre teNe paritrAjikAne kahyuM, " paritrAjikA ! tame paNa mArA pramAzenI mudrAmAM tamArU kaLAkauzala atAve. " bALakanI A vAta sAthe asammata thaI ne te potAnu kaLAkauzalya e rIte batAvavAne asamartha thai. te kAraNe bALakanI pAse teNe pAtAnA parAjaya svIkArI lIdhe ane tyAMthI nArAja thaine te cAlI gaI. leAkeAe bALakanI khUba praza'sA karI. / / 13 / / // A teramuM kSullaka ( bALaka ) dRSTAMta samApta / / 13 / zrI nandI sUtra 299
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArgadraSTAtaH caudamuM nA daSTAMtaeka samayanI vAta che ke keI puruSa pitAnI patnI sAthe rathamAM besIne bIje gAma jate hate. musApharI daramiyAna mArgamAM tenI patnIne jhADe pharavA javAnI jarUra paDI, te thoDe dUra jaIne jhADe pharavA beThI. evAmAM eka vidyA dharI, ke je te sthAne rahetI hatI, teNe rathamAM beThela te suMdara yuvAnane je. jotAM ja te tenA upara mAhita thaI gaI e ja vakhate teNe pitAnI vidyAnA prabhAvathI tenI strInuM rUpa dhAraNa karyuM ane tenI pAse AvIne te rathamAM besI gaI evAmAM jhADe javAnuM kAma patAvIne tenI pitAnI patnI AvI pahoMcI. teNe AvatAM ja jevI te vidyAdharIne rathamAM beThelI joI ane vidyAdharIe tene AvatI joI tyAre te banAvaTI strIe te yuvAnane kahyuM, "juvo, A keI vyanarI mArA jevuM rUpa banAvIne tamArI pAse AvI rahI che. tethI Apa jaladI rathane ahIMthI haMkArI mUke.banAvaTI strInI evI vAta sAMbhaLIne teNe rathane tyAMthI AgaLa haMkAravA mAMDayo. kharI patnIe jyAre te joyuM tyAre te rotI rotI rathanI pAchaLa doDavA lAgI. yuvAne jyAre tene ArtanAda sAMbhaLe tyAre tene tenA para dayA AvI, ane teNe rathanI gati theDI ghaTADI nAkhI. bane strIo paraspara jhagaDe karavA lAgI ane e ja hAlatamAM gAmamAM AvI pahoMcI. tyAM AvatAM ja pahelI strIe bIjI strI para phariyAda karIne tene kacerImAM nyAyAdhIzanI AgaLa hAjara karI. nyAyAdhIze puruSane pUchayuM, "kahe A bemAMthI tamArI patnI keNa che?" puruSe kahyuM, "sAheba, tene nirNaya karavAne huM asamartha chuM. jyAre puruSanI asamarthatA nyAyAdhIze joI tyAre temaNe tene tyAMthI dUra kalIne te banne strIone kahyuM, "tamArA banemAMthI je ahIM ubhI ubhI pitAnA hAthathI sauthI pahelAM tene sparza karaze e ja tenI patnI ane tene ja te pati mAnavAmAM Avaze " nyAyAdhIzanI A vAta sAMbhaLatAM ja vidyApArIe divya zaktinA prabhAvathI pitAne hAtha laMbAvIne tyAM ubhA ubhA ja te puruSane pahelAM sparza karyo. A sthiti joIne nyAyAdhIza samajI gayAM ke "A vidyAdharI che," ane temaNe kahyuM, "basa have tuM ahIMthI cAlI jA. tuM AnI patnI nathI. A strI ja tenI patnI che. te te vidyAdharI che. divyazaktinA prabhAvathI ja te tAro hAtha laMbAvyo che." A pramANe autpattikI buddhithI nyAyAdhIze A phariyAdane gya nirNaya karIne te strI tenA patine seMpI. che A caudamuM mArgadaSTAMta samApta 14 che zrI nandI sUtra 300
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ strISTAntaH paMdaramuM strI daSTAMtamULadeva nAmane eka mANasa hato. tene kaMDarIka nAmano mitra hatA. teo bane keI sthaLe jatAM hatAM. je mAge teo jatAM hatAM e ja mArga uparathI kaI bIje mANasa potAnI patnIne sAthe laIne temanA tarapha AvatuM hatuM. kaMDarIke jevI tenI patnIne joI ke te tenA para mohita thaI gaye. teNe mULadevane kahyuM, "bhAI! je mane A strI maLaze to ja huM jIvI zakIza, nahIM to jIvI zakIza nahIM kaMDarIkanI evI vAta sAMbhaLIne mULadeve tene kahyuM, "utAvaLa kare mA dhIre dhIre huM tArI maratha pUre karIza." Ama kahIne teNe tene AzvAsana ApyuM. have teo ane temanI najare na paDe eTale dUra cAlyA gayA. tyAra bAda mULadeve kaMDarIkane strIne poSAka paherAvIne eka vana nikuMjamAM besADI dIdho ane pote rastA para AvIne besI gaye. cAlatAM cAlatAM pele puruSa paNa patnInI sAthe tyAM AvI pahoMcyo. mULadeve tene kahyuM "A vana nikuMjamAM mArI patnI beThI che, tene prasavakALa taddana najadIka Avyo che. te Apa kRpA karIne tenI pAse eka kSaNa mAtrane mATe tamArI patnIne javAnI AjJA Apa." mULadevanI AvI karuNAjanaka vAta sAMbhaLIne teNe potAnI patnIne tyAM javAnI AjJA karI. te patinI AjJA thatAM kaMDarIka pAse cAlI AvI. paNa jyAre teNe strInA veSamAM chUpAyela puruSane je tyAre te pitAnA ziyaLanI rakSA karatI keI paNa rIte potAnA pati pAse pAchI pharI che che A paMdaramuM strI daSTAnta samAsa che 15 patiddaSTAntaH soLamuM patideSTAntakoI eka khetarane mAlIka eka kheDUta hatA. te kamajora hatA. tene kamajora joIne keI bIjA dhUta kheDUte tene kahyuM, "bhAI ! A khetaranA mAlIka tame nathI, huM chuM, kAraNa ke mArA sivAya ahIM bIje kaI khetarane mAlika na hAI zake." A rIte A khetara bAbatamAM te banne vacce vivAda thayo. Apasa ApasamAM tene keI niveDo na AvatAM teo kacerImAM pahoMcyA. kacerImAM temaNe pitapatAnI hakIkata raju karI, nyAyAdhIze ghaNuM dhyAnapUrvaka te banenI vAta sAMbhaLI. chevaTe temaNe te darekane alaga alaga ekAntamAM laI jaIne pUchayuM zrI nandI sUtra 301
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ pahelAM khetaranA mAlikane pUchayuM, "gayA bAra varSomAM dareka varSa jeTaluM anAja A khetaramAM pAkayuM hoya te badhAne nAma vAra mane hisAba samajAvo." A pramANe nyAyAdhIzanuM kathana sAMbhaLIne khetaranA sAcA mAlike bAra varSamAM je je anAja jeTaluM jeTaluM pADayuM hatuM te badhAnA nAmano ullekha sAthe teno hisAba samajAvI dIdhuM. pachI ekAntamAM dhUtane paNa e ja vAta pUchavAmAM evI, te teNe pahelA kheDUtanA kathana karatAM pitAnuM viparita maMtavya batAvyuM. A pramANe te banenI judI judI vAta sAMbhaLIne nyAyAdhIze pharIthI temane kahyuM, "bhAIo! tame potapotAnI sAbItio raju karo." kSetrapatie tarata ja ghare jaIne pratyeka varSanA pAkanuM pramANapatra lAvIne nyAyAdhIza AgaLa raju karyuM. paNa dhUrta tema karavAne asamartha nivaDaze. pachI nyAyAdhIze te khetara khetaranA sAcA mAlikane apAvyuM ane dhUtane zikSA karI che 16 che A seLayuM patidaSTAMta samAsa che 16 | putraSTAntaH sattaramuM putradaSTAMtakaI eka vaNikane be patnI hatI. temAMnI ekane eka putra hato bIjIne kaMI saMtAna na hatuM. jene saMtAna na hatuM te strI pitAnI zakayanA putranuM ghaNuM premathI lAlana pAlana karatI hatI, tethI te bALakane te khabara paNa na hatI ke te tenI mAtA che ke aparamAtA. eka divasa te zeTha bane patnIo tathA bALakane laIne paradeza gaye, paNa durbhAgye te tyAM pahoMcatA ja maraNa pA. tenuM mRtyu thatAM ja te banne strIo vacce te bALakanI bAbatamAM jhagaDo ubho thayo. eke kahyuM-A mAre putra che mATe gharanI mAlika huM chuM. bIjI strIe kahyuM-A te mAre putra che. tethI huM ja gharanI mAlika chuM. A rIte bane vacce jhagaDo vadhatAM te banne nyAyAlayamAM pahoMcI. rAjamaMtrIe potAnI buddhithI zrI nandI sUtra 302
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ temanA jhagaDAne nirNaya karyo ane rAjapurUSone hukama karyo ke A banne pAse je dhana che tenA be bhAga pADo ane bALakanA paNa karavatathI cIrIne be TukaDA karo. eka eka TukaDe tathA dravyane eka eka hisso A bannene Ape. maMtrInA evAM vacana sAMbhaLatAM ja bALakanI mAtAnA hRdayamAM AghAta lAgyo. tenA para jANe vajane prahAra paDaye hoya tema AghAta pAmelI te raDatI raDatI maMtrIne kahevA lAgI, "sAheba bALakanA be TukaDA na karAvaze. bhale A bALaka tenI pAse rahe. mane A hAlatamAM bALaka levAnI IcchA nathI. putra tene ja ApI de. tenI pAse rahevAthI te jIvato to raheze. A sthitimAM gharanI mAlika banavAmAM mane kaMI sukha nahIM maLe. bhale te ja gharanI mAlika bane, mane e vAtanuM bilakula duHkha nathI. huM te bIjA lokonA gharanuM kAmakAja karIne aMdagInA bAkInA divase kApIza, paNa bALaka te surakSita raheze, ane huM tyAMthI ja tene joIne AnaMdita thatI rahIza. mahArAja! bALaka maraze te huM kaI paNa rIte jIvI zakIza nahIM" jyAre bALakanI mAtA Ama kahetI hatI tyAre vimAtA e evuM kaMI paNa na kahyuM. tethI maMtrI e samajI lIdhuM ke bALakanI sAcI mAtA A strI ja che. pelI nathI. tethI teja gharanI mAlika thavAnI hakadAra che. tema samajIne temaNe te putra tene seMge ane gharanI mAlika paNa tene ja banAvI. ane bIjI strIne-vimAtAne sajA karI. che 17 A sattaramuM putradRSTAMta samApta pAchA madhusinthaddaSTAntaH aDhAramuM madhusikatha (madhapuDA)nuM daSTAMtaeka nadI hatI. tenA banne kAMThe mAchImAra rahetAM hatAM. teo vacce jAtivyavahAra hovAM chatAM teo aMdara aMdara jhagaDatAM hatAM. A jhagaDAne kAraNe zrI nandI sUtra 303
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ bicArI strIo para muzkelI AvI paDatI. teo sAme kAMThe rahetA pitAnA sagAM-saMbaMdhIone maLavA jaI zakatI nahIM; chatAM paNa teo jyAre pitapitAnA dhaMdhAne mATe bahAra jatAM tyAre te strIo pota-potAnA saMbaMdhIone tyAM AvatI-jatI rahetI. have eka divasa evuM banyuM ke kaI mAchaNe bIjA kAMThethI pitAnA gharanI pAsenI vRkSakuMjamAM eka madhapUDo lAge che. bIje divase ja tenA patine madhanI jarUra paDI, tethI te madha levA mATe bahAra javA lAgyuM. tyAre tenI patnIe tene bahAra jato rokIne kahyuM-"madha levA mATe bahAra jaze mA. tamArA gharanI pAse ja madhapUDo lAgelo che, cAle te huM tamane batAvuM." Ama kahIne te madhapUDe batAvavA mATe patinI sAthe gaI, paNa tyAM tene madhapUDo dekhAya nahIM. teNe Azcarya sAthe pitAnA patine kahyuM--"ahIM te madhapUDo dekhAto nathI, paNa pelA kinArethI te spaSTa dekhAya che, te cAle tyAMthI batAvuM." patnInI evI vAta sAMbhaLIne te te kinArA para tenI sAthe gayo. je gharamAM tene AvavA-javAnI manAI karI hatI, eja gharanI pAse ubhI rahIne te tenA patine madhapUDo batAvavA lAgI tyAre patie pitAnI buddhithI samajI lIdhuM ke A meM jyAM javAnI manAI karI che te ghera dararoja Ave jAya che. je 18 che A agIyAramuM madhapUDAnuM daSTAMta samApta 18 mudrikASTAntaH ogaNIsamuM mudriA daSTAMtaeka nagaramAM satyavAdI nAmane koI eka purohita raheto hato. tenA upara lokone e vizvAsa besI gayo hato ke mudata prasAra thaI javA chatAM paNa te keInI anAmata (thApaNa) pacAvI pADatuM nathI. eka vakhata koI daridra mANasa tenI pAse potAnI amuka thApaNa mUkIne paradeza gayo. zrI nandI sUtra 304
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyAM rahetA rahetA tene ghaNo samaya vyatIta thaI gaye. jyAre tetyAMthI pAcho pharyo tyAre teNe purohitane kahyuM-"meM tamAre tyAM je thApaNa mUkI che te have mane pAchI Ape." te sAMbhaLatA ja purohite kahyuM, "tame keNa che ? ane kevI tamArI thApaNa che? huM te te bAbatamAM kaI ja jANatuM nathI." purohitanI e vAtathI bicArA daridranA manamAM cintA thaI ane te muMjavaNamAM paDayo. bIje divase jyAre rAjamaMtrI tyAMthI jatAM hatAM tyAre te daridra temane joyA ane temane jetA ja temanI pAse jaIne kahyuM"mahArAjame eka hajAra rUpiyA purohi. tajI pAse thApaNa rUpe mUkyA hatA. have teo mane te ApatA nathI, Apa te mane apAve te ApanI meTI maherabAnI. mArA jevAM garIba upara moTe upakAra karyo gaNAze." daridranI evI vAta sAMbhaLIne maMtrIne tenA para dayA AvI. jyAre maMtrIe badhI vigata barAbara samajI lIdhI tyAre teNe rAjA pAse jaIne Akho vRttAnta kahI dIdhuM. rAjAe eja vakhate purohitane belA ane kahyuM, " tamArI pAse je daridranI thApaNa paDela che te tene pAchI soMpe." rAjAnI vAta sAMbhaLatA ja pureAhite kahyuM-"mahArAja! mAre tyAM te teNe mUkelI kaI thApaNa nathI. huM zuM ApuM?" purohitanI evI vAta sAMbhaLIne rAjA cupa thaI gaye, purohita tyAMthI uThIne pitAne ghera cAlyo gayo. have rAjAe te daridrane belAvIne pUchayuM ane kahyuM, "tuM sAce sAcuM kahe, kenI pAse te thApaNa mUkI che?tyAre teNe je samaye, jyAM, jenI samakSa thApaNa mUkI hatI te badhI vigata rAjAne spaSTa kahI dIdhI. have rAjAe tene nirNaya karavAne mATe pitAnI buddhithI eka yukti zodhI je A pramANe hatI-eka divasa rAjAe purohitane bolAvIne kahyuM-"purohitajI ! cAle, Aje ApaNe kaI ramata ramIe. evuM ja banyuM. te banane keI khAsa ramata ramavA lAgyA. ramatA ramatA te bannee pitAnI aMgUThIo badalI lIdhI. rAjAe pitAnI aMgUThI puhine paherAvI dIdhI, ane purohitanI aMgUThI pite paherI lIdhI. "Ama kema karyuM?" te vAta purohitanA dhyAnamAM AvI nahIM. rAjAe purahitanI aMgUThI kaI rAjapuruSanA hAthamAM ApIne kahyuM-"jAo, purohitajIne ghera jaIne temanI patnIne A pramANe kaheje-"mane purohitajIe mokalyo che. vizvAsa na Ave te ja, emanA nAmanI A mudrikA che, ane kahevarAvyuM che ke te divase, te samaye meM je thApaNanI thelI tamArI rUbarU amuka sthAna mUkI che te Ane tarata ja ApI deze." rAjapuruSa purohitane ghera jaIne temanI patnIne e pramANe kahyuM-temanI dharmapatnIe paNa "A mANasane pitAnI mudrikA ApIne purohitajIe ja mArI pAse mokalyo che " e saMpUrNa vizvAsa te mudrikAne joIne mUkyo ane je thApaNanI thelI purohitajIe tenI rUbarUmAM jyAM mUkI hatI tyAMthI laIne te rAjapuruSane ApI dIdhI. zrI nandI sUtra 305
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjapurUSe lAvIne te rAjAne ApI. rAjAe bIjI thelIo bhegI tene paNa vacamAM goThavI. pachI daridrane belAvIne kahyuM, "juo, A thelIomAMthI je tArI thApaNanI thelI hoya tene spazIne mane batAva." rAjAnI AjJAthI te dari te pramANe karyuM. rAjA tyAre samajI gaye ke A daridra AdamI sAcuM ja kahe che, ane A tenI ja thApaNanI thelI che. tethI temaNe tene Adeza Ape ke tuM Ane laIle, daridra te laI lIdhI ane te ghaNe rAjI thayA. rAjAe A kRtya mATe purohitane zikSA karI che 19 che A ogaNIsamuM mudriA daSTAMta samAsa che 19 | aMka6STAntaH vIsamuM ja daSTAMtakaI puruSa eka zeThane tyAM eka hajAra rUpIyA bharelI thelI thApaNa tarIke mUkI. zeTha cAlAka hatA. teNe te thelIno nIceno bhAga kApIne rUpIyA kADhI lIdhA ane temAM khoTA rUpIyA bharI dIdhA, tathA phADelA bhAgane sIvIne tene hato te karIne thelIne mUkI dIdhI, keTalAka divasa pachI jeNe te thelI zeThane tyAM mUkI hatI te AvyA ane teNe pitAnI thApaNanI thelI zeThanI pAsethI pAchI mAgI, zeThe mAgatAM ja te tene seMpI dIdhI, tene hAthamAM laIne jevI teNe kholIne joI ke tarata ja badhA khoTA rUpIyA tenI najare paDayA. teNe zeThane kahyuM te "cora keTavALane DaMDe" vALI kahevata jevuM thayuM, bicAro tyAMthI daData nyAyAdhIzanI pAse gayA. kesa cAlu thayo. nyAyAdhIze pUchyuM, " bhAI! tamArI thelImAM keTalA rUpIyA samAya che? te teNe kahyuM, "eka hajAra". nyAyAdhIze te thelImAM hajAra rUpIyA bharI joIne tenI khAtrI karI paNa te thelInI nIcenA jeTale bhAga kapAye hato teTalA bhAgamAM samAya eTalA rUpIyA bAkI rahyAM chatAM thelI bharAI gaI. bAkInA rUpIyA temAM bharavAthI te thelIne sIvI zakAtI na hatI. tethI nyAyAdhIzane khAtarI thaI gaI ke A thelIne nIcenA bhAga kApIne rUpIyA kADhI levAmAM AvyA che, tethI jeTale bhAga kApI lIdhuM che teTalA bhAgamAM bharI zakAya teTalA rUpiyA vadhe che, A pramANe parIkSA karIne yathArtha nirNaya para Avela te nyAyAdhIze evo nirNaya karyo ke tenA rUpIyA kADhI levAmAM AvyA che. tyAre te nyAyAdhIze te thApaNanI thelI vALAne zeTha pAsethI hajAra rUpiyA apAvyA | 20 | che A vIsamuM dRSTAMta samApta che 20 che zrI nandI sUtra 306
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ nANakaddaSTAntaH ekavIsamuM jJALA daSTAMtakeI eka vaNika kaI eka zeThane tyAM sonAmahorothI bharelI eka thelI mUkIne paradeza upaDaye. zeThe temAMthI uttama senAnI mahere kADhI laIne temAM eTalI ja paNa ochI kImatanI bIjI mahAre bharI dIdhI, ane thelIne sIvIne mUkI dIdhI. eka divasa te vaNika paradezathI pAchA pharyo. zeThanI pAse AvIne teNe pitAnI thelI mAgI. zeThe lAvIne tene tenI thelI ApI dIdhI. teNe oLakhIne te laI lIdhI, laIne jyAre te ghera AvyA ane tene kholIne joI te tene khabara paDI ke AmAM A je sonAmahora bharelI che te mArI nathI. A te tenI jagyAe beTI mahera bharelI che. have te tene laIne zeThanI pAse pAcho pharyo ane kahyuM "he zeTha! tame je thelI mane ApI che temAM mArI mahAre nathI." vaNikanI A vAtathI sAvaceta banIne zeThe kahyuM-"bhAI! tame je thelI mane sAcavavA ApI hatI eja thelI tame mAgI tyAre lAvIne meM tamane ApI che, have huM kevI rIte mAnuM ke te tamArI thelI nathI? tame te letI vakhate barAbara joI lIdhuM hatuM ke te thelI tamArI ja che. have A pramANe kema kaho cho ? "zeThane A prakAranA vyavahArathI asaMtuSTa thaIne vaNike kacerImAM tenI sAme phariyAda dAkhala karI. nyAyAdhIze banne pakSanI hakIkta sAMbhaLI. pachI pitAnI buddhithI upAya zodhIne teNe vaNikane pUchayuM" tame kayA divase te zeThane tyAM tamArI thelI mUkI hatI ?" nyAyAdhIzane te prazna sAMbhaLIne thelIvALA vaNike je varSanA je divase te thelI zeThane tyAM mUkI hatI te badhI vigata barAbara kahI. vaNikanI vAta sAMbhaLIne nyAyAdhIze te khoTI senA maheremAM temanA nirmANane samaya vAMce te tene khabara paDI ke "thApaNa mUkayA pachIne samaye ja e TI senA mahera banelI che" ema samajIne temaNe pharIthI zeThane kahyuM-"he zeTha! A senAmahero tenI nathI, kAraNa ke tamAre tyAM tenI thApaNuM mUkyA pachI samaye te banela che. tethI te vAta cikakasa thAya che ke tame tenI senAmahoro laI lIdhI che, te tame te tene ApI do." zeThe nyAyAdhIze ApelA cukAdA pramANe tenI badhI sonAmahora tene seMpI dIdhI. 25 che A ekavIsamuM nANaka daSTAMta samAsa paranA zrI nandI sUtra 307
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikSukaddaSTAntaH bAvIsamuM bhikSukadaSTAMtakeI eka vaNike eka maThAdhIza bhikSuka pAse eka hajAra senAmahore anAmata tarIke mUkI hatI. thoDA vakhata pachI jyAre teNe te tenI pAse mAgI te bhikSuke " hamaNAM AvuM chuMema kahIne tene ravAnA karyA. pharIthI paNa te vaNike jyAre te mAgI tyAre bhikSuke kahyuM, "bhAI ! kAle ApI daIza." A rIte bAnA kADhIne jyAre te maThAdhIza bhikSuka tene tenI thApaNa ApavAmAM AMTA pherA khavarAvavA lAge tyAre te vaNike potAnI buddhithI eka yukti zodhI kADhI te yukti A pramANe hatI-te tarata ja jugArIo pAse AvyuM ane temanI sAthe mitratA bAMdhI. pachI temane kahyuM "bhAI zuM vAta karUM ! juve te kharA! te maThAdhIza bhikSuke mArI eka hajAra sonAmahAre je tenI pAse thApaNa rUpe mUkI hatI te pacAvI paDI che, mAgavA chatAM paNa te ApatA nathI. to te meLavavAne keI upAya hAya to Apa le ke mane batAvo." jugArIo e pitAnA A navA mitranI vAta sAMbhaLIne tene AzvAsana ApatA kahyuM, "he mitra, tenI cintA zA mATe kare che. gabharAze nahIM. ame te badhI tamane apAvazuM. tame eka upAya kare. ame badhA bhagavAM vastradhArI sAdhunA veSamAM Aje ja te maThAdhIza bhikSukanI pAse eka senAnI ITa laIne jaIe chIe, jevAM ame tyAM pahoMcI ke tarata ja tamAre paNa tenI pAse AvI pahoMcavuM. A pramANe saketa karIne te badhA bhagavAM vastradhArI bhikSakanA viSamAM jevAM mIThAdhIza bhikSukanI pAse pahoMcyA ke tarata ja te paNa tenI pAse javAne mATe nIkaLyo. te bhagavAM vastradhArI bhikSukoe te mIThAdhIza bhikSakane kahyuM, "mahArAja ! ame tIrthayAtrA karavA jaIe chIe, amArI pAse senAnI A ITa che. sAMbhaLyuM che ke Apa ghaNuM vizvAsapAtra che. tethI ame A sonAnI iTa tamArI pAse mUkavA mATe AvyA chIe." teo A pramANe kahetA hatA evAmAM te vaNika paNa tyAM AvI pahoMcyA. AvatAM ja kahevA lAgyo, "mahArAja! ApanI pAse meM je eka hajAra sonAmahoro mUkI che te mane pAchI zrI nandI sUtra 308
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ape." maThAdhIza bhikSuke senAnI iMTanA lobhane vaza thaIne eja vakhate tenI eka hajAka senAmahe tene ApI dIdhI. te jugArIoe jyAre te joyuM tyAre thoDA samaya pachI temaNe te mIThAdhIza bhikSukane kahyuM, "mahArAja! ahIM ja amAre eka Avazyaka kArya AvI paDayuM che to have atyAre ame jaI zakIe tema nathI. te te iTa pAchI ApI de, jyAre javAnuM thaze tyAre AvIne ApanI pAse te mUkI jaIzuM. A pramANe kahIne tenI pAsethI te iMTa pAchI laIne teo khuzI thatAM tyAMthI pita pitAne sthAne pAchAM pharyA vararA | A bAvIsamuM bhikSukadaSTAMta / 22 | ceTakanidhAnadRSTAntaH tevIsamuM "ceTaka" (bAlaka) "nidhAna" dRSTAMtakeI eka jagyAe be puruSo rahetA hatA temanI vacce gADha maitrI hatI. eka vakhata temaNe kaI eka jagyAe jamInamAM dATela khajAne che. tene jetA ja ekanA hRdayamAM kapaTabhAva pedA thaye teNe pitAne mitra ke je niSkapaTI cittavALo hato tene kahyuM, "bhAI A khajAno Aje huM nathI, kAle laIzuM. cAlo have ahIMthI ghera jaIe." teo bane ghera AvyA. have kapaTI mitre saraLahRdayI mitrane khabara ApyA vinA rAtre jaIne khajAnAne tyAMthI kADhIne tenI jagyAe kelasA bharI dIdhA ane prajAne pitAnA ghara bhego karyo. bIje divase prAta:kALe te bane maLIne tyAM AvyA to temaNe khajAnAnI jagyAe kolasA bharelA bhASAM, te jotA ja te kapaTI mANasa chAtI kUTI kaTIne raDavA lAgyo ane kahevA lAgyo " hAya, hAya ! ApaNe keTalA durbhAgI chIe ke nasIbe ApaNane khajAnAnI jagyAe keyalA bharelA batAvyA che." "nasIbe Akhe ApIne pAchI pheDI nAkhyA jevuM karyuM che" Aja vAta atyAre ApaNane barAbara lAgu paDe che." A pramANe banAvaTI vAto banAvIne te mitranI tarapha zrI nandI sUtra 309
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ nihALavA lAgyuM. te saraLahRdayI mitre tene banAvaTI vAto sAMbhaLIne pitAnI buddhithI samajI lIdhuM ke "A kapaTI che." ema samajIne paNa tyAre teNe tene kaMI paNa kahyuM nahIM, paNa pitAnA manamAM samajI lIdhuM ke A badhI karAmata bhAgyanI nathI paNa A kapaTI mitranI ja che. pitAne manabhAvane chUpAvIne teNe mitrane kahyuM, "mitra! cintA na karo, ApaNuM nasIba ja kharAba che; cAle have ghera jaIe. A pramANe parasparamAM vicAra karatAM karatAM teo bane ghera AvyAM. keTalAka divasa pachI te niSkapaTI mitre te kapaTI mitranI eka mATInI mUrti banAvavA mAMDI. jyAre te pUre pUrI banI gaI tyAre teNe tenI geda, hAtha, mastaka, khabhA ane bIjI jagyAo para paNa phaLa vagere mUkavA mAMDayAM. be pALelA vAnarAone paNa te keI sthaLethI laI Avyo. te vAnaroe jyAre te mUrtinAM aMga upAMga para mUkela phaLAdi jayAM tyAre teo tyAM AvIne tene khAvA lAgyAM. A pramANe karatAM karatAM te vAnarane evI Teva paDI gaI ke je te tenA para phaLAdika mUkate ke teo AvI AvIne temane tyAMthI uThAvI uThAvIne khAvA maMDI jatA. A pramANe vAnarA ane te parasparamAM khUba haLImaLI gayAM. eka divasanI vAta che. keI parvane divasa hato. te divase saraLa hadayI mitre kapaTI mitranAM be bALakane potAne ghera AmaMtraNa ApyuM. ghaNA bhAvathI bane bALakone jamADIne chevaTe teNe temane keI surakSita gupta jagyAe saMtADI dIdhAM. jyAre te banne bALake pitAne ghera pahoMcyA nahIM tyAre temanA pitAe mitrane ghera AvIne pUchayuM, "bhAI te banne bALako kayAM che?" mitre kahyuM "bhAI! zuM vAta karUM, bhAre duHkhanI vAta che ke te banane bALako vAnarA banI gayAM che" A sAMbhaLatAM ja te tenA gharamAM ghUsyo tyAre teNe te pALelA bane vAnarane baMdhanathI mukta karyo. chUTatAM ja kilakilATa karatAM teo tenA aMge upara AvIne cATI gayA ane tenuM zarIra cATavA lAgyA. vAnarone zrI nandI sUtra 310
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ A pramANe karatAM joIne saraLa hadayavALA mitre kahyuM, "bhAI ! ja, teo tamArA para ke putranA je prema pragaTa kare che?" putranA pitAe kahyuM, "mitra! zuM mANasa paNa kSaNavAramAM vAnara banI zakatuM haze?" te sAMbhaLatA ja saraLahRdayavALA mitre kahyuM, "bhAI! jo ApaNu durbhAgye khajAne aMgAra rUpa (keyalArUpa) banI zake te tamArA putre paNa durbhAgya vaza vAnare banI zake che. temAM kahevA ke sAMbhaLavA jevI vAta ja zI hoI zake ?" mitranI AvI anekhI vAta sAMbhaLIne teNe vicAra karyo, "cakkasa mAruM kapaTa A jANuM game che-tene khabara paDI gaI che ke khajAne meM ja laI lIdhuM che. have je A bAbatamAM huM raDuM ke mAthuMkuTuM, ke kaIne kaI kahuM te A vAtanI khabara rAjAne kAne paNa pahoMcI jAya. A paristhitimAM huM bhAre muzkelImAM mUkAI jaIza. rAjA dvArA mane gharamAMthI bahAra paNa kADhI mUkAya ane mArA gharamAMnuM badhuM naSTa paNa karI zakAya. putra paNa maLe nahIM. tethI mAruM bhaluM emAM ja raheluM che ke je kaMI banyuM che te satya rIte A mArA mitra AgaLa jAhera karuM." evo vicAra karIne prajAnA bAbatamAM je kaMI banyuM hatuM te mitra pAse jAhera karyuM ane tenI kSamA mAgI. tyAra bAda saraLahRdayI mitre tenI pAsethI khajAnAne pitAne ardho hisso meLavIne tenA ane putra tena sepyA. 23 che A tevIsamuM ceTakanidhAnadaSTAna samApta . 23 zikSAduSTAntaH covIsamuM zikSAdaSTAMtaA daSTAMta dhanurvidyAnA viSayamAM che, je A pramANe che eka dhanurveda vidyAvizArada manuSya ahIM-tahIM pharatA pharate koI eka nagaramAM AvI pahecce. tyAMnA eka dhanike pitAnA bALakane dhanurvidyAmAM nipuNa karavAne mATe tene soMpyA. bIjA dhanikanAM bALake paNa dhanurvidyA zIkhavA mATe tenI pAse AvavA lAgyAM. guru bhaktithI prerAIne te bALakee tene ghaNuM dhana ApyuM. jyAre zeThane te vAtanI khabara paDI tyAre temaNe vicAra zrI nandI sUtra 311
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ karyo ke kalAcAce amArA bALaka pAsethI ghaNuM dhana lIdhuM che to have tene mahenatANuM ApavAnI zI AvazyakatA che? tathA tenI pAse amArAM bALake. dvArA je dhana pahoMcyuM che te paNa paDAvI levuM joIe. zeThane A vicAra tyAre koI paNa rIte kalAcA jANI lIdhuM tyAre teNe potAnI buddhithI tene upAya zodhI kADhaye te vicAra A pramANe hata-teNe bIjA gAmamAM rahetA pitAnA bhAIone bolAvyA ane kahyuM, "ju, amuka rAtre huM nadImAM sUkAM chANuM nAkhIza, to tame te badhAne laI leje" A pramANenA pitAnA vicAra sAthe temane sammata karIne kaLAcAye chANanAM piMDemAM dravya bharIne te piMDene taDakAmAM sUkavavA mAMDyA. pachI te bALakone kahevA lAgyo, "amArA kuTuMbamAM evo rivAja cAlyo Ave che ke amArA kuTuMbanA loke amuka parvane divase nadImAM snAna karIne maMtra japatA japatA gAyanA chANanAM piMDone nadImAM pheke che. tethI huM paNa te pramANe karIza." kalAcAryanI te vAta sAMbhaLIne bALakee kahyuM, "ghaNuM sarasa vAta che, mahArAja !" tyAra bAda te kaLAcArya te bALakane sAthe laIne rAtre nadIe pahoMcyA, ane snAna karIne te sUkAM chANa ne maMtra japatA japatA nadImAM pheMkavA lAgyA. te chANane pUrva saMketa pramANe nadImAMthI tenA bhAIoe pheMkatA ja upADavA mAMDayAM. A rIte e badhAM chANAM jyAre tenA bhAI enA hAthamAM pahoMcyAM tyAre te nizcita thaIne te bALake sAthe potAne sthAne pAchA pharyA. keTalAka divasa bAda bALake tathA zeThane pUchIne te kaLAcArya dehanI rakSA mATe jarUrI eTalAM ja vase laI ne pitAnA gAma tarapha upaDavA taiyAra thayA. zeThee jyAre te joyuM ke temanI pAse vastro sivAI kaMI paNa nathI. tyAre teo tene mAravAnA vicArathI rahita thaI gayA, ane "ANe amAruM kaMI paNa lIdhuM nathI" ema samajIne te badhAe te te kaLAcAryane khuzIthI ghera javAnI rajA ApI. A rIte kaLAcAce pitAnI tathA dravyanI rakSA karI 24 che A covIsamuM zikSAdaSTAMta samApta . 24 che zrI nandI sUtra 312
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ arthazAstraSTAntaH pacIsamuM arthazAstradaSTAMtaeka zeThane be patnIo hatI. temAM eka putra hato bIjI niHsaMtAna hatI. jene putra na hato te paNa zakayanA bALakanuM sArI rIte lAlana pAlana karatI hatI. tethI te bALakanA dhyAnamAM e vAta kadI AvI na hatI ke A mArI mAtA nathI. eka divasa zeThane manamAM evo vicAra Avyo ke kaI paradezamAM jaIne pitAne vyavasAya calAva, tethI vyavasAyane nimitte pharate pharato te hastinApura AvyuM. bhAgyavazAta tyAM tenuM mRtyu thayuM. have tenI bane patnIo vacce tenI milakata meLavavA mATe jhaghaDe ubhe thaye. ane te bALakanI bAbatamAM paNa jhagaDe paDe. eke kahyuM "A mAre putra che, mATe gharanI mAlika huM chuM. " bIjIe kahyuM, "nA gharanI mAlika huM ja chuM kAraNa ke A putra mAre che." A pramANe temanI vacce vadhelA vivAdane jyAre parasparamAM kaI ukela na AvyuM tyAre teo nyAya meLavavA mATe rAjadarabAre pahoMcI. tyAM rAjAnI rANI maMgaLAdevIne jyAre temanA vivAdanI khabara paDI tyAre temaNe potAnI buddhithI upAya zodhI kADhayo, ane te ane strIone potAnI pAse bolAvIne kahyuM. "tame banne ahIM ja raho, jhagaDe karaze mA, ju, mAre tyAM keTalAka divaso pachI putra janmaze. te jyAre meTe thaze tyAre A azokavRkSa nIce besIne tamAre bannene nyAya karaze, to jyAM sudhI tamAre nyAya na thAya tyAM sudhI tamArA A bALaka mArI pAse ja rahaze, nyAya maLatAM A bALaka jene sAbIta thaze tene ja seMpI devAze rANI maMgalAvatI devInI A prakAranI vAta sAMbhaLIne te aputravatI strI ghaNI khuza thaI ane teNe rANInI vAta maMjUra karI. tenA dvArA pitAnI vAtane svIkAra thatAM ja rANI samajI gaI ke A bALaka tene nathI. bIjI strIe rANInI vAta svIkArI nahIM. jeNe rANInI vAta svIkArI nahIM tene ja te bALaka che ema samajIne rANIe te bALaka tene se, ane tene ja gharanI mAlika jAhera karI. A pramANe te bannenA artha (dravya) mATenA jhagaDAne aMta AvyuM. meM 25 che A pacIsamuM arthazAstradRSTAMta samAsa | 25 che zrI nandI sUtra 313
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ IcchAmahaddaSTAntaH chavIsamuM Icchamahat daSTAMtakeI eka zeThanuM mRtyu thatAM temanI patnIe jyAre patie vyAje dhIrela leNuM vasUla thavA na mAMDyuM tyAre pitAnA patinA mitrane kahyuM, "vyAje Apela nANAnI ugharANI paDatI nathI. te Apa kRpA karIne te deNadAro pAsethI te nANAM vasUla karI do" mitre javAba Apyo, "je patelI ugharArANImAMthI mane hisso Apa te lekane uchInA Apela nANAnI huM vasUlata karI zakuM tema chuM. " mitranI A vAta sAMbhaLIne zeThANIe kahyuM "ThIka, Apa jema kahezo tema huM karIza. zeThANInI A vAta sAthe sahamata thaIne zeThanA mitre zeThanI ugharANI patAvavAnuM kAma zarU karyuM. ugharANInI je rakama AvatI temAMthI te mitra zeThANIne mATe ghaNuM ochuM ApavAnI bhAvanAthI temane ghaNI thoDI rakama Apate A kAraNe zeThANI tenA para nArAja rahevA lAgI. chevaTe te bannenI A takarAra rAjAnI kacerImAM pahoMcI tyAre tyAM nyAyAdhIze pitAnI buddhi calAvIne te dravyanA be vibhAga karyA. eka vibhAgamAM apAra dhanarAzi mUkI ane bIjAmAM DuM ja dhana mUkyuM. pachI temaNe zeThanA mitrane kahyuM, "A be mAMthI tame kayo vibhAga levA mAge che. tyAre teNe turata ja kahyuM, " mahArAja A apAra dhanarAzivALa vibhAga." te sAMbhaLatA ja nyAyAdhIze pitAnA manamAM vicAra karIne tathA samajIne tene kahyuM, "nA A vibhAga te zeThANIne che, tamAre nathI; tamAre te A bIjo vibhAga che paradA che A chavIsamuM Icchamahat daSTAMta samApta . 26 zrI nandI sUtra 314
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ zatasahastradraSTAntaH satyAvIsamuM zatasahasraSTAMtakaI parivrAjakanI pAse cAMdInuM eka moTuM pAtra hatuM. tenuM nAma khoraka hatuM. parivrAjakamAM eka viziSTa guNa hatuM ke te eka ja vakhata sAMbhaLelI vAtane manamAM yAda rAkhI zakatuM hatuM. tethI potAnI A siddhinuM tene ghaNuM bhAre abhimAna hatuM. te sthaLe sthaLe ema kahete pharatuM hatuM ke je koI mane amRtapUrva vAta saMbhaLAvaze te A pAtrane mAlika thaze. paNa tene kaI evI vyakti na maLI ke je tene amRtapUrva vAta saMbhaLAve. tene je kaMI saMbhaLAvavAmAM AvatuM, te akhalita rIte ane eja prakAre te bolI jatA, te kAraNe badhA loko tenAthI gaLe AvI gayA. A vAta dhIre dhIre kaI siddhaputranI pAse pahoMcI te teNe kahyuM ke je parivrAjaka pitAnI pratijJA pALavAmAM makakama heya te huM tene abhUtapUrva vAta saMbhaLAvavA taiyAra chuM dhIre, dhIre A vAta rAjAne kAne paNa paDI. rAjAe eka sabhA belAvI. tyAM parivrAjakane paNa belAvavAmAM AvyA. jyAre badhA leke pita pitAnI jagyAe besI gayA tyAre te siddhaputra eka gAthA belyo, jene bhAvArtha A pramANe hata-"mahArAja ! tamArA pitA pAse mArA pitAnuM barAbara eka lAkhanuM leNuM che. je te vAta tamArA sAMbhaLavAmAM AvI hoya to Apa te deNuM bharapAI karI de. nahIM te A kherakapAtra mane ApI de. siddhaputranI te vAta sAMbhaLIne te parivrAjake hAra kabUla karI lIdhI ane pitAnuM preraka tene ApyuM. che ra7 che A satyAvIsamuM zatasahastradaSTAMta samApta che 27 A tpattikIbuddhinuM varNana thayuM che 1. have vanayika buddhinAM udAharaNe ApavAmAM Ave che-(pR. 309 ) paheluM nimittadaSTAMta A pramANe che zrI nandI sUtra 315
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ nimittadaSTAntaH koI eka nagaramAM keI siddhaputra potAnA be ziSyane nimittazAstra bhaNAvatAM hatAM. temAM eka ziSya ghaNe ja vinayI hatuM. te gurunA upadezanuM ghaNuM sanmAna karato hato ane tene mAnato hato. temAM tene kaI bAbatamAM saMzaya thato to tenuM nivAraNa karavA mATe te vinayapUrvaka gurunI pAse jaIne pUchato hato. A pramANe te vinaya vivekapUrvaka zAstrane abhyAsa karIne tIvra buddhivALe banI gayo. bIje ziSya e na hato. te vinayAdi guNothI rahita hato. tethI tene mAtra zabdajJAna ja prApta thayuM vadhAre kaMI nahIM. eka divasa te bane ziSyo gurUnI AjJAthI pAsenA gAmamAM gayAM. rastAmAM temaNe keImeTAM prANInA pagalAM joyAM. vinIta ziSya te avinIta ziSyane pUchayuM, "bhAI! A kenAM pagalAM che?" tarata ja avinIta ziSya kahyuM, " AmAM pUchavA jevuM zuM che ? A hAthInAM pagalAM che, te zuM tuM samajI zakato nathI ?" vinIta ziSya kahyuM, "hA samajI te zakuM chuM ke A hAthInA pagalAM nathI paNa hAthaNunAM pagalAM che. vaLI juve, A hAthaNI DAbI AMkhe kANI che. tenI upara kaI mahAkulIna sagarbhA strI beThela che, jene AjakAlamAM prasava thavAne che. tene putrane prasava thavAno che. A pramANe vinIta ziSyanuM kathana sAMbhaLIne avinIta ziSya kahyuM, A badhuM tame kevI rIte jANyuM. vinIta ziSya kahyuM, kayA prakAranI sAdhana sAmagrIthI te pachI batAvIza." A pramANe vAtacIta karatAM karatAM te banne je gAma javAnuM hatuM te tarapha cAlyA. jatAM jatAM gAmanI bahAra temaNe joyuM ke eka meTAM taLAvane kAMThe eka mATe taMbU tANele che. temAM eka rANI utarI che. pAse taMbUnI eka tarapha DAbI AMkhe kANI eka hAthaNI paNa bAMdhelI che. eja vakhate temaNe e paNa sAMbhaLyuM ke eka dAsI mahAvatane kahetI hatI ke jAo ane, rAjAne jaya jaya za06 zrI nandI sUtra 316
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrvaka vadhAmaNuM Apo ke temane tyAM putrane janma thaye che. dAsInA evAM vacana sAMbhaLIne vinIta ziSya avinIta ziSyane kahyuM, "sAMbhaLyuM, dAsI zuM kahI rahI che?" avanIta zive kahyuM, "hA, joyuM ane sAMbhaLyuM. bhAI! tamArI kalpanA taddana sAcI che." A pramANe vAto karatAM karatAM te bannee taLAvane kAMThe pitAnA hAthapaga dheyA ane tyAM ja eka vaDanI nIce chAMyaDAmAM vizrAma levA lAgyA. evAmAM mAthe pANIne ghaDo laIne jatI eka vRddhAe temane joyAM. sukhAkRti AdithI temane jatiSI mAnIne pUchavA lAgI, "he Arya ! mAre putra paradeza gayA che. to te kayAre Avaze te batAvo." A praznanI sAthe ja te bicArIne ghaDo mAthA uparathI nIce paDayo ane phuTI gaye. avinIta ziSya A joIne tene kahyuM, "mA! A ghaDAnI jema tamAre putra nAza pAmyo che ema samajI le." avanIta ziSyanI A vAta sAMbhaLIne vinIta ziSya kahyuM, "nA, nA evuM na kaha, temane putra to kayAranAya ghera AvI gayA che. mA ! tame ghera jAo ane tamArA putranA mukhanA darzana karo." A pramANe te vinIta ziSyanA vacana sAMbhaLIne, tene buddhizALI mAnIne aneka zubha AzIrvAda daIne te pitAne ghera pahoMcI. tyAM AvatAM ja teNe potAnA prANathI paNa priya putrane je. te ghaNI khuza thaI. putre paNa jevI pitAnI mAne che ke te temanA caraNe paDe. zubhAzIrvAda daIne te putrane bheTI paDI. te mAtAe te naimittike je kaMI pitAne kahyuM hatuM tenAthI pitAnA putrane saMpUrNa rIte vAkepha karyo. pachI pitAnA putrane pUchIne teNe te jyotiSIne mATe eka betI, eka dupaTTo, tathA senAmahora vagere ghaNI kImatI vastuo bheTa ApI. vinIta ziSyanI A pratiSThAthI prabhAvita thaIne te avinIta ziSya pitAnA manamAM vicAra karyo, "mane gurUe sArI rIte bhaNAvyo nathI, Ane ja sArI rIte bhaNAvyo che, nahIM to evuM kema bane ke te je vAta jANI zake te huM na jANI zakuM ?" - have temane je kAme te gAmamAM mekalyA hatA te kAma pUruM thatAM teo bane tyAMthI gurUnI pAse pAchA pharyA. temAMnA vinIta ziSya AvatAM ja gurunA darzanathI pitAne ghaNe bhAgyazALI mAnIne banne hAtha joDIne temane praNAma karyA. ane ghaNA mAnapUrvaka temanAM caraNamAM mastaka namAvIne vAraMvAra temane caraNasparza karyo ane gAmamAMthI je kaMI maLyuM hatuM te badhuM temanA caraNa AgaLa dhayuM". avinIta ziSya evuM kaMI na karyuM. dveSathI bharelo evo te gurunI pAse zaila staMbha (parvatastaMbha) nI jema akakaDa ja ubho rahyo. gurue jyAre tenI evI hAlata joI tyAre kahyuM, "tuM Aje Ama kema ubhe che? Aje tuM mane praNAmAdi kema karatuM nathI ? te sAMbhaLatA ja teNe gurune kahyuM-"mahArAja ! zA mATe karUM ? Ape jene sArI rIte vidyAmAM niSNAta banAvyo che te ApanA caraNamAM paDe, mArAM upara to Ape evI koI kRpA karI nathI" avinIta zrI nandI sUtra 317
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' "" ziSyanI A vAta sAMbhaLIne gurue tene kahyuM, to zuM tuM ema mAne che ke me' tane sArI rIte bhaNuAbyA nathI ? " " hA, huM ema ja mAnuM chuM " " kAraNa ?" kAraNa eja che ke ApanA vinIta ziSye Aje vidyAnA prabhAve AvuM. AvuM karI batAvyu' che. " gurue jyAre avinIta ziSyanI A vAta sAMbhaLI tyAre temaNe vinIta ziSyane pUchyuM, " kahe ziSya, tame A badhu` kevI rIte jANIne atAvyuM " vinIta ziSye kahyu, guru mahArAja ! meM je kaMI batAvyuM che te ApanA zrI caraNAne pratApa che. jevuM meM te pagalAMonu nirIkSaNa karyuM ke te jANutA vAra na lAgI ke te pagalAMnAM nizAna hAthInInA ja che, kAraNa ke te to spaSTa najare paDatAM hatAM, paNa te pagalAM pAse je mUtra paDayuM hatuM tenI madadathI me evA nirNaya karyo ke te pagalAM hAthInAM nathI paNa hAthaNInAM che. te je mAge thI pasAra thai hatI tenI jamaNIbAjI je vRkSe ugelAM hatAM tenI DALiyo teNe khAdhI hatI. DAkhI khAjunAM vRkSonI nahIM. tethI huM evA nirNaya para AvyA ke te hAthaNI DAkhI AMkhe kANI che. sAdhAraNa vyakti te hAthaNI para esIne pharI zake nahI tethI tenA para savAra thaIne tyAMthI nIkaLela vyakti koI rAjakIya vyakti ja hAvI joie. evA me' niya karyAM. jevA mArA manamAM A vicAra Avyo ke tarata ja pAsenAM eka vRkSa upara lAlavastranA eka tAMtaNeA lAgelA mArI najare paDayA. tethI hu' evA niNaeNya para ALye ke A prakA ranuM vastra dhAraNa karanAra rAjAnI rANI ja hAI zake, sAmAnya strI nahI, ane jeNe te vastra paheryuM che te vidhavA nahIM paNa sadhavA ja che. tathA tyAM ja pAsenI eka jagyAe je mUtra mArI najare paDayuM. ane tyAMja jamIna para hAthanI hatheLInuM nizAna dekhAyuM, ane paganAM nizAna paNa tyAM najare paDayAM tyAre huM te nirNaya para pahoMcyA ke te strI garbhavatI che, kAraNa ke pezAkha karIne jyAre te uThI haze tyAre te jamIna para hAthane Teko daIne uThI haze, tethI tenA zarIramAM garbhanA bhAra che te khakhara paDI. tathA jyAre te hAthaNI uparathI pezAkha karavA mATe nIce utarI haze tyAre tenA jamaNA paga upara zrI nandI sUtra 318
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ zarIrane vadhAre bhAra paDavAne kAraNe te paganuM nizAna jamInamAM vadhAre UMDuM utareluM dekhAtuM hatuM, ane eja pramANe hAthanuM paNa. tethI huM evA nirNaya para Avyo ke te strIne prasavakALa najIka che, ane tenA garbhamAM putra che nahIMto jamaNA hAtha ane jamaNA paganuM nizAna jamInamAM vadhAre UMDuM utareluM na hoI zake. e ja pramANe "vRddhAne tenA putrane meLApa thaze evo je meM nirNaya karyo tenuM kAraNa A pramANe che-jyAre meM joyuM ke prazna pUchatAM ja vRddhAnA mAthethI ghaDe paDIne kuTI gaye, tyAre meM evI kalpanA karI ke je rIte taLAvanA kAMThA upara ghaDAmAMnuM mRttikA dravya (mATI) mRttikAdravyanI sAthe tathA jaLabhAga pANInI sAthe maLI gayuM che tema A vRddhAne putra paNa tene maLaze. athavA-e cokakasa che ke jema A ghaDo jemAMthI utpanna thayA temAM maLI gaye tathA taLAvamAMthI lIdheluM pANI jema taLAvamAM maLI gayuM eja pramANe tene putra paNa tene maLaze." A pramANe pitAnA vinIta ziSyanAM vacana sAMbhaLIne gurue tenI ghaNI ja prazaMsA karI, tathA avinIta ziSyane samajAvatA kahyuM "vatsa! AmAM mAre kaI deSa nathI. deSa hoya te phakta tAre ja che ke taM vinayAdi guNothI rahita banIne meM kahelI vAta para keI nirNaya ja karato nathI. e vizvAsa rAkha ke meM to tamane banene eka sarakhuM ja zikhavyuM che. che A paheluM nimittadaSTAMta samAsa che 1 che kalpakamaMtrIdaSTAntaH | lipizAnaddaSTAntaH / gaNitajJAnadRSTAntaH / paddaSTAntaH arthazAstra upara je kalpakamaMtrInuM daSTAMta che, te vinacikabuddhinuM bIjuM dRSTAMta che. (2). lipijJAna, e vaiyika buddhinuM trIjuM daSTAMta che (3). gaNitajJAna, e nacikabuddhinuM ethuM daSTAMta che (4). pAMcamuM phUpa daSTAMta A pramANe che keI eka mANasa bhUmivijJAnamAM vizeSa kuzaLa hato. teNe kaI kheDUtane kahyuM ke A bhUmimAM ATalI uMDAIe pANI che. kheDUte te vAta sAMbhaLatA ja bhUmi davA mAMDI. jeTalI uMDAIe pANI batAvyuM hatuM teTalI uMDAI sudhI teNe jamIna khedI nAkhI paNa pANI nIkaLyuM nahIM. tyAre kheDUte tene kahyuM bhAI! pANI to na nIkaLyuM tyAre teNe kahyuM, "ju ! tenI bAjunA bhAgamAM dhImethI lAta mAre to pANI nIkaLaze " ema karavAmAM AvatA tyAMthI eja samaye pANI nIkaLyuM che pare che A pAMcamuM kUpadaSTAMta samApta pA zrI nandI sUtra 319
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ azvaSTAntaH chaThThuM gheADAnuM dRSTAMta eka vakhata ghaNA gheADAnA vepArI dvArikA nagarImAM AvyA, tyAMnA baMdhA yAdavakumArae temanA sthULa zarIravALA meATA meTA gheADA kharIdI lIdhA. paNa vAsudeve tema karyuM. nahIM. teNe to dukhaLeA, pAtaLA ane kamajora eka ja dhADA kharIdyo. dhIre dhIre eja gheADA te badhA gheADAmAM evA majabUta ane upacAgI nIvaDaye ke tenI AgaLa khIjA gheADA phIkA ane kamajora sAkhita thayA. A rIte vAsudevanA gheADA te badhA ghoDAomAM vadhAre mahatvazALI sAbita thavAthI te badhAneA AgevAna gaNAvA lAgyA // 6 // 5 A chaThThuM ghoDAnuM dRSTAMta samApta // 6 // zrI nandI sUtra gardabhadrSTAntaH sAtamuM gaI bharRSTAMta kAI rAjAe yuvAvasthAnA prAraMbhakALe ja rAjya meLavyu hatuM, tethI tenA manamAM evA pAke nirNaya thayA ke saghaLA kAryo sAdhanArI eka mAtra yuvAvasthA ja che. tethI teNe potAnA sainyamAM yuvAna mANaseAnI ja bharatI karavAnA Adeza ApyA, tathA je vRddha mANasA pahelethI tenI senAmAM kAma karatA hatA temane chUTA karavA mAMDayA. eka divasa rAjA peAtAnI senA sAthe kAika sthaLe jatA hatA. cAlatAM cAlatAM te eka meTA jaMgalamAM AvI paheoMcyA, jyAM pANI Adine taddana abhAva hatA. tyAM AvatA tenA sainike tRSAthI 320
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ AkuLa vyAkuLa thayA. rAjAe jevI pitAnA sainikenI te hAlata joI ke te gabharAI gayuM ane zuM karavuM tenI kaMI sUjha paDI nahIM. evAmAM eka sevake tenI pAse AvIne kahyuM, "mahArAja! ApanI samakSa A eka mATe Apatti rUpa sAgara AvI paDe che, tene pAra pAma ghaNuM kaThina lAge che. paNa salAha denAra kaI vRddha mANasa maLI Ave te A muzkelImAMthI ugArI zakAya tema che. te mArI evI salAha che ke Apa kaI vRddha puruSanI zodha karAve " sevakanI A vAtanI rAjA para sArI asara thatA rAjAe e pramANe karyuM. teNe tarata ja pitAnA AkhA sinyamAM e prakAranI ghoSaNA karAvI dIdhI. senAmAMno eka pitRbhakta sinika sevA karavAnI IcchAthI pitAnA pitAne chUpAvIne sAthe lAvyA hatA. teNe rAjAnI pAse jaIne khabara ApI ke mahArAja! mArA pitA vRddha che. je Apa AjJA Ape te temane ApanI samakSa hAjara karU " rAjAnI maMjUrI maLatA te tenA vRddha pitAne rAjAnI pAse laI gaye. rAjAe ghaNuM mAnapUrvaka tene pUchyuM, "mahApuruSa! mArUM samasta sinya tRSAthI AkuLa vyAkuLa thaI gayuM che. ATalAmAM pAse kayAMya paNa pANI bilakula dekhAtuM nathI. te Apa e keI upAya batAve ke jethI A muzkelI TaLe" rAjAnI vAta sAMbhaLIne ne vRddhe kahyuM "mahArAja! Apa A pramANe karo-gadheDAMone temanI IcchA pramANe javA de. teo je jagyAe jamIna sUdhe, te jamInanI nIce thoDI ja uMDAIe pANI maLaze tema mAnavuM." rAjAe te vRddhanI salAha pramANe ja karyuM, te tene pANI maLyuM ane sinyanI muzkelIne paNa aMta Avyo. A vRddhanI vanayikabuddhi thaI che A sAtamuM gardabhadRSTAMta samApta thA lakSaNaSTAntaH AThamuM lakSaNadaSTAMtaIrAnano nivAsI eka mANasa hato. tene tyAM aneka gheDA hatA. teNe te ghoDAnI saMbhALa rAkhavA mATe eka mANasanI nimaNuMka karI. A prakAre tenuM vetana nakakI karyuM-tame ATalA varSa sudhI ahIM kAma karaze te tenA badalAmAM zrI nandI sUtra 321
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ tamane be ghoDA ApavAmAM Avaze. mAlikanI te vAta maMjUra karIne te pitAne kAme lAgI gaye. mAlikane eka putrI paNa hatI. dhIme dhIme tene tenI sAthe paricaya thaye ane te paricaya vadhatA vadhatA tenI sAthenA premamAM pariName. eka divasa te karIne teNe pUchyuM, "tamArA A badhA ghaDAmAM kyA kayA gheDA sArAmAM sArA gaNAya che? ?" teNe javAba Ape, " ja A badhA vizvAsa pAtra gheDAmAMnA je be ghaDA vRkSanI Toca uparathI nIce pheMkelA paththa2nA TukaDAothI bharelA kuMDA (ghI bharavA mATenA cAmaDAnAM pAtro) ne avAja sAMbhaLIne paNa Dare nahIM emane ja sArAmAM sArA samajI levA. tenI salAha mAnIne teNe temanI kasoTI karI te je ghaDA te kaseTImAM saphaLa thayA temane teNe dhyAnamAM rAkhI lIdhA. pachI jyAre vetana levAno samaya pAye tyAre teNe vatana tarIke te be ghaDA mAgyA. mAlike kahyuM "are! A ghaDAo karatAM te bIjA ghaNA ghoDA vadhAre sArA che, te A gheDAne badale tuM bIja gheDA pasaMda kara. A ghaDA zA mATe le che? e te sArA nathI " mAlikanA A prakAranAM vacana sAMbhaLIne teNe kahyuM "zeTha sAheba ! huM to e gheDA ja laIza, bIjA levAnI mArI IcchA nathI. " ghaDAnA mAlike jyAre A prakAranA tenA zabda sAMbhaLyA tyAre teNe vicAryuM ke have to tene gharajamAI banAvavAmAM ja lAbha che, nahIM te te A banne ghoDAne laIne ahIMthI cAlyA jaze. A vicAra karIne teNe pitAnI putrI sAthe tenA lagna karI nAkhyA. ane tene gharajamAI tarIke rAkhe, ane te ane lakSaNAyukta ghoDA paNa tenI pAse ja rahyA. A rIte azvanA mAlike vanayikIbuddhinA prabhAve pitAnuM kAma pAra pADayuM che 8 che. che A AThamuM lakSaNadaSTAMta samApta | 8 | granviSTAntaH navamu prAthaSTAtakeI samaye pATaliputramAM (paTaNA zaheramAM) muruDa nAmane rAjA rAjya zrI nandI sUtra 322
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ karatA hatA. kAI khIjA rAjyanA rAjAe tenI pAse krIDAnimitte traNa vastu mAkalI. (1) temAM eka gUDhasUtra hatuM, jemAM gupta gAMTha hatI. (2) mIjI sarakhA bhAga vALI lAkaDI hatI jenA mULa bhAga gupta hatA. (3) lAkhathI alakSita dvAravALA DakhkhA hatA. muruDe te traNe cIjo peAtAnA khAsa mANasAne bAlAvIne matAvI, paNa kAI paNa tenu rahasya samajI zakayuM nahI. tyAra bAda kaLAcAne khAlAvIne rAjAe temane pUchyuM, "huM Arya! Apa A sUtranA granthi dvArane jANeA che ? kalAcArye kahyuM, " hA jANu` chuM. " pachI te kaLAcArye garama pANI maMgAvyuM, ane te sUtrane te garama pANImAM mUkayu. garama pANInA saMsagathI te svaccha thayuM. nirmaLa thatAM ja sUtranA aMta tathA granthibhoga e banne dekhAvA lAgyA. pachI temaNe lAkaDIne paNa pANImAM mUkI mUkatA ja lAkaDInA je mULa bhAga hatA te pANImAM DUbI gayA. DUbatA ja temane te vAta samajAI gaI ke lAkaDInA A mULa bhAga che. ane emAMja gAMTha che. eja rIte DabbAne paNa garama pANImAM mUkIne kalAcArya tenuM dvAra paNa gotI kADhyuM. kAraNa ke garama pANImAM nAkhatA ja tenA upara je lAkha hatI te pIgaLAne dUra thaI gaI. kalAcAryanI A prakAranI buddhithI rAjA ghaNA khuzI thayA. teNe kalAcA ne kahyuM, "A ! tame paNa evuM kaI durvijJeya kautuka karo ke jene ame paNa rAjA pAse meAkalI zakIe." rAjAnI vAta sAMbhaLIne kaLAcArye eka tuMbaDI lIdhI, ane tene eka TukaDA judo karIne temAM ratna bharI dIdhAM ane pachI te TukaDAne tenA para evI rIte cATADI dIdhA ke tenA sAMdhA koI ne paNa jaDI zake nahIM. pachI rAjAe te tu MbaDI peAtAnA sevakAne ApIne kahyuM, A tumaDI te rAjA pAse laI jAva, ane temane A ApIne kahejo ke tene tADayA vinA tenI aMdarathI ratnA kADhI leA. rAjAnI AjJAnusAra te mANaso te tukhaDI laIne te rAjA pAse pahoMcyA, ane rAjAe je pramANe kahevAnI sUcanA ApI hatI te pramANe tyAM jaIne kahyuM. te rAjAe teja samaye peAtAnA rAjapuruSAne khelAvyA. ane tukhaDI ApIne kahyuM ke Ane kApyA vinA temAMthI ratnA bahAra kADhI do. rAjapuruSAe aneka prakAranA prayatno karyA paNa te temAMthI ratno kADhI zakayA nahI. / A AcAryanI vainiyakIbuddhinuM navamu`. udAharaNa // 9 // zrI nandI sUtra 323
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaddaSTAntaH dasamuM agada (auSadha) dRSTAMta (C koI eka rAjAnI senAne tenA duzmana rAjAe viSaprayoga dvArA mUti karI nAkhI hatI. peAtAnI senAnI e hAlatathI cintatura thaI ne rAjAe eja samaye vaidyane khelAvIne kahyuM, " vaidyajI! mArA AkhAM sainyane duzmananI senAe viSaprayAga dvArA mUti karI nAkhyuM che, te Apa batAvA ke A le!ke kevI rIte saceta thaze ? '" rAjAnI vAta sAMbhaLIne vaidye kahyu, Apa cintA na kare| ghaNuM jaladI Apanu sainya sArUM thaI jaze. ' evu kahIne teNe rAjAne thADI sarakhI davA lAvI batAvI. thADI davA joine rAjAne vaidya pratye krodhanA Avega AvI gayA, vaghe te joine teja vakhate rAjAne kahyu` " ATalI ja auSadhi lAkha mANasane Arogya denArI che. tenu gheADu' pramANu joine Apa gusse na karazeA. vaidyanI A vAta para vizvAsa na mUkatA rAjAe kahyuM, e vAtanI khAtarI kevI rIte thAya ?'' vaidye kahyu', '' Apa jherano bhAga banela koI prANIne khatAvA. " rAjAe evuM ja karyuM -eka hAthI ke je viSanI vedanAthI sUcchita hata te matAnyA. vaidya tarata ja tenI pUMchaDImAMthI eka vALa kheMcI kADhayA ane te sthAne te auSadhine mUkI, gheADI ja vAramAM te hAthInI mUrchA vaLo ane te svastha thai gayA. vaidye kahyuM, mahArAja ! juve A auSadhanA keTalA prabhAva che, ke thADI ja vAramAM hAthI mUrchAthI rahita thaI gayA. eja pramANe A auSadhi eka lAkha mANasAne Arogya arpI zake che. " rAjAe hAthIne svastha thayeaA joI ne zAMta citta thaIne te vaidyane kahyuM, "sArUM, Apa A auSadhinA upayAga sainikAne svastha karavA mATe karo, Apane mAre te Adeza che rAjAne Adeza maLatAM ja vaidye te auSadhinA prayAga sUcchita sainyane svastha karavA mATe karyo tyAre te AkhuM sUcchita thayeluM sainya svastha thayuM. rAjA vaidyanI A cikitsAthI ghaNA khuzI thayA ! 10 // 66 5 A dasamuM agadRSTAMta samAsa // 10 // zrI nandI sUtra 324
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ rathika dRSTAnta gaNikAdRSTAnto eja pramANe rathika dRSTAMta ane gaNikAdaSTAMta te vaiyika buddhinA agIyAramAM ane bAramAM dRSTAMta che. sthUlabhadranI kathAmAM te banne dRSTAMta. lakhelAM che. rathike je AmraphaLanA gucchAone toDayAM che, tathA sarasavanA DhagalA para vezyAe je nRtya karyuM che te ane vAte vaiyikabuddhinuM phaLa che je 11-12 che che A agIyAramuM rathikadaSTAMta, ane bAramuM vezyAdRSTAMta samApta . 11-12 che zATikAdiSTAntaH teramuM zATikAdiSTAMtaeka kalAcArya rAjakumArane bhaNAvatA hatA. rAjakumAre paNa vakhate vakhata bahuM mUlya dravyathI temane satkAra karatA hatA. rAjAne jyAre A vAtanI khabara paDI ke kalAcArya mArA putro pAsethI bahu mUlya cIje meLave che, tyAre rAjAe kalAcAryane mAravAne vicAra karyo. rAjakumArone pitAnA pitAne te kuvicAra jyAre kaI paNa rIte jANavAmAM Avyo tyAre temaNe vicAryuM-AcArya paNa ApaNe pitA samAna che, tethI ApaNe koI paNa upAye avazya temanuM rakSaNa karavuM joIe. teo A vicAra karI rahyA hatA ke evAmAM kalAcArya paNa bhejana karavA mATe tyAM AvyAM AvatAM ja kalAcAyela snAna karIne paheravA mATe rAjakumAra pAse dhotI mAgI tyAre te rAjakumAroe sUkI dhetIne bhInI batAvI, tathA dvAranI pAse laghu tRNa rAkhIne tene dIrgha (meTuM) batAvyuM. tathA te ziSyamAM je koMca nAmane ziSya hato ke je pahelAM temanI pradakSiNA jamaNI bAjuthI karyA karatuM hatuM teNe DAbI bAjuthI pradakSiNA karavA mAMDI A pramANenA kumAronA AcaraNathI zrI nandI sUtra 325
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ AcArye te samajI lIdhuM ke atyAre badhA mArI virUddha che, phakta kumAro ja mArA uparanA temanA bhaktibhAva pradarzita karI rahyA che. A pramANe vicAra karIne te kalAcA rAjAnI najare paDayA vinA tyAMthI bahAra cAlyA gayA. A pramANe AcArca saketa dvArA peAtAnI tathA dravyanI je rakSA karI te vaiyikabuddhinu ja pariNAma hatuM. tathA ziSyAnuM kalAcA dvArA je hita sa MpAdana thayuM te kAraNe temanAmAM buddhi utpanna thaI te paNa eja vainayikIbuddhinu phaLa hatuM. 55 / A teramuM zATikAkriSTAMta samApta, / / 13 / / nIdrodakaSTAntaH caudamu' nItrokadaSTAMta eka vaNika hatA. te peAtAnI patnIne ghera mukI jaIne sAmAnya rIte paradezamAM ja vasatA hatA. eka divase tenI patnIe kAmanyathAthI vyAkuLa thaI ne pAtAnI dAsIne kahyuM ke tuM kAI paNa puruSane khelAvI lAva. dAsIe pramANe ja karyuM. te kAI puruSane laI AvI. vaNikanI patnIe eka hajAmane malAvIne tenA nakha, vALa vagere kapAvyA. rAtri paDatAM tee ane makAnane uparane mALe gayAM. tyAre AkAzamAM vAdaLAM chavAyelAM hatAM. dhIre dhIre varasAda varasavA zarU thaye tyAre te puruSane tarasa lAgI hatI. tethI teNe nItroka (nevAMmAMthI paDatu pANI) pI lIdhuM. te pANI tvanniSa-jenI cAmaDImAM viSa bhareluM hAya evA sanA zarIrane sparzIne AvyuM hatuM, tethI te pIdhAM pachI thADIja vAramAM mRtyu pAmyA, tene mRtyu pAmela joI ne viNakanI patnIne bhAre cintA thai, teNe rAtrine pAchaLe prahare te mUrchAne kAi khAlIdevAlayamAM mUkAvI dIghuM. savAra paDatAMja rAjapuruSAe jevuM te mU joyuM ke tenA nakha kapAvyA AdinAM tAjA nizAna joI ne temaNe tyAMnA hajAmAne melAvIne pUchyuM, kahe| AnA nakha kApavAnuM tathA vALa kApavAnuM kAma tamArAmAMthI kANa 66 zrI nandI sUtra 326
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ karyuM" hatu ? " temanI A vAta sAMbhaLIne eka hajAme kahyuM ke me tenA nakha kApavA Adi kArya karyAM che. mane amuka zeThanI dAsI melAvIne laI gaI hatI ane teNe mane te pramANe karavAnu kahyu' hatuM. rAjapuruSoe eja samaye te dAsIne khelAvI. tene pUchavAmAM AvatA kAI javAkha na maLatAM temaNe tene mAravA mAMDI. mAra paDatAM ja teNe je kaI manyu hatu te madhu sAce sAcu kahI dIdhuM. A rAjapuruSonI vainayikIbuddhinu udAharaNa che. / / 14 / 5 A caudamuM nItrodakadRSTAMta samApta 5 145 vRSabhaharaNAdikaH paMcadazo ddaSTAntaH baLadanI cArI, azvanuM maraNa tathA vRkSathI paDavAnuM A padaramuM dRSTAMtakAI eka gAmamAM eka garIba mANasa rahetA hatA. tenI pAse khetI karavA mATe maLada na hatAM. tethI teNe peAtAnA mitranA baLada lAvIne ane khetara kheDIne anAja vAvI dIdhuM. pachI sAMje te e baLadane pAchA ApavA peAtAnA mitrane ghera Avye. jyAre te e baLadone laIne AnyA tyAre tenA mitra bhAjana karatA hatA, tethI te e baLadonI pAse AvI zakayA nahI paNa teNe baLadone AvatAM avazya joyA hatA, tethI te garIkha AdamI mitrane kaI paNa kahyA vinA peAtAne ghera cAlyA gayA. have evu' banyuM ke te baLado peAtAnA mAlikanI bekALajIthI bahAra cAlyA gayA. te baLadone arakSita hAlatamAM joI ne cAra temane kAi ajANye sthaLe lai gayA. jyAre khaLAnA mAlike baLadone gamANa pAse na joyA tyAre te jhaDapathI tenA mitrane ghera pahoMcyA. tyAM jaIne teNe te garIba mitra pAse potAnA khaLado mAMgyA. teNe kahyuM ke tame je baLado mArI pAsethI laI gayA hatA te mane pAchA ApeA. te sAlaLatAM ja mitre kahyu ke maLo tA tamAre ghera pahoMcADI dIdhAM che, paNa mitre tenI vAta mAnI nahIM ane baLado zodhI lAvavAnu` tane kahyuM. ghaNI zeAdha karavA chatAM paNa baLado jaDayAM nahI' kAraNa ke temane cAra laI gayA hato. te kAraNe te anne vacce jhagaDA paDyA. chevaTe baLadanA mAlike tene nyAya meLavavA zrI nandI sUtra 327
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ mATe kacerImAM laI javAno nirNaya karyo. jyAre te tene kacerImAM laI jato hatuM tyAre mArgamAM tene durbhAgye bIjI be durghaTanAo naDI, je A pramANe che-eka vyakti ghoDe savAra thaIne tenI tarapha AvatI hatI. ghoDe acAnaka bhayathI jevo uchaLyo ke te savAra uchaLIne nIce paDyo, ane ghoDe nAsavA lAgyo. pitAnA ghoDAne nAte joIne teNe, baLadonA mAlika sAthe kacerImAM jatA te daridra AdamIne kahyuM -bhAI A gheDAne mAre, ane je prakAre banI zake te prakAre tene reke. daridra AdamIe evuM ja karyuM. daridra puruSe ghoDAne je mAra mAryo te tene marmasthAne vAgavAthI, je mAra vAgyo ke svabhAvataH te ghoDe kemaLa hevAthI eja samaye marI gayo. ghoDAne marI gayelo joIne ghoDAnA mAlike tenA upara ghoDAnI hatyAne Arepa mUko, ane A pramANe teo laDatA jhagaDatA jevAM nagaranI pAse pahoMcyAM ke sUrya asta thaI gayo. rAtre nagaramAM na jatAM teo nagaranI bahAra ja keI sthaLa thobhI gayAM. tyAM kaI vRkSanI nIce aneka naTa paNa utaryA hatAM. te badhAM tyAre sUtAM hatAM. have A badhI ApattiyothI vyAkuLa banela te daridra AdamInA manamAM evo vicAra Avyo ke A muzkelI veThavA karatAM te marI javuM vadhAre sAruM, A pramANe vicAra karIne teNe vRkSa para caDIne gaLe phAMso khAvAnI cejanA karI. je vastrane teNe phase banAvyuM hatuM te jUnuM ane tadana jIrNazIrNa levAthI je te gaLAmAM phAMse lagAvIne laTakA ke tene bhAra sahana na karI zakavAne kAraNe phAMsA vALuM vastra tUTI gayuM. je sthAne teNe phase khAvA mATe vastra laTakAvyuM hatuM. te sthAnanI barAbara nIce ja naralokena eka AgevAna sUto hato. te rAtrinA aMdhArAne lIdhe tenI najare paDayo na hate. phAMse tuTatA ja te e naTanA AgevAna upara AvIne paDaze. te paDatAM ja te naTa marI gaye. tenI cIsa sAMbhaLIne badhA naTa jAgI gayAM, ane temaNe e bicArA ApattimAM mukAyelA daridrane pakaDI lIdhe. savAra paDatAM ja teo badhA nagaramAM zrI nandI sUtra 328
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' * jaIne te ridra para pAta peAtAnI phariyAda karavA mATe kacerImAM gayA. tyAM tyAMnAja rAjakumAre phariyAdo sAMbhaLI temaneA nikAla karatA hatA. jyAre rAja kumAre A leAkAne kacerImAM AvavAnuM kAraNa pUchyuM tyAre te badhAe pAta potAnI je hakIkata hatI te raju karI. te badhAnI alaga alaga vAta sAMbhaLIne rAjakumAre te daradrane pUchyuM, "kaheA, A leAkeAnI tArI sAme A, A prakAranI phariyAda che, te zuM sAcI che ? daridra AdamIe hAtha joDIne temane kahyuM, mahArAja ! te je kaMi kahe che. te satya che. A pramANe kahIne teNe je je ghaTanAo je je rIte banI hatI te badhI te rAjakumArane kahI saMbhaLAvI. te sAMbhaLIne te rAjakumAranA manamAM tene mATe utpanna thaI. rAjakumAre tenA mitrane kahyuM, " te tamArA anne baLada ApavAne taiyAra che. paNa tamAre tene tamArI banne AMkheA kADhI ApavI paDaze, kAraNa ke jyAre teNe tamArA dekhatAM ja tamArA ane khaLadene tamAre tyAM chuTA mukayA tyArathI ja te tamArA RNathI mukta thaI gayo gaNAya. jo tame te khaLo joyA na hota tA te, te samaye ghera gayA na heAta. tethI temAM tenA doSa nathI, doSa tamArI AMkhAnA ja che. te tenI sajA tamArI AMkhAe bhAgavavI joI e, teNe nahI. tame tamArA khaLadonI saMbhALa kema na lIdhI ?" A rIte tene nirdoSa sASita karavAmAM AvyeA. yA A baLadonA apaharaNanuM dRSTAMta thayu' (1) have azvanA mAlikane AlAvIne rAjakumAre kahyuM, "huM A mANasa pAsethI tamane gheADA apAvIza, paNa te mATe tamAre tamArI jIbha kApIne ApavI paDaze, kAraNa ke jyAre tame evu` kahyuM ke : A gheADAne mArI ane rAkA" tyAre A mANese tamArA gheADAne DaDo mAryAM, to temAM aparAdha tamArI jIbhanAja che, A mANasanA nathI, te te nirdoSa che. A gheADAnA maraNanu dRSTAMta thayu' (ra). have naTaleAkeAnA vArA Avyo. rAjakumAre naTAne kahyu', " juvA bhAI e ! A mANasanI pAse evI keAI cIja nathI ke je tamane apAvI zakAya. tA tame A pramANe karo. je pramANe A mANusa gaLAmAM phAMso lagAvIne tamArA AgevAna upara paDayA, eja pramANe tamArAmAMthI keI eka naTa gaLAmAM phrAMse lagAvIne vRkSa uparathI tenA para paDe. ame tene te vRkSa nIce sUvarAvIe chIe " A prakAranA te rAjakumAranAM vacana sAMbhaLIne te badhA naTa cUpa thaI gayAM. ane te bicArA daridra AdamI tenA aparAdhamAMthI mukta thaI gayA. A vRkSanI nIce paDavAnu` dRSTAMta thayuM. A badhAM rAjakumAranI vanayikI buddhinAM dRSTAMta che. 5 A paMdaramuM dRSTAMta samApta / 14 / zrI nandI sUtra 329
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ hairaNyakaSTAntaH !! A vainayikI buddhinAM udAharaNA thayAM (pR0310) 5 2 / / have kajA buddhinAM dRSTAMtA kahe che paheluM phaica dRSTAMta heraNyaka eTale senI. te suvaNaeN ke cAMdIne joIne ke spazIne temAM yathAva ke ayathAtvane jANI le che te kabuddhinuM pariNAma che. / 1 / / / A paheluM heraNyaka dRSTAMta thayuM // 1 // karSakAntaH bIjI ka ka dRSTAMta 66 , eka core kAI eka vaNikanA makAnamAM rAtre kamaLanA AkA2e khAtara pADyuM. jyAre prabhAta thayuM tyAre lAke te khAtarane joI ne cAranI kaLAnI prazaMsA karavA lAgyA. e leAkeAmAM cAra paNa gupta rIte sAmela hatA. loko jyAre evu kahevA lAgyA ke dhanya che e ceArane ke jeNe kamaLanA AkAranu A khAtara dIdhu che, tyAre tyAM ubhelA eka kheDute kahyuM, " bhAI ! zikSitane mATe duSkara zuM che? jeA je kAma zIkhyA heAya che temAM te nipuNa hoya ja che. AmAM prazaMsA karavA jevI zI vAta che ?" A pramANe potAnI prazaMsAnA virAdhI vacanA sAMbhaLatA ja te cArane krodha caDayA. teNe pAse ubhela eka mANasane pUchyuM', A kANu che ane kayAM rahe che? " teNe tene tenA paricaya ApyA. keTalAka divasa pachI jyAre te kheDuta peAtAnAM khetare jatA hatA tyAre te cAra paNa tenI pAchaLa pAchaLa cAlI nIkaLyeA ane tyAM jaI ne charI kADhIne tene kahevA lAgyA, " sAvadhAna ! huM Aje tArU khUna karI nAkhIza. cAranA A prakAranAM vacana sAMbhaLIne kheDute kahyu, " mArU' khUna karavAnuM zuM kAraNa che ? tenA javAkhamAM core kahyuM, yAda kara, te divase leAkeA me dIdhela kamaLAkAra khAtaranI jayAre prazaMsA karatA hatA tyAre te mArA kAryanI prazaMsA karI na hatI. " cAranI A prakAranI vAta sAMbhaLIne kheDUte kahyu, " bhAI! temAM prazaMsA karavA jevI vAta ja zI che? je viSayanA jene haMmezanA anubhava hoya che te mANasa te viSayamAM vizeSa buddhiprakavALA hoya che. te mAkhatamAM huM bIjAnI zI vAta karU mArI peAtAnI ja vAta kahuM chuM te sAMbhaLa mArA hAthamAM A maganA dANA che. tame ja kahe huM temane badhAnuM mukha nIce rahe te pramANe zrI nandI sUtra 330
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ ** nAkhu ke uMce mukha rahe te pramANe nAmu` ke badhA tamArI pAse ja paDe rIte nAkhuM? " kheDutanI evI vAta sAMbhaLIne navAI pAmelA cAre kahyuM, " e adhA dANAne tame evI rIte phUMke ke jethI te badhA adhamukha paDe. kheDute jaldI jamIna para vastra pAtharI dIdhuM. tenA para teNe e badhA maganA dANAne evI rIte pheM kayA ke te badhA adhamukha thaIne ja paDayA. cArane A vAtathI ghaNuM Azcaya thayuM. teNe kheDutanI vAraMvAra ghaNI prazaMsA karI. pachI teNe kahyuM, jo Aje tame A maganA dANAne aAmukha phUMkayA na hAta tA jarUra huM tamArUM khuna karata. A hakIkata te kheDUta ane cAranI kajA buddhinuM dRDhAMta che / / 2 / / A bIjI hakadRSTAMta thayuM| 2 / kaulikaTTAntaH 'd trIjI kraulikaSTAMta kapaDAM vaNanArane kolika kahe che. te muThThImAM dorAne pakaDIne te jANI zake che ke ATalA tArathI vacce banI zake tema che !! 35 darvIkAraSTAntaH cAthuM dIkAradRSTAMta-luhArane dIkAra kahe che. te e jANe che ke AmAM ATaluM' samAze. 4 / / zrI nandI sUtra mauktikaSTAntaH pAMcamuM mauktikaSTAMta-maNiyAra mAtIne UMce uchALIne sUvaranA vALane evI rIte rAkhe che ke te nIce paDatAM mAtInAM chidramAM ApAcyApa pasI jAya che ! 5 5 331
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhRtAntaH chaThThuM dhRtadRSTAMtathInA vepArI jyAre tenA khAsa anusava vALA thAya che tyAre te gAdI para besIne paNa nIce rAkhela DambAnAM nALacAmAM ghIne raDI de che! huM plavakaTTAntaH sAtamuM pavakadRSTAMta-naTa AkAzamAM aneka prakAranA khela karI batAve che chaNA tunnavAyaSTAntaH AThamu tunnavAyadRSTAMta-sIvavAnI kaLAmAM je catura hAya tane tunnavAya kahe che. te evI rIte sIve che ke vajramAM tenI silAI paNa najara paDatI nathI ! 85 zrI nandI sUtra varSakiTTAntaH navamuM varSa kardaSTAMta jyAre suthAra pAtAnA dhaMdhAnA khAsa jANakAra thAya che tyAre te mApa lIdhA vinA paNa ratha AdimAM jaDavAnA lAkaDAnuM mApa Ape| Apa jANI zake che ! huM 5 ApUpikaSTAntaH dasamuM ApUpikadRSTAMta je vyakti mAlapuA khanAvavAmAM niSNAta hAya che, te tenu vajana karyA vinA ja pramANa nakkI karI zake che, ane grAhaka jeTalA vajananA mAlapuA tenI pAse mAge che eTalA ja te tAla karyA vinA ja tene Ape che. ! 10 // 332
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghaTakAraSTAntaH agIyAramuM ghaTakAradaSTAMta-ghaDA banAvavAnA kAmamAM je kuMbhAra nipuNa hoya che te pahelethI ja jevaDA mApane ghaDe banAvavA mAgatA hoya eTalA pramANamAM ja mATI le che. te 11 che citrakAraSTAntaH bAramuM citrakAra dRSTAMta-nipuNa citrakAra citranA sthAnanuM mApa lIdhA vinA ja tenuM pramANa jANI le che. ane te citra nirmANamAM jeTalA raMganI jarUra paDe tema hoya teTalo ja raMga te pitAnI kuMcikAmAM bhare che ke 12 che A karmajA-buddhinA udAharaNo thayAM che 3 abhayakumAraSTAntaH have ahIMthI pariNAmika buddhinAM udAharaNa Ape che-(pR. 314) je buddhi sAmAnya rIte vayanA vipAkathI utpanna thAya che tene pariNAmikI buddhi kahe che. te viSe paheluM abhayakumAranuM daSTAMta che abhayakumAre caMDaprata pAsethI cAra vacana mAgyAM hatAM. pachI teNe tene bAMdhI lIdho hato, ane bAMdhIne te tene raDate raDate nagaranI vaccethI laI gayo hato. ItyAdi che 1 che zreSTidaSTAntaH bIjuM zreSThidaSTAMtakaMI zeThe pitAnI patnInuM duzcaritra joIne dIkSA laI lIdhI. have te parapuruSa sAthe samAgama karavAthI garbhavatI thaI rAjapuru e jyAre tenI evI hAlata joI tyAre teo tene rAjA pAse laI javA lAgyA. jyAre teo tene laIne jatAM hatAM tyAre ja te gAmathI vihAra karIne keI eka munirAja jatAM hatAM. temane joIne te strIe rAjapuruSanI sAme ja zrI nandI sUtra 333
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ temane kahyuM, "he muni! A garbha ApathI ja rahela che. Apa tene choDIne ahAragAma zA mATe jai rahyA che ? kahA, have mArU zuM thaze? " A prakAranI tenI vAta sAMbhaLIne munie manamAM vicAra karyAM, " A strI ju uN melIne jina zAsananI tathA saccaritra sAdhuonI apakIrti karI rahI che, te tenu nivAraNu avazya karavuM ja joIe. '' evA vicAra karIne temaNe eja samaye tene evA zApa dIdhA ke A garbha mArAthI rahela hoya to pUrA dahADe tane prasUti thAya, ane jo evuM na heAya to te tArU peTa phADIne atyAreja bahAra nIkaLe." tyArabAda muninA zApanA prabhAve tenA garbha peTa phADIne bahAra AvavA lAgyA tethI tene bhAre kaSTa thavAM lAgyuM. tyAre teNe pharIthI te munirAja samakSa eja rAjapuruSAnI rUmar A pramANe kahyuM, " mahArAja! ApanA dvArA A garbha rahyo nathI me ApanA upara khATu kala ka caDAvyuM hatuM. to huM te mATe ApanI kSamA mAguM chuM, havethI kadI paNa AvuM nahI karUM." A pramANe tenI vinaMti sAMbhaLIne ane tenuM asahya kaSTa joI ne te dayALu. munirAje potAnA zApa pAchA khecyuM| ane e rIte dharmanA prabhAvanI tathA te strInA prANa tathA garbhanI rakSA karI. // 2 // kumAraSTAntaH zrI nandI sUtra dd trIjI kumAraSTAMta-kAI eka rAjakumArane miSTAnna vadhAre priya hatuM. eka divasa teNe peTa bharIne lADu khAdhA. te pacyAM nahI. tethI tene ajIrNa nA rAga thayA. tenA mAMmAMthI durgaMdha nIkaLavA lAgI. tethI du:khI thayela te rAjakumAre vicAra karyAM "azuci evA A zarIranA sa`parkathI A miSTAnna rUpa manehara vastu paNa vikRta thaI gaI che, te zarIrane sukha ApavA mATe leAkA aneka prakAranAM pApa kare che.'" A prakAranA vicAra AvatA ja tene vairAgya utpanna thayA ane te sa`sAra, zarIra ane bhAgeAthI virakta thaI gayo. // 3 // 334
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ devIdaSTAntaH ciothuM devI daSTAMta-puSpavatI nAme eka strI hatI. teNe saMsAra, zarIra ane bhegathI virakta thaIne bhagavatI dIkSA lIdhI hatI. AyuSya pUrNa thatAM te marIne devalokamAM devI rUpe utpanna thaI. tyAM teNe avadhijJAnathI pitAnA putra ane putrIno anucita saMbaMdha jANIne vicAra karyo-"A loke viSaya sevananI mUcchathI keTalA badhA mUchita thayAM che ke teo eTaluM paNa samajI zakatA nathI ke ame banne keNa chIe? ane zuM karI rahyAM chIe? A lekanI avazya durgati thaze. tethI A paristhitimAM temane samajAvavAnI mArI pharaja che ke jethI teo samAge vaLe. A pramANe vicAra karIne teNe te bannene rAtre svapnamAM naraka ane nigadanAM duHkhonuM darzana karAvyuM. e duHkho joIne te bannenAM cittamAM ghaNI bhAre cintA pedA thaI. temaNe vicAra karyo ke ApaNI A duHkhomAMthI kevI rIte chuTakAro thaze ? bIje divase te devIe rAtre svapnamAM temane svargalokanAM sukha batAvyAM. e sukhene joIne teo mugdha thayAM, ane dharmAcAryanI pAse jaIne temaNe temane pUchyuM, "mahArAja ! Apa evo upAya batAvo ke jethI jIvane naraka gati prApta na thAya ane svargIya sukhanI prApti thAya." AcArye temanI te prakAranI jijJAsA jANune svarganI prApti mArga batAvatA temane dharmane upadeza Ape. ane temaNe viSayAdikathI virakata thaIne eja AcAryanI pAse jina dikSA aMgIkAra karI ane sakaLa dukhethI sarvathA rahita evA mekSanI prApti karI che 4 uditodayadaSTAntaH pAMcamuM hito daSTAMta-purimatAla nAmanA nagaramAM uditedaya nAmane rAjA rAjya karatA hatA. tenI rANInuM nAma zrIkAntA hatuM. te bahu ja suMdara hatI. tenAM rUpa-saudaryanAM vakhANa sAMbhaLIne vArANasI nagaranA karmaruci nAmanA rAjAe sainyane laIne paramatAla nagarane cAre tarapha ghere ghAlyo. nagarane gherAyela joIne uditodaye vicAra karyo ke eka jIvanI rakSA mATe saMgrAmamAM nakAmI zrI nandI sUtra 335
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ aneka jInI hatyA karavI te egya nathI. e vicAra karIne te upavAsa karIne besI gayo. tenA tapobaLane prabhAve vizravaNa nAmanA deve AvIne te karmarUci rAjAne tyAMthI upADIne tenA nagaramAM mUkI dIdho. A rIte udita daye pitAnI tathA pitAnI prajAnI rakSA karI che e che sAdhunardiSeNaddaSTAntaH huM sAdhu naHiNanuM daSTAMta-keI sAdhue mahAvIra svAmInA samavasarachamAM cittanI caMcaLatAne kAraNe munivrata choDavAno vicAra karyo. evAmAM tyAM prabhune vaMdaNA karavA mATe naMdiSaNa nAmane eka rAjakumAra AvI pahoMce. tenI sAthe tenuM antaHpura hatuM. ataHpuranuM rUpa lAvaNya eTaluM badhuM hatuM ke temanI AgaLa apsarAone samUha paNa kaI visAtamAM na hate. naMdiSeNa prabhune upadeza sAMbhaLIne eja samaye te sAdhunI najara samakSa ja anApurane parityAga karIne virakta thaI gayo. sAdhue jyAre te joyuM tyAre tene potAnA vicAra mATe pastAve che ane teja samayathI sAvadhAnIpUrvaka te pitAnAM vattAnuM rakSaNa karavA lAgyuM. 6 dhanadattaSTAntaH sAtamuM dhanadattanuM daSTAMta-caMpA nagarImAM dhanadatta nAmanA eka zeTha rahetA hatA. temane tyAM pudayane kAraNe vipula dhana, vipula parivAra ane vipula saddhi hatI. joke sauthI vadhAre temane Adara satkAra karatA hatA. kaiI paNa prakAranAM sAMsArika sukhanI temane tyAM uNapa na hatI tiraskAra eTale zuM e te temaNe svapnamAM paNa anubhavyuM na hatuM. eka divasa evuM banyuM ke supAtra. dAna, karuNAdAna, abhayadAna AdinA viSayamAM te zeDanI buddhinI azraddhA thaI gaI. A azraddhA AvavAnuM zuM kAraNa che tene jyAre temaNe jJAnadaSTithI vicAra karyo tyAre zubha karmanA udayathI temanA aMtaHkaraNamAM sasAranI asAratAnuM bhAna thavA lAgyuM, temaNe "sumarA zIra"nI uktine sArthaka karatAM, eja samaye jina dIkSA aMgIkAra karI lIdhI. A temanI pAriNAmikabuddhinuM phaLa che 7 | zrI nandI sUtra 336
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvakaSTAntaH AThamu' zrAvakadRSTAMta-keAi eka zrAvakane parastrI gamananA tyAganuM' vrata hatuM. eka divasa jyAre temaNe temanI patnInI sakhIne joI to tenA pratye temanA cittamAM vikAra bhAva thayA. jyAre temanI patnIe A vAta jANI tyAre temaNe temane madhura vacanA dvArA khUba samajAvyAM paNa te samajyAM janahIM eka rAtre temanI patnIe tene Adha ApavA mATe peAtAnI sakhInA vaSa lIdhe ane pachI te patinI pAse gaI. tene jotA teja kSaNe te zrAvakane parastrI tyAganA vratanI yAda AvI. tenA prabhAve te pazcAttApa karavA lAgyA. potAnA patine pazcA ttApa karatA joIne te strIe kahyuM, "nAtha! huM sakhI nathI, huM te ApanI ja patnI chuM. " tyAra pachI te gurunI pAse paheAMcyA ane potAnAthI parastrI tyAga rUpa vratamAM mana:saMkalpane kAraNe utpanna thayela doSane mATe temanI pAse prAyazcita mAgyuM. A zrAvakanI pAriNAmikI buddhinuM dRSTAMta che ! 8 5 ,, amAtyaSTAntaH navasu amAtyaSTAMta-dhanu nAmanA kAi maMtrIe peAtAnA rAjAnA putra brahmadattanA rakSaNa ne mATe eka suraMgamA khAdAvyA te mAge te brahmadattane ahAra laI gayA. A maMtrInI pAriNAmikI buddhinuM udAharaNa che. / / 9 / zrI nandI sUtra kSapakaSTAntaH dasamuM' kSepaka sAdhunuM dRSTAMta-kAI eka sAdhu krodhanA AvegamAM maravAne kAraNe sarpanI paryAyamAM utpanna thayA. tyAMthI marIne pharIthI zubhakamanA uddayathI te koi rAjakuLamAM putra rUpe avataryAM. tyAM tene munirAjanA upadeza sAMbhaLavAnA avasara maLyA. tethI te sa MsArathI virakta thaI gayA, ane dikSA aMgIkAra karI lIdhI. sukumAra zarIra hAvAne kAraNe te yAgya rIte tapazcaryA karavAne asamartha hatA. 337
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ tethI sAMvatsarIne divase paNa te AhArane tyAga karI zake nahIM. tethI gocarImAM je kaMI maLyuM te badhuM teNe pitAnA gurune batAvyuM. tyAre gurUdeva te joIne tenAM pAtramAM ghUMkayA. tethI tene pitAnI jAtane ghaNI niMdI ane vicAra karyo, "huM keTaluM badhuM dhikakArane pAtra chuM ke jethI Aje saMvatsarI pavanI ArAdhanA karavAne paNa asamartha nivaDa chuM. " A pramANe AtmaniMdA karatA, tene zubhAdhyavasAyane prabhAve tenuM AvaraNa karatA karmone kSaya thavAthI kevaLajJAna prApta thayuM. A tenI pariNAmikI buddhinuM phaLa hatuM. 10 amApaTTAntaH agIyAramuM amAtyaputranuM dRSTAMta-dIrgha pRSTha rAjAe varadhanuM nAmanA amAtyaputrane brahmadattanA viSayamAM aneka prazno pUchyA hatA. te praznone javAba te varadhanue e rIte Apyo ke jethI dIrgha pRSTha te vAta samajI zakyo nahIM ke amAtyaputra mArI virUddha che. A rIte varadhanue pitAnI pAriNAmikI buddhithI brahmadattanuM rakSaNa karyuM che 11 che cANakyakAntaH bAramuM cANakyadaSTAMta-cANakaye A prakAranI ghoSaNA karAvI ke dareka prajAjana eka ja divase janmela pAMca pacIza (pa25) gheDA, pAMcase pacIza (para5) bhese, pAMcaso pacIza (525) baLade ane pAMcaso pacIza (525) kUtarAo Aje madhyAhna pahelAM lAvIne hAjara kare, nahIM te darekane sosa senAmahorone daMDa bharavo paDaze. A prakAranI AjJAthI teNe pitAnA bhAMDAgArane dravyathI bharI dIdhuM. A tenI pariNAmikI buddhine prabhAva che 12 zrI nandI sUtra 338
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthUlamadraSTAntaH teramu' sthUlabhadra dRSTAMta-jyAre sthUlabhadranA pitAnI hatyA karavAmAM AvA tyAre nande sthUlabhadrane tenA pitAnuM sthAna grahaNa karavA vina Mti karI, paNa sthULabhadre saMsAranA saMbaMdhona duHkhakara mAnIne dIkSA aMgIkAra karI. A tenI pAriNAmikIbuddhinA prabhAva hatA / 13 / / nAsikyasundarIdrSTAntaH caudamuM nAsikayasundarInandaSTAMta-nAsikayapuramAM nanda nAmanA eka rAjA hatA. tenI strInuM nAma suMdarI hatu. rAjAnA bhAInuM nAma dhapriya hatuM. dhamapriye sImantAcAya pAse dhama dezanA sAMbhaLIne bhagavatI dIkSA aMgIkAra karI. aneka prakAranI tapasyAne prabhAve tene aneka prakAranI labdhiyA prApta thai teNe labdhinA prabhAve rAjA ane rANIne deva ane devInAM darzana karAvyAM, darzana karIne te khannee zrI nandI sUtra vajra dRSTAntaH 'daramuM vajradRSTAMta-avantI dezanI ujjayinI nagarImAM dhanagiri nAmanA phAi eka dhanika putra rahetA hatA. tenA mAtA pitAe tenA vivAha dhanapAlanI putrI sunadA sAthe karyAM. dhanagirie gRhastha jIvana vyatIta karatA karatAM potAnA samaya zAntithI pasAra karyAM. kAlalabdhinA prabhAvathI dhanagirine jevuM saMsAranI asAratAnu bhAna thayu` ke tarata ja peAtAnI garbhavatI patnI sunaMdAe samajAvyA chatAM paNa siMhagiri samakSa jaIne jinadIkSA grahaNa karI. suna dAne prasUtino samaya AvatA eka putra janmyA jenuM nAma vajA rAkhyuM. tenu zarIra vajra jevuM hatuM. eka divasa evuM banyu ke keTalIka strIobhegI thaIne Apasa ApasamAM vAtacIta karavA lAgI ke A dhanigiranA putra vajra ghaNo ja bhAgyazALI che, jo tenA pitAe jina dikSA a gIkAra na karI hAta tA te tenA janmAtsava bhAre ThAThamAThatho ujavata. jyAre te strIo vacce A pramANe vAtacIta cAlatI hatI, tyAre te khALaka pAraNAmAM sUtA hatA. temanI A vAta sAMbhaLatA ja tene peAtAnA pUrva bhava yAda AvyeA. jyAre teNe peAtAnA pUrvabhava tathA dIkSita thayela pitAnI A vAta jANI tyAre teNe evu raDavA mAMDayuM ke jethI tenI mAtAne 339
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ tenA taraph virakita thai gaI. A rIte cha mAsa vyatIta thaI gayAM. eka samaya evu banyuM ke si'hari AcAya potAnA dhanagiri Adi ziSya parivAra sahita vihAra karatAM karatAM tyAM AvyA. dhanigirae AcArya mahArAja pAse gocarI mATe javAnI AjJA mAgI tyAre AcAya mahArAje kahyuM Aje tamArA pAtramAM je kaI vastu Ave te bhale sacitta hoya ke acitta hoya paNa te badhI letA Avajo. " AcArya mahArAjanI A prakAranI AjJA maLatAM ja dhanagira tyAMthI gAcarI mATe upaDayA, akasmAta te sauthI pahelAM sunAne ghera paheAMcyA. sunaMdAe joyu ke A mArA pati che tyAre teNu temane kahyuM, mArAthI khanI zakayu ta rIte ATalA divaso sudhI ApanA bAlakanuM pAlana poSaNa karyuM', have Apa tene lai jAvA. te te rAtidavasa raDayA ja kare che. tenA rUdanathI huM te gaLe AvI gaI chuM. te kAraNe A bALaka pratye mane kAI mamatA nathI. '" Ama kahIne teNe te khALakane muninAM pAtramAM leAkeAne sAkSi banAvIne mUkIdIdhA, dhanigira munie tene lAvIne AcAya mahArAja samakSa mUkI dIdhA. gurumahArAje te khAlaka zrI saMghane soMpI dIdhA saMghe ghaNA premapUrvaka tenuM lAlanapAlana karyuM. jyAre te khAlaka ATha varSanA thayA tyAre tenI mAtA sunaMdA mAlaka vAne pAchA levA mATe zrI saMghanI pAse AvI. sa Mghe te samaye eka tarapha vividha alaMkAra tathA vaibhavane puja ekatra karIne mUkayA ane bIjI tarapha dorA sAthenI muhapattI, roharaNa, tathA pAtra Adi upakaraNa mUkayAM ane evu kahyuM ke AmAMthI A bAlakane je game te te laI le, temAM amane kaI vAMdhA nathI. A prakA ranA nyAya sAMbhaLatA ja te bALaka tarata ja uThIne dorA sahitanI muhupattIne peAtAnA mukha para bAMdhI lIdhI, tathA roharaNa ane pAtrAne pAtAnA hAthamAM laI lIdhAM. A rItanuM A vajra svAmInI pariNAmikI buddhitu dRSTAMta cheDA 5 caraNAhataddaSTAntaH soLamuM' caraNuAhatadaSTAMta-vasantapuramAM ripumana nAmanA rAjA rAjya karatA zrI nandI sUtra 340
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ hate. eka vakhata keTalAka yuvAna sevakoe maLIne rAjAne kahyuM, "mahArAja! jIrNazIrNa zarIravALA tathA dhoLAM vALavALAM puruSone Apa rAjyanA kAryamAMthI chUTA karIne yuvAna sevakone rAkhe, kAraNa ke vRddhothI kaMI kAma thaI zakatuM nathI. yuvAne evA hoya che ke te samasta kAryane sArI rIte kare che, ane karI zake che. temanI e vAta sAMbhaLIne rAjAe eka divasa temanI kaseTI karavA mATe temane evuM pUchyuM ke kahe, keI mArA mastaka para lAta mAre te tene ze daMDa ApavuM joIe. rAjAnI e vAta sAMbhaLIne te yuvAnoe kahyuM, "mahArAja! temAM pUchavAnI vAta ja zI che? e te spaSTa che ke evI vyaktinA te rAI rAI jevAM TukaDA karIne tene mArI nAkhavI joIe." temanI A vAta sAMbhaLIne temaNe eja vAta vRddhone pUchI tyAre temaNe kahyuM, "mahArAja! vicAra karIne ame tene javAba ApazuM" A pramANe kahIne ekAntamAM jaIne teo vicAra karavA lAgyA. vicAra karatAM karatAM e vAta temanA samajavAmAM AvI gaI ke rANInA sivAya rAjAnA mastaka para lAta mAravAnuM sAmarthya ke hiMmata bIjA kenAmAM saMbhavI zake ? chatAM paNa te vizeSa sanmAnane egya manAya che. A pramANe vicAra karIne teo rAjA pAse pAchAM pharyo ane temaNe rAjAne kahyuM, "mahArAja! ApanA zira para caraNa prahAra karanAra vyakti te vizeSa satkArane pAtra hoya che. A pramANe temanA vacana sAMbhaLIne rAjA temane buddhivaibhava joIne ghaNe khuza thaye ane temane ja teNe pitAnI sevAmAM rAkhI lIdhA. A pramANe A rAjA ane vRddhonI pAriNAmikI buddhinuM daSTAMta che 16 . AmaraDavAntaH sattaramuM AmaMg-trinAmaDha daSTAMta-kaI eka kuMbhAre kaI eka vyaktine mATe banAvaTI AMbaLuM dIdhuM. te rUpa ane raMgamAM sAcAM AMbaLA jevuM ja hatuM. paNa teNe tene sparza karatAM kaThaNa lAgavAthI tathA te tenI utpattine samaya na hovAthI tene samajI javAmAM vAra na lAgI ke te sAcuM AmaLuM nathI paNa banAvaTI che. A tenI pAriNAmikI buddhinuM phaLa hatuM. 17 zrI nandI sUtra 341
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ maNiddaSTAntaH aDhAramuM maLi daSTAMta-eka sarSa ke jenI pheNamAM maNi have te dararoja vRkSa para caDIne pakSIonAM baccAne khAI jato hato. eka divasa evuM banyuM ke te sarpa vRkSa parathI cUkavAthI nIce paDI gayo. tene maNi te vRkSanA eka khUNe mUkeluM hatuM. tethI tene prakAza bIjI DALI para na paDavAthI te je paDaze. ke nIce kUvAmAM jaIne paDayo ane marI gayo. kUvAnuM pANI vRkSanI DALI para paDelA te maNinAM kiraNenI chAyAthI lAlaraMganuM dekhAtuM hatuM. tyAM eka bALaka ramate hato. teNe jevuM te dazya joyuM ke tene bhAre Azcarya thayuM. pitAnI pAse jaIne teNe te badhI vAta temane kahI. te tarata ja tyAM Avyo ane barAbara nirIkSaNa karyuM. jyAre tene maNi viSe khAtarI thaI gaI tyAre teNe vRkSa para caDIne te maNi laI lIdho. A pramANe A tenI pAriNAmika buddhinuM udAharaNa thayuM che 18 sarpadaSTAntaH ogaNIsamuM sarSa dRSTAMta-caMDakauzika nAme mahAvIra svAmInA alaukika raktane cAkhIne je jJAna prApta karyuM te tenI pariNAmika buddhinuM phaLa hatuM 19lA khagiddaSTAntaH vIsamuM daSTAMta-koI eka zrAvaka yauvananA madamAM AvIne temAM Avela dAnI AlocanA karyA vinA maravAthI gaMDArUpe utpanna thayo. te eTale badhe nirdaya hato ke vanamAM je kaMI manuSya Avate tene mArIne khAI jate. eka divasa teNe mArga parathI jatAM mukhapara derI sahitanI muhapattIvALA aneka munine joyA. temane jotAM ja te temanA para AkramaNa karavA mATe kudyo paNa temanA tapanA prabhAve te temanA para AkramaNa karI zake nahIM. A loko paranuM mAruM AkramaNa zA kAraNe niSphaLa gayuM tene vAraMvAra vicAra karatAM tene jAtisamaraNa jJAna utpanna thayuM. tethI te anazana karIne mAryo ane devalokamAM utpanna thaye. A pramANe A tenI pariNAmikabuddhinuM dRSTAMta thayuM 20 | zrI nandI sUtra 342
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ stupendradaSTAntaH ekavIsamuM stUpendra daSTAMta-jyAre ajitanAtha svAmInuM zAsana cAlatuM hatuM tyAre temanAM vaMzamAM samara nAme eka rAjA thayo. te vizeSarUpe devAnI ArAdhanA karato hato. teNe devanI sahAyatAthI deza, rAjaya tathA kuLabhava AdinI rakSA mATe eka vizALa kIrtisthaMbha banAvarAvyuM. temAM aneka prANaene rahevA mATe Azraya maLato hate. samaranA vaMzamAM eka navanIta nAmane rAjA thaye je nyAyanItithI rahita hatA. te vizALakIrtistaMbhane jIrNazIrNa thayela joIne, teNe pitAnA sevakane te pADI nAkhavAne Adeza Apyo. eja vakhate vividha labdhi saMpanna susaMyata nAmanA munirAja vihAra karatAM karatAM tyAM padhAryA. jyAre temane A kIrtistaMbhane pADI nAkhavAnuM che evI khabara paDI tyAre navanIta rAjA ke je tyAM temane vaMdaNA karavA AvyA hatA tene kahyuM, rAjana ! A kIrtistaMbhane pADI nAkhavAthI aneka prANIone saMhAra thaze, deva, devaprakepathI dezamAM upadrava, rAjyamAM viplava Adi aneka muzkelIo AvI paDaze. te Apa tene paDAvaze nahIM" A prakAranI susaMyata muninI pAriNAmikabuddhine prabhAve te vizALa kIrtistaMbhane pADavAmAM AvyA nahIM. . 21 A rIte A badhAM azruta nizcita matijJAnanAM daSTAMta pUrAM thayAM che che naMdIsUtrane gujarAtI anuvAda saMpUrNa zrI nandI sUtra 343