Book Title: Jain Dharmno Prachin Sankshipta Itihas ane Prabhu Veer Pattavali
Author(s): Manilalmuni
Publisher: Jivanlal C Sanghvi Ahmedabad
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004876/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA prAcIna saMkSipta itihAsa prabhu vIra paTTAvalI 1. lekhaka tarIke sunizrI maNilAlajI. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad pUjyazrI geApALajIsvAnI graMthamALA--maNuko 21 me OM zrI vitarAgAya namaH zrI jainadharmanA prAcIna saMkSipta itihAsa ane prabhu vIra paTTAvalI. '; lekhaka : ( zrI lIMbaDI saMdhavI upAzrayanA ) pUjyazrI mAhanalAlajI svAmInA ziSya munizrI maNilAlajI. Pin prakAzaka : jIvaNalAla chaganalAla soMghavI taMtrIH " sthAnakavAsI jaina " paMcabhAinI pALa : amadAvAda. kiMmata e rUpI.. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( prathamavRtti ) vIra saMvata 2461 prata 1000 vikrama saMvata 1991 sarva hakka prakAzakane svAdhina. Life is real, Life is earnest, And the grave is not its goal; Dust thou art to dust returnest, Was not spoken of the soul In the world's broad field of battle, In the bivouac of life; Be not like dumb, driven cattle, Be a Hero in the strife, Longfellow. mudrakaH maNilAla chaganalAla zAha mudraNasthAnaH vIravijaya prInTIMga presa ratALa, sAgaranI khaDakI-amadAvAda, Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva. zeTha gopAlajIbhAI lADakacaMda-thAna - - - - - - - - - - - - janma: saM. 1906, avasAna: saM. 1985 sayA ArTa pri. amadAvAda, Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che graM tha-sa ma " | zrImAna svadharmapremI, udAracarita, mAnyavara mahAzaya, sva. zeTha gopALajIbhAI lADakacaMda..............thAna. Apa saddagata thayA che, chatAM ApanA jIvananI yazasvI kArakIrdi ApanA putre dIpacaMdabhAi, phattehacaMdabhAI, trIbhavanadAsabhAI, kezavalAlabhAI ane maNuMlAlabhAI mAraphata jANavA maLI che, tethI khUba AnaMda thAya che, eTaluM ja nahi paNa A amUlya graMtharatnanA samarpaNa mATe egya gRhasthanI pasaMdagI thaI che, ethI te mane adhikAdhika saMteSa upaje che. Apa bAlyAvasthAthI ja sAdhAraNa sArI sthitinA hoI jarUra pUrato gujarAtI abhyAsa pUrNa karI kApaDanA dhaMdhAmAM joDAyA, ane ApanA putra muMbaImAM vyavasAya karavA lAgyA. Apane dharma pratye prema, munimahArAjenA darzana karavAnI tamannA, saMta sevAne Ape lIdhelo lAbha uparAMta jIvadayA, anAtha rakSaNa, keLavaNI, dharmonnati Adi vividha sevAnA kSetramAM Ape Azare rU. 20000) vIsa hajAranI karelI sakhAvata, e kharekhara ApanI lakSmI paranI vitarAgatAnI sAkSI pUre che. thAnagaDha sthA. jaina vidyArthIonI skelarazIpa mATe rUA. traNahajAra, thAnamAM AryAjIvALA upAzrayanA jIrNoddhAra mATe rUA. 4000), thAna jainazALAmAM rU. 51), thAnamAM na cabutare baMdhAvavAmAM rUA. pa01) rAjakeTa dazAzrImALI ane vaNika jaina borDiMgane rU. 501), junAgaDha sthA. jaina dharmazALAmAM rUA. 201), vAMkAnera muni zrI nAgajIsvAmInA darzane jatAM nekArazInA bhAgamAM rUA. 400), vaDhavANa kempamAM pUjya zrI gulAbacaMdajI ma. vIrajIsvAmI tathA zatAvadhAnI paM. zrI ratnacaMdrajI ma. nA darzane jatAM, pahelI ja nakArazI karI vidhavidha dhArmika saMsthAomAM rUA. 1500 khacI, Ape kaeNpanA sthAnakavAsI derAvAsI bhAIonA aikaya ane satkAra vacce premane sAkSAtkAra karAvyuM, te kArya kharekhara ati prazaMsanIya hatuM A uparAMta Ape duSkALa vakhate suMdara sevA karI rUA. be thI aDhI hajAra kharyA hatA. ApanuM gupta dAna paNa evuM ja hatuM. gAmamAM svajJAti ane anya jJAtinI garIba vidhavA bahenone daramAse Apa gusa madada mokalatA. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 bahAragAmanI TIpA, pAMjarApeALanI TIpeA, vagere kALAomAM Apa agrasthAneja rahetA. ativRSTi samaye Ape. thAnagaDha tAkhAnA 24 gAmanA garImAne madada karavAmAM rUA. 500) ApyA hatA; ApanI pAse madadAthe AvanAra koI pAchuM na karatuM. thAnagaDhanA upAzraya mATe meTA phaMDanI jarUra hatI, te mATe Ape muMbAI jai meLavelA phALA, ane tethI ApanI jAti dekharekhathI taiyAra thayeluM thAnanA upAzrayanuM bhavya makAna hajIye ApanA dharmapremanI sAkSI pUrI rahyuM che. Apa dayALu, satyavakatA ane udAra hatA, te sAthe dhArmika vrata pratyAkhyAnAdi niyame paNa Apa karatA. ApanA bAhya ane AMtarika zuddha vyavahAra Adarza hatA. atimAvasthAe Ape thAnamAM mirAjatA kavi pa. muni zrI nAnacaMdrajI ma. pAsethI vRta pratyAkhyAna karI, Ape cAra peDhI najare joi, 79 varSanI uMmare AtmasaMtASa sAthe deha tyAga karyo, e khareja AjanA ucca mAnava jIvanamAM Apane Adarza alaukika ane prazaMsaka hatA, ema kahyA vagara rahI zakAtuM nathI. ApanuM uttarakAya. ApanA vinita putrAe rUA. 4500 khacI karyuM, te vakhate thAnagaDhanA nA. ThAkAra sAhema zrI baLavIrasiMhajIe lakhatarathI yuvarAja zrI 7 iMdrasiMhajI sAhebane mekalI ApanA putrAne pAghaDI ApI hatI. ApanA ujjvaLa jIvananuM anukaraNa karI ApanA putra paNa pAramArthika kAryamAM yatkiMcita kharce che, e jANI khUba AnaMda thAya che. Apa sAcuM jIvana jIvI gayA che, e khAtara A amUlya graMtha huM ApanA parAkSa karakamaLamAM samarpaNu karI atyAnaMda pAmuM chuM. -jIvanalAla. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AbhAra patrikA. sva. zrI kapuracaMda pAnAcaMda mahetA-rAjakoTa. prastuta prAcIna ItihAsamAM prAcIna mahApuruSonI prazasti sAthe tenAM arpaNa ane AbhAranI e baMne prazastio paNa prAcIna-svargastha udAracarita sagRhasthonI apAya che, e paNa prastuta graMtharatnane ochuM zobhAspada nathI, ema huM mAnuM chuM. rAjakeTanA zrAvakaratna sva. zrI kapuracaMda pAnAcaMdanA nAmathI kAThIyAvADa uparAMta Itara pradezanA varga paNa suparicita haze; ane jeoe potAnI pramANikatA, ane satya vaktatvane lIdhe TuMka muDImAM zarU karelI rAjakoTanI ImAratI lAkaDAnI peDhI jAherajalAlI pUrvaka hajue pragati karI rahI che, te pratiSThA saMpanna vyaktinI kArakIrdi sivAya bIjuM zuM mAnI zakAya ? manuSya vyaktinI kiMmata tenI thoDI zI sakhAvata para nathI; paraMtu jenA jIvanamAM sAcI dhArmikatA vyApI gaI che, jeNe janasevA, prANI sevAne pitAnuM jIvanasUtra mAnyuM hoya che; jagatanI pratyeka vyakita, samAja, maMDaLa ke sabhAnI pAMgaLI avasthAe joI jeone temAM pitAne prANa reDI tene sajIva, cetanAtmaka banAvavAnuM ahobhAgya sAMpaDe che, tevAja AtmAonI janatA megya kadara kare che. zrI kapuracaMdabhAInI zarIra sthiti durbaLa, chatAM temaNe vidha vidha dhArmika sAmAjika kSetramAM je prazaMsanIya kArya karyuM te kharekhara smaraNIya hatuM; mRtyunI aMtima ghaDI sudhI paNa dareka dharmAdA saMsthAonuM kArya kALajIpUrvaka bajAvI Adhunika 'prathama deha ane pachI sevA' e kahevatane pheravI "prathama sevA ane pachI deha' e aNumUlAM sUtrane temaNe caritArtha karyuM hatuM. TuMkamAM teoH pAMjarApoLanA prANa hatA, jainazALAnuM jIvana hatA, saMghanA ananya sevaka hatA, muMgA pazuonA mAtApitA hatA, bhukhyA tarasyAMnA bhAI hatA, uparAMta aneka saMsthAonA teo mAnanIya ane sarvAnumate sthApita kaSAdhyakSa Tejharara) hatA. temane tyAM rahetAM seMkaDe , hajAro rUpIAnA kaDAne hisAba niyamasara. satata zrama sevIne paNa bahAra paDate, AthIja teo saMdhamAM zuM, ke samAjamAM zuM ! sarvatra priya thaI paDayA hatA. vIsa varSa sudhI A kArya hoMzapUrvaka bajAvI rAjakoTanuM A ratna saMvata 1989ne mahA sudI 3 zanivAre asta thayuM; sArAye samAjane temanI bhAre khoTa paDI; paraMtu kahevata che ke jenI ahiM jarUra che, tenI paramAtmAnA darabAramAM paNa jarUra che ! ApaNe te mAtra gata purUSanI ujavaLa jIvanarekhA para be zabda lakhyA sivAya bIjuM vadhAre zuM karI zakIe ! mRtyu te saune hoya che, paNa jeo dhIra, vIra, guNajJa ane purUSArthI AtmAo che, teo sadA jAgRta hoya che; keNu jANe temane Agamaca bhaviSya bhAsyuM na hoya tema zrImAna kapradacaMdabhAIe potAnA mRtyu agAu be varSe potAnI sthiti ane karaja batAvate temaja potAnA pachI saMdha vyavasthA, ane dharmavartanane nirdoSa karate eka patra zrI saMgha upara ane bIje temanA kuTuMba para lakhyuM hatuM, je temanA mRtyu bAda vaMcAye hato ! AvA udAra nisvArtha sevAbhAvI, ane dharmaparAyaNa puruSonA jIvanaitihAsa lakhAI, samAja tenuM anukaraNa karavA prerAya, e bhAvanA sAthe A mahA graMthamAM temanuM nAma joDI huM kRtArtha thAuM chuM. - jIgnalAla saMghavI Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upakAra A graMtha lakhavAmAM je je pustakAnA AdhAra levAmAM AvyeA che. tenI yAdiHzrI jAmanagaravALA zrAvaka hIrAlAla vI. huMsarAja kRta jaina dharmanA prAcIna iti hAsa " bhA. 1-2 2 jaina dharmanA itihAsa ( chapAvI prasiddha karanAra jaina dharmavidyA prasAraka va lekhaka zrI mehanalAla dalIcaMda z 3 4 pa jaina dRSTie jaina " sagrAhaka muni zrI amaravijayajI vizvavaMdya prabhu mahAvIra ( lekhaka zatAvadhAnI zrI saubhAgyacaMdrajI ma. prakAzaka dhIrajalAla TokarazI zAha. ) 6 satyA darpaNa ( lekhaka pa'. ajItakumAra zAstrI ) 19 jaina dharmanI prAcIna ane ardhAcIna sthiti ( zrImad buddhisAgarajI ma. kRta ) ' prAcIna zvetAMbara arvAcIna digaMbara ( lekhaka muni zrI vidyAvijayajI ma. ) pAlItANA ) jaina sAhityanA saMkSipta itihAsa citra dezAi bI. e. ela. ela. mI. "L 11 9 Adarza muni. saMgrahakartA : pa. muni zro hukamIcaMdajI ma. nI saMpradAyanA prasiddha vaktA zrI ceAthamalajI ma. nA ziSya zrI pyAracaMdajI ma. ) * 10 mahAvIra bhagavAnakA Adarza jIvana ( lekhaka : prasiddhvakatA muni zrI ceAthamalajI ma. ) 56 jaina siddhAMta bhAskara " jaina siddhAMta bhUvana ArAkA aitihAsika mukha patra ( digaMbarIya ) 12 " zrI mahAvIra bhagavAna Adhunika zailIpara ( racayitA di. 5. khAtru kAmatAprasAdacha jaina ) 13 " zrI jaina proAdha " ( prasiddhakartA zrI bhImasiMha mANeka muMbai ) " prAcIna bhArata ( lekhaka pa. haricaMdra mizra ema. e.) "" 14 46 33 15 aitihAsika noMdha ( lekhaka sva. zrI vADIlAla motIlAla zAha ) 66 " 16 TADa sAheba kRta rAjasthAna 17 bharatakhaMDanA saraLa itihAsa ( viThThaladAsa dhanajIbhAi paTela ) 18-19 gujarAtane vArtArUpa pratihAsa, tathA gujarAtane saMkSipta itihAsa ) 24 25 20 mahAvIra pachInA mahApuruSA ( gAMDala sa, nA munizrI AMbAjI ma. racita ) 21-22 mukitasu darInA svayaMvara, zrI sAMkhyadarzana. 23 jaina sAhityamAM vikAra thavAthI thayelI hAni ( lekhaka 5. ecaradAsa jIvarAja dAzI ) " sarasvati ' mAsika, sauMpAdakaH zrI mahAvIraprasAda dvivedI 39 " bhUMgALa hastAmalaka ( bhArata mata daNu ) rAjA zivaprasAda sitAre kRta 26 vIra saMvata niya aura jaina kALa gaNunA ( zrI kalyANuvijayajI ma. kRta ) 27-28 zrImannAgapUriya bRddhattapAgati "paMca pratikramaNa tathA saccI 29-30 tAraNa taraNa zrAvakAcAra, bhArata bhUminA itihAsa saMvatsarI' ityAdi pustakAnA AdhAra levAmAM AvyeA che, te mATe te graMthanA prakAzaka mahAnubhAvAnA huM sahaya AlAra mAnuM chuM. lekhaka * "" ane lekhaka Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA pratyeka manuSyanuM kartavya che ke pote je dharmane anusaratA hoya, teno AtyaMta ItihAsa teNe jANa joIe, ke je ItihAsamAMthI sArAsArano vicAra pAmI, temAMthI alaukika ane abhuta AtmapreraNA meLavI zake, eTalAja mATe prAcIna ke avocIna sAkSara vidvAnoe anekAneka etihAsika pustaka lakhIne janatAne svadharmanuM, svadharmanA mahApuruSanuM yathArtha jJAna ApI sanmArge vALavA prayatna karyo che. - dhArmika che ke vyavahArika zuM! maitika zuM ke mAnasika zuM! A badhAnI unnatino pAye yA Adarza kahiye to te prAyaH ItihAsa che. e satyane anusarIne ja meM A "jaina dharmano prAcIna itihAsa" lakhavAnuM sAhasa karyuM che, te keTale aMze saphaLa thayuM che te vicAravAnuM kAma vAcakanuM che. jaina dharmanI bhAvanA prAcIna che, sauthI prAcIna che e batAvavA aneka graMthanA ane vidvAnenA abhiprAye TAMkIne te siddha karavA meM yathAzaya prayatna karyo che. te uparathI janatA sArI rIte jANI zakaze ke jaina dharmanI bhAvanAe puNyabhUmi bhAratavarSa para kevI manoramya bhAvanA utpanna karI che; paNa samayanA vahevA sAthe dareka vastunA payoya badalAyA kare che tema "jaina dharma " paNa krAMtinA mahAna zikharethI uMDI kSINemAM keTalIkavAra adazya thaI gayo che, jainadharmanA sarvAga suMdara aMge anekavAra vyAdhiomAM sapaDAyA che; ane te vyAdhionI cogya cikitsA karI, vADhakApa Adi prayogo vaDe vyAdhimUkta karanAra vaida-mahApuruSo pAkayA che, jeoe sarvatra jena dharmanI jayapatAkA pharakAvI che. vadhu prastAvanA huM zuM lakhuM? kahiye te A AkhAye graMtha prastAva nAnI bhUmikA rU5 che. aneka varSathI mArA hRdayamAM "jaina ItihAsa jevI jANavA lAyaka hakIkatane prakAzamAM mUkavAne mATe tivAbhilASa hatuM, kiMtu keIpaNa kAryamAM jema " IzvarecchA baliyasI " sUtrane AgaLa dharavAmAM Ave che tema A graMtha para paNa hatuM. mArI e prabaLa bhAvanAne khUba khUba vega ApanAra, tene kArya rUpamAM lAvI mUkanAra je kaMI paNa cirasmaraNiya prasaMga hoya te te " ApaNuM-sthAnakavAsI jaina samAjanA sAdhu munirAjanuM bahasaMmelana." e saMmelanamAM mane aneka vidvAna, gItAthI ane ItihAsajJa, anubhavI muni mahArAjeno cega thaye, enI pAsethI preraNA, paTTAvalIo, mukha mAhitI, ane evI anekAneka itihAsaprasiddha bInAo Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLavAthI huM graMtha lakhI zakavAne bhAgyazALI thaye chuM, te mATe e sarva maharSiene mAre aMtaHkaraNapUrvaka AbhAra mAnavo joIe. ApaNAmAM ItihAsa lakhavAnI prathA ghaNIja a5 che, balka nathI ja, ema kahiye to te atizayokti kahevAze nahi; meM to mane maLelI AMtarika preraNAnA paribaLe yatkiMcita jaina samAjanuM prAcIna-arvAcIna citra daravA prayatna karyo che. mAruM jJAna alpa che, mAre anubhava a5 che, mAruM vAMcana a9pa che. e badhA kAraNone avalaMbI sAkSara vidvajjanane AmAM aneka truTio najare paDaze, te te sarva tarapha saMtavya daSTithI nihALI bhUle tarapha mAruM lakSa kheMcaze, te bhaviSyamAM huM tene yathAsthita svarUpamAM mUkavA prayatna karIza. A graMtha lakhavAmAM je je vidvAna puruSano, ane je je jaina-jainetara aitihAsika pustakone Azraya lIdhe che, te te vidvAno ane prakAzakone huM aMtaHkaraNapUrvaka AbhAra mAnavAnI A amUlya taka gumAvI zakatuM nathI. (graMtha ane graMthartAnA nAmanI yAdi ApavAmAM AvI che.) sadarahu pustakamAM sauthI prathama aneka dharmonI sarakhAmaNI karI jainadharmaja sarva zreSTha ane sarvathI prAcIna che, te batAvavAmAM AvyuM che, tyAra pachI 24 tIrthakaronA TuMka caritre, jenonI prAcIna arvAcIna sthiti, mahAvIra ane buddha, gaNadharanA caritra, pUrvadhArIonA varNane, pATalIputra, mathurA, vallabhipura ane chelle ajamera pariSada (sAdhu saMmelanano) TuMka hevAla, 84 gacchanI utpatti, pratimA varNana, digaMbara, terApaMtha, mUrtipUjaka Adi saMpradAyanI utpatti, seMkAga ane tenA mahApuruSa, jainadharmanI zithilatA ane tene vikAsa karanAra zrImad dharmasiMhajI, dharmadAsajI ane lavajI RSi Adi mahA purUSonA caritra ApI, tyAra pachInA prabhAvika purUSonA varNana ApavAmAM AvyA che, ane e rIte paraMparAthI mAMDIne AjasudhInI "jaina dharmanI paTTAvalI" pUrNa karavAmAM AvI che. zrImAna laMkAzAha" nA jIvana para matabhinnatA thavA saMbhava che; kAraNa ke temanA jIvana saMbaMdhano ullekha Aja sudhInA vidvAnoe karelI * zrImAna amalakhaRSijI ma. paNa zrI lokazAhanA dIkSitajIvana sAthe sahamata thatA potAnA " zAstrakAra mimAMsA " graMthamAM lakhe che ke temaNe 15ra puruSo sAthe dIkSA laI, ghaNA varSo sudhI satya dharmano pracAra karI paMdara divasanA saMthArA bAda kALa dharma pAmyA tyArapachI bhANajI nAmaka sadagRhastha 45 mahApuruSe sAthe mukhapara mukhatrikA badhI dIkSA dhAraNa karI. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zodhakhoLathI koI vicitra rIteja judA paDe che, paNa te meM pustakamAM batAvyA pramANe kaccha-lAkaDIyA, lIMbaDI ane dhorAjInA graMtha bhaMDAramAMnI purAtana pratanuM spaSTa pramANa hAIme tema karavA prayatna karyo che, ane je mArI mahatvAkAMkSA bara AvI zakaze to te asala pratane jemanA tema A graMthanI bIjI AvRttimAM agara anya koI pustakamAM sUkavA prabaLa IcchA che. paNa te pUrNa karavAnuM kAma paramakRpALu zAsana nAyaka zrI mahAvIra devanuM che, e dhanya prasaMga mArA mATe vahelo Ave ! evI mArI utkaTa abhilASA che. aMtamAM A pustakamAM lekha dvArA, vicAre dvArA, anubhave dvArA, preraNA dvArA, paTTAvalIo ane graMtho dvArA sahAyabhUta thanAra lIMbI meTA upAzrayanA pUjya zrI gulAbacaMdrajI ma), zrI kRSNajI ma, tapasvI zrI zAmajI ma., vaktA zrI choTAlAlajI ma., kaccha ATha keTi moTI pakSanA yuvAcArya zrI nAgacaMdrajI ma. lIMbaDI nAnA saMpradAyanA zrI kezavalAlajI ma. zrImAna paMDitavarya zrI kamalajI ma., tathA paTTAvalIo pUrI pADanAra pratyeka saMpradAyanA ziromaNi munivaryo, e sarvane huM A sthaLe aMtaHkaraNapUrvaka AbhAra mAnuM chuM. uparAMta jemanI zitaLa chAyA vaDe, jemanI mahatkRpA mArA para utarI che evA parama pUjya ( lIMbaDI saMghavI upAzrayanA ) mahArA gurUvarya pUjya zrI mohanalAlajI svAmIno athAga upakAra mahArAthI visarI zakAya tema nathI ja. aMtamAM A graMtha meM mArI sAdI ane mULa bhASAmAM lakhela, tene saMskArI ane samRddha bhASAmAM ( mukhya pheraphAra karyA sivAya ) mUkavA mATe athAga parizrama sevanAra ane suMdara svarUpe granthane prakAzamAM lAvanAra "sthAnakavAsI jaina " ( pAkSika ) patranA taMtrI zrIyuta jIvaNalAla chaganalAla saMghavIne A sthaLe huM hArdika upakAra mAnuM chuM. OM zAMti : sthaLaH vAMkAnera cAturmAsa che aSADha vadi aSTamI saM. 191 I lI. jena bhikhu muni maNilAlajI Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 prakAzakanuM nivedana " pachI " jaina siddhAMtanI vArtAo ane jaina sAhityanI kathAe "nAmaka pustakAnA prakAzane jainadhamA prAcIna sakSipta ItihAsa ane prabhu vIra paTTAvalI '' nAmaka A graMtha pragaTa karatAM mane khUba Anada thAya che, e mATe A graMtha bhASAdrArA, vAMcanadrA, zudbiArA ane khAdya rUparaMgadvArA sarvAM kAIne kema rucikara thai paDe, te mATe mArA samayate vadhu kiMmatI bhega meM AmAM ApyA che, te vAcako tenAM rUpara'ga, geTa apa bAinDIMga ane yathAsthita ejasvitA parathI joi zakaze. jema jema vakhata jateA jAya che, tema tema mane samajAtuM jAya che ke sthAnakavAsI jaina samAja peAtAne mAthe rahelI kRpatAnI chApa divase divase bhUsatA jAya che. ane ene laI teja A aitihAsika graMthane bahAra paDatAM pahelA ja grAhakanI eka sArI saMkhyAe saharSa apanAvI lIdhA che, e echA AnaMdanI vAta nathI. ethI ja e sa grAhaka mahAnubhAvAne huM sahRdaya AbhAra mAnuM te te sarva rIte ucita ja gaNAze. A pustakanA prakAzana paratve puratI kALajI levAmAM AvyA chatAM temAM zreNIe truTio rahevA pAmI che! tenA kAraNeAmAM tvarAe pustaka prasiddha karavAnI tIvra jIjJAsA. grAhaka mahAnubhAvAnA ane salAhakAra aene e abhilASa hateA ke ke!i paNa rIte ( satat pazrima sevone paNa ) A graMtha payuMSaNa lagabhagamAM grAhakonA hAthamAM javA ja joie. A utAvaLanA pariNAme jIjJAsu sevAbhAvI vidvAna mahAnubhAvene A graMthanA phArmAM batAvavAne ke abhiprAya meLavavAnA avakAza laI zakAyA nathI, temaja keTalIka azuddhie (kALajI chatAM) rahevA pAmI che, te sarva badala vAcaka mahAnubhAvene AbhAra mAnI levAnI mahArI krUraja adA karUM chuM. ane icchuM chuM ke izvarecchA haze te TuMka samayamAM A graMthanI mIjI AvRtti bahAra pADIne A graMthane badhA aMgethI paripUrNa banAvavAne pUratI kozIza karIza. A pustakanI agAuthI kADhelI 30 phArmanI jAherAtane chatAM, tenI kiMmata ke tenAM rUparaMga Adi AkaSaNamAM kicita AvatA nathI, e vAcAne kahevAnI bhAgyeja jarUra hAya. A amUlya graMtharatnanI upedghAta lakhI ApI, tenI upayeAgitAmAM khUba vRddhi karanAra mArA vidvAna snehi ane vyAkaraNa niSNAt zrIyut panajIbhAi nAraNajI zAha ema. e. ne huM aMtaHkaraNa pUrvaka A sthaLe AbhAra mAnuM chuM. badale 37 phArma thavA paNa pheraphAra karavAmAM aMtamAM A graMtharatnane prakAzanAthe mane soMpI, sthA. jaina samAjanI yatkiMcita sAhitya sevA bajAvavAnu` mahadbhAgya prApta karAvanAra graMthalekhaka vidvAna munizrI maNIlAlajI mahArAjanA huM kAziH AbhAra mAnI mahArUM vakatavya samApta karU... O, kiM bA suneSu ! paMcabhAinI pALa, amadAvAda tA. 10-8-1935 zrI saMdhanA namra sevaka jIvaNalAla chaganalAla saghavI Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Duan kuhADakAi jI. che. saMghavI kRta pustako. jena siddhAMtanI vAtAe bhA. 1-2 jaina sAhityanI kathAo bhA. 1-2 0-8-0 Adarza jaina ratna 0-8-0 A jaMbusvAmI caritra 0-8-0 dukhI daMpatI A uparAMta harakoI jAtanA jaina dharmanA pustake amAre tyAM khAsa phAyadethI maLe che. patravyavahAra-jIvanalAla chaganalAla saMghavI paMcabhAInI paLa. amadAvAda Xi Xi Xi Xi Xi Xi Bing Qi bhAratabharanA sthAnakavAsI jainenuM ekaja gujarAtI pAkSika patra "zrI sthAnakavAsI jaina" vArSika lavAjama 1-14-0 bheTa pustaka ane pisTeja sAthe che. jemAM jaina samAjane lagatA suMdara lekha, carcApatra, cAturmAsa, vihAra, che ra samAja, dharma ane keLavaNInA prazno uparAMta anekavidha samAcAra sAmagrIthI che bharapura. jenuM bIjuM varSa cAle che. Ajeja grAhaka banavA mATe nIcenA sthaLe lakho sthAnakavAsI jaina kAryAlaya. paMcabhAInI paLa-amadAvAda BhawkssERNER Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAraMbhika apAra A saMsAramAM, rahyA anaMtA jI; apI Atmika jJAnane, bhavya karyAM prasiddha. 1 AdIzvara Adi prabhu, RSabhadeva jinarAya, naMdana nAbhi narendnA, vaMdu 5kti pAya. 2 sukha dAtAra vAravAra. 3 vizvasena kuLadhara maNi, dayALu mArI nivArI mAtanI, vaMdu zAMti jina te seALamA, divya cakSu dAtAra; preme pada paMkaja namI, zaraNu grahuM sukhakAra. 4 nemanAtha mati nirmaLI, aNunama namAvyA deva bALa brahmacArI rahI, TALI nI Teva. pa tIrthaMkara grevisamA, vAmA naMduna teha; pArzva prabhune praNamIye, ciMtAmaNI sukha je. 6 siddhAratha kuLanA zazI, trizalA devI na, IMdra maLI utsava ko, adhikAdhika ucharga. 7 carama tIrthaMkara jagavibhu, mahAvIra guNu nAma; zAsanapati sAhyamA, preme karuM praNAma. 8 sayama mArga AdarI, karI karaNI bharapUra mAhida mahA mallu sama, ka karyAM sau dUra. 9 cAra tIrtha zubha sthApIne, ApyuM. samakita dAna, bhaya jIvAne tAratAM, pragaTayuM Atmika jJAna, 10 kevaLa padavI pAmIne, vicaryA deza videza, syAdvAda rUpa vANIne, ApyA che. upadeza. 11 te prabhu padma praNamI karI, namuM guru guNavata, jJAna guNa ApyuM mane, ANe bhavanA aMta. 12 gurU garavA guNunA nidhi, bharyAM jJAna bhaMDAra, AjJA zirapara rAkhIne, lakhu paTAvalI sAra. 13 prabhuvIranI pATa para, je je thayA aNugAra, anukrame aleAkatAM, vidhavidha thAya vicAra. 14 zAstroktasakalanA thakI, karyo nAma prakAza; bhUlacuka jo hAya te, kSamA taNI aradAsa. 15 prAcIna jaina itihAsane, sakSipta lakhyA che sAra, zAMta bhAve vicAravA, apuMchuM A vAra. 16 itihAsanA, je abhyAsI thAya, guNune keLave, uramAMya. 17 svadharma nA zraddhA a IcchA Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM namaH siddhAya. zrIjainadharmano prAcInasaMkSiptatihAsa ane prabhu vIra paTTAvalI. khaMDa 1 leA. maMgalAcaraNam arhanta bhagavanta indra mahitAH siddhAya siddhi sthitAH / AcAryA jinazAsanonnati karAH pUjyA upAdhyAyakAH // zrI siddhAMta supAThakA munivarA ratnatrayA rAdhakA / paMcaite parameSThinaH pratidinaM kurvantu vo maMgalam // 1 // bhAvA:--sarva indro vaDe pUjAyelA evA arihaMta bhagavAna, siddhagatimAM sthira rahelA evA siddha bhagavAna, jina zAsananI unnati karanArA AcArya bhagavAna, jaina siddhAMtanA rUDA pAThaka ane pUjyanika evA upAdhyAya bhagavAna ane jJAna, darzana, cAritra e ratnatrayanA ArAdhaka evA sunIvara; e pAMca parameSThi sadA amArU kalyANu karA. jaina dharma anAdi kALathI che. jagatamAM pravatI rahelA bhinna bhinna prakAranA aneka dharmomAM jaina dharma e sauthI prAcIna dharma che. chatAM A AkhatamAM keTalAye yureApIya ane anya vidyAnA jaina dharmane anya dharmanI zAkhA prazAkhAe mAnavAnI bhUla kare che. Anu kAraNa eja che ke adyApi jaina dharmanA anuyAyIoe jaina dharmanI prAcInatAne lagatI zeAdha khALa khAkhatamAM lagabhaga upekSAja rAkhI che. jo AvI upekSA rAkhavAmAM AvI na hAta, ane jaina dharma para avAranavAra thatA AkSeponA saMzodhana ane pramANeA sAthe pratyuttara ApavAnI pUrNa kALajI rAkhI hAta te jaina dharmanI prAcInatA AmatamAM je matabheda rahyA che, te bhAgyeja rahevA pAmata. jaina dharma e anAdi kALathI cAlyA AvatA dhama che. jema sasAra Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 anAdi che tema jaina dharma paNa anAdi che. kAivAra te purabahAramAM khIlI uThe che, teA kAIvAra te anya paMthanA pramaLa teje jhAMkhA jhAMkhA dazyamAna thAya che. ethI ema mAnavAnu lezapaNa kAraNu na heAI zake, jaina dharma purAtana -anAdi kALanA nathI. jema samyaktva ane mithyAtva anAdi che, tema jaina dharma paNa anAdi che. paraMtu te kayAre zarU thayA haze. evI zakAne sthAna rahevA pAmatuM nathI. jaina dharmanI prAcInatAnA viSayamAM jAmanagaravALA zrAvaka hIrAlAla vi. haMsarAja taraphathI jaina dharmonA prAcIna itihAsa ? bhAga 2 jo. chapAyela che. tenA puSTa. 8 thI 18 sudhImAM tathA zrImad buddhisAgarajI kRta jaina dharmanI prAcIna ane arvAcIna sthiti ' e pustakano pRSTa 8-9mAM zAkaTAyanAcArya veda tathA purANeAnA dAkhalA ApI jaina dharmanI prAcInatA siddha karI Apela che. te atre TAMkIe chIe. * vedadhamathI paNa jaina dharma prAcIna che. "" zAkaTAyanAcArya--A prasiddha jaina graMthakAre " zAkaTAyana " nAmanu vyAkaraNa raceluM che. te zAdrAyana AcArya kaI sAlamAM thayA, tene sapramANa ullekha maLatA nathI; tApaNa te vyAkaraNa karyAM zAkaTAyanAcAya prasiddha vyAkaraNa kartA pANinI nAmanA RSithI paNa prAcIna che. ema kahevuM nirvivAda che. kemake pANinI RSie peAtAnA vyAkaraNamAM " vyorlaghuprayatnataraH zAkaTAyanasya ItyAdi zAkaTAyananA sUtreA gRNu karIne zAkaTAyana AcArya nI prAcInatA sUcavelI che. have te pANinI mahiSa kayA samayamAM vidyamAna hatA ? te tarapha STi karatAM vidvAneAnI ane prAcIna zeAdhakhALa kartAonI samati pramANe e maharSi isvIsana pUrve 2400 varSa pahelAM vidyamAna hatA. ema nirNita thayeluM che. samAleAcaka nAmanA ceApAnIyAnA bIjA pustakanA trIjA aMkanA 89mA pRSTha para lakhyuM che ke:-pANinI muninuM caritra zrI kathArita sAgaramAM prathama lakhakanA ceAthA taragamAM che. temAM lakhyuM che keH-pANinI muninI mAtAnuM nAma * dAkSitA ' hatu ane te parathI temanu bIjuM nAma dAkSeya paNa kahevAya che. temanA janma gAMdhAra dezanA zAlAtura nAmaka sthaLamAM thavAthI te zAlAturIya '" nAmathI paNa oLakhAya che. ane temane samaya. I. sa. pUrve ehAra cAraso varSanA niti thayeA che. e sivAya anya vidvAnenA lekheAthI paNa pANinI RiSa mATe upara lakheleA samaya nirNita thAya che. A badhA uparathI ema sAkhIta thAya che ke pANinIRSi AjathI lagabhaga cArahArane traNase C Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa pahelA vidyamAna hatA. ane jyAre pANinI RSie zAkaTAyanAcAryanuM nAma potAnA sUtramAM dAkhala karyuM che tyAre sahaja rIte samajAya che ke-zAkaTAyanAcArya pANinI traSi karatA seMkaDo vA hajAro varSa para vidyamAna hovA joIe. madrAsa ilAkAnI kolejanA prophesara mI. gustAva paTa lakhe che kepANinI maharSie zAkaTAyanAcAryane prAcIna vyAkaraNa kartA tarIke lakhelA che, temaja temanuM (zAkaTAyanAcAryanuM) nAma kada ane zukala yajurvedanI pratizAkhAomAM ane yAskanA nirUktamAM paNa Ave che. bopadeva nAmane graMthakAra potAnA "kalpadruma " nAmanA graMthamAM vyAkaraNa kartAonA nAme je zloka Ape che. te lothI pANinI vaSi pUrve zAkaTAyanAcArya hatA ema siddha thAya che. caMdraH rAta nApirA rApaTAthanAH | pANinyamara jainendrA, jayantyaSTAdaza zAbdikAH // 1 // A lokamAM pANinI pUrve zAkaTAyanAcAryane spaSTa rIte jaNAvyA che. zAkaTAyana, amara, jainendra, siddhahema, buddhisAgara, candraprabhA vagere vyAkaraNenA banAvanArA jainAcAryo che. temAMnA ghaNA hAla mojuda che. kAnaDI bhASAmAM vyAkaraNane prathamagraMtha jenoeja racyo che. je dezamAM je vakhate je bhASA cAlatI hoya te vakhate teja bhASAmAM dharmazAstra lakhavAno rivAja pahela vahele jene lokoe amalamAM ANele jaNAya che. zAkaTAyanAcArya pitAnA vyAkaraNamAM pAdanA aMte mAtramANe kRtava ipherazIyAvArthastha rAmadAyanastha to lakhe che. A lekhamAM "mahAzramaNa saMgha ane zruta kevaLI dezayAcAryasya' e jainonA pAribhASika saMskRta gharagaththu zabdo che. te uparathI siddha thAya che ke zAkaTAyanAcArya jaina hatA. A dAkhalA uparathI eTaluM to cokkasa thayuM ke pANinI RSi thayA te pahelAM jaina dharma hato. paraMtu tethI paNa jaina dharma anAdi che. kemake jenA zrI jabudvIpa prajJapti sUtramAM cha ArAne adhikAra kahela che temAM pratyeka trIjA-cothA ArAmAM covIsa tIrthaMkaro thAya che ane teo jaina dharmane uddhAra kare che. te mATe vizeSa samajavA arthe jana sAhityano saMkSipta itihAsa" je saMvata. 198DhyAM chapAyela che, tenA lekhaka zrI, mehanalAla dalIcaMda desAI bI. e. ela. ela. bI. pRSTha 5 thI 8 mAM "jina tIrthakara " e mathALA nIce lakhatAM jaNAve che ke - prAcIna AryAvartamAM evA addabhuta mahAtmAo thayA che ke jemaNe potAnAM Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mana, vANI ane kAyA tadRna jItI lIdhAM hatAM. teone guNanI draSTithI "jina"1 "ahaMtu "2 e yathArtha nAma ApavAmAM AvelA che. ane emanA dharmane khAsa anusaranArA te "jaina" kahevAya che. e mahAtmAoe potAnA jIvanathI ane upadezathI asaMkhya jIne A saMsAra samudrathI tAryA che. ane tethI teo "tIrthakara " nAme oLakhAya che. jene dareka yuga-mahAyugamAM 24 tIrthakara thayelA mAne che. vartamAna yugamAM 24 thayelA, temAM sauthI pahelAM rASabhadevajI ane chellA vardhamAnamahAvIra svAmI, aSabhadevajI atyaMta prAcIna kALamAM thaI gayA. temane brAhmaNe paNa viSNunA 24 avatAramAMnA eka mAne che. ane emanA addabhuta vairAgyanI ane paramahaMsavRttinI khUba prazaMsA kare che. purANonI pUrve jaina dharma hato te purANothI siddha thAya che. tathA aSabhadeva mATe paNa veda, purANe sAkSI pUre che. "satyArtha darpaNa" (jaina pustakamALA pu. 9 caMpAvatI) nAmaka pustakanA lekhaka zrI. paM, achatakumAra zAstrI te pustakanA pRSTha 111 thI "jana dharmaka udayakALa sabase purAtana hai" e mathALA nIce lakhe che ke - sanAtana dharmAvalambiyAM ke gaNezapurANa, zivapurANa Adi 18 purANeke banAne vAle vyAsa RSi mahAbhAratake samayavatI batalAye jAte hai, ka ki parAzara RSi ke ye putra the aura satyavatI (masyagaMdhA ) nAmaka salAhakI putrI ke udarase utpanna hue the jisake parAzara trASine prasanna hekara ananta yauvanA kara diyA thA. aura phira jisakA pANagrahaNa mahArAjA zAntanuse huA thA. Isa viSayameM yadyapi kaI pramANika sAkSI nahi hai. kintu phira bhI 1 jina zabda buddhanA mATe temaja viSNunA mATe paNa vaparAya che. 2 ahiMgya. prAcIna RgredamAM arvata yogya, mahAna sAmAnya vagere arthamAM vaparAya che. juo ka da 2-3-1; 2-3-3; 7-18-10-20; 2-2; 10-09-7 mULa. 3 yuga-mahAyuga, e zabda mATe jainasUtramAM "avasarpiNa" ane "utsarpiNa" e nAmanA be moTA kAla-kALacakranA be vibhAgo kahyA che. avanIce sarpa=saravuM eTale rUpa, rasa, gaMdha, Adi vaibhavamAM kramazaH je paData-utarata kALa te avasarpiNI ane rUpa, rasa, gaMdha Adi vaibhavamAM u=uMce eTale kramazaH caDatA kALa te utsarpiNI. A be vibhAgomAM saMkhyA na thaI zake eTalA varSo pasAra thaI jAya che. e pratyeka vibhAganA cha bhAga karyA che. tene cha ArA kahevAmAM Ave che. utsarpiNInA cha ArA pUrA thAya ke avasaNiNInA cha ArA zarU thAya che, ema anaMtakALa sudhI A ghaTamALa cAlyA kare che. temAM vartamAna samaye avasarpiNI kALane pAMcamo Aro cAle che. je 2100 varSa che. hiMdue vartamAna yugane kaLiyuga kahe che. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ise yadi satya mAna lIyA jAya teA purANuM kA nirmANu samaya veDhAMse pIche kiMtu bahuta prAcIna ThaharatA hai. dekhanA cAhiye ki usa samaya jainadharmakA sadbhAva thA yA nahiM ? bhagavAna zrI RSabhanAthajI jainadharma ke janmadAtA prathama tIrthaMkara hue hai. unake pitAkA nAma nAbhirAjA, mAtAkA nAma marUdevI, aura khaDe putrakA nAma bharata thA. unake viSayame purANeAme isa prakAra ullekha haiH-zivapurAName kailAsa parvate ramya, vRSabho'yaM jinezvaraH / cakArasvAvatAraM ca sarvajJaH sarvagaH zivaH // 59 // arthAt--kevalajJAna dvArA sarva vyApI kalyANu svarUpa sarvajJAtA yahu RSabhanAtha jinezvara maneAhara kailAsa parvata para utarate hue. 59 RSabhanAthajIne kailAsa parvatase mukti pAI hai. jina aura arhat-ce zabda jaina tIrthaMkara ke liye hI rUDha hai. brahmAMDa purANamAM A pramANe lakhyuM che:-~~ nAbhistvajanayatputraM, marudevyAM manoharam // RSabhaM kSatriya jyeSTaM sarva kSatrasya pUrvajam // RSabhAd bharato jajJe vIraH putra zatAgrajo // bhiSicya bharataM rAjye mahAbhAvAjyamAsthitaH // IMdu hi ikSvAku kula vaAAdbhavet nAbhisuoNna mardevyA nandanena mahAdevena RSabheNu daza prakAro dharmaH svayamevAco: kevalajJAna lAbhAcca pravRtita: u bhAvArtha :--nAbhIrALane marUdevI mahArAnIse maneAhara, kSatriyeAme' pradhAna aura samasta kSatriya vaMzakA pUrvaja eso RSabha nAmaka putra utpanna kriyA. RSabhanAthase, zUravIra seA bhAiyeAMme sabase baDA esA, bharata nAmaka putra utpanna huA. RSabhanAtha usa bharatakA rAjyAbhiSeka karake svayaM dIkSA lekara muni hA gaye. IsI Arya bhUmima ikSvAku kSatriyavaMzameM utpanna, nAbhirAjAke tathA marUdevIke putra RSabhanAthane kSamA, mAva, Ava, satya, zauca, saMyama, tapa, tyAga, Aki canya aura brahmacarya yahU deza prakArakA dharma svayaM dhAraNa kiyA aura kevalajJAna pAkara una dharmakA pracAra kiyA. // prabhAsa purANamAM nIce pramANe ullekha che. yugeyuge mahApuNyA dRzyate dvArikApurI || avatINoM hariryatra prabhAse zazibhUSaNaH || Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ revatAdau jinona miyu gAdi vimalAcale // RSiNA mAzramAdeva muktimArgasya kAraNam // arthAtu-pratyeka yugameM dvArikApurI bahuta puNyavatI daSTigocara hatI hai, jahAM para ki candra samAna manohara nArAyaNa janma lete hai. pavitra raivatAcala ( giranAra parvata para neminAtha jinezvara hue, je ki trASike Azraya aura mekSaka kAraNa che. bhagavAn neminAtha zrIkRSNane tAu (vAsudevake baDe bhAI) mahArAjA samudravijayake putra dvArikA-nivAso the, unhone giranAra parvata (revatAcala) para tapasyA karake mekSa pAI hai. ye bAIsa tIrthakara kRSNake cacere bhAI che. kanda purANamAM lakhyuM che ke - spaSTvA zatruJjayaM tIrtha natvAraivatakA calam // snAtvA gajapade kuNDe punarjanma na vidyate // sarvajJaH sarvadarzI ca sarvadeva namaskRtaH // chatratrayAbhi saMyuktAM pUjyAM mUrtimasau vahan / Aditya pramukhA sarve badhyAJjalayaIdRzaM // dhyAyanti bhAvatA nityaM yadaghriyuganIrajam // paramAtmAnamAtmAnaM lasatkevala nirmalam / niraJjana nirAkAraM RSabhantu mahARSim // bhASA--zatrujya tIrthaka sparza karake, giranAra parvatako namaskAra karake ora gajapatthAke kunDame snAna karalene para phira janma nahI levA paDatA hai. yAnI mukti ho jAtI hai. RSabhanAtha sarva jJAtA, sarva daSTA ora samasta devase pUjita hai. usa niraMjana, nirAkAra, paramAtmA, kevalajJAnI, tIna chatra yukta, pUjya mUrtidhAraka mahA RSi RSabhanAthake caraNa yugalake hAtha joDa kara hRdayase Aditya Adi sUranara dhyAna karate hai. zatruMjaya, giranAra, gajapatthA e tIna kSetra jainIke tIrthasthAna hai. nAgapurANumAM lakhyuM che ke --- aSTaSaSTiSu tIrtheSu, yAtrAyAM yatphalaM bhavet // AdinAthasya devasya smaraNe nApi tdubhvet|| atha---je phala 68 tIke yAtrA karanemeM hotA hai, yaha phala AdinAtha bhagavAna ke smaraNa karane se hotA hai. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSabhanAthakA dusarA nAma AdinAtha hai. koMki ve prathama tirthaMkara the. nAgapurANamAM evuM lakhe che ke - akArAdi hakArAntaM mUrddhAdhorepha saMyutam // nAda bindu kalAkrAntaM candramaNDala sannibham // etadde viparaM tattvaM yo vijAnAti ttvtH|| saMsAra bandhanaM chitvA sa gacchetparamAM gatim // dazabhibhoMjitaivipraH yatphalaM jAyate kRte / / muneraheMtsubhaktasya tatphalaM jAyate phalo // abhiprAya-jisakA prathama akSara "a" aura antima akSara "ha" hai. aura jisake upara AdhA repha tathA candrabindu birAjamAna hai. esA "" kaI sacce rUpase jAna letA hai, vaha saMsArabandhanake kATa kara paramagati (mukti) ke calA jAtA hai. kRta yugameM daza brAhmaNone bhejana karAnese je phala hotA hai, vaha phala arhatake bhakata eka munike yAnI jaina sAdhu bhejana karAne se hotA hai. prabhAsapurANamAM ullekha che ke - padmAsanasamAsInaH zyAma mUrtidigambaraH // neminAthaH zivothaivaM nAma cakresya vAmanaH // kalikAle mahAghore sarva pApa paNAzakaH / / darzanAtsparzanA deva koTiyajJa phalapradaH // tAtparya-vAmanane padmAsanase baiThe hue zyAma mUrti aura digambara nemInAthakA nAma ziva rakhA, yaha neminAtha mahA ghora kalikAlameM samasta pAkA nAza karanevAlA hai, aura darzana tathA sparzana mAtrase karoDa yajJa karaneke phalake detA hai. vAmAvatAra bAbatamAM lakhyuM che ke vAmanena raivate zrI neminAthAgre balibandhana sAmarthyArtha tapastepe artha-giranAra pahADa para zrI neminAtha jinendrake sAmane bali rAjAke bAMdhanekI sAmarthya pAne ke liye vAmanane tapa kiyA thA. rASabha" zabdaka artha "Adi jinezvara" hI hai. isa viSayameM zaMkA karanekI AvazyakatA nahIM hai, kaki jhaSabhakA artha vAcaspati koSameM jinadeva aura zabdArtha ciMtAmaNimeM "bhagavadavatArabhede Adi jina" yAnI bhagavAnakA eka avatAra ora prathama jinezvara yAnI tIrthakara kiyA hai. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (jenenA liMga viSe zivapurANa adhyAya 21 nA zloka 25-26 mAM kahela che ke - hastepAtraM dadhAnazca tuNDe vastrasya dhArakaH // malinAnyeva vAsAMsi dhArayanto'lpa bhASiNaH // 25 / / dharmolAbhaH paraMtattva, vadantaste tathA svayam // mArjanI dhArya mANAste vastra khaNDa vinimitAm // 26 // arthA -hAthamAM pAtrane dhAraNa karanAra, nAsikA AgaLa vastrane dhAraNa karanAra, malina vastrane dhAraNa karanAra, DuM belatA dharmane lAbhaja paraMtava che, e pramANe bolatA ane vastranA kapaDAthI banelI mArjanI (rayaharaNa) dhAraNa karanAra muni sthita thayA. isake sivAya jaina dharma ke janmadAtA, prathama tIrthaMkara bhagavAna RSabhanAthajIke AThavAM avatAra batalAkara bhAganatake pAMca skandhake the, pAMcarve ora chaThe adhyAyameM bahuta vistAra ke sArA varNana kiyA gayA hai. hama usa prakaraNako yahai udhata karake Isa lekhako baDhAnA ucita nahIM samajhate; ataH use cheDakara Age baDhate he. pAThaka mahAzaya bhAgavatake pAMca skandhaka avazya dekhaneka kaSTa uThAveM. upara likhita granthoke pramANe itanA to sugamatAse siddha ho hI jAtA hai ki sRSTine prArambha samayameM bhagavAna RSabhanAtha hue hai. aura ve pahele jina (tIrthaMkara ) the. tadanusAra jaina dharmakI sthApanA usa samaya huIthI; yaha bAta svayameva tathA RSabhanAthajIke sAtha "jina" vizoSaNa rahanese siddha hotA hai. Isa kAraNa jainadharma udayakAlakA ThikAnA bhagavAna RSabhanAthakAja mAnA hai, je ki 10-20 hajArake ItihAsa se bhI bahuta pahile vidyamAna thA. rAmacandrajIke kula purohita vaziSTachake banAye hue "yogavAziSTa" nAmaka granthameM esA ulekha hai- nAhaMrAmo name vAMchA bhAveSu ca name manaH // zAntimAsthAtumicchAmi, svAtmanyava jinoyathA / arthAta-rAmacandrajI kahate hai ki meM rAma nahIM hai, mere kisI padArthakI IcchA bhI nahI hai. meM jinadevake samAna apanI AtmAmeM hIM zAnti sthApana karanA cAhatA huM. Isase sApha, sAbita hotA hai ki rAmacandrajIke samaya meM jenadharmaka tathA usake uddhAraka jinadeva (tIrthakara ) kA astitva thA. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ isa sabake sivAya aba hama vekI ora baDhate hai. dekheM, vahAMbhI kucha hamAre hAtha A sakatA hai yA nahIM? kAMki Adhunika upalabdha samasta granthomeM vedahI sabase prAcIna mAne jAte hai. svAmIjI (dayAnaMda sarasvatI ) ke likhe anusAra veda yadyapi Izavara racita nahI hai, kintu aneka RSine vedakI dazyamAna kAyA banAkara tayAra kI hai. Isa viSayake hama Age siddha kareMge, to bhI yadi Apake Agrahase kucha samayake lie unheM sRSTikI AdimeM izvara praNItahI mAnaleM, te bhI mitro ? jainadharma sRSTise pUrva athavA ItanA nahI to kamase kama sRSTike prArambhase pracalita huA siddha hotA hai-koki sAda, yajurveda, sAmaveda, atharvavedake aneka saMmeM je-tIrthaka (avatAra) kA nAma ullekha karake unake namaskAra yiA gayA hai. avalokana kIjiye- para prathama dRSTipAta kIjiye-- AdityA tvamasi Aditya sada AsIt astabhrAdadyAM vRSabho tarikSa jamimIte varImANaM / pRthivyAH AsIt vizvA bhuvanAni samravizve tAni varUNasya vratAni // 30 a0 30 // artha-tu akhaMDa pRthvI maMDalakA sAratva cA svarUpa che, pRthvatalakA bhUSaNa che, divyajJAna dvArA AkAzake nApatA che, ese he vRSabhanAtha samrA Isa saMsArameM jagarakSaka vratakA pracAra kare. __ yAti dhAmAni haviSA yajanti tA teM vizvApari bhUrastu yajJaM gayasphAnaM para suva vIrA nAvAra somAkuryAta che rU7, --2--22 jU012. arthayajJatAraka suvIra (mahAvIra) ke je samarasa caDhAte hai tathA je purUSa usa vIrake nevedyase pUjate hai, ve purUSa saMsArameM unnata haze. marUtvaM ta vRSabhaM vAvRdhAnamakavAri divyazAsanamiMdra vizvA sAhama vase nUtanAyogrAsadodA mihatAhayemaH ||36|a0 7-3-3-11 // artha- yajamAna lego ! Isa yajJameM deke svAmI, sukhasaMtAna vaheMka, duHkhanAzaka, divya AjJAzAlI, apAra jJAna-baladAtA vRSabhanAtha bhagavAnake A na karo. (bulAvo) marUtvAn indra vRSabho raNAyapi vAso manudhva jadhvaM madAya Asicasva nare adhyA, tyAM rAjAti atipara sutAnA rU8 0 7--- he vRSabhanAtha bhagavAn ! udara tRptike liye semarasa ke pipAsu mere udarameM madhudhArA siMcana kare! Apa apanI prajArUpa putre viSama-saMsArase tArane ke lie gADI samAna che. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 samiddhasya paramahaso'gre vande tavazriyaM vRSabhogambhavA nasimamadhvareSvi dhyasa // 4 // a0 4. a0 3 0 6-4-1-22 // pUjakake lA vRSabhadeva ! Apa uttama lakSmI dete hai!. Isa kArana meM ApakA namaskAra karatA huM. aura isa yajJame pUjatA huM. meM atAye sudAnavo naro aso misA sa mayajJaM yajJiyebhyo divo arcA marUdbhayaH // a0 4 a0 3 varga 8 // jo manuSyAkAra anantadAna dene vAle aura sarvajJa advaita hai, ve apanI pUjA karane vAleAMkI devAMse pUjA karAte hai. arhanvibharSi sAyakAni dhanvArhaniSkaM yajataM vizvarUpam arhannidaM dayase vizvaM bhavabhuvaM na vA AgIyo rUdratva dasti // sa0 a0 2 a0 7 0 27 // bhe| arjundeva ! tuma dharmarUpI vANuAMke, sadupadezarUpa dhanuSakaiA, ananta jJAnAdirUpa AbhUSaNAMkA dhAraNa kiye haiA. bhe! arjun! Apa jagata prakAzaka, kevala jJAnakA prApta kiye huye hA, sa MsAra ke jIvAMke rakSaka hA, kAma krodhAdi zatru samUhake liye bhayaMkara hA tathA Apake samAna kai anya balavAna nahIM hai. dIrghAyuvAyuvAyurvA zubha jAtAyu OM rakSarakSa ariSTa nemI svAhA || vAmadeva zAntyarthamanuvidhIyate sAsmAkaM ariSTa nemi svAhA // I OM trailokya pratiSTitAn caturviMzati tIrthakarAn RSabhAdyAvarddhamAnAntAn siddhAn zaraNaM prapadye / OM pavitra nagramupavimasAmahe eSA nagmA (nagnaye ) jAtiyeSAM vIrA / yeSA nagnasunanaM brahmabrahmacAriNaM udite na manasA anuditena manasA devasya mahaSayo maharSibhirjati yAjakasya ca sA evA rakSA bhavatu zAMtirbhavatu tuSTirbhavatu zaktirbhavatu svastirbhavatu zraddhAbhavatu nirvyAjaMbhavatu ( yajJeSu mUlamaMtra epa iti vidhikaMdalyAM) || RSabhaM pavitraM puruhUtamadhvaraM yajJeSu yajJaparamaM pavitraM zrutadharaM yajJaM pratipradhAnaM RtuyajanapazumiMdramAhaveti svAhA || jJAtAramindraM RSabhaM vadanti aticAramindraM tamariSTanemiM bhave bhave subhavaM supArzvamindraM havetu zakraM ajitaM jinendraM tadvarddhamAnaM puruhUtamindraM svA0 // namaM suvIraM digvAsasaM brahmagarbha sanAtanam || dadhAtu dIrghAyustvAya balAya varcase suprajAstvAya rakSa rakSa riSTanami svAhA || (bRhadAraeyake ) Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 RSabha eva bhagavAn brahmA bhagavatA brahmaNA svayamavA cANAni brahmANa tapasA ca prAptaH paraM padam // ( AraNyake ) ItyAdi aurabhI aneka maMtra Rgvedyame vidyamAna hai. jiname jaina dharma ke uddhAroM tIrthaMkarAMkA nAma ullekha karake unake namaskAra kiyA hai. RSabhanAtha, ajitanAtha, supArzvanAtha, neminAtha ( apara nAma ariSTanemi ) vIranAtha (apara nAma mahAvIra) Adi jaina arahetAM ( tIrthaMkarAM )ke nAma hai. yadyapi Ajakala ve'me upayukta aneka maMtra nahI milate haiM, kintu Isase yaha niSNu Mya nahI kiyA jA sakatA ke vedame ye matra sarvathA the hI nahIM. kyeAMki veDhAMkI saikaDAM zAkhAe hai, una zAkhAekI maMtra saMhitA me paraspara antara hai. zukalayajjuveda, kRSNayajIve me antara hai. te| ama taka ki samasta zAkhAekI maMtra sahitAeke na dekhaliyA jAve tama taka prAcIna jaina grantheAMmeM likhe hue ina veda mAMkA asatya nahI ThaharAyA jA sakatA. pustakAme kATane chAnekI paddhati pahalese calI A rahI hai. manusmRtime leka sakhyA AryasamAjI gheADI khatalAne huM; zeSa AkAMke jAlI prakSipta kahate haiH-sanAtana dhamI' samasta anusmRtike manukRta mAnate hai. satyArtha prakAzame AryasamAjI jo cAhate haiM vahu svacchAnukula InA. 10 svAmI dayAnandajI sarasvatI ke svIkAratA liye kAMTa chAMTa kara dete hai. !! jakha ki Isa prakAra anucita kAMTa chAMTa abhI taka calI A rahI hai takha esA karyAM nahI hai! satA ki pUrvokta vedamatra jinameM ki jaina tIrthaMkara kA namaskAra kiyA gayA hai pahale vedAMge vidyamAna the kintu pIche ke vaidika vidvAneAMne irSyAse unake vedomese kATa kriyA // athavA--aba bhI kisI na pakasI zAkhAke vedyame ce maMtra vidyamAna haiAM, kintu usa zAkhA ke vedya hamAre Apake dekhaneme na AyAhAM. isa kAraNu vedama nizcita rUpase ina maAAkA abhAva nahI khatalAyA jA sakatA. cajIve dame bhI dekhiyeH-- OM namo arhato RSabho OM RSabhaH pavitraM puruhUta madhvaraM yajJeSu nanaM paramaM mAha saMstutaM varaM zatruMjaya pazurindra mAhuriti svAhA || U~jJAtAramindraM vRSabhaM vadanti amRtAramindraM have sugataM supArzvamiMdra mAhuritisvA // OM nama suvIraM digvAsasaM brahmagarbha sanAtanaM uvemi vIraM puruSaM mahAtamAditya varNa tamasaH purastAt svAhA // yasya prasava vabhUvemA ca vizvabhuvanAni sarvataH samirAjA pariyAti vidvAn prajAM puSTi vardhaya mAno asmai svAhA / / .... a0 19 maM0 25 // Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthabhAvayajJa (AtmasvarUpa)ko pragaTa karane vAle Isa saMsArake saba chaka saba prakArase yathArtha rUpase kahAra je sarvajJa neminAtha svAmI pragaTa karate hai, jinake upadezaseM kI AtmA puSTa hotI hai. una neminAtha tIrthakarake liye Ahuti samarpaNa hai che __ AtithyarupaM mAsaraM mahAvIrasya nanahu // rupAmupAsa dAmeta tithau rAtroH surA sutAH / a0 19 ma0 14. artha-atithi svarUpa pUjya, mAsopavAsI, nagna svarUpa mahAvIra tIrtharakI upAsanA karo, jisase ki saMzaya, viparyaya, anadhyavasAyarUpa tIna ajJAna aura dhanamada, zarIramada, vidyAmaMdakI utpatti nahIM hotI hai. kakubhaH rupaM vRSabhasya rocate vRhachukaH zukrasya purogA soma sAmasya purogAH patte somAdAbhyaM nAma jAgRvi tasmai tvAgrahAmi tasmai taM sAma somA ya svAhA // svasti na indro vRddhazravAH svastinaH pUSA vizvavedAH / svastina stAyo ariSTanemiH svastino vRhaspatirda dhAtu // A0 25 maM0 19 // - ItyAdi orabhI bahutasI zratiyAM yajurvedameM esI birAjamAna che je ki bahuta Adara bhAvake sAtha jaina tIrthakare ko namaskAra karane ke liye prerita 52 2hI haiM. // abakucha namUnA sAmavedameM bhI avalokana kIjiye- appA dadi meyavAmana rodasI imA ca vizvA bhuvanAni manmanA yUthena niSTA vRSabho virAjAsa // 3 a0 1 khaM. 11 // satrAhaNaM dApi tumramidhaM mahAmapAraM vRSabhaM suvaha tApovatrAhA sanito taM vAjaM dAtAmadhAnaM maghavA surAdhAH // a0 1 mN01||103|| pU0 4-1-4 naye divaH pRthivyA aMtamAyuna mAyAbhirdhanadA paryabhuvan yujaM vajra vRSabhazcakre indro niyotiSA tama sogA adukSat // 10 pa0 23 Rgveda 1 / 3 / 2 // ima stoma arhate jAtavedase rathaM iva saMmaheyama manIpayA bhadrAhi na pramaMti asya saMsadi agne sakhye mAriSA bhavayaM tavaH / 10 R05085|1-6-30|| taraNiritsaSAsati bIjaM puraM dhyAH yujA Ava indra puruhUtaM narmogarA nemi taSTeva zuddhaM // 20 a0 5 a03 ca0 27 // 3 pra0 1 / 6 // Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 ItyAdi aurabhI khatase maMtra sAmavedyame jaina tIrthaMkarAke liye pUjyabhAva pragaTa karanevAle vidyamAna hai, jinakA ullekha karanA vyartha samajhakara unheM cheDa dete hai. Ina uparyukta pramANe se acchI taraha siddha hAtA hai ki vaDhAMkI racanAse pahile jaina dharma Isa pRthvItala para baDe prabhAva ke sAtha kailA humathA. isI kAraNu purANu-nirmAtA ke samAna veDhoMke raciyatA RSiyAna bhI apane mAme jaina tIrthaMkarAMkA nAma rakhakara unake namaskAra kiyA, ataH keAibhI veDhoMkA mAnane vAlA niSpakSa vidvAna vedAMkI sAkSI dekara jaina dharma ke vaidika dharmase pIche utpanna huA nahI kahu sakatA hai. isalie veda caMda tIna hajAra varSa pahile mane huM te usa ke pU, di ve pAMca hajAra varSa pahele ane hai, te pAMca hajAra varSa pahile aura svAmIjIke lekhAnusAra vedAMkA nirmANu samaya 1972949025 varSa pahile thA tA jaina dharmabhI Isa sa sAra isake pahele avazya vidyamAna thA. kayeAMki usakA astitva siddha karanevAle pUrvokta aneka vedamatra vidyamAna hai, ya: ina maMtrAkA artha svAmIjIne kuLakA kucha lagAkara palaTanA cAhA hai ki RSamAdya varjamAnAntAna caturviti tIthaiyAnuM " ADhi spaSTa vAkacAMkA artha nahIM badalA jA sakatA hai, unase te sAqa prakAzita hAtA hai ki jaina dhame jo usake uddhAraka 24 tIrthaMkara mAne hai. unakA nAma ullekha karake hI yaha saba kucha likhA gayA hai !! ata: di mahAbhAratake samaya dekhA jAya te usa samaya neminAthajI tIrthaMkara vidyamAnathe jaisA ki usa samaya ke mane hue granthrAMse bhI pragaTa hAtA hai ! aMtaH samaya jaina dharmIkA sadbhAva svayaMsiddha hai ! yadi rAmacandra, lakSmaNu ke samayakA vicAra kiyA jAya te! usa samayabhI jaina dharmIkI sattA pAi jAtI hai. kaceAMki eka teA usa samaya jainAke 20 veM tIrthaMkara munisuvratanAthajIne jaina dharmakA pracAra kiyAthA; jisakA prabhAva usa samayake khane hue ziSTa kRta ceAgavAziSTake pUrva likhita zlokse pragaTa hAtA hai. ama vicAra lijiye usa samayase pahale 19 tIrthaMkara aura hA cukethe, jinhoMne jaina dharmakA pracAra kiyA thA. takha jaina dhama Isa sa MsArameM kitane samayase pracalita huA hai? bhagavAna RSabhanAthajI sabase pahale jaina dharmake! pracArame lAyethe. ataH unakA sadbhAva kAla mAlUma hA Ane para jainadhama kA prArabhakAla jJAta hai| sakatA hai, Isa khAtake liye hamArI samase itihAsa teA hAra mAnatA hai; kAMki vahateA becAra 4-5 hajAra varSa se pahele jamAnekA hAla pragaTa karaneme asamartha hai. iti. usa sArAMza--kisIbhI pramANase jaina dharmakA prAraMbhakAla siddha nahIM haiAtA Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, tathA anya dhamI kA udaya-samaya avagata hotA hai, ataH jaina dharma sabase adhika prAcIna dharma che. veda usake pIche bane che, Eke banase bahuta samaya pahele zrI kaSabhanAthajI tIrthakara ho cuke hai, jinake ki hinduone AThavAM yA navamA avatAra batalAkara bhAgavata, prabhAsapurANa adi purANuM meM, manusmRtimeM tathA bAda, yajurveda, sAmavedameM maraNa kiyAche. ataH jaina dharmakA udayakAla batalAnA kaThinahI nahIM, kiMtu asambhava hai. pakSapAta choDa kara vicAriye. aba Apake sAmane prasiddha prasiddha prAcIna ItihAsa veMtAone mata jaina dhamake udayakAla batalAneke viSayameM pragaTa karate hai. dekhiye ki ve lega bhI kyA kahate hai : prAcIna itihAsake suprasiddha AcArya bAvarA mahAIva narendranAthanI vasu apane "hindI vizvakeSa" ke prathama bhAgameM 64 vaeN pRSTha para likhate hai- rASabhadevane hI saMbhavataH lipi vidyAke liye lipi kauzalakA uddabhAvanA kiyA thA...kaSabhadevanehI saMbhavata: brahmavidyA zikSAkI upayogI brAhmI lipikA pracAra kiyA ho na ha, isaliye vaha aSTama avatAra batAye jAkara paricita hue IsI keSake tIsare bhAgameM 444 vaeN pRSTha para meM likhA hai. bhAgavatakta 22 avatArameM RSabha aSTama hai. Ine bhArata varSAdhipati nAbhirAjAne orasa aura marUdevIke garbhase janma grahaNa kiyA thA. bhAgavatameM likhAhe ki-janma letehI kaSabhanAthake aMgameMge saba bhagavatake lakSaNa jhalakate the che ItyAdi che zrImAna mahAmahopAdhyAya DAktara satIzacandra vidyAbhUSaNa, ema. e. pI. eca. DI. epha. AI. Ara. esa. siddhAnta mahodadhi prinsipala saMskRta koleja kalakattA, apane bhASaNameM pharamAte hai- "jainamata tabase pracalita huA hai jabase saMsArameM sRSTikA prAraMbha huA hai ! mujhe isameM kisI prakArakA ujA nahIM ki jainadarzana vedAMtAdi dazese pUrvakA hai. bhArata gaurava vidvaziromaNi lokamAnya paM. bAlagaMgAdhara tilaka apane kezarI patramaiM 13 disaMbara sana 1904 ke likhate haiM ki- mahAvIrasvAmI jainadharmaka punaH prakAza meM lAye. isabAtako Aja 2400 varSa vyatIta he cuke hai. bauddhadharmaka sthApake pahale jaina dharma phela rahAthA, yaha bAta vizvAsa karane hai. covIza tIrthakare meM mahAvIra svAmI antima tIrthakaraze. Isase bhI jaina dhamakI prAcInatA jAnI jAtI hai." Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 misTara kanaeNlAlajI ema. e. jaja simbara tathA janArI sana 1904-5 ke thiesephiTameM likhate hai. jaina dharma eka esA prAcIna dharma hai ki jisakI utpatti tathA itihAsakA patA lagAnA eka bahuta hI durlabha bAta hai." zrIyut varadAkAMtajI mukhyapAdhyAya ema. e. likhate hai- "pArzvanAthajI jainadharma ke Adi pracAraka nahIthe, parantu IsakA pracAra 2SabhadevajIne kiyA thA, IsakI puSTi ke pramANekA abhAva nahIM hai." - zrIyuta tukArAma kRSNajI zarmA laH bI. e. pI. eca. DI. ema. Ara. e. esa. ema. e. esa. bI. ema. jI. e. esa prophesara zilAlekha Adi kavInsa koleja banArasa, apane vyAkhyAnameM kahate hai- "sabase pahale Isa bhAratavameM kaSabhadevajI nAmake maharSi utpanna hue, ve dayAvAna, bhadrapariNAmI pahale tIrthakara hue, jinhoMne mithyAtva avasthA dekhakara samyagdarzana samyajJAna aura sammacAritra rUpI mekSa zAstrakA upadeza kiyA. basa. yaha hI jinadarzana Isa kalapameM huA. isake pazcAt ajitanAthase lekara mahAvIra taka terasa tIrthakara apane samayameM ajJAnI jIkA mohaaMdhakAra nAza karate rahe " zrI svAmI virUpAkSa vaDiyara dharmabhUSaNa, paMDita, vedatIrtha, vidyAnidhi ema. e. prophesara saMskRtakAleja Indora "citramaya-jagata" meM likhate hai ki- - IrSA-Sake kAraNa dharmapracArako rokanevAlI vipatti karahate hue jenazAsana kabhI parAjita na hokara sarvatra vijayahI hotA rahA hai. aham deva sAkSAt paramezvara svarUpa hai, Isake pramANu bhI AryagranthameM pAye jAte hai. ahaMta paramezvarakA varNana vedomeM bhI pAyA jAtA hai............. RSabhadevakA nAtI marIcI prakRtivAdI dA aura veda usake tattvAnusAra honeka kAraNahI kveda Adi granthakI khyAti usIke jJAna dvArA huI hai. phalataH marIcI rASike stotra, veda, purANa Adi granthomeM hai. aura sthAnasthAnameM jaina tIrthaMkare kA ullekha pAyA jAtA hai. to koI kAraNa nahIM kI hama vaidikakAlameM janadharmakA astitva na mAne, veda meM jainadharma ke siddha karanevAle bahutase maMtra hai, sArAMza yaha hai ki Ina saba pramANase jenadharmakA ullekha hinduoM ke pUjya vedameM bhI milatA hai. | vicAra kIjiye eka kaTTara vedAnuyAyI vedatIrtha padavI prApta, baDA prasiddha vidvAna niSpakSa hokara jenadharma ke udayakAlake viSaya kaMsA spaSTa likhatA hai. kayA Isa vidvAnukA likhanA bhI asatya hai? Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIyuta lADa kannomalajI ema. e. zezana jajaja dholapura, lA lAjapatarAyajI likhita bhArata itihAsameM jainadharma sambandhI AkSepoke prativAdameM likhate haiM ki- sabhI loga jAnate hai ki janadhamake Adi tIrthakara zrI jhaSabhadeva svAmI hai, jisakA ItihAsa parighIse kahIM pare che; InakA varNana sanAtana dharma hinduoMke zrImad bhAgavata purANameMbhI che. atihAsika gaNAze mAlUma huA hai ki jaina dharmakI utpattikA keI kAla nizcita nahIM hai. prAcInaseM prAcIna granthameM jainadharmakA havAlA milatA hai. zrI pArzvanAtha jaino ke teIsa tIrthakara hai; InakA samaya IsAse 1200 varSa pUrva kA hai, to pAThaka svayaM vicAra sakate hai ki trASabhadevajIkA kitanA prAcInakAla hogA. jenadharmaka siddhAtakI avicchinna dhArA InhIM mahAtmA ke samayase vahetI rahI che, keI samaya esA nahIM hai jisameM isakA astitva na che. zrI mahAvIra svAmI jainadharma ke antima tIrthakara aura pracAraka che; naki usake Adi saMsthApaka aura pravartaka che uparyukta bInA paM. ajitakumAra jaina (dIgambara) zAstrI racita satyArtha-paNa pustakanA pRSTa 111 thI 132 sudhImAM kahela che. A sivAya jainadharmanI prAcInatA viSenA nIcenA dAkhalAo vadhu mArgadarzaka thaI paDaze - zrIyuta mahAmahopAdhyAya paM. svAmI rAmamizrIjI zAstrI prophesara saMskRta koleja banArasa apane mitI piSa sukalA 1 saMvata 1962 ko-kAzI nagarameM vyAkhyAna diyA, usamese kucha vAkya udhRta karate hai- 1 jJAna, vairAgya, zAnti, kSatti, adambha, anISya, akrodha, amAtsarya, alolupatA, sama, dama, ahiMsA, samadaSTi ityAdi guNemeM eka eka guNa esa hai ki jahAM vaha pAyA jAya, vahAM para buddhimAna pUjA karane lagate ha. tabato jahAM re (arthAt jainameM) pUrvokta rAba guNuM niratizaya sIma hokara virAjamAnA hai, unakA pUjana karanA athavA ese guNapUjakekI pUjAmeM bAdhA DAlanA kayA InsAniyata (manuSyatA arthAt sajajanatA) ko kArya hai. 2 Apake kahAM taka kahuM baDe baDe nAmI AcAryone apane granthomeM je janamatakA khaMDana kIyA hai vaha esA kiyA hai jise suna, dekhakara hAMsI AtI hai. 3 syAdavAdakA vaha (jainadharma) abhedya killA hai, usake andara vAdIprativAdiyeke mAyA maya gole nahIM praveza kara zakate. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 4 sajjane eka dina vaha thA ki jaina saMpradAyake AcAyoke huMkArase dasa dvizAe gaja uThatI thI. 5 jaina mata takhase pracalita huA hai jakhase saMsAramAM suSTikA prArambha hummA. Ama paMDitajI paNa jainadharmane prAcIna kahe che. perIsa ( phrAnsanI rAjadhAnI )ke DAkatara e. giranATa, apane patra tA. 3-12-1911 meM likhate hai ki manudhyeAkI tArakkIke liye jainadharmakA cAritra khaDuta lAbhakArI hai. yahu dharma ahutaDI asalI, svataMtra, sAdA, bahuta mUlyavAna tathA brAhmaNeAke mate se bhinna hai, tathA cahu mauddhake samAna nAstika nahI hai. suprasiddha sa MskRta prAphsara DaoN. hana jekeAkhI ema. e. pI. eca. DI. jarmanI lakhe che ke:-~~ jainadhama sarvathA svataMtra dhama hai. merA vizvAsa hai ki yaha kisIkA anukaraNa nahI haiM. aura isi lie prAcIna bhArata varSa ke tattvajJAnakA aura dharmapaddhatikA adhyayana karane vAleke lie khaDe baDe mahatvakI vastu hai. dezabhakta ahiMsApremI bhAizrI klyANajI ( surata ) saMvata 1982 ke vIrajayantI utsava para apane bhASaName pharamAyA kiH-- 1 varSa jainadharma sanAtana dharma hai. InakA sama jAtiyeAme pracAra hai. 2 ahiMsAkI jitanI parAkASTA (ekendriya AphrikIbhI hiMsA hAtI hai ) Isa jaina dharme matAi gai hai va najara AtI hai. utanI kisI anya dharmoMme najara nahI AtI. 3 kai dharma pracalita hokara naSTa hue parantu ahutase vipattiyAM ke samaya bhI isa. jainadharma ke Tike rahaneme eka ahiMsA kAraNabhUta hai. 4 mauddha mahAvIrake samakAlIna kahe jAte hai parantu ve bhI ItanI ahiMsA nahIM pAlate the. kabhI kabhI mAMsa bhakSaNa bhI kara jAte the. jaina-dharma ahiMsAke siddhAntame Age rahA hai. uparyukata vidvAneAnA vAkayAthI paNa siddha thAya che ke jainadharma prAcIna che. tathA jyArathI je je purANA banelA che tenI pUrva jainadharma hatA ema uparanA dAkhalAethI siddha thAya che. zrI nadIsUtranA mULa pAThamAM mahAbhArata ane rAmAyaNAdinI vAta Ave che tethI samajAya che ke nadIsUtra racAyuM 3 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te pUrve mahAbhAratAdi racAyA hatA. sanAtanIonA kahevA pramANe aDhAra purANe vyAsajIe racyAM che te te vyAsajIne thayA pAMca hajAra varSa mAnavAmAM Ave che, tethI sanAtanIonA purAnI mAnyatAthI pAMca hajAra varSa pUrve jainenuM astitva siddha thAya che. Arya samAja vyAsanAM banAvelAM aDhAra purANe che ema mAnatA nathI paNa dareka purANu racAyAnI sAla judI judI Ape che. te temanA mata pramANe paNa purANonI pUrve jainadharma hato ema purANanA keTalAka kothI siddha thAya che. tathA vedamAM paNa zrI trASabhadeva ane temanAtha (ariSTanemi) vagere tIrthakarenA nAma dekhavAmAM Ave che. tethI veda racAyA te pUrve jainadharma hato ema siddha thAya che. cAra vedamAMnI ghaNuM zAkhAo naSTa thaI gaI che. je pAda, zAkhAo, sUtra vagere naSTa thayAM che temAM jainadharma saMbaMdhI vA tIrthaMkara saMbaMdhI trASie hakIkata lAvyA haze, kAraNa ke hAla paNa temAMthI zrI kaSabhadeva--ariSTanemi vagere nAme maLI zake che, to naSTa thayelA bhAgamAM jainadharma saMbaMdhI paNa kaMIka lakhavAmAM AvyuM haze. A uparathI kahevAno sArAMza e che ke, cAra veda racAyA te pUrve jaina dharma hato. mATe ja jenadharma prAcIna che te nirvivAda che. kAlacakra jainonAM zrI aMbudvIpa prajJapti sUtramAM zAstrakAroe kALanuM varNana karatAM kALane anaMta kahe che ane tenA be meTA vibhAga pADayA che tene yuga kahevAmAM Ave che. te be yuga paikI 1 lo avasarpiNI yuga jemAM varNagaMdha-rasa-sparza ane dharmane kame kame nAza thAya che ane pariNAme saMsAranI aMdara adhama ane bramaNAnuM sAmrAjya jAmI jAya che. e yugamAM pratyeka zubha vastunI avanati thAya che pariNAme anyAya, anIti, jhera, vaira, niMdA, IrSAnI vRddhi thavAthI kusaMpa vadhArI kera varatAve tevA prANIo pedA thAya che ane satyano lepa thAya che. 2 utsapiNIkAla. e yugamAM, varNa, gaMdha, rasa, sparza ane dharmanI krame krame unnati thAya che ane satyane prakAza thAya che. pratyeka yuga cha kALamAM vibhakta hoya che tene cha ArA kahevAmAM Ave che. e cha ArA caDautara sadaiva eka dhArAja cAlyA jAya che temAM kicit mAtra vadhaghaTa thatI ja nathI. enA kAmamAM lagAra paNa phera paDato nathI. jemAM vartamAna yuga je avasapiNunA cha kAla che tenAM nAma. 1 sukhamA-sukhamAM athAt e kAlamAM khUba sukha hoya che, 2 sukhamA-e kAla jemAM sukha hoya che. 3 sukhamA-du:khamAM, eTale e kAlamAM sukha hoya che kharuM paNa temAM garbhita a9pa duHkha hoya che. 4 duHkhamA-sukhamAM eTale e kAlamAM dukha ja hoya che, paraMtu te duHkhanI sAthe kiMcit sukha hoya Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 che. 5 duHkhamA-eTale e kAlamAM duHkhaja hoya che. A kAla vartamAnamAM cAlu che. te kAla (Aro) 21 hajAra varSano che temAM 2461 varSa vyatita thayA che. 6 duHkhamA-duHkhamAM eTale e kAlamAM kevaLa duHkhanI paraMparAja hoya che. bIje yuga utsapiNI kAla Avaze tenA paNa cha kAla (ArA) che tenA paNa eja nAma che. temAM eTale phera samaja ke e kAla anukrame avasApaNIthI viparIta che arthAt tene prathama kAla du:khamA-du:khamAM arthAt kevala duHkhaja Avaze e pramANe kramathI samajavuM. temAM krame krame sukha, dharma, nyAya, nIti vagerenI vRddhi thatI rahe che. e prakAre avasaNiInA prathama traNa kAla (ArA) ane utsapiNInA aMtima traNa kAla ( ArA ) lagabhUmi ( yugalIkanA)nA nAmathI vikhyAta che. jemAM sAMsArika sukha atyaMta che. temAM manuSya janma le che, jIvana vyatIta kare che ane mRtyune pAme che, parantu kaI avasthAmAM duHkhane anubhava teone thato nathI ane IcchA kalpavRkSa dvArA pUrNa thAya che. avazeSa traNa kAla karmabhUminA eTale asI, masI ane kRSI (zastra kriyA, vyApAra ane khetI) e traNa karma nirvAha arthe karavAM paDe che. potAnA jIvanane arthe zrama uThAve paDe che ane bhaviSya jIvananI uttamatAne mATe prayatna karavo paDe che. A antima traNa kAya maheno prathama kAla arthAta vartamAnayuga je avasampiNanA caturtha kAla (cothA ArA)mAM 23 tIrthakare, 12 cakravatI, 9 vAsudeva, 9 baladeva ane 9 prativAsudeva vagere anya paNa puNyavaMta prANIonA janma thAya che. e pramANe kAlacakra niraMtara cAlyA kare che pratyeka kALacakanA be vibhAge pikI dareka yugamAM 24 tIrthaMkaro thAya che ema anaMta covIsIo thaI gaI che, temAM A avasarpiNInI chellI covIsImAM zrI aSabhanAtha nAme prathama tIrthakara thayA che. zrI RSabhadeva prabhu. RSabhadeva prabhu jema jainamAM avatArI puruSa tarIke manAya che, tema bhAgavatAdi purANamAM tathA manusmRti Adi dharma graMthomAM temanA saMbaMdhIne ullekha nIce mujaba maLI Ave che. manusmRtimAM lakhela che ke - kulAdivIjaMsarvepAmAdyo, vimala ghAhanaH // cakSuSmAMzca yazasvI, cAbhicandro'tha prasenajita // marudevI ca nAbhizca bharate kulasattamAH / aSTamo mara devyAMtu, nAbhe jati uru kmH| Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzayanvartma vIrANAM surAsura nmskRtH| nIti trayANAM karttA yo yugAdau prathamo jinaH / / arthAt -kula AcaraNa AdinA kAraNabhUta kula zreSTha sarvathI pahelAM vimalavAhana, tyArabAda kramazaH cakSumAna, yazasvI, abhIcandra, prasenajita, tathA nAbhirAya nAme kulakara A bharatakSetramAM utpanna thayA, tyArabAda marUdevIne peTe nAbhirAjAne putra, mokSamArga dAkhavanAra, sura tathA asurAthI pUjAelA traNe nItinA vidhAtA prathama jinezvara-aSabhanAtha satyuganA prAraMbhamAM thayA. A sivAya jainadharmanA prathama tIrthakara, bhagavAna RSabhadevajIne AThamA avatArI tarIke darzAvI bhAgavatamAM khUba vistAra pUrvaka varNana ApavAmAM AvyuM che. vaLI agnipurANamAM lakhyuM che ke RSabho marudevyAca, RSabhAd bharato'bhavat // bharatAbhAratavarSa bharatAtsumatistvabhUta // arthAtu-marUdevIne udare rASabhanAtha avataryA, ane iSabhanAthathI bharata rAjAne janma thaye, bharata rAjAnuM A khaMDa (deza)mAM zAsana hovAthI enuM nAma bhArata varSa paDayuM che, bharatathI sumati avataryA. A pramANe bhagavAna rASabhanAthanA putra bharata cakravatInA nAma uparathI A dezanuM nAma bhArata varSa paDayuM. evuM jaina granthamAM paNa lakhavAmAM AvyuM che. tene agni purANanuM anumodana maLe che. ziva purANunI anumati che ke - arhaniti ca tannAma dhyeya pApa praNAzanam // bhadrabhizcaiva kartavyaM kArya loka sukhAvaham // eTale ke "ahana " A zubha nAma pApanAzaka che jagata sukhadAyaka A zubha nAmanuM uccAraNa tamAre paNa karavuM joIe. sujJa vAcaka! tuM bhAgavatanA pAMcamA skandhane vAMcI javAnI jarUra tasdI leje. upara raju karelA pramANethI eTaluM to sugamatAthI siddha thAya che ke sRSTinA prAraMbhakALamAM bhagavAna RSabhanAtha thayA, ane teo pahelA jina tIrthakara hatA. tadanusAra jainadharmanI sthApanA te samaye thaI hatI te svata: siddha thAya che. A kAraNe uparathI ema samajI zakAya che ke jainadharmano udayakALa bhagavAna RSabhanAthanA jamAnAmAM thaye. (A uparathI eTaluM paNa siddha thAya che ke manubhagavAnanI pahelA paNa jainadharma hato.) Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 "InDIyana rivyu "nA sane 1920 okaTobaranA aMkamAM madrAsa presIDensI kolejanA philasInA che. pI. e cakravatI ema. e. ela. TI. e ApelA "jaina philosophI" nAmaka ATIkalane gujarAtI anuvAda "mahAvIra" patranA pioSa sudi 1 vIra saM. 2448 nA aMkamAM chapAye che te nIce pramANe- 1 dharma ane samAjasudhAraNAmAM jainadharma bahu agatyano bhAga bhajavI zake che, kAraNa A kArya mATe te utkRSTa rIte lAyaka che. 2 AcAra pAlanamAM jainadharma ghaNe AgaLa vadhe che, ane bIjA pracalita dharmone saMpUrNatAnuM bhAna karAve che. keI dharma mAtra zraddhA (bhakti ) upara, to kaI jJAna upara ane kaI mAtra cAritra upara ja bhAra mUke che, parantu jaina-dharma e traNenA samanvaya ane sahAgathI ja AtmA, paramAtmA thAya che. ema spaSTa jaNAve che. 3 trASabhadevajI Adi jina "AdIzvara " bhagavAnanA nAme paNa oLakhAya che. sarvedanI sUkitamAM temano " ahaMta " tarIke ullekha thayela che. jene temane prathama tIrthakara mAne che. 4 bIjA tIrthakare badhA kSatriya ja hatA. jainetara leke rASabhadeva prabhune ATale aMze mAne pUje che te pachI jaine te pitAnA prathama ja thaelA tIrthakarane mAne pUje temAM zuM Azcarya ? te trASabhadeva prabhu A avasapiNInA trIjA ArAne cheDe nAbhirAjA nAmanA sAtamA kulakara thayA. te samaye tRtIya ArAnA caurAzI lAkha pUrva ane traNa varSa sADA ATha mAsa bAkI rahyA tyAre sarvArthasiddha mahA vimAnathI cyavI nAbhirAjAne ghera suzIla dharmapatnI zrI marUdevIjInI kukSIe AvI utpanna thayA. savA nava mAse putrane janma thaye. mAtAjIe cauda svama dekhelAM, temAM prathama vRSabhanuM svama dekhavAthI putranuM nAma "sSabhadeva " pADayuM, te vakhatanA cugalIyA manuSya phakta ka9pa vRkSonA phalale khAI AjIvikA calAvatA hatA. (te phalakula atyanta rasavAlA ane susvAdu hatA ke jenAthI teo saMteSa pAmatA arthAt sudhAne samAvatA hatA.) 2SabhakumAra vIsa lAkha pUrva sudhI kuvarapaNe rahyA, te samaye kalpavRkSamAMthI Icchita phaLe je maLatA hatA te keme kame kamI maLatA ane chevaTe bahu ja kamI maLavA lAgyA, tethI yugalIyA mahAmahe bahu ja laDI paDatA ane tenI pharIyAda nAbhirAjA pAse AvIne karatA. tethI teone samajAvI nAbhirAjA kajIye patAvatA; parantu yugalIyAonI pharIyAda dinapratidina vadhavA lAgI AthI nAbhirAjA kaMTALyA. ane te kAma temaNe RSabhakumArane soMpyuM. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teja vakhate IndramahArAje AvI trASabhadevane rAjyAsane besAryA ane sahune vasavAne mATe vanitA nagarI vasAvI ApI. rASabhadeve rAjyanI lagAma hAthamAM lIdhA pachI, anukaMpA nimitte yugalIyAone strInI cosaTha kalA, ane purUSanI bahotera kalA ane asI-masI ne kRpI e traNa prakAranA vyApAra vagerenI lAe zikhavI, tethI te cugalIyAe te raste pravartAvA lAgyA. saTha lAkha pUrvanuM rAjya pALI chevaTe saMsAra asAra jANI zrI rASabhanAthe cAra:hajAra purUSa saMghAte dIkSA aMgikAra karI ane teo pRthvI para vicaravA lAgyA. paraMtu yugalIka dharmanA nivAraNa samaye temaNe belane meDhe chIMkalI baMdhAvela tene kArya pUrNa thaye choDI nAkhavI evuM kahevAnuM teo bhulI gayelA; tethI belene bAra ghaDI sudhI kherAka pANI na maLyo. te kAraNe aMtarAya karma baMdhANuM, te karma dIkSA lIdhA bAda tarata ja udaya AvyuM tethI bAra mahInA sudhI koI paNa sthaLethI temane nirdoSa AhAra pANI na maLe; jethI temanI sAthe cAra hajAra sAdhu hatA te bhukhyA raho zakayA nahIM. AthI keTalAka bhAgI gayA. keTalAka bAvA, atitAdi thaI pitAne nirvAha karavA lAgyA. paraMtu marIcikumAra vicAra karavA lAgyo ke huM bharatarAjAne putra ane dAtAne pautra thaIne have je gRhavAsamAM jAuM to mAruM kula lAje, mATe ghera te javuM ja nahIM AthI te tridaMDI tApasa thayo. ane chevaTe teNe eka "kapila" nAme ziSya karyo. pAchaLathI te kapile sAMkhya mata kADhaye. arthAt calAvyuM. apabhadevaprabhue aMtarAyakarma pUrNa thayA bAda bAra mahIne zrI zreyAMsakumArane hAthe prathama ikSu (zeraDI) rasanuM pAraNuM karyuM, tyAra pachI temane prANuka annapANI malavA lAgyA. eka hajAra varSa sudhI teo chamastha paNe vicaryA. pravarcI lIdhA pachI eka hajAra varSe kevalyajJAna uparyuM, tyAra bAda jainadharma saMbaMdhI zuddha dayAmaya upadeza devA lAgyA. te samayanA manuSya prAye kapaTa rahita ane zuddha aMtaHkaraNavALA hovAthI teonA hadayamAM janadharmanI dayAmaya lAgaNInI uMDI chApa paDatI hatI. RSabhadeva prabhue ghaNu kALa sudhI jainadharmane upadeza ApI eka lAkha pUrvanI pravajya pALI, ghaNuM bhavya jIvono uddhAra karyo, ane trIjA ArAnA traNa varSane sADA ATha mAsa bAkI rahyA tyAre aSTApada parvata upara eka mAsane saMthAre karI mAgha vadi terasane dine abhijita nakSatre daza hajAra sAdhu saMghAte samAdhige teo mokSa padhAryA. sarva AyuSya cArAzI lAkha pUrvanuM hatuM. sAMkhya matanI utpatti. sAMkhya matanI utpatti viSe "duniyAno sauthI prAcIna dharma bhAga 1 le" chapAyela che temAM lakhela che ke - Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTalAka matavALAo ema prarUpe che ke prathama parivrAjaka mata, tathA sAMkhya mata hato ane jainadharma to teonI pazcAta nIkaLe che. ema kahe che ke kema? jainadharma to anAdi che paraMtu A avasapiNI kAlamAM prathama jaina dharmanA sthApaka zrI bhadeva svAmI thayA che ane temanA dIkarA bharata mahArAjA cakravatI thayA ane temanA putra marIci hatA, temaNe traiSabhadeva svAmI saMghAte dIkSA lIdhI paNa dIkSA nahI pALI zakavAthI tridaMDa grahI, vastro pheravI parIvrAjakapaNuM aMgIkAra karyuM. tyAMthI parivrAjaka mata cAle che. ane te marIcine ziSya kapilamuni thayA ane tene ziSya AsurI thayA, ane te sivAya bIjA anekane paNa temaNe potAnA paMthamAM lIdhA. kapila marIne pAMcamAM devalokamAM devatApaNe utpanna thaye tyAM rahyA thakA paNa teNe potAnA matavALAone tattvajJAna saMbhaLAvavA vicAra karyo, tethI kapila devatAe AkAzamAM paMcavaNanA maMDalamAM rahI AsurIne tattvajJAnano upadeza karyo, jethI "SaSTItaMtra" zAstra AsurIe racyuM, ane e AsurInA saMpradAyamAM "nAmIzaMkha" nAme AcArya thayA, tyArathI e matanuM nAma sAMkhyamata prasiddha thayuM, te mata sthapAyA pachI te matanA bhagavaddagItA, zrImadda bhAgavatAdi aneka pustake racAyA che. sAMkhya matanuM svarUpa A sAMkhya darzananA mULa sthApaka kapila nAme muni che, te dazanamAM be mata che. keTalAeka Izvarane mAne che, te "sezvara sAMkhya" kahevAya che, ane keTalAeka izvarane mAnatA nathI te "nirIzvara sAMkhya" kahevAya che. nirIzvara sAMkhyavAlA pitAne AcArya teja nArAyaNa che, ema mAnI tene viSNu pratiSThA kAraka, caitanya ItyAdi zabdathI oLakhe che. A samartha darzananA pravartaka kapila, AsurI, paMcazikha, bhArgava, upUluka Adi thayA che. te uparathI sAMkhyo kapila kahevAya che, temaja kapilanuM bIjuM nAma pAramaSI che, te uparathI teo "pAramaSa" paNa kahevAya che. A rasezvara ane nirIzvara ane prakAranA sAMkhya Izvarane mAnavAmAM ane nahi mAnavAmAM judA paDe che, paNa teonA tattvanI vyavasthA to eka ja che. teo mukhyatve karIne pacIza tevuM mAne che. pratyeka manuSyane traNa prakAranA duHkhamAMthI mukata thavAnI IcchA thAya che, ane te mukata thavA mATe jijJAsA pedA thAya che. traNa prakAranA du:kha te 1 AdhyAtmika, 2 Adhidaivika ane 3 Adhibhautika-AdhyAtmikanA 1 zAri2 ane 2 mAnasa, ema be prakAra che. vAta, pitta ane kaphanA vaiSamyane lIdhe AtmA-dehamAM-javara, atisArAdithI je duHkha Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 thAya te zArira AdhyAtmika, ane kAma, krodha, leAla-meAha, IrSyA ityAdithI duHkha thAya te mAnasa AdhyAtmika, A badhu AMtara upAyathI sAdhya hAvAne lIdhe AdhyAtmika kahevAya che. mIjI Adhi daivika duHkha te yakSa, rAkSasa, grahArdikanA AvezathI thAya che. ane trIjI Adhi bhautika duHkha te manuSya, pazu, pakSI, mRga, sarpa, tathA sthAvarAdvi nimittathI thAya che. Adhi daivika ane adhi bhautika te banne duHkha khAhya upAyathI sAdhya che. A trividha duHkhane lIdhe buddhimAM rahelA raja=pariNAmanA bhedathI prANIne pIDA thAya che, ne te duHkha TALavA tattva jijJAsA uddabhave che. chevaTamAM sAMkhya darzanavAlA batAve che ke AtattvAlakRta sAMkhyana te AtmAne aneka mAne che kAraNake janma, maraNa vagerene paNa saMbhava tenAmAM ghaTI zake che. vaLI dharmAdika vividha pravRtti paNa te vAtanI sAkSI Ape che. A darzananA mahAnu AcArya. kapila chevaTe AtmasvarUpa jaNAvatAM UMce svare kahe che ke-" amArA sAMkhya darzanamAM amUrta, cetana, bhrAtA, nitya, sarvagata, akrIya, akattta, niSNu, sUkSma ema aneka AtmA mAnelA che. te matanuM vistRta svarUpa " muktisu darInA svayaMvara tathA sAMkhyadarzana " nAmaka graMthamAM ApavAmAM AvyuM che. sAMkhya satanA marIci sAthe sabaMdha dekhADanArU pavRkSaH zrI RSabhadeva svAmI T bharata cakrI rAjA marIci ( parivrAjaka matane sthApaka ) kapila muni AsurI nAmI saba ( sAMkhya matane sthApaka ) uparanA nyAyathI siddha thAya che ke jaina dharma anAdi che ane parivrAjaka tathA sAMkhya mata Adi sarva mA pAchaLathI nIkaLelA che. vizeSa khulAsA mATe vAMcA "duniyAne sauthI prAcIna dharma cha lAga 1 le. vedanI utpatti. prathama kayA veda hatA? vedanI utpatti kaNe karI ? ane brAhmaNeAnI utpatti kayAre thaI ? Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 zrI bahaSabhadevajIe vairAgya pAmI jyAre AtmasAdhanA karavA dIkSA aMgikAra karI tyAre vanitA nagarInI gAdI temaNe potAnA vaDIla putra bharatane soMpI hatI, te bharatajIe zuddha nItithI rAjya calAvyuM hatuM, tathA cakravatInI padavI saMpAdana karI hatI, temaNe potAnA pitA rASabhadeva svAmIne upadeza sAMbhaLIne jainadharmane ghaNeja phelAvo karyo hato. dayAmaya jainadharma phelAvavA mATe temaNe eka vizALa bhejanazALA sthApI hatI, temAM zrAvakane piSavA (jamADavA ) mAMDayA hatAM, jethI dina pratidina bhajana karanArAonI saMkhyA vadhI javAthI rasoDAnA uparIe cakavatIne jaNAvyuM ke jamanArAo ghaNAja AvatA hovAthI temAM zrAvaka keNa che ane azrAvaka koNa che te samajAtuM nathI. e pramANe araja karI, te araja pratye dhyAna daI bharata rAjAe rasoDAnA uparIne AjJA pharamAvI ke je je manuSya jamavA Ave temane pUchavuM ke tame zrAvaka che ? tame keTalA vrata Adaryo che ane keTalA vrato pALe che? javAbamAM teo kahe ke ame e pAMca aNuvrata, traNa guNavrata ane cAra zikSAvrata e bAra vata aMgikAra karyA che agara kahe ke amoe amuka amuka bate aMgikAra karyA che. to temane mArI pAse lAvaje. A AjJAne anusAra AvanAra manuSyane pUchavAmAM AvatuM ane tenA javAbamAM teo kahe ke ame bAra vrata dhAryA che arthAt vrato aMgikAra karyo che. te teone bharata rAjA pAse teDI lAvatA. te vakhate bharata rAjA temanI parIkSA laI azuddhi mATe jJAna, darzana, cAritra, rUpa traNa cinhavAlI traNa rekhA (kAMgaNI ratnathI nizAnI) karatA, e pramANe kharA zrAvaka thayelA tene traNa rekhA nizAnI rUpa karatA, ane te rekhAvAlAone ja jamADatA, arthAt te rekhAvAlAja bhejanazAlAethI bhejana meLavI zakatA-ane raDe jyAre jamavA Ave tyAre sukhethI uccAra karatA ke " jamavAna vaye maya tamAmadana mAri ?? e pramANe vartatA thakA anukrame teo " jAna " eTale hiMsA na karavI evo hamezAM pATha karatA hatA. AgaLa cAlatAM te "nA " zabdano pATha karanArA zrAvako "brAhmaNa'nA nAmathI oLakhAvA lAgyA. ane mAMgaNI ratnanI rekhAo te yajJopavita jaI rUpe thaI. bharata rAjAnA putra senAnI janoI karI paherAvI, tyAra pachI rUpAnI ane chevaTe sutaranI janeI karI paherAvI. e uparathI sAbIta thAya che ke prathama zrAvako hatA te kAlakAme zrAvaka bhUlAIne brAhmaNe potAne sauthI prathama utpanna thayelA gaNavA lAgyA. jaina siddhAntamAM paNa "mA" zabdathI brAhmaNone oLakhAvyA che. brAhmaNa zabda saMskRta che ane prAkRta vyAkaraNamAM "vaMmA" temaja "mAM " nA svarUpathI siddha thAya che. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI anuga dvAra sUtramAM paNa brAhmaNane mATe "zu sAvavA " e pATha mUkele che, eTale meTA zrAvaka tarIke lakhela che. bharata rAjAe zrI rASabhadeva prabhunA upadezAnusAra brAhmaNane nitya svAdhyAya karavA mATe bhagavAnanI stuti tathA zrAvakadharma rUpa garbhita cAra Arya vedanI racanA karI hatI. te cAra mUla vedanA nAma 1 saMsAradazana veda, 2 saMsthAna parAmarzadarzana veda;3 tattvAvadha veda ane 4 vidyAprabodha veda-e cAra vedamAM sarvanaya saMyukta vastusvarUpanuM kathana ApavAmAM AvyuM hatuM. e cAre veda AThamA tIrthaMkara deva sudhI kAyama rahyA hatA. AThamA candraprabhu mekSa padhAryA bAda temanA zAsanamAM arAne kAraNe kAlika sUtra viccheda gayA tethI sAdhusAdhvI-zrAvaka ane zrAvikA prAye kamI thaI gayA ane asaMyatinI krame krame pUjA vadhatI cAlI. tevA samaye brAhmaNe je zrAvaka tarIke lekhAtA hatA te dharmathI bhraSTa thaI gayA ane dhananA lebhI banI gayA jethI dhana upArjana karavA arthe te vedomAM jIvahiMsAdika tathA yajJAdika dAkhala karI mULa vedene ulaTAvI nAkhyA ane janadharmanuM nAma cAre vedo mAMhethI kADhI nAkhyuM, eTaluM ja nahI paNa janadharmanI niMdA karanArA cAra navA veda banAvyA tenA nAma-1 veda, 2 yajurveda, 3 sAmaveda ane 4 atharva veda-mULa je bharata mahArAjAnA banAvelA cAra veda hatA te kADhI nAkhI upara kahyA te cAra vedanI pravRtti calAvI te adyApi paryata cAle che. bha ta mahArAjAnA nAma uparathI bharatakhaMDa nAma paDayuM tathA brAhmaNonI saMjJA dAkhala karanAra bharata cakravatI' samajavA. janoImAM pheraphAra thaye te vRkSa vAMce. zrI harSabhadeva svAmI. sunaMdA rANI sumaMgalA rANI ... | suMdarI putrI bAhubalI bharata rojA brAhmIputrI bIja aThANu tene gaNata ne lIpI putra dAdAnA vidyA zikhavI kalA zIkhavI. caMdravaMzA sUryayazA-sUryavaMza sthApanAra sonAnI caMdravaMza janoI paherAvatA hatAsthApanAra mahAyazA-rUpAnI janaI karI paherAvatA hatA. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atibala balabhadra kItivIrya jalavArya-temaNe sutaranI janeI karI paherAvI hatI. uparokta vAta vicAratAM veda tathA brAhmaNanI utpatti, A pramANe bharata mahArAjAnA vakhatathI thaI che. (vizeSa khulAsA mATe vAMce. duniyAne sauthI prAcIna dharma bhAga 1 le.) bharatanA putra sUryayazAthI sUryavaMzanI, ane bAhubalInA putra, caMdrayazAthI caMdra vaMzanI zarUAta thaI che. ane te sUryavaMzI tathA caMdravaMzI rAjAo Aje paNa bharatakhaMDamAM rAjya karatA mAluma paDe che. jainadharmane ItihAsa daSTithI jovAmAM Ave to zrI iSabhadevanA putra bharatarAjAnA vakhatamAM cAra veda banelA hatA ane te cAre vedamAM jainatattvajJAnanI vyAkhyAo hatI. te AThamA caMdraprabhusvAmI ane navamAM zrI suvidhinAtha svAmInA vacalA samayamAM vedadharmanI kRtiomAM, sUtramAM, saMhitAomAM, asaMyatioe ghAlamela karI dIdhI, tethI vedamAM pazuyajJa vagerenI kRtione pracAra thaye, tyArathI jeno cAra vedane mAnatA nathI. vizeSamAM bhalAmaNa eja che ke-jetasvAdamAM tathA ajJAna timira bhAskara granthamAM zrImad AtmArAmajI mahArAje vedanI utpatti saMbaMdhI je itihAsa Apela che te vAMcavAthI vadhu khAtrI thaze. bIjA ajitanAtha prabhune samaya. pahelA zrI iSabhadeva tIrthakara mokSa pahoMcyA pachI pacAsa lAkha kroDa sAgara (eTale asaMkhyakAla jenI saMkhyA gaNavAmAM na Ave teTale kole-sAgara ane palya Ave tyAM arAM kAla sarva sthaLe samaja) ne AMtare bIjA ajitanAtha tIrthakara adhyA nagarIne viSe, jita zatrurAjA pitA, vijayAdevI mAtAnI kukhe upanyA. teozrInuM bahetara lAkha pUrvanuM AyuSya, temAM aDhAra lAkha pUrva kuMvarapaNe rahyA, trepana lAkha pUrvanuM rAjya pALyuM, eka lAkha pUrvanI pravajya pALI, pravajya lIdhA pachI bAra varSe kaivalya jJAna uparyuM. mahimaMDalamAM vicarI ghaNuM bhavya jIne bodha ApI (tArI) eka hajAra sAdhusaMghAte mokSa padhAryA. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajitanAthane be rANIo hatI 1 sumitrA ane 2 yazomatI. yazomatInI kukSie sagara cakkIno janma thayo hato. ajitanAthajIe vairAgya pAmIne jyAre dIkSA lIdhI tyAre temanI gAdIe sagaracakI AvyA, te sagaracakrIne janukumAra Adi sATha hajAra putro hatA. eka samaye te kumAroe vicAryuM ke ApaNA gAmane goMdare mahAna evI eke nadI nathI. jethI nagarInI zobhAmAM khAmI dekhAya che mATe ApaNe gaMgA nadInA pravAhane ahIM lAva-e vicAra karIne teo daMDaratna laI gaMgA nadInA kinAre AvyA ane daMDaratnane prahAra karyo ane khAImAM pANIno pravAha vALyo, paraMtu e samaye gaMgArakSaka devane krodha thayo tethI teNe AvIne te sarva kumArane bALI bhama karyA, pachI sagaracakrInA hukamathI janunA putra "bhagIrathe" daMDaratnathI te gaMgAno pravAha pAcho jema AgaLa hato tema vaheto karyo, ane tethI te gaMgA nadInuM nAma "jAhnavI" athavA "bhAgIrathI paDayuM. Iti. bI ajitanAtha tIrthakara mokSa pahoMcayA pachI, trIsa lAkha koDI sAgarane AMtare trIjA zrI saMbhavanAtha tIrthaMkara thayA. sAsa inagara (hAla jene sthALakoTa kahe che) ne viSe jitAtha rAjA pitA, senyAdevI rA mAtAnI kuMkhe jamyA. sATha lAkha pUrvanuM AyuSya, temAM paMdara lAkha pUrva kuMvara paNa rahyA, cuMmAlIsa lAkha pUrvanuM rAjya pAlyuM, eka lAkha pUrvanI pravaryA pALI, pravajya lIdhA pachI cauda varSe kevalyajJAna uparyuM, kevalyajJAna upajyA pachI mahimaMDalamAM vicarI ghaNuM bhavya jIvone sabodha ApI tAryA, chevaTe eka hajAra sAdhu saMghAte teo mekSe padhAryA. 3 - trIjA saMbhavanAtha tIrthakara mekSa padhAryA pachI daza lAkha koDI sAgarane AMtare cothA zrI abhinaMdana tIrthakara thayA. vanitA nagarIne vache, saMvara rAjA pitA, siddhArthI rANI mAtAnI kuMkhe jamyA. pacAsa lAkha pUrvanuM AyuSya, temAM sADAbAra lAkha pUrva kuMvara paNe rahyA, sADI chatrIsa lAkha pUrvanuM rAjya pAkhyuM ane eka lAkha pUrvanI pravajya pALI. pravaryA lIdhA pachI aDhAra varSe kaivalyajJAna uparyuM ane ghaNuM bhavya jIvone bodha ApI tAryA, tyAra bAda eka hajAra sAdhu saMghAte teo mele padhAryA. cothA abhinaMdana tIrthakara mekSa padhAryA pachI navalAkha koDI sAgarane AMtare pAMcamAM zrI sumatinAtha tIrthakara thayA. kuzalapurI nagarIne viSe, megharatha rAjA pitA, sumaMgalAdevI rANI mAtAnI kuMkhe jamyA. cAlIsa lAkha pUrvanuM AyuSya, temAM daza lAkha pUrva kuMvarapaNe rahyA, ogaNatrIsa lAkha pUrvanuM rAjya pALyuM, eka lAkha pUrvanI pravajya pALI, pravajyA lIdhA pachI vIsa varSe Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalyajJAna uparyuM, kaivalyajJAna upajyA pachI ghaNA bhavya jIvone baMdha ApItArI eka hajAra sAdhu saMghAte teo bhale padhAryA. pAMcamA sumatinAtha tIrthakara mokSa pahoMcyA pachI nevuM hajAra koDI sAgarane AMtare chaThA zrI padmaprabhu tIrthakara thayA. kosaMbI nagarIne viSe, ghararAjA pitA, susimAdevI rANI mAtAnI kuMkhe jamyA, trIsa lAkha pUrvanuM AyuSya, temAM sADAsAta lAkha pUrva kuMvarapaNe rahyA, sADI ekavIsa lAkha pUrvanuM rAjya pALyuM, eka lAkha pUrvanI pravajya pALI, pravaryA lIdhA pachI chaThe mahIne kaivalyajJAna uparyuM, kevalyajJAna upajyA pachI ghaNA bhavya jIvone bodha ApI tAryA ane chevaTe taitera sAdhu saMghAte mekSe padhAryA. chaDA padmaprabhu tIrthakara mokSa padhAryA pachI navahAra koDI sAgarane AMtare sAtamA zrI supArzvanAtha tIrthakara thayA, vaNArasI nagarIne viSe, paITha rAjA pitA, pRthvIdevI rANI mAtAnI kuMkhe jamyA, vIsa lAkha pUrvanuM AyuSya, temAM pAMca lAkha pUrvakuMvara paNe rahyA, cauda lAkha pUrvanuM rAjya pALyuM, eka lAkha pUrvanI pravajya pALI, pravaryA lIdhA pachI nava mAse kevalyajJAna uparyuM, kaivalyajJAna upajyA pachI ghaNuM bhavya jIvone sabodha ApI, tArIne pAMcase sAdhu saMghAte teo nirvANu-mekSa padhAryA. sAtamA supArzvanAtha tIrthakara mekSa padhAryA pachI navase koDI sAgarane AMtare AThamA zrI caMdraprabhu tIrthakara thayA. caMdanapurI nagarIne viSe, mahAsena rAjA pitA, lakSmaNadevI rANI mAtAnI kuMkhe jamyA. daza lAkha pUrvanuM AyuSya, temAM aDhI lAkha pUrva kuMvara paNe rahyA, sADAcha lAkha pUrvanuM rAjya pALyuM, eka lAkha pUrvanI pravajya pALI, pravarcI lIdhA pachI ghaNuM bhavya jIne bodha ApI, tArI eka hajAra sAdhu saMghAte teo nirvANu-makSa padhAryA. AThamA caMdraprabhu tIrthakara mekSa padhAryA pachI nevuM kroDI sAgarane AMtare navamAM zrI suvidhinAtha tIrthakara thayA. kAkaDI nagarIne viSe, sugrIva rAjA pitA, rAmAdevI rANI mAtAnI kuMkhe jamyA, be lAkha pUrvanuM AyuSya, temAM ardha lAkha pUrva kuMvarapaNe rahyA, ardha lAkha pUrvanuM rAjya pADyuM. eka lAkha pUrvanI pravajya pALI-pravaryA lIdhA pachI cAra mahIne kaivalyajJAna upajayuM, kaivalyajJAna upajyA pachI ghaNA bhavya jIvone sabadha ApI tArIne eka hajAra sAdhu saMghAte nirvANa-mokSa padhAryA. navamA zrI suvidhinAtha tIrthakara mekSa padhAryA pachI nava koDI sAgarane AMtare dazamA zrI zitalanAtha tIrthakara thayA. bhadillapura nagarIne viSe daDharatha rAjA pitA, naMdAdevI rANI mAtAnI kuMkhe jamyA. eka lAkha pUrvanuM AyuSya, Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temAM pa lAkha pUrva kuMvarapaNe rahyA, ardha lAkha pUrvanuM rAjya pAchuM, pa lAkha pUrvanI pravajyo pALI, pravaryA lIdhA pachI traNa mAse kaivalyajJAna upayuM. kaivalyajJAna upajyA pachI ghaNuM bhavya jIvone sadha ApI tArIne eka hajAra sAdhu saMghAte svAmI nirvANa mokSa padhAryA. harivaMzanI utpatti. dazamAM zrI zitalanAtha tIrthakara thayA te vakhatamAM harivaMzanI utpatti thaI ema triSaSTI zalAkA purUSa caritramAM lakhela che -vIrA nAmanA eka koLInI vanamAlA" nAmanI eka khubasurata strIne, kosaMbI nagarIno rAjA balAtkAre para, tethI te keLI du:kha pAmI tApasa thayo ane tyAMthI mRtyu pAmIne kilivaSI devatA thayA. rAjA ane vanamAlA vijalI paDavAthI maraNa pAmI harivAsa kSetramAM cugalIyA rUpe utpanna thayA. tyAM be palyopamanuM AyuSya pAmyA te sarva AyuSya sukha rUpa bhegavatA thazeSa cha mahinAnuM AyuSya bAkI rahyuM tyAre temane tyAM eka jeDalAne (putraputrIne) prasava thaye, te samaye vanamALAne pUrva pati (keLI) ke je deva thayo hato, te vaira levAnI buddhithI te baMne bALakone tyAMthI upADI bharatakSetramAM caMpA nagarImAM lAvyo. tathA tyAM teonuM hari ane harinuM nAma pADI temane te nagarInI rAjagAdI ApI; ane manuSyo pratye kahyuM ke A tamArA vALane paraNAvaje ane mAMsAdi khAdya padArtho khUba khavarAvaje. eTaluM kahI te deva AkAza raste cAlyA gaye. tyAra bAda prajAe maLIne "hari" rAjAne ummara lAyaka surUpavaMta kanyA paraNAvI. te navI kanyA sAthe rAjA paMcaviSaya sukha bhogavavA lAgyo, ane mAMsAdi khAdya padArtho khUba khAvA lAgyo. navI rANI sAthe sukha bhogavatAM rANune garbha rahyo, paraMtu hari-hariNI (rAjA rANI) tyAM mAMsAhArAdi kAraNathI mRtyu pAmI narake gayA. tyAra bAda navI rANIne je garbha udaramAM hate teno savAnava mAse janma thaye ane te kuMvarane gAdIe sthApe. te rAjakumAra ummara lAyaka thaye tyAre tene mahAna rAjAonI kanyAo paraNAvI, teono vaMza dina pratidina vRddhigaMta thato gaye. temanA vaMzajo " harivaMzI" kahevA lAgyA. te adyApi paryata cAle che. hAla teo " jADejAnA nAmathI oLakhAya che. dazamA zrI zitalanAtha tIrthakara mekSa padhAryA pachI eka koDI sAgara, temAM 100 sAgara, 66 lAkha, chavisa hajAra varSane uNe AMtare agyAramAM zrI zreyAMsanAtha tIrthakara thayA. siMhapurI nagarIne viSe, viSNu rAjA pitA, viSNu devI rANI mAtAnI kukhe janmyA, cerAsI lAkha varSanuM AyuSya, temAM ekavIsa lAkha varasa kuvara paNa rahyA, 42 lAkha varSanuM rAjya pAlyuM, 21 lAkha varSanI pravajya Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 pALI, pravA~ lIdhA pachI cha mahine kaivalyajJAna upajyuM, kaivalyajJAna upajyA pachI ghaNA bhavyU jIvAne saOdha ApI tArI eka hajAra sAdhu saMghAte teo meAkSa padhAryAM. vAnara dvIpamAM vAnaravaMzanI utpatti. zrI zreyAMsanAtha tIrthaMkaranA samayamAM vAnaradvIpamAM vAnaravavaMzanI utpatti thai ke-je vaMzamAM prasiddha vAlI rAjA, sugrIva Ardika vAnaravaMzanA rAjAe thayA che. vAnara eTale vAMdarA-pi-mRTa nahi samajavA. paNa tee sarva kSatrIya vazI rAjAeja hatA, te rAjAe prasa MgavazAt vidyAnA maLe vAnaranuM rUpa dhAraNa karatA. tethI tee vAnaravaMzI rAjA kahevAtA hatA. ( zAkha jaina rAmAyaNu. ) zrI zreyAMsanAtha tIrthaMkaranA samayamAMja A avasasapaNi kAlamAM prathama tripRSTa nAme pahelA vAsudeva, acala nAme baladeva, tathA adhagrIva nAme prati vAsudeva thayA che. agyAramA zrI zreyAMsanAtha prabhu meAkSa padhAryAM pachI, 54 sAgarane AMtare bAramA zrI vAsupujya tIrthaMkara thayA-ca'pApurI nagarIne viSe, vAsupUjya rAjA pitA, jayAdevI rANI mAtAnI kukhe janmyA, maheAMtera lAkha varasanuM AyuSya, temAM aDhAra lAkha varasa kuMvarapaNe rahyA, ceApana lAkha varasanI pravA~ pALI, pravA~ lIdhA pachI eka mahine kaivalyajJAna upajyA pachI mahi moMDalamAM vicarI ghaNA bhavya jIvAne tArI se sAdhu saMghAte teo meAkSa padhAryA. bAramA zrI vAsupUjya tIrthaMkaranA samayamAM--bIjA dvidhRSTa nAme vAsudeva, vijaya nAme khaLadeva, tathA tAraka nAme prati vAsudeva thayA che. ( zAkha triSaSTI zalAkA purUSa caritranI ) bAramA vAsupUjya tIrthaMkara mekSa padhAryAM khAda, trIsa sAgarane AMtare teramA zrI vimalanAtha tIrthaMkara thayA. kapIlapura nagarane viSe, kRtavarmAM rAjA pitA, sAmA devI rANI mAtAnI kukhe janmyA, sATha lAkha varasanuM AyuSya, temAM 15 lAkha varSa kuMvarapaNe rahyA, 30 lAkha varSanuM rAjya pALyu, 15 lAkha varasanI pravA~ pALI, pravacce lIdhA pachI e mahine vahyajJAna upajyuM, kaivalyajJAna upajyA pachI ghaNA bhavya jIveAne sodha ApI tArI chase sAdhu saMghAte te nirvANumeAkSa padhAryA. zrI vimalanAtha tIrthaMkaranA samayamAM trIjA svayaMbhU nAme vAsudeva, bhadra nAme khaladeva trikhaDAdhipati thayA, tathA maka nAme prati vAsudeva thayA hatA. teramA zrI vimalanAtha tIrthaMkara meAkSa padhAryAM pachI nava sAgarane AMtare Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 caudamA zrI anaMtanAtha tIrthakara thayA. ayodhyA nagarIne viSe, saMghasena rAjA pitA, sujazA devI rANI mAtAnI kuMkhe jamyA, 30 lAkha varSanuM AyuSya, temAM sADAsAta lAkha varSa kuMvara paNe rahyA, paMdara lAkha varSanuM rAjya pALyuM, sADAsAta lAkha varSanI pravajya pALI, pravaryA lIdhA pachI traNa mahine kevalyajJAna upavuM, kaivalyajJAna upayA pachI ghaNuM bhavya jIvone sabodha ApI, tArI sAtaseM sAdhu saMghAte svAmI nirvANa-kSa padhAryA. zrI anaMtanAtha tIrthaMkaranA samayamAM madhu nAme prati vAsudeva trikhaMDAdhipati thayA hatA, tathA purUSotama nAme vAsudeva ane suprabha nAme baladeva thayA, teo prati vAsudevane parAjaya karI trikhaMDAdhipati thayA hatA. caudamA anaMtanAtha tIrthakara mA padhAryA pachI, cAra sAgarane AMtare paMdaramAM zrI dharmanAtha tIrthakara thayA. ratnapurI nagarIne viSe, bhAnu rAjA pitA, sutratAdevI rANI mAtAnI kuMkhe jamyA. daza lAkha varasanuM AyuSya, temAM aDhI lAkha varasa kuMvarapaNe rahA, sADAcha lAkha varSanuM rAjya pAlyuM, eka lAkha varSanI pravajya pALI, pravajya lIdhA pachI be mahine kevalyajJAna upajayuM, kaivalyajJAna upajyA pachI ghaNA bhavya jIvone sadha ApI, tArI ATha sAdhu saMghAte svAmI nirvANa mekSa padhAryA. paMdaramAM zrI dharmanAtha tIrthakara thayA. temanA samayamAM nizuMbha nAme prativAsudeva trikhaMDAdhipati thayA hatA, teno parAjaya karI rAjya lenAra purUSasiMha nAme vAsudeva ane sudarzana nAme baladeva thayA hatA. uparAMta zrI dharmanAtha prabhunA samayamAM, maghavA nAme cakravatI chakhaMDAdhipati thayA hatA. tathA sanaMtakumAra nAme cothA cakravata paNa thayA hatA. paMdaramA zrI dharmanAtha tIrthakara mokSa padhAryA pachI traNa rAgara temAM paNa palyane uNe AMtare selamAM zrI zAntinAtha tIrthakara thayA. hastinApura nagarane viSe vizvasena rAjA pitA, acirA devIrANI mAtAnI kuMkhe jamyA, temanA janma pahelAM te dezamAM mArI (marakI)ne ghaNe upadrava hatuM; parantu temane janma thayA pachI te upadrava zAnta thavAthI temanuM guNa niSpanna zAntinAtha nAma pADayuM hatuM. teozrInuM eka lAkha varasanuM AyuSya, temAM pa lAkha varSa kuMvarapaNe rahyA, pa lAkha varasanuM rAjya pATuM, te samaye AyuddhazAlAmAM cakaratna utpanna thavAthI cha khaMDa sAdhyA, pA lAkha varSanI cakavatInI padavI bhogavI. pA lAkha varasanI pravajya pALI, pravaryA lIdhA pachI eka mahine kaivalya jJAna upajayuM, kevalya jJAna upajyA pachI ghaNA bhavya jIvone saddha ApI tArI navase sAdhu saMghAte svAmI nirvANu-sekSa padhAryA. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 seAlamA zrI zAntinAtha tIrthaMkara meAkSa padhAryAM pachI ardha palyane AMtare sataramA zrIkuMthunAtha tIrthaMkara thayA. gajapura nagarane viSe, surarAjA pitA, surAdevI rANI mAtAnI kukhe janmyA. paMcANuM hajAra varasanuM AyuSya, temAM pANIcAvIsa hajAra varSa kuMvarapaNe rahyA, pANI cAvIsa hajAra varasanuM rAjya pALyu, cakraratna utpanna thavAthI cha khaMDa sAdhI pANIcAvIsa hajAra varSanI cakravartInI padavI bhAgavI, pANIcAvIsa hajAra varSoMnI pravarto pALI, pravaryA lIdhA pachI seALa mahine kaivalya jJAna upajyuM, kaivalyajJAna upajyA pachI ghaNA bhanya jIvAne sAdha ApI, tArI eka hajAra sAdhu sadhAte teo nirvANu-meAkSa padhAryAM. thayA, sataramA zrI kuMthunAtha tIrthaMkara meAkSa padhAryAM pachI, pA palya mAMhethI eka kroDa ne eka hajAra varSane Ne AMtare aDhAramA zrI aranAtha tIrthaMkara nAgapurI nagarIne viSe, sudRna rApitA, devakI devI rANI mAtAnI kukhe janmyA. ceArAsI hajAra varSanuM AyuSya, temAM 21 hajAra varSa kuMvarapaNe rahyA, 21 hajAra varSanuM rAjya pALyuM, cakraratna utpanna thavAthI cha khaMDa sAdhI 21 hajAra varSa sudhI cakravartInI padavI leAgavI, 21 hajAra varSanI pravA~ pALI, pravajyoM lIdhA pachI traNa varSe kaivalyajJAna upajyuM, kaivalyajJAna upajyA pachI ghaNA bhavya haveAne sadbadha ApI, tArI eka hajAra sAdhu sadhAte teA mAkSa padhAryAM. zrI aranAtha tIrthaMkara meAkSa padhAryAM pachI teozrInu zAsana pravartatuM hatuM, te samaye bhrama nAme cakravartI thayA hatA, te leAbhanA uce sAtameA khaDa sAdhavA jatAM darIyAmAM DUbI gayA ane marIne sAtamI na gayeA hate. teja zAsanamAM-- khalI '' nAme prativAsudeva " puMDarIka " nAme vAsudeva ne " AnaMda " nAme khaladeva thayA hatA. kr ,, tyArapachI paNa temanA ja zAsanamAM. prahvAda " nAme prativAsudeva, << datta " nAme vAsudeva ne "naMdana " nAme khaladeva thayA hatA. 66 aDhAramA zrI aranAtha tIrthaMkara meAkSa padhAryAM pachI eka phroDa ne eka hajAra varasane AMtare egaNIsamA zrI mallInAtha tIrthaMkara thayA. mithilA nagarIne viSe, ku'bharAjA pitA, prabhAvatI devI rANI mAtAnI kukhe janmyA. paMcAvana hajAra varasanuM AyuSya, temAM se| varasa sudhI kuMvarIpaNe rahyA, khAkI se| varSa uDDA paMcAvana hajAra varSanI pravo pALI pravo lIdhA pachI bIje ja hAre kaivalyajJAna upajyuM, kaivalyajJAna upajyA pachI ghaNA bhavya vAne sodha ApI tAryAM ane 500 sAdhu tathA 500 sAdhvIe saghAte teo nirvANa-meAkSa padhAryAM. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI malInAthano pAchalo bhava "mahAbaLa" rAjAno hato. temAM temaNe dIkSita thayA pachI mAtra kapaTathI eka upavAsa vadhAre karI mitra sAdhuone ThagyA hatA; A dhArmika kapaTane pariNAme temane strI jAtimAM janma levo paDayo hatA. tIrthakara koI kALe paNa strI rUpe janmatA nathI. jenA ItihAsamAM A eka AcheruM (Azcarya) kahevAya che. ogaNIsamA mallInAtha tIrthakara mekSe gayA pachI cepana lAkha varasane AMtare vIsamA zrI munisuvrata tIrthakara thayA. rAjagRhI nagarIne viSe, sumitra rAjA pitA, paddamAvatI devI rANuM mAtAnI kuMkhe jamyA. 30 hajAra varSanuM AyuSya, temAM sADA sAta hajAra varSa kuMvarapaNe rahyA, paMdara hajAra varasanuM rAjya pALyuM, sADA sAta hajAra varSanI pravajya pALI, pravaryA lIdhA pachI 11 mahine kevalyajJAna upajayuM, kevalyajJAna upajyA pachI ghaNA bhavya jIvone sadadha ApI, tArI eka hajAra sAdhu saMghAte teo-mekSa padhAryA. vIsamA munisuvrata svAmInA samayamAM padma" nAme cakravatI, lakSmaNa nAme vAsudeva, rAmacaMdrajI nAme baladeva tathA rAvaNa nAme prati vAsudeva thayA hatA. laMkAnA rAjA rAvaNe dazaratha rAjAnA putra zrI rAmacaMdrajInA dharmapatnI sItAnuM haraNa karavAthI, teo vacce mahAn yuddha thayuM hatuM, ane temAM chevaTe rAvaNane parAjaya thaye hate. - vIsamA zrI munisuvrata tIrthakara mekSe gayA pachI cha lAkha varasane AMtare ekavIsamA zrI neminAtha tIrthakara thayA. mathurA nagarIne viSe, vijayarAjA pitA, vipulAdevI rANI mAtAnI kuMkhe jamyA. daza hajAra varSanuM AyuSya, temAM aDhI hajAra varSa kuMvarapaNe rahyA, sADA cha hajAra varSanuM rAjya pALyuM, eka hajAra varSanI pravaryA pALI. pravaryA lIdhA pachI nava mahine kevalyajJAna uparyuM, kaivalyajJAna upajyA pachI ghaNA bhavya jIne sadadha ApI, tArI eka hajAra sAdhu saMghAte teo nirvANu-mokSa padhAryA. zrI naminAtha tIrthakaranA samayamAM " hariNa" ane "jaya" nAme eka pachI eka ema be cakravatI thayA hatA. ekavIsamA zrI naminAtha tIrthakara mAla padhAryA pachI pAMca lAkha varasane AMtare bAvIsamA zrI nemanAtha (ariSTanemI) tIrthaMkara thayA. sorapura nagarane viSe, samudravijaya rAjA pitA, zIvAdevI rANI mAtAnI kuMkhe jamyA. teozrInuM AyuSya eka hajAra varasanuM hatuM, temAM 300 varSa kuMvarapaNe rahyA, sAtaso varSanI pravaryA pALI, pravaryA lIdhA pachI cepana dIvase kevalyajJAna thayuM Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalyajJAna thayA pachI ghaNA bhavya ane tArI pAMcaseM chatrIza sAdhu saMghAte revatagiri (giranAra) parvata upara jaI saMthAro karI teo nirvANu-mekSa padhAryA. yaduvaMzanI utpatti ane kRSNacaritra. vIsamA zrI munisuvrata tIrthaMkaranA samayamAM "yahu" nAme rAjA thayo. tyAM sudhI te vaMza " harivaMza" tarIke oLakhAto hato. paraMtu yadurAjAe te nAma pheravIne yaduvaMza (jAdavavaMza) rAkhyuM. tyArathI te " jAdava" kahevAyA. te yadurAjAne be putra hatA. 1 sUra ane 2 vIra. temAM sUra rAjAe saurIpura vasAvyuM ane vIra rAjAe mathurA vasAvyuM. sUra rAjAne aMdhaka viSNu nAme putra che. te aMdhaka viSNune daza putro hatA. tenA nAma. 1 samudravijaya, 2 aAla, 3 stumita, 4 acala, 5 sAgara, 6 dharaNa, 7 pura7, 8 abhicaMdra, 9 jayaMta, ane 10 vasudeva. pahelA samudra vijayane "nemanAtha" nAme putra ane chellA vasudevane zrIkRSNa, baLabhadra Adi aneka putra thayA hatA. bIjI zAkhA sevIrA-tene putra bhejakavinu ane bhejakaviSNunA be putra 1 ugrasena, 2 devakasena. ugrasenanA be putra. 1 kaMsa, 2 evaMtakumAra (ati mukta) tathA be putrIo 1 satyabhAmA ane 2 rAjematI. bIjA devakasena rAjAne devakIjI nAme putrI hatI. tenuM lagna vasudeva rAjA sAthe karavAmAM AvyuM hatuM. lagna thayA pachI teonI jAna mathurA thaIne saurIpura jatI hatI, te vakhate kaMsa rAjAe te jAna potAne tyAM rokI hatI. te daramyAna eka prasaMge "devakIjI" ane kaMsanI rANI "jIvayazA" e baMne gokhamAM besI vinoda vArtAlApa karI rahyA hatA tevAmAM rAjamArga parathI evaMtamuni (jemaNe dIkSA lIdhI hatI) pasAra thatA hatA temanA para "jIvayazA"nI daSTi jatAM teNe muninI mazkarI karI. munithI A sahana na thayuM, eTale temaNe nimitta-labdhino upayoga karI "jIvayazA ane kahyuM ke -devakIjIne sAtame garbha jyAre tArA pati ane piyarIAne nAza kare tyAre mane saMbhAraje. basa. ATaluM kahI yuni tyAMthI cAlyA gayA. A vAta jIvayazAe khAnagI rIte potAnA pati kaMsane kahI ane kaI rIte devakIjIne garbha prasava pitAne tyAM ja thAya, e prabaMdha karavAnuM teNe kaMsane kahyuM. AthI kaMse vasudevane bheLavI devakIjIne prasava pitAne tyAM thAya evuM vacana mAgI lIdhuM. A prapaMcanI vAta Thera Thera prasarI gaI, tethI kaMse "vasudeva ane devakI "ne pitAnA rAjyamAM najarakeda rAkhyA, tyAM anukrame devakIjIne cha putra janmyA; hariNagamelI deve te e putrane vidyAnA baLe upADI bhIlapura mUkyA, ane tyAMthI mRtaka bALaka lAvI Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devakIjI pAse mUkyA. A bALakone kase zIlA sAthe paTakI pheMkI dIdhA. vasudeva ane devakIjIne ghaNuM duHkha thayuM. paNa upAya na hato. eka divasanI madhyarAtrIe devakIjIe sAta svanA dIThA; tethI AnaMda pAmI teNe mana sAthe nizcaya karyo ke kaI mahAna jIva potAnA udaramAM AvI utpanna thayo che. A vAta teNe vasudevane kahI ane te sAthe AjIjI pUrvaka mAgI lIdhuM ke keIpaNa rIte A bALakanuM rakSaNa thavuM ja joIe. yathAsamaye bALaka (kRSNa) avataratAM vasudeva kaMsanA bhayathI gupta rIte te putrane zekulamAM laI gayA ane naMda nAmanA govALIyAne ghera tenI strI jasedAne ucheravA mATe seMco. kRSNakumAra dinapratidina tyAM vRddhi pAmavA lAgyA. tene astra, zara, vidyAdi kaLA zIkhavavA mATe baLabhadrajI brAhmaNanA veze tyAM AvyA ane zrI kRNune sarva vidyAmAM pAraMgata banAvyA. anukrame ummaramAM vRddhi pAmatAM zrI kRSNa seLabhe varSe ariSTa baLadAdi ceSThamalane vadha karyo, ane kALInAgane nA. (vaza ka) e rIte nAnI vayamAM temaNe mahAna parAkrama batAvyuM. chevaTe jyAre temane potAnI kharI sthitinuM bhAna thayuM tyAre teo ekadama krodhAyamAna thaI gayA ane potAnA cha cha baMdhune mAranAra ane potAnA mAtApitAne duHkha ApanAra mAmA kaMsanuM vera levAno nizcaya karyo. tyAMthI te mathurAmAM AvyA ane kaMsane vadha karI ugrasena rAjAne piMjarAmAMthI kADhI gAdI para besADayA. pachI satyabhAmAne paraNI teo saurIpura AvyA. pazcAt kaMsanI strI jIvayazA rotI rotI rAjagRhIe trikhaMDAdhipati (prati vAsudeva ) potAnA pitA jarAsaMgha pAse AvI ane kaMsanA vadhanI vAta karI. tarataja jarAsaMghe krodhAyamAna thaI zrIkRSNa ane baLabhadrane pakaDI lAvavA mATe potAnA putra kAlIkumArane lazkara laI ma . samudravijaya mahArAjA tathA vasudevajI vagere sarva jAda saurIpura AvyA. paraMtu te vakhate aSTAMga nimittanA jANanAra eka nimittiyAe kahyuM ke -he rAjana, A bhUmi Apane mATe du:kha kartA che mATe ahiMthI dakSiNa dizA tarapha cAlyA jAva. ane jyAM satyabhAmAne putrane prasava thAya tyAM ja paDAva nAkhaje. nimittiyAnuM A vAkaya sAMbhaLI sarva jAda tyAMthI ravAnA thayA ane TheTha gIranAra parvatanI taLeTImAM AvyA, tyAM satyabhAmAne putrane prasava thayo. tenI vadhAI maLatAM teoe tyAM ja rahevAno nizcaya karyo, paraMtu vagaDAmAM kema rahevAya? tethI tyAM gAma vasAvavAnI jarUra che, ema dhArI rAjyano sarva bhAra Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkRSNane se. zrI kRSNa lavaNa samudranA devanuM ArAdhana karavA mATe ekAntamAM jaI aThama pauSadha tapa karyuM. A tapanA prabhAve trIjA divasanI madhyarAtrie te deva Avyo ane zrI kRSNa mahArAjAnI IcchAnusAra zramaNa devanA Adeza bAra yojana lAMbI ane navA jana pahoLI evI dvArikA nagarI vasAvI dIdhI. tethI sarva jAdavo te nagarImAM rahevA lAgyA. yaduvaMzanA zrIkRSNa mahArAjA dvArikA nagarInuM rAjya kare che, e vAtanI jarAsaMghane khabara paDavAthI te lazkara laI dvArikA para caDI AvyuM. zrIkRSNane paNa khabara paDavAthI vizALa sainya laI laDavA mATe te sAme gaye baMne lazkaro bheTayA ane mahAna yuddha thayuM. A yuddhamAM jarAsaMghane parAjaya thayo ane te maraNa pAmyuM. tenA traNe khaMDe zrIkRSNane svAdhIna thayA ane tyArathI te vAsudeva tarIke oLakhAyA. zrIkRSNanA bhAI ane samudra vijayanA putra zrI neminAtha bALa brahmacArI hatA te mahAbaliSTa hatA. ekavAra te potAnA keTalAka sebatI sAthe ramatA ramatA zrI kRSNanI AyuddhazALAmAM jaI caDayA. tyAM vAsudevane (zrIkRSNa ) paMcajanya zaMkha paDayo hato te zaMkha zrI neminAthe vagADaye tene nAda sAMbhaLIne rAjasabhAmAM beThelA kRSNa vAsudeva cakita thaI gayA ane vicAravA lAgyA - aho !! koI bIje vAsudeva utpanna thaye ke zuM ? A mAro zaMkha vAsudeva sivAya bIjA koIthI vagADI zakAya tema nathI. to A zaMkha vagADanAra koNa! te ja vakhate tapAsa karAvatAM temane mAlama paDayuM ke zrI nemakumAre te zaMkha vagADe che. AthI zrI kRSNane zaMkA uddabhavI ke kharekhara, A nemakumAra mArAthI vadhAre baLavAna che, mATe rakhene te mAruM rAjya laI le; mATe tenuM baLa kaI rIte ghaTADavuM joIe, ane te baLa ghaTADavAno mAtra ekaja upAya che ane te e, ke tene koI kanyA sAthe paraNAvuM. ema manamAM nizcaya karI nema mAranI IcchA nahi chatAM, ugrasena rAjAnI putrI zrI rAjematI sAthe temane vivAha nakkI karyo. mAtApitAnI AjJAne Adhina thaI nemakumAra rathamAM besI yAdanA parivAra sahita paraNavA cAlyA. tyAM ugrasena rAjAnA maMdira (junAgaDhamAM hAla uparakeTa che te sthaLa) pAse pahoMcatA eka makAnamAM hariNa, rejha, bakarAM, pADA, vagere pazuo ane asaMkhya pakSIo vadha karavA mATe pUrelAM hatAM, jemane karUNu pokAra (kaMda) zrI neminAthe sAMbhaLyo; AthI temanuM dayALu hadaya duHkhathI kaMpI uThayuM. tarata ja temanA mukhamAMthI nIcenA zabdo nIkaLI pahayA:ahAhA ! huM eka paraNIza tyAre A bicArA asaMkhya avA prANIone vadha thaze! are, dhikkAra che mArA te paraNetarane ! ekanA kSaNika sukhane mATe asaMkhya jInI hatyA mane svIkArya nathI, mahAre A lagna Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nahi joIe, ema vicArI tyAM ja temaNe lagna karavAno vicAra mAMDI vALyo. ane ratha hAMkanAra sArathIne kahI dIdhuM"mAre paraNavuM nathI, mATe ratha pAcho vALa." ratha pAcho pharyo, zrI nemakumAra ghera AvyA. varasIdAna devuM zarU karyuM ane samaya thatA zrAvaNa zudi paMcamIne divase gIranAra parvata para jaI sesAvanamAM temaNe dIkSA lIdhI; tapa saMyamanuM ArAdhana karI kaivalyajJAna prApta karyuM. ane aneka bhavya ane saddharmane upadeza ApI teo moho gayA. pAMDenuM varNana temanA ja samayamAM hastinApura (dilhI)mAM yudhiSThira, bhIma, arjuna, nikula ane sahadeva nAme pAMca pAMDavo rAjya karatA hatA. te pAMce bhAIone draupadI nAme rANI hatI. te pAMDavonA duryodhanAdi kora pitrAIbhAIo hatA. pAMDavomAM yudhiSThirane jugAra ramavAnI kAMIka Teva paDelI hatI, tene lAbha laIne duryodhana temanI sAthe jugAra rame, temAM pAMDavo pitAnuM AkhuM rAjya hArI gayA; eTaluM ja nahi paNa te jugAramAM draupadIne paNa teo gumAvI beThA, jethI zarata mujaba pAMDavo bAra varSa sudhI vanavAsa rahyA. chevaTe koro sAthe temane kurakSetra (pANIpatanA medAna )mAM meTuM yuddha karavuM paDyuM temAM kaurane parAjaya thayo. A yuddhamAM zrI kRSNa vAsudeve arjunanA sArathI thaIne pAMDane madada karI hatI. pAMDavoe ghaNA varSo sudhI hastinApuranuM rAjya karyuM ane chevaTe temaNe dIkSA aMgIkAra karI. ane mA khamaNune AMtare mA khamaNa Adi ugra tapazcaryA karatAM zatruMjaya parvata para be mAsane saMthAra karI teo sarva kamathI mukta banI mekSa pahoMcyA. zrI kRSNa ane pAMca pAMDene thayA Aje 86456 varSa thayA kahevAya che. bAvIsamA tIrthaMkara zrI neminAtha prabhu ane tevIsamA tIrthakara zrI pArzvanAtha prabhunI vaccenA kALamAM kapilapura nagarane viSe brAdatta nAme bArame cakravatI thaye hato. te mahA pApI hovAthI maraNa pAmI sAtamI nake gaye che. bAvIsamA zrI neminAtha tIrthakara mokSa padhAryA pachI, piNI rAzI hajAra varSane AMtare tevIzamAM zrI pArzvanAtha tIrthakara thayA, vaNArasI (kAzI) nagarIne viSe, azvasena rAjA pitA, vAmadevI rANI mAtAnI kuMkhe jamyA. so varSanuM AyuSya temAM trIza varSa kuMvarapaNe rahyA hatA. te samaye - zrI pArzvakumArane pUrvabhavane vairI kamaTha nAmano tApasa pharato pharate vaNArasI nagarImAM AvyA. ane gaMgAnadInA kinArA upara paMcAgnitApa tapavA lAgyo, te tApasanA aghera tapanI gAmamAM khUba prazaMsA thavA lAgI. te kamaTha tApasanI prazaMsA vAmAdevInA sAMbhaLavAmAM AvI, tethI pite bAlarAgI hovAthI Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 kamaThane vaMdana karavA javAnI IcchA thaI te vAta pAkumAre jANe, tethI temaNe pitAnI mAtA pAse AvI vaMdana karI kahyuM ke mAtAjI cAle, huM tamArI IcchA pUrNa karuM. putrane vinaya guNa dekhI vAmAdevI atyaMta khuzI thaI, ane tApasane vaMdana karavA javA mATe taiyAra thaI. baMne jaNe hAthI para besI gaMgA kinAre jyAM kamaTha tApasa tapa karato hato, tyAM AvyAM. vAmAdevI kamaTha tApasane dekhI vAraMvAra namana karavA lAgI. parantu pArzvakumAra te ubhA ja rahyA. AthI kAMThe kahyuM ke kumAra ! kema vaMdana karatA nathI ? tyAre kumAre kahyuM ke ajJAna tapa tapanArane vaMdana karavAthI zuM lAbha thAya ! kemake tame to ajJAna tapa tape che. A sAMbhaLI kamaThe kahyuM AvuM aghera tapa huM karU chuM chatAM tame tene ajJAna tapa kema kaDo che ? pAzvakumAre kahyuM ke-he kamaTha! jyAM sudhI jIvAjIvanuM jANapaNuM nathI, tyAM sudhI dayA kevI rIte pALI zakAya ? mATe he kamaTha ! tArAmAM bilakula dayA che ja nahI. je ! A lAkaDAmAM nAga ane nAgaNI baLI rahyAM che ! te sivAya anya jhINA traza cho te asaMkhya che ane sthAvara jIvonI te saMkhyA ja nathI. te evA dayAhINuM tApasane vaMdana kema karAya ? tyAre kamaTha krodhathI lAlacoLa thaI bolI uThaye nAga kayAM baLe che, te mane batAva. A sAMbhaLI tarata ja pArzvakumAre te agnimAMthI eka moTuM baLatuM lAkaDuM bahAra kheMcI kADhayuM ane tene phADatAM temAMthI ardha baLatAM ane duHkhathI taraphaDatAM nAganAgaNI bahAra nIkaLI AvyA. A dakhya I vAmAdevI tathA tyAM AvelA seMkaDo lekanAM hadaye kaMpI uThayA ane sau koI tApasane dhikkAravA lAgyA. te ja samaye pAkumAre nIce besI nAga nAgaNanA karNamAM navakAra maMtra saMbhaLAvya, nAge te maMtra sadbhAva pUrvaka sAMbhaLe, jenA prabhAve a5 kALamAM te maraNa pAmIne dharaNendra nAme deva thayo. vAmAdevI ane pArzva kumAra ghera AvyA, pArzvakumAre saMsAra tyAga karavAno nizcaya karyo. vaSIdAna ApavuM zarU karyuM. samaya thatAM dIkSA laI cAlI nIkaLyA ane pRthvI para paryaTana karavA lAgyA. ekadA samaye ugra tapa karavA mATe jaLavinAnI eka mahAna nadInA madhya bhAge teo dhyAna dharI aDaga Asane sthira ubhA rahyA. A tarapha kamaTha tApase apamAna pAmavAthI krodhAvezamAM AvI annajaLane tyAga karyo. pariNAme asamAdhipaNe te maraNa pAmIne meghamALA nAmano deva thaye. tyAM vilaMga jJAnanA ge upaga mUkIne jotAM teNe pArtha munine nadInA madhya bhAge dhyAnastha ubhelA joyA. tarataja pUrvanuM vara vALavAnI tenAmAM dubuddhi jAgI. eTale teNe muzaLadhAra varasAda varasAvavA mAMDe. sarva sthaLe pANI pANI thaI rahyuM. nadImAM pANIno pravAha dhodhabaMdha vahevA lAgyo ane te Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 pANI pAzvamuninA nAsikAgra sudhI pahoMcyuM. A vakhate dharaNendra devanuM Asana calita thayuM. tarata ja teNe (pUrvabhavanA nAga) avadhi jJAnanA upayogathI jANyuM ke potAnA mahAna upakArI pArzvanAtha prabhu para asahyA saMkaTa AvI paDayuM che. mAre temane A parisahathI ugArI aNa adA karavuM joIe. ema vicArI te deva zI gatie tyAM Avyo ane nAganuM svarUpa dhAraNa karI, pAzva prabhunA paga taLe besI prabhune addhara (uMcA) laI lIdhA. ane prabhunA mAthA para hajAra pheNanuM chatra dharI dIdhuM. traNa traNa divasa thayA, chatAM varasAda aTaka nahi; eTale dharaNendra upayoga mUkIne joyuM to tene jaNAyuM ke A parisaha ApanAra kamaTha sUra che. AthI dharaNendra deve teja vakhate kamaThasUrane bAMdhIne pArzvanAtha samakSa lAvyo ane upadeza ApatA kahyuM -are mUrkha ! pArzvanAtha to sAkSAt kSamAnI mUrti che, temane tArA pratye leza paNa dveSa nathI. te nAha tuM dveSa karIne zA mATe karmabaMdhana vaDe tArA AtmAnuM bagADe che? mATe samaja. kamaThe pitAnI bhUla kabula karI ane pArzvanAtha prabhune vAraMvAra vaMdana karI kSamA mAgI. devo potapotAne sthAne gayA. pArzvanAtha prabhu trIsa varSa saMsAramAM rahyA. 70 varSanI pravaryA pALI, pravaryA lIdhA pachI 84 divase temane kaivalyajJAna thayuM. kevalyajJAna thayA pachI ghaNuM bhavya jIne sabadha ApI, tArIne so varSanuM ekaMdara AyuSya bhogavI eka hajAra sAdhu saMghAte teo mokSa padhAryA. pArzvanAtha prabhunA samaya paratve zrI. mA. da. dezAI pitAnA " jaina sAhityano saMkSipta itihAsa" nAmaka pustakamAM lakhe che ke --zrI RSabhadeva pachInA vIsa tIrthakaro paNa ghaNuM prAcIna kALamAM thaI gayA che. pachI bAvIsamAM zrI nemanAtha te kRSNanA paitRka bhAI saurASTranA gIranAra parvata para siddhi pAmyA. trevIsamA tIrthakara zrI pArzvanAtha te azvasena rAjAnA putra temaNe 70 varSa sudhI jainadharmano upadeza karyo. emane samaya vi. sa. pUrve 820 thI 720 (I. sa. pUrve 876 thI 776) eTale ke teozrI mahAvIra svAmInA nirvANa pahelAM 250 varSe siddha thayA. trevIsamA zrI pArzvanAtha tIrthaMkara mokSa pahoMcyA pachI, 250 varSane AMtare cAvIsamA zrI mahAvIra svAmI tIrthakara thayA. eTale cothA ArAnA paMcotera varSane sADA ATha mahinA bAkI rahyA te samaye dazamA prANuta nAmanA devalekamAM pottara nAmanuM vimAna che, temAMthI AvI A jaMbudvIpanA dakSiNaddha bharatanA madhya khaMDamAM kSatrIya kuMDagrAmane viSe siddhArtha rAjA pitA, trizalA devIrANI mAtAnI kukSi zrI mahAvIra svAmI jagyA. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu mahAvIranA pitA zrI siddhArtha rAjA ane temanI rAjadhAnI kSatriyakuMDagrAma, e viSe vadhu paricaya ApatAM zrI dhI. Te. zAha "vizvavaMdya prabhu mahAvIra" nAmaka pustikAmAM lakhatAM jaNAve che ke: AjathI aDhI hajAra varSa pahelAM AryAvartamAM magadha ane videhanAM rAjya bahu balavAna hatAM. magadhanI rAjadhAnInuM zahera rAjagRhI hatuM jyAre videha dezanI rAjadhAnInuM zahera vaizAlI hatuM. baMne zaherA kalAkozalya ane samRddhithI bharapura hatAM. paraMtu baMne rAjyanI paddhatimAM phera hato. rAjagRhI ekaja rAjAnI sattAmAM hatuM, jyAre vaizAlI licchavI jatinA gaNataMtranI sattAmAM hatuM. tenA judAM judAM paragaNuo para judA judA cuMTAyelA rAjAo zAsana karatA ane te badhAmAM vaizAlina adhinAyaka mukhya gaNAtuM. A samaye rAjA ceTaka vaizAlina adhinAyaka hatA. vaibhavabharI vaizAli nagarInI pAse keTalAMka parAM hatAM. jemAM kuMDagrAma ane kSatriyakuMDa prasiddha hatAM. hAlanA pATaNa zaherathI uttara dizAmAM 27 mAIla dUra AveluM "basAra " nAmanuM gAma e prAcIna kSatriyakuMDanuM vaMcAvazeSa che. A kSatriyakuMDa gAma para licchavI jAtinA jJAtRvaMzanA siddhArtha nAme eka kSatriya rAjAnuM Adhipatya hatuM. rAjA siddhArthanI hakumata nAnA bhAgamAM hatI, tathApi emanI zUravIratA, audArya AdiguNethI anya rAjAomAM emano mAna maratabo ghaNuM ja uMco hato. ane tethI ja vaizAli pati ceTaka rAjAe pitAnI bahena trizalA devIne (ahI teoe bahena lakhI che te samajaphera che paNa bahena nahi paNa putrI samajavI.) emanI sAthe paraNAvI hatI. ceTaka putrI trizalA devI ati guNavAna tathA rUpavAna hatI. ane videhadinnA, tathA priyaMkA (priyakAriNuM) evAM bIjAM nAmathI paNa oLakhAtI hatI. A rAjA rANI baMne prAcIna kALathI cAlyA AvatA nigraMtha dharma (jaina dharma)nA upAsaka hatA. ane zrI pArzvanAthanA zrAvaka tarIke oLakhAtA hatA. kIvardhamAna (mahAvIra) kuMvaranI janma kuMDalI. garbhakALanA savAnava mArA vyatIta thayA pachI I. sa. pUrve 599 vikama saMvata 542 varSa ( 10 ke ma X 8 pahelAM vasaMta RtunI eka raLIyAmaNI rAtrie, caiitra sudI tradazIne maMgalavAre uttarA phAlganI ( 7 sa, nakSatranA prathama caraNamAM caMdra AvatA zrI trisalA devIe eka putrane janma Ape, teja vizva vaMdya prabhu mahAvIra. janama thayA pachI keme krame vRddhi pAmatAM vana vaya prApta thaye teo eka rAjAnI "zerA" Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 nAmanI kanyA sAthe paraNyA hatA. saMsAra sukha bhAgavatAM temane eka putrI thaI hatI. chevaTe bheAgAvalI kA~ya pUrNa thaye, ane mAtA, pitA svage sIdhAvyA pachI 30 varSa gruhasthAzramamAM rahI zrI mahAvIra dIkSA levA taiyAra thayA. ** pUjaya zrI hUkamIcaMdajI mahArAjanI saMpradAyanA prasiddha vaktA zrI cAthamalajI mahArAja kRta bhagavAna mahAvIrakA Adarza jIvana " nAmanA pustakamAM bhagavAna mahAvIranI mAtAnuM tathA bhagavAna mahAvIranuM vaMza vRkSa nIce pramANe ApyuM che:-- bhagavAna mahAvIrakI mAtAkA vaza-vRkSa videha dezanA rAjA. ceTaka ('pati ) ( vAziSTageAtra ) trizalAdevI ( videhadinA cA priyakAriNI ) vaDIlaputrI ( vAziSTagetra ) ( vAziSTage tra ) subhadrA ( patnI ) celaNA kuNika---- ajAtazatru) unni ( udbhAi ) neTa:--A sivAya ceTaka rAjAne bIjI pAMca putrIe hatI. temAM cArane judA judA rAjAe sAthe paraNAvI hatI. tenA adhikAra siddhAMtathI joi leze, ane eka sujyeSThA paraNI na hatI. teNe kuMvArAja dIkSA grahaNu karI hatI ema graMthakAra kahe che, ( pati ) ( mimbIsAra ) zreNika. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra prabhu 30 varSa gRhasthAvAsamAM rahyA hatA, ane aMte saMsAranI asAratA samajI ekAkIpaNe temaNe dIkSA aMgIkAra karelI; dIkSA lIdhA pachI temane, pUrve bAMdhelA kamone bhegavavA khUba pariSaha sahana karavo paDaye hate. chaThThamastapaNAmAM vihAra karatI veLAye saravaNa gAmanA rahIza "gozALo" (zAka) nAmane eka puruSa temane maLyo hato te prabhunI sAthe sAdhuveza paherIne pharate. te bahu ja aTakacAlo, ane ucchakhala hovAthI ke tene anAdara karatA bhagavAna mahAvIra devane anArya jAtinA mulakamAM paribhramaNa karatAM, temaja dharmathI ajJAta pradezamAM vicaratAM loko taraphathI ghaNA saMkaSTo paDatA te sarva saMkaSTo zrI mahAvIra zAnta manathI, dharyapaNe sahana karatA, ane bhogAvaLI kama bhegavI letA. Ama apAra paiya, zAnti, tapazcaryA, udAratA vaDe temaNe potAnuM jIvana calAvyuM hatuM. sADAbAra varSa ne paMdara divasa sudhI temaNe ghora tapazcaryA karI. temAM phakta 349 divasa AhAra karyo, temAM paNa kaI divasa AhAra maLe te pAchuM na maLe; pAchuM maLe to AhAra na maLe. keIvAra AhAranA badale mU ane aNasamaju loko taraphathI prahAra paNa maLe; A sthiti odAsinya bhAve sahana karI udaya AvelAM karmo zithila karatA jatA hatA; prabhue karelI upavAsAdinI tapazcaryAe saghaLI ja cauvihAra tyAganI ja hatI. A rIte kamane kavaMsa karavA kaTIbaddha thayelA prabhu mahAvIrane tapa karatA thakA, terame varSe vaizAka zukala dazamIne divase, jaMbhikAgrAma pAse AvatAM, juvAlikA nAmanI nadIne kinAre, zyAmaka nAmanA kheDUtanA khetaramAM kevalyajJAna utpanna thayuM hatuM. eTale jJAnarUpI cakSuthI traNe lokanA sarva bhAvone temaNe jANyA. te ja samaye cosaTha iMdrAdika sarva deva-devAMganAo AvI prabhunA kevalyajJAnane tyAM mahatsava karyo. prabhue te vakhate sarva devane dharmopadeza Ape; paraMtu te dharmopadeza (dezanA)ne aMte kaIpaNa vRta grahaNa karanAra na malyuM; eTale prabhunI prathama dezanA khAlI gaI. jene ItihAsamAM A eka AcheruM (Azcarya) thayuM. bIje divase prAtaHkALe prabhu mahAvIra tyAMthI vihAra karIne pAvApurI nagarImAM AvyA. (kaI kahe che ke jabhikA nagarImAM AvyA ) te vakhate somila nAmanA eka brAhmaNe tyAM eka moTo yajJa AraMbhya hatuM. te prasaMge deza videzathI ghaNu brAhmaNe tyAM ekatra thayA hatA. teomAM indrabhUti, agnibhUti, vAyubhUti, vyakta, sudhama, maMDita, mauryaputra, acalabhrAtA, metArya, ane prabhAsa nAme agIyAra brAhmaNe ( sanyAsI-zaMkarAcArya) paNa hatA. jeo Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 vedanA sarva arthana jANanAra mahApaMDita hatA. teonA manamAM evuM abhimAna hatuM ke ame sarvajJa chIe, sarva zAstra pAraMgata chIe, samasta pRthvI para amArA jeTaluM dharmatattva samajavAne koI samartha nathI. ema sarvajJApaNAnA abhimAne yajJanuM sarva kArya teo karAvI rahyA hatA ATaluM chatAM uMDe uMDe vedanA keTalAka padenA arthomAM teone saMzaya rahyo hato, paNa sau sarvajJa paNAnA potapotAnA gumAne ekabIjAne pUchatA nahi. evAmAM te samartha paMDitoe leko dvArA jANyuM ke zrI mahAvIra nAmane eka samartha ane sarvajJa puruSa A nagaramAM AvyuM che, je traNe kALanuM jJAna dharAve che, mahA vidvAna che ane sau koIne saMdeha bhAMge che. prabhu mahAvIranA sAcA sarvajJApaNAnI loko dvArA thatI vAta A agIyAra paMDitothI sahana na thaI; potAnAthI adhika jJAna ane te sarvajJAna (kevaLa jJAna) dharAvanAra ke bIjI vyakti che, e zabdae temanA hRdayamAM IrSyA utpanna karI; AthI teomAMnA eka agresara iMdrabhUtie vicAryuM ke hamaNA ja huM jaIne sarvajJApaNAnuM tenuM mithyAbhimAna utArI nAkhyuM ane tatvavAdamAM tene parAjaya karIne lekamAnasanI draSTie halake pADuM. ema dhArI te IndrabhUti zrI mahAvIra pAse AvyA; tene dUrathI Avato joIne prabhu mahAvIre tene tenA nAmAbhidhAnathI bAlAjo; A sAMbhaLI iMdrabhUti vicAramAM paDaze ke aha! zuM A mahAvIra sarvajJa haze, tene mArA nAmanI zI khabara? paNa punaH teNe vicAryuM ! barAbara che; huM to samasta AryAvarta para suvikhyAta rahyo; eTale mAruM nAma jagajAhera hoI te jANe e svAbhAvika che; Ama paNa tene saMzaya to na TaLe. eTale punaH jJAtaputra zrI mahAvIre kahyuM -he IndrabhUti ! tamArA manamAM vedanA amuka padanA arthomAM saMzaya rahyo che, tene spaSTa artha huM kahuM te sAMbhaLe. ema kahI zrI mahAvIre te padonA artho spaSTa rIte indrabhUtine samajAvyA; indrabhUti Azcarya pAmya ane potAnuM sarvapaNAnuM mAna mUkI, prabhunA caraNamAM DhaLI paDya; eTaluM ja nahi paNa te tyAM ja prabhu pAse dIkSita banI temane ziSya thaye. A khabara bIjA agnibhUti nAmanA paMDite sAMbhaLI; tethI te paNa prabhu pAse Avya; ane zaMkAnuM samAdhAna karI prabhune ziSya banyo. anukrame agyAre paMDite eka pachI eka zrI mahAvIra pAse AvyA, ane potapotAnuM abhimAna tyajI dIkSita thayA; ane zuddha samyakracAritra rUpa dharmanuM ArAdhana karavA lAgyA. prabhue e badhAye vidvAna dIkSAdhArIone jaina siddhAMtanA pAraMgAmI banAvI gaNadhara pada para sthApyA; eTale te agIyAre gaNudhare, ke jemaNe ekalA nahi paNa pitapatAnA ziSya parivAra sAthe dIkSA lIdhI hatI, te te ziSya parivArane Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 sAthe laI, tenA nAyaka banI jainadharmanA vijayaDakA pharakAvatA grAmAnugrAma vicaravA lAgyA. evI rIte kaivalyajJAna pAmyA pachI prabhu mahAvIre lagabhaga trIsa varSa sudhI pRthvIpara vicarI, aneka bhavya jIveAnA uddhAra karyo. , A viSayanI puSTi mATe zrImad buddhisAgarajI peAtAnA ' jainadharmanI prAcIna ane arvAcIna sthiti " nAmaka pustakamAM lakhe che ke:~ jainadharmanA itihAsane nahi jANanAra mIsIsa esanTa ' jainadharmane hindu dharmanI prAcIna zAkhA tarIke kahe che, temAM mIsIsa esanTa bhUla kare che. hindu arthAt vedadharma ane jainadhama asalathI judA dharma che. mATe mIsIsa esanTa peAtAnI bhUlane sudhArA karavA joie. zrI mahAvIra prabhunA samayamAM cAra vedA hatA. ema zrI ThANAMgajItra, prazna vyAkaraNusUtra, pasUtrathI siddha thAya che. zrI mahAvIra prabhue agIyAra raheArAma, vidvAna gautama ( indrabhUti ) Adi brAhmaNAne vedanA sUtrAnA AdhAre samyak artha samajAvI saMzaya TALIne, cummAlIsaseA brAhmaNe| sahita dIkSA ApI peAtAnA 11 gaNadhara khanAvyA hatA. "" * nAma zrI mahAvIra prabhunA vakhatamAM gautama buddha 'nA mata cAlatA hatA. nepALanI taLeTImAM AvelA " kapilapura nA zuddhodana rAjAnA e (gautamabuddha ) putra hatA. temanI mAtAnu nAma mahAmAyA " ane strInuM " yazeAdharA " hatuM. temane " rAhula " nAme eka putra hatA. saMsAranI asAratA samajI AtmasAdhanA karavA mATe rAjyalakSmIne cheADI zrI gaiAtamabuddha ekAeka vanapradezamAM cAlyA gayA hatA. keTalAeka mANasa mahAvIra ane buddhane eka mAnavAnI bhUla kare che, paraMtu vAstavika rIte teo ane judA ja che; anenA siddhAMta ane upadezamAM paNa bhinnatA che. A viSe " prAcIna bhAratakA 1000 zatAbdikA itihAsa " nAmaka pustakamAM lakhyuM che keH--vikrama saMvata pUrve, 543 varSa pahelAM magadha dezamAM be mata navA pragaTayA. 1 6 jaina ' ane ra aiddha '. ane matanA saMsthApakAne taphAvata A nIcenA pramANeAthI samajave vadhu saraLa thaI paDaze. 6 mahAvIra ane yuddhanA taphAvata. zrI mahAvIra prabhu 1 mahAvIranA pitAnuM nAma siddhArtha rAjA. 2 mahAvIranI mAtAnuM nAma trizalA devI. 3 mahAvIranA janma; magadhadezanI zrI yudeva 1 buddhanA pitAnuM nAma zuddhodana rAjA. 2 buddhanI mAtAnuM nAma mahAmAyA. 3 buddhanA janma : banArasathI mAIla uttaramAM himAlaya 100 parvata Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sImAe AvelA "kSatriyakuMDagrAmamAM taraphanA "kapila vastu" nagaramAM thayo hato. thayo hato. 4 mahAvIrane janma vikrama saMvata 4 buddhano janma vikrama saM. pUrve 565 pUrve 542 I. sa. pUrve 599 mAM I. sa. pUrve 576 mAM thayo hato. thaye hate. 5 mahAvIranuM prathama nAma "zrI vaddha- pa buddhanuM prathama nAma "zrI siddhAmAna kumAra" hatuM. pAchaLathI zrI kumAra' hatuM pAchaLathI zrI mahAvIranA nAme prakhyAta thayA. gautama buddhanA nAme prakhyAta thayA. 6 mahAvIrane meTAbhAInuM nAma naMdI- 6 buddhane bhAI na hato. vardhana hatuM. (9 mahAvIranI strInuM nAma "yadA " 7 buddhanI strInuM nAma yazodharA hatuM. temane vivAha vikrama saM. pUrve 547 mAM thaye hato. 8 mahAvIrane putra na hato, paNa ekaja 8 buddhane eka putra hatA, nAma rAhula putrI hatI, tenuM nAma prIyadarzanA, kumAra. tene "jamAlI " vere paraNAvavAmAM AvI hatI. 9 mahAvIra prabhu, mAtApitAnA svarga 9 buddhanuM hRdaya dayALu hovAthI eka gamana pachI vaDila baMdhu naMdIvardhananI divase eka mRtyu pAmelA puruSane anujJAthI dIkSita thayA hatA. smazAne laI jatA dekhI temane vairAgya upaja hato, AthI saMsAra tyajI cAlyA javAnI mAtA pitAnI anujJA mAgelI, paNa te nahi maLavAthI, thoDo vakhata odAsinya bhAve rAjyamAM rahyA pachI eka rAtrie ekAeka teo strI, putra ityAdine choDI cAlI nIkaLyA hatA ane sarayu nadInA kinAre jaI sarva alaMkAra utArI, talavAra vaDe kezane kApI sanyastha thayA hatA. vikrama saM. pUrve 581. 10 mahAvIranA mAtApitA mahAvIra 10 buddhanA pitA zuddhodana vikrama saM. dIkSita thayA te pahelAM, svarge gayA pUrve 470 mAM mRtyu pAmyA hatA. hatA. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 mahAvIrane Aghatapa bAravarSa hato. 11 buddhane Adyatapa cha varSane hato. temaNe magadhanI kSINAmAM rahI tapa karyo hate. 12 zrI mahAvIrane nirvANa samaya vikrama 12 zrI gautamabuddha vikrama saMvata. 485 saM. 470 varSa pUrve pAvApUrI varSa pUrve sarva AyuSya 81 varSanuM nagarImAM hato. ane sarva AyuSya bhogavI kusI nagarImAM svargagamana 72 varSanuM bhegavyuM hatuM. karI gayA hatA. A pramANe zrI mahAvIra ane buddha judA che, paNa eka nathI. chatAM eTaluM siddha thAya che ke teo baMne samakAlIna hatA. jyAre prabhu mahAvIra kaivayajJAna thayA pachI magadhadezamAM upadeza ApatA hatA, te vakhate zrI gautamabuddha paNa magadha dezanA anya nagaromAM upadeza ApatA hatA. vaLI keTalAke gautama" nAmamAM paNa guMcavADo utpanna kare che. paraMtu ItihAsa daSTithI jemAM traNa "gautama "nA ullekha maLI Ave che tenA nAma - 1 boddha dharmanA calAvanAra - "gautamabuddha" 2 bIjA. zrI mahAvIra prabhunA paTTa ziSyaH- " gautamasvAmI 3 trIjA. soLa padArthanI prarUpaNa karanAra "gautama. " keTalAka pAzcAtya vidvAnoe pUrve keTalAka pustakamAM jaNAvyuM hatuM kebauddhadharmamAMthI jaina dharma nIkaLyo che, paraMtu have teo jANI zakyA che ke ema kahevAmAM teonI bhUla thaI che. yuropanA prophesara mI. harmana jekebI, Do. svAlI vagere vidvAnoe have kabula karyuM che ke bauddha dharma karatAM jainadharma tadana jude che eTaluM ja nahi paNa jainadharma e bauddhadharmathI prAcIna che; ane bauddhadharma bhagavAna mahAvIranA vakhatamAMja upasthita thaye che. bauddhadharmanA pustakamAM paNa jJAtaputra vardhamAna arthAta mahAvIra saMbaMdhI ullekha Ave che. zrI mahAvIrane amuka zrAvaka zrI gautamabuddhane anuyAyI thaye vagere lakhANa bauddha dharmagraMthomAMthI maLI Ave che, tethI samajavuM spaSTa thAya che ke baMne dharmo vastuta : judAja hatA. bhagavAna mahAvIranA samayamAM kSatriya rAjAono mATe bhAga janadharma pALa hato. vaizALI nagarInA rAjA ceTaka ane caMpAnagarInA keNika rAjA vacce mahAbhArata laDAI thaI hatI. teo baMne paNa janadharma pALatA hatA. uparAMta aneka vidha nahAnA kSatriya rAjAo paNa jainadharmanA anurAgI banyA hatA. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra prabhunA samayamAM kezIsvAmI" nAmanA aNagAre tAMbikA nagarInA roja pradezane pratibodha ApI jainadharmI banAvyo hato. zrI vIraprabhunI pAse "ati mukata kumAra" nAmanA rAjyaputre bAlyAvasthAmAM dIkSA aMgIkAra karI hatI. temaja magadhAdhipati mahArAjA zreNIkanA putro meghakumAra, naMdISeNa, abhayakumAra vagere jaina dharmamAM dIkSita thayA hatA. sAhitya zodhako zuM kahe che? - jainadharmanI sarva zreSThatA ane ahiMsA prAdhAnyatA viSe puruSazirAmaNI, itihAsaNa mAnanIya "paM. bAlagaMgAdhara tilake" sana 1904 nI 30 mI. navembare vaDodarAmAM eka vyAkhyAna ApatAM kahyuM hatuM ke - 1 "zrImAna mahArAjA gAyakavADa (vaDodarAnareza) ne pahele dina konpharansameM jisaprakAra kahA thA, usI prakAra "ahiMsA paramodharma " Isa udAra siddhAMtane brAhmaNadharma para cIra smaraNIya chApa mArI hai, pUrvakAlameM yajJake lIye asaMkhya pazuhiMsA hAtIthI, Isake pramANa "meghadUta kAvya " Adi aneka graMthase mIlatA hai. parantu isa ghora hiMsAkA brAhmaNadharmase vidAI le jAneke zreya (puNya) jainadharmaka hisemeM hai. 2 brAhmaNadhama ke, jenadhahIne ahiMsA dharma batAyA hai. 3 brAhmaNa va hindudharmameM jainadharma keDI pratApase mAMsa bhakSaNa va madirApAna banda ho gayA." A uparAMta teo 'kesarI" patranA 13 Disembara san 104 nA aMkamAM paNa jainadharmanI prAcInatA bAbata pitAnI sammati ApatAM jaNAve che ke - "graMtha tathA sAmAjika vyAkhyAnose jAnA jAtA hai ki jainadharma anAdi hai. yaha viSaya nirvivAda tathA matabheda rahita hai. aura nidAna IsvIsaleM para varSa pahelekA to jainadharma siddha hI. mahAvIra svAmI jainadharma ke puna: prakAza meM lAge. isa bAtake Aja 2400 varSa vyatIta ho cUke hai. boddhadharmanI sthApanAse pahele jainadharma phela rahA thA. yaha bAta vizvAsa karane cogya hai. covIsa tIrthakaromeM mahAvIra svAmI aMtima tIrthakara the, Isase bhI jainadharmakI prAcInatA jAnI jAtI hai. bauddhadharma pIchese huA yahabAta nizcita hai. 4 brAhmaNadharma para je jainadharmane akSuNa chApa mArI hai. usakA yaza jainadharmahine yogya che. jainadharmameM ahiMsAnA siddhAnta prArambhase hai aura Isatako samajhanekI guTike kAraNa bauddha dharma apane anuyAyI cInike rUpameM sarva bhakSI ho gayA hai. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 pUrvakAlameM aneka brAhmaNa jaina paMDita jenadharma dhurandhara vidvAna he gaye che. 6 brAhmaNadhama janadharmaseM milatA huA hai. isa kAraNa Tika rahA hai. baddhadharma, jainadharmase vizeSa amila hake kAraNe hindustAnase nAma zeSa ho gayA hai. 7 jenalama tathA brAhmaNadharmakA pIche ItanA nikaTa saMbaMdha huA hai. ki jyotiSazAstrI bhAskarAcAryane apane granthame jJAna-darzana aura cAritra (jenazAstra vihita ratnatraya dharma) ke dhama ke tatva batalAye hai, sAhitya ratana TaeNkaTara ravIndranAtha TAgora kahete hai ki - mahAvIrane haDama nAdase hindameM esA-saMdesA phelAyA ki-dharma yaha mAtra sAmAjika rUDhi nahIM hai, paraMtu vAstavika satya hai. mekSa, yaha bAharI kriyAkAMDa pAlanemeM nahI mIlatA, magara satyadharma svarUpameM Azraya lenesehI milatA hai. aura dharma ora manuSyameM koI sthAI bheda nahI raha zakatA. kahate Azcarya paidA hotA hai ki Isa zikSAne samAjane hadayameM jaDa karake beThI huI bhAvanA rUpI vidake tvarAe bhedadiyA. aura dezako vazIbhUta kara liyA Isake pazcAt bahuta samayataka kSatriya upadezakoke prabhAvabalase brAhmaNokI sattA abhibhUta ho gaI thI. - bAbu zivaprasAda sitAre hindane gujarAnavAlAkI jaina samAja patra likhAthA usakA aMza "svAmI dayAnanda ora janadhama" nAmaka pustaka, pRSTha. 16 para chapAha. usame likhA hai ki - 1. jaina aura baddha eka nahI hai, sanAtanase bhinnabhinna cale Aye hai. jarmana dezake eka baDe vidvAnane Isake pramANameM eka grantha chApA hai- 2 cAvaka ora jese kucha sambandha nahI hai jainaka cArvAka kahanA esA hai jaisA svAmI dayAnaMdajIka musalamAna kahanA hai. sAhityaratna aneka dhameke jJAtA zrI kannomala ema. e. sesanajaja dholapura likhate hai ki- 1 zrI mahAvIra svAmI te unhI prAcIna jainasiddhAnta ke pracAraka the. je Adi tIrthakarake samayase cale Aye the, Isame sandaha nahIM kI Apa una siddhAntoke eka atyanta bhavya prabhAvazAlI aura advitIya upadezaka, pracAraka aura saMsthApaka the Apane una siddhAnta ko bI khUbIse samajhAyA ha. para apane esI bAta kaI nahI kahI che je una siddhAntake pratikUla he. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 2 baiddha Atma va chavake nahi mAnate hai jaina AtmAne AdhAra para saba dhArmika siddhAntakI bhitI rakhate ha jena cAvIsa tIrthakareka mAnate hai, lekina bAddha apane dhamakA nikAsa mahAtmA buddhasehI samajhate che je mahAvIra svAmIne samakAlIna che. jenAkI philANI yAnI unake dArzanika siddhAnta boddhike dArzanika siddhAMtose nahI milate hai Inake sAdhu Ara zrAvake ke dharma karma baddha sAdhu aura grahake dharma kameM se sarvathA bhinna hai baiddha mAMsAhArI hai aura jainameM koI esA nahI je mAMsa khAtA hai Inake AcAra vicAra zuddha hai ahiMsA dharma ke sace anuyAyI yaha jena haii bAddha nahI hai. - 3 jaina sAdhu ucca zreNike huM ve anya dharmo ke sAdhuese baDhe caDhe che aura unakI utkRSTatA svayaMsiddha che. zrI mahAvIra svAmIkA sarvajJatAke pramANu ora dezane svataMtra ne samakAlina hai. buddha ane mahAvIra"nI samakAlinatA tathA prabhu mahAvIranI sarvajJatA viSe pramANe bhUta kAraNe ApatAM, bAbu kAmatAprasAdajI jaina (digaMbara) pitAnA "bhagavAna mahAvIra" "Adhunika zailIpara" nAmaka pustakanA pRSTha 274 thI 278mAM lakhatAM jaNAve che ke -"zrI mahAvIra svAmIkI sarvajJatAke pramANa kevala jaina granthomeMhi nahI; bauddhake prAcInatama dhArmika granthameM bhI mahAvIra svAmIkI sarvajJatAke pramANa pAye jAte hai ce pramANa anya dharmAvalambiyoke honese vizeSa mahattvake che. A pro. risaDe biDasa va anya kaI vidvAne Isa bAtake pUrNata: siddhakara diyA hai ki badhe ke pAlIgranthokI Ajase 2200 varSa pUrva racanA ho cukI che azokake samaya arthAt IsvIsanase pUrva tIsarI zatAbdimeM Ina cakA adhikAMza prAya: usI rUpameM sthira ho cukAthA jesA use hama Aja pAte hai. ata: mahAvIra svAmIne viSayameM Inake kathana unake bahuta nikaTa vatI kAlake henese bahuta mAnya aura vizvAsanIya hai badheke samasta dhArmika grantha tIna bhAgomaeN vibhakta che je "tripiTaka" kahalAte hai. Inake nAma kramaza: "vinayapiTaka, sutta (sUtra) piTaka Ara abhidhamma (abhidhama) piTaka hai" prathama piTakameM baddha munike AcAra aura niyamuMkA, dasameM mahAtmA buddhake nija upadezaka aura tIsare meM vizeSa rUpase baddha siddhAnta aura darzanakA varNana che "suttapiTaka" ke pAMca "nikAya" va aMga che jinameseM dvitIyakA nAma "majhajhImanikAya" hai IsameM aneka sthAnepara mahA tmA buddhakA nigraMtha munise milane aura unake siddhAnto Adike viSayameM bAtacIta karanekA ullekha AyA he Inaullekhese siddha hotA hai ki buddhake Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51 bhagavAna mahAvIrakI sarvajJatAkA patA mila gayA thA aura unheM unake siddhAntomeM rUci utpana he gaIthI udAharaNathe ina ulemeMse eka yahAM udhUta kiyA jAtA hai. sudha khate :ekamidAha, mahAnAma, samayaM rAjagahe viharAmi gijjhakUTe padyate te nakho pana samayena saMbahulA nigaNThA isigi lipasse kAla silAyaM ubhatthakAhAnti Asana paTi kkhittA opakamikA dukkhAtippA kaTukA vedanA vedayanti athakhohaM mahAnAma sAyaNha samayaM paTisallANA buTTi to yena isi gilipassama kAya silA yena te nigaNThA tena upasaMkamim upasaMkamicA te nigaNThe e tada vocam kinnu tumhe Avuso tubbhadakA Asana paTi kkhittA opakkamikA dukkhA tippA kaTukA vedanA vediyathAti evaM butte mahAnAmate. nigaNThAmaM etadavocuM // nigaNTho Avuso nAyaputto savvakSu savvadassAvI ayarise saM jJANa dassana parijAnAtiH) carato came tiTaTato ca sutassa ca jAgarassa ca satataM samittaM jJANa dassanaM pacupaTTitatiH so evaM AhaH asthi khovo nigaNThA pUvve pApaM kammaMkataM, taMimAyakaTu kAya dukari kArikAya nijjaretha, panetya etarahi kAyena saMvutA, vAcAya saMvutA, manasA saMyutA taM AyatiM pApassa kammassa akaraNaM, iti purANAnaM, kammAnaM tapasA vyantibhAvAnavAnaM kammanaM akaraNA Ayati anavassavo, AyatiM anavassavA kammakkhayo, kammakakkha yA, dukkhayo, dukkhayA vedanAkkhayo, vedanAkkhayA savvaM dakkha nijjieNaM bhavissati (taM capan amhA ruJcati cevakhama ti ca tena ca AmhA attamanAtiH ____P. T. D. Majjhim Vol. 18 I. Pp. 92-93 s| bhAvArtha yaha hai:-- ma buddha kahate hai "he mahAnAma, meM eka samaya rAjagrahameM vRddha kUTa nAmaka parvata para vihAra kara rahAthA usI samaya RSigirike pAsa kAla zilA (nAmaka parvata) para bahuta nircantha (muni) Asana cheDa upakrama kara rahe the aura tIvra tapasyAmeM pravRtta the he mahAnAma, meM sAyaMkAla ke samaya Una ninTeke pAsa gayA aura unake belAyA" ahI nircantha tuma Asana choDa upakramakara karyo esI ghera tapasyAkI vedanAkA anubhava kara rahe ho?" "he mahAnAma, jaba maine unase esA kahA taba ve nigrantha Ina prakAra beleTa Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMca "aho ninya jJAtaputra sarvajJa era sarvadazI hai, ye azeSa jJAna aura darzanake jJAtA hai hamAre calate, Thaharate, sova, jAgate samastha avasthAomeM sadeva unakA jJAna ora darzana upasthita rahatA he uhAne kahA hai- niSe! tamane pUrva (janma) meM pApakarma kiyAha, unakI Isa ghera duzcaratapasyAse nirjarA karaDAla ! mana vacana ora kAyAkI saMvRttise (nIce) pApa nahI baMdhate ora tapasyAse purAne pAkA vyaya he jAtA hai! Isa prakAra naye pApe ke rUka jAnese ora purAne pAke vyayase Ayati rUka jAtI hai Ayati rUkajAnese karmokA kSaya hatA he; karmakSayarse dukha kSaya hotA he. duHkhakSaya se vedanA-kSaya aura vedanA kSayase sarva dubekI nirjarA hAtI hai" Isa para budha kahate hai "yaha kathana hamAre liye rUcikara pratIta hotA hai aura hamAre manako ThIka jaMcatA hai." P. T. D. Majhim Vol. II. Pp. 214-218. esAhI prasaMga majhimanikAyameM bhI eka jagaha aura AyA hai. vahAMbhI nijone buddhase jJAta putra (mahAvIra) ke sarvajJa hejhekI bAta kahI aura unake upadaSTi karmasiddhAntakA kathana kiyA tisAra budhane phira uparyukta zabdomeM hI apanI rUcI aura anukUlatA pragaTa kI ! yaha bhagavAna mahAvIra aura unake sidhAntake viSayameM kahe hue svayaM mahAtmA buddhake vAkaya he ! Inase yaha bhalI bhAMti sidhdha ho jAtA hai ki maka buddha bhagavAna mahAvIrake sidhdhAnta maisA Adara karate the ! unhAne na kevala nircanthoke sidhAnto ko sunAhI thA kiMtu unameM apanI rUci ora anumatI bhI pragaTakIthI aura bhagavAna mahAvIrakI sarvajJatAke viSayameM je kucha unane sunA use baDe bhAvase apane zivaeNko bhI sunAyA ata: IsabAtameM kuchabhI saMdeha nahI raha jAtA ki bhagavAna mahAvIrake jIvIta kAlameMhI unakI sarvajJatA para na kevala unake anuyAciheMke hI purNa vizvAsa thA varanuM eka dusare dharma ke praNetA aura unake ziSya gaNe para bhI unakA prabhAva avazya paDa gayA thA. uparyukta mahAtmA buddhanA svayaM kathanathI siddha thAya che ke ma. buddha ane bha. mahAvIra samakAlIna ane svataMtra dharma pravartake hatA temaja "prabhu mahAvira sarvajJa che" ema buddhadeva piteja kahe che. eTale have A vize vadhu pramANabhUta kAraNenI AvazyaktA rahetI nathI. prabhu mahAvIra kevayajJAna thayA pachI lagabhaga trIsa varSa sudhI A jagata para vicaryA hatA, ane pavitra dayAmaya jaina dharmanI jayaghoSaNA karI aneka jIne uddhAra karyo hate. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa prabhu mahAvIranA parivAra bhagavAna mahAvIranA sauthI pahelA ziSya zrI indrabhUti " gautama gaNa 300 para nA nAmathI suprasiddha che. temanuM geAtra ' gautama ' heAvAthI teo " gautama svAmI " kahevAtA. te gItamAdi 11 gaNadharA hatA. jeenA nava gaccha (gaNu) kahevAtA. bhagavAna mahAvIranA dIkSita parivAramAM dhannA aNugArAdi 14000 sAdhuA, ane caMdanabALAdi 36000 sAdhvIe vidyamAna hatA. temAM 700 sAdhuo ane 1400 sAdhvIe kaivalyajJAnI thayA hatA. 1300 adhijJAnI, 500 manaHpaOvajJAnI, 700 vaikriya labdhi dhAraka sAdhuo, 400 vAdI, aiAdapurva dhArI sAdhue hatA. gRhastha ziSyAmAM ( mAravRttadhArI ) eka lAkha ogaNasATha 159000 zrAvakA ane traNa lAkha aDhAra hajAra 318000 zrAvikAo temanA anuyAyIo thayA hatA. jee sabhyadhArI hAvAthI jaghanya trIje bhave ane utkRSTa paMdarame bhave avazya maiAkSa javAnA. A uparAMta temanA kroDA zrAvake anuyAyIo hatA. d' magadhadezanA mahArAjA zreNika ( misTisAra) ke je prathama aiAdhamI hatA, te anAthI muninA upadezathI jaina thayA hatA. ane prabhu mahAvIranA te parama bhakta hatA. tenA putra ajAtazatru urphe kANika ghaNA nirdaya hatA. teNe rAjya levAnA leAle, pUrva bhavanA vairane lIdhe yuvAna uMmare paheAMcatA peAtAnA pitA mahArAjA zreNikane piMjarAmAM pUryA hatA; ane pAchaLathI saddabuddhi AvatAM (pUrva vaira samAvAthI ) te peAtAnA pitAne jela mukta karavA jatA hatA; paraMtu mahArAjA zreNike dhAryuM ke A nirdaya putra mArUM jela jIvana paNa sAMkhI zakatA na hAvAthI mane mRtyuvaza karavA mATe ja Ave che, ema dhArI teNe pAte potAnA hAthathI ja hIrA cusI jIvananeA aMta ANyA arthAt mRtyu pAmyA. AthI kANikane ghaNeA pazcAtApa thaye; A adhikAra jainAgamanA nicAvalikA 'sUtramAM vistArapUrvaka ApavAmAM Avye che. pAchaLathI kANika prabhu mahAvIra pAse gayA, ane peAtAnI bhUla bAbata pazcAttApa karyA ane tyArathI te jainadharmonA rAgI anya. A viSayamAM " prAcIna bhArata p nA itihAsa kartA 5. haramaMgala mizra ema. e lakhe che keH-- " jisa samaya mahAvIra Ara gaiAtamabuddha apanA apanA nayA mata bhArame kailA rahe the-magadha me zizunAga vazakA rAjA mimmisAra siMhAsana para thA. mimmisArane vizAlike licchavI rAjA ( ceTaka) kI beTI byAhIthI. jisase ki usa ajAtazatru ( kuNika ) nAma eka putra utpanna huA. mammUsArakI dusarI rAnI kAzalake rAjA prasenajitakI mahina thI. khimmisAra ne Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 aMga dezake jo magadhakI dakSiNa pUrva Ara thA, Ara jisakI rAjadhAnI capA ( bhAgalapura ) thI vijaya kIyA. mimmisAra avasthAme gAtamabuddhase pAMca varSa khaDA thA. aura usane 28 varSa taka rAjya kiyA. ajAtazatrune apane pitAkA durbala dekha usase rAjagadI chIna lI. aura isa nuzasane mUDha pitAkA khandIgRhame bhUkhe mAra DAlA. ajAtazatru ke rAkhyu ke AThave varSa meM buddha apane nAnA kI rAjyadhAnI vaizAli parabhI caDhAi kI " lakhe che keH A viSe vadhu prakAza pADatAM dra zrImad buddhisAgarajI ajAtazatrune peAtAnA pitAnA vadha para ghaNA pazcAtApa thayA hatA, je teNe prabhu mahAvIra pAse jaI pragaTa karyo ane kSamA mAgI. tyArabAda te mAtApitA ane gurUne parama bhakta thayeA. ane pitA mimmisAra mAphaka jainadharmamAM pUrNa zraddhAvaMta thayA. tenA bhakti eTalI badhI tIvra hatI ke * prabhu mahAvIra kayAM birAje che' e vartamAna meLavyA pachI ja te dAtaNa karatA. " A uparAMta prabhu mahAvIranA ghaNA bhakto hatA. mleccha A dezanA ArdrakumAre paNa jAti smaraNujJAna utpanna thavAthI prabhu mahAvIra pAse AvI dIkSA grahaNa karI hatI; akhaMDa nAmanA tApase sAtasA tApase| sahita prabhu pAse zrAvaka dharma aMgIkAra karyA hatA. (jenuM varNana vavAI sUtramAM che) tathA tAtAra vagere deza taraphathI hiMdustAna para svArIe lAvanAra zithiyana (zaka) rAjAee paNa jainadharma svIkAryA hatA. arabastAna, irAna, grIsa, mIsara ane turkastAna vagere deza tarapha paNa jainadhama vIstAra pAmyA hatA. zrI mahAvIranA samayamAM cAlIsa kroDa jainA mRtyu huI, ajAtazatrune aura jItalIyA " mAthu te samayanA jainonI vastI viSayaka sthiti tapAsatAM jaNAya che ke, prabhu mahAvIranA vakhatamAM ane te pachInA be traNa saikAo sudhImAM jainadhama pALanArAonI sa'khyA lagabhaga 40 karoDanI hatI. " bhAratamatadaNu '" nAmanuM pustaka, je vaDAdarAmAM chapAyuM che temAM pU. rAjendranAtha lakhe che ke:-pUjyapAda kRSNanAtha manajI apane "jenIjhama " nAmaka pustaka meM lIkhA hai kI-bhAratame pahile 400000000 cAlIsa kroDa jaina ce. usI matase nikalakara maheta leAga dusare dharma meM nese inakI saMkhyA ghaTe gai. yaha dharma bahuta prAcIna hai. isa matake niyama adbhuta uttama hai. isa matase dezakA bhArI lAbha pahuMcA hai. A uparAMta rAjA zivaprasAda sitAre " bhUgeAla hastAmalaka " mAM lakhe che ke:~~ do DhAI hajAra varSa pahile duniyAkA adhika bhAga jainadharma kA upAsaka thA." Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A uparathI siddha thAya che ke bhagavAna mahAvIranA vakhatamAM zreNika kuNika, ceTaka, nava malijAtinA rAjAo, nava lachavI jAtinA rAjAo, caMdrapradyota, udAyana Adi aneka rAjAo ane koDe zrAvako jainadharmAnuyAyI hatA. ke je zrAvakenI pAse Rddhi samRddhi puSkaLa hatI. hIrA, mANeka, motI, pannA, sonuM, rUpuM ane mahArabaMdha nANu vagere teonI pAse eTaluM badhuM hatuM ke mahAna rAjAothI paNa teo parAbhava pAmI zake nahi. temane tyAM hajAro balake lAkha gAye hatI. e badhAnuM teo rakSaNa karatA; dhama, nIti, pramaNitA ItyAdimAM paNa teo draDha ane udAra carita hatA. temanI samRddhi ane dharmapriyatA viSe adhikAra zrI bhagavatI sUtra sa. 2 u. pa mAM tathA zrI upAsaka dazAMga sUtramAM che, je vAMcavAthI vadhAre jANavAnuM maLI zakaze. hAla jainenI je saMkhyA kamI thaI gaI che, tenA kAraNe darzAvatAM zrImad buddhisAgarajI lakhe che ke:-"hAlamAM je pazcimanA deze che te pUrve Arya hatA. ane tyAM sudhI jaina munione paga vihAra paNa thato, tethI tyAM jenenI vastI dinapratidina vadhatI jatI hatI. paNa pAchaLathI zaMkarAcArya Adi jainetara matAnuyAyI AcAryonuM jora, ane vAraMvAra laDAInA humalA thavAthI, temaja jaLane sthaLe sthaLa, ane sthaLane sthaLe jaLa pharI vaLavAthI jaina munione pAdavihAra baMdha paDaze, tethI kALa-kame je Arya jaina prajA hatI te anArya thaI, ane chevaTe je Aye deza hato te anAya thaye. A kAraNethI jenI saMkhyA ghaTavA pAmI che. " A uparAMta samayanA ghasArA sAthe jaina prajAmAM zithilatA dAkhala thaI. udAratA ghaTI, svadharmanI bhAvanA uttarottara lepa thatI gaI, dharmAbhimAnathI zaktizALI jene parALamukha banatA gayA. svArtha ane lolupatA vadhI. kusaMpa peThe. pakSa, vera, jhera ane mamatva jenaprajAmAM vadhavAthI uttarottara vibhAgo paDatA gayA, ane pariNAme jaina prajA anya dharmano Azraya letI thaI, khrIstI Adi anya dhamIoe potAnA dharmAnuyAyIonI vRddhimAM gairava mAnyuM ane madada karavA lAgyA; ne sagavaDIo dharma priya thavA lAge. e rIte krame krame jaina dharma pALanArAonI saMkhyA ghaTatI gaI ane atyAre je cAlIsa koDane ThekANe kSINa thatI thatI 12 lAkha para jana saMkhyA AvI gaI che, tenA Adhunika kAraNemAM A mukhya che. prAcIna bhAratavarSanI janonI jAhojalAlI tathA sabhyatA kayA prakAranI hatI te ApaNe A sthaLe vicAravuM bahu agatyanuM thaI paDaze. A saMbaMdhI ati upagI ane vicAraNaya ullekha ghaNuM ja zekheLa pachI zrI mahAvIra Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prasAda dvivedI saMpAdita "sarasvatI " mAsikanA zAka aMkamAM karavAmAM Avyo che. te A pramANe - prAcIna bhArata varSa kI sabhyatAka vicAra pazcima dezone ItihAsajJa purAvastuvetA, aura pAradazI vidvAne ne abrAnta pramANe aura prabala yuktioM siddhakara dikhAyA hai ki pRthvI maMDalapara vidyAjJAna, kalA, kauzalya ora sabhyatAnA janmadAtA bhAratavarSa hI hai. bhAratanAsIhIkI santAne the jinhone prAcIna samayameM aneka deza dezAntake jAkara vahAM sabhyatA phelAI prAcIna bhAratavAsIhIne una mahAna aura prabhAvazAlI sAmrAjakI sthApanAkI. jInakA gaurava-varNana. prAcIna ItihAsa ke pRthya parahI nahI lIkhA gayA. kintu unake smAraka cihe eziyA, yura5, akIkA, aura amarIkAmeM abataka vartamAna hai. ve smAraka cinha prAcIna hindu jAtike mahAna aura abhuta kAryo ke pramANa che. - yajurveda adhyAya 6 ora manusmRti vagere zAstromAM tathA kItanIhA kathA meM hai. jisame bhAdaravarSa ke manuSyo ora mahAtmAokA amarIkA jAnA siddha hotA hai. mahAtmA vyAsajI zukadevajI ke sAtha amarIkA gaye. aura vahAM kucha kAla Thahare. zukadevajI yuropa ( jise prAcIna Aye hIradeza kahate the ) IrAna, aura turkastAna ho kara leTa Aye. isa yAtrAmeM tIna varSa lAge che yahe vatAMta mahAbhAratameM zAntiparva ke 326 vaeN adhyAya meM likhA hai. anya dezameM denAra pAMDe ke jAnekA ullekhabhI mahAbhArata meM hai. pahalI dare ve brahmadeza, zyAma, cIna, tibbata, maMDaliyA, tAtAra ora IrAna ke gaye, aura hirAta, kAbula, kadhAra, ora belecistAna hekara leTa Aye. unakI dusarI yAtrA pazcima kI tarapha huI ve laMkAe prasthAna karake araba, mizra, jajIbAra, ora ApharIkA ke dUsare bhAgomeM gaye. yaha vRtAnta mahAbhAratameM (sabhA parva ke 26-28 adhyAyameM) likhA hai. isa yAtrA ke samaya mArga meM unheM agatyatIrtha, puSpatIrtha, sudAmAtIrtha, karAmatIrtha aura bhAradvAjatIrtha milethe. rAjA sagarake pRthvI vijayakAbhI kathA purANemeM hai. rAjA dhRtarASTrane aphagAnisthAnake rAjakI putrIkA pANi grahaNa kIyAthA; ajune amarIkAke kurU rAjAkI putrIse vivAha kiyA thA. zrI kRcchake pote anirUddhakA vivAha suMDa (sunDa) (rmitra deza) ke rAjA bANakI putrI USAke sAtha huA thA. mahArAjA azokane bAbulake rAjA silyukasakI putrI se vivAha kIyAthA (A lakhANa uparathI siddha thAya che ke purAtana kALamAM te deze Arya hatA. tathA pAMDavo jenI hatA. vAMco. jJAtA. a. 16 tathA kRSNa paNa jaina hatA tene pAtra anirUdhdha paNa Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 57. jena hato vAMco aMtagaDa sUtra. azoka paNa na hatuM. A uparathI te dezamAM jenI paNa hatA. ema siddha thAya che.) IsAke janmake antara sahastra hindu turkistAna, IrAna, aura rUsameM rahate the. manusmRtike daza adhyAyase mAluma hatAhi kI kSatriyaMkI aura prajA tinI hI jAtiyA brAhmaNa (jena sAdhu) ke darzana na hone ke kAraNa patita hAgaithI. eziyA" eziyAkA prAcIna nAma jambudvIpahe. eziyA nAma bhi hinduohIkA rakhAyuAhai IsaviSayameM karnala TaiDakA kathana sunie-kahate hai ki dumidA-ora majasvakI santAnaseM InTa (caMdra) vaMzIya "azva" nAgakI eka jAti thI usa azvajAtike lega sindhake done tarapha dUrataka jAvase the Isa kAraNa usa pRthvI bhAgakA nAma eziyA huA eziyA khaMDake kitanehI dezese hindu jAti phelagaIthI unameM seM kucha dezekA saMkSipta ullekha nIce kIyA jAtA hai. ajJAnistAna" prAcIna bhArata meM apavaMza nAmakI nAgajAti thI usame apagaNa nAmanA eka manuSya huA IsI apagaNakI santAna aphagAna kahalAI prAcInakAlameM hindustAna aura aphagAnistAnameM ghanA sambandha thA Isake kitane pramANa he rAjA dhRtarASTrane aphagAnistAnake rAjAnI putrI gandhArIe vivAha kiyA thA mahAbhAratameM likhA hai ki jisa samaya pAMDava digvijaya karene gayethe usa samaya ve kandhAra arthAt gAndhAra dezameM rAjA dhRtarASTrane zvasurake mahamAna hue the--hirAte nagara harike nAmase vikhyAta huA hai bauddha rAjAoke samayataka aphagAnistAna hindustAnakAhI aMsa samajhA jatAthI karnala ToDa likhate hai ki jesalamerake ItihAsase jJAta hatA hai ki vikrama saMvat ke bahuta pUrva Isa kSatriya jAtikA rAjya gajanI se samarakanda taka phelA huA thA yaha rAjya mahA bhArata yuddhake pIche sthApita huA thA gajanI nagara uhI lAge kA basAyA huA hai. takIstAna" nukastAnameMbhI hindu jAtikA rAjya thA. tako putra tamaka hindu purANemeM tarikSakake nAmase vikhyAta hai-adhyApaka saikasamUlara likhate hai ki turtA aura usakI santAno zApa huA thA. bhArata choDakara unake cale jAnekA yaha kAraNa thA kalarTeDa apane nAmI grantha rAjasthAnameM likhate haiM ki jesalamerake prAcIna ItihAsase patA lagatA hai. ki yadu-vaMza arthAt caMdravaMzakI yaduo bAnDIka jAtine mahAbhAratake yuddhake pIche khurAsAnameM rAjya kayA. (yaduvaMzI ghaNu rAjA jaina hatA). Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 HH " sAIberiyA ' mahAbhAratake yuddha bAda khaTutasI sUrya aura caMdravaMzI jAtiyAM hindustAnakeA cheDakara dUra dUra jAvasIthI eka hindu jAtine sAIberiyAme jAkara apanA rAjya sthApita kIyA. Isa rAjyakI rAjadhAnI 'vajApura" thA. jaba Isa dezakA rAjA kisIyuddhame mArA gayA tama zrIkRSNakA tIna putra pradyumana, gaDha aura sAmbU bahutase brAhmaNo aura kSatriyAMkA sAtha lekara vahAM pahuce. Ina tInA bhAiyeAMme jayeSThabhAI vaDhAMkI gaTTIpara beThe. zrIkRSNakI mRtyu hAnepara ve mAtama purasIke lIdhe phira dvArIkA Apethe yahu sakha vRttAnta harivaMza purAname' viSNu ke 87 ve. adhyAyame likhA hai. (te kumAreza tathA temanA pitA jainI hatA. ane pradyumana ane sAMkha kumAre temanAtha prabhu pAse dIkSA lIdhI hatI, vAMcA jaina siddhAnta zrI aMtagaDasUtra. A uparathI siddha thAya che ke jainadhama tyAM sudhI hatA ) sAiberiyA Ara uttarI eziyAke pradezeAMme hinduekI santAna abhitaka milatI hai. sAiberiyA aura kilenDame yaduvaMzakI de! jAtiyeAkA hAnA itihAsase jJAta haiAtA hai. una jAtiyeAke nAma zyAma-yadu aira jAdI hai. " jAvA-dvIpa" jAvAke ItihAsame spaSTa likhA hai ki- bhAratake kaliMga prAntase bahutase hindu usa dvIpame jAkara vase the, kaliMga dezamAM prathama ghaNA jaine hatA. kemake pArzvanAtha prabhunA eka chaMdamAM vAkya che ke:-'kalIMga deze japetAre jApa''e 86 apa yaMga rjAze " ityAdi vAkyathI siddha thAya che ke bahutase hindu jAvA dvIpamAM gayA. temAM jainIce paNa jAvA gayA ja hAvA joie ) unhIne vahAke manuSyAMka sabhyatA siAI aura apanA saMvata calAyA. cahu saMvat Isa samaya taka pracalita hai. usakA Arambha IsAke 75 varSa pahele huA thA isake pIche phira hinduekA eka Dhala jAvA gayA. usa dalake lega bauddhamatAvalaMbI the.... (jaina paNa the) usa dvIpame' yaha kathA sunI Atihai ki sAtavI sadI ke prArabhame gujarAta dezakA eka rAjA pAMca hajAra AdamI lekara vahAM pahuMcA. aura mata rAmake eka sthAna para vasa gayA. kuchakAla pIche Dha hajAra manuSya aura gaye. e sama mauddha jainI the. unaleAgAne dharmakA pracAra kIyA, jisame bauddha mAkA pracAra visesa krIyA. cIna dezakA eka prasiddha yAtrI, jisane isa dvIpake ceAthI saddIme' dekhAthA. likhatA hai ki jAvAme usa samaya sama lega hindu matAnucAyI the. arthAt sarva Arya thA. aura sarva jAtikA dharma calatA thA. ( khauddha, jaina, vaiSNava, vedAnta, sAMkhya vagere sarva dharma cAlatA hatA. ) " laMkA '"--laMkA meM tA atyanta prAcIna kAlase hinduokA AvAgamana rahA hai. rAvaNukA mAraneke khAda, lakAkA rAya sadAcAra vibhISaNukA deDhIyA Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTa gayA thA (rAvaNa Indrajita kuMbhakaraNa, vibhISaNa Adi jaina zrAvaka hatA ane chevaTe rAvaNanA mRtyu pachI teoe dIkSA lIdhI hatI. vAMce triSaSTI salAkA purUSa caritra tathA jena rAmAyaNa tathA padmapurANa) pIchale samaya meM hindusthAnake logone vahAM jAkara baddhamatakA pracAra kIyA. cakravatI azokake samaya meM laMkA aura bhAratavarSameM bahuta ghaniSTa sambandha thA. Isa dvIpaka dusarA nAma siMhaladvIpa hai jisakA apabhraSTa nAma " silena " he ( siMhaladvIpanA makaradhvaja rAjA potAnA putra kanakadevaja keDIyAne paraNAvavA vimalApurI ( vaLA) AvyA hatA. ane chevaTe te jaina thayA hatA. vAMco. mehanavijaya kRta caMdarAjAne rAsa.) ApharIkA-misara." sAta ATha hajAra varSa hue jaba eka manuSyadala hindustAnase misara gayA. aura vahI basa gayA. vahAM una hinduone bI ucca zreNikI sabhyatA phelAI ora apanI vidyA aura prarAkramase baDA prabhAvazAlI sAmrAjya sthApita kIyA. eka prasiddha purAvastuvettA likhate hai ki misara nivAsI bahuta prAcIna kAlameM hindustAnase svejake rAste Aye the. ve nIla nadIne kinAre vase gaye the. misara ke prAcIna itihAsase mAluma hotA hai ki usa deza ke nivAsI ke pUrvaja eka ese sthAna Aye the jisakA honA aba hindustAnake panna kahate the. sidhu nadIkA jala aTaka bAraha mIla nIce jAkara nIlA dikhAI detA hai Isa kAraNa vahAM para sidhukA nAma "nIlAba" ho gayA hai. yaha nIlAba yA nIla nAma misarakI sabase prasiddha nadIkA ha. sidhu nadIkA prAcIna nAma "Abesina" hai. abIsInIyA je ApharIkAme eka baDe prAntakA nAma hai. isa abesinase banA hai. Ina pramANe siddha hai ki sidhutaTake nivAsI kI pahuMca misara taka avazya huIthI. " abIsIniyA -caha deza sidhu nadI ke taTapara rahane vAlekA basAyA huA hai. prAcIna kAlame isa deza ora bhArata varSase bahuta vyApAra hatA thA. tine hI hindu Isa dezameM A vase che. Isa viSayameM TeDa sAhebane rAjasthAna ke ItihAsake dUsare bhAgameM bahuta kucha likhA hai. " arepa"--yuropa nAma saMskRta zabda hariyuSIyA se nikalA hai. aura pUrepa bhUmi bhAratane prAcIna nivAsika paricitta thI Isake vekta pramANu lIjIye. kAda meM kahA hai. hariyuSIyA dezame jAkara Indrane varazikha daityake pukA vadha kIyA. "cUnAna"--pokeka sAhebane apanI pustaka meM IsabAtake prabala pramANa diye hai ki yUnAna deza bhArata ke nivAsine hI magadha ke hindune hI Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ basAyA thA. magadha dezakI rAjadhAnIkA nAma prAcIna kAlameM " rAjagRha" thA. usame rahane vAle gRhakA kahalAte the. IsI gRhakA se grIka zabda banA hai. bihAra dezakA nAma palAdhA thA. vahAMse ve janasamUha grIsame jAkara basA vaha pelA sagI kalAyA. aura usa dezakA nAma pelAsage paDa gayA. eka prasiddha yUnAnI kavi asipasake lekhAnusAra yUnAniyaMkA vikhyAta rAjA palAsagasa hindustAnameM bihA2kA prAcIna rAjadhAnImeM utpana huA thA. mekaDeniyana aura meseDana zabda magadha ke apabhraMza che. manuSyoke kitane hI samUha magadhase jAkara cUnAname vase aura usake prAntake pRthaka pRthaka nAmase pukArane lage. kelAsa parvatakA nAma, yUnAnameM "kenana" hai. aura romameM "kekina" hai. kSatriyakI kaI jAtiyakA yUnAnameM jAkara basanA siddha hotA hai. yUnAnameM devI-devatA bhArata varSa ke devadevatAonI nakala hai. usaMdezakA dharma-vidhAna sAhitya aura kalA zAabhI jAtihI kI cIja hai. ( Isa viSayameM adhika jAnanA ho to pikAka sAhabakI "IDiyA Ina grIsa" nAmaka pustaka dekhIe.) rema"--rema zabda rAmase banA hai. eziyA mAinara meM je hindu jAti jAkara vasI, remavAle usIkI santAna hai. ramakI samI pavartinI yUTuMsiyana jAtibhI hindu hI thI. remake devI-devatA bhI hindustAnake devI-devatA eke pratirUpa hai. yaha bhI isa bAtA pramANu hai ki rema nivAsI hindu jAtike hI hai. - " amarIkA "--amarIkAkI Azcaryajanaka prAcIna sabhyatAke cinho para daSTi DAlI jAya to mAluma hogA ki yUrapa vAsIyo ke praveza kareneke pahale, vahAM koI sabhya jAti avazya rahatI thI. dakSiNa amerikAmeM baDe baDe nagareke khaMDahare, daDha keTa, sundara bhavane, jalAza, saDake, nare, Ardike cinha milate hai. jisase yaha pratita hotA hai ki prAcInakAlameM yahAM kaI bI ucca zreNikI sabhya jAti rahatI thI. acchA. to yaha sabhyatA AI kahAMse ? yUropIya purAvastuvettAoneM Izvaka pattA lagAyA hai. ve kahate hai ki yaha sabhyatA ora kahIse nahI, hindustAna se hI AI thI. berana hamaboTa mahAzayakA kathana hai ki Isa samayathI amarikAmeM hinduoke smAraka cinha milate hai. aba pokAka mahAzayakA kathana sunie. ve kahate hai. ki-perU nivAsikI aura unake pUrvaja hinduoMkI sAmAjika prathAye eka sIpAI jAti che. prAcIna amarIkAkI ImAratokA DhaMga hinduokA jesA hai. svavAyara sAhaba kahate hai ki bauddhamatake stupa dakSiNa hindustAna aura usake upadvIpameM milate hai. vesehI madhyama amarikAmeM bhI pAse jAte hai. jese hindu pRthvI mAtAka pUjate hai Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vesehI ve bhI pUjate hai. devI-devatAo, ora mahAtmAoke pada cinha jese hindustAnameM pUjate hai vahI kahAMbhI dekhate haijisa prakAra laMkAmeM bhagavAnuM buddha ke aura gekulameM zrI kRSNake pada cintakI pUjA kI jAtI hai, usI taraha mekisakomeM bhI eka devatAke pada-cinha pUje jAte hai. jese sUrya-caMdra ora unake grahaNa hindustAname mAne jAte hai. usI taraha vahAM bhI ghaMTA ghaDIyAla Adi jese hI hindustAname Isa avasaro para bajAye jAte hai, vahAMbhI usIke bAje bajAte hai, sUrya--candrakA rAhase grasita hAtA ve bhI mAnatA hai. vahAMke pujArI sarSa Adika cinDa kaMThame dhAraNa karate hai. Isase hindustAna ke (dharaNeje sahastra pheNAo pArzva prabhupara dharelI, te bhAva samajAya che) aura mahAdeva, kAlI Adi devI-devatAoMkA smaraNa hotA hai. hindustAnameM jese gaNezajIkI mUrtikI pUjA hatI . usI taraha vahAMbhI eka vesehI devatAnI pUjA hAtI he jisa prakAra hindu dharma granthameM pralayakA varNana hai vesAhI una ke grantha meM bhI hai. uname- eka kathA hai ki unake eka mahAmAkI AjJAAse sUrcyuki gati rUka gaI thI. vaha Thahara gayA thA. hamAre mahAbhAratame bhI esAhI ullekha he, jayadratha vadhake samaya zrIkRSNakI AjJAse sUrya Thahara gaye che. kRSNakI mRtyu para anake zaka-nAdabhI sUAkA ratha rUkagayA thA. hinduokI taraha amarikAke Adima nivAsInI pRthvI kaSTapakI pITha para TharI huI mAnate hai. sUdevakI pUjA dene dezameM hotI . mekisakeme sUryake prAcIna mandira che. jIvake AvAgamanake siddhAntomeMbhi hinduoMkI taraha una lekA vizvAsa hai. dhArmika viSayeke atirikta sAmAjika viSaye meMbhI bahuta kucha samatA dekha paDatI hai. una leke kitanehI rIta rIvAja hinduoke jese hai. unakA pahanA hinduhIke DhaMgakA haii. bhI khaMDA upara calate hai svike vastra bhi hindu strIoke sadaza hI jAna paDatA hai. amarikAmeM hindu zrI rAmacandrajIke bAda gae etihAsika kathAese bhI jAnA jAtA hai ki mahAbhAratake yuddhake bahuta pIche taka hindu amarikAne jAyA karate hai. rAmacandrajI ora sItAjIkI pUjA unake asalI nAmaseM vaha abataka hotI hai. perUme rAmetsava nAmase rAmalIlA bhI hatI hai. amarikAvAlaMkI bhavana nirmANa zilI aura prAcIna aitihAsika bAteM esI che. jisakA bicAra karane para una lAge ke hindu-jAtisehI utpanna mAnanA paDatA hai. mahAbhAratameM likhA hai ki ajunane pAtAla deza jItakara vahAMke rAjAkI kanyA " lUSI " se vivAha kiyA thA. usase eka putra huA jIsakA nAma " avarNava" thA. vaha baDA parAkramI ddhA thA. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcInakAlameM bhArata varSa amarikA jAneke do rAte the. eka hindutAnase laMkA athavA baMgAlakI khAse jAvA aura beniye hote hue mekisako, perU yA madhya amerikA taka calAgayA thA. dUsarA cIna maMgoliyA, sAIberiyA aura bahiraMgake muhAse hokara utarI amarikA taka gayA thA. Isa samaya jahAM bahiraMgakA muhanA hai vahAM prAcIna samayame jala na thA. vaha sthAna amarikAse mIlA huA thA. pI che bhaumika parivartana ne se vahAM jala he gayA-jese pahele eziyAse apharIkA mahAdvIpa sthala mArgaze milA thA. usI taraha amarikA dezabhI milA thA. aba eziyA aura apharIkA bIja ja naha2-aura eziyA ora amarikAke bIca bahiraMgakA muhAnA hai." uparanA lekha uparathI anumAna thAya che ke AgaLanA samayamAM amerikA vagere dezomAM Arya rAjAonuM AvAgamana hatuM ane tyAM Arya rAjyo paNa sthapAyA hatA ane Arya dharma prasaryo hato, teja rIte jenenuM AvAgamana paNa bauddhonI mAphaka tyAM hovuM joIe; ane tethI ja tyAM jainadharma phelAye hato; ane jaina dharmAnuyAyIo hatA. ema mAnavAne kAraNa maLe che. zrIkRSNa, sAMba, pradyumana, anirUddha, pAMca pAMDe, azoka rAjA Adi aneka mahAnuM rAjAo jenadharmI hatA, ane temanA rAjyone vistAra paNa khUba hato; eTaluM ja nahi paNa teoe deza, paradeza, ane darIyApAranA mulakamAM pari bhramaNa karyuM hatuM, temanI sAthe prajAvano samUha paNa joDAyelo hoya, uparAMta mahAna dhanADhaya zrAvako vyApArArthe vahANo bharI daNyiApAranA dezomAM jatA, eTale aneka jAtanA le vecanA vyavahAre ane anya saMbaMdhe dhArmika Adelane jAge, ane pariNAme jainamatanA anuyAyIo bane e svAbhAvika che. AvA aneka kAraNee jainatvane pracAra vizvanA moTA bhAga para hato ema mAnI zakAya che, paNa vakhatanA vahevA sAthe, temaja AgaLa kahI gayA tema kudaratanA pratikuLa banAvoe Arya, anArya deza ane jAtinuM rUpAMtara thavAthI jaina vastI ghaTavA pAme e banavA cagya che; tethIja agAu jeno karoDonI saMkhyAmAM hatA, ema na mAnavAnuM leza paNa kAraNa rahetuM nathI. A uparAMta arvAcIna zodhakhoLa mujaba I. sa. 1492mAM kolaMbasa nAmanA vahANavaTIe amerikA deza zodhI kADhaye ema kahevAya che; paraMtu purAtana bhArata sAmrAjyanA vistAramAM amerikA deza hato, ema keTalAkanuM mAnavuM che. A viSe jaina itihAsa vettAoe saMzodhana karavA jevuM che. bhagavAna mahAvIra kevalyajJAna thayA pachI A pRthvI para trIsa varSa sudhI vicaryA hatA, ane manuSyane dharmopadeza ApI saMyamanI suzreNi para caDAvyA hatA. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainapravacanamAM AtmAnA paripuo batAvyA che jevAM keka-krodha, mAna, mAyA, lebha, rAga, ane dveSa. jayAM sudhI e badhAye durguNano vaMsa jIvAtmA na karI zake, tyAM sudhI tenI mukti saMbhave nahi. prabhu mahAvIranA vyaktitva pratye zrI gautama (iMdrabhUti ) ne atIva rAga hato, tyAM sudhI te karmamUkta thaI zakyA nahi. ane jyAre bhagavAna mahAvIra apApA nagarI kiMvA pAvApurImAM kArtika vadI amAvAsyA (gujarAtI) e nirvANa pAmyA; teja vakhate zrI gautamane kaivalyajJAna prApta thayuM. aMtima samaye zrI mahAvIre chatrIsa prahara sudhI eka dhArI dharmadezanA ApI hatI, jenA sArabhUta tanuM Aje ApaNe avalaMbana laI rahyA chIe. bhagavAna mahAvIrane nirvANu samaya. kailokaya sAra" nAmaka graMthamAM jainAcArya zrI nemicaMdrajI lakhe che ke:bhagavAna mahAvIranA nirvANuthI 605 varSa ane 5 mahinA pachI zaka rAjA thaze. ane tenA 394 varSa pachI kalika thayo. ethI ema mAnI zakAya che ke zaka saMvatathI 605 varSa pahelA bhagavAna mahAvIra mokSa padhAryA. zaka saMvatane prAraMbha san 78 thI thAya che, eTale bhagavAna mahAvIranI nirvANa prApti I. sa. pUrve pa27 varSamAM thaI hatI. je samasta jaina saMpradAya e pramANe Aje mAne che. A matanI puSTi anya graMtha paNa kare che. Arya vidyA sudhAkaramAM ullekha che ke rAjA vikramAdityathI 470 varSa pahelAM bhagavAna mahAvIra mokSe gayA hatA. zleka - tataH sjinAtra mArate vikramapura khamunya bodhi vimate varSe viiraabdhyonrH||1|| pracArajjainadharma bauddhadharma samaprabham rAjA vikramAdityano saMvata I. sa. pUrve paNa varSathI pracalita thayo che e prakAre paNa bhagavAna mahAvIrano mokSa samaya I. sa. pUrve pa27 sAbIta thAya che. A vAtanI vadhu puSTi digambara AsnAyanI sarasvatI nAmaka gacchanI paTTAvALI parathI thAya che. jeno ullekha mI. hairnale karyo che. paTTAvaLInI bhUmikAmAM lakhyuM che ke -" bahari zrI vIrasvAmI; mukti gaye pIche 470 varSa gaye pIche zrImahArAjA vikramakA janma bhA." ahiMyA mahAtmA buddhane mRtyukALa rDo. je. epha phITane khUba manana karI tA. 13 okaTebara I. sa. pUrve 482 nizcita kare che, ane bhagavAna Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIrane nirvANa ma. buddhanA mRtyu pahelAM thayo hate. ethI bha. mahAvIrane nirvANakALa emaNe i. sa. pa7 varSa barAbara gayo che. zrI jinasenAcArya harivaMza purANamAM spaSTa ullekha karyo che ke zaka saMvata 605 pahelAM arthAt para7 varSa pUrve mahAvIra svAcIne mokSa prApta thayo. A sthaLe eka agatyanI vAta lakhavA jevI che te e ke bhagavAna mahAvIra mekSa padhAryA te agAu "zaka " nAmanA iMdra AvI prabhu mahAvIrane pUchayuM ke pra ! zrImAnanA jama nakSatra para trIsame "bhasmagraha" je be hajAra varSanI sthitino beThe che, to te vratunuM phaLa ema sUcave che ke be hajAra varSa sudhI ApanA zAsanamAM rahelA caturvidha saMghanI uttarottara unnati thavAne badale krame krame avanati thaze te A grahaga che, mATe he dInadayALa prabho ! ApazrI je be ghaDI AyuSya laMbAve te e graha zAsanane naDatara rUpa thaze nahi. A sAMbhaLI prabhu mahAvIre tene upadeza ApatAM kahyuM -"he iMdradeva, koI paNa manuSyanuM AyuSya vadhA vadhI zakatuM nathI, tema ghaTADayuM ghaTI zakatuM nathI, te huM te kaI rIte vadhArI zakuM! bhAvI baLavAna che. tene mithyA karavA kaI samartha nathI. mATe zeca karo nakAmo che, paNa je, te gRhane be hajAra varSane kALa pUrNa thayA pachI eka mahAna prabaLa, dharma dhuraMdhara ddho pragaTa thaze ane mahArA zAsanane tathA jainadharmanA satya tane pradipta karaze." vIra jIvananI duka nedha ane ninhava. cAlu avasarpiNI kALanA cothA ArAnA zeSa 250 varSa rahyA, tyAre trevIsamA zrI pArzvanAtha prabhu mokSe gayA hatA, zrI pArzvanAtha ane zrI mahAvIra vacce 250 varSanuM aMtara hatuM. caturtha A parisamApta thavAne paMcotera varSa ane sADA ATha mAsano samaya bAkI hato, te vakhate prabhu mahAvIra garbhamAM AvyA hatA. samakita (samyakatva) prApta thayA vinA keI jIvane uddhAra thato nathI. sadeva, sadagurU ane sadharma pratye ananya zraddhA thavI, tenI ruci thavI, temAM pUrNa rasa anubhave; ane pachI AtmAnA mULa guNanI vikAsa zreNi prApta thavI tene jaina darzanamAM samyakatva kahevAmAM Ave che. e samyakatva AtmAne pragaTa thayA pachI eka, traNa ke paMdara bhave ane vadhumAM vadhu ardha pugaLa parAvartana jeTalA kALamAM jIvane mokSa thaI jAya che. AvAM samakitanA abhAve prabhu mahAvIrano jIva anaMtakALa sudhI A saMsAramAM rakhaDa hato. pratyeka jIva anaMtakALathI saMsAramAM parizrama kare che. evuM eka paNa sthAnaka nahi hoya ke jyAM jIvAta anekavAra janDA lIdhe nahi hoya. evI eka paNa Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 cenei bAkI nahi hAya ke jyAM jIve pAtAnA nivAsa nahi karyo hoya. Ama kALanI anaMtatA sAthe bhavanI anaMtatA paNa rahelI che. emAMthI krame krame kanA AvaraNe! AchAM thatAM kei dhanya paLe, keAI suyeAge, jIvane samyakatva prApta thaI jAya che ane pachI te hu Mmezane mATe saMsAranA janmamaraNAdi duHkhA ane bhavAMtarene ata ANe che. AvuM samakita prabhu mahAvIrane suthAranA bhavamAM prApta thayuM hatuM. tyArathI temaNe nAnA moTA anekavidha bhavA karyAM hatA. temAM mukhya ( deva, manuSyanA ) 27 bhava karyAM hatA. jenuM varNana zAstrakArAe kalpasUtrAdi graMthAmAM ApyuM che, temAM 26 mA bhave tee dazamA devaleAkamAM hatA. ane 27 mA bhave ja buDhIpanA bharatakSetra para mAhuNakuMDa ' nAmA nagarane viSe devAnaMdA '' nAmanI brAhmaNInI kukSimAM utpanna thayA hatA. jaina zAstrakAro Ane eka accherUM ( Azcarya ) kahe che. tIrthaMkarA kai divasa 'kSatriyakuLa 'ne cheDI anyakuLamAM janma letA nathI. pUrve thayelA anaMta tIrthaMkarA ane cAlu cAvIsInA RSabhadeva Adi sarva tIrthaMkarA kSatriyakuLamAM ja janmelA hatA. bhagavAna mahAvIra brAhmaNakuLamAM utpanna thayA tenuM kAraNa e manAya che ke bhagavAna RSabhadevanA samayamAM triRRDI tApasa " miracI '"nI je vAta Ave che, temAM maracIe ekavAra peAtAnuM zreSThatama kuLanuM abhimAna karyuM hatuM. A abhimAnanA nikAcIta khadhe temaNe tyAM nIca geAtranuM karma upArjana karyuM hatuM. te kama prabhu mahAvIrane A vakhate udaya AvyuM. jene lIdhe teo brAhmaNukuLa ( bhikSukakuLa )mAM utpanna thayA hatA. jainadharmanA samartha puruSa-tIrthaMkarane brAhmaNune tyAM utpanna thayelA joi, NuigameSI nAmanA daive mahAvIranA garbhanuM sAharaNa karyuM eTale e garbha laine teNe " kSatriyakuMDa " nagaramAM siddhArtha rA nI rANI " trizalAdevI "nI kukSimAM mUkayA. Ama sADI byAsI rAtrinA samaya pachI zrI mahAvIranA garbhanuM sAharaNa thayuM ema jaina zAstramAM batAvavAmAM AvyuM che. ekaMdara sava! nava mAsa pUrNa thaye caitra zudi trayeAdazInI madhya rAtrie zrI mahAvoranA janma thayA hatA. 45 varSa 8aaaa mAsa bAkI rahyA tyAre mahAvIre dokSA lIdhI hatI. 33 varSa 85 mAsa khAkI rahyA tyAre temane kayajJAna thayuM hatuM. tene bIje divase IMdrabhUti, (gautama ) sudharmAM svAmI vagere 11 gaNadharAnI dIkSA thaI hatI. tathA 4400 ziSyA eka sAthe thayA hatA. 19 varSa 85 mAsa pachI ja bukumAranA janma, tathA mahAvIra prabhunA jamAi " jamAlIne zrI mahAvIranA medhathI vairAgya utpanna thaye; e vairAgyanA satat rase jamAlIe narakagatinA nadAvA karI dIdhA, arthAt e 9 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S6 gatinuM paribhramaNa tene haMmezane mATe baMdha thayuM, prabhu mahAvIra pAse teNe dIkSA lIdhI ane 11 aMgano abhyAsa karI vicitra prakArane tapa karavA lAgyA. jamAlI ucca koTinuM cAritra pALato hato kharo; chatAM tene AtmabhAva pragaTayo na hato, te zrI mahAvIrathI alaga vicarato hato. eka divase te jamAlIne vyAdhi thavAthI teNe pitAnA ziSyone pathArI karavAno Adeza Ape. pathArI karatAM DhIla thaI, eTale pharIthI teNe zine bolAvI pUchayuM -"pathArI karI?" ziSee kahyuM "haju pathArI karI nathI paNa karIe chIe." A vAkaya upara zrI jamAlIne bhrama pedA thaye; tene mahAvIranA tattvajJAna para zaMkA thaI. teNe vicAryuM ke zrI mahAvIre te "je mALe re" eTale "je kArya karavA mAMDayuM tene kahyuM kahIye" e mata pratipAdana karyo che, paNa vAstavika rIte te khoTuM che, kemake kaI eka kuMbhAra mATI lAvI tene pANI sAthe bhIMjavIne ghaDo kare, te ghaDo niMbhADAmAMthI pAkIne jyAM sudhI saMpUrNa taiyAra thaI bahAra na AvyA hoya tyAM sudhI te apUNeja kahevAya. e pramANe "naya apekSAe prabhue uccArelAM vAkyane arthazUnya mAnI ekAMtavAdanI teNe prarUpaNa karI ane zrI mahAvIrathI judA paDI svamata calAvyuM. Ane pahele ninhava kahyo che. prabhu mahAvIrane sAththI (zrAvastI) nagarImAM kevalyajJAna thayA pachI 14 varSe A pahele niDuva thaye hato. cothA ArAnA 16 varSa 8 mAsa bAkI rahyA tyAre "UMave sIkA" nAmaka bIje nikhtava thayo. te prabhu mahAvIrane kevalyajJAna thayA pachI 16 varSe thayo hato. tene prarUpaka "viSyaguma" hato. ubhayanA vicAranuM e aMtara hatuM ke zrI mahAvIre, AtmAnA asaMkhyAta pradezamAM otaprota rahele jIva mAnya che, tyAre tiSyagupta AtmAnA chellA pradezamAMja jIva mAnI utsutra prarUpyuM che. A bIje niDuva kahevAya che. cothA ArAnA 3 varSa 8 mAsa bAkI rahyA tyAre zrI mahAvIra prabhu mekSe gayA. IMdrabhUti aNagArane zrI mahAvIra upara ativa rAga hato ane tethI ja prabhunI hayAtimAM temane kaivalyajJAna na thayuM. paNa jyAre prabhu vIra mokSamAM gayA; temane deha vilaya pAmyo; tyAre ja zrI gautamane deDanI asthira dazAnuM tAdrazya bhAna thayuM. ekatva bhAvanAmAM pravezatAM temane kaivalyajJAna thayuM. - nava gaNudhare to prabhunI hayAtimAM ja rAjagRhI nagarImAM saparivAra mekSe gayA hatA. phakta idrabhUti ane sudharma e be aNagAro bAkI hatA temAM zrI IdrabhUti (gautama)ne kaivalyajJAna thayuM; eTale zrI sudharma svAmI bhagavAna mahAvIranI pATe ArUDha thayA. A sthaLe zaMkA uddabhave ke zrI gautama to hayAta hatA ! Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenuM samAdhAna e che ke kaivalyajJAnI pATArUDha thaI zake nahi e niyama hovAthI, pAMcamA gaNadhara zrI sudharmasvAmI temanI pATe bIrAjayA. vIra nirvANa pachI bAra varSa sudhI zrI gautama kevalyajJAnI tarIke pRthvI para vicaryA ane pachI teo mekSa gayA. hAla vIranA zAsanamAM sAdhu-sAdhI Adine je parivAra vicarI rahyo che, te zrI sudharma svAmIno parivAra kahI zakAya. e rIte vikrama saMvata pahelAM 100 varSe prabhu mahAvIra 72 varSanuM AyuSya pUrNa karI nirvANa pAmyA arthAt mokSa padhAryA. EFFFFFFFFFFFFki prabhu vIra paTTAvalI. FgRgFFFFFFFFFgBUFFFFE UR bhagavAna mahAvIranI pahelI pATa para zrI sudhasvAmI birAjyA. temano janma "kalAga sanniveza " nAmaka sthaLamAM "dhammila " nAmanA viprane tyAM thaye hato. bAlyAvasthAthI ja dharma pratye temanI athAga ruci hovAthI temanuM nAma " sudharma " tarIke janatAmAM prasiddha thayuM. yauvana vaya prApta thaI tyAre pitAnI anicchA chatAM temanA mAtApitAe "vAsya tra"mAM utpanna thayelI evI eka kanyA sAthe temanuM pANI grahaNa karAvyuM. udAsIna bhAve saMsAramAM rahetAM temane eka putrI thaI hatI. satatu jJAnAbhyAsamAM rahetA teo cAra veda, zruti, smRti, vagere aDhAra purANamAM saMpUrNa pAraMgata thayA. dina pratidina saMsAra para temanI aruci vadhatI gaI; ane samaya paripakava thatAM sarvanI anumati laI temaNe sanyAsapaNuM aMgIkAra karyuM ane chevaTe zaMkarAcAryanI padavI prApta karI. pitAnA ziSya parivAra sAthe pharatA pharatA jyAre teo " jaMbhikA ?? nAmanI nagarImAM AvyA tyAre temane prabhu mahAvIrano samAgama thaye. jyAM temanI zaMkAonuM samAdhAna thayuM. ane prabhu vIra pAse temaNe bhAgavatI dIkSA aMgIkAra karI. 50 varSa sudhI teo gRhavAsa tathA sanyasthapaNAmAM rahyA. dIkSA lIdhA pachI 30 varSa chamasthAvasthAmAM gALyA. tyArabAda 12 varSa AcAryapadavI jogavI. ane e rIte janamatanI dIkSA laI, jJAnadarzana ane cAritramAM uttarottara vRddhi karatAM temane kaivalyajJAna thayuM. kevalyajJAna thayA pachI ATha varSa sudhI pRthak pRthaka sthaLe vicaryA. ane pachI nirvANa pAmyA. ekaMdara temaNe se varSanuM AyuSya bhogavyuM ane bhagavAna mahAvIra pachI 20 varSe teo mekSa padhAryA. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 mIjI pATa para ja bhusvAmI. rAjagRhi nagarImAM kAzyapa gAtrI ha RSabhadAsa nAmanA eka meTA dhanADhaya zeTha rahetA hatA. tene "rdhAraNI " nAmanI patnI hatI. ubhaya krUpatI jainadharmI hatI. sAMsArika sukhA begavatAM eka divasanI madhyarAtrie dhAriNIe sudana evuM " jaMbu " nAmanuM vRkSa joyu. dhAriNI AnaMda pAmI ane A vAta teNe peAtAnA pati RSabhadAsa zeThane kahI. ba Mnee mAnyuM ke A susvapnanA AdhAre peAtAne tyAM uttama prApti putra ratnanI thaze. sukhapUrvaka garbhanuM pratipAlana karatAM anukrame savA nava mAse dhAriNIe eka putranA janma ApyA. khArame divase azuci TALI jJAtijanAne jamADI svapnAnusAra te mALakanuM nAma " ja mukumAra ' pADavAmAM AvyuM. anukrame bAlyAvasthA vitAvI yuvAnAvasthA prApta thatAM sudhImAM jabukumAre sarva prakAranI vyavahArika vidyA saMpAdana karI lIdhI. te samayamAM zrI sudharmasvAmI, ziSya samudAya sAthe rAjagRhi nagarInA guNazIla nAmaka udyAnamAM padhAryA, ane tapa sayamanI vRddhi karatA vicaravA lAgyA. upara A vAta jabukumAre jANI, tethI temane zrI sudhasvAmInA vadana karavAnI utkaTa abhilASA thai, ane mAtApitAnI anujJA meLavI aneka prakAranAM suMdara vastrAbhuSaNA paherI teo vaMdana karavA mATe cAlyA. raste jatA eka sthaLe teja nagaranI ATha zreSThivanI ATha putrIe rAsa krIDA ramI rahI hatI, tevAmAM te AThe sakhIonI najara A susvarUpavAna ja bukumAra paDI ane tee meAha pAmI; teja sthaLe te badhI sakhIoe arasaparasa niya karyA ke ApaNe paraNavuM te phakta A divya dekhAtAM ja bukumArane ja Ama pratijJA karI teee ghera AvI pAta peAtAnA mAtApitAne kahI dIdhuM ke ame A bhavamAM phakta RSabhadattanA putra ja mukumArane ja paraNavA mATe nizcaya karyo che, e sivAyanA anya puruSA amAre pitA ane bhAI samAna che. peAtAnI putrIonI A pratijJA aneja bukumAranI buddhi, cAturya, rUpa ane guNa e sarva joi te zreSThivAne paNa te vicAra anukULa lAgyA. tarata ja teo AThe jaNA zrIphaLa lai pAtapeAtAnI putrInu sagapaNa karavA mATe RSabhadatta zeThane ghera AvyA. .. A tarapha ja bukumAra guNazIla udyAnamAM zrI sudha svAmI pAse gayA ane vaMdana karI dharmopadeza sAMbhaLavA beThA. sudharmasvAmIe ja bukumArAdi piSamAM AvelA aneka manuSyAne dhanu yathArtha svarUpa samajAvyuM. temAM saMsAranI asthiratA sAthe AgAra dharma ane aNugAra dharma e be prakAranA Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmonuM suMdara rIte khyAna karyuM. A pravacananI jaMbukumAra upara suMdara chApa pADI. saMsAra para temane udvega chUTo. ane vairAgya bhAva pragaTa thayo. vyA khAnane aMte jaMbukumAre zrI sudharma aNagArane hastadvaya joDI vinayapUrvaka kahyuM-prabhe! Apane upadeza mane rUpa che, tene zradhyuM che, pratita A che, mArI dIkSA levAnI tIvra jIjJAsA che, paNa mArA mAtapItAne pUchIne huM te pramANe karIza." sukha upaje tema kare" eTalA ja zabdo pratyuttaramAM zrI sudharma aNugAre kahyA. tyAMthI rathamAM besI zrI jabukumAra gRha prati vaLI nIkaLyA. raste jatAM rAjagRhI nagarInA daravAjAmAM pesatAM ekAeka tepane eka jambara avAja thaye, ane temAMthI chUTele goLa pitAnA karNa pAsethI pasAra thayo. A jotAM ja jabukumAra camakayA, Azcarya pAmyA ke aho, zuM jIvananI asthiratA ! A gALA mane vAgyuM hota to A kSaNe ja huM aviratipaNe mRtyu pAmata. ema vicArI te pAchA pharyA ane punaH zrI sudharmasvAmI pAse jaI, bAravrata aMgIkAra karyo. temAM sarvathA brahmacaryanI pratijJA laI lIdhI. tyAMthI teo ghera AvyA ane dIkSA mATe mAtApitAnI anumati mAgI. mAtApitAe ghaNuM samajAvyA chatAM jabukumAra ekanA be na thayA. tevAmAM ja pelA ATha zreSTio tyAM AvI pahoMcyA. ane potAnI putrIonA sagapaNanI vAta karI zrIphaLa dharyA. tyAre ja bukumAranA mAtApitAe kahyuM:-putranuM sukha jevAnA zubha manoratha amArA hRdayamAM kayAranAye vasI rahyA che, paNa jabukumAra saMsAramAM rahevA Icchato nathI. mATe je tame tamArI putrIone bhava bagADavA IcchatA he, te ja sagapaNanI vAta kare. A sAMbhaLI sarva zreSThio nArAja thaI tyAMthI cAlyA gayA ane potapotAnI putrIone A vAta kahI. tyAre te sarva putrIoe evo javAba Ape ke -ame mana, vacana, kAyAthI te jaMbukumArane ja varI cukelI chIe, mATe harakoI prakAre amane tyAM ja paraNuM. ame jaMbukamArane samajAvI dIkSA letAM rokIzuM, tema chatAM te nahi ja rokAya, te ame paNa temanI sAthe dIkSA grahaNa karIzuM. putrIonuM AvuM vacana sAMbhaLI pharI te zreSTio jabukumArane ghera AvyA, ane RSabhadattane sagapaNa mATe ati Agraha karyo. sagapaNa thaI gayuM ane tarata ja lagna levAyAM. uddavigna cite zrI jaMbukumAra te ATha zreSThi kanyAo sAthe paraNyo. lagnanI prathama rAtrie jaMbukamAranI te AThe strIo suMdara vastrAbhUSaNe sajIne jaMbukumArane saMsAramAM rokI rAkhavA aneka prakAranA hAvabhAva ane miSTa vacanoe AkarSaNa karAvavA lAgI. paNa jenuM citta A baLatAM saMsAra sAgaramAMthI udvega pAmyuM che, jeNe saMsArane rAga durgatinuM kAraNa mAnyuM che, jenA hRdayamAM Atmika prakAza ane niSkAma vRttinI bhAvanA jAgI che, tevA ja bukamArane A strIo koIpaNa Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkarSaNa karI zakI nahi, eTaluM ja nahi paNa ulaTuM jaMbukumAranA satat badhe A AThe strIone varAgye thayo. (Ane vadhu vistAra ja busvAmI caritramAM suMdara rIte apAya che.) teja samaye prabhava nAmane cora ( rAjaputra) 500 zera sAthe jabukumAranA gharamAM corI karavA Avyo. ane maMtra vaDe tALAo kholI bhaMDAra mAMthI dravya kADhI gAMsaDIo bAMdhI, paraMtu jabukumAranA satya, zIyaLanA prabhAve te gAMsaDIo keIthI uMcakAI zakI nahi. eTaluM ja nahi paNa sarva cAre tyAM thaMbhI gayA. prabhava cAre pitAnI tALA kholavA, vigerenI vidyA jaMbukumArane ApIne, badalAmAM sthaMbhana vidyA mAgI. ahiMyA ja bukumAre te prabhava cerane upadeza Ape, tenA prabhAve prabhava cAra vairAgya pAmya ane dIkSA levA mATe taiyAra thayA. prAtaHkALe sarvanA Azcarya vacce jaMbukumAra, temanA mAtApitA, ATha DhIe, tenAM mAtApitA tathA prabhavAdika 500 cAre ema pa27 jaNAoe zrI sudharmasvAmI pAse dIkSA aMgIkAra karI. jaMbukumAra seLa varSa gRhavAsamAM rahyA, 12 varSa gurUbhakti karI jJAna saMpAdana karyuM. ATha varSa AcAryapada para rahyA. tyArabAda temane kevalyajJAna thayuM. 44 varSa sudhI kaivalya pravajya pALI, sarva AyuSya 80 varSanuM bheLavI vIra prabhu pachI 64 varSe teo mokSa padhAryA. daza bela vicheda gayA. zrI jaMbusvAmInA nirvANa pachI daza bela viccheda gayA che, te daza belanA nAma - gAthA:- bAra varSe hi gAyamo siddho, vIrAo vIsahI suhamo; causaDDhIrA jaMbu vicchinA tatha daza ThANA // 1 // maNa paramohi pulAe, ahAraga khavagau same kAye; samayattiya kevala, sijhaNAya jaMbummi buddhinnA // 2 // daza bolanA nAmaH--1 parama avadhijJAna. 2 manaH paryavajJAna. 3 julAkalabdhi. 4 AhArika zarIra. 5 kSAyaka samyakatva. 6 kevalyajJAna. 7 jIkathI sAdhu. 8 parihAra vizuddha cAritra. 9 sUkSma saMparAya cAritra. 10 yathAkhyAta cAritra. e daza bola viccheda gayA. bhagavAna mahAvIranA mekSagamana pachI jainazAsanamAM je je Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71 pheraphAro thayA tathA temanA pachI je je mahApuruSA thayA, te sanI aitihAsika noMdha 'prabhuvIra paTTAvalI'nA nAmAbhidhAnathI A nIce ApIye chIe, te lApUrvaka vAMcI pUrva puruSonA ujavaLa citrA para vivekapUrvaka daSTi pheravI javA vijJapti karIe chIe. vIra sa. 1 gautamasvAmIne kaivalpajJAna, sudha svAmInu paTArAhaNu ane jabhusvAmI tathA prabhava svAmInI dIkSA. vIra sa. 12 gautamasvAmInuM mekSagamana, sudha svAmIne kaivalyajJAna ane jaMbusvAmInu paTArANa, vIra saM. 20 sudharmAMsvAmInuM meAkSagamana, jaMbusvAmIne kaivalyajJAna, ane prabhavasvAmIne yuga pradhAnapada. vIra sa. 64 jaMbusvAmInuM meAkSagamana, zayyaMbhavAcAryanI dIkSA. 3 trIjI pATa para zrI prabhasvAmI, 66 "C 6 vidhyAcaLa parvatanI taLeTImAM jayapura nAmanuM nagara hatuM. tyAM kAtyAyana gotrI " jayasena " nAme rAjA rAjya karatA. tene be putra hatA. mATAnuM nAma prabhavakumAra " nAnAnuM nAma vinayadharakumAra. '' prabhavakumAranI vartaNuka aniSTa ane prajAne du:khaprada hatI. kharAba mitra!nI seAkhatamAM rahI te vastImAM vAraMvAra peAtAnA duSkarma vaDe trAsa vartAvatA, AthI prajAe rAjA pAse jaI phariyAda karI. jayasena rAjA prabhavakumAranI AvA prakAranI vartaNUkathI kheda pAmyA; ane gusse thaine teNe tene dezapAra karI, nhAnAputra * vinayadhara " ne rAjyAsana para sthApyA. AthI prabhavakumAra krodhita banI vanamAM cAlyA gayA; tevAmAM tene tyAM bhIlapallInA adhipati bhImasena " maLyA. anene paraspara vArtAlApa thatAM mitrAcArI thaI. bhImasena tene peAtAnI pallI (cAra leAkAne rahevAnuM gupta sthAna) mAM lai gayA. tyAM aneka cArAnA sahavAsamAM rAkhI tene cauya kaLA AdimAM pravINa nAnye. eTale te paNa anya cArA sAthe meTI mATI cArIe karavA lAgyA. evAmAM te cArasenAnA adhipati " bhImasena "nuM mRtyu thayuM eTale sarva ceArAe maLI prabhavakumArane peAtAnA adhipati manAvyeA. ekadA te prabhava cAra peAtAnI sAthe bIjA 500 cArAne lai ja khukumAranA lagnane divase tene tyAM cArI karavA Avye. ane sUtelA sa leAkeAne peAtAnI pAsenI 8 avasvAdhinI ' vidyAnA aMge nidrAdhina manAvI puSkaLa dravya ekaThuM karI gAMsaDIe bAMdhI; paNa ja bukumAranA cAritranA khaLe te upaDI zakI nahi; eTale te prabhavakumAra jaMbusvAmI pAse AvI Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71 vidyAnI adalAbadalI mATesamajAvavA lAgyA; paraMtu ja bukumAranA tIvra vairAgyamaya saddhezva sAMbhaLI prabhavakumAra pIgaLyA, peAtAnA cauya karma para tene tiraskAra chUTayA, ane vairAgya pAmI 500 cArA sAthe teNe zrI sudharmasvAmI pAse dIkSA aMgIkAra karI. prabhavakumAra 30 varSa sudhI gRhavAsamAM rahyA, pachI dIkSA laI 20 varSa sudhI gusevA karI jJAna sa`pAdana karyuM. jaMbusvAmIne kaivalyajJAna thayA pachI prabhavasvAmI AcArya pada para ArUDha thayA. 54 varSa sudhI AcArya padavI lAgavI. sarva AyuSya 104 vanuM bAgavI vIrasaMvata 75 mAM te svargavAsa pAmyA. vIrasa vata. 75 : ane zamyabhavasvAmIne prabhavasvAmInuM svargagamana AcArya padavI arpaNa. yazeAbhadrasvAmInI dIkSA. vIrasavata 84 : 4 ceAthI pATe zrI zayyabhavAcA AvyA. teo magadhadezanI rAjagRhi nagarImAM rahetA hatA, jAte vatsageAtrI brAhmaNa. RgvedAdi cAraveda, vyAkaraNa, chaMda, niyukti vagere aneka zAstranA jJAMta hatA. ekavAra temaNe mahAna yajJa AraMbhavAnI taiyArI karI, tevAmAM prabhava svAmIne jJAnakhaLathI otAM peAtAnuM AyuSya alpa lAgyuM, eTale temaNe vicAra karyo ke mahArA pachI kAI lAyaka puruSa AcArya padavI para Ave te zAsananI zAbhA vadhe. evA vicAra karI zrutabaLathI jotAM svasaMpradAyamAM te vakhate eka paNa evA ceAgya puruSa na lAgyA ke je AcArya padmane zeAbhAvI zake. temanI vicArazreNi vikAsa pAmI. satra daSTi dADAvatAM cegamaLathI temaNe jANyuM ke cAheAtrI zayyaMbhava je dIkSita khane, te te AcAryapadane kharAkhara lAyaka che. ema vicArI tatkALa te zayyabhava agni-hAtrIne tyAM AvyA, ane peAtAnI adbhuta upadeza zailIthI dravyayajJa ane bhAvayajJanuM AkheDUJa svarUpa samajAvyuM. AthI zayyaMbhava pratibeAdha pAmyA. ane zrI prabhavasvAmI pAse dIkSita thayA. 28 varSe teo saMsArAvasthAmAM rahyA. eka varSa sudhI gurUsevA karI jJAna prApta karyuM. ane ra3 varSa sudhI AcArya padavI bhegavI. ** jyAre zaSyabhava svAmIe dIkSA lIdhI, tyAre temanI srI sagarbhA hatI. pAchaLathI teNIe eka putranA janma ApTeA, tenuM nAma manaka " rAkhavAmAM AvyuM. manaka ATha varSanA thayA tyAre teNe tenI mAtAne pUchyuM ke : mArA pitAjI kayAM che ? mAtAe javAba ApyA ke tArA pitAe teA thArA janma pahelAMja dIkSA lIdhI che. sAMbhaLI te manaka peAtAnA pItAne jovAnI A Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 73 icchAe caMpAnagarImAM Avyo tyAM rastAmAM ja tene zayyabhavAcArya maLyA. vAtacita karatAM baMnenI oLakhANa thaI. pUrva saMskAranA suyoge AvA paramotkRSTa sAdhujIvana para manakane khUba prema thayo. zayaMbhavAcArye tene upadeza Ape. AthI vairAgya pAmI te manakakumAre pitA pAse dIkSA grahaNa karI. zaryabhavAcAyaeN jJAnabaLathI "bALadIkSita manakamuni " nuM AyuSya joyuM, to temane mAlama paDayuM ke "manaka"nuM AyuSya mAtra cha mAsanuM ja bAkI che. mATe eTalA vakhatamAM tene saMkSepamAM sUtrajJAna ApI AtmAnubhava karAvo, jethI ene uddhAra thAya; ema vicArI zayyabhavAcAye tyAM dazavaikAlika sUtra racyuM. A viSayamAM zrI. ke. da. desAI "jaina sAhityano saMkSipta ItihAsa " mAM lakhe che ke - jaMbusvAmInA ziSya kSatriya prabhavanA brAhmaNa ziSya zayyabhavasUri (janma vIrAt 36 svarga varAta 98) thayA. temaNe potAnA putra ziSya manakamuni mATe cauda pUrvamAMthI uddhAra karI dazavaikAlisUtra racyuM hatuM. (vIrAt 72 mAM lagabhaga) vikAlathI nivRtta te vikAlika ane temAM daza adhyayano che tethI "dazavaikAlika." manakamunie daze adhyayana kaMThastha karI AtmAnubhava karyo, sacAritranI samazreNi para kamANa karatAM cha mAsamAM A bALamuni kALa karI svarge gayA. zayyabhavAcArya para varSanuM ekaMdara AyuSya bhogavI varAta 98 mAM kALadharma pAmyA. ozavALa tathA zrImALIonI utpatti. mahAvIrasvAmInA nirvANa pachI sittera varSa bAda zrI pArzvanAtha bhagavAne nanA zAsanamAM chaThThIpATe "zrI ratnaprabha " nAme AcArya thayA. temaNe "osIyA " nAmanI nagarImAM kSatriya jAtine pratibodha ApI zrAvake banAvyA. tyAre ozavALAnI sthApanA thai. ane " zrImALa" nagaramAM zrImALIenI sthApanA thaI, ema zrI jainadharma vidyA prasAraka varga taraphathI bahAra paDela "jena itihAsa " nAmaka graMthamAMthI ulekha maLI Ave che. mahAvIra svAmInA samayamAM paNa zrI pArzvanAtha bhagavAnanA " saMtAniyA " saMte vicaratA hatA. te zrI uttarAdhyayana sUtramAM AvelA zrI pArzvanAtha zAsananA zrI kezIsvAmI ane prabhuvIranA zAsananA zrI gautamasvAmI e baMne vacce vRta, vastro Adi bAbatamAM cAlelA saMvAda parathI siddha thAya che. A utpatti bAbatano 10 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadhu ullekha haSTigocara tha nathI; paNa samayanuM anusaMdhAna vicAratAM A hakIkata keTaleka aMze satya hovAnuM mAnI zakAya. 5 pAMcamI pATa para zrI yazebhasvAmI AvyA. teo kAtyAyana getrI hatA. 22 varSa grahavAsamAM rahyA. pachI zayyabhavAcArya pAse dIkSA grahaNa karI. 24 varSa gurUsevA karI "bahusUtrI " thayA. tyArabAda AcAryapada para AvyA. 50 varSa sudhInI AcArya padavI bhegavI. ekaMdara 96 varSanuM AyuSya bhegavI vIrasaMvata. 148 mAM teo svargavAsa pAmyA. vIra saM. 98 zayyabhavAcAryanuM svarga gamana, yazabhadrasvAmIne AcAryapada. vIra saM. 108 saMbhUtivijaya svAmInI dIkSA. vIra saM. 139 caudapUrvadhArI bhadrabAhu (prathama) svAmInI dIkSA. vIra saM. 146 zrI sthaLibhadrajInI dIkSA. (150 nI sAlane paNa ullekha maLI Ave che) vIra saM. 148 zrI yazobhadrajInuM svargagamana, ane zrI saMbhUti vijayajInuM paTArohaNa, 6 chaThI pATapara zrI saMbhUtivijaya svAmI birAjyA teo mADharagotrI hatA. 42 varSa saMsArAvasthAmAM rahI dIkSA grahaNa karI. 40 varSa sudhI gurUno vinaya, sevA bhakita karI jJAna saMpAdana karyuM. pote bahusUtrI hatA, zuddha saMyama pALatA ane paLAvatA, tathA suvyavasthita rIte ga7ne nirvAha karatA. tyArapachI 8 varSa sudhI AcAryapadavI bhogavI. ekaMdara 90 varSanuM AyuSya pUrNa karI vIra saM. 156 mAM teo svargastha thayA. 7 sAtamI pATapara zrI bhadrabAhu svAmI AvyA, temaNe 45 varSa sudhI guDavAsamAM rahyA pachI dIkSA grahaNa karI. 17 varSa sudhI gurUdevane mahAna vinaya karI caturvidha saMghamAM mAna pAmyA. 14 pUrvanuM jJAna meLavyuM. arthAt teo zrutakevaLI kahevAyA. 14 varSa sudhI AcAryapade rahI vIrAt 170 mAM 66 varSanuM AyuSya bhegavI samAdhi pariNAme kALa dharma pAmyA. bhadrabAhu svAmI " mATe keTalAkane zaMkA che ke bhadrabAhu svAmI eka thayA che ke be? tenA samAdhAnamAM bhadrabAha svAmI be thayA che tevuM spaSTa pramANa maLI Ave che. caMdragupta rAjAne soLa svapnanA artha kahenAra "bhadrabAhusvAmI" vIrAt 170 mAM svargagamana karI gayA te prathama bhadrabAhu svAmI; ane bIjA Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 bhadrabAhu svAmI vikrama sa, 4 mAM thayA. te varAhamihiranA bhAi samajavo. eTale vastutaH ane bhinna bhinna che, te vaNna AgaLa Avaze. prathamanA bhadrabAhu svAmIne samaya. 162 meM mauryaujjayinI ( mUla dina mahArAjA pichale paharame 16 paMcama zrutakevalI bhadrabAhusvAmI vIra nirvANu saMvata vaMzI mahArAjA candraguptake samayame hue the. eka samaya paTAvalImAM pATalIputra kahela che )mAM kArtika zukala pUrNimA candraguptane peASadhazALAme pASadha kIyA thA. te rAtrike svasa dekhe uname eka svapna esA thA ki jisame` 12 Ara kzA nAga dekhA. tama mahArAjA candraguptane apane gurU zrI bhadrabAhusvAmIse una svapnakA la puchA; tA svAmIjIne antima svapnakA phUla, uttarabhArata vacce khAraha vakA gheAra dubhikSa khatalAyA. isake bAda eka dina bhadrabAhusvAmI apane ziSyeke sAtha nagarame AhArake liye gaye. aura eka vyaktike dvArapara jA pahuMce. parantu vahAM eka mAlaka itane jorase aa rahAthA ki Inake khArahu vAra pukArane para bhI kisIne uttara nahI dIyA. tama InakeA yahu nizcaya hA gayA kI 12 varSoMkA dubhikSa yahAM AraMbha hA gayA. rAjamaMtrIne Isa Apattike haThAneke lIye arthAta dubhikSa zAntike liye aneka yajJa homAdi aura kaI prakArake khali pradAnAdi karaneke taiyAra huvA cahu mAta mahArAjA candraguptane jANI aura upadeza dekara aTakAI. aura kahAkI bhAvI khalavAna hai.e khacana kahakara zAMti upajAi. parantu candraguptane samajhA, ki isa rAjya pApakA kArana hai. aura mujhe isa saMsAra meM rahenA ucita nahi hai, yaha samajakara caMdragupta rAjA pApase Darate hue apane putra siMhasena bindusArakA rAjyabhAra soMpakara isa asAra saMsArase virakta hA gaye. aura apane gurU bhadrabAhusvAmIro dIkSA le lI. yaha mahArAjA candraguptakA dIkSita nAma 66 prajJAca rakha dIyA thA. "" zrI bhadramAhusvAmIne dekhAkI yaha dhAra dubhikSa vidhya aura nIlagirI parvatake madhyama hogA. isake prabhAvase aneka prANI kAlakavalita hAge, jiSNusu Isa samayameM muni dharmakA pAlana kaThIna haiA jAyagA, yAnI unakA bhI dharma bhraSTa hA jAyagA. asA vicAra karake bahuta muniyeAMkA sAtha lekara dakSiNa dezakA prasthAna kIyA. ( jaina dharmanA prAcIna itihAsamAM lakhe che ke nepAla tarapha vihAra karIne gayA--tathA hAla sAhebe upAsaka dazAMga sUtrane aMgrejI Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 taraju karyo che, tenI prastAvanAnA 18 mA pRSTha para lakhyuM che ke bhadrabAhusvAmI dakSiNa hindustAnamAM-karNATaka gayA) temAM mahArAjA candragupta-aparanAma prabhAcandra" muni paNa bhadrabAhu svAmI sAthe hI cale gaye. vahAM jAkara dharmakA pracAra karane lagA. vizeSa mUla paTAvalImAM kahyuM che ke - zrutakevalI zrI bhadrabAhasvAmI dakSiNa dezamAM gayA pachI, magadha dezamAM mahAna dukALa paDyo. manuSya bahuja pIDA pAmavA lAgyA ane sarva sthale hAhAkAra varatAvA lAgyo. jethI pATalIputramAM caturvidha saMgha bhege thaI mAMhomAMhe vicAra karavA lAgyo ke je bhadrabAhusvAmo atre hota te kAMIka paNa zAnti vaLata, paraMtu teo to ahiMyA nathI. to have kema karavuM? tyAre sarva keIne mata thaye ke teozrIne atre teDI lAvavA arthe ApaNe tyAM jaIne vinaMtI karavI. e TharAva karI, ghaNuM zrAvake kaSTa sahana karIne jyAM bhadrabAhu svAmI hatA, tyAM pahoMcyA. ane temane vinayapUrvaka vaMdaNa namaskAra karIne magadha dezamAM padhAravA vinaMti karI. tyAre bhadrabAhu svAmIe kahyuM ke tamAruM kathana satya che, ane mAre tyAM avazya AvavuM joIe; paraMtu A bhayaMkara duSkALa te dezamAM bAra varSa sudhI rahevAne che, eTale tyAM ghaNuM muniona nirvAha thaI zake nahi; kemake nirdoSa AhAra pANI maLavA muzkela thaI paDe. mATe huM AvI zakuM tema nathI, temaja meM atre "mahAprANa" nAmanA dhyAnane prAraMbha karyo che. vizeSamAM zrI bhadrabAhu svAmIe eTaluM paNa kahyuM ke A bAra varSanA duSkALa pachI cauda pUrvanuM jJAna viveda jaze evo vega che. zrI bhadrabAhunA uparyukta marmakArI vAthI sujJa zrAvake samajI gayA ke svAmIjInuM AyuSya paNa lagabhaga teTaluM ja lAge che. ema samajI temaNe vinaMti karI ke - he gurUdeva ! ApanI pAse rahela amUlya tattvajJAna rUpI khajAne keI mumukSu jIvane maLavo joIe. tyAre gurUdeve kahyuM: hA. keI saraLa, vinayavaMta ane prajJAvaMta sAdhu ahiM Ave, to huM tene jarUra jJAnarUpI amUlya vAra ApI zakuM. A sAMbhaLI vinati karavA Avela zrAvako saMtuSTa thayA ane gurUdevane yathAvidha vaMdana karI svadezamAM AvyA. svadezamAM AvyA pachI punaH caturvidha saMgha bhego karI bhadrabAha svAmIe kahelI sarva vAta kahI saMbhaLAvI. ane vizeSamAM kahyuM ke svAmIjInuM AyuSya duSkALa pUrNa thayA pachI vadhu laMbAya tema lAgatuM nathI; mATe kaI mumukSu munirAje tyAM jaI amUlya tatvajJAna rUpI vAraso hastagata karavo joIe. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ge A sAMbhaLI sthaLibhadrajI Adi pAMca munivare tyAM javA mATe taiyAra thayA. caturvidha zrI saMghane Adeza lai, tyAMthI vihAra karI ukta munivare thoDA ja vakhatamAM zrI bhadrabAhu svAmI pAse AvI pahoMcyA. tyAM gayA pachI vinaya sahita gurUdevane vaMdana, namaskAra karI temaNe jJAnanI bhikSA mAgI. gurUdeve paNa AgaMtuka munivarane vinayavaMta, buddhivaMta ane prajJAvaMta samajIne jJAnAbhyAsa Apa zarU karyo. sarva munivaro vigayAdine tyAga karI jJAna saMpAdana karavAnA kAryamAM lAgI gayA. abhyAsa karatAM karatAM cAra munivare te kaMTALI gayA; ane abhyAsa kare cheDe dIdhe, paraMtu sthaLabhadrajI hatAza na thatAM utsAhabhera AgaLa vadhavA lAgyA. pariNAme temaNe a95 vakhatamAM 10 pUrvanuM jJAna meLavI lIdhuM. 11 muM pUrva zarU karyuM, tevAmAM eka divasa ekAnta maLatAM temaNe potAnI vidyA ajamAvavAno vicAra karyo; ane vidyAnA baLe temaNe potAnuM mAnavasvarUpa pheravI siMhanuM svarUpa dhAraNa karyuM. AsapAsa rahelA munivaro siMhane dekhI bhayabrAMta thayA; pitAnI vidyA sAcI che enI khAtrI karI tarataja sthaLibhadrajIe pitAnuM mULa svarUpa dhAraNa karyuM. A vAtanI bhadrabAhu svAmIne khabara paDI gaI, tethI temaNe vicAryuM ke have yulibhadrajI Adi ucca prakAranI vidyA jIravI zakavAne samartha nathI, mATe have vidyA ApavI yogya nathI. bIje divase syulibhadrajIe AvI, vaMdaNA namaskAra karI vAMcanA yAcI, paraMtu zrI bhadrabAhu svAmIe kahyuM ke tame have vidyA grahaNa karavAne lAyaka rahyA nathIA sAMbhaLI sthaLibhadrajI samajI gayA ke A mArI bhUlanuM ja pariNAma che, ema dhArI potAnI bhUlanI kSamA yAcatAM puna: vAraMvAra vinaMti karI, paraMtu gurUdeva te ekanA be thayAja nahi; temaNe te sApha sApha sthaLibhadrajIne vidyA ApavAno InkAra karyo. A vAtanI zrAvakone khabara pa; eTale punaH zrAvakee tathA sthaLibhadrajIe zrI bhadrabAhu svAmIne vinaMti karI, tyAre temaNe sthaLabhadrajIne bAkI rahelA cAra pUrvenI vAMcazuM ApI; paraMtu teno artha ke rahasya samajAvyuM nahi, eTaluM maLavAthI paNa zrAvakasAdhue saMteSa pAmyA. tyArabAda sthaLibhadrajI Adi pAMca munivara gurU AjJA laI tyAMthI vihAra karI magadha dezamAM AvyA, ane gacchano sarva bhAra pitAne mAthe laI jaina zAsanane pradipta karatA zrI sthaLibhadrajI vicaravA lAgyA. ekadA pUrvadhArI zrI sthaLibhadrajI potAnA ziSyane AgamanI vAMcaNI ApatA hatA, te vakhate temane evo vicAra udbhavyuM ke zAsanahitArthe Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 Agama sAhityanuM lakhANa karavAnI AvazyakatA have AvI pahoMcI che. je jenAgamo-jaina siddhAMto lIpIbaddha lakhAyela haze, te zAsana TakI zakaze eTaluM ja nahi paNa caturvidha saMghane uddhAra paNa thaze. ema dhArI potAnI pAse je pUrvadhara yunio hatA, te sarvane ekatra karI pitAne uddabhavelA vicAre kahI saMbhaLAvyA. badhA munione sthaLibhadrajInI A vAta rUcI tethI te sarva pUrva dhArAe dhuLibhadranI AgevAnI nIce 84 Aga lakhI suvyavasthita sthAne rakhAvyA. A hakIkata sapramANa ane vizvAsapAtra mAnavAne ApaNane ghaNuM kAraNe maLI Ave che. jena, jenetara tathA sAhityazodhake ane sAkSare paNa A vAtane puSTi Ape che. A viSe A nIce darzAvelA vidvAnonA abhiprAyo vadhAre mArgadarzaka thaI paDaze. " jena sAhityano saMkSipta ItihAsa nA lekhaka zrI. ke. da. dezAI bI. e. ela. ela. bI. te pustakanI pRSTha 36-37 mAM magadha saMgha ane pATalIputra pariSada " e mathALA nIce lakhe che ke - vIrAta bIjI sadImAM naMdarAjAnA samayamAM magadha dezamAM eka samaye uparA uparI bAra varSano mahA bhISaNa duSkALa paDaze. te vakhate zramaNa saMgha mATe nirvAhanI muzakelI utpanna thaI; pariNAme jJAna dhyAnanI dazA vilupta thavA lAgI; AthI sujJa munione vicAra thaye ke have dhIre dhIre dhArmika sAhitya lupta thatuM jaze, tethI ApaNe eka pariSadu meLavavAnI jarUra che, ema dhArI pATalIputra (paTaNA )mAM saMgha maLe. te vakhate jene jene je je yAda hatuM te sarva ekatrita karavAmAM AvyuM. Ane magadha saMgha yAne pATaliputra pariSada kahevAmAM Ave che. A vakhate AcAraMgAdi 11 aMge vyavasthita karavAmAM AvyA, ane bAramuM daSTivAda nAmanuM aMga prAyaH lupta thaI gayA jevuM hatuM. jo ke saMghe tene ekatra karavA mATe vicAryuM, paraMtu A vakhate 14 pUrvadhArI bhadrabAhu svAmI nepAla dezamAM "mahAprANa" nAmanA veganuM dhyAna karatA hatA, eTale vizeSa kAMI banI zakayuM nahi. A saghaLAnuM mAna jJAna ziromaNI zrI sthalIbhadrajIne ghaTe che, jeo mULa nAgara brAhmaNa ane naMdanA maMtrI sakaDAlanA putra hatA. temaNe vIrAt 1pa6 mAM dIkSA lIdhelI, ane zrI bhadrabAhu pAse daza pUrvanuM jJAna saMpAdana kareluM. A badhuM zrIbhadrabAhunA svarga gamana vIrAt 170 pahelAM banyuM. vaLI teja viSayamAM aMgrejImAM chapAyela zrI upAsaka dazAMga sUtranA kartA mI. hola teja sUtranI prastAvanAmAM lakhe che ke - Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haTa mahAvIra svAmI pachI bIjA saikAmAM bAra dukALI pUre thavA Avyo te vakhate pATalI putra ( hAla paTaNA kahe che te )mAM eka kAunsIla (sabhA) thaI. A kAunsIlamAM 11 aMga tathA 14 pUrvanA jANanArA jaina sAdhuo bhegA thayA hatA. ane temaNe badhAe maLIne dhArA dhoraNa bAMdhyA hatA. " A uparAMta " jenetara daSTie jena" nAmaka pustakanA dvitIya bhAganAM pRSTha 12-13 para De. harmana jekebInI na sUtronI prastAvanAnuM bhASAMtara ApavAmAM AvyuM che. te A pramANe -- siddhAMtane prAcInakALa je AcA-pitAnI ziSya paraMparAne peDhI dara peDhIe lekhita yA kathita siddhAnta pATha soMpatA gayA hatA, teoe te (vigato) ne siddhAntanI TIkA TippaNI rUpe agara to mRla suddhAMmAM paNa dAkhala karI dIdhI hoya to temAM kAMI asvAbhAvikatA nathI. paraMtu siddhAntamAM eka mahavatAvALI bAbata e jaNAya che ke temAM koI paNa sthaLe grIka lekanA khagela zAstranI gaMdha sarakhI jovAmAM AvatI nathI. kAraNake jena tiSa zAstra te, vAstavikamAM eka artha rahIta ane azradheya kalpanA mAtra che. tethI ApaNe anumAna karI zakIe chIe ke-jaina jyotiSakArone grIka jAtinA khagola zAstranI saheja paNa mAhitI hota to tevuM asaMbaddha teo jarUra na lakhata. hindustAnamAM grIkanuM A zAstra I. sa. trIjI agara ceAthI zatAbdimAM dAkhala thayuM hatuM ema manAya che, A uparathI ApaNe e rahasya kADhI zakIe chIe ke jainanA pavitra Agamo te samaya pahelAM racAyAM hatAM. jaina AgamanI racanAnA samaya nirNaya mATe bIjuM pramANa te tenI bhASA viSayaka che. parantu kamanasIbe hajI sudhI e praznanuM spaSTa nirAkaraNa thayuM nathI ke jenAga je bhASAmAM atyAre ApaNane upalabdha thayA che teja tenI mUla bhASA che, arthAta je bhASAnI sauthI prathama saMkalanA thaI hatI. teja bhASAmAM atyAre ApaNane upalabdha thAya che, ke pAchalathI peDhI dara peDhIe te te kAlanI rUDha ( pracalita ) bhASAnusAra temAM uccAraNa parivartana thatAM thatAM cheka devaddhigaNinA navIna saMskaraNa vakhatanI cAlu bhASAnI ucAraNa parvatanI bhASAthI mizrita thaelA Aje maLe che? A be vikapamAM mane to bIja vika95 svIkaraNIya lAge che; kAraNake-AgamanI prAcIna bhASAne cAlu bhASAnI rUDhimAM pheravavAno vahivaTa TheTha devagiNi sudhI cAlu rahyo hato ane aMte devagiNinA saMskaraNeja te vahIvaTano aMta ANyo hato. ema mAnavAne ApaNane kAraNu maLe che. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 vaLI teja pustakanA pRSTha 16-17 mAM teo lakhe che ke-8 parantu ApaNe jaina AgamAnI racanAnA samayanI maryAdA, temAM pratyeAjAyelAM chaMdonI madadathI AthI paNa vadhAre nizcita rIte AMkI zakIe tema chIe, huM AcArAMga ane sUtra kRtAMga sUtranA prathama skaMdhAne siddhAntanA sahuthI prAcIna bhAga tarIke mAnuM chuM. ane mArA A anumAnanA pramANu tarIke hu A e granthAnI ( skaMdheAnI ) zailI khatAvIza. sUtrakRtAMga sUtranuM AkhuM prathama adhyayana, vaitAlIyavRttamAM racAyuM che, A vRtta dhammapada Adi dakSiNanA anya bauddha granthAmAM paNa va5rAela jovAmAM Ave che. parantu pAlI sUtrAnAM padyomAM prayeAjAelA vaitAlIya vRtta te sUtrakRtAMga sUtranA padyomAM malI AvatAM vatAlIyavRttanI dRSTie zvetAM vRttanA vikAsakramanA prAcIna svarUpanA udyotaka che." AgaLa jatAM teo lakhe che ke:-- " e sava upara vicAra karatAM huM anumAna bAMdhuM chuM ke-jainAgamane prAcIna samaya-yuga pradhAna zrI sthulIbhadranA samayamAM eTale isvIsana pUrve trIjI zatAbdinA prathama bhAgamAM sthira karIe te te khATuM nahI gaNAya. "" jaina sAhityanA satat abhyAsI vidvAnA uparyuMkata darzAvelA abhiprAya parathI siddha thAya che ke dazapUrva dhArI zrI sthuLIbhadrajI Adi vidvAn munigaNuAe ekatra maLIne jainAgamA lakhelA che; paraMtu zrI deva gaNIe vina racanA karI che ema keTalAke mAne che, te sapramANa kahI zakAya nahi. pATalIputramAM maLelI pariSade 84 Agame! lakhI vyavasthita rAkhelA; tenuM saMzAdhana deviddha gaNI kSamAzramaNunA vakhatamAM thayuM hAya ane pachI keTalAke tene " deviddha gaNI kSamAzramaNe lakhyA ema mAnavAne prerAyA hAya tA navAI nahi. ,, kara zrI madramADusvAmI viSe " zrI jaina siddhAMta bhAskara"mAM lakhe che keHbhadrakhAhu svAmI phiratA pharatA keTava pranAmaka eka ramaNiya parvata ke nikaTa pahucane para kinhI cinhAdvArA svAmIjIkA yaha mAluma ho gayA ki hamArA Ayu bahuta gheADA rahA hai aura hamArA aMtima samaya nikaTa hai esA vicAra vizAkhAcAryAdi bahuta sAdhuone dakSiNa elapADaya dezame bhejA. aura kevaLa caMdragupta ( prabhAcadra ) munike apane sAtha rahanekI AjJA dI. jinhAne apane aMtakALa taka unake sAtha rahe kara unakI aMtima kriyA kI. aura asIma gurUbhakti dIkhAI. arthAt khAra dukALI utaryA pachI bharUSAhu svAmI AleAI, paDikammI, niI niHzalya thai pAdApagamana saMthArA karI samAdhipaNe svarge gayA, tevIja rIte prabhAcaMdra suni paNa svage gayA. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyArapachI vizAkhAcArya Adi bAkI rahelA sarve munio dakSiNa deza taraphathI vihAra karI magadha dezamAM AvyA. e vakhate magadha dezamAM sthalIbhadra AcArya Adi munivare vastImAM vasatA hatA. kAraNake prathama jyAre teo vastInI bahAra udyAna-bagIcA Adi sthaLe rahetA hatA, tyAre to teone sarva prakAranI anukuLatA rahetI; paraMtu bhayaMkara duSkALanA pariNAme bahAra rahetAM nirdoSa AhAra pANI ItyAdi meLavavAmAM temaja anya evI keTalIka bAbatomAM teone muzkelIo AvavA lAgI ane saMyama nirvAhamAM khalanA thavA lAgI, AthI teo sarva nirjana sthAnanuM avalaMbana choDI zrAvaka samudAyanA ati AgrahathI vastImAM rahevA lAgyA; magadha dezanA munione vastImAM vaselA joI dakSiNa vAsI munioe temane kahyuM ke munioe vastImAM rahevuM ucita nathI. A sAMbhaLI vastIvAsI munioe kahyuM- he! mahAnubhAva! vItarAga devano mArga ekAnta nathI, paNa anekAnta che. kemake AcArAMga, sthAnAMga, tathA nizitha Adi sUtromAM munione vastImAM utaravAnI nA kahela nathI temaja zrI rAyapraznIya sUtramAM kezIkumAra zramaNe citta sAthIne kahyuM hatuM ke -je ke mArI pAse Ave to tene huM bujhavI zakuM. A vAkaya parathI paNa samajAya che ke vastImAM nirdoSa upAzrayamAM rahetAM (utaratAM) munione harakata nathI. mATe vastI bahAra rahevuM joIe evo ekAntavAda na sthApI zakAya. dravya, kSetra, kALa ane bhAva joIne vartavAthI saMyamane nirvAha sArI rIte thaI zake che. ane vitarAganI AjJAnuM virAdhana thatuM nathI. mATe Apa gAmamAM-upAzrayamAM padhAro. A pramANe zrI syulIbhadrajIe namratApUrvaka AgrahathI kahyuM, paraMtu vizAkhAcA haThavAda pakaDa hatuM, te na mUke. arthAt teo vasatImAM AvyA nahi, eTaluM ja nahi paNa je vastImAM utaravAnI mAnyatAvALA sunio hatA, teothI judA paDayA ane judA mata sthApana karyo. eTale jaina sAdhu samudAcamAM be mata paDayA. 1 vasatIvAsI 2 vanavAsI. ema keTaleka vakhata A rIte be mata rahyA, paraMtu tyArapachI vanavAsI munie paNa kALakrame vasatI vA sI thaI gayA. jaina munione utsage to vasatI bahAra rahevuM joIe. kAraNa ke bahAranuM vAtAvaraNa svaccha havAthI muni dharma pUratI rIte jALavI zakAya che. gAmamAM to strI puruSanA ati sahavAse, ane malina vAtAvaraNe Atma zuddhimAM ane saMyama nirvAhamAM aDacaNa ubhI thAya che. ethI jaina munie 11 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATe bahAra rahevAne vyavahAra prAyaH anAdina-prAcIna che khare; paraMtu tyAM kevaLa ekAntapaNAno Agraha na hoI zake. tema mehabhAve vasatImAM vAsa na hovo joIe. vastImAM ke vastI bahAra game tyAM nirdoSa sthAna para rahI nirdoSa AhAra pANI meLavI jJAna, darzana cAritranI vRddhi karavI eja uttamottama mArga che. paNa haThavAda-ekAnta vAdane tyAM avakAza nathI. aratu vIra saMvata 156 : saMbhUti vijaya svAmInuM svargagamana ane bhadrabAhu svAmIne AcArya pada ArahaNa. vIra saM. 162 H vizAkhAcArya dazapUva thayA. vIra saM. 170 : bhadrabAhu svAmInuM svargArohaNa ane 11-12-13-14 e uparanA cAra pUrvanA rahasyane viccheda; sthaLabhadra svAmI AcArya thayA. 8 mI pATapara zrI syulibhadrajI saMbhUti vijaya mahArAjanA sadhathI vairAgya pAmI syulibhadrajIe dIkSA lIdhI. dIkSA lIdhA pachI bhadrabAhu svAmI pAse rahI 14 pUrvanA mULa pATha zIkhyA. temAM 10 pUrvanA artho ane temAM raheluM rahasya. abhyAsa karatA thakA 24 varSa sudhI gurUdeva pAse rahI jJAna meLavyuM. pachI 45 varSa sudhI AcArya padavI meLavI. sarva AyuSya 9 varSanuM bhegavI vIrAt 215 varSe (bIjA mate 219 varSe) teo svarge padhAryA. sthUlibhadra svAmInA samaya pachIthI uparanA cAra pUrva tathA prathama saMghayaNa tathA prathama saMsthAna viccheda gayA. vIra saM. 179 Arya mahAgirInI dIkSA, che 208 dazapUvI jayasenAcArya thayA. 214 trIje avyakta vAdI nindava thaye. A ninTava thavAnuM kAraNa-"aSADAbhUti" nAmanA AcAryane "avyakta" nAmane ziSya hato. ekavAra te AcArya pitAnA sarva ziSyone sUtranI vAMcaNI karAvatA hatA. tevAmAM eka rAtrie temane bhayaMkara vyAdhi utpanna thayo, pote sahanazIla AtmA hoI ziSyone jagADayA nahi. ane akasmAta temanuM mRtyu thayuM. samAdhi maraNe kALa karavAthI teo svargalokamAM utpanna thayA. aMtamuhurtanA samaya pachI temaNe upaga mUkIne potAnA pUrva sthaLe joyuM, to temaNe pitAnuM sthULa zarIra ane ziSyone joyAM. teja vakhate aSADAbhUti AcArya (deva) Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ne vicAra uddabhavyuM ke mahArA ziSya haju ajJAna che. teo bIcArAne vidyA dAna keNa Apaze ? ema anukaMpA AvavAthI punaH te potAnA manuSya kalevaramAM AvyA ane pUrvanI jema ziSyane vidyAdAna ApavuM zarU karyuM, A vAtanI zispene khabara paDI nahi; kemake rAtrIe teo deha cheDI gayA, ane tarataja pachI temAM AvI upasthita thayA. A rIte munipaNAmAM vicaratA ane ziSyone vidyAdAna ApatA rahetA thakA jyAre ziSyane sarvathA abhyAsa pUrNa karAvyA, tyAre teoe pAchA deva tarIke pragaTa thaIne pitAnA pUrva maraNanI vAta ziSyone kahI; ane te sarva ziSya munione "mirAmikakaDe ? (prAyazcita) levAnuM kahyuM. eTaluM kahI te AcArya te potAnA devasthAnake cAlyA gayA. pAchaLathI ziSyane zaMkA paDI. e zaMkA evA rUpamAM upasthita thaI ke eka bIjA yunio arasaparasa eka bIjAne vaMdaNuM namaskAra na kare. sau koI zaMkAne AdhIna thayA ke rakhe keI kALa karI gayelA munie punaH sAdhu zarIramAM praveza karyo hoya, eTale vAstavika rIte te "sAdhu che ke deva" ema cokakasa kahI zakAya nahi. jyAM sudhI te cokkasa na kahI zakAya tyAM sudhI sAdhu-munine paNa vaMdaNa kema karAya? kemake rakhene te deva hoya, ane mRta kalevaramAM praveza karyo hoya ! to deva ke je avRttI, apratyAkhAnI che; tene saMyama dhArI vaMdana karI zake nahi. ethI te mithyAtva ane mRSAvAdane deSa lAge. Ama sau keIe nirNaya karI-zakA sevI eka bIjAne vaMdana karavAnuM choDI dIdhuM ane teja pramANe prarUpaNa karatA vicAravA lAgyA. (AnuM nAma avyakta vAdI ninhava. ) teonI viparIta zraddhA jANuM gItAthI-bahu sUtrI sAdhuo hatA, teo sarva bhegA thayA ane A avyakta vAdIone samajAvavA lAgyA ke -oI deva sAdhune veza dhAraNa karI, paMcamahAvRta, samiti, gupri sahita zuddha vyavahAre munipaNe pravartato hoya ane tevA svarUpe dekhavAmAM Ave to tene vAMdavAthI mithyAtva ke mRSAvAda naja lAge. kemake jaina zAsanane viSe te bAhyathI vyavahAra baliSTha che. ItyAdi ghaNuM daSTAMto ApyA, paraMtu teo samajyA nahi tethI te sarva avyaktavAdIone tathA tenI zraddhAvALAone ga7thI bahAra mUkayA. te ninha vihAra karatA karatA ekadA rAjagRhI nagarIe AvyA, te vakhate tyAMnA baLabhadra rAjAe teone pratibodhavA arthe cAkara purUSa pAse bAMdhI maMgAvyA. tyAre avyaktAdi sAdhuo bolyA ke he rAjana ! tame zrAvaka thaIne sAdhuone mAre che te gya nathI. rAjAe kahyuM keNa jANe ke tame sAdhuo che ke cAra che ? kivA ame zrAvaka chIe ke devatA chIe ! A Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAkya sAMbhaLI te ninho bodha pAmyA ane potAno kadAgraha cheDI WvIra muni-gurUdeva pAse AvI AlocanA karI zuddha thayA. e trIjo avyakala vAdI ninhava jANa. vIra saM. 215H sthaLibhadra svAmInuM vargArohaNa, Arya mahAgirIne AcArya pada. 9 navamI pATa para zrI mahAgirI svAmI birAjyA. e mahApuruSa 30 varSa sudhI grahavAsamAM rahyA pachI dIkSA grahaNa karI. 40 varSa sudhI gurU bhakti karI bahusUtrI thayA. 30 varSa AcArya padavI jogavI. ekaMdara so varSanuM AyuSya bhogavI vIrAt 24pamAM teo svarge padhAryA. vIrasaM. 220 : azvamitra nAmane kSaNikavAdI nindava thaye. tenuM kAraNa zrI Arya mahAgirIne koDala nAme ziSya hato. ane temane "alpamitra" nAme ziSya hato. te mathurA nagarImAM abhyAsa karato. temAM dazamAM pUrvanI pUNa" nAmaka vastu bhaNatAM evo vicAra udbhavyo ke - je paDupanna samaya nirayA savveboya samaya vitchI, jassaMti evaM Aya vimANIyANaM parva nitA samaye thAyarama viracha mavatti artha-paDupanna eTale vartamAna kALanA je nArakI che te bIje samaye, vicheda-vinAza pAme che. eTale prathama samayanA nArakInI je paryAya hatI te vicheda thAya. ane bIje samaye paryAya viziSTa thAya. uparano pATha paryAya palaTavA viSene che. teno bhAvArtha nahi samajavAthI jJAnAvaraNIya karmanA udaye avaLI gheDa besI gaI; jethI gurUdeve tene samajAvavA ghaNe prayatna karyo, paNa te samajyo nahi. tethI gurUe tene ga7 bahAra karyo. gacacha bahAra mUkAyA pachI te usUtra prarUpavA lAgyA ke -je jIva prathama samaye pApa kare che te bIje samaye nAza pAme che. temaja pUNya kare che te paNa nAza pAme che. A pramANe prarUpaNa karato te vicaravA lAgyo. ekadA prastAve te pharato pharato rAjagRhI nagarImAM Avyo. tyAre te gAmanA rAjAne dANI, zrAvaka hovAthI, te sAdhune pratibodha ApavA mATe pakane mAra mAravA lAgyuM, tyAre sAdhue kahyuM ke-huM sAdhu chuM ane tame zrAvaka che, chatAM mane kema mAre che ? tyAre dANIe pratyuttara Ape ke - tame sAdhu cho e te viccheda gayA. have sAdhu che ema kema kahevAya? A pratyakSa pramANathI sAdhu samajI gayA ke kharekhara mane potAne avaLI gheDa beThI hatI te beTI che. evo vicAra karI te gurU pAse AvyA ane Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AleAcanA vaDe kSaNika vAdI nihaeNva samajave. vIrasa. 229 : dazapUrvI nAgasenAcAya thayA. 242 "" ,, 245 5 zuddha thai gacchamAM > laLyA. e ceAthe azvamitra ' nAme dazapUvI siddhArthocA thayA. temaNe prathama dravyAnumAganA graMtha racce hatA. sAMbhaLavA pramANe tenA amuka bhAga maMgALamAM che. ane te parathI aneka dravyAnuyAga lakhI pravRtti karela che. zrI A mahAgirI ma.nuM gajendrapuramAM svagagamana ane Arya suhastI mahArAjanuM padArAhaSNu, 10 dazamI mATe zrI AsuhastI (bAhulatrAmI) AvyA. te vAza geAtrI hatA. 30 nA gRhavAsa pachI dIkSA grahaNa karI. 24 varSa sudhI zudevanI sevA bhakti karI. tethI zudeve temane AgamAnuM rahasya ApyuM. ane ahu sUtrI karyA. pachI AcArya padavI maLI, te paDhavI temaNe 46 varSa sudhI pALI. saMsArI jIvApara mahAna upakAra karyo ane 100 varSanuM pUrNa AyuSya bhAgavI vIrAt 291mAM te svargavAsa pAmyA. zrI Aya suhastI svAmInA vakhatamAM eka jANavA ceAgya prasaMga e hatA ke, teo eka vAra pharatA pharatA ujjayinI nagarImAM AvyA. ane tyAM 'bhadrA' nAmanI eka zeDhANInI vAha zALAmAM AjJA laIne utaryA. te bhadrA zeThANIne 8 evatI sukumALa " nAmanA eka mahA tejasvI putra hatA. te batrIsa strIe paraNyA hatA; ane apAra sukha samRddhi vacce jIvana vitAvatA. eka vakhate saMdhyA samaye akALa vityA pachI, Asuhasti mahArAja " nalinI gulma ,, nAmanA adhyayananA pATha karatA hatA. te pATha evatIsukumALe sAMbhaLyo; pUrvane saskArI jIva hAvAthI te pAThanA zabdo kaNendriyamAM pravezatAM tenI vismayatA vadhatI cAlI. ane jyAre teNe pAtAnuM citta mananamAM joDayuM, tyAre tene smaraNa thaI AvyuM ke ahA! AvuM sukha pUrva kALe meM keAI sthaLe joyu che! ema vicAra karatAM tene jAtismaraNa jJAna thayuM tene prabhAve teNe pUrve 'nalinI gulma ' nAmaka vimAnamAM anubhaveluM sukha yAda Avyu. teja sukha punaH meLavavAnI tene utkaTa abhilASA thaI. tarataja te peAtAnA mahelamAMthI nIce utarI AcArya mahArAja pAse AvyeA. ane vaMdana karI elyAH-prabhu ! Apa je adhyayananA pATha karatA hatA, te ' nalinI guma nAmaka vimAnanuM sukha meM pUrva bhave lAgavelu che, ema huM mane thayelA jAti , Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 smaraNu jJAna vaDe jANuM chuM. kRpALu deva! have puna: mane te sukha meLavavAnI icchA thaI che. tethI huM ApanI pAse dIkSA levA mAgu chuM: AcArya mahArAja khelyA:-"jahA suya devAnupriye ! gurUjInuM vacana sAMbhaLI evatI sukumALa' ghera AvyA ane dIkSA mATe mAtAnI anujJA mAgI. paraMtu mAtAe rajA na ApI; tethI evatI sukumALe svayaM keza leAca karI muninA veza paherI lIdheA. mAtA A joi vismaya pAmyA. teNe vicAryuM ke putranI pramaLa icchAne kAi * anazana kI zakavA sama nathI; AthI teNe pote zrI Arya suhastI mahArAja pAse AvIne putrane arpaNa karyA. eTale zrI suhastI svAmIe tene dIkSAnA pATha bhaNAvyeA. pachI te nadIkSita munie vicAryuM ke pAte atyaMta sukumAra hArTa, sayamavratanA AkarAM kaSTo vadhu vakhata sahana karI zakaze nahi. ethI karavA mATe temaNe gurUdevanI AjJA mAgI. ane teo smazAna bhUmimAM jaI kAryAtsaga dhyAne rahyA. tevAmAM eka bhukhI ziyALaNIe baccAM sAthe AvIne tejarAtrie temanAM zarIranuM bhakSaNa karyuM. A upasarga temaNe zAMtabhAve veDhaco, ane samAdhimaraNe kALa karI potAnA ciMtavelA' nalinI zukSma ' nAmanA vimAnamAMja te " avatI sukumALa " utpanna thayA. ( ( nidAna yukta tapanA jaina zAstramAM niSedha che, evatI sukumALe kareluM nidAna deva bhUmimAM yAda AvavAthI teo prAyazcita laI zuddha thayA hatA ema kahevAya che ! dhanya che, AvA aghAra tapasvI munirAjane ! A suhastI ma. ne samaya. t " jainadharmanI prAcIna ane arvAcIna sthiti " nAmaka pustakamAM zrImad buddhisAgarajI mahArAja zrI Arya suhastI ma. nA samaya paratve lakhe che ke:Arya suhasti ma. nA upadezathI ujjayinImAM saMpratirAjAe jaina dha svIkAryAM. peAtAnA pitAmahanI pAchaLa saMprati rAjAe hiMdanuM sarvabhaumatva svIkAryuM. saMprati rAjAe hiMdustAnanI bahAra jainadharmanA upadeza devA mATe zrI Arya suhastIne vina Mti karI, prathama anArya dezeAmAM vihAra karavA mATe ane anArya leAkeAne Arya karavA mATe vIrapuruSAne sAdhunA veza paherAvI tathA sAdhuonA AcAra zIkhavo, aphagAnIstAna, IrAna, turkastAna, grIsa, arabastAna, TIeTa, brahmadeza ane tAtAra vagere deze!mAM meAkalyA. teme tyAM jaI anAya leAkAne jaina dharmanA upadeza dai kharA Arya banAvyA. ane tethI tyAMnA leAkeA jaina sAdhuenI bhakti karavA lAgyA tathA dharmanA AcAra vicArAmAM kuzala thayA. A saMbaMdhInA vizeSa ullekha zrI prabhAvaka caritra tathA navatattva bhASyAdi graMthAmAMthI paNa maLI Ave che. ,, Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 87 AjathI AvIse varSa upara thayelA saMprati rAjAnI jaina dharma pratyenA prema, ane jaina zAsaneAtinI dhagaza o vagere uparathI saMprati rAjA ane zrI AsuhastI mahArAjane dhanyavAda ApavAnuM mana kayA sujJa zAsana premIne nahi thAya ? AMdhra vagere anArya dezamAM vihAra karavA mATe saMprati rAjAe karI ApelI sagavaDatA bAda zuddha sAdhuonAM ToLeToLAM vAraMvAra te anA deze| tarapha vicaravA lAgyA. ane anAryA have te Arya karatAM paNa adhika saraLa ane uttama che evA temaNe zrI Arya suhastI pAse ugAre paNa kADhayA. saMprati rAjAnA samayamAM jeneAnI vasatI 40 karoDanI itihAsakArA jaNAve che te A parathI yathA mAnI zakAya che. te vakhate "hajarata mahumada payagambara " temaja "Isune! janma thaye na hatuM. jainadhama te vakhate brahmadeza, AsAma, TIbeTa, aphagAnIstAta, IrAna, turkastAna aramastAna ane lakA Adi aneka sthaLe prasarelA hatA. AthI jaina saMkhyA viSenu' anumAna leza paNa zakAspada nathI. "TADa rAjasthAna'"mAM ToDa sAheba jenAne yuddha tarIke ALakhI buddhanA nAmathI keTaluMka lakhe che. jo TreDasAheba jainadharma ane bauddhadharmanA bheda jANatA hAta te teo jaina dharmane ane tIrthaMkarane buddha tarIke oLakhAvata nahIM. temaNe jyAM buddhanI vyAkhyA ApI che, tyAM jaina dharmanI vyAkhyA samajIne; ema temanA pustakamAMthI maLI Ave che: jIeH-- : " A zIthIyana leke jaina dharmane pUjatA hatA. DA. mI. TADhe ' buddha dharmane pUjatA hatA' evuM lakhyuM che. e vakhate te dezamAM jainadharma phelAyalA hAvAthI jainadharmane pUjatA hatA. ema lakhAvuM joI e. patra 64: geTe, tAkSaka, AsI, kAThI, rAjapAlI. hunsa, kAmArI, kAmanIyA IndusAithIka e vagere jAtionI caDAIethI indre athavA cadravaMzanA buddha ( tIrthaMkara ) nI bhakti dAkhala thaI. je jAtioe hiMdustAna para caDAI karI te jAtiomAM zrI pArzvanAtha ane vIra prabhunA vakhatathI tIrthaMkaranI bhaktinA upadeza dAkhala thayA hatA. (TADa rAjasthAna ) patra 66: A samaya chellA yuddha athavA mahAvIranA che. Ama TeADa sAhema lakhe che te uparathI saheja khyAla Ave che ke TeDa sAheba zrI pArzvanAtha, vIraprabhu tIrthaMkarAne khuddha tarIke oLakhe che. paNa temAM temanI bhUla thaI che. vaLI ApaNe te jaNAvavAnuM eTalu che ke temanA mata pramANe malAkAnI sAmudradhUnithI kAspIyana samudra sudhI pahelAM jainadharma hatA. pazcAt jainadhamanI Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 pAchaLa bauddhadharma paNa dAkhala thayele jaNAya che. pUrva dezanA Asi, tAkSaka, geTa vagere leke pitAnA vaMzanA sthApanAra tarIke tIrthaMkarane pUjatA hatA. A saghaLA Indu sAIthIka (caDAI karanArA loko buddha dharma (tIrthakara dharma) pALatA hatA. ane tethI skAlDInevIyana athavA jarmana jAte ane rajapUto vacce rItabhAta ane devakathAonuM eka sarakhApaNuM teonI vIrarasa kavitAo sarakhAvavAthI vadhI jAya che. " pUrve tyAM jainadharma phelAyo hato, paraMtu pAchaLathI upadezanA abhAve teo jena tarIke rahI zakayA nahi. hiMdustAnanI sarva kSatriya jAtie pahelAM janadharma pALatI hatI, ane sarva tIrthaMkaro kSatriya jAtimAMja avatarelA hatA. agnikuLanA rAjAo paNa jaina dharmI hatA. rAThoDamAMnI dhAMdula, bhADAIla, cAkrITa, duharIA, bakA, barA, yAjIrA, rAmadeva, kAbrIyA, hAtuMDiyA, mAlAvAta, suDu, kATAIyA, muhalI, gadeva, mahAIcA, jezIMgA, muralIyA, jeTasIyA, jorAvare vagere zAkhAo jenadhamI hoya ema TeDa sAheba kahe che. amAruM mAnavuM to evuM che ke - zrI vIraprabhunA samayamAM tathA zrI pArzvanAthanA samayamAM sUryavaMzI ane caMdravaMzI rAjAo jana dharma pALatA hatA. zaMkarAcAryanI upasthiti pachI dhIme dhIme cauhANa vagere rAjAo hindu dharma pALavA lAgyA. hAlamAM je vaNika jeno che temAMnA keTalAka cauhANa vaMzanA che. keTalAka paramAra, sisedIyA ane cAvaDA rajaputa che. A uparathI samajI zakAze ke jyAre jenadharmanI paDatIne prAraMbha thaze tyAre jainAcAryoe kSatriyo ke jeo jainadharmamAM custa rahyA hatA teone temAMthI judA pA pite vaNika vRttithI AjIvikA calAvavA lAgyA. tethI jenadharma pALanArA kSatriya "vaNika" tarIke oLakhAvA lAgyA. hAla je vANIyA-vaNika tarIke oLakhAya che, te kSatriya jAtineja aMza che tema mAnI zakAya che. hAlanI ozavALa vagere jAto paNa rajapUta, kSatriya jeno che. A uparathI siddha thAya che ke jenadharma dareka rASTra ane jAtimAM prasarela hate. vIra saM. 264 dazapUthI dhruSTisenAcArya thayA. > 282 dazapUvI vijayAcArya thayA. ,, 288 eka samaye be kriyA mAnanAra "gaMga" nAmano pAMcame ninhava thayA. tenuM kAraNa- ekadA gaMga nAmanA eka aNagAra grISma RtumAM vihAra Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 89 karatAM rastAmAM eka nadI AvI. te nadI utaratAM temAMnuM pANI temane bahu ThaMDu lAgyuM; paNa mastake tApa puSkaLa lAgato hato. AthI temane manamAM vicAra thayo ke bhagavaMte to eka samaye ekaja kriyA kahI che, chatAM huM ThaMDaka ane uSNutA e baMneya anubhavuM chuM mATe bhagavaMtanuM A kathana khoTuM che. ema nizcaya karI te gurU pAse AvyA ane khulAse mAgyo. gurUe kahyuM- mahAnubhAva ! eka samaye be kriyA thaI zake, jema ke cAlatAM cAlatAM prabhunuM nAma ye, te nyAye be kriyA kahevAya. paraMtu upayoga to ekaja hoya. cAlavAnA upage calanakriyAne upaga kahevAya paNa temAM bhagavaMtanA nAmane upayoga samAI na zake. mATe eka samayamAM bhinna bhinna be upaga kahevAya nahi. mATe vivekapUrvaka vicAra karI Apane haThavAda dura karo ane vItarAga praNita vacana para vizvAsa rAkho. e pramANe aneka nyAya vaDe samajAvya; paraMtu gaMga aNugAra samaje nahi; tyAre tene gurUdeve gacchanI bahAra karyo. gacchanI bahAra rahI te usUtra prarUpavA lAgyA. eka prasaMge kaI yakSadeve tene bIvaDAvyuM, tyAre te gaMga sAdhupaNAnA upayogane mUkI "bhaya"nA upagamAM joDAye. tethI te ThekANe AvI gaye. ane gurU pAse prAyazcita laI zuddha thaI ga7mAM bhA-e pAMcame ninhava. vIrAt 245 AryasuhastI ma. AcAryapade AvyA pachI, temanA upadeze saMprati rAjA jainadhamI thaye. , 291 AryasahastI mahArAjanuM svargagamana. 11 agIyAramI pATapara supratibuda svAmI birAjyA teozrInuM vyAdhrapatya gotra hatuM. dIkSA laI 28 varSa sudhI jJAna meLavyuM. pachI AcAryapadane prApta thayA. 48 varSa AcAryanI padavI meLavI. kula 96 varSanuM AyuSya bhegavI vIra saM. 339 mAM teo svargavAsa pAmyA. susthita " nAmanA muni temanA gurUbhAI hatA. baMnee maLIne kroDavAra sUrimaMtra jApa karyo hato, tethI sudharma svAmInA vakhatathI te gaccha "nigraMthagacha " nA nAmathI oLakhAto tene badale "koTIlagaccha" evuM nAma paDayuM. ahiM sudhI to zuddha nigraMtha mArga cAlato hata; paraMtu tyArabAda temAM pheraphAra thato gaye ema anumAna thaI zake che. A samayamAM " kAlikAcArya uphe " zyAmAcArya >> thayAne ullekha maLI Ave che. A saMbaMdhamAM zrAvaka hIrAlAla vi. haMsarAja potAnA "jainadharmane prAcIna itihAsa '' bhAga 2 jA mAM lakhe che ke -temanA samayamAM 12 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTale vIra saM. 336 varSa (piTarsananA riporTane AdhAre vIrAt 334) zakendra mahArAjanI pAse "nimedanI vyAkhyA" nA kartA prathama kAlikAcArya thayA. temane varNa zyAma hovAthI teo "zyAmAcArya" tarIke paNa oLakhAtA hatA. te zyAmAcAra (kAlikAcArya) varAt 376 varSe (piTarsananA ripaTane AdhAre 386 va) pannavaNusUtranI sugamya vAcanAnuM pradAna karyuM. arthAt pannavaNA sUtra racyuM. 12 mI pATa5ra zrI Indradina svAmI AvyA. idradina svAmInuM bIjuM nAma vIrasvAmI paNa hatuM. teo zikotranA hatA. nhAnI vaye dIkSA grahaNa karI khUba jJAna saMpAdana karyuM hatuM. 82 varSa sudhInI AcArya padavI bhegavI vIrAta 421 mAM teo svargavAsa pAmyA. 13 mI pATe zrI Aryadina svAmI (aparamate zrI skaMdilAcArya) teo gautama gotrI hatA ane karNATaka dezanA vatanI hatA. 30 varSa grahasthAzramamAM rahI dIkSA grahaNa karI. 3ra varSa sudhI gurU bhakti karI bahu sutrI thayA. tyArapachI 55 varSa sudhI AcArya padavI bhegavI. sarva AyuSya 115 varSanuM bhogavI vIrAta 476 mAM teo svargavAsa pAmyA. teo ugratapasvI kahevAtA. jyArathI temaNe dIkSA lIdhI tyArathI ja sarva vigaya mAtrane tyAga karI lukhI vastuo para jIvana nirvAha karatA; upavAsa, chaTha, aThamAdi ghaNI ja tapazcaryA temaNe karI hatI. vIrAta 22 susthitAcAryo tathA supratibaddhAcA kaTIvAra surimaMtrano jApa karyo, jethI sudharma svAmInA samayathI cAlato Avelo "nigraMtha " ga7 badalAIne "koTila" ga7 kahevAye. vIrAta 25 dazapUrvadhArI zrI buddhasiMgAcArya thayA. vIrAt 300 zrI Arya mahAgIrInA ziSya balisahasUri thayA, ane temanA ziSya " umAsvAti " thayA jemaNe tattvArtha sUtrAdi 500 grantha banAvyA hatA. ane temanA ziSya zyAmAcArya urphe kAlikA cArya thayA hatA. 315 dazapUvI devAcArya thayA. 329 dazapUvI dharmasenAcArya thayA. 366 nigadanI vyAkhyAnA kartA pahelA kAlikAcArya thayA. 345 zrI nakSatrAcArya thayA. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 91 376 zrI zyAmAcA2e ( kAlikAcAya ] pannavaNAsUtranI sugamya vAcanAnu pradAna karyuM. 383 pAMDavAcArya thayA. 457 vidyAdhara gacchamAM skaDhilAcArya saMkalita karyo. 422 dhruvasenAcArya thayA. 467 Aya maMguAcArya (vRddhavAdI) tathA siddhasena divAkara thayA. 468 subhadrAcArya thayA. vayara svAmInA janma. 474 caAAbhadrAcArya thayA. 476 AryadIna svAmI svaae padhAryA, vayara svAmInI dIkSA ane tarataja AcArya padavI pradAna. vIra saMvata 401 me varSe zakeAne harAvI rAjya prApta ryuM, thayA. temaNe bIjIvAra sUtrA vikrama saMvata kayAre zarU thayA? vikrama saMvatanI zarUAta mAmatamAM evA ullekha maLI Ave che keHbhagavAna mahAvIra pachI 60 varSa sudhI pAlaka" rAjAe avanti nagarImAM rAjya karyuM. tyAra pachI pATalIputramAM navanaH rAjAoe 155 varSa sudhI rAjya karyuM ane tyArabAda caMdragupta, bindusAra, azeA, kuNAla ane saMprati e pAMca rAjAoe 108 varSa rAjya karyuM. tyAra pachI puSpa mitra rAjAe 30 varSa, pachI khalamitra ane bhAnumitra rAjAe 60 varSa, pachI nabhavAhana rAjAe 40 varSa ane tyAra pachI zaka rAjAe 4 varSa rAjya karyuM. ema 21 rAjAoe 470 varSa sudhI rAjya karyuM hatuM. vikrama " nAmanA mahA parAkramI rAjAe tyArathI vikrama saMvatanI zarUAta thai che. A viSayamAM " prAcIna bhArata" nAmaka pustakamAM lakhyuM che ke:-zaka rAjAonuM rAjya thavAthI prajA asaMtuSTa thaI, kemake eka taraphathI zaka leAkeA mleccha hatA ane bIjI taraphathI tee bauddha dhamI hatA. AthI hiMdu leAkeA temanA rAjyathI asa MtuSTa thayA. e vakhate mAlavAnI rAjyadhAnI ujjainamAM "vikramAditya" nAmaneA kaiADha pratApI rAjA thayA. je mahAdUra, parAkramI ane vidvAna hatA. jyAre vikramane lAgyuM ke uttara bhAratamAM zaka rAjAonA adhikAra prakhaLa banatA jAya che, ane bhAratIya prajA asatASa pAme che, tyAre teNe teone bhArata varSamAMthI vidAya karyo, tyArathI leAkAe vikrama rAjAne "mahArAjAdhirAja'nA ilkAmathI vadhAvI lIdhA. zaka rAjA para vijaya meLavI vikrama rAjAe peAtAnA nAmanA saMvata calAvyA. jene leAkeA vikrama athavA Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 mAlava saMvatanA nAmathI saepe che. je sAMvatanA prArabha isvIsana pahelAM lagabhaga 57 varSathI thAya che. keTalAka leAkeA A matathI virUddha jai vIra saMvata 470 nA badale vIra sa. 483 varSe vikrama sa Mvata zarU thayA che, ema kahe che te paNa yathArtha che. kemake 'zrI kalyANa vijayajI' kRta "vIra saMvata niyaaura jaina kAla gaNanA " nAmaka pustakamAM lakhe che ke:vikrama saMvatamAM 13 varSa vadhAravA joIe, kemake vikrama rAjA vIra sa, 470mAM rAjyAsana para AvyA; ane pachI temaNe rAjya vyavasthAmAM ane laDAI karavAmAM 13 varSa vyatita karyo hatA, ane tyArapachI eTale vIra sa. 483mAM temaNe saMvata calAvye che. teja pramANe paMjAbamAM vicaratA mahAna pratApI pUjyAcArya zrI sAhanalAlajI mahArAje " zrI vadhamAna tIthI patrikA ' anAvela che temAM paNa 13 varSa vadhAravAnA ullekha che. A parathI 470 ne badale 483 varSa vikrama sa MvatanI zarUAta thai ema paNa mAnI zakAya. parantu A mAnyatAthI paNu digaMbara matavAlA judAja paDe che. temaNe temanI paDhAvaLImAM 19varSanA taphAvata khatAnyeA che; tenu kAraNa AgaLa jatAM A paTAvaLImAM vAMcavAmAM Avaze. have vidyAdhara gacchamAM je sphadilAcArya thayA, temanuM vRttAMta ati upayAgI hAvAthI ApavAmAM Ave che. skaMdilAcArya ane mathurA sagha pariSada. e viSaya paratve zrI. meA. 6. desAi " jaina sAhityanA saMkSipta itihAsa nAmaka pustakamAM lakhe che keH-- "" " agAu jaNAvela pATalIputra pariSamAM jainasUtra-Agamene bane teTalAM saMkalita karavAmAM AvyA hatA; chatAM te zrutano chinnabhinnatA uttarAttara vadhatI gaI. eTale tyArapachI vIra nirvANa pachI chaThThA saikAmAM ane pATalIputra pariSada pachI lagabhaga cArase varSe A skuDhilAcAya ane vajra svAmInA vakhatamAM punaH sUtrAne saMkalita karavAmAM AvyA tenI hakIkatanuM varNana ApatAM jaNAvavAmAM Ave che keHmAra varSanA bhayaMkara dukALa paDavAthI sAdhue annane mATe bhinna bhinna sthaLe pharatA hAvAthI zrutanuM gRhaNu, manana ane ciMtana na karI zakyA; ethI te zruta vinaSTa thayuM. ane jyAre sukALa thayA tyAre mathurAmAM zrI skaMdilAcArye sAdhu samudAyabhegA karI jene je je sAMbharyuM te te badhuM ekatra karI vyavasthita karyuM. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A bhayaMkara duSkALe pUrva racita kRta jJAnanI ghaNI hAni karelI, teno uddhAra sUrasena dezanA pATanagara "mathurAmAM thavAthI te saMkalita thayelAM zrutamAM tyAMnI bhASAnuM saMmizraNa thavuM saMbhavita che. A mathurA saMghamAM thayelAM saMkalanane "mAdhurI " kahevAmAM Ave che. (vIranirvANa pachI chaThA saikAnI zarUAtamAM zrI skaMdilAcArya Adi vidvAna sAdhuoe bIjIvAra badhuM kAlikasUtra saMgrahita karyuM hatuM.) vRddhavAdI tathA siddhasena divAkaranuM caritra vidyAdhara nAmaka gacchamAM kaMdilAcAryanA ziSya vRddhavAdI thayA hatA. te sUtra siddhAMtanA jANu ane vidvAna kahevAtA. e vakhate ujjayinI nagarImAM vikama rAjA rAjya karatA, tenI sabhAmAM devarSi nAmaka maMtrI hatA, tenI daivasikA nAmanI strIthI " siddhasena divAkara no janma thayo hato. saMskArI kuTuMbanA satatu prayatane temaja pUrva saMskAranA coge " siddhasena " sarva zAstramAM nipuNa thayuM. paraMtu vidyAhyAsanI sAthe vidyAbhimAna tenAmAM prabaLa hatuM. ekavAra teNe zrI vRddhavAdIsUrinA jJAnanI prazaMsA sAMbhaLI, tethI temane zAstrArthamAM jItavA mATe te bharUca tarapha cAlyA. evAmAM rastAmAMja tene zrI vRddhavAdidevasUrine samAgama thaye. pUchaparacha karatAM mAlama paDyuM ke vRddhavAdIsUri te poteja che, eTale teNe temane kahyuM ke-huM tamArI sAthe vAdavivAda karavA mATe Avyo chuM. mATe mArI sAthe carcA karo. vRddhavAdIsUrie kahyuM ke tamArI sAthe zAstra carcA karavA mATe huM taiyAra chuM, paraMtu ahiM vanamAM ApaNI hAra jItano sAkSI koNa? AthI siddhasene kahyuM ke A gAyo carAvanAra vAlIyA ApaNA sAkSI thaze ane teo hAra chatanI parIkSA karaze. vRddhavAdisUrie te kabula karyuM. ane govALIAne tyAM sAkSImAM rAkhI baMne vAdavivAda karavA beThA. temAM prathama vRddhavAdie samaya vicArIne, zevALIyA samajI zake tevI rIte priya vacanathI nAcatAM kudatAM eka suMdara garabo gAye, AthI vALIAe khuza thaI gayA, tyArapachI siddhasene nyAya yukata saMskRtAlaMkRta bhASAmAM potAnA mata paMthanuM samarthana karavA mAMDayuM. paraMtu emAM ajJAna govALIAone kazI samajaNa paDI nahi. eTale teoe tarata nyAya ApI dIdhuM ke A vRddhavAdI jIja kharA jJAnI ane vidvAna che. tethI te jItyA. ane siddhasena hAryA. A sAMbhaLI siddhasene vRddhavAdIjIne namratApUrvaka kahyuM ke huM hAryo chuM mATe mane mArI pratijJA mujaba ziSya banAve. javAbamAM vRddhavAdIjI bolyA - bhAI, A parIkSA na kahevAya. mATe ApaNe keI vidvAnonI rAjasabhAmAM jaIne nyAya karAvIe. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AthI teo baMne ujjayinImAM vikrama rAjAnI rAjasabhAmAM gayA ane tyAM dharmacarcA karIne siddhasenane parAbhava karyo. ane potAne ziSya banAvyo. A vakhate temanuM nAma " kumudacaMdra" pADavAmAM AvyuM ane tyArabAda te kumudacaMdra muni jyAre AcArya pade AvyA, tyAre te nAma badalIne " siddhasena divAkara " rAkhavAmAM AvyuM. pachI vRddhavAdIjI anya sthaLe vihAra karI gayA. ane siddhasena ujajayinImAM rahyA. ekavAra vikrama rAjA hAthI para besI zaheramAM pharavA nIkaLyA hatA, tevAmAM temaNe siddhasenane rastAmAM joyA. temanI parIkSA karavA mATe vikrama rAjAe temane manathI namaskAra karyA; AthI zrI siddhasena divAkare rAjAne moTA svare dharmalAbha Ape. A sAMbhaLI vikama rAjAe kahyuM -munideva! Apane namaskAra karyA vinAja Ape mane dharmalAbha kema Apo ? tyAre siddhasena belayA -rAjan ! tame mane manathI namaskAra karyA hatA, jethI meM tamane dharmalAbha Ape che ! A jANI vikrama rAjA sAnaMdAzcarya pAmyA, ane hAthI parathI nIce utarI AcAryadevane vaMdana karyuM. te vakhate rAjAe khuzI thaIne "siddhasenane " eka kroDa sonAmahoro ApavA mAMDI; paraMtu siddhasene nispRhapaNanA bhAve te na lIdhI, ane rAjAne upadeza ApIne jainadharmI banAvyA. siddhasenAcArye mahAkAlezvaramAM zrI pArzvanAtha bhagavAnanI mUrtinI sthApanA karAvI, ane kalyANamaMdira stotra racyuM. keTalAka samaya pachI rAjya taraphathI maLatAM khUba mAnapAnanA prabhAve zrI siddhasena divAkara zithilAcArI banI gayA. A bAbatanI zrI vRddhavAdIjIne khabara paDavAthI teo ujajayinamAM AvyA, ane yuktimaya sadhathI siddhasena divAkarane zithilAcAramAMthI mukta karyA. ekadA prasaMge zrI siddhasenAcArya citoDa gayA. tyAM temaNe eka prAcIna vizALa staMbha je. tapAsa karatAM temane mAlama paDyuM ke te staMbhamAM pUrvanA mahAna AcAryae camatkArIka vidyAnA pustake saMgrahI cUkyA che. AthI temaNe keTalIka auSadhionA prayogathI te vaja dvAra kholI vidyAnA pAnA kADhayA; temAMthI temane sArasvatI tathA suvarNasiddhi nAmaka vidyA prApta thaI. bIjA pAnAo kADhavA jatAM te staMbha ekAeka baMdha thaI gaye; eTaluM ja nahi paNa temAMthI eka evI adazyavANuM temanA sAMbhaLavAmAM AvI ke - tamAre bIjA pAnA vAMcavA nahi. AthI zrI siddhasena divAkara te baMne vidyAo laI tyAMthI vihAra karI gayA ane dakSiNamAM AvyA. tyAM jaina dharmane uddhAra karyo. Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma A vidvAna pratApI AcArya vikrama sa lagabhaga 30 mAM dakSiNamAM AvelA zrI pratiSThAnapura nagaramAM svargavAsa pAmyA. A viSenA vadhu ullekha pAlItANAnI vidyA prasAraka sabhAnA " jaina itihAsa '' nAmaka pustakamAM ApavAmAM AvyeA che. 14 zrI vayarasvAmI re vajrasvAmI. zrI vIrabhagavAnanI cAkramI pATapara zrI vayarasvAmI urphe vasvAmI ( punaH mate zrI A samudrasvAmI ) birAjyA. teo ghaNA prabhAvazALI puruSa hatA. temanA jIvana sakhadhI keTalIka adbhuta ghaTanAe purAtana jaina itihAsamAM maLI Ave che. te atra jaNAvavI upayegI thaI paDaze. " avantikA " nAmanI nagarImAM dhana" nAmane eka zeTha rahetA hatA. tene " dhanigarI " nAmanA eka putra hatA. te mALapaNuthIja vairAgyavAna hatA; paraMtu pitAnA ati Agrahe tene " sunaMdA "" nAmanI eka kanyA sAthe lagnathI joDAvu paDayuM hatuM. keTalAka vakhata pachI te sunadAne garbha rahyo. eTale dhanigira tarataja tyAMthI nIkaLI gurU pAse gayA ane tyAM vidyAbhyAsa karavA lAgyA. 33 " chevaTe teNe strI, mAtApitAdinI rajA meLavI dIkSA aMgIkAra karI. nava mAsa vItyA bAda sunaMdAe eka mahA tejasvI putranA janma ApyA. tenuM nAma " vajA rAkhavAmAM AvyuM. vA dina pratidina vRddhigata thatA jatA hatA; paraMtu te khUba raDayA karatA. jyAre te khALaka atizaya rUdana karatA, tyAre tenI mAtA sunaMdA tene kahetI ke he vatsa ! tArA pitAe je dIkSA na lIdhI hAta tA tArA janmAtsava Adi sarva hAMza pUrI thAta, paraMtu atyAre e samaya nathI rahyo, mATe dhIraja rAkhI chAneA rahe. A prakAranA zabdo tenI mAtA sunaMdA vAravAra sabhaLAvyA karatI. A zabdanI vA bALakapara camatkArIka asara thaI. pUrvanA susaMskAranA baLe dIkSA ' zabdanA suzravaNuthI mALakanI jIjJAsAvRtti khUba sateja thaI ane eka evA suyeAgya samaye tatkALa tene jAti smaraNa jJAna utpanna thayuM. tenA prabhAve teNe peAtAnA pUrva bhaveA joyAM; temAM pAchalA bhavamAM teNe lIdhelI dIkSA ane tenA prabhAve maLelA devanA bhava e sarve tene yAda AvyAM. AthI pAraNAmAM rahyAM chatAM teNe nizcaya karyuM ke mArA pitAe lIdhelI dIkSAnI jema mAre paNa dIkSA aMgIkAra karavI ane A mahApuNye maLele mAnava janma saphaLa karaveA. A makkara vicAra amalamAM mUkavA mATe teNe vicAra karyAM ke mArI mAtA mArA paranA ati snehune lIdhe mane tajI zakaze nahi; te tenA upAya e che ke jo huM nira Mtara raDayAja karIza, teA tethI Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMTALIne mArI mAtA mane tyajI deze. A vicAra karI teNe tyArathIja raDavuM zarU karyuM. mAtA tene vAraMvAra samajAvavA lAgI, chatAM vajInuM rUdana to kaI rIte baMdha na thayuM te naja thayuM. have sunaMdAnA bhAI "Aya samiti" tathA tenA pati zrI dhanagIrI vageree zrI Aryadina mahArAja pAse dIkSA lIdhI hatI, te sarve munivare ekadA pharatA pharatA avanikA nagarImAM padhAryA. gocarIne samaya thatAM Asamiti tathA dhanagirI e baMne munioe gurUdeva pAse gaucarI javAnI AjJA mAgI. tyAre gurUdeve jJAna baLathI jANIne teone kahyuM ke Aje tamane kaMIka uttama vastune lAbha thaze. mATe tamane saceta ke aceta je kAMI vastunI prApti thAya tene tamAre mArI AjJA mAnI svIkAra karo. A pachI dhanagirI Adi baMne munio sunaMdAne ghera AvyA tyAre eka paDozaNa strIe jaI sunaMdAne kahyuM ke - A dhanagirIjI AvyA che, mATe temane tuM A putra ke je tane bahu raMjADe che te ApI de. A sAMbhaLI kaMTALI gayelI te sunaMdA tarata putrane hAthamAM laI dhanagirI pAse AvI ane kahyuM - A tamAro putra Akho divasa raDI raDIne mane herAna herAna karI nAkhe che, huM tenAthI kaMTALI gaI chuM; mATe tame A putrane laI jAo, jethI huM duHkhamukata thAuM. A sAMbhaLI dhanagirIe kahyuM:- tuM je A putra amane ApIza, te pAchaLathI tane pazcAtApa thaze. ane te tene laI jaIzuM, paraMtu tene te putra pharI pAcho maLaze nahi. bola, have zuM vicAra che ? kaMTALelI sunaMdAne te AgaLa pAchaLano kAMIpaNa vicAra karyA sivAya te putrane laI javAno ja Agraha karyo, AthI dhanagirIe keTalAka pADozIone sAkSI rAkhIne te putra lIdhe ane jhoLImAM mUkaye, ke tarataja te vA putra chAno rahI gayo. tene laIne baMne munivare upAzraye gurU pAse AvyA ane bALaka maLyAnI sarva hakIkata kahI saMbhaLAvI. gurUe te bALakane sAdhvIjI mAraphata eka gRhastha zrAvikAne seM . tyArabAda te munivare anyatra vihAra karI gayA. sarva zrAvikAo ekatra maLI te bALakane ucheravA lAgI. thoDAja divasamAM tenI kAMti prabaLa tejasvI thaI. ekavAra sunaMdAe zrAvikAo pAse potAnA te putrane je tethI teNe pitAne te putra suprata karavAnuM zrAvikAone kahyuM. zrAvikAoe jaNAvyuM ke ame nathI jANatA ke A putra tamArA hAya, amane to gurU mahArAje A putra thApaNa tarIke rakSaNa karavA soMpe che, mATe amArAthI temanI rajA vagara tamane putra kema pI zakAya? paraMtu jyAre sunaMdAe e haTha lIdhI tyAre temaNe kahyuM ke tuM amAre ghera AvIne khuzIthI putrane ramADI Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zike che, dhavA zake che, hasAvI zake che. vagere. A uparathI te sunaMdA reja te zrAvikAone tyAM javA lAgI, ane putrane joI sukha anubhavavA lAgI. vajakumAra jyAre traNa varSano thayo, tyAre dhanagirI Adi munivara pharI pAchA avantikA nagarImAM AvyA. sunaMdAe prathama vicAra karyo hato ke dhanagirIjI vagere puna: padhAraze tyAre huM mArA putranI mAgaNI karIza. AthI A vakhate barAbara teone AvelA jANI sunaMdAe dhanagirI pAse potAnA putranI mAgaNI karI. tyAre dhanagirIe kahyuM:are bheLI ! amArI IcchA vinA teM tArI meLeja te putra amane sepe che, to have vamelA bhejananI peThe tene tuM pAcho levAnI kema IcchA kare che ? A sAMbhaLI sunaMdA vicAramagna banIne ghera pAchI AvI tyAre tenuM dayADhuM mukha joIne lokoe kahyuM ke A bAbatano nyAya te rAjAja karI zake; mATe tuM rAjA pAse jaIne phariyAda kara. AthI te sunaMdA potAnI sAthe keTalAka mANasone laI rAjA pAse AvI ane dhanagirI sAdhu pAsethI pitAne putra pAcho apAvavAnI AjIjI karI. A sAMbhaLI rAjAe dhanagirIne bolAvyA; eTale dhanagirI saMgha sahita rAjasabhAmAM AvyA. ubhaya pakSanI dalIla sAMbhaLIne chevaTe rAjAe nyAya Ape ke jenA lAvavAthI A bALaka jenI pAse jAya, tene ja te putra svAdhIna kare. A uparathI prathama sunaMdAe bhAtabhAtanAM ramakaDAM, mevA, miThAI Adi vastuo batAvIne te bALakane pitAnI pAse belAvyuM, paNa vayakumAra to jJAnavALe hato, tethI te sunaMdA pAse gayA nahiM; te sAthe tene e paNa vicAra thayo ke mAtAnA upakArano badale kaI rIte vALI zakAya tema nathI, ane je huM A vakhate temanI pAse nahiM jAuM to temane ghaNuMja du:kha thaze; paraMtu atyAranA saMge je huM mAtAnI dayAne AdhIna thaI gurUdevanI upekSA karIza, to zAsananI helanA thaze, tema mAre saMsAra paNa vadhaze, ethI pitAdeva pAseja javuM ISTa che. ema dhArI teNe mAtAnA prema AmaMtraNane asvIkAra karyo, arthAt te mAtA pAse gayo nahi. pachI dhanagirI munie vajakumArane kahyuM :-he vajI ! je tamAre dIkSA levAnI IcchA hoya to A dharmadhvaja rUpa rayaharaNa (je haraNa) ne grahaNa kare. te sAMbhaLI vAkumAre tatkALa yaharaNa laIne nRtya karavA mAMDayuM ane te dhanagirInA khoLAmAM jaI beThA. tarataja rAjAe kahyuM : basa, nyAya thaI gayo. e rIte te putra dhanagirIne saMpA. pachI sunaMdAe paNa vairAgya pAmI dIkSA lIdhI. vayara kumAre bALapaNamAM ja agIyAre aMgeno abhyAsa karI lIdhuM. jyAre te ATha varSano thayo, tyAre gurUdeve tene dIkSA ApI; Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ta eTaluMja nahi paNa teja samaye tene ceAgya AtmA dhArIne AcArya pada ApyuM. pachI thADAja vakhatamAM AryadIna svAmI svargavAsa pAmyA, tyAramAda vajasvAmIe zrI bhadraguptAcArya pAsethI deza pUrvanuM jJAna meLavyu, ane pachI peAtAnA adbhuta jJAna tyAganA paribaLe temaNe ghaNA bhavya vAnA uddhAra karyo ane zAsanadIpa pragaTAvye. vajrasvAmInI prazasA sarvatra prasarI rahI hatI. te vakhate pATalIputra nagaramAM dhana" nAmanA eka dhanADhaya zeThane rUkamaNI nAmanI eka susvarUpamAna kanyA hatI. teNe keTalIeka sAghvoenA mukhethI vAravAmInI prazaMsA sAMbhaLI, tethI te navayovanAe evI pratijJA karI ke, mAre paraNavuM te te vAsvAmIneja ! AthI sAdhvIee teNIne kahyuM ke are mUkhI! vajAsvAmI teA paMca mahAvrata dhArI-dIkSita sAdhu che. temaNe teA kaMcana ane kAminInA sarjAze tyAga karyo che. A sAMbhaLI rUkimaNIe javAba ApyA keH--jo ema che te huM paNa dIkSA laiza. evAmAM vAsvAmI grAmAnugrAma vihAra karatA teja nagaramAM padhAryAM. te vAtanI khabara paDavAthI rUkimaNIne pitA kroDa sAnA mahArA laI peAtAnI putrInI sAthe vA svAmI pAse AvI paheAMcyA. tenA pitA sAdhupaNAnA AcArAthI ajJAna hAya, vA putrIe lIdhelI haTha pUrNa karavAne te tatpara thayA hAya. game te hA paNa teNe vajIsvAmIne AgrahapUrvaka kahyuM ke A mArI putrI haTha laI beThI che tene paraNIne anugraha karI ane A kroDa seAnA maheArA grahaNa karI. A sAMbhaLI vajrasvAmIe smitapUrvaka kahyuM, A saMsAranA viSaye jhera samAna mAnIne meM tene tayA che, paNa jue, tamArI putrIne mArA para sneha hAya te te mArI peThe dIkSA grahaNa kare. evI rIte pratikhAdha ApavAthI rUkimaNIe vairAgya pAmI tyAM dIkSA lIdhI ane viSarUpa viSayene khALI AtmakalyANa sAdhyuM. keAIeka vakhate svAmIne zleSmanA vikAra thavAthI auSadha mATe te amuka vastu lAvelA, te pramAdane laI vAparavAnI tee bhUlI gayA. ane sadhyAkALe pratikramaNa samaye temane te yAda AvyuM, AthI prAyazcita laI lAvela vastu temane parAvI devI paDI. te vakhate temane vicArathayeAH-ke ahA ! A sacamAvasthAmAM mane pramAda ALyeA. ane tethI mArU. sayama--jIvitavya kalaMkita thayuM. mATe have jIvavuM pRthA che. ema nizcaya karI peAtAnA ziSya vajrasena svAmIne temaNe potAnI pATe ArohaNa karyAM. ane kahyuM keHAjathI mAra varSanA dukALa paDaze; ane jyAre tamane lakSamUlyanA anAjamAMthI bhikSA maLe, tyAre samajavuM ke tene khIjeja divase sukAla thaze. eTaluM kahI temaNe ana zana tapa zarU karyo. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAsvAmIne janma vIra saM. 468mAM thayo hato. AThavarSa gRhavAsamAM rahI dIkSA lIdhI hatI. dIkSA lIdhA pachI tarataja AcArya padavI maLI hatI. te padavI temaNe 108 varSa bhegavI. sarva AyuSya 116 varSanuM bhegavI dakSiNa dezamAM AvelA "sthAvata" nAmanA parvata para jaI anazana karI vIrAt 584 varSe (vikrama saM. 114 ) teo svargavAsa pAmyA. bauddha rAjAnA samayamAM temaNe dakSiNamAM jaina dharmane ghaNeja pracAra karyo hato. vAsvAmI svarge padhAryA pachI "ardhanArA saMghayaNa" ane dazapUrvanuM jJAna viccheda gayuM hatuM. jaina rA . | mIsIsa besanTa jenadharma saMbaMdhI pitAnA bhASaNamAM jaNAve che ke AgaLa jaNAvyA pramANe dvIpakalpa (hiMda)nA AkhA dakSiNa bhAgamAM thaIne nIce prasaratA jaine dakSiNa hiMdustAnamAM AvI pahoMcyA. madurA, tricInepallI, ane dakSiNa hiMdustAnanA bIjA ghaNA dezone teoe rAjA pUrA pADyA che." A pramANe aitihAsika draSTie jotAM jaina prajAnuM pUrva ghaNuM jora hatuM ema siddha thayA vinA rahetuM nathI. jyAre hiMdustAna para zithiyana lokonI savArIo AvI, te vakhate hiMdusthAnamAM ghaNuM jaina rAjAo hatA. kAThIyAvADamAM paNa vallabhipuranA bhaMga pahelAM ghaNuM jaina rAjya hatA. vikrama saMvata pahelA gujarAtamAM paMcAsara ane vaDanagara e be junA nagara hatA. ane tyAM thanArA rAjAo janadharma pALatA. vikrama saMvata para3mAM gujarAtanI gAdI vaDanagaramAM dhruvasena rAjA rAjya karato hato. te jenadhamI hato. tene putra maraNa pAmavAthI tene khUba zeka thaye hato. te zeka TALavAne mATe dhruvasena rAjAe rAjasabhAmAM ka9pasUtranI vAMcanA karAvI hatI. ema kalpasUtramAM lakhyuM che. vAsvAmI vikramarAjAnI pahelI sadImAM thayA hatA. te vakhate mahApurIno rAjA bauddha dhamAM hato tene zrI vAsvAmIe jenadhamI banAvyA hatA. mALavA, mAravADa vagere dezanA rAjAo vikama saM. pahelAM janadharma pALatA hatA. dharmadAsa gaNi mahArAja je vIraprabhunA vakhatamAM vidyamAna hatA. te eka rAjAnA putra hatA. temanA dezamAM paNa jainadharma prasarela hate. kAlikAcAryanA vakhatamAM mALavA, gujarAta, saurASTra, lATa ane dakSiNa dezanA rAjAo jaina hatA, ema temanA caritrathI siddha thAya che. kAlikAcArya traNa thayA hoya ema samajAya che. gardabhilla rAjA ke je ujajayinI nagarImAM rAjya karato hato. teNe kAlikAcAryanI bahena je sAdhvI thaI hatI tene potAnA aMtaHpuramAM ( janAnakhAnAmAM) Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkhI hatA; tethI kAlikAcArye kopAyamAna thaI, IrAna, turkastAnanA zAhione bolAvI soraTha dezamAM thaI lATadeza arthAt bharUca taraphanA pradezanA rAjAone jItIne ujajayinInA gardabhilane parAbhava karAvyo hato. te vakhatathI hiMdamAM zAkI dezanA rAjAo arthAta zakarAjAonuM sAmrAjya sthapAyuM hatuM. tyArapachI keTaleka kALe vikamarAjAe zakavaMzane ucacheda karI sArvabhauma rAjyanI sthApanA karI. zrI kAlikAcA dakSiNa dezanA pratiSThAnapuramAM jainarAjA zatavAhananI samakSa pAMcamanI saMvatsarI hatI tenA badale ethanI karI hatI. prabhAvaka caritra tathA nizitha zreNImAMthI A bAbatanA pAThe maLI Ave che. ApaNe atra e vicAravAnuM che ke zrI kAlikAcAryanA samayamAM dakSiNa dezanI rAjadhAnIbhUta pratiSThAnapuramAM jena rAjA hatA. ane dakSiNa dezamAM jenadharma pravartate hate. zrI pAdaliptakuLamAM skaMdilAcArya thayA, temaNe "geDadezamAM vihAra karyo. ane tyAMnA "mukuMda nAmanA brAhmaNane dIkSA ApI. te vRddha hatA; paNa AgaLa jatAM mahAna vidvAna thayA. ApaNe pUrva caritramAM vAMcI gayA teja suprasiddha zrI vRddhavAdI ! jemaNe siddhasenane sabhAmAM harAvI potAne ziSya banAvyo hato ane jenuM nAma " kumudacaMdra " pADayuM hatuM. vikrama saMvatanA pahelA saikA sudhI te kSatriya jaina rAjAo dIkSA aMgIkAra karatA; ema prabhAvaka caritrathI siddha thAya che. zrI siddhasena divAkaranA samaya sudhI te jenenI pUrNa jAherajalAlI hatI. vAsvAmInA vakhatamAM paNa hiMdustAnamAM ghaNuM jana rAjAo hatA. zrI vAsvAmInA hayAtikALe bhAvaDazAhanA putra jAvaDazAhanA vakhatamAM kAThiyAvADa vagere dezapara grIsa, turkastAna IrAna Adi dezanA oNcha lekanI ghaNI savArI AvI hatI ane te vakhate paradezIo A dezanA jainane pakaDI potAnA dezamAM laI gayA hatA. ane tyAM gulAmagIrI karAvatA; te badhA jene vIra jAvaDazAhe paradezamAMthI pAchA ANyA hatA. A viSayanI vadhu mAhitI "TeDa rAjasthAna" nAmaka pustakamAMthI maLI Ave che. vAsvAmInA samayamAM AryAvartamAM cAre varNa jainadharma pALatI hatI. temaja te vakhate rAjAo paNa jainadhamI hovAthI rAjakIya dharma jana" gaNAto hate. tyArapachI zrI mahalavAdInA samayamAM paNa vallabhIpurane rAjA zilAditya jainadhamI hato. vIra saMvat 784 ane vikrama saM. 314mAM zrI malavAdIe zilAditya rAjAnI sabhAmAM boddhone parAjaya karyo hato. tethI pratijJA pramANe bauddhone dezapAra thavuM paDayuM hatuM. vikrama saMvata 137 sudhI to jemAM << AvetAMbara ane digaMbara" evA be pakSe paDayA na hatA. vikramanA chaThThA zataka sudhI te jenonuM puSkaLa jera hatuM. temaja bhArata varSamAM jaina dharma sArvabhauma Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 dharma tarIke rahyA hatA. jo ke jenonI sAme bauddho pratispardhI tarIke hatA te paNa jaina dharmanuM jora teo karatAM ghaNuM vadhAre hatuM. varAhamihira ane bhadrabAhu svAmI vIra saM. 492 vikrama saM. 22 mAM bIjA bhadrabAhu svAmI thayA. (digaM. bara paTAvaLImAM vikrama saM. 24mAM thayA kahela che te AgaLa Avaze.) prathama to bhadrabAhu svAmI eka thayA che ke be? tene ApaNe nirNaya karIe. "prabaMdhAmRta dIki"mAM bhadrabAhu ane varAhamihiranuM vRttAMta ApatAM jaNAvavAmAM AvyuM che ke -dakSiNa dezanA pratiSThAnapuramAM bhadrabAhu ane varAhamihira nAmanA be nirAzrita brAhmaNa kumAre vasatA hatA. te vakhate yazobhadra nAmanA eka cauda pUrvadhArI mahAtmA padhAryA-A vAta aitihAsika draSTie paraspara virodhI jaNAya che, kemake yazabhadrajIno samaya vi.ni.170 pahelAne che, mATe yazabhadrajInA sthAne zrI subhadrAcArya samajavA. vaLI prathamanA bhadrabAhu vI. ni. saM. 170mAM thayA che ane A (bIjA) bhadrabAha thayA te varAhamihiranA bhAI che, temane samaya IsvIsananI chaThI sadIno che. A saMbaMdhI jenasiddhAMta bhavanaArA" etihAsika patranA bhA 1lAnA trIjA kiraNamAM jaNAvavAmAM AvyuM che ke varAhamihira jokI vikamasabhAmeM eka ratnathe, unhoMne apanA samaya 587 IravIsan arthAt chaThavI zatAbdimeM batAyA che. " A sivAya "paMcasiddhAnikA"nI aMdara varAhamihira pote ja lakhe che ke - zAke 427nA samayamAM A grantha racyo che. A uparathI spaSTa samajI zakAya che ke varAhamihiranA moTAbhAI bhadrabAhu hatA te bIjA bhadrabAha pahelA bhadrabAhune samaya vIra ni. saM. 170 ane bIjAne samaya vIra ni. saM. 492 eTale vastutaH bhadrabAhu eka nahi, paNa be thayA che. bIjA bhadrabAhu svAmIne jIvana vRttAMta nIce pramANe che. dakSiNa dezanA pratiSThAnapura nagaramAM "bhadrabAhu ane varAhamihira" nAmanA be nirAzrita brAhmaNa kumAre vasatA hatA. ekadA samaye zrI subhadrAcArya nAmanA pUrvadhara muni tyAM AvyA. temanI dezanA sAMbhaLI baMne bhAIoe vairAgya pAmI dIkSA lIdhI. temAM bhadrabAhu mahA jJAnI thavAthI gurUdeve tene AcAryanI padavI ApI. vakhata jatAM varAha mihira paNa vidvAna banyo, paraMtu te atyaMta abhimAnI hovAthI tene kaI paNa padavI maLI nahi, AthI te Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 mithyAtvI banI gayo. arthAt sAdhu dharmI bhraSTa thA. jaina sAdhupaNAmAM meLavelI vidyA vaDe teNe "varAhasaMhitA" Adi navina graMtha racA. ane lokone kahevA lAgyuM ke eka samaye meM pratiSThAnapura nagaranI bahAra eka zilA para kuMDalI mAMDI, ane rAtrie te lagna kuMDalikAne bhUsyA vinA ja huM ghera Avya; pachI jyAre huM te kuMDalI bhUsavA mATe pharIthI gaye, te vakhate tyAM lagnakuMDalIne svAmI "siMha" beThe hato. paNa meM himmatapUrvaka te siMhanA udara nIce hAtha rAkhIne lagnakuMDalIkAne bhUsI nAkhI, tyAre te siMha sUrya rUpe thaIne mane kahevA lAgyo ke -he vatsa ! huM tArI himmata ane bhaktithI tArA para prasanna thaye chuM, mATe kAMIka varadAna mAga. AthI meM kahyuM ke - he svAmina ! je tame kharekhara mArA para prasanna thayA che to mane tamArA vimAnamAM besADIne saghaLuM jyotiSacakra batAve. pachI sUryadeve mane pitAnA vimAnamAM besADIne AkAzamAM pheravyo. pachI huM tyAMthI A pRthvI para AvyuM ane have phakta lekanA upakAra arthe huM ahiM bhaNuM chuM. AjathI mAruM nAma "varAhamihira " che. pachI teNe pitAnI vidyAthI pratiSThAnapuranA zatrujita rAjAne raMjana karyo, tethI rAjAe tene potAne purohita banAvyuM. pachI te purohita jainalokonI atyaMta nidA karavA lAgyA. tethI tyAMnA saMghe zrI bhadrabAhu svAmIne bolAvyA. zrI bhadrabAhu svAmInA AgamanathI varAhamihira jhaMkhavANe pI gaye; paNa te temane kaMIpaNa nukazAna karI zake nahi. eTalAmAM varAhamihiranA ghare putrane janma thaye. tenI khuzAlImAM teNe lokone ghaNuM dAna ApyuM. pachI teNe rAjasabhAmAM jaI rAjadikanI samakSa kahyuM ke:- mArA putranuM AyuSya ghaNuM lAMbu che. punaH paNa teNe rAjasabhAmAM AvI kahyuM ke:- aho ! mAre tyAM putrano janmotsava chatAM mAre sago bhAI " bhadrabAhu" paNa AvyA nahi, tethI te haju mArAthI virodha rAkhe che. rAjasabhAmAM beThelA jaina zrAvakoe A vAta sAMbhaLI, tethI teo bhadrabAhu svAmI pAse AvyA ane varAhamihire rAjasabhAmAM karelI vAta vidita karI. A uparathI bhadrabAhu svAmIe zrAvakone kahyuM keH- varAhamihiranA putranuM AyuSya mAtra sAta divasanuM che ane te bilADIthI mRtyu pAmaze. te divase ApaNe varAhamihirane dilAse ApavA jaIzuM. pachI sAtame divase dvAranA uMbarAmAM besIne tenI mAtA jyAre te bALakane dhavarAvatI hatI, tyAre bAraNu para rahele agale bALakanA mastaka para akasmAta paDyo. tethI te bALakanuM mRtyu thayuM. pachI jyAre te varAhamihiranA gharamAM raDavAne kalakalATa thaI rahyo tyAre bhadrabAhu svAmI paNa tyAM gayA. te vakhate varAhamihire uThIne temane satkAra karyo. ane kahyuM ke - he bhagavAna ! ApanuM jJAna satya che paNa Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 eka bilADInuM eMdhANa (nizAna ) kharuM paDayuM nahi. tyAre bhadrabAhu svAmIe kahyuM ke te argalA para bilADInuM cinha che. pachI varAhamihire te bAbatanI khAtrI karI. jethI jenadharmanI ane bhadrabAhu svAmInI prazaMsA vadhI. tyAMthI bhadrabAhu svAmI ane sarva loka potapotAne sthAne gayA. tyArabAda varAhamihire manamAM ISyo lAvIne tApasI dIkSA lIdhI ane ajJAna tapa karIne chevaTe te vyaMtara deva thayA. tethI te zrAvakene regAdikane upadrava ApavA lAgyo tyAre tenA nivAraNArthe zrI bhadrabAhu svAmIe "uvasaggaharaM stotra racyuM ane zAMti prasarAvI. te stotra adyApi "sarva upadravane haranAra" tarIke prasiddha che. vIrAta 500 vi. saM. 30 siddhasena divAkaranuM svargagamana. vIrAt 51 vi. saM. 49 zrI kuMdakuMdAcArya thayA. (zvetAMbara paTAvaLImAM kahela che.) kuMdakuMdAcArya digaMbara graMthamAM tathA temanI paTAvalImAM paNa lakhela che ke zrI kuMdakuMdAcArya vikrama saMvata 4 mAM thayA che. te ahiM Azcarya e thAya che ke zrI kuMdakuMdAcArya vikrama saM. 49 vIra nirvANu saMvata 219 mAM thayA. ema baMne matavALAo kahe che, te prazna e che ke digaMbara mata to vIra nirvANa saM. 609 mAM na nIkaLyo che. te pachI kuMdakuMdAcArya digaMbara matamAM thayA hovAnuM kema mAnI zakAya ? temaja temaNe racelA samayasAra, paMcAstikAya, aSTapAhuDa, niyamasAra, pravacanasAra, paramAgama Adi graMtho digaMbara bhAIonA mata mujaba digabarAsnAyanA che te asaMbhavita kare che. kemake mA pahelAM dIkarAne janma thayo ema kaI kahe, to te jeTaluM hAsyajanaka che, teTaluM ja A hAsyajanaka kahevAya. mATe samajAya che ke kuMdakuMdAcArya thatAMbaramAM ja thayA hevA joIe. ane temaNe racelAM pustakamAM pAchaLathI teoe kAMIka gaDabaDa karI nAkhela hoya. vaLI digaMbara paTTAvaLImAM spaSTa ullekha che ke -vIranirvANa saM. 636 varSa pachI prathama pustake racAyA kivA lakhAyA. to te pahelAM pustaka racAyAja nathI to zrI kuMdakuMdAcArye te kevI rIte racyA? A viSaya para pUratA vicAra karavAthI spaSTa samajAze; mATe uparyukta kAraNathI siddha thaI zake ke zrI kuMdakuMdAcArya mULa paraMparAe tAMbaramAMja thayA che. varAt pa29, vi. saM. 59 zrI vimalAcArye padmacaritra racyuM. vIrAt 544 vi. saM. 74 rehaguNathI trirAzikamatanI utpatti. rAzika rehagupta nAme cho nikhtava zrI vIranirvANa pachI 544 varSe avantikA nagarIne viSe baLazrI rAjAnI Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhAmAM eka paMDita vAda karavA AvatA. tene jItavA mATe rAjAe sArAye zaheramAM paDaha vagaDAvyo. A paDatuM tyAM birAjatA zrI guNAcAryanA ziSya "hagupate " gurUne pUchayA vinA jhIlyo. ane pachI gurUne vAta karI. tyAre gurUe kahyuM ke tame A kAma ThIka nathI karyuM, kemake ApaNe vAda karavAnI jarUra zI ? paraMtu paDatuM grahyA pachI bIje kAMI rasto na hato, tethI ziSya kahyuM ke have te ApaNe vijaya thAya tevo rasto batAvo. tethI gurUe tene aneka vidyAo zIkhavI sabhAmAM mokalyo. jenasAdhune pitAnI sAme vAdamAM AvelA jANI ukta paMDite vicAryuM ke A jainI che, mATe jainanA gharanI ja vAta laIne vAda karUM. jethI e utthApI zakaze nahi. ema nizcaya karI te paMDita bA -mahArAja, saMsAramAM beja rAzi cheH-dharatI ne AkAza, divasa ne rAta, purUSa ne strI, puNya ne pApa, jIva ne ajIva, baMdha ne mekSa, svarga ne naraka, vagere A dunIyAmAM be be rAzio che. kema, kharuM ke nahi ? tyAre reha gute kahyuM - nA. saMsAramAM traNa rAzi che. juo. traNa kALa, traNa leka, strI, purUSa, napuMsaka e traNa veda, jIva, ajIva ne nejIva e traNa rAzi, ItyAdi dareka traNa rAzio che. jIva rAzi siddha karavA mATe teNe gaLInI kapAyelI pUchaDInuM daSTAMta ApyuM ane kapaDAMne vaLa caDAvI pharatuM dekhAyuM. vagere aneka dRSTAMta vaDe nAjIva rAzi siddha karI. temaja bIjI aneka camatkArIka vidyAo vaDe paMDitane jItI, jaya meLavI te rohagupta gurU pAse AvyA, ane sarva vAta nivedana karI. tyAre gurUe kahyuM ke - jIva ane ajIva e beja rAzi che, paraMtu tamee traNa rAzi sthApI, usUtra bhAMkhela che; mATe sabhAmAM jaI mAphI mAge. ane vitarAganA mArganuM ArAdhana kare. A pramANe gurUnuM vacana sAMbhaLI mAnabhaMganuM kAraNa mAnI teNe tema karyuM nahi; eTaluM ja nahi paNa ulaTo te gurU sAthe vAda karavA lAgyA. ane poteja jJAnI che tenuM abhimAna tene thayuM. Ama abhiniSika mithyAtvanA udaye gurUnuM satya pravacana teNe svIkAryuM nahi ane asatyane Azraya lIdhe. chevaTe gurU ziSya baMne eka kutiyAvaNanI dukAne gayA ane nava rAzi mAgI. paraMtu te na maLI topaNu ziSya potAnI haTha na cheDI ane usUtra prarUpaka banyA. A chaTho "arAzika rahagupta " nAmaka ninhava thaye kahevAya che. vIrAt 548 vikrama saM 78 zrI guNAcAryanA gurUbhAIe airAzika matAva laMbI rehasane parAjaya karyo. vIrAta pa65 vi. saM. 95 zrI ahilAcArya mahAna vADI thayA. vIrA 580 vi. saM. 110 zrI AryarakSita svAmIe sarva AgamamAMthI Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 pRthak pRthaka anugonuM svarUpa dazAvyuM. zrI AryakSita tathA dubalikA puSpa. je vakhate dazapura nAmaka nagaramAM "udAyana ' nAme rAjA rAjya karate hato, te vakhate tyAM rahetA somadeva nAmanA purohitanI strI rUdramAnI kukSie "Arya rakSita" tathA "phAlgana rakSita" e nAmanA be putrano janma thayo hato. teo vedazAstra Adi aneka brAhmaNazAstromAM pAraMgata hatA, jyAre teonI mAtA rUdramA jainadharmAnurAgI hatI. ekavAra baMne bhAI paikI AyarakSita abhyAsArthe pATalIpura nagaramAM gaye hato, ane tyAM upaniSada Adi zAstrone ghaNe abhyAsa karI jyAre te ghera AvyuM, ane AzIrvAda mATe mAtAne vaMdana karyuM, tyAre tenI mAtA sAmAyakAdi kiyAmAM pravRtta hovAthI Avela putra Arya rakSitane AvakAra na Ape; AthI Arya rakSita kheda pAmyo ane manogata vicAravA lAgyo ke aha, mArA jIvanane dhikkAra che, kAraNa ke je vidyA mATe meM satata parizrama sevyA chatAM te mATe mane mAtA taraphathI AzIrvAda paNa na maLe te te vidyA zA kAmanI? evAmAM tenI mAtAnuM sAmAyakavRta pUrNa thayuM ane teNe AyarakSita kumArane kahyuM -he putra, tame je vidyA bhaNIne AvyA che, te AtmAnuM sArthaka na karatAM saMsAra rAganI vRddhi karanAra che. ane tethI ja huM khUza na thAuM te svAbhAvika che. tyAre Arya rakSite kahyuM-mAtA, evI kaI vidyA che ke jethI AtmAnuM sArthaka thAyamAtAe kahyuM-putra, sAMbhaLa. ApaNA gAmanI bahAra vADhamAM "zrI tetalI putra" nAmanA AcArya padhAryA che, temanI pAse jaIne tuM "daSTi vAdamAM rahela jJAnano abhyAsa kara, jethI te jJAna tane mekSa sukhanuM ApanAra nIvaDe ane mane saMtoSa paNa thAya. mAtAnuM A vacana sAMbhaLI, temane vinaya karI tarataja te Arya rakSita daSTivAdano abhyAsa karavA mAtAnI AjJA laI, gurU pAse javA cAlI nIkaLe. mAtA paNa Deka sudhI tenI sAthe gaI. tevAmAM gAma bahAra nIkaLatAMja eka kheDuta zeraDInA sADA nava sAMThA grahaNa karI sAme Avato dekhAye. A joI tenI mAtAe vicAra karyo ke-prathama zukanamAM ja sADA nava sAMThA maLyA; tethI A putra sADA nava pUrvanuM jJAna meLavaze; ema nakkI karI saMtoSa mAnI, putrane zubhAzISa ApI tenI mAtA tyAMthI pAchI pharI, ane AyarakSita tatalI putra AcArya pAse gayA. tyAM jaI AcAryane savinaya vaMdana karI, daSTivAdanuM jJAna ApavAnI yAcanA karI. tyAre gurUdeve tene kahyuM ke A jJAna to kevaLa dIkSita thayelAoneja maLI zake che. A pramANe gurUvacana sAMbhaLI mAtAnI IcchA pUrNa karavA teNe tyAM dIkSA lIdhI. ane pUrvone abhyAsa zarU karyo. e rIte satata jJAna dhyAnamAM magna rahetAM anukrame temaNe sADA navapUrvane abhyAsa karI lIdhuM. 14 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 A tarapha abhyAsa karatAM ghaNe vakhata vyatita thavAthI, tenI mAtA rUdrasamAe ArakSitane ghera lAvI lAvavA mATe tenA bIjA putra phALunarakSitane AcArya pAse mokalyA. paraMtu te phAgunarakSite paNa gurUdevane bodha sAMbhaLI tyAM dIkSA lIdhI. chevaTe AryarakSita abhyAsa karatAM kaMTALI gayA tyAre temaNe vAsvAmIne kahyuM -svAmin ! have bIjI vakhate AvIne bAkIno abhyAsa pUrNa karIza. mATe mane ahiMthI anya sthaLe vicAravAnI AjJA ApI anugraha karo. A sAMbhaLI vAsvAmIe jJAna baLathI joyuM to temaNe jANyuM ke have mAruM AyuSya paNa thoDuM che, ane A AryarakSita sADAnava pUrvathI vadhu jJAna grahaNa karI zake tema nathI. tethI temaNe AryarakSitane javAnI AjJA ApI. pachI AryarakSita mahArAja tyAMthI vihAra karI dazapuramAM AvyA, ane pitAnI mAtAne maLyA. mAtA putrane jJAnasaMpanna jaI saMtoSa pAmyA. tyArapachI zrI Arya rakSite potAnA mAtApitAne pratibaMdha ApI vairAgyavAna banAvyA. AthI temanA mAtApitAe dIkSA grahaNa karI ane zuddha saMyama pALI AtmakalyANa sAdhyuM. te samaye te ga7mAM dhRtapuSpamitra, vastrapuSpamitra, ane durbalikA puSpamitra e nAmanA traNa munirAje zAstranA pAragAmI hatA. dhRtapuSpamitrane dhRtanI, vastrapuSpamitrane vastranI, ane durbalikA puSpamitrane "durbaLatAnI labdhi prApta thaI hatI; eTale dubalikApuSpa dhRta, dUdha Adi aneka pauSTika padArtho grahaNa karatA hatA, chatAM temane abhyAsano zrama eTale badhe hato ke teo sadAya durbaLa rahyA karatA hatA. te uparAMta AryarakSita mahArAjanA gacchamAM viMdhyaphAgunarakSita, gechA mAhila Adi vidvAna munivaro hatA. zrI Arya rakSita mahArAje jJAna baLathI joyuM ke have manuSyanI buddhi krame krame ghaTatI jAya che, tethI temaNe rAzI AgamamAMthI cAra prakAranA anuyoge sthApyA. aMga, upAMga, mULa ane cheda sUtrane caraNa karaNanuyogamAM dAkhala karyA uttarAdhyayana Adi sUtrone dharmakathAnugamAM dAkhala karyA, sUryaprajJapti Adi sUtrane gaNitAnugamAM ane dRSTivAdane dravyAnuyogamAM dAkhala karyA. Arya rakSita mahArAje potAnI pATa para "durbalikA puSpamitra" sAdhune AcArya tarIke sthApyA; paraMtu gechAmAhila nAmaka sAdhune enI IrSyA AvI. tethI teo te gacchathI viparIta rIte vartavA lAgyA. ane te "sAtamA ninhava" tarIke prasiddha thayA. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtamo nihava. viranivANu saM. 584 ane vi. saM. 114mAM A sAtame "gaSTa mahila" nAmaka ninhava thayo. te mALavadezanA dazArNa pura gAmamAM thayo hate. tene prarUpaka goSThiA mAhila hatuM, jeNe zrI Arya rakSita svAmI pAse dIkSA dhAraNa karI hatI. durbaLikAcArya pUrvanI vAcanA ApatA hatA. te vakhate "ge mAhila" paNuM vAcanA levAmAM sAthe beThA hatA. anukrame sAta pUrvanI vAcanA pUrNa thaI ane AThamAM pUrvanI vAcanA cAlI, temAM e adhikAra Avyo ke - AtmA ane kamane saMga evo che ke te ekamekamAM otaprota thaI jAya. jemake dUdha ane pANI, leTuM ane agni ekAkAra thaI jAya che tema AtmA ane karmanuM paNa evI ja rIte mIlana che. AcAryazrInI A vAta cheSTAmAhilane gaLe utarI nahi-te vAta teNe mAnya rAkhI nahi, eTaluM ja nahi paNa teNe pitAnI svayaMkaripata kalpanAe kahyuM ke -AtmA ane karmane saMbaMdha sarSanI kAMcaLI jevo che. jema puruSa jAme pahere che tema jAmArUpe AtmAnA pradezane karmayuddagaLanA daLoe AcchAdita karelAM che. ema teNe viparIta vAta sthApI. temaja AgaLa vadhatAM navamA pUrvanI vAcanA cAlatAM temAM pratyAkhAna karavAno adhikAra Avyo, temAM dIkSA dhAraNa karatI vakhate karemibhatenA pAThamAM "jAvajIvAe" zabdano uccAra karavAnuM AvyuM, tyAre gechA mAhila be ke -nahi, "jAvajIvAe" evo pATha bolavuM na joIe; kAraNake tema bAlavAthI dIkSita munine janmane aMte bhogavAMcchanA rahe che. jethI "vAchAdeSa" lAge. Ama paraspara mata bhinnatA thavAthI zrI durbaLikAcAye te vAta zrI saMghane karI. tyAre caturvidha saMghe te bAbatane nirNaya karavA mATe zAsana devIne belAvavAnuM IcchayuM. eTale zrI saMghanA eka sattAdhArI puNyAtmAe zrI zAsanadevIne smarI, "sImaMdhara svAmI pAse pUchavA mokalI. sImaMdhara svAmIe pharamAvyuM ke "durbaLikAcArya" kahe che te yathArtha che. ane gochA mAhila usUtra bhAkhe che. A vAta zAsanadevIe AvI zrIsaMghane kahI. tyAre geSTA mAhile kahyuM ke -zAsana devI sImaMdharasvAmI pAse jaI zake ja nahi, mATe te devI juThuM bole che. AthI zrI saMghe tene gaccha bahAra karyo. Ama A akhaMdhaka mata prarUpaka sAtame nikhtava gochAmAhila thayA. vIrAt 584, vikrama saM. 114mAM vajIsvAmInuM svargagamana thayuM tathA dazamuM pUrva, cothuM saMghayaNa ane cothuM saMsthAnA vicacheda gayuM. 15mI pATapara vajasena svAmI birAjyA. vajanasvAmInuM bIjuM nAma AryamaMgu AcArya (naMdIsUtrane AdhAre) paNa Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 kahe che. temanu geAtra bhAradvaja hatuM. temaNe 32 varSanI uMmare dAkSA lIdhI hatI. dIkSA lIdhA pachI 50 varSa sudhI sevAmAM rahI jJAna prApta karyuM. tyArabAda 36 varSa sudhI AcArya pade rahyA hatA. sarva AyuSya 118 varSanuM bhAgavI vIrAta 620 vikramasaMvata. 150mAM te svarge padhAryAM hatA. temanA vakhatamAM prathama cAra gaccha nInyA hatA, ane tyAra pachI temAMthI kramekrame 84 gaccha thayA hatA. AvA prathama cAra gaccha nIkaLyA, te saMbaMdhamAM evI vAta kahevAya che keH-vajrAsena svAmInA vakhatamAM eka pAMca varSanA ane bIjo sAtavaSenA ema ane maLI khAravarSanA duSkALa paDayA hatA. te vakhate AjanI jema anyadezAmAMthI annAdi laI javA lAvavAnA relave, sTImara Adi sAdhanA na hatA. eTale A duSkALanI bhayaMkaratA vadhu ugra hatI. cAlu samayanA ekaja duSkALe manuSyAne keTalI hADamArIe bhAgavavI paDe che, teA pachI uparA upara ane pAMca pAMca sAta sAta varSanA bhayaMkara dubhi kSe manuSyAmAM bhayabhItatA prasarAvI DhAya, temAM zI navAI ? eTale A duSkALane pariNAme zrImata mANasAne paNa aneka prakAranI ApadAe bhAgavavI paDI hatI, teA pachI bhikSukA ane sAdhAraNa manuSyeAnA iMDA zI rIte thAya tene svabhAvikata: vicAra thaI zake che. bhayaMkara duSkALamAM hiMmatavAna manuSya paNa nAhiMmata anI mAtra jIvananIja ciMtA anubhavI rahyA hatA; teve vakhate jaina-sAdhupuruSAne Adara satkAra ane nirdeSa AhAra meLavavAmAM muzIbata paDe temAM kAMi Azcaya hAya nahi. eTale e vakhate zuddha kriyA pAlaka ane AtmAthI 784 sAdhuoe te AleAvI, paDikammI, naMdI, niHzalya thaI saMthArA karI sadgatine varelA; paraMtu je sAdhuo zithila-DhIlA hatA teo peAtAnI AjIvikA calAvavA mATe bhALA ane svArthI manuSyeAne kahevA lAgyA keH--A bhayaMkara kALamAM saune maravAnuM teA che ja, paraMtu temAM jIMdagInA sAka mATe taka maLatAM prabhujI pAse kAMi paNa naivedya ke bheTa dharaze te pApamAMthI puNya vara kahevAze, ane jethI tamArA paraleAka sudharaze. ema lAlaca ane AkarSaNanI aneka vAte teo peAtAnA bhakto pAse karavA lAgyA. bhaktAne paNa temanI A vAta gamI ane potAnA paraleAka sudhAravA arthe, temane annAdi je kAMi maLatuM temAMthI tee thADu bheTa dharatA, ane bAkInAthI potAne gujArA karatA. A Avela naivedyathI zithilAcArI sAdhue satASa mAnatA ane AnaMda anubhavatA. evA kaTokaTInA samaye eka baheALA kuTuMbavALA jInadAsa nAmanA eka zrAvaka hatA. tenI pAse dravya puSkaLa hatuM, paNa khArAka khIlakula na hatA; Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10e eTale je dhAnya teNe saMgraheluM, te lagabhaga khavAI gayuM hatuM. "nANuM maLe paNa mANuM na maLe" eTale dravya ApatAM chatAM paNa tenA badalAmAM mAthuM jAra paNa maLe nahi e A prasaMga hate. Ave vakhate te jInadAsa ane tenuM kuTuMba bhukhathI TaLavaLI rahyuM hatuM. Ama temaNe traNa divasa sudhI bhukha sahana karI, paNa kayAMIthI muThI anna paNa maLyuM nahi. tyAre chanadAse vicAra karyo ke A kuTuMbanuM duHkha jevuM te karatAM te maravuM vadhAre ISTa che. ema dhArI mahA muzIbate teNe lakSa dravya ApIne eka pAlI jAra (juvAra) meLavI. ane tene daLAvI rAba banAvarAvI. te taiyAra thaI eTale temAM have jhera bheLavIne pI javI, e vicAra karI jInadAsa te rAbamAM bheLavavA mATe jhera ghoLIne taiyAra karatA hatA, teja samaye vAsena svAmI vaheravA mATe tyAM padhAryA. te samaye jInadAsanI aMtima mRtyunI paristhiti jANI tene tema karatAM aTakAvI zubhasUcaka bhaviSya pratipAdana karatAM bolyA -jInadAsa, sabura. mArA gurU deve temanA aMtima kALe mane kahyuM che ke -" jyAre tamane lakSa dravyanA anna mAM hathI bhikSA maLe tyAre jANavuM ke tene bIje ja divase sukALa thaze. " tethI tane kahuM chuM ke AvatI kAlanA prAtaHkALathI ja sukALa pravartaze, eTale ke anya dezanA vahANe annathI bharelAM ahiMyA Avaze. eTaluM kahI zrI vajI senAcArya svasthAnake gayA. bIjA divasanA prabhAte dariyA kinAre jaI jotAM annathI bharelAM vahaNe AvelAM jInadAse jeyAM eTale temAM saghaLe mAla teNe kharIdI lIdho. te mAla gAmamAM lAvI jInadAse sarva manuSyane thoDe thoDo vaheMcI Ape; eTale lekene zAMti thaI. sau te zeThane upakAra mAnavA lAgyA. dhIre dhIre duSkALa dUra thaze ane sarvatra sukALa pravartavA lAgyo. vasena svAmIe je bhaviSya kathana kahI jInadAsa para athAga upakAra karelo; tenA badalAmAM jInadAsa zeThe potAnA cAra putraH-1 caMdra, 2 nAgendra 3 nivRtti ane 4 vidyAdhara vAsena svAmIne ziSyAthe arpaNa karyA. te cAreyane dIkSA ApIne gurUdeve khUba bhaNAvyA. parantu chevaTe te cAre ziSya gurU AjJAmAM na rahetA judA judA vicaryA ane temaNe navA cAra ga7 sthApyA. digaMbara matanI utpatti jenenA arvAcIna traNa phirakAo. ve. mUrtipUjaka,ve. sthAnakavAsI ane digambara; e pratyeka potapotAne prAcIna, ane bhagavAna mahAvIranA zAsanathI utarI AvelA mAne che; paraMtu A pustakamAM pratyeka matanI kaI rIte sthApanA thaI temaja te te mata kyA kyA kAraNee jude pI kaI Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 rIte tenI sthApanA thaI, ane paraMparA cAlI e viSe purAtana graMthonA saMzodhana parathI temaja draDha anumAna ane vidvAnonA abhiprAya parathI A pustakamAM te viSe mata darzAvavAmAM AvyuM che; te upara satyAsatyanI mimAMsA pratyeka vicAraka niSpakSa rIte karaze. sau potapotAnI mAnyatA draDha karavAno harakaI rIte prayatna kare te svAbhAvika che. paNa A pustakamAM te viSe AjubAjunA badhA aMge tapAsI cagya prakAza pADavAmAM AvyA che, sujJa vicArake tene lakSapUrvaka manana karavA prerAze ema IcchIe. zrI vajA sena svAmInA zAsanamAM vIra nirvANa saM. 609 ane vikrama saM. 13mAM dakSiNa dezanA karNATaka jIllAmAM digaMbara nAmane eka navo paMtha nanI mULa zAkhAmAMthI nIkaLyA. e viSenA kAraNe ApatAM zrI vidyAvijayajI mahArAja pitAnA * prAcIna vetAMbara arvAcIna digambara " nAmaka pustakamAM lakhatAM jaNAve che ke--have ApaNe digambara matanI utpattino thoDe khyAla karIe. vetAMbara matanA graMthamAM e spaSTa pATha che ke-zrI mahAvIradevanA nirvANa bAda 600 varSe "zrI zivabhUti" nAmanA munithI digambara matanI utpatti thaI. hakIkata evI che ke - * rathavIrapura" nAmanA nagaramAM kaI eka divase "kRSNa" nAmanA AcArya padhAryA. temanI sAthe eka zivabhUti nAmanA muni hatA. (A muni rathavIrapura gAmanAja rahIza hatA ) te munine rAjAe eka ratnakAMbaLa vahorAvI. tyAre AcAye kahyuM ke AvuM bahu mUlya vastra levuM zuM ucita che? tame tevuM vastra zA mATe lIdhuM? ema kahIne AcAge te ratnakAMbaLanA kakaDA karI, sAdhuone mATe AghA (raharaNa)nAM nizithiyA karI nAkhyA. AthI zivabhUtie gurUnI sAthe kaleza karyo. tyArapachI koI eka divase AcArya mahArAja jinakabhI sAdhuono AcAra varNavI rahyA hatA te vakhate zivabhUtie kahyuM ke -jyAre jinaka9pI sAdhuone A utkRSTa AcAra che, tyAre tame zA mATe AvI upAdhi rAkhI rahyA cho ? AcAryo javAba Ape ke A kALamAM evI samAcArI rahI nathI. kemake zrI jaMbusvAmInA mokSa gayA pachI "jina kapIpaNuM viccheda gayuM che. A sAMbhaLI zivabhUtie kahyuM -A vAta yathArtha nathI. juo, huM te pramANe pALI batAvuM chuM. kAraNake tIrthakaro paNa acelaka (varahita) hatA. mATe vastra rahitapaNuMja sarvazreSTha che. tyAre AcArye kahyuM ke - tame vastrAdi parigrahanA sadabhAvamAM kaSAya, mUcchadi de kema nathI Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 svIkAratA ? ane jo svIkAratA ho te zarIrane paNa tyAga karavA joie. paraMtu A pramANe mAnavuM sarvathA bhUla bhareluM che. kemake sUtramAM munine mATe je aparigrahapaNuM darzAvavAmAM AvyuM che te dharmopakaraNamAM paNa mUrchA na karavI, e apekSAeja. tIrthaMkarA paNa ekAnta acelaka na hatA. kemake Agama sAkSI Ape che keH- savva viputte nizALyA nivA cakavIlaM dareka tIrthaMkarAe eka devadRSya sahita saMsAra cheDele che. e prakAre aneka rIte AcArya tene samajAvyeA; paraMtu te na mAnatAM zivabhUti muni digambara ( nagna ) anI zaheranI bahAra udyAnamAM cAlyA gayA ane tyAM sthiratA karIne rahyA. have eka divasa zivabhUtinI bahena ke je sAdhavI thai hatI te zivabhUtine vaMdana karavA gaI. tyAM zivabhUtine nagna dekhI pAte paNa nagna banI vicaravA lAgI. eka vakhate te sAdhvI bhikSAne arthe zaheramAM AvI, te vakhate eka vezyAe tene nagna joIne tenA zarIra para eka sADI nAkhI. te sADI zAthe jyAre te sAdhavI zivabhUti pAse AvI tyAre zivabhUtie tene kahyuM ke--A vastra tuM tArI pAseja rAkha, kemake te tane devatAe arpaNu karyuM che. eTale pachI te sAdhvI vastra sahita pharavA lAgI. zivabhUtie " keADinya '' ane " kAvIra " e nAmanA e ziSya karyA. kramekrame paraMparA vadhI ane nivana paMtha cAlavA lAgyA. vastra saMbaMdhInI A vAtane vicAra karatAM eka mAtra vastraneja kAraNe nave patha nIkaLe ema sathA anavuM asabhavita jevuM lAge che; AnA garbhamAM koI judu ja kAraNa upasthita thayuM hAya ane anyAnya irSyA vadhavAthI Ama alaga paMtha kADhavAnuM banyuM hAya. game tema Aya; paraMtu vIra saM. 609 nA arasAmAM A nave digaMbara paMtha nIkaLyo che e vAta satya mAnavAnA aneka kAraNA draSTigAcara thAya che. A kAraNanuM tAratamya kADhavAnA prayAsa karavAne badale digaMkhara matAvalakhIcA ema spaSTa kahevA mathe che keH- Aje je zvetAMkhara mata astitva dharAve che te vikrama rAjAnA mRtyu bAda 136 varSe saurASTra dezamAM AvelA vallabhIpura nagaramAM zrI jInacaMdra nAmanA sAdhue calAvyA che. " have A emAM satya zuM che te vicAratAM kahevuM joie ke je upara pramANe prarUpaNa karavA mathe che, teo peAtAnA aMtargata itihAsathI paNa ajJAta che, kAraNa ke teonI paTTAvalImAM lakhAyaluM che ke:-' bhUtamalI ' nAmanA Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 AcArya thayA, temaNe zAstro racyA, ane pachI te pustakArUDha thayA. A pramANe jyAre ItihAsa rtAe paTTAvaLIne AdhAre lakhyuM che, tyAre tenuM prathama vAcana karyuM hota to te pramANe na lakhAta. ame A graMthamAM teonI paTTAvALI ApIye chIe te uparathI keTalIka satya bInAo prakAzamAM AvI zakaze. "jena siddhAMta bhavana ArA" aitihAsika mukhapatra saMpAdaka padmarAja rAnIvALA kalakattA prathama bhAganA kiraNa 4thAmAM pRSTha 71 thI 80 sudhImAM" nandI saMdha baLAtkAra gaNa sarasvatI ga7 paTTAvaLI" ApelI che te atre 2ju karIe chIe. prathama paTTAvaLImAM yugAdi 14 kulakara thayA. pachI judA judA 22 tIrthakara thayA, tyAra pachI 24 mA tIrthakara zrI mahAvIra svAmI thayA. temanA pachI 62 varSa sudhI traNa kevaLI rahyA. gautama svAmI 12 varSa sudhI kevaLI rahyA, temanA pachI sudharmAcArya 12 varSa sudhI ane pachI jaMbusvAmI 38 varSo sudhI kaivalya pravajyamAM rahyA. e prakAre 62 varSo sudhI traNa kevaLI enuM kaivalyapaNuM rahyuM. te pachI pAMca zrutakevalI thayA. so varSamAM pAMca zrutakevaLI thayA. 14 varSa sudhI viSNunaMdI, 16 varSa sudhI naMdImitra, ra2 varSa aparAjita, 19 varSa vardhana ane 29 varSa sudhI mahAtmA bhadrabAhu svAmI rahyA. tyAra pachI eTale ke zrI mahAvIra svAmI pachI 162 varSe 11 munie daza pUrvadhArI thayA. zrI mahAvIra svAmI pachI 162 me varSe vizAkhAcArya 10 varSa sudhI 172 varSa pachI piSTilAcArya 19 varSa sudhI, 191 varSa pachI kSatriyAcArya 17 varSa sudhI, 208 varSa pachI jayasenAcArya 21 varSa sudhI, 22 varSa pachI nAgasenAcArya 18 varSa sudhI, 247 varSa pachI siddhArthAcArya 17 varSa sudhI, 264 varSa pachI ghatasenAcArya 18 varSa sudhI, 282 varSa pachI vijayAcArya 13 varSa sudhI, relpa varSa pachI buddhaliMgAcArya 20 varSa sudhI, 315 varSa pachI devAcArya 14 varSa sudhI, ane 329 varSa pachI dharmasenAcArya 14 varSa sudhI rahyA. arthAt 181 varSa sudhI daza pUrvadharo rahyA. A sthiti pachI 220 varSa sudhI 11 aMganA dhAraNahAra (jJAta) 11 munio rahyA. ane tyArapachI 123 varSa sudhI 11 aMganA dhAraNahAra 5 munio rahyA. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 vIra bhagavAna pachI 343 varSe nakSatrAcArya thayA, 363 me varSe jayapAlAcArya, 383 me varSe pAMDavAcArya, 442 me varSe dhruvasenAcArya ane 456 me varSe kaMsAcArya thayA. 123 varSa pachI 97 varSa sudhI dazaaMganA dharanAra munio thayA. ane te 7 varSomAM cAra pATe thaI. bhagavAna mahAvIranA nivaNa pachI 468 me varSe zrI subhadrAcArya 6 varSa sudhI rahyA, pachI yazobhadrAcArya 18 varSa sudhI, pachI bhadrabAhusvAmI 23 varSa sudhI ane pachI vIra saM. 515 mAM lehAcArya 50 varSa sudhI aMgadhArI rahyA. e pramANe 7 varSa sudhI aMga ghaTatA gayA. 220 varSa sudhI tenI A avasthA rahI. upara lakhelA AcAryone jyAM sudhI kaMThastha jJAna hatuM, tyAM sudhI pustaka lakhAyA na hatA. tyArapachI 118 varSa sudhI ekAMgadhArI munio rahyA hatA. ekAMgadhArI pAMca munio hatA. vIra bhagavAnathI pa65 varSa pachI 28 varSa sudhI ahibalyAcArya rahyA, 593 varSa pachI 21 varSa sudhI mAghanaMdAcArya, 614 varSa pachI 19 varSa sudhI dharasenAcArya ane 636 varSa pachI 20 varSa sudhI "bhUtabayAcArya " rahyA arthAt 118 varSa sudhI ekAMgadhArI ghaTatA ghaTatA zrutajJAnI thayA. A upara kahelA be maharSioe pustakanI racanA karI. digabarIya pustakanI racanA kayAre thaI ane keNe karI? A saMbaMdhIne ullekha "jainabhUvanaArA" nAmaka aitihAsika mukhapatramAMthI maLI Ave che. je bhASAMtaradvArA atre ApIye chIe - ahibalyAcArya pachI keTaleka vakhate gharasenAcArya thayA. emane agrAhyaNuM pUrvanI aMdara AvelI paMcama vastunA caturtha karmanA parAbhUtanuM jJAna hatuM arthAta uparyukta zrutajJAnanA eka aMzane teo jANatA hatA. temaNe pitAnuM alpa AyuSya jANIne e vicAra karyo ke- mAruM A sAmAnya zAstrajJAna paNa saMsArI jIvane mATe avalaMbana rUpa thaze. arthAt AnA karatAM vadhu zAstrajJAna have pachInA samayamAM raheze nahi. mATe je A apAMze paNa bacI rahelI vidyAnuM saMrakSaNa karavAno prayatna karavAmAM Ave, to saMbhava che ke A jJAnane viccheda na thAya. e vicAra karI temaNe pitAnI te vidyA puSpadaMta ane bhUtabali nAmanA be munione pAtra samajIne zIkhavI. pachI teo svarge sIdhAvyA. 15 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 bhUtabalI " svAmIe joyuM ke dinapratidina jJAnanI avanati thaI rahI che. ane je maukhikajJAna che te paNa rahevuM lagabhaga azakya jevuM thaI paDayuM che. e vicAra karI temaja manuSyanI samaraNa zaktino vikAsa maMda dekhI temaNe "ghaDAma" nAmano graMtha racI lIpIbaddha karyo ane 4 zukala paMcamIne divase moTI dhAmadhumathI caturvidha saMghanI sAthe yathArtha prakAre tenI pUjA karAvI. (A tIthI Aje paNa digaMbaramAM "zrutapaMcamI" nA nAmathI prasiddha che.) temanA pachI aneka jainAcAryo thayA. jemaNe AvazyakatAnusAra aneka viSayonA asaMkhya graMtho racIne saMskRta sAhitya bhaMDeranI pUrti karI. munie ane bhaTTArake. uparyukta lekhaka munio ane bhaTTAra paratvenA kAraNe ApatAM jaNAve che ke - vikrama saMvata 1403 mAM dilhInA samrATa phirojazAhanA samayamAM anya vidharmIonuM jora hovAthI, bAdazAhe Arya dhamaone bhraSTa karyA te vakhate jenIoe cha mahinAnI mudata mAgI; bAdazAhe te maMjura karI, jethI digaMbara zrAvake pharatA pharatA pAla najIkanA bhaThThalapura (hAla bhelasA nAmathI prasiddha che) mAM AvyA. tyAM "mahAsena " nAmanA AcArya carcAvAdI ane camatkArIka hovAthI temane vinaMti karIne dilhI teDI lAvyA. ane sabhAmAM carcA karI tathA camatkAra batAvI vijaya meLavyuM te vakhate bAdazAhe khuzI thaIne " bAdazAhI khitAba" - chaDI, cAmara, pAlakhI Adi 32 upAdhio ApI. tyArathI teo pAlakhImAM besI pharavA lAgyA ane bhaTTAraka kahevAyA. e badhA uparathI jANI zakAya che ke vIra saMvata 656 varSe "bhUtabali" nAmaka AcAryuM prathama pustaka lakhI lIpIbaddha karyA, paNa te pahelAM te lakhAyA ke racAyA, e ullekha A paTTAvaLImAMthI paNa maLato nathI. digaMbara mULa paTTAvaLI. zrI mahAvIra nivaNa ke 470 varSabAda vikramAdityakA janma huA vikama janma ke do varSa pahile subhadrAcArya aura vikrama rAjya ke cAra varSa bAda dvitIya bhadrabAhu svAmI paTTa para beThe. bhadrabAhu svAmI ke ziSya guptigupta Inake tIna nAma-gupti gupta, ahaMdavalI. aura vizAkhAcArya-Inake dvArA cAra saMgha sthApIta hue. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 1 nandI vRkSake mUlase varSo pega dhArana karane se nandisaMga e. ina ke netA mAghanandi hue, arthAt Inihone "nandisaMgha " sthApita kIyA. 2 jinasena nAmaka tRtalase varSoga karane se, eka trASikA vRSabha nAma paDayA. InhanehI vRSabhasaMgha" sthApita kIyA. 3 jinhane siMhakI guphAme varSAgake dhAraNa kIyA, usane "siMhasaMgha" sthApita yiA. - 4 jinhAne devadattA nAmakI vezyAke nagarameM vaSaga dhArana kIyA. usIne "devasiMgha " sthApita kIyA. Isa prakAra nandisaMgha pArijAta ga7 balAtkAragaNameM nandicandra kAMtI ora bhUSaNa-nAmake cAra muni hue. uname zrI vIra. ni. saM. 42 varSa bAda subhadrAcArya se 24 varSa bAda, vikrama janmase bAIsa varSa bAda, ora vikrama rAjaya se 4 varSa bAda dvitIya bhadrabAha hue. arthAta zrI vIra nirvANa ke 470 varSa bAda vikamakA janma huA, ATha varSe taka Ine bAla lIlA kI. soLaha varSe taka deza bhramaNakIyA, aura pa6 varSe taka anyAnya dharmose nivRtta hokara jinadharmakA pAlana kIyA. vikrama sakhyatUkI samasyA. vasunandi zrAvakAcArameM "mUlasaMgha" kI paTTAvalI dI gaI hai, usameM "vikama prabaMdha" ki nimna likhita gAthA, vikramAditya ke saMbaMdha meM likhi huI hai. gAthA-sattari causadajuto tiNakAlAvikamo havaijammo; aThavarasabAlalIlA, soDasavAsehi bhabhie dese; paNa rasavAse rajakuNatti micchopadeza saMjuto, cAlIsa varasa jiNa varadhamma pAlIya sura payaM lahiyaM // Isase jJAta hotA hai ki vI. ni. saM. 470 meM vikramAdityakA janma huA aura isa samaya vikrama saMvata 1970 pracalita hai (470+170=2440) ina denake jeDanese pracalita vi. ni. saM. 2440 mIlatA hai jisase mAluma hotA hai ki saMvat vikrama ke janmahIse pracalita hai. parantu lebekA vizvAsa hai ki saMvata prAyaH rAjAoke rAjyAbhiSekahIMse pracalita hai, kintu Isa hisAbase te vI. ni. sa. 470 inake rAjyAbhiSekakA samaya he jAnA 1 hAla vikrama saM. 1991 pravarte che, tethI te mujaba gaNavuM. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hai. mula saMghakI paTAvalImeM bhadrabAhu dvitIyakA samaya vikrama rAjya 4 seM prAraMbha likhA havA hai. isase mAluma hotA hai ki mUlasaMghakI paTAvalIkA kramabhI rAjyAbhiSeka saMvatasehI prAraMbha huA hai. parantu IsameM uparyukta kathanameM 18 varSa kA antara paDatA hai. kaki bhadrabAhu ditya ke rAjyAbhiSekake 4 varSa bAda likha gayA hai. Isa hisAbase vikama janmase bhadrabAha dvitIyake pATapara beThane taka 22 varSa hue. jinase 4 varSa vikramAdityane rAjyakala nikAla Tenese vikramAdityanA rAjyAbhiSeka 18 varSakI avasthAme honA nizcita hatA hai. - yadi hamalega rAjyAbhiSekase saMvata mAne to 18 varSa kI kamI raha jAtI che. dusarI aDacana yaha hai ki yadi hamalega vI. ni. 470 ke vikramakA janmakAla na mAnakara rAjyAbhiSeka kAla mAne te inake rAjyase 4 varSa bAda arthAt vi. ni. saM. 474 meM yazebhadrake pATapara beThanekA samaya ho jAtA hai. aura Inaka aDhAra varSa bAda bhadrabAhu pATapara beThe te Isa hisAbase vikramAditya ke rAjyakAlaseM 22 varSa bAda bhadrabAhake pATapara beThanekA samaya ho jAtA hai, kintu upara bhadrabAhu dvitIyake vikramAdityake rAjyAbhiSekase 4 varSa bAda paTArUDha honekA likhA huA haiataH deno mata paraspara virUddha mAluma paDatA hai. Isa prakArakI aitihAsika ghuMcavaNameM bhadrabAhu dvitIyakA pATapara beThanekA samaya vikrama saMvat ja nahI siddha hotA hai. uparyukta dene mateke milAnese pracalIta vikrama saMvat 1970 janmahIse samArabdha henA saMbhava mAluma hetA hai. esI sanDehAvasthAmeM paTAvalI ke saMvat meM 18 jeDa denese te pracalIta saMvata meM ThIka yaha paTAvalI mila jAyegI. IMDiyana kekarImeM prakAzita nandisaMghakI paTAvalIke AcAryokA nAmAvalI:- (nimnalikhita AcAryoke pATapara beDanekA samaya vikamake rAjyAbhiSeka ke liyA gayA hai ) pATAMka AcAryokAnAma vikrama saMvat | pATAMka AcAryokanAma vikrama saMvat 1 bhadrabAhu dvitIya 5 kuMdakundrAcArya 49 2 guptiguma 6 umAsvAti 101 3 mAghanandI 7 lehAcArya 142 4 jinacandra 40 | 8 yazakIti 153 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 0. che che 386 9 yazenandi 211 [ 18 bhAnunandi 487 10 devanandi 258 19 siMhanandri 508 11 jayanandi u08 20 vasunandi 525 12 guNanandi vIranandi pa31 13 vajanandi 22 ratnanandi 561 14 kumAranandi 23 mANikyanandi 585 lekacandra 427 24 meghacandra 601 prabhAcandra 453 25 zAntikIrti 627 nemacandra 478 26 merUkIti 642 e uparyukta chavIsa AcAryo dakSiNa dezaca bhadilapuraka pada para hue27 mahAkIrti 36 rAmacandra 840 28 viSNunandri 704 37 rAmakIti 857 zrIbhUSaNa 727 abhayacandra 878 30 sIlacandra 735 39 naracandra 83 31 zrInanDi 74 40 nAgacandra 32 dezabhUSaNa 765 41 nayanandi 39 33 anantakIti 775 42 harinandi 848 34 dharmenandi 785 43 mahIcandra 874 35 vidyAnandi 808 4 mAghacandra 880 916 ulikhita mahAkIrti se lekara, mAdacandra taka ke aThAraha AcArya ujayinI ke paTTAdhIza hue- 45 lakSmIcandra 1023 | 47 guNacandra 1048 46 guNanandi 1037 | 48 lokacandra 1066 ulikhita cAra AcArya candarI (budelakhaMDa) ke paTTAdhIza hue- 49 zrutakIrti 1079 ] 51 mahAcandra 1115 50 bhAvacandra 1094 | uhilakhIta tIna AcArya bhelaseke (zupAla-sI. pI.) paTTAdhIza hue- para mAghacandra, 1140 | yaha AcArya kuMDalapura (daha) ke paTTAdhIza hue- Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53 brahmandi 1144 59 vidyAcandra 1170 54 zivanandi 1148 60 sUracandra 1176 55 vizavacandra 1155 61 mAghanandi 1184 pa6 harinandi 1156 62 jJAnanandi 1188 pa7 bhAvanandri 1160 | 63 gaMgakIrti 119 58 sUrakIrti 1167 | 64 sihakIrti 1206 uparyukta bAraha AcArya bArA ke paTTAdhIza hue- 65 hemakIrti 129 ! 72 baddhamAnakIrti 1253: 66 cArUnandi 1216 akalaMkacandra 1256 67 namanandi 1223 | 74 lalItakIti 1257 68 nabhakIrti 1230 75 kezavacandra 1261 69 narendrakIrti 1232 1 76 cArakIti 1262 70 zrIcandra 1241 || 77 abhayakIrti 1264 71 padyakIrti 1248 | 78 vasantakIti 1265 iDiyana kekarIkI je paTAvalIhai, usame uparyukta caudaha AcAkA paTa gvAlIyarameM likhA he. paraMtu vasunandi zrAvakAcArane Inako honA citoDameM likhA hai. para citoDa ke bhaTTArake paTAvalI hai. jisameM yaha nAma nahI. pAye jAte. saMbhava hai ki ce paTa gvAliyarameM hI ho. Inaka gvAliyarakI paTTAvalI se milAne para nizcIta hogA- 79 prakhyAtakIrti 1266 7 82 ratnakIti 1296 80 zubhakIrti 1268 ! 83 prabhAcandra 1310 81 dhammacandra 1271 yaha uhilakhita pAMca AcArya ajamera meM hue hai. 84 padmanandi 1385 86 jinacandra 1507 85 zubhacandra 1450 inakebAda paTa do bhAgameM vibhakta hue, eka nAgarameM gaddI sthApita huI, aura dusarI citeDameM nimna likhita AcAryo ke nAma citoDa paTTI ke che. prabhAcandra se citaDakA paTTa prAraMbha hatA hai. 87 prabhAcandra 1571 | 4 candrakIrti 1622 88 dhammacandra 1581 | 91 devendrakIrti 1662 89 lalItakIrti 1603 | 92 narendrakIrti 1691 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 93 surendrakIrta 1722 | 98 surendrakIrti 1822 94 jagatakIrti 1733 9 sukhe kIrti 1859 5 devandrakIti 1770 | 100 nayanakIrti 1879 96 mahendrakIrti 1792 101 devendrakIrti 1883 97 kSemendrakIrti 1815 | 102 mahendrakIti ItizrI digambarI nandi saMgha balAtkAra gaNuM sarasvatI gacchakI paTTAvalI. saMpUrNa-- uparyukta paTTAvALI ane teonA bIjA graMtha tapAsatAM keTale matabheda paDe che te lagAra vicArIye. "prAcIna zvetAMbara arvAcIna digaMbara " nAmaka graMthamAM lakhyuM che ke - digambaree mAnele "gharasenamuni " no samaya pUrvApara vidhavALo daSTigocara thAya che. eka sthaLe ema batAvavAmAM AvyuM che ke -"mahAvIra devanA nirvANa bAda 683 varSe "ghasenamuni " gIranAranI guphAmAM beThA hatA, te kALamAM agIyAre aMga viccheda gayA " jyAre mULa saMghanI paTTAvalImAM lakhyuM che ke -"zrI mahAvIra prabhuthI 14 varSa vyatIta thayA bAda "gharasenAcArya ?' thayA ane temano vartamAnakALa 21 varSano hato. A baMne samaya paraspara kevA virodhI che te A parathI samajI zakAze. A uparAMta paNa dharasenamuni saMbaMdhamAM lakhavAmAM AvyuM che ke -"teo ghaNuM jJAnavAna hatA. ane temane bIjuM pUrva kaMThADyuM hatuM. temaNe pitAnuM AyuSya a5 jANIne tikSaNa buddhivAna " bhUtabali " ane " puSpadaMta " nAmanA be munione bolAvyA, ane temane te jJAna zIkhavI vidAya karyA." A hakIkata paNa asaMbaMdha jaNAya che kemake "vikramaprabaMdha" nAmaka graMthamAM lakhyuM che ke zrI vIra nirvANa bAda 633 varSe puSpadaMta nAmanA AcArya thayA. temane vartamAnakALa 30 varSane hate. zrI mahAvIra nirvANa bAda 663 varSe bhUtabalI AcArya thayA. temane vartamAnakALa 20 varSano hato. e pramANe vIra nirvANabAda 683 varSa sudhI pUrva aMganI paripATI cAlI ane tyAra pachI anukrame ghaTavA lAgI. ahiM sudhI eka aMgadhArI munie thayelA che ane tyAra pachI zrutajJAnI munio thayA. e pramANe AcAryonI paripATI che. tyAre prazna e thAya che ke zrI vIra nirvANathI 683 varSe "dharasenamuni AvyA kayAMthI? bhUtabalI ane puSpadaMtane bolAvyA keNe? teone bhaNAvyA keNe? kemake dharasena muninuM mRtyu te 633 mAM thayuM che ane puSpadaMtanuM mRtyu Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 663 mAM thayuM che jyAre bhUtabalInuM mRtyu 683 mAM thayuM che (ema mULa saMghanI paTTAvaLImAM batAvavAmAM AvyuM che ) tyAre A badhAne samAgama kevI rIte thayo ? ata eva pUrvokata paraspara asaMbaMdhaka vAta vicAratAM svAbhAvika mAnI zakAya ke digaMbara zAstranI racanAne kALa je rIte batAvavAmAM Ave che te mana: kapita che. ghIbhara ema mAnI lo ke digaMbara mata prAcIna hato, te gaNadharAdi munionA banAvelA koIpaNa grantha, prakaraNa, adhyAya Adi vastuo hovI joIe; paraMtu vAstavika rIte te nathI, eTale ema kahI zakAya ke digaMbaroe pitAne mata calAvavAne mATe, vetAMbaramAM thayelA mahApuruSonA racelA graMthane Azraya laI, temAM gyAyogya pheraphAra karI, tathA sva paTTAvalImAM te samartha puruSanA nAme dAkhavI siddha karavAno prayatna karyo che ke pUrva puruSa digaMbara saMpradAyanA ja hatA, ane navina graMtha racanA paNa teoe ja karI che. vetAMbaramatanI prAcInatA >> bAbatamAM "aMge " paikI keTalAka bhAga atyAre paNa tenI sAkSI ApI rahyo che. jyAre digaMbara mata kathe che ke aMge ane pUrvo to viccheda thaI gayA che, te sAthe daza vaikAlika, uttarAdhyayanAdi sUtre paNa vicacheda gayA che ! ahiM Azcarya e thAya che ke "dharasena " munine samudra samAna bIjA pUrvanuM jJAna to kaMThAgra rahI gayuM ane ekAdazAMga, dazavaikAlika uttarAdhyayanAdi alpa saMkhyAvALA sUtro zuM viccheda gayA ? A vAta AjanA buddhivAdanA jamAnAmAM zuM gaLe utarI zake kharI ? vetAMbaranA sUtroja mAtra prAcIna che ane digaMbaranA arvAcIna che ema ameja pratipAdana karIe chIe ema nahi; paNa samartha buddhivAdIo ane pAzcAtya vidvAno paNa puSkaLa zodhakhoLa pachI te kabula kare che. jenA sUtronA uMDA abhyAsI 8 mI jekebI " potAnA "The Sacred Books of the last Volume XXII 1884 A. D" nAmaka graMthanI prastAvanAmAM pAnA 4ra para lakhe che ke --- Additions and alterations may have been made in the sacred texts after that time; but as our argument is not based on a single passage or even apart of the Dhammpada, ut on the metrical laws of a variety of metres in this and other pali Books, the admission of alterations and additions in these books will not materially influence our Con Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121 clusion, Viz that the whole of the Jain siddhanta was composed after the fourth century B. C. anuvAda-te vakhata pachI dhArmika mULa graMthanI aMdara umere athavA pheraphAra karavAmAM AvyA hoya, paraMtu jethI karIne ApaNe dalIlanuM mULa ekaja phakarA upara athavA dhammapadanA eka bhAga upara paNa nirbhara nathI, paNa tene pAyo A ane bIjAM pAlI pustako mAMhenA vividha padyonA mAtrA meLanA niyama upara nirbhara rahelo che. tethI karIne A pustakonI aMdaranA pheraphAra ane umerAno ApaNe svIkAra karIe to paNa saMpUrNa jenasiddhAMtane I. sa. pUrve cothA saikA pachI saMgraha karavAmAM AvyuM hatuM e prakAranA ApaNuM anumAnane vastutaH kAMI vAMdho Avaze nahi. vaLI teja pustakamAM AgaLa jatAM lakhe che ke keTalAka digaMbara matAnuyAyIo "nigraMtha " zabdane dekhIne saharSa pokArI uThe che ke -"juo, vetAMbare paNa nigraMthane mAna Ape che." A ekaja zabda upara teo keTalo badhe bhAra mUke che tenuM ekaja pramANa basa che. teonA "jenahitaiSI" nAmaka patranA sAtamA bhAganA bAramA aMka para lakhavAmAM AvyuM che ke - KtAMnA sUtro nI niratharavA mA vizA zuM barAbara che. vetAMbara jenasAdhuone nigraMtha tarIke ja mAne che, pUje che. ane te saMbaMdhI eka paTTAvaLImAM paNa lakhyuM che ke -"zrI sudharmasthAno nacAvanirjhanthA: sAdhavADanAra tyAddhi sAmAjAthafpAnyAhassNavIra arthAt sAdhu, aNagArane nigraMtha zabdathIja navAjyA che, eLakhAvyA che; paNa nigraMtha eTale nagna-vastrarahita evo artha karavAmAM Avato nathI. mATe digambara matanI prAcInatA, upara darzAvelA tamAma AdhAre ane kAraNethI siddha thaI zakatI nathI. have vetAMbara matanI prAcInatAnA saMbaMdhamAM keTalI dhULa yuktio ApIe chIe. prathama ApaNe maMkhalIputra gozAlakanuM daSTAMta laIe - maMkhalIputra zAlaka (gozALe ) nuM varNana vetAMbaroe mAnya rAkhelA bhagavatI Adi aneka sUtromAM Ave che, uparAMta bauddha dharmagraMtha-piTakamAM paNa te gozAlakane adhikAra Ave che. jyAre digaMbaramAM eka paNa dharmagraMthamAM maMkhalIputra zAlakanuM nAma daSTigocara thatuM nathI. A uparathI paNa ApaNane sahaja khyAla AvI zake ke vetAMbara jinAgamAM prAcIna hovA joIe; kemake zrI mahAvIra ane zrI buddhanI samakAlInatA pachI pratyekanI paraMparAe cAhyuM AveluM kathana ApaNe kaI rIte asatya mAnIe ane arvAcIna upasthita Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 thayeluM kathana satya mAnIye, e vAta vicAratAM paNa vetAMbara AganI prAcInatA siddha thAya che. bIjI eka vAta -manuSyonI maMda smaraNazaktine pahela vahelo khyAla zrI sthaLabhadrajIne Avyo, eTale temaNe bhAvi caturvidha saMghanA zreyane mATe 84 AgamanI racanA karI suvyavasthita rakhAvyA ane tyArabAda bIjI vAra eTale vIra nirvANa pachI lagabhaga chaThThA saikAnI zarUAtamAM zrI skaMdilA cAryAdie mathurAmAM sUtra saMkalanA karI. ane tyArapachI trIjIvAra eTale vIra nirvANa saM. 980 mAM zrI devagiNi kSamAzramaNa Adi eka pUrvanA jJAnavALA ATha AcAryoe maLI vallabhIpuramAM te avyavasthita thayelAM jinAgane punarUddhAra karyo eTale bhayaMkara kALane lIdhe je sUtre astavyasta thaI gayelA tene sarakhI rIte saMkalita karyA. paNa digaMbara bhAIo kahe che ke zrI devaddhigaNI kSamAzramaNe ja pahela vahelA pustako ArUDha karyA! te hakIkatamAM satyAMza hoya tenI zaMkA che. kemake je temaNe ja pustakonI navina racanA karI hoya te, temanA pahelAM digaMbara ke vetAMbara je mata judo paDaye tenuM avazya khaMDana karyuM hota, paNa tema thayuM nathI, tethI paNa sahaja kalapI zakAya ke zrI devaddhigaNi kSamAzramaNe navina racanA karI nathI; paNa pUrvAcAryoe karelI saMkalanAne ( avyavasthita thaI javAthI) vyavasthita karI prakAzamAM ANI. digaMbara mata vIranirvANa saM. 609mAM nIkaLyA. ane tyArabAda vIra saM. 656mAM digaMbaramatanA " bhUtabalI " nAmaka AcArya thayA, jemaNe manaH kalpita navAM zAstronI racanA karI ke je zAstromAM parApUrvathI cAlyA AvatA vetAMbara matanuM khaMDana karavAmAM AvyuM che. A parathI paNa mAnI zakAya ke digaMbara arvAcIna ane vetAMbara prAcIna che. kAraNa ke svabhAvika e niyama hoya che ke je koI paMtha na nIkaLe ke navIna zAstra racanA karavAmAM Ave, temAM pUrve cAlatI prathAnuM, ane pUrvanA zAstranuM khaMDana karavAmAM Ave che, ane je khaMDana karavAmAM Ave teja navA nIkaLanAra paMthane anusaravA so kaI taiyAra thAya. eja rIte digaMbaranA zAstromAM paNa prAcIna vetAMbara matanuM khaMDana karavAmAM AvyuM che, jyAre vetAMbara dharmazAstromAM digaMbara matanuM bIlakula khaMDana nathI. kAraNa ke mUlaMnAsti kutaH zAkhA mULa na hoya, te pachI zAkhA kayAMthI hoya? eTale te vakhate digaMbara matanI utpatti na hatI. A uparanA kAraNethI paNa vetAMbara prAcIna ane digaMbara arvAcIna siddha thaI zake che. astu. digaMbara matanI utpatti zrI haribhadrasUrikRta AvazyasUtra brahavRttinA pRSTha 323mAM lakhe che ke: Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 zrI vIrasiddhi pachI sa. 69 varSe digaMbara ane zvetAMbara ema be pakSa paDayA. pakSApakSImAM vadhArA thatA gayA. digaMbarA ane zvetAMbara-ekaja pitAnA putra sva svamata (nagnavAda, vastravAda vagere) lai, zabdAzabdanA vAdomAM utarI mULa-tAttvika vAtanA bhUlAvAmAM paDI eka bIjAnuM maLa teADavA lAgyA. uttaramAMthI digaMbarA mukhya bhAge dakSiNa dezamAM utaryAM ane temanuM maulika sAhitya pradhAnapaNe AcArya kuMdakuMda, sAmatabhadra vagerethI tyAMja utpanna thaI peASAyuM-vadhyuM; ane zvetAMbara mukhya bhAge uttarahiMda, pazcima dezamAM rAjaputAnA, gujarAta ane saurASTramAM utaryA. uttara hiMda karatAM pazcima hiMdamAM zvetAMbara saMpradAyanI sattA vadhelI tethIja chellAM lagabhaga paMdarasA varasanu te saMpradAyanuM sAhitya pradhAnapaNe kAThiyAvADa ane gujarAtamAM lakhAyuM ane vikasyuM. digabara sAhitya dakSiNa hiMdamAM racAyuM ane vikasyuM. kuMdakuMdAcArya ane sAmatabhadra teonA be pradhAna AcAryA paikI zrI sAmatabhadra vikramanA khInna saikrAmAM thayA ane temaNe " AmimAMsA " nAmanA mahAna graMtha racyA, pachI teo vanavAsa sevavA lAgyA ane vanavAsI kahevAyA. e prakAraneA ullekha maLI Ave che. jyAre kuMdakuMdAcAya paratve digambara paTTAvaLI sAkhItI Ape che ke kuMdakuMdAcArya vikrama sa, 49 mAM thayA ane temanA vamAna samaya 50 varSanA hatA, eTale vikrama sa. 99 mAM teo svargavAsI thayelA; jyAre digaMbara mata te sa. 609 vikrama saM. 139 mAM nIkaLyA; te pachI zrI kuMdakuMdAcArya hi~ga Mbara matamAM thayA ema kema mAnI zakAya. A uparathI anumAna karavuM zakya che ke teo zvetAMbara matamAM thayA heAvA joie, ane temaNe racelA aneka graMthAnu digaCkhara bhAioe avala bana lIdhuM hAya ane temAM phAraphera karI teonuM nAma peAtAnI paTTAvaLImAM joDI dIdhuM hAya ! tAtpa navA paMtha calAvanAra puruSa jo tattvajJAnI hAya tA paranI niMdA ane svanI zlAghA kare nahi, paNa zAstrAdhAre vicAre ke siddhAMtamAM te jinakalpI paNu ane sthavirapaNuM e baMneya kahela che, temAM A paMcamakALe jinapI sAdhu paNuM hAya nahi, ane je vakhate jinakalpI sAdhu paNu' hatuM, te vakhatete jinakalpI sAdhue paNa eka kaTibaMdha leAkamaryAdA sAcavavA vastranA eka kaDA) rAkhatA; kemake temane AhArAdikane kAraNe vasatImAM AvavuM paDatuM, mATeja zrI AcAraga sUtramAM jinakalpI sAdhue mATe eka Timadha rAkhavA Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kape, ema kahyuM che. atyAre te jinakI paNuM viccheda gayuM che, mATe nagnapaNuM A kALe ISTa nathI. jinakalpI paNuM eTale kevaLa nagnAvasthA ema kalpI levAnuM nathI, paNa agAunA mahAna AtmArthI puruSo tyAga ane tapazcaryAnI ugra bhAvanAne lai, jinakalpI nahi, paNa jinakapInI mAphaka apa vastrathI calAvI letA hatA. eTale keTalAka munie guhyAvayone AcchAdita karavA mATe mAtra ekaja vastrathI zrI AcAraMga sUtramAM kahyA mujaba saMyamanirvAha karatA, ane keTalAka munio anaMta tIrthakaree batAvelA viranA ka5 mujaba vastro dhAraNa karatA, paraMtu paMcamaArAnA kALaprabhAvathI kadAgrahane kAraNe susaMyamI, AtmAthI munione paNa zithilAcArI tarIke gaNavA lAgyA ane pitAnAja mAnI lIdhelA munione ekAnta Agrahane vaza banI sarvotkRSTa lekhavA lAgyA. A badho kaLikALane prabhAva nahi to bIjuM zuM? jenamatanI dIkSA lenArA badhA munio mATe zrI vItarAgadeve "mULaguNa to sarakheja kahyo che, paraMtu uttaraguNamAM to je jeno puruSArtha; paNa temAM Agrahabuddhi na hoI zake. huM pAMca upavAsa karuM chuM mATe tAre karavA joIe. ane je na kare to te AtmAthI nahi ema sajjana puruSa kadi boleja nahi, tema vicAraka mumukSu Agrahabuddhi dhAraNa karI amArA munioja sAdhu che, ane bIjA asAdhu che evI bhASA ucArI zake ja nahi.vitarAgadeva kathita munimArgane vahana karanArA badhA munio pratye tene samAnatAnI, pUjyabhAvanI lAgaNI hovI ghaTe. eja nircastha munio ane vicAraka AtmAone dharma che. jenazAsanamAM kriyAkAMDAdi uttaraguNamAM utkRSTa ane sAmAnya ema baMne prakAranA tyAgamAgIe parApUrvathI cAlyA Ave che, paraMtu baMnemAMthI kaI ekane paNa ekAntavAda na hoya; ugra tyAgadhArI munio sAmAnya tyAgadhArI pratye mitribhAva rAkhe, ane sAmAnya tyAgadhArI munie ugratyAgavALA munie pratye prabhedabhAva rAkhe. A baMne prakAranA munione jainAgamAM vitarAga dharmanA pavitra aMge kahyA che, chatAM potAnI ugra kriyAnA ahaMbhAve ke durAgrahe, vItarAgadevanA anekAntavAdane ulaTAvI pitAne ekAntavAda (digaMbara:NuMja sAcuM ane sarvazreSTha che) sthApe, potAne mata manAvavA mATe aneka belenI virUddha prarUpaNa kare, eTaluM ja nahi paNa vitarAga praNita sUtrone asatya TharAvavAno prayatna kare, tyAre kahevuM joIe ke jainanI saMgaThThita zaktine hAsa poteja karyo, ane e rIte jainanA ekane badale be phirakA-vetAMbara ane digaMbara lekadaSTie bahAra AvyA; eTaluM ja nahi paNa Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 eka bIjAnA khaMDana ane zreSane lIdhe kALAntare temAM AsamAna, jamIna jeTaluM aMtara paDI gayuM. jo digaMbara matanA pravartaka mULa puruSe potAnA ugra tyAga (ke pachI anya kAraNa) no durAgraha na karyo hota, ane anekAnta matanuM avalaMbana lIdhuM hota to jainazAsananI A dazA thAta nahi. paNa khera ! bhAvi baLavAna hoya tyAM bIjuM zuM thaI zake ? astu. vIra saM. 609 vi. saM. 139 rathavIra nagaramAM digaMbara matanI utpatti zivabhUtithI thaI. graMthAMtare sahaamala, baTuka e nAma paNa kahevAya che. >> 614 , 144 gharasenAcArya thayA. jemaNe bhUtabalIne bhaNAvyA. >> 620 , 150 vayara svAmInA ziSya vajIsena svAmIne svargavAsa temanA pachI tapagacchanI paTTAvaLIne AdhAre zrI caMdrasUrinuM paThThArahaNate dinathI " kaTilagacchanuM nAma badalAI " caMdragaccha '' nAma paDyuM. 633 , 163 puSpadaMtAcArya digaMbara mate thayA, ane puna: temanAja graMthAdhAre vIra saM, 663 paNa kahela che. 193 bhUtabali AcArya digaMbara mate thayA, anya graMtha vIra saM. 683 paNa kahe che. , 687 , 213 digaMbaramAM kASTasaMgha kartA lehAcArya thayA, temaNe aohA nagaranA lokone jainadhamI karyA. noTa-ahiM sudhI eTale 15 mI pATa sudhI dareka paTTAdhizanuM vRttAMta amane maLyuM, te ahiM ApyuM che, ane tyAra pachI anukrame pATAnapATe je je mahApuruSo thayA, temanA mAtra maLelAM nAmeja atre ApIye chIe. 16 soLamI pATe zrI bhadragupta svAmI thayA. punaH mate Aryadeha svAmI paNa keTalIka paTAvaLImAM kahela che. 17 sattaramI pATe zrI varasvAmI. puna: mate zrI phAlgaNa mitrasvAmI thayA. aDhAramI pATe zrI AryarakSita svAmI; punaH mate dharaNIdhara svAmI. ogaNIsamI pATe zrI nendilAcArya thayA.punaH mate zrI zivabhUti AcArya. vIsamI pATe zrI AryanAgahasti svAmI. punaH mate zrI Aryabhadra svAmI thayA. 21 ekavIsamI pATe zrI revatI AcArya, puna: mate zrI AryanakSatra svAmI thayA. 22 bAvIsamI pATe zrI siMhAcArya thayA. 23 tevIsamI pATe zrI skaMdilAcArya. punaH mate zrI nAgAcArya thayA. 24 cAvIsamI pATe zrI nAgajitAcArya, puna: mate zrI hilaviNa AcArya thayA. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 pacIsamI pATe zrI goviMdAcArya thayA. 26 chavIsamI pATe zrI bhUtadinAcArya, punaH mate zrI skaMdilAcArya thayA kahe che ane trIje mate zrI duSagaNi AcArya paNa kahela che. 27 sattAvIsamI pATe zrI devaddhigaNi kSamAzramaNa thayA. ahiM sudhI eTale vIra saM. 980 sudhImAM uparyukta AcAryo bhagavAna mahAvIranI pATa para anukrame thayA. A samaya daramyAna keTalIeka jANavA gya Azcaryajanaka ghaTanAo banavA pAmelI, tene thoDoka bhAga atre ApIye chIe. malavAdI ane bauddha parAjya. bhRgukaccha (bharUca) nAmanA nagaramAM te vakhate " zrI jinAnaMda' nAmanA eka tAMbarIya AcArya vasatA hatA. tyAM "AnaMda" nAmanA eka bauddhavAdIe vitaMDAvAdathI temane jItyA, eTale te jinAnaMdAcArya valabhIpuramAM AvIne rahyA. tyAM "durlabhadevI" nAmanI temanI eka bahena rahetI hatI. tene jitayazA, yakSa ane mahala e nAme traNa putro hatA. dulabhadevIe vairAgya pAmavAthI dIkSA lIdhI; eTale tenA traNa putre paNa vairAgya pAmI zrI ninA naMdAcArya pAse dIkSita thayA. anukrame teo traNe vyAkaraNAdi sarva zAstromAM pAraMgata thayA. have pUrve thayelA AcAryoe " jJAnapravAha" nAmanA pUrvamAMthI "nayacakra' nAmanuM zAstra racyuM hatuM. te nayacakra zAstra uparAMta bIjA aneka zAstranuM gurU mahArAje potAnA ziSyane jJAna ApyuM hatuM. have evuM banyuM ke kaI eka prasaMge gurUmahArAjane koI kAraNathI bahAragAma javAnuM thayuM tyAre temaNe vicAra karyo ke mArI gerahAjarImAM je A buddhizALI mala potAnA bALapaNane lIdhe A nayacaka nAmanA pustakanuM vAcana karaze, to ghaNuM ja upadrava thaze. ema vicArI temaNe malane kahyuM -he vatsa, A pustaka tame kholIne vAMcaze nahi; kemake tethI kadAca mATe upadrava thavA saMbhava che. eTaluM kahI gurUmahArAja to vihAra karI gayA. pAchaLathI mane vicAra thayo ke nayacakanuM pustaka kholavAnI gurUdeve manA karI che, paraMtu temAM avazya kAMIka rahasya hovuM joIe. evo vicAra karI teNe te gurUAjJAnI avajJA karIne ekAMtamAM jaI te pustaka kholyuM ane te mAMheno eka leka vAM; tevAmAM acAnaka mRtadevatAe te pustaka kheMcI lIdhuM. malla to A kautaka joI diMgamUDha banI gayo. eTaluM ja nahi paNa tene gurU AjJAno lopa ryA badala dIlagIrI thaI. pitAnI thayelI bhUla teNe zrI saMgha samakSa kabula karI, paNa khare zoka to tene pustaka guma thayA badalane hato; tethI koIpaNa prakAre teNe te pustaka Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 pAchuM meLavavAno nizcaya karyo, eTale sanI anumati meLavI te tyAMthI cAlI nIkaLye ane eka parvatanI guphAmAM rahI zrutadevanuM ArAdhana karavA lAgyA. AthI zrutadevatAe prasanna thaI, tenI parIkSA karavA mATe eka divasa adRzyapaNe pUchyuM:-he malla ! Aje te zAnu bhAjana karyuM che ? malle javAkha ApyA:-- vAlanuM. " ATaleA javAma laI deva adRzya thaI gayeA. mallanuM ArAdhana teA cAluja hatuM. punaH cha mAsa pachI te dhruve mallane pUchyuM: " kaI vastunI sAthe ''male kahyu :- geALa dhRtanI sAthe." AthI devatA prasanna thayeA ane mallane kAMika varadAna mAgavAnu kahyuM. tyAre male kahyuM keH-nayacakranuM pustaka mane pAchuM Ape. A sAMbhaLI deve kahyuM ke te graMtha pragaTa karavAMthI dveSAgnivALA devA upadrava karaze, mATe huM tane evuM varadAna ApuM chuM ke te nayacakramAMnA phakta eka ja zlAkanA arthathI AkhA pustakane bhAvArtha-rahasya tuM samajI zakaze. A varadAna meLavI zrI malla svasthAnake AvyA. gurUdeva paNa ahAragAmathI AvI gayA hatA eTale teNe sanI samakSa peAtAnI ApavItI kahI batAvI. chevaTe gurU prasanna thayA. thADAka kALa pachI guru svage padhAratA zrI mallane AcAya padavI maLI. zrI mallavAdInA ane dIkSita bhAI e paNa zAstrajJAnamAM praviNa hatA. temAMnA tiyazA munie pramANugraMtha' racyA ane yakSa krunie " nimitta saMhitA " racI. eka vakhate mallavAdIe vRddha muniramA pAsethI sAMbhaLyu ke tenA gurUdevanA bauddhoe tiraskAra karyAM hatA, AthI zrI mallavAdI te auddhonA parAjaya karavA mATe vallabhIpuramAM AvyA. (6 te samaye vallabhIpuramAM " zilAditya '" nAmanA jaina rAjA .rAjyAsana para hatA. vIra ni. sa. 784 athavA vikrama sa. 334mAM zrI mallavAdIe rAjasabhAmAM AvI zilAditya rAjAne kahyuM ke mAre tamArI samakSa khauddha dharmagurUe sAthe zAstrArtha karavA che. mATe mauddhone khelAveA. AthI rAjAe mauddhone lAvavA AmaMtraNa meAkalyuM. "AnaMda" nAmanA auddhAcArya jeene peAtAnI vidyAnuM gumAna ane gaurava hatuM, te jhaDapabhera peAtAnA anuyAyIe sAthe rAjasabhAmAM AvyA. aneka jaina-jainetara ane bauddhamAgI paDatAnI hAjarIma ane vacce zAstrArtha cAlyuM, temAM chevaTe zrI mallavAdIe vijaya meLavyeA, ane bauddhoneA parAjaya thayA, AthI bauddhone zarata mujaba dezapAra thavuM paDayuM. zrI malavAdIe sabhA samakSa nayacakranuM vyAkhyAna karyuM hatuM, jemAM temaNe cAvIsa hajAra leAkanuM pamacaritra (jaina rAmAyaNa) racyuM hatuM. uparAMta temaNe zrI dharmeettarAcArye racelA nyAyabiMdu" para TIkA racI che. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 129 aitihAsika vallabhIpura jaina saskRtinuM aitihAsika pUrva dhAma vallabhIpura viSe ullekha ApatA sAkSararatna zrI ramaNabhAI mahIpatarAma nIlakaTha khI. e. ela. ela. mI. "gujarAtanA saMkSipta itihAsa '' nAmanA pAThaya pustakamAM jaNAve che keH asalanuM vallabhIpura nagara hAlanA bhAvanagara zaheranI uttare dazamAra gAune cheTe AvelA "vaLA" gAmanI pAse AveluM hatuM. junA vallabhIpuranA khaDerA atyAre paNa tyAM kAi kAi sthaLe jovAmAM Ave che. meTA rajaputa rAjyanI e rAjadhAnI hatI. e rAjyanA vistAra 1300 ceArasa mAilanA hatA. enA khaMDero uparathI jaNAya che ke te ghaNuM maTu ane zobhituM zahera haze. temaja tyAM paisA ghaNA ja haze. vallabhIpuranA hAlanA DerA jotAM paNa lAge che ke te zahera pAMca mAila gherAvAmAM haze. ghelArA" nAmanI nadI tenA thaDamAM vahe che. cAmAsAnA pUrathI jamInanuM kheAdANa thAya che tyAre temAMthI makAnAnA pAyA, mUrti, junA sikkA vagere maLI Ave che. te parathI jaNAya che ke makAnA ghaNA vistAravALA ane suMdara bAMdhaNInA hAvA joI e. bauddha dharmIonA maDha e nagarImAM hatA. tathA karoDapationI saMkhyA seA karatAM vadhAre hatI. vallabhIpuranI gAdIe 19 rAjA thayA. temAM chellA cha rAjA vedadhamI ane zaivamAgI hatA. enA chellA cha rAjAe zilAdityanA nAmathI oLakhAya che. chellA rAjAnA samayamAM bauddha tathA jaina sAdhue vacce dharmAM samadhI jhagaDA cAlyeA hateA. eka vakhata jainAnI hAra thaI hatI. jethI temane deza tajavA paDayeA hateA. paNa pAchaLathI temanI caDatI thaI eTale teoe haMmezane mATe mauddhone A deza tajALye, vallabhIpuranA bhaga viSe aneka aitihAsika purAvA maLI zake che. prakhadha ciMtAmaNI nAmaka graMthamAM lakhyuM che ke zithiyana Adi paradezI jAtAnA tathA anya AkramaNAthI vallabhIpuranA bhaga traNa vakhata thayA che. prabhAvaka ciratramAM valabhInA bhaMga vIra sa. 845 ane vikrama sa. 385mAM turUSkanA hAthathI thayA ane tyAMthI teo bhRgupuraneA nAza karavA gayA. ema spaSTa jaNAve che. paraMtu jina prabhasUri peAtAnA tI kalpa nAmaka graMthamAM yathArtha lakhe che ke:-jijJaLavar gIjanInA bAdazAha hamIra dvArA vIra sa'. 845mAM vallabhIbhaMga thayA hatA. bhaganA artha sarvathA nAza nathI thatA. pahele bhaMga vikrama sa 375mAM thayeA. zilAditya rAjA sUryavaMzI hatA. tenA vazo tathA jaineAnA ghaNA kuTu valabhIpuranI paDatIthI mAravADa Adi dezeAmAM jai rahyA hatA. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 129 valabhipuranA vinAza viSe eka evI daMtakathA maLI Ave che ke te vakhate te nagaramAM "ka" nAmano eka vyApArI raheto hato, tenI dukAne ekavAra keAI eka cegI siddharasanuM tuMbaDuM laIne kAMIka kharIdavA Avele paNa te pitAnuM tuMbaDuM tyAMja bhUlI javAthI pelA raMka vyApArIe te saMtADI dIdhuM. pachI te tuMbaDA sAthe lokhaMDano sparza thavAthI suvarNa banI gayuM. raMka Azcarya pAmyA, ane vadhu dhanavAna banavAnI IcchAe teNe ghaNuM suvarNa banAvyuM. pariNAme te dhanavAna thayo. have eka vAra evuM banyuM ke A raMka nAmanA vyApArIne eka putrI hatI, tenI pAse eka ratnajaDAva kAMsakI hatI, te tyAMnA rAjAnI putrIe mAgI; paNa raMkanI putrIe te na ApI. tethI rAjAe baLAtkAre te kAMsakI raMka pAsethI chInavI lIdhI. AthI krodhAyamAna thaIne raMka gIjhanInA bAdazAha pAse gaye, ane vallabhIpuranI jAhojalAlInI vAta karIne te jItavA bAdazAhane uzkeryo. AthI bAdazAhe svecchanA eka moTA sainya sAthe AvI vallabhIpurane nAza karAvyuM. temAM zilAdityanuM mRtyu thayuM. pachI keTalAka varSo bAda te zaherano punaddhAra thayo hato. hAlanuM je vaLA eja valabhIpuranuM zeSAvazeSa kahevAya che, tyAM hAla gehila rAjA rAjya kare che. valabhIpurano bhaMga thaye te vakhate te zahera jenenuM eka kendrasthAna gaNAtuM. te vakhatane hevAla "TeDarAjasthAnamAM ApatAM DeDa sAheba lakhe che ke - - jyAre vallabhIpura nagara para dhAka paDI tyAre tamAma vasanAra nAsI gayA. ane "vAlI saMderAya" tathA "nAdela" vagere gAme madhara dezamAM sthapAyA. A zahero haju paNa jANavA lAyaka che, ane tyAM jainadhamIonI sArI saMkhyA che. valabhIpuramAM hale karavA mATe jyAre jaMgalI leko AvyA, tyAre tyAM mukhya dharma "jaina" hato. jaina lokee bacAvI rAkhelA hevAla pramANe A banAva san para4mAM banyo hato. valabhIpura para hallo karavAmAM AvyuM tyAre A zaherane trIsa hajAra kuTuMbe cheDI gayA hatA. ane temane AgevAna eka jaina dharmagurU hate. temanI pAchaLa pitAnA dharmanuM rakSaNa karavAne teoe marUdhara (mAravADa)mAM gayA. tyAM temaNe saderAya ane bAlahI nAmanA zahero vasAvyA. jemAM mUrti ane mUrtipUjAnI zarUAta kayAre thaI? mUrtipUjAnI zarUAta jenomAM zrIvIra nirvANunAM bIjA saikAnA aMtamAM thaI hoya ema keTalAka pramANe parathI samajI zakAya che. zrIvIra nirvANa 170 mAM zrIbhadrabAhu svAmI svargavAsI thayA bAda zrI vizAkhAcArya nepALathI pATalIpura AvyA, te vakhate zrI sthaLIbhadra 11 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 svAmI ke jeo gAmanI bahAra vasatIthI dUra rahetA hatA, teo zrAvakanA ati AgrahathI dezakALa vicArIne vasatImAM vAsa karavA lAgyA. jyAre zrI vizAkhAcArya--pUrva praNAlikAne vaLagI rahI vasatI bahAra vanamAM rahyA. thulIbhadrajI ane zrAvakanI ati AgrahabharI vinaMti chatAM zrI vizAkhAcA- pitAne Agraha na ja choDayo. pariNAme te vakhatathI samAjamAM be pakSa paDayA. (1) vasatIvAsI muni ane (2) vanavAsI varga. banne pakSe pote yogya kare che, ane bIjo pakSa yogya nathI karate; evA AgrahathI potapotAnA pakSa jamAvavAne yathAzakaya sarva prayatna karavA lAgyA, e prayatna mamatva ane chevaTe asuyAmAM pariNamyA, ane e asuyA vANu dvArAe parasparanI niMdAnA svarUpamAM pratyakSa thavA lAgI. A ekaja samAjanA be AcAryonA parasparanA matabhedane lAbha laI boddho ane vedAntie pitAne pakSa prabaLa karavAne anekavidha prayatna karavA lAgyA. jaina samAjanAM AMtara kalezanA pariNAme ane suvihita sAdhu samAgama nA abhAve gRhasthanI jaina dharma pratye zraddhA ghaTatI cAlI. emAM paNa khAsa karIne rAjAo je jainadhamI hatA teo, e kalezanAM pariNAme Itara paMtha pratye AkarSAyA ane jena maTI jainetara banavA lAgyA. A paristhiti joIne keTalAka suvihita AcAryuM ke jeone potAnI aMgata kIrtinI leza paNa lAlasA na hatI. potAnA mAna pAna vadhAravAnI jarAye khAyeza na hatI. ane jeonuM mAnasa sarvathA udAra hatuM, tevA dharma ane samAja hitanI sAcI dhagazavALA AcAryoe rAjAo ane gRhasthane jaina dharmathI patita thatA aTakAvavA mATe zuM karavuM ? teno vicAra karyo ane e vicArane pariNAme temaNe nizcaya karyo ke- rAjAo ane gRhasthojenetara samAjamAM jAya che enuM khAsa kAraNa teonAM ISTadevanI mUrtinuM AkarSaNa che. dharmagurUo hAjara hoya ke na hoya paNa prabhunAM darzana karIe, tenuM pUjana-arcana karIe to paNa AtmakalyANa sAdhI zakAya che." A prakAranI bhAvanAnA ge rAjAo vagere jaina dharma tajI daI Itara paMthamAM jAya che. mATe teone dharmAtara karatA aTakAvavA mATe ApaNe paNa zrI jinezvaradevanI pratimAnuM avalaMbana batAvIe te jarUra ghaNAM manuSyo dharmAntara karatAM aTake. vaLI siddhAMtemAM paNa "sthApanA nikSepa" kahela che. te zrI jinezvaradevanI pratimAne sthApana karavAmAM ke Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 jAtane pratibaMdha naDato nathI. ane e pratimAne avalaMbana tarIke manAvavAthI bALajIne dharmabhraSTa thatAM bacAvI zakAze. Ama zubha hetue temaNe mUrti pUjAnI pravRtti zarU karI dIdhI. jema eka nAnA bALakane tenA vaDIle pitAnI sagavaDa khAtara ke bALakanA AnaMdane khAtara amuka jAtanA ramakaDAM ramavAne ApyA hoya, ane tenAthI bALaka ramatuM hoya, tevAmAM e ramakaDAM tarIkenI keI eka vastunI tenA vaDIlane jarUra paDe tyAre je emane ema e ramakaDuM bALaka pAsethI chInavI levAmAM Ave to te bALaka raDavA lAge ane kacho kare. tema na thavA pAme eTalA khAtara eka ramakaDuM levA mATe bALakane bIju ramakaDuM ApavuM paDe che. eTale navAM ramakaDAMnI lAlace prathamanuM ramakaDuM hAthamAMthI bALaka mUkI de che; eja rIte bALajIvone anya darzanIonI mUrti-pratimA pratye thatI zraddhA aTakAvavA mATe suvihita AcAryoe zrI jinezvaradevanI pratimAnuM avalaMbana batAvyuM. ane tenuM je pariNAma meLavavA AcAryoe dhAryuM hatuM te pariNAma keTaleka aMze AvyuM paNa kharuM; arthAta jinezvaradevanI pratimAnI sthApanA ane tenI pravRttithI ghaNuM jene jainetara thatA aTakyA. ane tema karavAmAM e AcAe jaina samAja upara mahAna upakAra karyo che. ema kahevAmAM jarAe atizayokti nathI. dharmonnatinI ane dharma rakSaNanI prabaLa lAgaNInA AvezamAM AcAryoe pratimAnI-jinezvaradevanI mUrtinI sthApanA karI; paNa tenuM bhAvi kevuM Avaze? teno te vakhate temaNe jarAe vicAra na karyo. temaja siddhAntanI-zrI vItarAga devanI AjJAne paNa zAnta citte vicAra na karyo. zrI vItarAgadeve anugadvAra sUtramAM cAra nikSepanuM varNana karyuM che. te yathArtha che, paNa temAM (1) dravyanikSepa, (2) nAma nikSepa, ane (3) sthApanA nikSepa e traNe nikSepane zrI prabhue "avazu?" eTale nirUpayegI kahIne tene AtmahitanAM kaI paNa sAdhana tarIke mAnyA ke kacyA nathI. mAtra jANavA puratAja nAma nirdeza karela che. ane evI to ghaNuM bAbate mAtra jANavA pUratI ja hoya che. ghaNe ThekANe zrI tIrthaMkaradeve "zALavavA na hAthaa' kahIne AtmAne upayegI kAryane grahaNa karavAnuM ane bIna upayogI vastune tyAgavAnuM sUcana karyuM che. e rIte prathamanAM traNa nikSepa mAtra jANavA pUratAja kahela che. jyAre mAtra eka "bhAva nikSepa" je guNayukta che, teneja AtmakalyANa sAdhaka gaNI upayogI ane AdaraNIya kahela che. zrI prazna vyAkaraNa Adi sUtromAM paNa e vAtanI sAbitI maLI rahe Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 che. temaja zrI saMghapaTTakanA kartA zrI jinavalalabhasUrie paNa eja vAtane bahu ja sArI rIte ane sAthe sAthe daDhatAthI samajAvela che-mAnya karela che. vadhumAM sAmAnya buddhithI vicAra karatAM samajI zakAze ke jaina zAstro-Adya graMthomAM koI paNa sthaLe pratimA pUjananuM spaSTa vidhAna vAMcavAmAM ke jovAmAM AvatuM nathI. zrI jJAtAjI sutranAM prathama adhyayanamAM zreNika rAjAnI mahelAto, are! snAnagraha vagerenuM bahuja vistAra pUrvaka varNana Ave che, dhAriNI rANunAM zayanagrahanuM paNa varNana che; paraMtu emAM koI paNa sthaLe jinAlayanuM varNana nathI. rAjA zreNika nidrAthI mUta thaI vyAyAmazALA-mardanazALA-snAnagraha vagere sthaLe jAya che ema sUtrakAra batAve che, uparAMta tenI zarIra zuzruSA, tenuM kacerImAM Agamana ItyAdi ghaNI bAbato varNavavAmAM AvI che. kiMtu teNe kayAMya pratimAnAM darzana karyA ke tenuM pUjana karyuM evuM varNana AvatuM nathI. evI ja rIte zI upAsaka dazAMgajI sUtramAM zrI mahAvIranA daza parama zrAvakonuM varNana che. temAM paNa kayAMya pratimA pUjananI vAta ( e sUtranI junI pratamAM paNa ) nIkaLatI nathI. AvI rIte pratimAnuM sthApana ane pUjana vagerenI zarUAta khAsa kAraNane lIdhe eTale ke lokone jana dharmathI bhraSTa thatAM aTakAvavA mATe ja sada buddhipUrvaka karavAmAM Avela che, paNa tenuM pariNAma dhAryA karatAM athavA to je pariNumanI kalpanA paNa nahi thaI hoya tevuM viparIta AvyuM. vyavahAramAM jema aneka kAryamAM daSTigocara thAya che tema koIpaNa praNAlikA amuka khAsa prasaMge-apavAda rUpe zarU karAya che. ane pachI tene je suratamAM ja pratikAra thato nathI to te apavAda rUpe zarU karela praNAlikA kartavyarUpe ja pariName che. ane pachI samaya vitatAM, te siddhAnta rUpe sthApita thAya che. nAnA bIja rUpe karAyelI zarUAta mahAna vRkSa tarIke kule che, vaDanuM bIja, bIjA bIjA karatAM bahu ja bArIka hoya che. paNa te phAlI kulIne vaDa rUpe pariName che. tyAre bIjA badhAM vRkSo karatAM mahAna thaI jAya che. evI ja rIte koI makAnanI majabuta dIvAlamAM ke kaI majabuta kilAmAM eka nAnI zI taDa paddha hoya, ane je tarata ja tene sAMdhI levAmAM na Ave athavA enI upekSA karavAmAM Ave to pariNAme e taDa, e dIvAla ke e killAne nAza karanAra nIvaDe che. hajAre manuSyone tArI janAra meTA vahANamAM eka soyanI aNI jeTaluM nAnuM chIdra paDayuM hoya ane enI je upekSA karavAmAM Ave to. "cho naI duho mArata' e sUtrAnusAra e vahANa ane emAM besanArA sarva keI DUbe che. e niyama mujaba pratimAnI sthApanA Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 133 karatA enuM pariNAma samaya jatAM bahuja viparIta AvyuM. ane jainetaranI dekhAdekhIthI zrI vItarAganI pratimAne teoe pUrNa vaibhavI banAvI; eTaluM ja nahi paNa have te kaI kaI ThekANe zrI anAhArI vItarAgadevanI mUrti sanmukha jananAM thALa dharAvavA sudhInI paNa prathA dAkhala thaI che. A rIte zrI vIra nirvANanA bIjA saikAnA aMtamAM pratimAnI zarUAta thaI. ane zrI vIra nirvANa pachI 400 varSe zrI saMprati rAjA thayA. teNe pratimA sthApaka gurUonA upadezathI sthaLe sthaLe daherAM ane pratimA karAvyA. bIba bharAvyA. ane pratimA pUjanane pracAra khUba vadhAryo. paNa ema karavA jatAM temAM vikRti janmI, pariNAme tethI thatAM mahAraMbha ane parigrahano na te upadezake e vicAra karyo ke na to leke e vicAra karyo, ane e rIte pratimA pUjana eja Atma kalyANanuM paramatkRSTa sAdhana che ema pAchaLathI zithilAcArI sAdhuoe upadethayuM ane te sAthe pratimApUjananI upayogItA ane mahattA batAvanArA aneka saMskRta-prAkRta bhASAmAM graMtha racAyA. Ama nirvadya dharmanA sthAne sAvadya dharmanI sthApanA thaI. dharma rakSaNa mATe-mAtra avalaMbanane mATe athavA jainane itara dharmamAM jatAM aTakAvavA mATe karAyeluM mUrtipUjAnuM A vidhAna AgaLa jatAM, keTalI hade pahoMcyuM! temAM kevA kevA pheraphAra thayA! te viSe vadhu vivecananI AvazyaktA rahetI nathI. A saMbaMdhI "noTsa ona dhI sthAnakavAsI jaina" nAmaka eka pustakanI nakala para abhiprAya ApatAM samartha na sUtrajJa jarmana che. mI. harmana jekebI eka patradvArA lakhe che ke:Dear Sir, Your kind letter of 9th inst. and the copy of the "Notes on the Sthanakwasi Jains" reached me here far away from Bombay. I have read the booklet with great interest and shall give notice of it in my report on Jainism which appears every second year in the archive for history of religion a German Journal Being away from my books. I cannot enter into details of the subjects but if I am not greatly mistaken I have somewhere expressed my opinion that worship in temples is not an original element of Jain religion but has been introduced in order to meet the devotional requirements of the deity. The practice of idol worship seems to be pretty old though Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 not as old as the compositiou of the Siddhanta It seems to have been substituted for the worship of Yakshas and other popular deities and demons which seems to have obtained at the time of Mahavira among the people at large a kind of religions sect which formed no part of the Jain creed though it was tolerated by the early Church. Looked at from this point of view, the worship of the Tirthankars is clearly an improvement since a purer object of adoration was substituted for one of little or no moral dignity though originally (and I think even now) worship was not and is not theoretically considered as a means of attaining Nirvrati. I should like the obtain more accurate knowledge about the history of your sect. Which are the Agamas you do acknowledge ? Have you any old Shastras in Sanskrit or Magdhi, which teach the tenets of the Sthanakwashis? Can I get a pattawali of your Yatis ? Dated Yours sincerely. 29-8-1911. (Sd.) H. Jacobi. uparanA IgrejI patro gujarAtI anuvAda. vhAlA sAheba! tamAre tA. 9 ne patra "sthAnakavAsI jaina" nI TIpaNunI nakala sAthe mane ahIM muMbaIthI ghaNe dUra malya che. meM te pustikA ghaNAM rasathI vAMcI che. ane jarmana patra "dharmanA ItihAsanuM maMDaLa" ke je dara babbe varSe prakaTa thAya che. temAM jaina siddhAntanA mArA ahevAlamAM tenI noMdha laiza. mArA pustakathI huM ghaNe dUra hovAthI viSayanI vigatomAM huM utarI zakato nathI, paraMtu koI paNa moTI bhUla karyA sivAya kahI zake ke devaLamAM nI pUjA e jaina dharmanuM mULatattva nathI. parantu deva devatAonI bhaktinI jarUrIyAta pUrI pADavA mATe te dAkhala karavAmAM Avela che. te mAre mata meM kaI sthaLe dAkhavyo che. mUrti pUjAnI prathA ghaNA junA vakhatanI jaNAya che. paraMtu siddhAnta -sUtronA jeTalI te junI to nathI ja. mahAvIranA samayamAM eka jAtane dhArmika paMtha ke je jena tattvane jarA paNa bhAga na hato-je pahelAnA devamaMdirethI te mAnya hato. te paMthanA leka samUhamAM bahoLA pracAra pAmelI Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 yakSa ane bIjA loka mAnya deva devIo tathA melA devanI pUjAne badale te (mUrtipUjA) dAkhala karavAmAM AvI jAya che. A daSTibinduthI tapAsatAM tIrthakaranI pUjA e khacIta pahelAM karatA sudhAre che. kAraNa ke eka kSullaka ane naitika daSTie jarA paNa mahattA vinAnI pUjAne badale tenAthI vadhAre pavitra pAtra pUjA mATe dAkhala karavAmAM AvI hatI. jo ke zarUAtamAM (ane huM mAnuM chuM ke hAlamAM paNa) tAtvika daSTie pUjA e nivRtti meLavavAnuM sAdhana gaNAtuM na hatuM ane hAla paNa gaNAtuM nathI. tamArA paMthanA ItihAsanuM vadhAre cokkasa jJAna meLavavAnI mane IcchA che. tame kyA Agamane mAnya rAkhe che? tamAre sthAnakavAsI paMthanA to zikhavanArA saMskRta agara mAgadhI bhASAmAM junA ke zAstro che? tamArA yationI paTAvaLI mane maLI zakaze? tA. 29-8-1911 Apane sadAne (je. TI.) ha. jekabI. aneka bhASAnAM jJAna sAthe jaina siddhAntanAM samartha abhyAsI ane vicAraka pro. harmana je kebIne upara mujabane mUrtipUjA mATe abhiprAya zrI vItarAga ane gaNadhara kathIta sUtra sAthe tathA bIjA keTalAka graMthe sAthe sammata thAya che. ane e uparathI spaSTa samajAya che ke zrI mahAvIra prabhunA nirvANa pachI bIjA saikAnAM aMtamAM mUrtinI ane mUrti pUjAnI zarUAta thaI ane zrI vIranirvANa pachI 300 varSe zrI saMprati rAjAnA vakhatamAM tene khUba pracAra thaye. ema thavAnuM kAraNa A lekhanI zarUAtamAM jaNAvyuM tema, anya matanAM deva-devIonI pUjAnAM AkarSaNe jeno svadharmamAM sthira thayA; paraMtu pachIthI mULa hetu bhUlAI jaIne pratimA pracArakoe maMtra taMtrane ane devadevIonI mAnatAne pracAra karyo ane anya mAge kharcAtAM dravyane pravAha A tarapha vA; jemAM pitAne paNa svArtha sadhAvA lAgyo. pachI te pahADa parvate ane zahere vageremAM pratimAnuM sthApana karI, tenI prAcInatA batAvanArA graMtha racIne tene tIrthadhAma banAvyA ane e tarapha jana samAjanuM khuba dhyAna kheMcyuM ane temAM temane saphaLatA paNa maLI. kahevAne hetu eTalo ja che ke zrI mahAvIra pachInA bIjA saikAne aMte uparanA kAraNathI jina pratimAnI sthApanA ane tenI pUjAnI zarUAta thaI A bAbatanAM vadhu samarthanamAM bIjA eka pazcimAtya vidvAnano abhiprAya atre jaNAva jarAe anucita gaNAze nahi. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upAsadazAMga sUtra jemAM manAtAM agIyAra aMga mAMhenuM sAtamuM aMga (sUtra) che. tenI TIkA tathA aMgrejI bhASAMtaranA kartA zrI e. epha. rU. DaoNlapha harnala sAheba te pustakanI (kalakattA sana 1888) pRSTha 21 paranI prastAvanAmAM lakhe che ke - Of the existence of the Shvetambare Sect, as early as the first century of the Christian era, we have direct proof through some of the inscriptions discovered at Mathura. These inscriptions oscur on the pedestals of statues of Jain Tirthankars and are dated according to the era of the celebrated Indo-Scythian kings Kanishka, Huvishka and Vasudeva, which is probably identical with the wellknown Shaka era beginning with the year 78-79 A. D. They state that those statuos were erected by the pious devotion of members of the Shvetambara sect. The fact that the donors belonged to that sect and not to the Digambaras, is proved by the circumstance that the inscriptions specify certain divisions of Jain monks, which as we know from the Sthaviravali or list of pontiffs' in the KALPASUTRA, belonged to the Shyetambar sect. Thus in an inscription, dated in the 9th year, in the reign of king Kanishka (i. e. 87-88 A. D.), it is stated that the statue to which it refers was erected by a Jain laywoman called Vikata, at the instance of her religions guide Nagnandin who belonged to the Kotiya or Kantika) division (Gana). The latter division, as the Sthaviravali shows was founded by the Sthavira Susthika who died in the year 313 after Mahavir or 154 B. C, Thus indirectly the Mathura inscriptions afford evidence that carries back the existence of the Shvetambar sect to the middle of the second century before Christ. (uparanAM IgrejI lekhana gujarAtI anuvAda) IsvIsananI prathama sadI jeTalA vahelA samaye vetAmbara paMtha hastI dharAvato hato. tene lIdhe pUrA mathurAmAMthI zodhI kADhavAmAM Avela keTalAka zIlAlekhomAMthI ApaNane prApta thAya che. A lekha jaina tIrthakaronI Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUrtinA nIcenA bhAganI takhtImAM jovAmAM Ave che. ane nAmAMkita hindu, zIzIyana rAjAe kaniSka, haviSka, ane vasudevanA zabdo pramANe ke je ghaNuM karIne IsvIsana 78-79 thI zarU thatA, zatAbdane maLatA Ave che. te tArIkha temanA upara jovAmAM Ave che. teo kahe che ke-vetAmbara paMthanA zrAvakonI pavitra bhaktithI te mUrtinI sthApanA karavAmAM AvI hatI. dAtAo (mUtionA) teja paMthanA (vetAmbara) hatA. ane digAra paMthanA nahi; te hakIkata nIcenI vastuthI sAbIta thAya che. zilAlekha jaina sAdhuonA cAnsa vibhAge batAve che ke je vibhAge sthavirAvaLI" athavA kalpasUtranI "mahAmuni zreNI " uparathI jema ApaNe jANIe chIe te mujaba (mUrtionA) dAtAo vetAmbara paMthanA hatA. dAkhalA tarIke kaniSka rAjAnAM rAjya varSa 9 mAnA (eTale ke I. sa. 87-88) eka zilAlekhamAM je mUrti saMbaMdhe ullekha karyo che te mUrti "viktA" nAmanI eka sAmAnya jaina strIe keTayA (athavA kauTakA)ga (gaNa) nA "nAganaMdIna" nAmanA tenA dharmopadezakanI AjJAthI sthApita karI hatI. "sthavirAvaLI " mujaba susthita nAmanA sthavira ke je mahAvIra pachInA 313 mA varSamAM arthAt I. sa. pUrve 154 mAM avasAna pAmyA hatA. teNe keTIyA ga7 sthApe hate. AthI IsvIsana pUrve bIjI sadInA cheDe madhyakALamAM vetAmbara paMtha astitva dharAvate hato te pakSa purA mathurAnAM zilAlekhamAMthI maLI Ave che. sArAMza e che ke- vetAmbara mata (vastIvAsI) nIkaLyA pachI keTalAka varSe tenA bhaktoe AvA jaina tIrthaMkaranA bAvalA ( mU) ubhAM karyA hatAM. ka9pasUtramAM sthavirAvalImAMthI jaina sAdhuonA amuka bhAganuM varNana A bAvalA nIcenA bhAgamAM lakheluM hatuM. kalpasUtra vetAmbarAe mAneluM che, eTale digambaramAM (vanavAsIomAM) bAvalA saMbaMdhI kAMI hakIkata AvatI nathI. A uparathI samajI zakAya che ke jaina samAjamAM mUrtinI zarUAta zrI vIra nirvANa pachI bIjA sikAne aMte thaela che. te pahelAM jene mUrtipUjaka na hatA. bAkI A carcAnA viSayane nizcaya te sarvajJa vinA koI karI zake tema nathI, ane ApaNAM maMda bhAge sarvajJanAM darzanano lAbha ApaNane A janmamAM to maLe tema nathI. zAstra vagerenAM AdhAre jyAM jyAM jenI mati je pramANe pahoMcI tene Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 satya mAnI te pramANe kadAgraha rahita Atma kalyANanA mArge pravRtti kare eTaluM IcchI viramavuM e ja zreyaskara che.* A badhA uparathI samajAya che ke vIranirvANa pachI bIjA saikAmAM jainomAM mUrtipUjAnI prathama zarUAta thaI ane te mAtra svadharmIone vidharmamAM ghasaDAI jatAM aTakAvavA khAtara ja; paraMtu vakhata jatAM kramaza: mahAna AraMbha, parigraha, pUjA lAghA ane dhAmadhuma vadhI paDayAM pariNAme temAM vikRti thavA pAmI; tethI ja te pachInA AcAryone te vikRti para yathAzakaya piSTapeSaNa karavuM paDayuM. caitya vAsIonA saMbaMdhamAM zrImad buddhisAgarajI ma. pitAnA "jaina dharmanI prAcIna ane arvAcIna sthIti " nAmaka pustakamAM lakhatA jaNAve che ke - "ziSya--gurUdeva, jenI paDatIne prAraMbha kevI rIte thaye te kRpA karIne jaNAvaze. gurU--he ziSya ! jenI caDatI che tenI paDatI paNa hoya che. eka vakhata Ayovata yAne hiMdustAna dezamAM jaina dharma e rAjakIya dharma gaNate, sarva rAjAo ane cAra varSe jena dharmanI ArAdhanA karatA. te jaina dharma have prAyaH vizya-vyApArI vANIyA tarIke gaNAtI jAti pALe che. jaina dharmanI paDatIne prAraMbha vikramanI bIjI sadIthI digabara mata nIkaLatAM thayo. janamAM vetAMbara ane digabara e be pakSo vacce arasparasa kaleza thavAthI jainAcAoMnuM baLa kSINa thayuM, AMtarika vigrahanA A kAraNe teo anya dharmanI hilacAla tarapha lakSa ApI zakayA nahi. vikamasaMvata. 412 mAM jemAM caityavAsa nAmano pakSa ubhe thayo ane caityavAsIoe nigama para vizeSa bhAva darzAvI Agane bhaDAromAM dAbI rAkhyA. vanarAja cAvaDAnA vakhatamAM atyavAsIonuM ghaNuM jora hatuM, ane te vakhate temaNe rAjAmahArAjAone paNa pitAnA pakSamAM lIdhA hatA. jenA A kalezane pariNAme veda dharmane pracAra vadhAre prabaLa thayo. ane jainenI dinapratidina kusaMpane lIdhe paDatI thavA lAgI. " vIrAt 98 vikrama saM. 510 mAM valabhipuramAM zrI devaddhigaNi kSamAzramaNa ane bIjA ATha AcAryoe maLIne 84 Agamane punarUddhAra karI pustakArUDha karyA. e viSe zrI. me. da. desAI "vallabhIsaMgha pariSadu" e mathALA nIce lakhe che ke --- - A lekha saMbaMdhI sadAnaMdI jaina munizrI choTAlAlajIe mane suMdara sahakAra Ape che. te badala huM temane atyaMta AbhArI chuM-lekhaka. Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 139 zro devagiNi kSamA zramaNe, bAra dukALIne lIdhe zramaNu saMsthAnA ane zrutajJAnanA bahudhA lApa thayele jANI, zrutabhaktithI prerAi bhAvi prajAnA kalyANa mATe vIrAt980 mAM zrI sa'dhanA AgrahathI rahyA sahyA sAdhuone vallabhipuramAM ekatra karyAM. ane tenA mukhathI avazeSa rahelAM echAvattA, truTita ane azruti AgameAnA pAThone anukrame svabuddhithI saMkalita karIne pustakADha karyo. A rIte mULasUtrA gaNadharAnA gUMthelAM hAvA chatAM zrI deva gaNie tenuM puna: saMkalana kareluM hAvAthI te badhA AgamAnA praNetA zrI devadhi gaNi kSamAzramaNa kahI zakAya. A saMbaMdhamAM zrI vinayavijayajI lAka prakAza 'mAM lakhe che keH k dubhikSa thatAM skaMdilAcAya ane zrI devavidha gaNanA samayamAM sAdhu-sAdhvIne zruta jJAnanuM vismaraNu thayeluM; tethI temaNe mathurA ane bhimAM saMmelana meLavI zruta jJAnanuM yathArtha rIte saMkalana karyuM. vallabhimAM maLelA saMghamAM agraNI devavidha gaNi hatA ane mathurAnA saMghamAM zrI skaDhilAcArya agraNI hatA. tyAra pachI kramekrame temAM pAThAMtA thayA, pariNAme matabheDhAnI upasthiti thai. vIra saM. 993 vikrama sa, para3mAM trIjA kAlikAcA thayA. temaNe ceAthanI saMvatsarI karI. je adyApi paraMparA cAlI Ave che. te vakhatanI caityavAsIonI sthiti tathA kAlikAcArye ceAthanI saMvatsarI prarUpI te saMbaMdhI zrI nAgapurIya bRhattapAgacchanI paTAvaLI * uparathI keTalIka jANavA ceAgya mAhitI ApIye chIe. bhagavAna mahAvIra svAmI ane zrI gautamasvAmI pachInI teonI vaMzAvaLI A pramANe che:-- vIrAt nigrantha maccha. 20 zrI sudharmasvAmI meAkSa padhAryAM. 4 75 98 148 yazeAbhadrasUri svarge gayA. 170 zrutakevalI zrI bhadrakhAhusvAmI svage gayA. zrI sthulIbhadrasvAmI. 215 245 A mahAgirIsUri-jinakalpa tulanAkAraka thayA. 291 zrI jajIsvAmI (chellA kevalI) meAkSa padhAryA. zrI prabhavasvAmI zayyaMbhava bhaTTa pratibeAdhaka svage gayA. zayyaMbhavasUri-manakamuninA pitA svage gayA. zrI Arya suhastisUri-evatIsukumAla pratImeAdhaka thayA. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 kepiTala gaccha. 272 susthitasUri tathA supratibaddha sUri thayA. 461 IndradinasUri svarge gayA. 447 siMhagirasUri svarge gayA. 584 varasvAmI chellA dazapUva thayA. 620 vajAsenasUri svarga gayA. candra gaccha-cakala, 627 zrI candrasUrithI caMdragaccha cAlyo ane teone svargavAsa. vanavAsI gaccha. 670 zrI sAmatabhadrasUri ( ninya cUDAmaNi birUdadhAraka) 69 vRddhadevasUri, bhAvaDa maMtrI prabedhaka pradyotana sUri thayA. mAnadevasUri-(laghu zAntinA kartA) thayA. mAnatuMgasUri-(bhaktAmara stotra tathA namiuNanA kattA) thayA. 802 vIra sUri thayA. 820 zrI jagadevasUri tathA devanaMdasUri thayA. 993 thI vikramasUri thayA temanA samayamAM vIrAta 93 varSe paIThANapuramAM zatavAhana rAjAnA kAraNe bhAvaDagacchI kAlikAcArya trIjA thayA temaNe rAjAnI anukuLatA sAcavavA thanI saMvatsarI karI. ane vIrAtuM 94 nA vaizAkha sudi 4 ane rohiNe nakSatre svarge gayA. jethI bIje varSe saMvatsarI pAMcamanI karavAnI hatI, paNa te tenA ziSyae karI nahI ane ethanI kAyama ja rAkhI. tyArathI cothanI saMvatsarInI paraMparA cAlI. saMvatsarI ane caityavAsanI vadhu spaSTatA mATe zrI nAgapuriyA bahattapA gacchIya paMca pratikramaNa sUtra amadAvAdanI jaina haThIsIMga sarasvatI sabhA taraphathI chapAyela che, temAM lakhAyeluM che ke - vIra nirvANu saM. 584mAM vaja (vayara) svAmI svarga macA ane temanI pATe zrA vajasena svAmI birAjyA. temanI kArakIrdi daramyAna vIra saM. 609 mAM digaMbara mata nIkaLe. vAsenasUri pachI zithilAcAra zarU thaze ane te dhIme dhIme vadhI, vIra saM. 800 pachI yatione moTe bhAga caityamAM rahevA lAge ane tethI teo cacavAsI kahevAyA. temaNe Agamane gauNa pakSe rAkhI nigamavAda khaDo karyo ane sAvadya pravRttio phelAvI. vaLI Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 teo pAMcamanI saMvatsarI tene kahevA lAgyA ke anAdi kALathI cothanI paryuSaNa cAle che. tIrthakaro tathA gaNadhara paNa cekanI saMvatsarI karatA; mATe te zAzvatI che. Ama temaNe AgamanA pratipakSa banI, jena mArgano pravAha avaLI dizAe vALe. tema chatAM paNa te kALe juja bhAga vasatIvAsI saMvegI munione hatA, jeo AgamAnusAra saghaLI pravRttio karatA ane paMcamIne ArAdhatA. e bhAga mAMhenA zrI devardhigaNi kSamAzramaNe vIrAt 980mAM jaina siddhAMtone pustakArUDha karyA, te vakhate vastIvAsI saMvegI muni maMDaLomAMnA zrI kAlikAcArya temanA mukhya sahAyaka hatA. jethI teo yuga pradhAna gaNAyA che. e kAlikAcArya pAMcamanI ja saMvatsarI karatA ane teoe eka veLA paIThANapuramAM pravezatA uccAryuM hatuM ke -"mavA sura paMcamI panottara " bhAdaravA zudi paMcamInI payuMSaNa karavI. A pramANe teo paMca mInI prarUpaNa karatA. paNa tevAmAM zAlivAhanarUpa upanAma dharAvanAra koI rAjAnA (nahi ke zaka calAvanAra zAlivAhana) AgrahathI zrI kAlikAcAye vIra saM. 9aemAM cAthanI paryuSaNA karI, vIrAta 1000 varSe zrI devardhigaNi kSamAzramaNa devagata thatAM kALaprabhAve zithilAcAra vadhI javAthI vasatI vAsa (sthIra kapIne siddhAntAnusAra AcAra) lupta thaze ane caitya vAsarupa aMdhakAra phelAvA lAgyA. aghora aMdhakAramAM rahIne paNa vacce vacce keTalAka mahAnubhAva puruSoe caityavAsane sthAne vasatIvAsa ( WvIra kapa )no pakSa kheMcI satyanI ghoSaNA karI hatI, paraMtu AcaraNa te cAlatI AvelI praNAlikA mujabanuM ja rahyuM hatuM. kAraNa ke AkhA samUhamAM virodha upajAvI judI pravRtti karavI e ghaNI viSama vastu hatI. e to kayAre thaI zake ke jyAre pUba AtmabaLa, zraddhA, hiMmata ane sahana zIlatA hoya te ja. dAkhalA tarIke zrI haribhadrasUrie mahA nizitha sUtrane uddhAra karatAM "caityavAsa ne sajajaDa rIte khaMkheryo che. chatAM pite caityavAsa cheDI zakyA na hatA, tethI ja teo saMvegapakSI kahevAyA. vaLI mahAtmA cUNikAra mahArAje paNa Agama pakSa-satya siddhAMtane mokhare rAkhI catuthInI paryuSaNu karatA chatAM paNa cityavAsIonI jema durAgraha na rAkhatA " paMcamI " ne akhaMDita rAkhI. Ama hRdaya dhvani chatAM saMcagavazAta tene kArya rUpamAM mUkatAM ghaNIvAra muzkelI naDe che. te paNa A satyanA ekarAra mATe to A baMne mahAtmAo kharekhara prazasanIya kahI zakAya. A rIte cityavAsa rUpa paDadAnA aMdhArA nIce ghaNe kALa vyatIta thayo. te daramyAna caturthInI jaDa majabuta thatI cAlI. evAmAM kALAnukrame vikrama Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 sa. 900 mAda suvihita pakSanA uya thayA ane caityavAsamAM rahelI jaDatAe temaNe uthalAvI pADI, paraMtu eTalAmAM te te suvihita pakSamAMja e vibhAgA paDyA. temAMnA eke catuthI svIkArI, jyAre khIjAe pAMcamI svIkArI. A uparAMta AcAra vyavahArA ane kriyAkAMDAmAM paNa keTalIka pheraphArI thai. te paNa te ane suvihita pakSe AgamavAdI hAI anee maLIne caityavAsanI jaDa ukheDavA mAMDI. e rIte mAravADamAM " kharatara " suvihitAe caityavAsIone hAMkI kADhayA. tyAre gujarAtamAM tapagaccha, AMcalika, pauIimika tathA Agamika vagere gacchanA suvihitAe caityavAsa teADI vastIvAsanA pUrNa utkraya karyA vIra prabhuthI 2000 varSa pUrNa thavAnI zarUAtamAM eTale bhasmagRhanI parisamAptinA kALe, pAchA suvihita pakSa khUba osamAM Agye. e arasAmAM pAlaNapurI tapagaccha maDana zrI AnaMdavimaLasUrie ugrakriyA AdarI ane nAgArI tapAgacchIya zrI pArzva cadrasUrie sa`vata 1565mAM badhA suvihita gazAnA bhinnabhinna AcaraNAnuM avaleAkana karI AgamavAda sAthe vadhu maLatI AcaraNAe svIkArI, ane tIvrapaNe Agama pakSa khaDA karyAM. zrI pArzvacaMdrasUri thayA te pahelAM thADA ja varSo agAu eka mahAna cendvo jinAkata siddhAMtAne prakAzita karate cArekAra ghumatA hatA; ane vikRta mAna pUjA ane Araba samAraMbhane sajjaDa rIte pratikAratA hatA. te ceAddho khIjo kAI nahi; paNa te vIra lAMkAzAhaH jemanI hakIkata AgaLa para Avaze. vIrAta vikramAt 1000 130 1055 585 1062 52 1115 645 satya mitra AcArya sAthe, pUrvajJAnane viccheda thayA, zrI AtmArAmajI ma kRta " jainatattvAdarzane AdhAre tathA bhAMDArakaranA riporTanA AdhAre--caudase ne cumAlIsa granthanA kartA zrI haribhadrasUri svage gayA. parantu piTarsananA riporTanA AdhAre vIrAt 1095 varSe svarga gamana kahela che. paNa ghaNA granthAnA AdhAra jotAM prathamanA mata maLavAna samajAya che. upamiti bhava prapaMcanA kartA, zrI siddhasUrinuM svarga gamana. zrI jinabhadragaNi kSamAzramaNu thayA hatA. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 zrI jinabhadragaNi kSamAzramaNa vikrama saMvata 185thI 645 sudhImAM vidyamAna hatA. temaNe saMkSiNa kSetrasamAsa, dhyAnazataka, bahasaMgrahaNi, vizeSAvazyaka vagere grantha racyA che. teonuM svargagamana 104 varSanI uMmare thayuM hatuM. zIlAMkAcArya--A prasiddha jaina TIkAkAra AcArya zrI jinabhadragaNi kSamAzramaNanA ziSya hatA. temanuM bIjuM nAma koTayAcArya "paNa kahevAya che. teo vikama saMvata 645 pachI thayA che. temaNe agIyAre aMge para TIkAo racelI che, ema prabhAvaka caritramAM lakhyuM che. vIrAt 1200 vikrama saM. 630 mAM svAtiAcAye pUnamanI 5khI je cAlI AvatI hatI, tene pheravIne caudasanI pakhI sthApI. varAt 1272 vikrama saM. 802mAM vanarAja cAvaDAe pATaNa vasAvyuM, ane jainadharmano phelAve karavA prayatna karyo. paNa paDatInuM prabaLa jora vadheluM, tethI pUrepUrI saphaLatA maLI nahI. jainenI paDatInA kAraNe darzAvatAM zrImad buddhisAgarajI lakhe che ke - vikrama saMvata 805mAM dakSiNamAM zaMkarAcAryane janma thayo. teNe veda dharmano pracAra karavA AraMbha karyo. saMvata AThanI sAlamAM dakSiNa dezamAM kumArile jaina dharmanuM khaMDana karavA lakSa ApyuM. kumArila ane zaMkarAcAryanA sAmA dharma yuddhamAM jene ubhA rahyA hatA, tethI temaNe mALavAnA rAjAne pakSamAM lIdho, ane lokomAM veda dharmane pracAra thAya tevI rIte te vakhatanA lokenI AgaLa upadeza zailIne AraMbha karyo. zaMkarAcAye kaI jainAcArya sAthe zAstrArtha karyo nahi. paNa teNe veda dharmane pracAra thAya evAM pustaka tathA zi ubhA karyA. jainAcAryone cAre tarapha lakSa devuM paDatuM hatuM. eka to vedadhamI AcAryonI sAme, bIjuM bauddha dhamI sAdhuonI sAme, trIjuM parasparanA matabhedanI sAme ane ethuM pitAnA dharmane pracAra karavA bAbata. A pramANe cAre ThekANe lakSa rAkhIne jainAcAryoe svadharma rakSaNanA upAya cAlu rAkhyA. vedadhamIonA upadezathI keTalAka rAjAo khullI rIte zivanA upAsaka thayA. jainadharmanA zuddhAcAra tathA uttama niyama tarapha keTalAka tAmasa guNa rAjAone prema ghaTavA lAgyuM. dArU mAMsanI chuTI vagerene teo vizeSa prakAre IcchavA lAgyA. tethI rajoguNI vAsanAonI tRpti thAya te tarapha teonuM citta kheMcAyuM. keTalAka rAjAo jainadharma pALavA lAgyA, to keTalAka vedadharmane mAna ApavA lAgyA. zrI zaMkarAcArye jaine ane bauddho jJAna mArganI sAme mAna nahi pAme evuM samajI karma kAMDanI upekSA karI uttara mimAMsAne mArga paka. ane bauddhadharmamAMthI keTalAka to grahaNa karI upadeza devo zarU Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 kacI. tethI tenI pAchaLa thanAra rAmAnuja AcAye zaMkaranA advaita mata upara zatadUSaNa nAmano graMtha racyo, ane zaMkarAcAryane pracchanna-boddha kahyA. zaMkarA cAce jainAcAryo sAthe vAda karyo hoya evuM siddha thatuM nathI. temaja zaMkara bhAgyamAM zaMkarAcArye jainatanuM khaMDana karavA prayatna karyo che, paNa teo jenA tane jANI zakayA nathI, tethI teoe jinazAstronuM rahasya samajyA vinAja upara Tapake jenatanuM khaMDana karavA mithyA prayAsa karyo che. zaMkarAcAryanI pAchaLa I. sa. 1119 mAM bhUtapurImAM (dakSiNadeza) rAmAnuja AcArya janmyA hatA. rAmAnuje zaMkarAcAryanA matanuM khaMDana karI keTalAka rAjAone potAnA pakSamAM lIdhA hatA. temaja jainadharma pALanArA keTalAka rAjAone paNa teNe potAnA dharmamAM dAkhala karyA hatA. jena rAjAo jaina dharma tajIne viSNu dharmamAM dAkhala thayA, tenuM kAraNa e hatuM ke teo jainadharmanA tane samajI zakayA na hatA. ane te vakhatamAM jainAcAryomAM paraspara saMpa ane dharmajusso pragaTAvavA mATenI upadeza paddhati joIe tevI na hovAthI veda dhamInuM jora phelAvA lAgyuM. tethI cAre varNamAMthI ghaNu manuSyo hindu dharma pALavA tarapha vaLyA ane tethI jainadharma pALanArAonI saMkhyAmAM ghaTADo thavA lAge. vikramanI agyAramI sadImAM "liMgAyata" nAmane navo dharma sthApanAra basava" nAmane eka brAhmaNa hatuM, te jenadhamI bijalarAjAne tyAM maMtrI hato. teNe liMgAyata dharmanI sthApanA karI te vakhate brAhmaNa tathA jemAM dharma saMbaMdhI TaTe cAlyo hato. zAlivAhananA agIyAramA saikAmAM basa liMgAyata dharmanI sthApanA karI ane jenalama bijalarAjAne gAdI parathI uThADavA prayatna karyo. bhImA nadInA kAMThe basaMve jainadharmI bijalarAjAne kherAkamAM jhera dIdhu tethI rAja tyAMja maraNa pAmyA. zAlivAhana zAke 1077 mAM je vakhate dakSiNa dezamAM jainadhama bijalarAja rAjya karato hato, te vakhate gujarAtamAM jainAcAryone sahAya karanAra siddharAja jayasiMha rAjya karato hato. bijalarAjAnA vakhata sudhI dakSiNa dezamAM jenenuM puSkaLa jera hatuM, vikama saMvatanI teramI sadI sudhI te gujarAta ane dakSiNamAM jaina rAjAo rAjya karatA. A uparathI ApaNe samajavAnuM ke rAjakIya dharma tarIke jainadharma vikamanI teramI sadI sudhI rahyo. dakSiNamAM maisura taraphanA bhAgamAM to lagabhaga paMdaramI sadI sudhI jenadharma rAjakIya dharma tarIke gaNAto hato. musalamAnonA hindusthAna paranA humalAthI lokomAM ajJAna bahu prasaryuM. ane tethI lokomAM rajoguNa ane tame guNanuM jera phelAvA lAgyuM. pariNAme hiMsA vagerene praveza thaye, ane tethI jainadharmanA sUkSamatA tarapha lokenuM citta ceTI zakayuM nahIM. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 145 ane te samayano lAbha laIne vedadhamI vaiSNavo zaMkarAcAryo vagere, kene baMdha besatA upadeze daIne potAnA dharma tarapha vALavA lAgyA. AvI dazAmAM paNa jainAcAryo jainadharmanuM saMrakSaNa karavA mATe ghaNA prayatna karatA hatA. vikramanI teramI sadI sudhI karNATakanA rAjAe jainadharma pALatA hatA. vi. bAramI sadImAM vetAmbara ane digambarAcAryono pATaNamAM siddharAja rAjAnA darabAramAM zAstrArtha thayo hato. ane temAM digambarone parAjaya thaye hato. digambara AcAryoe je dakSiNa dezamAM anya dhama enI sAthe zAstrAthe karavAmAM AtmabaLa vAparyuM hota to sAruM gaNAta. paNa tema na karatAM jaina dharmanA baMne AcAyoe parasparanuM khaMDana karavAmAM potAnI zaktine vyaya karyo, pariNAme jainadharmanI hAni thavA pAmI. vetAmbara AcAryoe pUrve caitya vAsIo sAme bAtha bhIDI hatI. te vakhatane lAbha laIne veda dhamI AcAryoe mAthuM uMcuM karyuM hatuM. temaja vikrama saMvatanI teramI sadImAM vetAMbara jemAM kharatara, vaDaga7, tapAgaccha, punamio, Agamika, citra vAla, Adi ghaNuM che utpanna thayA. ane te vakhate dareka gacchanA AcAryoe svamata pratipAdanamAM potAnuM AtmabaLa vAparyuM, paNa teoe saMpa karIne aneka upAyothI anya dharmIo sAme jhajhumavA tarapha lakSa dIdhuM nahi. teramA saikAmAM arthAt vikrama saMvata bArasonI sAlamAM ghaNuM ga utpanna thayA te vakhate vartamAna kAla para dRSTi denAra sarva AcAryomAM zreSTha mahA prabhAvaka zrI hemacandrAcArya hatA. temaNe sADAtraNa koDa lokanI racanA karI jena sAhityanI samRddhimAM khUba umero karyo hato. A uparAMta jaina dharmamAMthI anya dharmamAM gayelA ghaNA rAjAone temaNe puna: jena dhamI banAvavA prayatna karyo hato. ane temAM te kumArapALa rAjA vagerene janadhamI banAvI ghaNe aMze phAvyA. pUrvanI peThe kSatriya rAjAo sadA jena rAjAo tarIke rahe ane rAjAonA vaMzamAM jana dharmanI paraMparA sadAkAla TakI rahe. evI zrI hemacandrajI mahArAjanI dhAra hatI. paNa te temanI pAchala bara AvI nahI. vetAMbaronA save AcAryomAM gachanI mAnyatAnA bhede saMkucita daSTi hevAthI, temaja digambaramAM mULasaMgha, kASTasaMgha, mAthurIsaMgha, vagerenA mata bhedathI eka bIjAnA khaMDanamAM Atmazakitano vyaya thavA lAgyo, ane paraspara saMpIne jana dharmamAMthI bhraSTa thanAra lokone puna: jaina dharmamAM lAvavAne vicAra karavAne sarva gacchanA AcAryonI mahAsabhA malI zakI nahi. ane tethI vikramanI caudamI sadImAM jainadharma rAjakIya dharma tarIke rahyo nahI. hAya !! keTalI badhI khedanI vAta ! vikrama saMvata tenI sAlamAM vastu 19 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 pALa ane tejapALa e e jaina pradhAnA thayA. temaNe jaina dharmanI jayapatAkA *kAvI. vikrama saMvata seAlasAnI sAlamAM zrI hIravijayajI mahArAja thayA. temaNe akabara khAdazAhane pratibeSa ApyA. temanA vakhatamAM zrI dharmasAgarajI upAdhyAye kharatara Adi anya gacchAnuM khaMDana karyuM hatuM. tethI kharatara tapAgaccha Adi gacchAnA AcAryoM tathA zrAvakeAnA paraspara saMpa tathA sabaMdha sArI rIte rahI zakayA nahi. jainAcArye peAtAnA jainadharma rUpa gharamAM gacchanA bhede paraspara vivAda karIne peAtAnA AtmavI nA kSaya karavA lAgyA. peAtAnI dharma sattAnA keTalA badhA vistAra hatA te saMbadhI paraspara sapanA abhAve jainAnI mahA sabhA bharIne jainAcArya ane sAdhue vicAra karI zakayA nahi. te paNa teoe janadharmanuM sAhitya vadhAravA je Atmabhega ApyA che tenA teA kaDhi upakAra bhUlI zakAya tema nathI. te vakhate digammara jenAnuM dakSiNamAM ghaNuM jora hatuM. isvIsananA pahelA saikAthI te dazamA saikA sudhI madrAsa ilAkAmAM jeneAnI vastI sauthI vadhu hatI. madurA, pAMDaya vageredezAne rainAe rAjA purA pAyA che. i. sa.nA dazamA saikAmAM zaiva ane aenA vacce dharma saMbaMdhI spardhA cAlI hatI. AjanI mAphka kevala dharmanI carcA cAlatI hatI ema nahi; parantu te vakhate yuropIya dezAmAM banyuM che tema madrAsa ilAkAmAM paNa khUnakhAra dha yuddho thayA hatA. zaiva ane jaine vacce dharma yuddho thayAM ane tenuM pariNAma e AvyuM ke te bhAgamAM vasanArA hajAro jainene rIbAvI rIbAvIne mAravA mAM AvyA ane jemanuM maneAkhala nirmaLa hatuM tee anya dharma mAM (zaivadharma mAM) vaTalAI gayA. ane je bAkI rahyA temane dAsa manAvavAmAM AvyA. AvA dAsa anelA asalanA jenA paikI hAla teo navakAra jANe che ane teo peAtAnA asala janadharma che ema jaNAve che. A leAkeAne " perIA " kahe che ane temanI madrAsa ilAkAmAM ATha lAkhanA Asare saMkhyA che, A mAmatanA ItihAsa ze| purAvA Ape che te ApaNe tapAsIe. << hAlAsya mahAtmya nAmanA prAcInatAmIla granthanA 68 mAM prakaraNamAM jaNAvavAmAM AvyuM che ke--jJAnapUrNa nAmanA eka yuvAna zaiva sanyAsIe ATha hajAra drAvIDa jaina sAdhuone peAtAnA matamAM A pramANe lIdhA. pAMDaya dezanA rAjAnI rANI ane mukhya pradhAna kulakha dhana te yuvAna sanyAsI pAse jaine kahevA lAgyA ke jaina sAdhuene ukheDI nAkhA. kAraNu ke teo nagna kare che, hAthamAM mAra pIMchIo rAkhe che ane veDhAnI nindA kare che. pachI te sanyAsI ane jaNane ziva maMdIramAM lai jAya che. te Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147 mUrtine uddezIne kaMika kahe che ane zivanI zI icchA che. te jaNAvavAne vinaMti kare che. tyArapachI te nagna jaina sAdhue sAthe vAdivavAdanuM kaheNu svIkAre che. ane rAjasabhAmAM dareka pakSa tAtAnA grantheAnA pavitrapaNAnI agni ane jaLathI kasoTI kADhavAnI zarata kabula kare che, temAM teo hArI jAya che, AthI tyAM vigraha jAme che ane ghaNA jaina sAdhuone kApI nAkhavAmAM Ave che. keTalAkanA mAthAM ghANIomAM pIlavAmAM Aveche. ane keTalAkanI cAmaDI ziyAla, lAMkaDI, kutarAe ane zikArI pakSIonA lakSya tarIke phreMkavAmAM Ave che. AmAM jeo nirbala mananA hatA teo A kaseATImAMthI khacavAne hindu thaI jAya che. A hakIkata madurAmAM AvelA " menAkSI " nAmanA maMdirane lagatA pavitra sareAvaranI divAleA upara citrelI che. temAM digambara AcAryAe zULI pasaMdaeN karI dehanA aLidAna ApyA che. keTalAkeA ghANImAM pIlAI muvA che. khAkI rahelA madrAsanA jaineA ekadama atyAranA jevI adhama dazAe AvI pahoMcyA na hatAM paNa vakhata jatAM tyAMnA asalI jenA sAtheneA saMbaMdha ucca kAmanA hinduoe, dharmanA kAraNathI baMdha karyA. A sthiti lAMmA vakhata sudhI cAlavAthI teo dAsa jevA huM perIA ' tarIke eLakhAvA lAgyA. Aje tee ghaNI dayAjanaka sthitimAM peAtAnA dahADA pasAra kare che. khanI hindustAnanuM ImpIrIyala gejheTIyara lakhe che ke chellA saikAnA aMta sudhI teo uMcI jAtanA dAsa tarIke rahetA AvyA che-eka khrIstI lekhaka lakhe che keH-keTalAka saikAnA julamathI temanAmAMthI manuSyapaNuM kADhI nAkhavAmAM AvyuM che. temAMnA hajArone khrIstI dharmamAM vaTalAvavAmAM AvyA che. te asalanI peThe kharA jaina hatA. hAla teonI AvI sthiti thaI che. zaMkarAcAya, rAmAnujAcArya, mAdhvAcArya ane vallabhAcArya nA prayatnathI nirmUla mananA ajJAna jainA peAtAnA dharmanuM jJAna nahI hAvAthI hindu dharmamAM bhaLI javA lAgyA. vallabhAcAryanA panthamAM je vaiSNava vANiyAe che. tenA vaMzajo asala jaina dharma pALatA hatA. vIzAozavALa, dazAzrImAlI, pAravADa vagere cArAthI jAtanA vANiyAnI sthApanA jaineAnA AcAryothI thai che. tenA nAma nIce pramANe :-- AzavALa, zrImAlI, zrI zrImAlI, lADa, dazAAravADa, vIzApeAravADa, dazADhezAvADa, dezAvADa, agravAla, gurjara, bhAgairavAla, dIThThu, puSkaravAla, aitivAla, haraseArA, suraravAla, pIlIvAla, bhugaDA, lavAla, lADavANiyA, lADavA, Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 dahIlavAla,kehadaravAla; harivAla,jAelavAla, mAnatavAla, kAjorIvAla, keraTAvAla, cehetrAvAla, sonI, sajanavAla, nAgara, mADa, mADha, julaherA, kapila, khaDAyatA, barUrI, dazerA, bAMbhaDavAla, nagudrA, karaberA, baTavarA, mevADA, narasiMgapurA, khAtaravAla, charaNavAla; bhAgaravAla, AracitavAla, bAbaravAla, zrIgeDa, ThAkaravAla, paMcamavAla, hunaravAla, khIrakerA, bAIsa; sukhI; kavAla, vAyaDA, tereTA, bAtabaragI, lADIzAkA, vedanerA, khIcI, gurA, bAhAehara, jAroLA, padamerA, meherI, ghAkaravAla, morA, gaelavADa, tereTI, kAkaliyA, bhArIjA, aMDarA, sArA, bhuMgaravAla, maMDAhula, brAmumA, brAgIA, TIDerIyA, baravAlA, hAravAla, nAgerI, vaDanagara, mAMDaliyA, ane pAMcA vagere cerAsI jAtanA vANiyAo ghaNA kharA to potAnA gAma, zetra, zAkha vagerenA nAmathI prasiddha gaNAya che. ezIyAnagaramAM rahenAra kSatriye hatA. te jene thayA tyAre ozavALa gaNAyA. zrI jinadattasUrie savAlAkha rajapUtone jana banAvyA. jeo moDherAnA hatA teo paradeza javAthI meDha vANiyA gaNAvA lAgyA, jinadattasUrinA pahelAM meDherAmAM meDha vANiyA jenI hatA. vikrama saMvata 142 mAM lohAcAce ahAnagaranA lokone jaina dharmamAM lIdhA teo agratA nagaranA rahevAsI hovAthI agravAla tarIke prasiddhine pAmyAM. hiMdustAnamAM agravAla vANiyAnI vastI vizeSa che temAMnA keTalAka jaine che ane keTalAka base varSa lagabhagathI vaiSNava vagere dharmamAM dAkhala thayA che. vIzA zrImALI vANiyA pUrve mAravADamAM zrImAlanagara ane mAghakavinA vakhatathI bhinnamAla tarIke prasiddha pAmelA nagaramAM rahetA hatA. zrImAlapurANamAM vizAzrImAlI vagerenI utpatti ApI che. te jUThI che. mahAlakSamI zrImAlIonI kuladevI hatI, paNa lakSmI devInI jamaNI bAjumAMthI utpanna thayA te "vIzA" ane DAbI bAjumAMthI utpanna thayA te "dazA " vagere gagya purANa lakhIne lokamAM beTI mAnyatA phelAvavA prayatna karyo che. kAraNa ke dazA zrImAlInI utpatti vastupAlanA vakhatathI thaI che. zrImAla nagaranA rAjA ane kSatrione jainAcAryae jena dharmamAM dAkhala karyA. tyArathI teo zrImAla nagaranA nAme zrImAlI vANiyA tarIke prasiddha thayA. A bAbatamAM jaina graMthe sAruM ajavALuM pADe che. vastupAlanA vakhatamAM vastupAla ane tejapAlanA pakSamAM rahenArA vIzAzrImAlI vANIyAe dazA zrImAlI tarIke gaNAvA lAgyA. te jaina granthathI sAbIta thAya che. zrImAla nagarane cheDIne keTalAka zrImAlI vANiyAo maMDAvADamAM gayA tyAM bhadI, cahuA, thelera, geDa, gohIla, hADA, jAdava, makavANA, paramAra, rAThoDa ane tharAdarA rajaputene jenAcAryoe pratibadhI jaina banAvyA ane te paNa vyApAra karavAthI Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 viSNuka-vANIyA kahevAyA. pUrve kSatrinI jAtiAje jaina hatI. te paNu vyApAramAM joDAvAthI viSuka tarIke oLakhAvA lAgI. kSatrimAnA keTalAM kuLa che, te prasaMgavazAt kahI daieH--1 sUryavaMzI 2 caMdravaMzI 3 jAdava 4 kacchavADA 5 paramAra 6 tuvAra 7 cahmaNu 8 sAMlakI 9 hiMdu 10 sIlAra 11 AlIvAra 12 dAhimA 13 makavANA 14 garUa (gAhila) 15 gahIteAla 16 cAvaDA 17 parihAra 18 rAvarAThADa 19 devaDA 20 TAMka 21 siMdhava 22 aniga 23 cetika 24 pratihAra 25 dRSikhaTa 26 kAraTapAla 27 kreATavAla 28 huNa 29 hADA 30 geDa 31 kumADa 32 jaTa 33 dayAnuMpAla 34 nikuMbhavara 34 rAjapAla 36 kAlachara e pramANe kSatrinA chatrIza kuLA che temAMnA ghaNA kuLA pUrve jaina dharma pALatA hatA. pAchaLathI vedya dhI enuM jora thavAtho keTalAka temAM bhaLyA. ane bAkInA je jaina tarIke rahayA te vyApAramAM joDAvAthI viNaka kahevAvA lAgyA; ane bhaDDI, cahuANu, geAhIla, paramAra, rAThADa, e. vagere kSatriemAMthI keTalAkane jainAcAoe ,, bhAvasAra tarIke oLakhAvyA. temane jaina dharma pratye sArA bhAva hatA. ( A bhAvasAra tarIkenI gaNunAnuM varNana DazA caritra ' pariziSTamAM apAyelu che. ) < jAva amadAvAdanA keTalAka nagarazeThIyAonA vazo 'sIseAdIyA' rajaputa tarIke oLakhAya che. tenI hakIkata zAntidAsa zeThanA rAsAmAM chapAvavAmAM AvI che. mAravADamAM AvelI ezIyA nagarImAM pahelAM lAkhA manuSyano vasatI hatI. te nagarImAM prabhu mahAvIra pachI pa9 varSe zrI ratnaprabhajI mahArAja padhArelA, temanA sadupadezathI ezIyA nagarInA rAjA jainadhamI mace. tyAMnA traNa lAkha erAsI hajAra manuSyae jaina dharmanA svIkAra karyAM, tyArathI teo AzavALa kahevAyA. zrI ratnaprabhajI tyAMthI vihAra karI ' lakhI jaMgala nAmaka zaheramAM gayelA, tyAM temaNe daza hajAra manuSyAne jainadharmAnurAgI anAvyA hatA. rAmAnujAcArya ane mAdhvAcAnA vakhatamAM dakSiNI, drAviDI, karNATakI vagere ghaNA jenA vaTaLAine vaiSNava dharmamAM dAkhala thayA hatA. ane zrI vallabhAcArya nA vakhatamAM gujarAtanA jaina vaTaLAine vaiSNava anyA hatA. dazAlADa, vIzAlADa, gujara, mADha, dazA dizAvALa vagere viSNukA pazu pahelAM jainadhI hatA. sa. 1966 nA caitramAsamAM suratamAM vaiSNavAnI eka piraSad maLI hatI. te vakhate mAdhavatI zaMkarAcArya sAthe vaiSNavAne agaDA cAlatA hatA te Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 prasaMge eka vaiSNava paMDite kahyuM hatuM ke zrImAna zaMkarAcArye amArI sAthe virodha na karavuM joIe. kemake ame veda dharmIone vaiSNava banAvyA nathI. kAraNa ke hAla je cAlIsa lAkha vaiSNave che. tenuM mULa tapAsIye te teo pUrve jene hatA, amArA bApadAdAoe jene vaTalAvIne vaiSNavo banAvyA che, nahi ke veda dhamaene mATe zrI zaMkarAcArye to AthI khuza thavuM joIe. A uparathI jenenI paDatIno sahaja khyAla AvI zake che. ane enuM kAraNa jainAcAryonI gaccha paratvenI kheMcatANe. vaLI mahesANAmAM hAla je dazA dizAvADa vANIyAo che te pahelAM jene hatA. vijApuramAM verA vAsaNAmAM jeTalA vaNika vaiSNave che te zrI rUpasuMdaranA upAzrayanA jene hatA. dazAlADa vaNiko paNa jene hatA. temanI paTAvaLIo jana graMthamAMthI maLI Ave che. ajamera, jodhapura, udepuramAM keTalAkoe viSNu ane zaMkarane mata svIkAre che. kAThIyAvADamAM keTalAka dazA, vizAzrImALI jainAe boTAda vageremAM lagabhaga 50 varSa pahelAM svAmInArAyaNa dharma svIkAryo che. akabara bAdazAhanA samayamAM sADA traNa karoDa jene hatA. A bAbatane purA laMDanamAM gayelA daphataromAMthI maLI zake che. A badhAnuM kAraNa ApaNu pArasparika sAMpradAyika jhagaDAo ane pramAda! astu. have ApaNe mULa vAta para AvIye. varAt vikramAt 1432 992 amRtacandrasUrie-samayasAranI TIkA racI. 1464 994 sarvadevasUri mahArAjathI zrI vaDaga7 (bahagaccha)nI sthApanA thaI. 1496 1026 "takSazilA" nuM nAma "gIjhanI " paDayuM 1512 1042 pArzvanAgasUrie "AtmAnuzAsana" racyuM. 1609 1139 abhayadevasUri. navAMgI TIkAkArane vikrama saMvata 1088mAM AcArya pada malyuM hatuM, ane 1139 mAM svarge padhAryA hatA. temanuM vRttAMta nice pramANe- navAMgI TIkAkAra abhaya deva sUri. itihAsa tapAsatAM jaNAya che ke abhayadevasUri cha thayA che temAMnA prathama abhayadeva-dhArApurI nagarImAM mahIdhara nAmanA eka zAhukAranI dhanadevI nAmanI strInI kukSie utpanna thayelA. eka dahADe vardhamAnasUrinA ziSya zrI jinezvarasUri te gAmamAM padhAryA. ane teozrIne bAdha suNI abhaya Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumAre dIkSA lIdhI. ane mahAna vinaya bhakti karI, gurUdeva pAse jJAna saMpAdana karavA lAgyA. gurUdeve tene egya jANuM phakta sela varSanI ummare vikrama saMvata 188 mAM AcArya pade sthApyA. - have te samayamAM duSkALAdikanA kAraNathI TIkAone vicacheda thaya hate. tenA uddhAra arthe eka divase zrI abhayadevasUri madhya rAtrie jyAre dhyAnamAM lIna thayA hatA, tyAre zAsanadevIe AvIne temane kahyuM ke-he vatsa ! pUrvanA AcAryoe agyAre aMgonI TIkA racI hatI, paNa kALa saMbaMdhI dUSaNathI phakta be aMge sivAya bAkInA sarva aMgenI TIkAono lepa thayo che, mATe Apa te aMgenI TIkAo racI upakAra kare. tyAre abhayadeva AcArye kahyuM ke-he zAsana rakSaka mAtA ! AvuM gahana kArya karavAne huM a5 buddhivAna zI rIte samartha thAuM ? kemake te kAryamAM je kadAca usUtra thAya te mahA ApadArUpa samudramAM nimagna thavuM paDe; te na ApanI AjJAnuM ullaMghana paNa thavuM na joIe. tyAre zAsana devIe kahyuM ke, he AcArya ! Apane te kArya mATe samartha jANIne meM kahyuM che. te sAMbhaLI abhayadevasUrie utsAhapUrvaka te kAryane prAraMbha karyo. tathA te kArya pUrNa thatAM sudhI temaNe AyaMbIla tapa zarU karyo ane navAMgI TIkA racIne jaina zAsananI prabhAvanA karI. zrI abhayadevasUri vikrama saMvata 1135. bIja mate 113lmAM gujarAtamAM AvelA kapaDavaMja nAmanA gAmamAM svarge padhAryA hatA. jinavallabha sUri ? temanA saMbaMdhI evo ullekha maLe che ke teo kharatara ga7mAM thaelA navAMgI TIkAkAra zrI abhayadeva sUrinA ziSya, ane jinadatta sUrinA gurU hatA. te vikrama saMvata 1160 mAM vidyamAna hatA. (bIjA mata pramANe A AcAryathI kharatara ga7nI sthApanA thaelI che ema kahela che) A AcAce vIra prabhunA pAMca kalyANakene badale cha kalyANakAnI prarUpaNuM karI che. temaNe piMDa vizuddhi prakaraNa, gaNadhara sArdhazataka, Amika vastu vicAra sAra, vardhamAna stavana, vagere aneka grantha banAvyA che. temane devabhadrAcArya taraphathI vikrama saMvata 1167 mAM AcArya pada mahyuM hatuM. temanA ziSya rAmadeve vikrama saMvata 1173 mAM "SaDastikA cuNi ?' nAmano grantha racyo che. te granthamAM lakhyuM che ke-jinavallabhasUrie vikrama saMvata 1164 mAM pitAnA saghaLAM citra kAvya citrakUTa (citoDa)mAM AvelA zrI vIraprabhunA maMdiranA zilAlekhamAM ketarAvyA hatA. ane te maMdiranA dvAranI bane bAjue temaNe dharma zikSA ane saMghapaTTaka katarAvyA hatA. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara zrImAna hemacaMdrAcArya jena sAhityanA avAcIna yugamAM hemAcAryanuM nAma mazahUra che. teo eka prakhara abhyAsI ane aneka zAstromAM nipuNa hatA. temaNe kumALapALa caritra, zrI mahAvIra caritra, siddhahema vyAkaraNa, adhyAtma upaniSada, yegazAstra alaMkAra cuDAmaNI, viSaSThI zalAkA purUSa caritra. ItyAdi aneka graMthanI racanA karI, te vakhatanA jenAmAM sarvotkRSTa sthAna meLavyuM hatuM, ane tethI ja vetAMbara jaine adyApi paNa temane "kalikALa sarvajJa" tarIke saMbaMdhe che. temane janma vIra saM. 1929 vi. saM. 1150 mAM dhutArApura pATaNa (hAla jene dhaMdhukA kahe che) mAM thayo hato. jJAte vIzA moDha vaNika hatA. nAnapaNathI ja tIvra buddhivAna hatA. tethI vAlInI AjJA meLavI dIkSita thayA ane pachI aneka graMthe Agamane abhyAsa karI vidvAna banyA. temaNe kumArapALa rAjAne pratibadhI jainadharmI banAvyA hatA. emanA jIvanavRttAMta saMbaMdhI "gujarAtano saMkSipta ItihAsa " nAmaka pustakamAM sAkSara zrI. 2. ma. nilakaMTha lakhe che ke - hemAcAryano janma I. sa. 1089 mAM dhaMdhukAmAM tho hato. bALapaNanI emanI caturAI jaI devacaMdra nAmanA jainAcArye tene potAnI pAse rAkhe ane navA varasanI uMmare dIkSA ApI. 21 varSanI uMmare te sarva zAstramAM pravINa banyA. tethI tene AcAryanI padavI maLI. I. sa. 1172 mAM te avasAna pAmyA. (garIbAImAM janma lIdhA chatAM pitAnI buddhi ane udyogathI mANasa ke nAmAMkita thAya che te hemAcAryanA caritrathI jaNAya che. ) A uparAMta thoDAka vadhu prakAza pADatAM mAstara DAhyAbhAI prabhurAma dave (verAvaLa) lakhe che ke - hemAcArya 84 varSanI umare gujarI gayA. tenI pAchaLa thoDA mAse I. sa. 1174 mAM kumArapALa rAjA raktapittanA rogathI maraNa pAmyA. gachanI utpatti have ApaNe ganI utpatti saMbaMdhI vicAra karI mULa muddA para AvIe. vIra saM. 1629 vi. saM 1159 zrI caMdraprabhAcAye punamanI pampI sthApI tyArathI "punamIyA gaccha '' kahevAyA. temanI bIjI zAkhA bhadrezvarasUrithI zarU thaI. vIra saM 1683 mAM aMcalagacchanI utpatti thaI. A saMbaMdhI be mata che. koI 'punamIyA ? ga7nA nRsiMhAcAryathI thaI mAne che ane koI bIjA AryarakSitathI thaI ema mAne che. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 vIra sa. 1999 vi. sa. 1229 eka karoDa zlAkanA banAvanAra zrI hemacaMdrAcArya svarga gayA. ,, Aja arasAmAM ha lAlagetra " nI utpatti thaI kahevAya che. hakIkata evI che keH--pArakara dezanA 8 piluA nAmanA gAmamAM rAvajI " karIne eka ThAkeAra rahetA hatA. tene 'lAlaNu ane ' lakhadhIra ' nAmanA e putrA hatA. A ane putro paikI lAlaNu kADhanA bhayaMkara rogathI pIDAte hateA. tevAmAM " jayasihu " nAmanA jainAcArya tyAM AvyA. ane teNe upakAranuM kAraNa jANI mAMtrika prayAgathI te rAjaputranA roga dUra karyAM. ane pachI AcArya mahArAje lAlaNanA vaMzajone pratikhAdhI ezavALa jJAtimAM dAkhala karyAM. je Aje ' lAlacu geAtrI ' kahevAya che. lAlaNa getranA jena ezavALe hAla pArakara, kaccha, jesalamIra ane jAmanagara vagere zaherAmAM che. vIra saM. 1706 mAM sAdha pauiimayaka gaccha zrI sumatisi Mha AcArya thI zarU thayA. te gacchavALA jinapratimAne phaLethI pUjA karavAmAM mAnatA ema kahe che. nathI. zilaguNusUri ane deva vIra sa. 1720 AgamiyA gaccha nIkaLyeA. bhasUri ' punamIyA ' gacchathI chUTIne aMcalikagacchamAM dAkhala thayA hatA, paNa pAchaLathI temaNe navA gaccha sthApyA jemAM kSetra devatAnI pUjA na karavAnuM vidhAna hatuM. te gacchanuM nAma " Amike '' athavA traNa zui ( stuti ) vALAnI utpatti. vIra sa. 1755 'vaDagaccha 'nuM nAma pracalita hatuM te badalAine jagacaMdrasUrie 'tapa gaccha rAkhyuM. te sadhI evA ullekha maLe che ke:-zrI mahAvIra prabhu pachI 35 mI pATe zrI udyotasUri AcArya thayA. te eka samaye arbudAcala ( Akhu paryaMta) para caDayA hatA, tyAMthI nIce utarI tenI taLeTImAM AvelA " TelI ' nAmaka gAma pAse eka vizALa vaDanI chAyA nIce beThA. te samaye evuM muhurta temane lAgyuM ke jo A samaye peAtAnI pATe kAi AcAryanI sthApanA karavAmAM Ave te vaza paraMparA peAtAnI pATa cAle; ane suvRddhi thAya. ema vicArI temaNe vikrama sa. 94 mAM potAnI pArTa sarvadevasUrine sthApyA. evI rIte vizALa vaDa nIce sUripada devAthI pUrvathI cAlyA AvatA vanavAsI gacchanuM pAMcamu nAma vaDagaccha paDayuM. jene pheravIne jayacaMdrasuri ( jagatacaMdra sUri) e tapagaccha nAma pADayuM. vIra sa. 2001 vikrama sa. 1531 mAM srA lAMkAzAha thayA. jemaNe bhagIratha prayatna karI zithila ane anyasthita thayelA dharma ane 20 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 kriyAkAMDAne vizuddha banAvI sanAtana dayAmaya jaina dharmanA prakAza karyAM. (jenuM varNana have pachI Avaze. ) vIra sa. 2032 zrI hemavimaLasUrinA vakhatamAM 'kaDavA " nAmanA eka viNake kaDavA mata ' kADhayeA. jenuM vidhAna e hatuM ke pratikramaNAdimAM je cAra thaI e kahevAya che te na kahetAM traNa ja kahevI joie. vIra sa. 2040 khIja nAmanA AcAryane nunAka ' nAmanA eka AtmAthI ziSya hatA. te gacchamAMthI nIkaLIne mevADamAM AvyA ane teNe evI prarUpaNA karI ke saMvatsarI pAMcamanI karavI joie ane pukhkhI pUrNimAnI ja hAya. tenI A mAnyatA ghaNAone ruci, tethI tenA upadeza mujaba vatana zarU thayuM. te matanI utpattinuM nAma " bIjamata " rAkhavAmAM AvyuM. vIra saM. 204ra zrI pArzvacaMdra matanI utpatti thai. tenA kAraNamAM pArzvacaMdra nAmanA tapagacchanI nAgapUriya zAkhAnA eka upAdhyAyane potAnA AcAya sAthe vAMdhedha paDavAthI A nave! gaccha sthApyA. je gaccha pAchaLathI temanA ja nAmathI oLakhAvA lAgyA. temaNe keTalIka tapa gacchanI ane keTalIka luMpakAnI kriyA aMgIkAra karI tathA vidhivA, caritAnuvAda ane yathAsthita vAdanA upadeza ApyA. te gacchavALAe niryuktio, bhASyA, cUrNie ane cheda sUtreAne mAnatA natho. kaDavA zAhunA gaccha ane pArzvacaMdra ( pAicaMda ) gaccha e ane gA zrI lAMkAzAha pachI nIkaLyA che. kula cArAnI gacchA sthapAyAnA ullekha maLI Ave che tenA nAmeA: dAvadanika gaccha dharma ghASa gaccha 1 2 3 saDerA gaccha 4 kinnarasA guccha 5 da 7 . 9 10 11 nAgArI tapAgaccha malladhArA gaccha khaDa tapAgaccha citra vAla gaccha AzavAla gacchathI tapagaccha thayA nANAvAla gaccha pallivAla gaccha 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 AgamiyA guccha ekaDIyA gaccha bhinnamAlIyA gaccha nAge, gaccha seva tarIyA gaccha bhaDerA gaccha jaIla vAla gaccha vaDA kharatara gaccha lahuDA kharatara gaccha bhAguseAlIyA gaccha vaDagacchathI vidhipakSa gaccha thaye Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 24 25 26 27 tapA birUda gaccha sarANA gaccha vaDApeASAla gaccha bhar acchA guccha tama purA guccha saMkhalA gaha 28 29 bhAvaDerA gaccha jAkhaDIyA gaccha 30 31 kAraTavAla gaccha 32 brAhmaNIyA gaccha 33 maDADA gaccha 34 nImalIyA gaccha 35 melA hurA gaccha 36 uti vAla gaccha 37 rUEAliyA gaccha 38 patheravAla gaccha 39 khejIyA gaccha 40 vAchita vAla gaccha 41 jIrAuliyA gaccha 42 jesalamerA gaccha 43 lalavANiyA gaccha 44 tAta heDa gaccha 45 chAja huDa gaccha khaMbhAyatA gaccha zakhavAliyA gaccha kamala klasA gaccha seAjatariyAM gaccha sAtiyA gaccha pApaliyA gaccha khIma sarA gaccha cAra veDIyA gaccha 46 47 48 49 50 51 para pa3 155 54 55 pa 57 vadherA gaccha 58 bhadrA gaccha nAriyA gaccha 59 60 61 62 63 4 65 hRda 67 8 pAmecA gaccha abhaNiyA gaccha gAyalavADa gaccha mAhuDa merA gaccha kakkariyA gaccha kavAla gaccha rasavA gaccha vegaDA gaccha vIsalapurA gaccha savADiyA gaccha dhaMdhukIyA gaccha vidyAdharA gaccha AyarIyA gaccha 70 haraseArA gaccha 71 kaiATikagaNu kula gaccha vijrazAkhAnA birUda 72 93 74 75 76 77 78 79 80 lUNiyA gaccha 81 sArdha punamIyA gaccha trADiyA gaccha 82 83 nImayA gaccha 84 sarATA gaccha e 84 gaccha paikInA phakta hAla pAMcaja gaccha che. mAkI prAyaH najI thai gayA heAya ema saMbhave che. vADIyAgaNu gaccha uDavADiya gaNu gaccha mANavuM gaNu guccha uttaravAla saha gaccha uddeha gaNu gaccha cAraNa gaNu gaccha ArkAliyA gaccha Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 prabhu vIrathI satyAvIsa pATa sudhI ghaNe bhAge saMvata malyA teTalA dAkhala karyA che; paraMtu tad uparAMtanI pATe thaela AcAryonA saMvatanI zodhakhoLa karI paNa patto nahI lAgavAthI anukrame AcAryonA nAme atra Apela che. 28mI pATe Aya trASi thayA, 2lmI pATe, dharmAcArya svAmI thayA; 30 mI pATe zivabhUtisvAmI thayA, 31mI pATe samAcArya thayA, 32mI pATe AryabhadrasvAmI thayA, 33mI pATe viSNacandrAcArya thayA, 34mI pATe dharmavaddhanAcArya thayA, 3pamI pATe bhurAcArya thayA, 36mI pATe sudattAcArya thayA. 37mI pATe suhasti (bIjA) AcArya thayA, 38mI pATe varadattAcArya thayA, 39mI pATe subuddhiAcArya thayA, 40mI pATe zIvadattAcArya thayA, 41mI pATe varadattAcArya thayA, karamI pATe jayadattAcArya thayA, 43mI pATe jayadevAcArya thayA, 44 mI pATe jayaghoSAcArya thayA, 4pamI pATe vIracakadharAcArya thayA. 46mI pATe svAtisenAcArya thayA, 47mI mATe zrIvaMta AcArya thayA. ane 48mI pATe zrI sumati AcArya thayA-kuMkAgaccha (mAravADI paTAvalI parathI tathA khaMbhAta saMpradAyanA pUjya zrI gIradharajI mahArAjakRta ka5ma mAMhethI A nAma lIdhela che.) lAMkAgacchAcArya 49 oNkAcArya, 50 zrI bhAnajI RSi thayA, 51 zrI bhidAjI RSi thayA, para zrI luNujI sarSi thayA, pa3 zrI bhImAjI RSi thayA, 54 gajamAlajI trASi thayA, papa zrI saravAja RSi thayA, pa6 zrI rUpazIjI RSi thayA, pa7 zrI jIvAjI TaSi thayA, 58 zrI kuMvarajI RSi thayA, pa9 zrI malajI RSi thayA, 60 zrI ratnasiMhajI RSi thayA, 61 zrI kezavajI RSi thayA, ane 62 zrI zIvajI RSi thayA. (prathama khaMDa samApta) Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa 2 je. mahAna sudhAraka laoNkAzAha ananta zAstraM bahulA ca vidyA, svalpazca kAlo bahu vighnatAca yatsArabhUtaM tadupAsanIyaM, haMsAya kSIramivAmbumadhyAt // 1 // bhAvArtha -dharmazAstra anaMta aura apAra che. manuSyakI ayu alpathI vA aneka vidane meM bharapUra hai. Isalice manuSyako cAhiye ke haMsa jese dUdha era pAnako mIlA denese dUdhakA gRhaNa kara, pAnIkA parityAga kara detA hai. ItihAsa lakhavAnI prathA jainomAM prAya: ghaNuM thaDI hovAthI, eka mahAna ane prabaLa sudhAraka zrImAna lekazAhanA jIvanathI paNa ApaNe keTaleka aMze aMdhArAmAM rahayA chIe. bhagavAna mahAvIranA udaya kALa pachI bhArata varSamAM jainadharmamAM anekAeka kAMtio janmI ane vilaya pAmI. paNa chelle chelle vilaya pAmelI kAMti eTalI to dayAjanaka hatI ke, prabhu mahAvIranA prarUpelA siddhAMto ane Agame te vakhatanA jenagurUomAM tadRna ulaTI rIte ja pragamI gayA hatA. dayAmaya jainadharmanA ta; hiMsA, asatya, parigraha; mAnapUjA ane evI aneka ADaMbarIya pravRttimAM khIlI nIkaLyA hatA. Ama mahAvIranA siddhAMtonuM chaDe coka thatuM khUna karyo sahRdayI manuSya sAMkhI zake! te vakhate vyApI rahelI zithilatAo keTalI tIvra hatI tene ullekha karatAM zatAvadhAnI paM. munizrI saubhAgyacaMdrajI mahArAja eka lekha dvArA lakhe che ke: e rIte hindanA traNa mukhya ane mahAna dharmo-vedadharma, jana dharma, ane bauddha dharmamAM kAntinI aneka cInagArIo AvI ane bujhAI gaI. e cinagArInA cirAga jvalaMta na rahayA. kAraNa ke e madhyayuganI krAntiemAM pAMDityanA parispaMdana hatA. vitaMDAvAdanI jhapAjhapI hatI. satyAgraha karatAM matAgraha tarapha vizeSa lakSa hatuM, Ane laIne ja mAnasika hiMsA hatI, vaira hatAM, TuMkamAM dharmane nAme A badhuM hatuM, temAM paNa hindane mATe paMdarame saike mahA bhayaMkara hate. paThANene trAsa prajAne trAhi trAhi kirAvI rahe hote, dhArmika jhanune nirdayatAnuM pizAcika svarUpa pakaDayuM hatuM, deva devInI pUjAne nAme mahA hiMsAo thatI. dharmanA TekedAre pipazAhInI parAkASTAe Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 pahoMcyA hatA. A vakhate bhAratavarSanI prajA ke jenI gaLathuthImAMja dharma ane tattvajJAna bharyA che. tene eka sAcA dharmaprANanI-sAcA kAntikAranI khUba jarUra hatI. ane te dharmaprANa pheMkAzAha" zrImAna laMkAzAhanI krAMti taddana navina ane jinAgamane anusarIne hatI, ane tethI ja tenA lAkhA anuyAyIo thayA hatA. je vakhate bhAratavarSamAM jaina sAdhuomAM citarapha dina pratidina vadhune vadhu zathilatA pravatI jatI hatI; te vakhate kharatara gacchanA nAyake ane temAM paNa khAsa karIne " saMdhapaTTaka " nA katAM zrI jina vallabhasUrie jaina dharmanA tattvo para suMdara prakAza pADa hatuM. te paNa teo sadaMtara zithilatAo cheDAvI zakyA na hatA. tema jaina dharmanA mULabhUta siddhAMtane spaSTa rIte vyakata karI zakyA na hatA. tenA khAsa kAraNomAM eka to teo potAnA gacchane mamatva mUkI zakayA nahi, temaja pUNAga baLanA abhAve, teo janatA para joIe tevI chApa pADI zakayA nahi. paraMtu AmanAM karatA paNa vadhu bulaMda avAjavALo, vadhu majabuta nasovALe, vadhu daDha jAhera hiMmatavALe, nispRhI, zuddha caritravAna ane mahAna yogabaLavALe eka puruSa tenA pachI thoDA ja vakhatamAM thaye ane teNe tAra, TelIphona, reDIo, TapAla, relave, eroplena ke evA kazAye sAdhana vinA hindamAM eka cheDAthI bIjA cheDA sudhI zuddha jainadharmano upadeza phelAvya; chatAM temanA ItihAsa saMbaMdhI ApaNe joIe tevI mAhitI meLavI zakyA nathI. e vakhate cotarapha cityavAsIonuM eTaluM te jera hatuM ke adaDha zraddhAvALa mANasa teonI virUddha prarUpaNa karI bhAgyeja jIvavA pAme. evA vikaTa samayamAM paNa dharmaprANu oNkAzAhe hajAro-lAkho cityavAsIone nirAraMbhI, niSparigrahI zuddha jainadharmanuM svarUpa samajAvyuM ane prabaLa purUSArtha vaDe eka mahAna gaccha sthApI lAkho manuSyane te zuddha jaina dharmanA anurAgI banAvyA. AvA eka prabaLa tejasvI krAntikAra ane cAritrazIla pusapanA vyakitatvane, tenA jIvana vRttAMtane ApaNe pAke pAye kharI khAtrIthI jANI zakyA nathI. te eka durbhAgyano viSaya che. zrImAna laMkAzAha keNa hatA, kayAM janmyA hatA, kaI rIte temaNe satya dharmanI ghoSaNA karI, ane teo kayAM kayAM pharyA teno saMpUrNa hevAla paNa ApaNe joIe te rIte meLavI zakyA nathI. pRthapRthapha vidvAnanA pRthak pRthak anumAna para hajue ApaNe lakSa derI rahayA chIe. adyApi sudhImAM temanA jIvana ane vikAsa mATe ApaNe Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1pa0 je kAMI sAMbhaLyuM che. temAM vadhu vajanavALI vAta aitihAsika nedha je prakhara tattvajJa zrI vA. me. zAhe lakhI che te jaNAya che. teo lakhe che ke zrImAna laMkAzAha zahera amadAvAdanA eka nAmAMkita zAhakAra hatA. rAjadarabAramAM temanuM sArUM mAna hatuM. temanA daskata ghaNuM suMdara hatA. ane smaraNa zakita paNa ghaNI teja hatI. edA teo upAzraye gayelA, tyAM jJAnajI vagere yatio graMthane palevatA hatA ane jIrNa thaI gayelA graMthanI dazA joI kheda pAmatA hatA. te vakhate eka yatie laMkAzAhane majAkamAM kahyuM - zAhajI " tamArA harapha ghaNA suMdara che, paNa amAre te zA kAmanA ? A bhaMDArane uddhAra karavAmAM te dakata kAMI kAma lAgaze? jemane svabhAva haMmeza kAMIne kAMI upakAra karavAno hato, evA laMkAzAhe javAba Ape -"ghaNI khuzIthI, mArAthI banaze teTalA zAstronI nakala lakhI ApavA huM taiyAra chuM.' te vakhatathI temaNe eka pachI eka sUtra lakhavAmAMja divasa vyatita karavA mAMDayA. zrI dazavaikAlika sUtramAM "dho maMtra mudhi hiMsA saMta to " evo pATha teonA vAMcavAmAM AvatAM ane te vakhatanA sAdhuone vyavahAra potAnI AMkhe hiMsAmaya jovAmAM AvatAM temane IcchA thaI ke dharmanuM asala svarUpa jevuM, eka pachI eka zAstra lakhavAmAM AvatAM temane ghaNuM jJAna thayuM. utAravA lIdhelI zAstranI ekeka prata te yatio mATe ane ekeka potAnA khAnagI upayoga mATe karAtI hatI. A pramANe keTaleka kALe laMkAzAha pAse achuM jaina sAhitya ekaThuM thayuM. A pramANe zrImAna leMkAzAha prathama te eka vidyArthI ane saMzodhaka banyA. varSo sudhI zAstro lakhavAnuM ane ekAntamAM vicAravAnuM kArya karatA. teo te kAma mAtra zokha khAtara karatA, nahi ke kaI jAtanA badalA khAtara. puNyodayane lIdhe teo sArI sthitinA heI, udara paSaNanI temane leza paNa ciMtA na hatI. dharma saMbaMdhI AvA mahAbhArata kAma evAothI ja thaI zake. A lakhANa etihAsika naMdhamAM apAyuM che. temaja AvAja prakAranuM lakhANa anya keTalIka paTAvaLIomAM paNa najare paDe che. meM paNa uparyukata lakhANa para AdhAra rAkhI A itihAsa lakhavAnuM kArya AraMDyuM, paraMtu mAre aMtarAtmA te vakhate kaheto hato ke A vAta koI prakAre satya mAnavA lAyaka nathI. enuM prathama kAraNa to e ke -atyAre pAMcase sAtaso Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSanI junI hasta likhita prate maLI Ave che, te zrImAna leMkAzAhane thayA mAtra cAra varSa thayA che te temanA jIvana saMbaMdhanI hastalikhita prata avazya kaI bhaMDAramAMthI maLI AvavI joIe; chatAM zeAdha karatAM maLI AvatI nathI to teo "lahIyA hatA ! evuM asaMbaMdha anumAna ApaNe kema karI zakIe ? bIjuM kAraNa e ke -temaNe potAnA upadeza vaDe lAkho manuSyone samAraMbha ane parigrahI pravRttionI mAnyatA pheravAvI zuddha dayAmaya jaina dharmano prakAza karyo. evuM prabaLa purUSAthI ane mahAbhArata kArya eka "lahIyA " thI thaI zake. te vAta mAnavAmAM Ave kharI ! trIjuM kAraNa e ke -lahiyA leko haMmezA ezIyALA hoya che, bhale zrImAna lokazAha Arthika badalAnI icchA vinA paropakAra buddhie kAma karatA hoya, paNa sAmAnuM mana te sAcavavuM paDe ne ? ane A vicAraka puruSa zrImaMta chatAM zA mATe kevaLa lakhavAmAM ja varSo vyatita kare ? ApaNe jANIe chIe tema te sukhI hoI zA mATe anya pagAradAra pAse lakhavAnuM kAma karAvI, bacata vakhata zAstra vicAraNAmAM na gALe ! Ama aneka jAtanA manakkalpita tarkothI prerAI mAruM mana teonuM jIvanavRttAMta AlekhatAM saMkoca pAmatuM; ane atihAsika anya koI prabaLa purAvA mATenA samayanI huM rAha jote. tevAmAM ja keI eka gRhastha mArI pAse AvI mane eka patra Ape -te patra keDIne vAMcatAM huM khUba Azcarya pAmyuM; mArA hRdayamAM harSanA AMdolana zarU thayAM. A patramAM zrImAna laMkAzAhanuM pramANa yukata jIvana vRttAMta hatuM. zrImAna leMkAzAhanA jIvana para prakAza pADato A patra koNe me haze! to AbhAra sAthe kahevuM joIe ke te patra mokalanAra lIMbaDI (moTA upAzraya) saMpradAyanA mahApuruSa zrI maMgaLajI svAmInA ziSya ratna muni zrI kRSNajI svAmI ke jemane purAtana vAtenA saMgrahane zekha hoI teo jyAM jyAM jAya tyAM tyAMnA graMtha bhaMDAre ane junA pustakane tapAsI upagI mAhitI ekaThI kare che. ekavAra teo kacchamAM gayA hatA. tyAM kaccha nAnI pakSanA pati (gorajI ) zrI suMdarajI pAsethI eka kalpasUtranI lagabhaga 16 mA saikA pachInA zarUAtamAM lakhAyelI junI prata maLI AvI. tenI sAthe caDatA AMke pAchaLanA bhAgamAM lakhelAM be jIrNa pAnAo hatAM. jemAM zrImAna laMkAzAhanuM TuMka jIvana AlekhAyeluM hatuM, te vAMcatAM Azcarya sAthe AnaMda prApta thaye. kemake teozrInA jIvana paratve Aja sudhI je daMtakathAo, je kalpanAo cAlyA karatI, tenA karatAM koI vadhu utsAhI, vadhu tejasvI, vadhu preraNAtmaka, ane vadhu vizvasanIya A vAta hatI. A joI ukta munizrI kRSNajI svAmIe te pAnAno utAre karI levAnI Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 161 pitAnI IcchA patizrI suMdarajI pratye vyakta karI, yatizrInI anu matithI tene utAre karI levAmAM AvyuM je nIce pramANe che - atha laoNkAzAhanuM jIvana A mahAtmAne janma arahaTavADAnA ozavAla gRhastha cedharI aTakanA zeTha hemAbhAInI pavitra pAtavRta parAyaNu bhAryA gaMgAbAInI kukSithI saMvata caudakhyAsInAM kArtika sudI punamane divase thayo hato. ane paMdarame varSe saMvata 1497 nA mAgha mAsamAM yauvana prApta thaye mAtA pitAe zIrAI zaheranA zAha odhavajInI putrI bAi sudarzana sAthe temane vivAha karyo hato. temane eka putra punamacaMda nAme thayo hato. lokAzAhanI vartaNuMka nItivAlI hatI. vyasana rahita hatA. mAtApitAnI AjJA game tevI kAThInya hoya to paNa tatkALa uThAvatA hatA. vairAgyavALA pustake vAMcatA hatA. dararoja teo samAdhimAM dhyAna dharatA hatA. dhArmika kAryo karavAmAM utsAha dharAvatA hatA. paraNyA pachI paNa ghaNI vakhata ekAMtamAM vicAratA ke he jIve saMsAranA padArtho sthira nathI. kSaNa kSaNamAM anekarUpe pharyA kare che. paryAya badalAyA kare che ane ciMtanya tArA dekhatA A saMsAre pazu pakSIo ane manuSya vagerenA pheraphAra pAmato vAraMvAra jovAmAM Ave che. AmAM tAruM kANuM che, tuM ke che, are tArI sAthe zuM Avaze tene svayamevathI vicAra kara. viSaya kaSAyanI javALAmAM baLatA AtmAne bacAvavA mATe eka vitarAga praNita dharma ja che. lokAzAhanI buddhi ghaNI nirmaLI hatI. temanA akSare ghaNuM ja suMdara hatA pitAnA vatanamAMthI amadAvAdamAM AvI nANAvaTIno dhaMdho karatA hatA. temAM eka divasa maMmaMdazAha bAdazAhathI oLakhANa thatA mahaMmadazAhe jANyuM ke A loMkAzAha to pakSapAta rahita che. tethI tene pATaNanA tejurIdAranI jagyAe nimavA lAyaka dhArI nImI dIdhA. bAdazAhe potAnA mitra tarIke gaNutA hatA. jethI tene pAchA saMvata pannara ekamAM amadAvAdamAM tejurIdAranI jagyA upara pATaNathI bolAvI lIdhA. rAjadarabAramAM temanuM ghaNuM mAna hatuM. te daramyAna paMdaraseMne sAtanI sAlamAM je vakhate mahamadazAhe DarIne dIva baMdara nAsI javAnuM nakkI karyuM te vAta temanA dIkarA jamAlakhAnA jANavAmAM AvatA jhera apAvI pitAnA bApane mArI nakhAvyo ane pitAnuM nAma badalI kutubadina zAha nAmathI takhta upara beThe. A anartha jANI lokazAhane vizeSa vairAgya vadhe. A saMsAramAM zarIrAdi saMyoga sarva kSaNika che. paNa dekhavAmAM bahIra dRSTithI suMdara lAge che. paraMtu aMtaramAM atyaMta duHkhadAyaka che. putraputrI ke kalatra upara moha rAkhavo e kevaLa ajJAna che. AvA vicAra karI potAnA saMbaMdhI varganI anumati meLavI pATaNa AvI savaMta paMdara navanA zrAvaNa zudi agIyArasane zukravAre zubha yoga zubha nakSatramAM prathama prahare dvitIya coghaDIye yatizrIjI sumati vijayajI mahArAjanI pAse yatipaNanI dIkSA svIkArI ane gurU mahArAje zrI lakSmIvijayajI nAma ApyuM paNu jagatavAsI loko temane lokAzAhanA nAmathI bolAvatA hatA. e samayamAM yati varganI pranAlIkA maryAdA zAstrokta virUddhapaNe pravartatI hatI. zrI sumati vijaya yatijInA vakhatamAM Thera Thera zrIpajyA chaDI, cAmara chatra sAthe pAlakhI mAnAdi vAhanomAM besI mojamajA mANatA hatA. zrAvakanA dhare ghara pagalA karAvatA hatA, navAMgI pujA paNa karAvatA hatA ane paisA paNa letA hatA. 21 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 rAjA mahArAjAone tiSa, vaidaka, maMtrAdi karI ApI raMjana karI chaDI chatrAdi letA hatA. rAjakacerImAM besatA paNa hatA vaLI paisA Ape te laI letA hatA pitAnA nAmanA upAzraya baMdhAvI kalama toDI mAMhI rahetA hatA. lokAzAha yatijI thayA pachI siddhAntanuM avalokana karavA lAgyA. temane sUtrajJAna ghaNuM vizALa thayuM. temanI nirmaLa mati zrI vIra paramAtmAnI vANInA pavitra Azayane pAmI gaI. potAnA jJAna cakSa ughaDayA zrI mahAvIra bhASita aNagAra dharma ane A samayanA yutivarganI pravRttio baMne vacce jamIna AsamAna jeTaluM aMtara jaNAyuM. yati loko usUtranI prarUpaNa karatA hatA vaLI digaMbara ne vetAMbara A baMnenI mUrtimAM taphAvata ane prabhune nAme thato AraMbha Avo jainasamAjano gatipravAha ulaTI dizAmAM vahete joI temanuM aMtaHkaraNa jagatanI cho upara dayAtma bhAvathI jovA lAgyuM. temanA hRdayamAM prabaLa preraNA thaI. tethI lokAzAha nIDarapaNe jAheramAM upadeza ApavA lAgyA. satyamAM khAsa bhAvika rIte rahelA adbhUta AkarSaNa zaktinA prabhAvathI temanA bhaktonI saMkhyA pratidina vadhavA lAgI. siddhapura pATaNa vageremAM vicarI lAkha jIvonA uddhAra karyo. eka vakhata savaMta para ekatrIsamAM keTalAeka yatio sahita zrI amadAvAda jhaverIvADamAM cAturamAsa rahyA. temanA sadupadezanI asarathI keTalAka yatipaNe makIne jena zAstrAnusAra aNagArapaNAnI tatparatA batAvI tethI lokAzAhajI paNa punaH cAritra dhAraNa karI aNagAra ne gRhasthanA bane dharmo samajAvavA lAgyA. Iti lakhItaMga tapagacchanA yati nAyakavijayanA ziSya kAMtivija. pATaNa nagare saMvata 1636 nI vasaMtapaMcamIe ema lakheluM hatuM te pramANe utAro karyo che. A caritra ghaNAne navuM lAgaze, ane kaI kaI vidhIe tene kadAca haga gaNI hasI paNa kADhaze. game tema ho paNa mane maLelI A mAhitImAM meTe bhAge satyAMza jaNAyeluM che ane tethI ja huM, uparanI nakala meLavyA pachI aneka atihAsika sAdhana vaDe ane A lekhanI zarUAtamAM darzAvela vicAre vaDe buddhigamya vicAra karatAM A vAta satya mAnavAne prerA chuM. ane evA dIkSAdhArI prabaLa puruSAtha puruSanA cAritra, jJAna, AtmabaLa ane zraddhA tarapha jana samUhane mATe vibhAga AkarSAya te svAbhAvika che. ane tethI ja tenI satya ghoSaNAne jhIlanArA lAkha anuyAyIo tene maLyA hatA. have ApaNe zrImAna laMkAzAne punita jIvana pravAha avalokIye; te sAthe tene satya rAha paNa keTale kaMTaka bharyo hato, temane satya uddaghASaNAnA mArgamAM kevA bhayAnaka pASANe naDatA hatA, temaja teone kyA kAraNe krAMti karavAnI AvazyaktA jaNAI hatI, te badhuM savIstara varNavavAthI te prabaLa krAMtikAra mahApuruSane ApaNane khyAla AvI zakaze. lokazAha urphe lekazAhanuM caritra zirohI--A rAjya sAthe ApaNuM caritra nAyakano vyavahArika saMbaMdha hoI. atre ullekha karavo jarUrI che. A rAjya zirohInA rAjya tarIke prasiddha Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 che. tenA rAjyakartA cahuANa jAtinA rajaputa che. ane te "mahArAva " kahevAya che. enI pUrve mevADanuM rAjya, IzAna khUNe eranapurA, dakSiNe pAlaNapura ane dAMtAnuM rAjya tathA pazcime-vAyavya koNamAM mAravADanuM rAjya AveluM che. e rAjyanA pUrva bhAgamAM " aravalI" nAme parvatanI lAMbI eLa che. tenI zAkhAo cetarapha prasarelI che tethI ghaNe khare mulaka pahADI ane khaDabacaDe che. jhADI puSkaLa che. naiRtya ane vAyavya khUNuno bhAga jarA khulle che. e dezanI nainAtya dizAe Abu" nAme prasiddha pahADa Avele che. evA A zirahI zaherathI utara dizAe ATha keza dUra "arahaTavADA" gAma hatuM. te zIrAI tAbAnuM purAtana zahera hatuM. tyAM "arahaTe" bahu pharatAM hovAthI tenuM nAma "arahaTavADA " paDeluM. tyAM anAjanuM meTuM pIThuM (bajAra) havAthI ghaNuM vepArIo vyApArArthe AvatA, paraMtu kALakrame tenuM parivartana thatAM hAla te eka gAmaDuM banI gayuM che ane te "arahaTavADA" ne badale "aTavADA " nAmathI oLakhAya che. paraMtu tyAM janAra AsapAsa jue che te junA khaMDero ane junA paDI gayelA derAsare vagere dekhAya che. tyAM aDhAre varNanI vasatI rahetI hatI, temAM mukhya ghare ozavALa jJAtinA vaNikenA hatA. jemAM dhana dhAnya karI saMpUrNa rIte sukhI hatA. temAM keTalAka dhIradhArane, vyAja vaTAvane ane anAja vagerene vyApAra karatA ane saMtoSI jIvana gujAratA. te jJAtimAM agresara codharI (nagarazeThanI padavI apAyela hoya te dharI kahevAtA) aTakanA "hemAbhAI" nAmanA eka sadagRhastha rahetA. temane "gaMgAbAI' nAme dharma parAyaNa ane patibhakta patnI hatI. A daMpatI zrAvaka dharmane aMgIkAra karI zuddha jainadharmanuM ArAdhana karatAM ane yathAzakti supAtrane dAna daI pote jamatA hatA. hemAbhAI paNa niSpakSapAtI, udAra ane nItijJa hoI, AkhAye zirahI jIllAmAM pratiSThA pAtra hatA. A rIte patipatnI baMne sukhI hatA, paraMtu temane eka jAtanuM aMtaramAM du:kha hatuM te e ke adyApi temane eka paNa putra-putrI Adi saMtAna na hatuM. puNyazALI jIvone A prakAranuM du:kha hovA chatAM paNa jeo dharmAnurAgI hoya che teo te ciMtAne paNa kSaNabhara saMsArajanya paritApa rUpa mAnI, pUrva puruSonA saddhacanane lakSamAM laI vismRti anubhave che. paNa A puNyazALI daMpatIno bhAgyaravi khIlavAno hato. kone khabara hatI ke A uddagamagna sthitine naSTa karI A daMpatInA dharmasaMskAranA bIja kene bhArata bharamAM prasarAvanAra koI amUlya bIjane udbhava thaze ? kene Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khabara hatI ke eka nhAnAzA gAmamAM janma dharI eka prabaLa coddho samasta AvartamAM satyadharmanA paDakAranA AMdolane jagAvaze ! kahevAnuM tAtparya e ke-eka madhya rAtrIe gaMgAbAIe zubhasUcaka eka svapna joyuM. jemAM eka mahAna tejasvI puruSa AkAzamAMthI utarI godamAM beThe ane aneka prakAranI dharma ceSTA karavA lAgyA pachI tarataja te gaMgAbAInA udaramAM pravecebasa, A svapane gaMgAbAInA hRdayamAM aneka harSa urmio pradIpta karAvI, svapnanI A vAta teNe potAnA pati "himAbhAI" ne kahI hemAbhAI bolyA-bhadra! Aje tame bhAgyazALI thayA che. tamAruM A svapna uttama putranI prApti rUpa che. ane te svapnanA bhAva parathI samajI zakAya che, ke utpanna thanAra putra mahAna pratApI ane dharmanI vRddhi karanAra nIvaDaze, mATe AnaMdapUrvaka garbhanuM pAlana karaje. gaMgAbAInA harSane pAra na hate. AnaMdI cahere garbhanuM pratipAlana karatAM anukrame savA nava mAsa pUrNa thaye vikrama saMvata 1472nA kArtika zukala pUrNimAnI madhyarAtrIe, kRtikA nakSatranA coge temaNe eka putraratnane janma A. putrajanmanI hemAbhAIne vadhAmaNI maLatAM temanA gAtre harSathI praphullita banyAM. sugaMdha ane senAne meLa sadhA. thoDA vakhata pahelAM jemane 1 x amane maLelI be pAnAnI asala prata je atre chApavAmAM AvI che temAM loMkAzAhane janma vikrama saM. 148 2 lakhela che, paraMtu temAM itihAsa dRSTie eka dazakAnI bhUla mAlama paDe che. tethI etihAsika anusaMdhAne meLavatAM pheMkAzAhano janma vi. saM. 1472 joIe, je ApaNe temane janma saM. 1482 mAnIye te, "gujarAtane vAtarUpa ItihAsa lakhanAra DAhyAbhAI prabhurAma dave lakhe che ke:-ahamadazAha pachI tene dIkaro mahamadazAha i. sa. 1441 vikrama saM. 1497mAM gAdIe beThe ane te vikrama saM. 157 mAM jhera devAthI maraNa pAme." eTale mahamadazAha gAdIe beThe te vakhate kAzAhanI uMmara paMdara varSanI gaNAya, ane te vakhate temanuM arahaTavADAmAM lagna thayuM che. ane tyAra bAda aDhAramA varSe temane punamacaMda nAmane eka putra thayo che. ane tyArabAda eTale vikrama saM. 1500 AsapAsamAM teo amadAvAda AvyA ema mAnIye, te paNa mAtra aDhAra varSanI uMmare turatamAMja te mahamadazAhanI prIti meLavI zake ane pATaNamAM rahI punaH amadAvAdamAM Ave e vAta saMbhavatI nathI. temaja jhaverAta kharIdavuM, pATaNanA tijoradAra nIbhAvuM, mAtApitAnuM mRtyu e badhA aitihAsika prasaMge lakSamAM letAM temane janma saM. 1472ne mAnavAne pUratA kAraNe havAthIja meM teno svIkAra karyo che. asala pratamAM dazakAnI bhUla thavI sahaja che, kemake jenAmAM itihAsa lakhavAnI prathA alpa hoI tevI jAtanI bhUla thavA prAyaH saMbhava che. chatAM A para kaI vadhu spaSTa pramANu maLatAM dvitiyAvRttimAM yogya prakAza pADavAmAM Avaze. Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 adhikAra ane saMpatti akArAM lAgatAM, jIvana para viSAdanI bhAvanA prasarI jatI, te Aje putra janmanA samAcAre harSaghelA manI jIvananuM ahAbhAgya mAnavA lAgyA, ane saMpattinA sadupayeAga karavA temaNe chUTe hAthe garImAne dAna ApyuM. maLavA AvanAra Apta janAne adhikAranuM mAna mUkI namratAthI satkAryA; saubhAgyavatI bALAoe AvI gItagAna lalakAryA. lAkika vyavahAre chaThThI jAgnikA sAcavI, bArame divase azuci TALI, jJAtijanAne jamADayA ane caiAgya paherAmaNI karI putranuM nAma " leAkaca " pADayuM. keLanA garbhano jema bALaka pratikrina vadhavA lAgyuM; tema tema mAtApitA putra sukha anubhavatAM tenA kADa pUravA lAgyA, ane leAkacane hulAmaNAnA nAma tarIke leAkA--aAMkA 37 zabdathI samAdhI AnaMda pAmavA lAgyA. pAMca varSanI uMmare gAmanI nizALamAM temane bhaNavA besADayA, paraMtu pUrva saMskAranA ceAge buddhi tIvratamahAvAthI gheADAja vakhatamAM te vyavahArika zikSaNamAM pAraMgata banyA. te sAthe dhArmika saMskAranA AMdreAlanA paNa temanAmAM ajaba rIte khIlI uThayA. kAraNa ke hemAbhAi dha jIjJAsu heAI dhArmika anuSThAnAmAM leAkacaMdra temanI sAtheja rahetA. pitAnI sAthe devadana karavA javuM dharmagurune vadana-namaskAra karavA, sAmAyaka pratikramaNAdi kriyAo karavI, vyAkhyAna sAMbhaLavuM, e vagere dharmAMka ceAthI leAkaca MdranI dhArmika bhAvanA khaLavattara khanI; eTaluMja nahi paNa temanAmAM tIvra smaraNazakti hAvAthI ekajavAra sAMbhaLeluM vyAkhyAna temanA maraNupaTamAM tatkAla utarI jatuM. Ama vyavahAra, nIti ane dharma e traNe karttabyAmAM niSNAta banelA lAkcaMdrane pitAe dukAnanA sarva kArabhAra sAMpyA. nIti, pramANikatA, satya, udAratA, e vagere sadguNlRAthI leAkacaMdranI khyAti Ama vargamAM prasarI gaI. nAnapaNanuM nAma "lAMkA"nI sAthe leAkeAe "zAha" zabda joDI dIdhA. tethI sau koi temane "leAMkAzAhu" nAmathI elAvavA lAgyA. zrI lAMkAzAhe peAtAnA buddhimaLa, pramANikatA, caturAi ane priyabhASAthI grAhakAnAM mana jItI ThIka ThIka dravya upArjana karatA ane svakuTuMbane nirvAha calAvatA. vakhata leAkacaMdra nAnI uMmaranA hAvA chatAM paNu vepArakaLAmAM kuzaLa hAI AsapAsanA aneka gAmAmAM vyApArArthe jatA, temAM zirAhImAM vadhAre javuM paDatuM hoI, tyAM paNa temanI buddhinI prazaMsA thavA lAgI. eka divasa zirAhInA rahIza, AzavALa kuLa bhUSaNa " AdhavajI zAhe " nAmanA gRhasthe leAMkAzAhane jhaverInI dukAne meAtI pArakhatA joi manamAM vicAra karyo ke" A TekarI nAnI uMmaranA DhAvA chatAM mAtI pArakhavAnI kaLAmAM kuzaLa che Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temaja rUpa guNa yukta che, te mArI ekanI eka putrI "sudarzanA"nA vivAha saMbaMdha AnI sAthe joDuM to te yukta ja che." evo vicAra karI odhavajI zAha bIje divase ahaTavADe AvyA ane hemAzAhanA ghera utaryA. hemAzAe mahemAnanI egya sarakAra karI vinayapUrvaka pUchyuM -zAhajI ! atre kema padhAravuM thayuM che ! mArA lAyaka kAma sevA pharamAvaze. javAbamAM odhavajI zAha potAno hadaya bhAva vyakta karatAM bolyA -cedharIjI ! huM mArI ekanI eka putrI suMdarabAI ( sudarzanA) che, tenuM vevizALa ApanA putra vere karavA Avyo chuM; mATe A rUpIe ane zrIphaLa grahaNa karI AbhArI karaze. umAzAhe odhavajI zAhanI vAta sAMbhaLI kuTuMbI janone pUchI gya sthaLa ane gya kanyA jANI zrIphaLa vadhAvI lIdhuM. arthAt vevIzALa karI sAkara vaheMcI ane taratamAM ja lagna lIdhuM. mAgha zudi saptamIne divase jAna jeDI teo zirohI gayA. ane zubha coghaDIe laMkAzAhane, oghavajI zAhe kanyAdAna dIdhuM. hemAzAhe putrane susthaLe paraNAvI pitAne mAthethI RNa utAryuM. gaMgAbAIne putravadhu ghera AvavAthI AnaMdanI sImA rahI nahi. saMsAra sukha jogavatAM laMkAzAha AnaMdamAM divase vyatIta karavA lAgyA. aDhArame varSe lekacaMdrane ghera putranI prApti thaI, tenuM nAma "punamacaMda" rAkhavAmAM AvyuM. A prasaMgathI hemAzAha ane gaMgAbAI potAnuM ahobhAgya mAnavA lAgyA. te saMsAra vRddhinA kAraNe nahi, paNa saMsAra nivRttine kAraNe. jema bhakata nRsiMha mahetAe gAyuM hatuM ke -"bhalu thayuM bhAMgI jaMjALa, sukhe bhajazuM zrI gopALa"tema potra prAptithI ubhaya daMpatIe nivRttimaya jIvana gALavAnuM ane dharma kartavyamAM aharniza utsuka rahevAnuM IcachayuM eTale gagAbAI e gRhakAryabhAra putravadhune soMpI dIdho ane nivRtta banI teo baMne satat jJAna dhyAnamAM magna rahI prabhubhakita karavA lAgyA. A tarapha lokacaMdra ( lekazAha ) haMmezAM mAtApitAnuM pUjana karI A jJAe pravartatA hatA ane dukAnano vahivaTa calAvatA hatA; paraMtu temanA dhaMdhAnI meTI dhIradhAra khAsa karIne kRSikAre (kheDUte ) pratyenI hatI. ane dukALa Adi dareka prasaMge kheDUtane dhIrelAM nANAM pAchA meLavavAmAM avAra navAra muzkelIo utpanna thatI, temaja dhIrelAM nANuM pAchA ApatAM paNa kheDUtone trAsa chUTe che ema jyAre temaNe joyuM tyAre e dhaMdhA para temane abhAva thaye, ane bIje kaI jhaverAtAdine dhaMdhe karI kuTuMba nirvAha calAvavAnuM yogya lAgyuM, AthI te yogya samayanI rAha jovA lAgyA. daramyAna tevIsamA varSe mAtA ane covIsamA varSe pitA ema baMne Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 167 svargavAsa pAmyA. eTale suratamAM ja temane vyApAra ATepI laI paradeza javAne nizcaya karyo. e sivAya temane svabhUmi cheDavAnuM eka bIjuM sabaLa kAraNa paNa e jaNAya che ke te vakhate zirohI rAjyamAM keTalIka aMdhAdhuMdhIe paNa vyApI rahI hatI. pUve zIhI ane Abu pAsenI caMdrAvatI e be rAjyo vacce varSothI vaira hatuM. jo ke chellA 1-2 saikAthI kAMIka zAMti hatI, chatAM aMdhAdhuMdhI, dhADA vagere avAra navAra AvatA. AthI zrI laMkAzAha udde lekacaMdra sadAne mATe ahiTavADA chaDI javAno nizcaya karyo. ane I. sa. 1441 saM. 1497 mAM pacIsa varSanI uMmare laMkAzAha pitAnI strI tathA putra vagerene laI amadAvAda AvyA. tyAM eka makAna laIne rahyA ane jhaverAtane dhaMdho zarU karyo. te arasAmAM mahamada zAha bAdazAha gAdIe beThe, ke tarata ja teNe jhaverAta levAnI IcchA jaNAvI. tethI sarva jhaverIone bolAvavAmAM AvyA, temAM pheMkAzAha paNa AvyA. badhA jhaverIoe pitAnI pAsenuM jhaverAta batAvyuM temAM eka suratavAsI jhaverIe jAMbu jevaDAM be amUlya metI mUkyA. ane tenI kiMmata eka lAkha bahoMtara hajAranI karI. mahamadazAhe te be khetI amadAvAdanA jhaverIone parIkSA karavA mATe dekhAyA tyAre temaNe metIne uttama ane vyAjabI kiMmatanA kahI suratanA jhaverInI tarapheNa karI, tyAre bAdazAhe badhA jhaverIonI sAme joyuM. te vakhate teNe phakta laMkAzAhanuM mukha hasatuM bhALyuM. A jeI zAhane vahema paDaye. tethI teNe laMkAzAne pUchyuM ke -tame hasyA kema? javAbamAM laMkAzAha betyA-jahAMpanAha! A badhA bhAIo karatAM mAre abhiprAya judo ja che. "zuM tame jhaverI che?" bAdazAhe pUchyuM. "jI, hA. kAMIka jANuM chuM.' "je tame jANatA ho to le A motI ane kare parIkSA." bAdazAhanI AjJAthI laMkAzAhe metI hAthamAM lIdhA. te samaye bIjA jhaverIo hasavA lAgyA. ane manamAM baDabaDayA ke juone ! A vaLI AjakAlane doDha DAhyo thAya che te, jhaverIonI upahAsya yukta A mudrA joI bAdazAhe temanA sAme kUra daSTi karI, eTale teo kAMI bolI zakyA nahi. kAzAhe baMne metI bArikAIthI tapAsIne kahyuM -jahAMpanAha A be motI paikInuM eka sAcuM ane mahAna kiMmatI che, jyAre bIjuM maccha metI ebavALuM ane nakAmuM che. A sAMbhaLI sarva jhaverIo tenI mazkarI karavA lAgyA. paNa bAdazAha bahu ja zANe hovAthI sau koIne zAnta rAkhIne pUchayuM - zAhajI, tenI parIkSA batAvo te ja vakhate laMkAzAe pAradarzaka maMgAvI Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 AMkhe caDAvarAvI bAdazAhane kahyuM ke, have A khetInI aMdara zuM che, te jue bAdazAhe joyuM to aMdara masyacinha dekhAyuM. A joI bAdazAha tenI pArakha zakti para ajAyaba thaye ane tenI prazaMsA karI punaH kahyuM -zAhajI, tame AnI kiMmata kAMI ja nathI ema zAthI kahyuM? pheMkAzAhe uttara Ape ke A motIne eraNa para mUkI hazeDo mAre eTale tarata te kuTI jaze. bAdazAhe jhaverInI anumati meLavI hathoDo mAryo eTale te metI phaTa daIne phUTI gayuM. basa. ahiMthI kAzAhane bhAgyodaya khIlya. bAdazAhe badhA jhaverIone vidAya karI laMkAzAhane paricaya pUchaye. laMkAzAhe pitAne pUrva ItihAsa bAdazAhane vidita karyo. eTale pAdazAhe khUza thaIne pheMkAzAhanA saMbaMdhIone nokarI ApI. ane laMkAzAhane tijoradAra tarIke pATaNa mokalyA. temaNe potAnA buddhibaLe tyAMnuM guMcavaNa bharyuM kAma saraLa banAvyuM. pachI bAdazAhe temane amadAvAda bolAvI potAnI pAse rAkhyA. A vakhate laMkAzAha bAdazAhanA jamaNA hAtha sama lekhAtA; eTaluM ja nahi paNa amadAvAda jIllAmAM eka vakhata pote kare te ja thAya, e temane prabhAva ane sattA jAmyA hatA. te paNa pote nirabhimAnI rahI paropakAra karatA, prajA para prema rAkhatA, garIbonA AMsu luchatAM ane vakhato vakhata bAdazAhane dayAne mArga batAvatA. Ama sarvatra zrImAna laMkAzAhanI kIti jAmI rahI hatI. mahemadazAha bAdazAhanI hajuramAM temaNe tenA jamaNA hAtha tarIke daza varSa kAma karyuM. teo aneka rAjA-rANuonA kAma karAvI ApatAM, paNa lAMca rUzvata letA nahi. tyAra pachI TuMka vakhatamAM mahamadazAha bAdazAhanuM avasAna thayuM. te saMbaMdhamAM zrI. 2. ma. nilakaMTha "gujarAtane saMkSipta ItihAsamAM lakhe che ke -mahamadazAha rAjAe cAMpAneranA rAvaLa " gaMgAdAsana pAvAgaDhamAM gheryo hato. tevAmAM rAvaLanI kumake mALavAne bAdazAha caDI AvyA. tenAthI DarIne gujarAtanA sulatAna mahamada zAhe pAchI pAnI karI, tethI tenA amIrAe tene jhera daI mArI nAkhe ne tenA zAhajAdA "kutuba" ne bAdazAha TharAvyA. mahamadazAhane tenA amIrAe jhera daIne mArI nAkhyuM. A vAta sAMbhaLatAM ja pheMkAzAhanA romAMca khaDA thayAM. rAjya prapaMca ane rAja kAvAdAvAthI temanuM mana trAsa pAmyuM ane AvA svAthI saMsAra para pheMkAzAne tiraskAra chUTa. je bAdazAhanI daza-daza varSo sudhI prIti meLavI. teja pAdazAhanuM A rIte karapINa khUna thavAthI tene rAjakhaTapaTa upara tiraskAra Avyo, Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 169 eTaluM ja nahi paNa tene potAnI jAta para paNa tiraskAra chUTayo. ane have keIpaNa rIte A nokarImAMthI nivRtta thaI dharma mAge ja jIvana vyatita karavAne temaNe niradhAra karyo. mahamadazAhanI jagyAe kutubazAha gAdI para AvyuM, eTale tarata ja lekazAhe nokarImAMthI phArega karavAnI kutubazAhane vinaMti karI. navA bAdazAhe vicAra karyo ke laMkAzAha nyAyI, pramANika ane satyavaktA puruSa che, e puruSa A rAjyamAM maLavo muzkela che, ema dhArI teNe laMkAzAhane kahyuM - zAhajI, zA mATe nokarImAMthI mukta thavuM joIe ? tame kahetA ho to huM tamAre daramA (pagAra) vadhArI ApuM. eTaluM ja nahi paNa rahevA mATe tamane bagIcA sAthe eka baMgalo ApuM. A sAMbhaLI laMkAzAhe kahyuM - garIba paravara, ApanI A bhalI lAgaNI mATe huM Apane AbhArI chuM paraMtu huM A mAyAvI saMsArathI alipta rahI prabhubhaktimAM mAruM AkhuM jIvana gujA2vA IcchuM chuM. kemake eka divasa vaheluM ke moDuM mRtyu " to avazya AvavAnuM che. to khAlI hAthe khudA pAse javA karatAM kAMI dharma kartavya karIne javAya te khudA khuzI thAya. mATe kRpA karI mane mArI A IcchA pUrNa karavA paravAnagI Apaze. bAdazAhane lAgyuM ke A puruSa rAja prapaMcamAM paDavA Icchato nathI. tethI teNe zrImAna laMkAzAhane sArI paherAmaNI sAthe rajA ApI. lekazAha bAdazAhane namana karI cAlI nIkaLyA. I. sa. 145ra vikrama saM. 1508 mAM lokazAha, strI, putra kuTuMbIjanene laI pATaNa AvyA. eka suMdara rahevA mATe makAna laI khAnapAnano baMdobasta karI ApI temaNe haMmezane mATe saMsAra jALamAMthI alaga thavAnI eTale dIkSita jIvana gujAravA mATenI strI vagerenI anumati meLavI lIdhI. te vakhate pATaNamAM yatizrI sumativijayajI birAjatA hatA. temanI pAse jaI laMkAzAhe kahyuM:-mahAtman ! A saMsAranA paritApathI trAsyo chuM. strI putrAdika maLela sarva sAMsArika saMbaMdha kSANuka ane nAzavaMta che tethI huM mArA hitane mATe AtmakalyANane mArga-je dIkSA te levA IcchuM chuM. mATe Apa mane dIkSita banAvI A saMsAra samudramAMthI pAra utArazo evI mArI namra vinaMti che. A pramANenA zrI laMkAzAhanA namra ane vairAgya bharyA vA sAMbhaLI, gurUe temane bhavabhIrU AtmA mAnI, strI putrAdika saMbaMdhIo ane zrI saMghanI anumati meLavI dIkSA ApI. I. sa. 1453 vikama saM 1509 nA 22 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190, zrAvaNa zudi ekAdazIne bhaguvAre zubha ga zubha nakSetre prahara dvitIya lAbha ceghaDIe zrImAna laMkAzAha kharekharA bhAvayati banyA, ane te vakhate temanuM nAma "lamI vijaya rAkhavAmAM AvyuM. chatAM lokAzAha tarIkenI temanI lAMbI kIti jagata bhUlI zakayuM nahi, tethI loko to temane bheMkAzAha" nAmathI ja bolAvavA lAgyA. dIkSA lIdhA pachI laMkAzAhe sutrajJAna meLavI levAno nizcaya karyo ane satat, sUtro vAMcavAmAM mazagula rahevA lAgyA. pariNAme aneka sutra siddhAntonA teo pAragAmI banyA. ghaNu graMthanuM manana ane avalokana karyuM. eka te smaraNa zakita ane buddhine svabhAvika vikAsa ane temAMya dIkSitAvasthAnuM kevaLa nivRttimaya jIvana eTale jJAnanI zodhamAM lAgelA mumukSune zuM durghaTa hoya? matalaba ke zAstranA rahasyane ukelatAM temanA pavitra hRdayamAM zrI vIra paramAtmAnA zubhAzaye khaDA thayA, zAstronA abhedyabhAvone samajatAM teo Azcarya pAmyA ane jJAna cakSuo khIlyA. e vakhate barAbara temaNe joyuM ke vItarAgane A mArga kharekhara viSama ane bhayAnaka che, khAMDAnI dhAra para cAlavA jeTalo kaThina che; sAdhAraNa manuSya tenA mArgane bhAgyeja pAra pAmI zake? A vicAro sAthe tene te vakhate pravartI rahelI yati varganI pAmara manedazAne khyAla AvyeH-potAnI najara sAme teNe vitarAganI AjJAnuM choka khUna thatAM joyuM. dharmane nAme thato AraMbha tenA hRdayane kArI ghA jevo vasamuM lAgyuM. teNe zuddha mArganuM avalaMbana levAno nizcaya karyo. basa. bIje ja divase kAzAe satya dharmanA upadezanuM kArya AraMbhya je je manuSya tenI pAse AvatAM, temane laMkAzAha vitarAga dharmanuM kharuM rahasya samajAvI Adhunika gaMdI praNAlikAthI dUra rahevAnuM upadezatA. eka te cAritrazIlaAtmA, AgamAnusAra upadeza; ane jAhera hiMmata e vagere sadaguNe aneka manuSya laMkAzAhanA bhakata banyA. ane tema banavuM svAbhAvika hatuM. teo pATaNathI siddhapura ane AsapAsanA pradezamAM pharyA eTalAmAM temanA ghaNA anuyAyIo thayA. eka vakhata teo keTalAka yatio sahita pharatA pharatA amadAvAda AvI jhaverI vADAnA upAzrayamAM cAturmAsa rahayA. te daramyAna temanA zuddha upadezane anulakSIne keTalAka yatioe paNa pitAne cAlu yatipaNe chevane puna: zuddha vitarAga dharmanI dIkSA levAnuM laMkAzA samakSa jAhera karyuM ane thoDA vakhatamAM te te saghaLA yatio sAcA munie vitarAganA mArgane anusaranArA sAcA tyAgIo banI gayA. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 171 A arasAmAM, ItihAsakAre jaNAve che ke aNahIlapura pATaNathI lakhemazIbhAI nAmanA eka sUtrasiddhAMtanA jANanAra zAhukAra amadAvAdamAM AvyA ane temaNe loMkAzAhane vitarAga praNita zuddha dharma sAMbhaLe. lakhamazIbhAI prathama to AvA zuddha mArganuM svarUpa darzAvanAra zrImAna para prasanna thayA, ane pachI ekAntamAM keTalIka dharma carcAo karI. te vakhate lakhamazIbhAIne yAda AvyuM ke mahAvIra prabhunA nivANu samayathI beThelo be hajAra varSane bhasmagraha barAbara A vakhate utaravAno roga che. ane eve vakhate je koI hiMmatapUrvaka bahAra AvI satya dharma phelAvavAno prayatna karaze te barAbara te phatehamaMda nIvaDaze. A vAta temaNe laMkAzAhane kahI, ane patita thayelA mAgane punarUddhAra karavAnI vinaMti sAthe phaLibhUta thavAnI AgAhI ApI. eja arasAmAM arahaTavADA, pATaNa, surata vagere cAra gAmanA saMgha amadAvAdamAM AvI pahoMcyA ane te vakhate ghaNuM ja varasAda thavAthI saMghane keTalIka vakhata tyAM sthiratA karavI paDI. daramyAna saMghanA mANase pRthaka pRthaka thaLe yationA vyAkhyAna sAMbhaLavA jatAM. laMkAzAhanI judA ja prakAranI prarUpaNAthI zithilAcArane nabhAvI levA IcchatA yatio tenI adekhAI karatA. prasaMgopAta yatiomAMnA keTalAke saMghanA mANasone mazkarImAM kahyuM ke amArA karatAM lakSmIvijayajI (lekazAha) bahu sarasa bodha Ape che, mATe tame temanI pAse jAva. A zabdo kahetI vakhate yatione na lAgyuM ke sUrya sAme dhULa uDADavA jatA paDatAnA zIreja te AvI paDe che. saMghanA agresara saMghavIoe AthI vicAra karyo ke loMkAzAha mULa arahaTavADAnA che, ane dIkSA paNa ghaNA varSathI lIdhI che, to zuM te koI judI ja jAtanI prarUpaNa kare che ? ane je tema hoya to zrI saMgha temane mATe vicAra kare; ema vicArI saMghanA agresara nAgajIbhAI, dalIcaMdabhAI, metIcaMdabhAI ane zaMbhujI bhAI potAnI sAthe keTalAka gRhastho laIne jhaverIvADAnA upAzraye zrI laMkAzAhanA vyAkhyAnamAM AvyA. te vakhate laMkAzAha bulaMda avAje satya dharmanuM yathArtha svarUpa samajavI rahyA hatA. uparyuMkata saMgha nAyake temanuM pratibhAzALI ane spaSTa vakatavya sAMbhaLI tyAM ja sthira thaI gayA ane cAlatAM zAsanamAM pravartI rahelI ADaMbarIya ane virUddha AjJA vargIya pravRtiothI vAkepha thayA. je agresara oMkAzAhane Thapake ApavAnA IrAde AvyA hatA. teo temanA parama bhakata banI gayA. ATaluM chatAM ekaja zalya temanA hRdayamAM rahayuM hatuM te e ke lekazAhe mUrtipUjA virUddhanI potAnI mAnya pradarzita karI hatI. tethI saMghanA Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 agresarAe temane pUchayuM mahAnubhAva! mUrtipUjA te paraMparAthI cAlI Ave che. Apa teno niSedha kema kare che? teno khulAso kRpA karIne Apaze te upakAra thaze. laMkAzAhe kahyuM:--juo, mUrtipUjA zAstrAnusAra nathI tenuM kAraNa - - 1 bhagavAna mahAvIre zrIAcArAMga; suyagaDAMga, uttarAdhyayana, dazavaikAlika ke bhagavatI Adi nAgamamAM koI sthaLe mULa pAThe kahyuM nathI ke sAdhuzrAvake pratimAne pUjavI; tema tenuM phaLa kaI sthaLe upadezya nathI. 2 rAjagRhI, caMpA, hastinApurI, dvArikA, zrAvasti, tuMgIyA, adhyA vanitA, mathurA Adi varNavavAmAM AvelI aneka nagarIomAM sthaLe sthaLe yakSa ane bhUtanA maMdiranuM varNana karavAmAM AvyuM che, paraMtu kayAMI tIrthakaranA derAnI ke pratimAnI vAta mULa pATha AvatI nathI. je kharekhara jinamaMdire ke jina pratimAo heta to avazya tenuM varNana ApavAmAM AvyuM hota. 3 zrI mahAvIre aneka zrAvakonuM vRttAMta sUtromAM ApyuM che. temAM pradezI rAjAe dAnazALA maMDAvyAnuM, zreNika rAjAe amArI paDaha ( jIva hiMsA baMdha) vagaDAvyAnuM, zrIkRSNa dharmadalAlI karI hajAre manuSyone dIkSita banAvyAnuM vRttAMta ApavAmAM AvyuM che. paNa koI sthaLe derAMo baMdhAvyAnuM ke pratimA padharAvyAnuM varNana nathI. - 4 zaMkha, pokhalI, udAyana, ANaMda kAmadeva Adi zrAvake ane aneka dharmaprANu zrAvikAone adhikAra sUtromAM apAya che, paNa temAM mUrti pUjyAne adhikAra kayAMI daSTigocara thato nathI. hA, teoe supAtra dAna dIdhAM che, aSTamI, caturdazI ke pUrNimAnA poSadho kIdhAM che. agIyAra pratimA (kaDaka niyamo) AdarI che. ke anazana karyA che, ItyAdi aneka dharmaprabhAvI bAbatone ullekha karAyo che, kiMtu pratimAne ullekha karAyo nathI. je te vakhate pratimA hota te zuM jJAnIo e mahatvanI vAtane jatI kare kharA? 5 vaLI sarvajJa tIrthakaree zrAvakonA gharanI apAra riddhi siddhinuM varNana karyuM che. te vakhate je teonA gharamAM daherUka ke pratimA heta to tevuM varNana karavAnuM jJAnIo cUke kharA ! * A sthaLe mUrtipUjaka jaina AgamamAM AvelA citya zabdano artha jinAlaya karI mUrtipUjA sthApe che. caitya " zabdamAMthI upasthita thatA anekAneka arthonuM khyAna karatAM zrI. paMDita becaradAsa jIvarAja dozI temanA "jaina sAhityamAM vikAra thavAthI thayelI hAni " nAmaka pustakamAM lakhe che ke "caitya' zabdanI mULa utpatti, vyutpatti, ane pravRtti tarapha lakSa ApavAmAM Ave to ja teno kharo artha ApaNAthI kaLI zakAya tema che. " citA, citi, citya ane Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 193 A uparAMta sadguva, sadgurU ane saddharma e ratnatrayanuM Abehuba khyAna caitya cityA" e cAra zabdomAM zabdanuM mULa jaDI Ave che. e cAreya zabdone artha eka sarakhA che ane te "ce " thAya che. arthAt "ce "tu saMbaMdhI eTale enA upara baneluM ke te nimitta baneluM vA tenI kAi bIna AkAre rahelI sattAyAdagIrI, tene " caitya " kahevAmAM Ave che. je sthaLe mRtakane agnisthAyI karavAmAM Ave che tene ja "cya kahevAmAM Ave che. caitya zabdanA e a mULa artha che, mukhya artha che ane prAcInamAM prAcIna atha che. kr 39 ATaluM lakhI te paMDitajIe " caita zabdanA palaTAyalA vidhavidha artho varNa vyA che te jANavA jevA che. 1 caitya eTale citA uparanuM smAraka cinha, citAnI rAkha. 2 caitya=citA uparanA pASANukhaMDa-TakuM ke zilAlekha. 3 caityaticatA uparanu pIpaLAnuM ke tuLathI vigerenuM pavitravRkSa ( jue medhadUtapU medha zloka 23). 4 caitya=citA upara caNelAM smArakanI pAsenuM yajJasthAna vA heAmakuMDa, "" 5 caitya--citA upara derInA ghATanuM caNatara-sAmAnya derI, 6 caityaciMtA uparanI pagalAMvALI derI ke caraNa pAdukA. 7 caitya=citA uparanuM devaLa ke vizALakAya mUrti caityanA A arthA tenI vyutpatine chAje tevA che ane tene riDha janya AThame tathA navamA ardhAM tenI vyutpattithI ghaNA dUra che. huM AgaLa jaNAvI gaye| chuM ke ApaNA pUrvajoe caityAne pUjavA mATe nahi paNu te, maranAra mahApuruSanI yAdagIrI rAkhavA mATe banAvyA hatA. paraMtu pAchaLathI tenI pUjA zarU thaI hatI ane te AjasudhI paNa cAlI AvI che. je bhAi eka padArthanA vikAsakramane itihAsa samajI zake che, te ja bhAi uparanI bAbatAne sahajamAM samajI zakaze. paraMtu je bhAinA manamAM vartamAna dha, tenA vartamAna niyame| ane temAM parApUrvathI pesI gayelI keTalIka asaMgata rUDhie tathA vartamAna mUrti pUjA vagere anAdinuM bhAsatuM haze. rAjA bharatanA samayanu lAgatuM haze. te ane huM jAte zAstro vAMcavAnI bhalAmaNa karyAM sivAya khIjuM kAMi samajAvI zakatA nathI. Apa sau kAi jANA che ke vaDanuM khI keTaluM badhuM sUkSma ane halaku hoya che; paNa jate dahADe aneka jAtanA anukuLa saMyeAgA maLavAthI teja bI evuM rUpa dhAraNa kare che ke jenI kalpanA paNa ApaNane AvI zakatI nathI. Aja prakAre paddhati mAtra jenI zarUAta taddana sAdI alpa ane amuka hetu upara avalaMbelI hAya che te, jate dahADe evuM meTuM ane vicitra rUpa dhAraNa kare che ke jethI ApaNane tenI prAraMbhika sthitine khyAla Avave ke ApaveA paNa kaThaNa thai paDe che. je caityeA mAtra yAdagIrI mATe hatAM te pachIthI pUjAvA lAgyAM. krame krame te sthaLe deva kulikAo thavA lAgI, temAM caraNu pAdukAo sthapAvA lAgI ane pachI bhakatAnI heAMzathI (!) teja jagyAe meTAM meTAM devAlayeA ane meATI meATI mUrti virAjavA lAgI. A sthiti ATalethI ja na aTakI, pazu have teA gAmegAma ane eka gAmamAM paNa zerIe zerIe evAM aneka devAlayeA baMdhAI gayA che ane baMdhAtA jAya che. Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 temaNe saMdhanA agresarA samakSa kahyuM, ane pavitra dharmanuM avalaMbana laI Atmahita sAdhavAnA upadeza karyo. lakSmIvijayajI mahArAjanI sAdI ane spaSTa dalIleA ane vizuddha dharmanuM svarUpa sAMbhaLI AgaMtuka mahemAne ati prasanna thaI gayA ane te vakhatathI rAja teo zrImAna leAMkAzAhanuM vyAkhyAna sAMbhaLavA AvavA lAgyA. kramekrame temane vyAkhyAnakAra pratye khUba pUjya buddhi utpanna thaI. A taraph yati leAkeAe jANyuM ke saMghanA agresara ane zrAvakAne meTe samUha leAMkAzAhanuM vyAkhyAna sAMbhaLavA jAya che, tyAre temanA hRdayamAM lAMkAzAha pratye bhAre ISyonI lAgaNI thai AvI; eTaluMja nahi paNa Avela saMghane vidAyagIrI ApavA mATe yatie e saghavIne khelAvIne kahyuM ke zrImAna saMdhanA leAkeAne kharacI mATe harakata thaze; mATe have khIje gAma saMgha calAve. tyAre sAMdhavIoe javAba ApyA -catijI! Apa A zuM bele che ? hamaNA varasAda ghaNA paDayA haiAvAthI jIvanI utpatti ghaNI thai che; tema ja kIcaDa paNa ghaNA thayA che, mATe hamaNAM cAlavuM ucita nathI. A sAMbhaLI yatijIe kahyuM:mahAzaya ! Ave. dharma Apane keNe zIkhavyA ? dharmanA kAmamAM je hiMsA thAya te gaNAya nahi. kemake hiMsA karatAM yAtrAmAM dharmalAbha ghaNA che. A kathanathI saMghavI ghaNA dIlagIra thayA ! zuM A jaina yatinA mhAMnA javAma ? karUNArahita ! mahAvratarahita ! evA A asayati ne sati kema kahevAya ? jyAM bhASAsamiti nahi, tyAM sAdhupaNuM rahyuM ja kyAM! ema vicArI saMghavIee te yationI niTsanA karI, keTalAka khullI rIte tyAM tiAne anAdara karI leAMkAzAha tarapha vaLyA. ane keTalAka jee jAhera himatanA abhAvavALA hatA teo pAtapAtAne ghera gayA. paraMtu aMdara khAnethI te teo lAMkAzAhanAja bhakta banyA hatA; eTaluMja nahi paNa tee eka bIjA samakSa lAMkAzAhanA yazeAgAna gAtA. leAMkAzAhanuM zuddha pracArakArya vadhu ne vadhu vegathI prasaratuM jatuM hatuM. saghanA nAyakA uparAMta zahera paragAmanA ghaNAM manuSye temanA vizuddha upadezanuM pAna karavA AvatA, AthI tA yatiAnI irSAmAM vadhune vadhu umerA thatA gayA. teone peAtAnA mAlA, mAna pAna, padavI ne kIrti jokhamAyelAM jaNAyAM. eTale sthAyI rahelA yatie peAtAnA bhakta zrAvakAnA kAna bhaMbheryAM, ane kAi rIte lakSmIvijayajIne vidAya karavAnuM sUcana karI dIdhuM. AthI saMghanA zraddhALu zrAvakA tatkALa jhaverIvADAnA upAzraye ( jyAM leAMkAzAha upadeza ApatA hatA tyAM) AvyA, ane lAMkAzAhane saMdhanI mAlIkInuM makAna khAlI kara Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 175 vAnI dhamakI ApI. lAMkAzAhe Avela zrAvakeAne samajAvavAnI kezIza karI; paraMtu yatienI sajjaDa uzkeraNInA kAraNe yatibhakatAe kAMi dAda na dIdhI, eTaluM ja nahi paNa temAMnA keTalAka svacchaMdI zrAvake AgaLa AvI zrImAnane maLajakharIthI upAzrayanI bahAra kADhavAnA prayatna karavA lAgyA, eTale leAMkAzAha svayaM (peAte) tarataja upAzrayanI bahAra nIkaLI gayA, ane AsapAsa khIjI kAi jagyAe eka gRhasthanA makAnanI yAcanA karI temAM rahyA. zrImAna leAMkAzAhe dhAryuM ke kaTakabharyA mArgamAM aneka vidhnA hAya che. paNa teneA dhIrajapUrvaka sAmanA karI je peAtAnA purUSAthathI leza paNa aTaktA nathI, teja hitakAryo karI zake che, tethI leAMkAzAha have te jAhera vyAkhyAna ApavA lAgyA. AthI jaina prajA uparAMta mAdazAha, vajIra vagere jainetara nAnA meTA sarva prakAranA manuSye zrImAna laMkArazAhanA upadezanA lAbha levA lAgyA. ane jaina dharmanA ahiMsAmaya amUlya tattvAnuM pAna karI tenA rahasyane samajatAM thayA. A rIte lekAzAhanI kAMta vadhu tejasvI banI. gujarAtanI rAjadhAnI ane vyApAranA kendrasthAna samA rAjanagara zaheramAM hajArA manuSya zahera jovA arthe, vyApArA, yAtrArthe AvatAM, ane tee lAMkAzAhanuM vyAkhyAna sAMbhaLI temanA tarapha AkarSAtA. A rIte ghaNA manuSyA vitarAga dharmanA anuyAyI banyAM. zrImAna leAMkAzAhanA satat upadezanI asara e thai ke ekI vakhate 45 puruSA vitarAga dharmanI zuddha dIkSA levAne tatpara thayA. ane te mATe zrImAnane temaNe vinati karI. AthI zrImAna leAMkAzAhe te vairAgya prerita 45 puruSAne teja vakhate eTale saMvata 1531 mAM jainadharmanI dIkSA ApI, ane A 45 sAdhue pAtAnA upakArI gurUnuM nAma amara rAkhavA mATe te gacchanuM nAma "lAMkAgaccha" rAkhyuM, 29 A pramANe lAMkAgaccha janma pAmyA. te kAMi nave dharma na hatA, ke navuM tuta na hatuM; paNa daTAi gayelA dayAmAne kharA svarUpe sateja karavAne ane Atmadharma bhUlI pudgala dharmanA premIone zuddha dharmanA upadeza karanArUM eka 4 mizana hatuM. e aMgrejI zabda mizananA artha thI vAkeph che te sArI rIte jANatA haze ke te kevI pavitra vastu che. A mizanane saghADAnuM ke saMpradAyanuM nAma ApeA. athavA gacchanuM nAma Ape, paNa tenAM garbhamAM rahelI pavitratA kharAkhara jANavI joie. amuka paropakArI Azaya manamAM rAkhI tenI siddhine mATe gAmegAma pharanArAonI TALI ke maDaLa, tene mizana kahevAmAM Ave che. teja rIte gaccha ke sa`ghADAnA paNa eja Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Azaya hoya che. paraMtu AjakAla gaccha ane saMghADA mAtra vADA rUpe ja thaI paDayA che. eka gacchane upadeza bIjAthI jude na hoI zake. eka ga7 amuka vibhAga ke prAMtamAM pahoMcI vaLe, te bIje ga7 bIjA vibhAgamAM pahoMcI vaLe, paraMtu gaccha, eka bIjAnI niMdA mATe-daNa mATe ke eka bIjAne utArI pADavA mATe virUddha prarUpaNa na kare, eka bIjAnI huMsAtuMsImAM na paDe, ane prabhu mahAvIranA pavitra mizana-pavitra zAsanane kalaMka pahoMcADavAnuM kArya na kare. kheda sAthe kahevuM paDe che ke dharmamAM "gara7" nAmanI saMsthA ane vyavahAramAM "jJAti" ke "varNa" nAmanI saMsthA Adhunika jamAnAmAM jyAM tyAM doDha catura lokonI batrIsIe caDI che. garIba bicArI te saMsthAone behada anyAya ApavAmAM Ave che ! svayaM buddha (?) thayelA keTalAka loko e saMsthAnA mULane kuThArAghAta pahoMcADavAmAM bahAdurI samajavA lAgyA che. vADA ane ga7bhedanA vAstavika ajJAnathI ardhadagdha manuSya pavitra saMsthAne saMhAra IcchI rahyA che, emanI e ajJAnatA upara dayA khAvA sivAya anya keI ilAja nathI. A dazA sudhAravA mATe hamaNu keI na lekazAha thavAnI zrImAna laMkAzAhe jainadharmanuM svarUpa nihALyuM hatuM, anyane te upadezya hatuM ane eka divasa e paNa AvavAne hato ke temane te upadeza mAtra thoDAka sarakala (kuMDALuM) mAM vyApI marI na jatAM, AkhA dezamAM vIstarIne jIvaMta rahevAne sarajAyo hato. tethI te upadeza cetarapha phelAvavA mATe vyavasthita baMdhAraNasaranuM eka mizana (ga7) sthapAyuM hatuM. ane tenA agresara AcArya tarIke zrImAna lekazAha na rahetA te sthAna temaNe potAnA paTTaziSya bhANajI RSine ApyuM hatuM. A mizananA janma ghaNuonA hRdayamAM agnidAha jalA. ghaNAye cityavAsIo A mizananA sthApanArane tathA tenA anuyAyIone (Followers) gALo ApI niMdAthI navAjavA lAgyA. ane tema banavuM svAbhAvika hatuM. kemake jota jotAmAM te mizana hiMdanA dareka bhAgamAM phelAI gayuM ane thoDAM ja varSamAM lagabhaga ATha lAkhathI vadhu manuSyo temAM sAmela thayA. AvI asAdhAraNa phatteha asAdhAraNa IrSA utpanna kare temAM navAI pAmavA jevuM paNa zuM hatuM ! AmAM Azcarya eTaluMja ke pUjyazrI laMkAzAhe je mizana calAvyuM te, te vakhatanA sakhta pratirodha sAme paNa Takkara jhIlI zakayuM. eja cAritra baLa, jAhera hiMmata, sahanazIlatA, ane satya dharmano prabhAva ! e sivAya bIjuM zuM mAnI zakAya? zrImAna laMkAzAha je daDha saMka9pa karatA athavA Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 177 teo dhAratA ke amuka sthaLe aMdhakAra che tyAM prakAza thavo joIe; tarataja kaI evA gAnuyoge e prasaMga banIja Avate ane laMkAzAhane upadeza tyAM pahoMcI jatuM. zrImAna leMkAzAhe tathA temanA ziSyae ghaNA dezomAM vihAra karI jAhera rastAo para hiMmatapUrvaka vyAkhyAne ApI satyadharmane vijaya vAvaTe pharakAvyo hate. temaNe keTalAM varSa cAritra pALyuM tathA teo kaI sAlamAM, kayA gAmamAM, kALadharma pAmyA te saMbaMdhInI pUrNa mAhitI maLI zakI nathI, paraMtu huM jyAre ajamera sAdhu saMmelanamAM gayela, tyAre tyAM pUjyazrI jayamalajI mahArAjanI saMpradAyanA munizrI mIzrImalajI mahArAja mane maLyA. A saMbaMdhamAM pUchatAM temaNe kahyuM ke:-amArI pAse hastalikhita mULa paTTAvaLI che temAM lakhyuM che ke - laMkAzAhane Azare cAraso ziSyo thayelA, te sarva ziSyoe sarva sthaLe pharI potAnA gacchamAM ATha lAkha zrAvakonI saMkhyA karI, jethI cityavAsI yatio khIjANu thakA, temanuM nikaMdana kADhavA arthe ane temanA sthapAyelA mizanane teDI pADavA mATe dilhImAM lAgavaga calAvI bAdazAha pAse pharIyAda karI ke laMkAzAha ane tenA sAdhuo amAro dharma toDI pADavA mATe prayatna kare che, mATe Apa jahAMpanAha teone belAvI baMnenA dharmanI dalIla sAMbhaLI nyAya ApavA kRpA karaze. A pramANe araja karavAthI bAdazAhe teja vakhate zrI lakSamIvijaya urphe laMkAzAhane tathA temanA keTalAka vidvAna gaNAtA ziSyone ane temanA anuyAyI zrAvakone bolAvIne kahyuM ke amuka mudate baMne pakSavALAoe potapotAnA dharmapustako Adi sAmagrI laI hAjara thavuM. ubhaya pakSanA sAdhu-patio mudata sara dilahImAM AvyA ane dharma carcA thaI, temAM pheMkAzAhe te vakhate bahAdurI batAvI dayA dharmane ke vagADa; parantu pAdazAha dharmAnta hovAthI, avaLe utarI ulaTo hindu dharmane nAza karavA prerAya ane baMne dharma vALAone kAMI paNa nyAya ApyA vagara vidAya karyo. A vakhate dIlhInA takhta upara "sIkaMdara lodI " bAdazAha ha. ItihAsakAre tenuM varNana karatAM lakhe che. keTa-i. sa. 1418 vikrama saMvata 1534 mAM " sIkaMdara lodI " dIhInI gAdI para Avyo. e bAdazAha bahAdura ne vidvAna paNa dhamadha ne julmI hato. te musalamAne tarapha dayAbhAva ne nyAyathI vartatA ne hiMduprajA para julma karate. temanAM devaLe ne mUrtio toDI temanI dharmakriyA aTakAvatA. e bAdazAha I. sa. 1516 saMvata 1572 mAM maraNa pAmyAthI teno dIkaro "ibrAhima " pAdazAha thayo. 23 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 lekazAha keTalAka ziSyo sahita tyAMthI vihAra karI pharatA pharatA jayapura ( rAjaputAnA) AvyA. tyAM AvI ghaNuone dharma pamADo, paraMtu vidhIoe temane aThamane pAraNe jhera ApyuM. te jhera mizrita AhArane eka kavala letAM lekazAhane mAlama paDayuM ke AmAM jhera che. te vakhate temaNe zarIranI kSaNabhaMguratA samajI, paradezI rAjAnI jema bAkIne AhAra pUre karI "jAvajIvana anazana tapa karyo ane samabhAva pUrvaka vedana anubhavyuM. AtmAnA amaratvane bhAvatAM mahAvIranA A sAcA sapute 69 varSanI uMmare I. sa. 1485 vi. saM. 1541 mAM bhAva samAdhie +deha cheDa. jenazAsananA e parama prabhAvaka vIra laMkAzAhanA samasta jaina samAja para mahAna upakAra che. dhanya che e vijetAne ! Iti seMkAzAha caritra saMpUrNa. amUrtipUjaka tAraNuM taraNuM digaMbara samAja A samAja sthA. jaina samAjanI jema mUrtipUjAne mAnya karato nathI. ukta saMpradAyanA sthApaka jainanA mahApuruSomAMnA eka " tAraNa svAmI " hatA. temaNe potAnA samakAlIna zrImAna loMkAzAhane yAda karelA, tethI temanA saMbaMdhIne thoDeka ahevAla Apa prasaMgecita gaNAze, zrI tAraNa taraNa zrAvakAcAra" (anuvAdaka zrI. bra. zitaLaprasAdajI) nAmaka pustakanI bhUmikAmAM lakhe che ke -puSpAvatI nagarImAM temanA pitA gADhAzAhu rahetA hatA. te paravAra jJAtinA zeTha hatA. ane dilhInA pAdazAhane tyAM koI kAma para niyata thayelA hatA. pezAvara zaherane pahelA puSpAvatI ke puSkalAvatI nagarI kahetA. A gADhAzAhanI dharmapatnIthI ukata graMthanA kartA "tAraNa svAmI " ne janma thayela. vikrama saM. 1505 I. sa. 1448 je vakhate dilhImAM alAuddIna saiyada rAjya karato, tyAra pachI I. sa. 1450 mAM sulatAna vahAla lodI rAjyAna para Avyo. A bALaka pAMca varSane thaye. tevAmAM temanA pitA para koI kAraNathI bAdazAhanI kaphA maracha thaI; tethI gADhAzAhu pitAnA strI putrane laI, pezAvara che TekarAjayanA samarakheDA pAsenA eka gAmamAM rahevA AvyA. tyAM eka dhanADhaya jaina zeThanI sahAyathI te vyApAra karavA lAgyo ane putrane vidyAbhyAsa karAvavA + A ghaTanAnuM bIjuM pramANa mane maLI zakayuM nathI tethI eka taraphIpaNAnA lekhana doSathI mukata thavA mATe mAre kahevuM joIe ke A hakIkta muni zrI mizrImalajI ma. pAsenI hasta likhita prata parathI mane kahevAmAM Avela hoI te dAkhala karI che. te keTale aMze satya che te huM cokkasa kahI zakato nathI. tattva kevaLI gaye. -lekhaka Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 179 lAgyo. te putra ghaNe catura hatuM. yathAyogya vyavahArika vidyAnI sAthe te jaina zAstrone paNa abhyAsa karavA lAgyuM. tene nAnI uMmarathI ja vairAgyanA aMkura phUrelAM. evuM kahevAya che ke temaNe vivAha nahoto karyo. ghaNA vakhata sudhI gharamAM rahI temaNe zrAvakanA vratanuM pAlana karyuM hatuM ane samarakheDA ke jyAM hAla jaMgala che tyAM ekAntamAM besIne dhyAna karatA. thoDAMka varSa pachI temaNe gharane tyAga karI dIdho ane pachI brahmacArI ke tyAgI muni banyA ane mahAragaDha (gvAlIyara sTeTa) mAM sthiratA karIne adhika dhyAnAbhyAsa karavA lAgyA. AsapAsanA pradezamAM vicarI adhyAtma bodhathI temaNe jaina dharmanA ghaNe pracAra karyo hato. emanA ziSya vidvAna ane suprasiddha che. temanA anuyAyIone tAraNutaraNa samAja kahe che. vartamAna samayamAM te saMpradAyanA mUrti jApura, bAMdA, madhyaprAMta, ane madhya bhArata vageremAM thaIne Azare be hajAra ghare che. teo "cetyAlaya" nA nAmathI "sarasvatI bhavana " banAve che, vedi para zAstra birAjamAna kare che. zAstranI bhakti kare che. zAstranI sAme jinendra devanI bhakti kare che. digaMbara jaina zAstro vAMce che, jinendranI pratimAne rAkhavAne ke pUjavAne rivAja nathI. zrI tAraNa svAmI potAnA tAraNuM taraNu zrAvakAcAranA mULa graMthamAM lakhe che ke -usa samaya amadAvAdameM vetAMbara jainice ke bhItara eka oMkAzAha hue the jinhone bhI vikrama saM 1508 meM DhuMDhIyA paMthakI sthApanA kI thI ye bhI mUrtiko nahi pUjate hai. zIkha dharma ke sthApaka nAnaka paMjAbameM sana 1469 se 1530 taka hue va kabarazAha bhI isI samaya san 146 se 1508 me hue che. Ina sabene mUrtipUjA ke asvIkAra kIyA hai. lakAgacchanI vaMzAvaLI + - pArTa 1 lI zrIbhANajISika-zirohI tAbAnA ahaTavADAnA rahiza, jJAte poravADa vikrama saM. 1531 mAM chatI riddhi tyAgIne 45 purUSa sAthe amadAvAdamAM dIkSA lIdhI. 1 tAraNa svAmIe paNa mUrtipUjAne virodha karyo hato. temanA upadezathI 553319 manuSyoe jaina dharmano svIkAra karyo hato. temaNe 14 graMtha racelA che. temane svargavAsa malahAragaDhamAM vi. saM. 1572 I. sa. 1515 mAM thayo hato. 2 DhuMDhIyA=DhaMDhaka-satya zodhaka - + pUjya zrI lakSmIvijayajI urphe lokAzAhanI pahelI pATe thayelA zrI bhANajI RSithI te hAlanA zrI pUjya-zrImAna nyAyacaMdrajI (vaDodarA) tathA zrImAna rUpacaM Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATa 2 jI. zrI bhidAjI RSi-zirohInA rahiza ozavALa sAtharIyA gotrI, pitAnA kuTuMbanA cAra puruSo sAthe puSkaLa dravya choDI vikrama saM. 1540 mAM bhANajItrASi pAse dIkSA lIdhI. pATa 3 jI. zrI junA chatraSiH -jAte ozavALa, puSkaLa dravya choDI saM. 1456 mAM zrI bhidAtraSi pAse dIkSA lIdhI. pATa 4 thI. zrI bhImAjI RSi, mAravADanA pAlIgAmanA rahiza; vizA ozavAla loDhAgotrA, lAkha rUpIyA choDI dIkSA lIdhI. pATa 5 mI. zrI jagamAlajI trASi, nAnapurA gAmanA rahIza, vizA ozavAla surANatrI, bhImAjI kaSi pAse saMvata 1550mAM dIkSA lIdhI hatI. pATa 6 ThI. zrI sarojI RSi, vizA ozavAla bAdazAhanA vajIra (1) hatA. zrI jagamAlajI RSino upadeza sAMbhaLI vairAgya pAmI dIkSA levA taiyAra thayA tyAre akabara bAdazAhe kahyuM ke - saravA ! ye saMsAra eka ajaba cIja hai, duniyA ke bIca rahanA ajaba cIja che. e vAkya suNI saravAjIe kahyuM ke - he bAdazAha ! ehi duniyAmeM maraNa ehI ajaba cIja game teTalI meja uDAvo, paNa eka dina maraNa hija satya hai- to aisA maNe maranA cAhIe kI phora duniyAmeM AnA na paDe-usa kAranase meM saMsAra tyAgatA huM. bAdazAha mauna rahyo-uparyukata uttara ApI sarajIe ghaNuM dravya cheDIne saMvata 1554 mAM dIkSA lIdhI. kajI (jAmanagara) nI vaMzAvaLI mane maLyA mujaba saMkSepamAM lIdhI che. temaja trIjA zrImAna vajerAjajI ( jetAraNa) nI vaMzAvaLI A itihAsamAM lIdhI nathI tenuM kAraNa e ke-huM ajamera gayo tyAre temanA saMbaMdhI tapAsa karAvatAM eTale patto maLyo ke temanA vaMzamAM hAla koI nathI. mAtra eka teno cele hato. te ahIMthI bIkAnera gayo hato ane pachI te dharabArI thaI gayo che, te sivAya temanA vaMzamAM koI nathI, ema samAcAra maLavAthI A paTAvalImAM te lIdhela nathI. Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 181 pATa 7 mI. zrIrUpaRSi; aNahIlapura pATaNanA rahIza, veda zetrI, janma saMvata 1554 ghaNuM dravya cheDI nhAnI vayamAM saM. 1566 mAM svayaMmeva (potAnI meLe ) dIkSA lIdhI ane saM. 1568 mAM pATaNa mukAme 200 ghara zrAvakanA banAvIne laMkAgacchamAM bhaLyA. mAtra 19 varSa dIkSA pALI, saM. 1585 mAM bAvana divasane saMthArAkarI svargamAM gayA. pATa 8 mI. zrI jIvAjItraSi; suratanA rahIza, pitAnuM nAma tejapAlazAha, mAtAnuM nAma kapurAbAI. janma saM. 1551 mAdha vadi bArasa. saM. 1578 mAM ghaNuM dravya cheDI dIkSA lIdhI saM. 1585 nI sAlamAM amadAvAda jhaverIvADAmAM laMkAgacchanA navalakhI upAzrayamAM pUjaya padavI ApI hatI. suratamAM 900 gharane pratibadhI zrAvaka karyA hatA. 3pa varSa saMyama pALI saM. 1613 nA jeTha vadi 10 nA roja saMthAre karI svargavAsI thayA hatA. emanA vakhatamAM zirohInI rAjya kacerImAM zaivamAgI ane jaina mArgInA anuyAyI vacce vivAda thaye hato, emAM jaina yatio hAra pAmavAthI temane deza choDI javAno hukama thayo. eTalAmAM amadAvAda mukAme birAjatA pUjya zrI jIvAjI RSine khabara paDavAthI potAnA ziSya vaDA varasIMgajI tathA kuMvarajI vagerene tyAM melyA. jemaNe carcA karIne jaina matanI jayadhvajA pharakAvI ane hukama pAcho kheMcAvI lIdho. (te samayamAM sarvathI pahelAM lekAgacchanA yatizrI jIvAjI SinA ziSya zrI jagAjaRSi ane temanA ziSya zrI jIvarAjajI mahArAje yativargamAMthI alaga thaI saMvata 1608 nI AsapAsa kiyA uddhAra karyo. teomAMnA hAla pAMca saMpradAye vidyamAna che. te AgaLa kahevAze.). ahIMthI TuTaphATa zarU thaI. meghajI nAmanA eka sthavIrane koi kAraNathI 27 ThANA sahita ga7 bahAra karavAmAM AvyA, tethI teo hIravijayasUri pAse gayA ane temanA gacchamAM bhaLyA. A samayamAM 1100 kANu lokAgacchamAM vicaratA hatA. paraMtu saMpa tUTavAthI ane bIjA vividha kAraNethI ekamAMthI traNa gaccha thayA. 1 zrI jIvAjIRSi--gujarAtamAM vicaratA hatA. temane samudAya "gujarAtI lekAgaccha" tarIke oLakhAvA lAgyo. ane ATha pATa sudhI amadAvAdamAM temanI gAdI hatI. Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 2 nAgorI laMkAgaccha. 3 lAhorI uttarArdha lUMkAgaccha. gujarAtI leMkAgacchanA vaDIla zrI jIvAjItrASine 3 moTA paMDita ziSya hatA, 1 vaDA varasiMgajI, 2 zrI kuMvarajI, ane 3 zrI malajI e sivAya anya paNa ghaNA ziSya thayA hatA. pATa 9 mI pUjya chavARSinA--vaDIla ziSya vaDA varasiMgajI RSine, saMvata 1913 nA ceSTha vadi 10 nA roja vaDedarAnA bhAvasAree zrI pUjyanI padavI ApI tyArathI temanA pakSane "gujarAtI lekAgaccha mhoTI pakSa" evuM nAma ApyuM. tyArathI temanI gAdI vaDedarAmAM sthapAI. pATa 10 mI zrI laghu varasiMgajI; saM. 1627 mAM gAdIe beThA. saM. 165ra mAM dilhImAM 10 divasane saMthAre karI svargavAsI thayA hatA. pATa 11 mI. zrI yazavaMtatraSijI thayA. pATa 12 mI. zrI rUpasaMgajIRSi thayA. pATa 13 mI. zrI dAmodarajIRSi thayA. pATa 14 mI zrI kamasiMhajIRSi thayA. pATa 15 mI zrI kezavajISi thayA. ahiM sudhI gujarAtI lekAgaccha moTI pakSa kahevAtI hatI; paranta zrI kezavajIRSi mahAn pratApI ane prabhAvazAlI thavAthI-kezavajI pakSanA nAmathI teo oLakhAvA lAgyA. vaDodarAnI gAdInA zrI pUjya zrI kezavajI pakSanA nAmathI oLakhAya che; laMkAgacchanA kezavajI pakSamAMnA harajIRSi tathA jIvarAjaRSi tathA giradharajIRSi vagere jaNa 6 e yativargamAMthI alaga thaI saM 1686 pachI kriyA uddhAra karyo. teomAMnA hAla be saMpradAye vidyamAna che te kaTAvAlA tathA pU. hakamIcaMdajI ma. nA nAmathI oLakhAya che te AgaLa kahevAze. 16mI pATe zrI tejasiMgajI ThaSi thayA ! 22mI pATe zrI semacandrajI kRSi thayA 17mI pATe zrI kAnajI RSi thayA. 23mI pATe zrI harakhacandrajI RSi thayA 18mI pATe zrI tulasIdAsajI RSi thayA | 24mI pATe zrI jayacandrajI RSi thayA 19mI pATe zrI jagarUpa RSi thayA 25mI pATe zrI kalyANacandrajI RSi thayA 20mI pATe zrI jagajIvanajI RSi thayA 26mI pATe zrI khubacandrasUrIzvara thayA 21mI pATe zrI megharAjajI RSi thayA | 27mI pATe zrI nyAyacandrajI sUrIzvara Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jeo hAla vidyamAna vicare che. ItizrI gujarAtI laMkAgaccha mATI (kezavajI) pakSanI paTTAvalI saMpUrNa. gujarAtI lUMkAgaccha nhAnI pakSanI paTTAvalI: pATa 9 mI zrI jIvA traSi pAse saM. 1602nA jyeSTha sudi pAMcamanA rAje amadAvAdamAM zrI kuMvarajI vagere sAta jaNe sAthe dIkSA lIdhI hatI. zrI kuMvarajI RSi bAlApura padhAryA tyAre tyAMnA zrAvakee temane zrI pUjyanI padavI ApI hatI. tethI teo gujarAtI lUMkAga7 nhAnI (kuMvarajI) pakSa tarIkhe oLakhAvA lAgyA. pArTa 10 mI zrImalajIH amadAvAda nivAsI poravADa, pitAnuM nAma thAvara zeTha, mAtA kuMvarabAI saM. 1906 nA mRgazira sudi pAMcamanA roja chatI riddhi tyAgI zrI jIvAjI kaSi pAse dIkSA lIdhI hatI. saM. 1929nA jayeSTha vadi 5 nA rAja zrI kuMvarajI bASinI pATe beThA hatA. eka vakhata kaI-kalela pAse gAma che tyAM padhArI ghaNA jIvone pratibedhyA; te vakhate keTalAka mANasee temanA badhathI jaina banI potAnI DekanI kaMThIo toDIne kuvAmAM nAkhI, jene lIdhe hAla paNa te ku kaMThIyo ku" evA nAmathI oLakhAya che. macchukAMThA tarapha vihAra karI morabImAM teo padhAryA ane tyAM zrIpALa zeTha vagere 4000 gRhasthane pratibadhI zrAvaka karyA. pArTa 11 mI zrI ratnasiMhajI; hAlAra prAMtanA navAnagara (jAmanagara)nA rahIza, vIzAzrImAlI selANI, surazAha pitA, vevizALa karelI potAnI patnI zIvabAIne ghera jaI teNIne upadeza ApI vairAgya pamADI agyAra varSanI uMmare dIkSA levarAvI ane pote paNa saM. 1648mAM dIkSA lIdhI. zAstrane sAro abhyAsa karavAthI saM. 1654 mAM gurU zrI mallajIe temane pATe besADayA. temanA ziSya savajI tathA zIvajI vagere thayA hatA. pATa 12 mI zrI kezavajI RSi, mAravADanA dhumADA gAmanA rahIza; ozavAla, vijayarAja pitA, jevatabAI mAtA, pUjyazrI ratnasiMhajI pAse sAta jaNa sAthe dIkSA lIdhI. saM. 1986mAM pATe beThA pachI thoDe ja mahIne saMthAre karI jeTha sudi 13nA roja kALa karyo hato. (A kezavajI nhAnI pakSanA samajavA) Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 pATa 13 mI zrI zIvajI RSi; hAlAranA navAnagaranA rahIza, saMghavI amarasI pitA tejabAI mAtA. emanI dIkSAno prasaMga kAMIka vicitra hato-evuM kahevAya che ke ratnasiMhajI RSi zrI jAmanagaramAM padhArelA te vakhate tejabAI vAMdavA AvelA; A bhativaMta ane zraddhALu bAIne putra rahita jANIne ratnasiMha RSie svAbhAvika kahyuM ke -plena! dharmanI zraddhAthI sukha, saMtati ane sAhyabI sAMpaDe che mATe dharmamAM daDha zraddhA rAkhe " AvA prakAranuM vacana nIkaLeluM te bhadrika bAIe grahaNa karI lIdhuM. ane banyuM paNa emaja ke te vacana bolyA pachI anukrame te bAIne pAMca bALaka thayA. bAda keTalAka varSe pharIthI zrI ratnasiMhajI RSi te gAmamAM padhAryA ane tejabAI pitAnA pAMca putro sAthe vAMdavA AvyA. te pAMca putramAno eka zIvajI nAmane teNIne bALaka mahArAjanA khoLAmAM jaIne beTho. te joi teNIe kahyuM ke, A bALaka ApanI pAse ja rahevA Icche che. mATe Apa tene ziSya kare. bALaka paNa temanI pAse ja rahevA Icchato hato. jethI mahArAje bALaka ane mAtAno bhAva jANI pAse rAkhI bhaNAvavuM zarU karyuM, ane thoDA vakhatamAM te zAstramAM pAragAmI thaye eTale saM. 1960mAM tene dIkSA ApI-tene janma saM. 1639mAM thayela hato ane saM. 1977mAM pATe beThA hatA. temaNe pATaNamAM comAsuM kareluM, tyAM temanI kIrti sahana na thaI zakavAthI te samaye dilhInI gAdIe I. sa. 1983mAM "zAhajahAna" nAmane bAdazAha hato, tenI pAse keTalAka caityavAsIoe dilhImAM jaI bAdazAhane temanI virUddha uzkeryo. tethI zAhajahAna bAdazAhe zIvajIne dilahI teDAvyA e vakhate cAturmAsane vakhata hato. parantu ThANAMgajI sUtranA pAMcamAM ThANAmAM pharamAvela che ke-duSkALane lIdhe, rAjyanA bhayathI ke evA kaI gADha kAraNathI comAsAmAM paNa vihAra thaI zake che; ema vicArI zIvajI RSi dilhI AvyA. keTalAka hAjarajavAbI savAla javAba thavAthI bAdazAha bahu khuzI thayo ane temane mahora chApa vALo paTe Apyo temaja eka pAlakhInI bakSIza karI (saM. 1683nA Azvina suda 10 vijayAdazamIne ja) A pramANe zrI zIvajI RSie bheMkAgacchanI kIrti vadhArI e kharI vAta; parantu paTe ane pAlakhI upAdhirUpa thaI paDayA ! e senAnI kaTArI keDe bAMdhavAnA kAmanI na thatAM potAne IjA karanArI nIvaDI. te divasathI yatie pAlakhI cammara vagere rAkhI sAhyabI karatAM zIkhyA. tyAgamAM AvI jAtanA parigrahe mahATI khalela pahoMcADI. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 185 zro zIvajI RSi have amadAvAdamAM AvyA, e vakhate amadAvAdanA jhaverIvADAnA navalakhI upAzraye ghaNA ghare lAMkAgacchI zrAvakeAnA hatAM. lAlajI RSi pAse; kAvya, nyAya siddhAnta vagere bhaNIne zIvajI RSi pATaghara thayA hatA. te pachI temane dharmasiMhujI uparAMta 16 ziSya thayA hatA; te paikI jagajIvanajI, ANujI vagere keTalAka teA uMca kulamAMthI tyAgI thayA hatA. pATa 14 mI zrI sa'gharAjaH--temanA janma 1705nA azADa sudI 13 siddhapuramAM thayA hatA, jJAte pAravADa; pitA tathA mhena sAthe 1718 mAM zIvajI RSi samipe dIkSA lIdhI ane zrI jagajIvanajI pAse aMga upAMga mULa chedya vagere siddhAntAnA abhyAsa karyAM. taddauparAMta vyAkaraNa, kAvya, alaMkAra, nyAya vagerenA abhyAsa karyo hatA. temane sa. 1725 mAM AcArya pada ApavAmAM AvyuM; parantu e mATe khaMbhAtamAM birAjatA AnaMda RSie vAMdhe uDAnce ke temane pUchyA sivAya zA mATe AcArya padavI ApI ? temane evA javAkha matsyeA ke- e khAkhatamAM tamArA kAMi adhikAra nathI " A javAkhathI AnaMda RSi asateSa jAhera karI tyAMthI cAlyA gayA ane khaMbhAtamAM pharIne AvI peAtAnA ziSya trileAka RSine pATe besADI jUdA gaccha sthApTe, ke jemAM 18 gurUnA nAkhA nekhA ti bhaLavAthI tee aDhArIyA " kahevAyA. zrI saMgharAja RSi; 29 varSa AcArya pada bhagavI saM. 1755 nA phAgaNa sida 11nA rAja 11 divasanA sathArA karI 50 varSanI uMmare AgrA zaheramAM svargavAsI thayA. pArTa 15 mI zrI sukhamalajIH mAravADamAM jezalamera pAse AsaNI kADhanA rahIza; vIzA ozavAla, sakalecA gAtra, pitA devIdAsa; mAtA raMbhAbAI, janma sa. 1727 zrI saMgharAjajI pAse 1739mAM dIkSA lIdhI. 12 varSa tapa karyo. sUtra siddhAntanuM jANu paNuM sArUM hatuM. saM. 1756mAM amadAvAda mukAme pATe sthApyA. chelluM cAturmAMsa dheArAjImAM karyuM. jyAM sa. 1763nA Azvina vida 11 nA rAja svarga padhAryAM. * zrI zivajI RSinA ziSya zrI dharmasiMhajIe pAlakhI vageranI mahAna upAdhI joIne sa. 1985 mAM leAMkAgaDhathI judA paDI kriyA udghAra karI navA guccha calAvyA. te AgaLa kahevAze. 24 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATa 16 mI. zrI bhAgacaMdrajIH zrI sukhamalajInA bhANeja, kaccha-bhujanA rahAza sa. 1760 nA mRgazira sudi 2 nA roja pitAnI bhejAI tejabAI sahita dIkSA lIdhI dIkSA lIdhA pachI saM. 1764 bhujamAM pUjya padavI maLI, ne saM. 1905nI sAlamAM teo devagata thayA. pATa 17 mI. zrI vAlacaMdajI, mAravADa dezamAM phadhInA rahIza, vizAozavALa chAjeTu trI. pitA ugarAzA. mAtA sujANabAI be bhAI sAthe temaNe dIkSA lIdhI hatI. saM. 1805 mAM sAcAra mukAme pUjaya padavI maLI, saM. 1829 mAM svargavAsI thayA. pATa 18 mI. zrI mANekacandrajI, mAravADamAM pAlI pAse darIyApuranA rahiza. ozavAla, kaTArIyA trI, pitA rAmacaMda, mAtA jIvIbAI, mAMDavI mukAme saM. 1815 mAM vAlacaMdajI RSi pAse dIkSA lIdhI. jAmanagaramAM saM. 1829 mAM pUjaya padavI maLI, saM. 1854 mAM svarge padhAyo. pATa 19 mI. zrI mulacaMda raSi, mAravADamAM jArI tAbe mAsI gAmanA vIzA ozavALa, siMhAlotrI, mAtA ajabAI, pitA dipacaMda dIkSA 1849 nA jeTha sudi 10 ne roja pU. mANekacaMdajI pAse lIdhI. navAnagaramAM saM 1854 nA phAgaNa vadi 2 nA roja pUjaya padavI ghaNA ThAThamAThathI apAI hatI. teoe jesalamera madhye saM. 1876 mAM kALa karyo hato. pATa 20 mI. zrI jagatacandrajI mahArAja pATa 21 mI. zrI. ratnacaMdrajI mahArAja pATa 22 zrI nRpacaMdrajI mahArAja chellA thayA hatA. tyAra pachI temanA gacchanA traNa cAra yatio che. paraMtu keI gAdI para beThA hoya tema sAMbhaLyuM nathI. gujarAtI lekAgacha paikI (1) kezavajI pakSanA zrI pUjaya nyAyacaMdrajInI gAdI vaDodarA (2) zrI kuMvarajI pakSanA pUjaya nRpacaMdrajInI gAdI bAlApuramAM ane (3) zrI dhanarAjajI pakSanA zrI pUjaya vajerAjajInI gAdI jetAraNa ( ajamera ) mAM che, paraMtu temanA parivAramAM keI na hovAthI te gAdI baMdha paDI che. iti zrI lakAgacha paTTAvALI saMpUrNa Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 187 punaroddhAraka mahAtmAo. anaMta tIrthakarenA ke prabhu mahAvIranA karelAM pharamAne, je je rUpamAM hatA, tene te te rU5mAM cAre tarapha phelAvavAnuM kAma samartha uddhAraka zrImAna laMkAzAhe uThAvyuM hatuM ane te satya dharmanI gheSaNa jhIlanAra aneka gacchanA AtmasAdhaka pitapotAno gaccha choDIne zrI laMkAzAhanA sthApelA ga7mAM bhaLyA hatA. e ApaNe kahI gayA chIe. paraMtu jema jema vakhata ja gayo, tema tema khuda mahAvIranA vaMzajo zithilAcArI ane chevaTe parigrahadhArI banI gayA, e paNa ApaNe agAu joI gayA. caDatI ane paDatI, udaya ane asta divasa ane rAtrInI jema A lekazAhanA sthapAyelA mIzanamAM paNa lAMbe kALe pAlakhI, cAmara, chatra AdinI upAdhinA yoge tenA yatio paNa parigrahadhArI ane zithilAcArI banI gayA; ane tyAga, vairAgya, jJAna Adi AtmahitanA sAdhano tadana bhUlI gayA; eTaluM ja nahi paNa tenI jagyAe mAna, lAbha, khaTapaTa, ane vikAronuM sAmrAjya tarapha vyApI gayuM; ATaluM chatAM paNa jainadharmanuM nAmAbhidhAna naSTa thayuM na hatuM; tenuM kAraNa e ke teo rAjA mahArAjAone camatkAra batAvI jainadharmanI bolabolA kavacita dAkhavatA hatA. yati' e sAdhu zabdano paryAya vAcaka zabda che. yama" eTale aMkuza rAkhavo e zabda parathI nIkaLelo yati ( ikiyAne kAbumAM-niyamamAM rAkhanAra) zabdano vAstavika artha bhUlAIne khAnapAna, mejazekha, kIrti-lAlasA ItyAdi AtmAnA mULa guNane hAsa karanArI pravRtio zarU thaI. kudaratanA kAnuna mujaba dareka paMthamAM-dareka gacchamAM ke saMpradAyamAM jyAre ghora aMdhakAra vyApe che tyAre eka dharmoddhAraka, mahAna prabhAvazALI purUSa nIkaLI Ave che ane te judA saMpradAyajude paMtha sthApe che. pachI thoDAMka varSo sudhI to te barAbara vyavasthita cAle che, paraMtu AgaLa jatAM krame krame temAM zithilatA vyApe che ane punaH evuMja ghora aMdhAruM prasare che, tyAre vaLI bIjo koI navo vIra purUSa te vakhate nIkaLI Ave che, ane satya dharmanI gheSaNuM karI kiyA uddhAra kare che. AvI ghaTamALa sadAkALa pratyeka zAsanamAM cAlyA ja kare che. AmAM harSa-zoka pAmavA jevuM zuM hoya ? darekamAM sudhArAne avakAza che. sudhAraNAnuM kArya pUruM thayuM nathI ke puruM thavAnuM nathI. zrImAna laMkAzAha pachI pAMca mahAna sudhAraka nIkaLyA. temAM pahelA sudhAraka zrI jIvarAjajI gaDaSi teo laMkAzAhanI AThamI pATa para AvelA yatizrI jIvAjI RSinA ziSya jagAjI RSi, ane temanA ziSya zrI jIvarAjajI RSi hatA. temaNe sauthI pahelAM yati vargamAMthI judA paDI vikrama saM. 1608mAM kriyAuddhAra karyo ane mAravADamAM zuddha jaina dharmanA upadezanI ghoSaNA karI. jIvarAjajI RSinA hAla pAMca saMpradAya vidyamAna che te - 1 pUjyazrI nAnakarAmajI mahArAjane saMpradAya -temanI pATAnupATe Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 1 pUjyazrI jIvarAjajI mahArAja 8 pU0 maganamalajI bha0 2 pU. lAlacaMdajI ma. 9 pU. gajamalajI bha0 3 pU. dIpacaMdajI ma0 10 pU. dhulamalajI ma. 4 pU0 malukacaMdajI ma 11 pravartaka paM. munizrI pannAlAla ma. 5 50 nAnakarAmajI ma. * 12 munizrI choTumalajI ma. 6 50 vIrabhANajI ma. 13 munizrI devIlAlajI ma. 7 pU0 lakSamanadAsajI ma. 14 munizrI ... teonI bIjI zAkhA x 1 pUjyazrI nAnakarAmajI ma0 5 pU0 dayALacaMdajI ma. 2 pU. nihAlacaMdajI ma0 6 pU. lakSmIcaMdajI ma. 3 pU0 sukhalAlajI ma0 7 munizrI haMgAmIlAlajI ma. 4 pU0 harakhacaMdajI ma... A saMpradAyamAM hAla 6 munio ane 10 AryAjIo kula 16 ThANuM che, jeo mAravADa dezamAM vicare che. 2 pUjyazrI svAmIdAsajI ma. ne saMpradAyaH temanI pATAnapATa 1 pU. jIvarAjajI ma. 5 munizrI ugrasenajI ma. 2 pU. lAlacaMdajI ma. 6 mu ghAsIrAmajI ma. 3 pU. dIpacaMdajI ma. 7 mui kanIrAmajI ma. 4 pU. svAmIdAsajI (jemano saMpradAyacAle che) | 8 mu. RSirAyajI ma. 9 zrI raMgalAlajI ma. 10 pravartaka zrI phatehalAlajI ma. 11 zrI chaganalAlajI ma. 12 zrI gaNezamalajI ma. 13 zrI kanaiyAlAlajI ma. A saMpradAyamAM hAla vidyamAna 5 muni tathA 12 AryAjI kula ThA. 17 mAravADamAM vicare che. trIje -pUjyazrI amarasiMhajI ma. ne saMpradAya ? temAM hAla vidyamAna muni 9 AryAcha 81 kula ThA. 90 mAravADamAM vicare che. temanI pATAnupATa - 1 pUjyazrI jIvarAjajI ma. 9 zrI kamalajI ma.. 2 pU. lAlacaMdajI ma. 10 zrI nanamalajI ma. pU. zrI amarasiMhajI ma. (jemane 1Na pravartaka zrI dayALacaMdajI ma. saMpradAya cAle che) 12 maMtrI zrI tArAcaMdajI ma. 4 zrI tulazIdAsajI ma. 13 zrI hemarAjajI ma. 5 zrI sujAnamalajI ma. 14 zrI haMsarAjajI ma. 6 zrI jitamalajI ma. 15 grI nArAyaNadAsajI ma. 7 zrI jJAnamalajI ma. 16 zrI pratApamalajI ma. 8 zrI punamacaMdajI ma. 17 zrI pukharAjajI ma. * emanA nAmane saMpradAya cAle che. 1 chellAM cAra munio ajamera pariSadamAM padhAryA hatA. Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 189 te saMpradAyamAMthI nIkaLela bIjI zAkhAnI pATaH1 pUjya zrI jIvarAjajI ma. 5 zrI zrIcaMdajI ma. 2 pU. zrI lAlacaMdajI ma. 6 zrI javAharalAlajI ma. 3 pU. zrI gaMgArAmajI ma. 7 zrI mAnakacaMdajI ma. 4 pU. zrI jIvaNajI ma. cothera-pUjya zitaLadAsajI mane saMpradAya ? teomAM hAla vidyamAna muni 5 AryAjI 11 kula ThANA 16 mAravADamAM vicare che temanI pATAnupATa - 1 pUjya zrI jIvarAjajI ma. 10 zrI pannAlAlajI ma. 2 5. zrI dhanAjI ma. 11 zrI nemacaMdajI ma3 pU. zrI lAlacaMdajI ma. 12 zrI veNIcaMdajI ma. 4 pU. zrI zItaLadAsajI ma. ( jemano saM- | 13 zrI paratApacaMdajI ma. pradAya cAle che ) 14 zrI kajoDImalajI ma. 5 pU. zrI devIcaMdajI ma. 15 zrI bhurAlAlajI ma. 6 munizrI hIrAcaMdajI ma. 16 zrI chAgAlAlajI ma. 7 zrI lakSmIcaMdajI ma. 17 zrI gelacaMdajI ma. 8 zrI bharUdAsajI ma. 18 zrI phulacaMdajI ma. 9 zrI udecaMdajI ma. pAMcame-pU. zrI nAthurAmajI ma. ne saMpradAya ? je achavapaMthI tarIke oLakhAya che te paikI prathama vibhAganI paTAvaLI1 pU. zrI jIvarAja ma. 6 pU. zrI chItaramalajI ma. 2 pU. zrI lAlacaMdajI ma. 7 pU. zrI rAmalAlajI ma. 3 5. manajIRSijI ma. 8 pU. zrI phakIracaMdajI 4 pU. zrI nAthurAmajI ma. 9 munizrI phulacaMdrajI ma. (jemanA nAmane saMpradAya cAle che) 10 zrI sumitradevajI ma. 5 pU. zrI lakhamIcaMdajI ma. bIje vibhAga - 1 pU. zrI jIvarAjajI ma. 7 pU. naMdalAlajI ma. 2 pU. zrI lAlacaMdajI ma. 8 pU. rUpacaMdajI ma. 3 pU. zrI manajI rakhajI ma. 9 bihArIlAlajI ma. 4 pU. zrI nAthurAmajI ma. 10 munizrI mahezadAsajI ma. 5 pU. rAmacaMdajI ma. 11 zrI varakhabhANajI ma. 6 pU. ratIrAmajI ma. 12 zrI kuMdanamalajI ma. upayuMkata baMne vibhAgamAM maLI muni 7 AryajI 10 kula 17 ThANuM hAla vidyamAna che, jeo paMjAbamAM vicare che. sh khy Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajamera bRhatsAdhu saMmelanamAM ajIva paMthI carcAne nirNaya thavAthI sarvane saMtoSa upanyo hato. jethI jhagaDe patI gayo hato, ane sAdhu saMmelanamAM A eka mahAna lAbha thayo hato. noTa - -uparanA pAMca saMpradAya pU. zrI jIvarAjajI ma.nI saMpradAyanA hAla vidyamAna che. zrImAna dharmasiMhajI kAThIAvADamAM AvelA hAlAra prAMtanA jAmanagara zaheramAM A mahApuruSano janma thaye hato. temanA pitAnuM nAma jinadAsa, ane mAtAnuM nAma zIvabAI, pati-patnI baMnenA dhArmika saMskAranuM bIjAropaNa zrImAna dharmasiMhajImAM thayeluM hoI bALavayathI ja temanAmAM dharma saMskArano prAdurbhAva thayo hato. ane tethI ja teo jyAM jyAM dharmanI vAto thatI hoya, tyAM tyAM te rasapUrvaka sAMbhaLatAM, ane te para khUba manana karatA. nAnapaNathI ja smaraNa zakti sateja hovAthI temaNe alpa samayamAM ja vyavahArika keLavaNI meLavI lIdhI. ekadA samaye lokAgacchanA pUjya zrI ratnasiMhajInA ziSya zrI devajI mahArAja lokAgacchanA upAzraye padhAryA hatA. temanA darzana karavA ane vyAkhyAna sAMbhaLavA ghaNu manuSya jatAM hatAM, te vAta dharmasiMhe jANuM, jethI teo paNa paMdara varSanI vaye sarva manuSyanI sAthe upadeza sAMbhaLavA javA lAgyA, jema jema vyAkhyAnanI bodhaprada zikSAe zrI dharmasiMhajInA hRdayamAM utaratI gaI, tema tema temane saMsAranA sarva paugalika bhAva para arUci thatI gaI. kramekame temanAmAM vairAgyanA aMkuro kuryA, ane dIkSA levAnI IcchA thaI. temaNe petAnI A IcchA mAtApitA pAse vyakata karI, paraMtu mAtApitA mohita hovAthI putrane saMsAramAM rAkhavA mATe ghaNA prayatna karyo, paNa temane vairAgya purajozamAM phukyo hovAthI, mAtA pitAne aneka daSTAMta ApI saMsAranI asthiratA varNavI batAvI, ane hRdayamAM vairAgyanI chApa pADI dIdhI. jethI mAtA pitAe jANyuM ke A putra saMsAramAM have rahenAra nathI. ema jANI saha dIkSAnI AjJA ApI. eTaluM ja nahI paNa putranI sAthe pitAe paNa zubha muhurta dIkSA lIdhI. yati vaganI dIkSA laI gurunI bhakitamAM ane zAstradhyayanamAM lAgelA A tIvra vairAgyavALA yatine 32 sUtra, vyAkaraNa, tarkazAstra vagerenuM jANapaNuM jaladI thaI gayuM. kAraNa ke jJAnanI dhamAM lAgelA ane vinayavaMta purUSapara sarasvatI jaladI prasana thAya che. dharmasiMhajI RSi mATe evuM paNa kahevAya che ke teo baMne hAthanI mAphaka bane paganI AMgulImAM kalame paka lakhI zakatA! vaLI teo "avadhAna " paNa karatA hatA. *prathama sudhAraka mAravADamAM nIkaLyA pachI lagabhaga 77 varSa zivajIRSinA ziSyaratna zrImAna dharmasiMhajI ma. saM. 1685 mAM thayA hatA. Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 191 dhamasiMha RSine jema jema zAstra siddhAntanuM jANapaNuM thatuM gayuM, tema tema manamAM vicAro uddabhavavA lAgyA ke--kayAM vitarAgane zuddha mArga ane kayAM atyAranA yationI pravRtti ! siddhAntamAM kahyA pramANe to ame kAMI vartatA nathI mATe je TukaDA mAgI khAvA mATe A bhekha paheryo na hoya te zuddha saMyama pALa joIe; ema manamAM daDha saMkalpa karI teo gurujI pAse AvyA ane kahyuM : kRpALudeva ! zrI mahAvIra paramAtmAe zrI bhagavatI sUtranA vIsamAM zatakamAM pharamAvyuM che ke-mArUM zAsana 21 hajAra varSa sudhI cAlaze, arthAt zuddha muni mArga pravartaze. te chatAM paMcamakALanuM bahAnuM daI muni mArganA AcArathI DhIlA thavuM e egya gaNAya nahI; kAraNa ke manuSyabhava amUlya ciMtAmaNI samAna maLe; temAM zuddha vitarAgane mAga paNa maLe to pachI kAyaratA tajI zuddha mArge cAlavA zurAtanapaNuM batAvavuM ja joIe. Apa jevA samartha vidvAna ane buddhizALI purUSa bIjA pAmara prANIo peThe kAyara thaI bese te pachI bIjA prANIono deSa ze! mATe Apa ALasa tajI siMhanI mAphaka zUravIratA grahaNa karI zuddha muni mArgane anusare ane bIjAone zuddha mAge pravatA. A pramANe vartavAthI jaina zAsana dipaze ne AtmAnuM zreya paNa tyAre ja thaze-siMha kAyara thAya nahi, sUryamAM aMdhakAra saMbhave nahi, dAtArane huMpadapaNuM ghaTe nahIM, tejane tAjaNe heya nahi, tema Apa zUravIra thaI kAyara paNuM batAve e zebhe nahi. jema traNe kALamAM agnimAM zItalatA saMbhave nahI, tema jJAnI puruSonA manamAM paNa saMsArane viSe kadI paNa rAga hoto nathI, mATe Apa pudagaLa premane tilAMjalI ApI zuddha saMyama mArga AcaravA taiyAra thAo, ane ApanI sevA mATe A AtmA paNa pharI dIkSA levA taiyAra che. ane je Apa meha na choDI zake to pachI A ziSyane AjJA Ape ke jethI pharI dIkSA laI AtmAne uddhAra karUM; kAraNa ke saMsAra choDayA pachI AraMbha parigraha yukta pravRtti karavI e sarvathA ISTa nathI. mATe he kRpALu deva ! kAyarapaNuM tajI zUravIra thAo; agara A bALakane anujJA Ape. uparyukta dharmasiMha muninA satya vacana sAMbhaLI gurUdeva manamAM vicAravA lAgyA ke-muninuM kahevuM yathArtha che, paNa mArAthI nIkaLAya tema nathI ane je A paMDita vinayavaMta ziSya ga7 cheDIne cAlyo jaze, te mArA gacchamAM ghaNA prakAranI harakata Avaze, mATe tene gacchamAM rekI rAkhuM te ThIka ema manamAM vicAra karI yukti racI gurUe kahyuM ke-tamAruM kahevuM yathArtha che paNa mArAthI hAla A pUjya padavI cheDI zakAya tema nathI, paNa tame hamaNuM Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhIraja rAkhe ane haju zAstra jJAna meLave; thaDA varSa pachI ApaNe A gacchanI egya vyavasthA karI pharI dIkSA laIzuM. dharmasiMhajIe A sAMbhaLI vicAra karyo ke je mArA gurU zuddha dIkSA letA hoya te ghaNuM ja sAruM. vaLI te mArA paramapakArI che, te temanI IcchAne mAna ApI, hamaNuM gacchamAM rahevuM ThIka che, ema dhArI temaNe potAne te vicAra thoDAka vakhata mATe mulatavI rAkhyo. Ama chatAM gurUdevane satya buddhi pragaTa thatA sudhImAM dharmasiMhajI muni cheka navarA besI rahyA na hatA. temaNe vicAryuM ke tyAgI vargane maLatI phurasadano sArAmAM sAre upayoga jJAna vRddhinA sAdhana ubhA karavAthI thaI zake, sukhathI apAto upadeza ekaja vakhata kAma lAge, ane te paNa eka jagyAnA mANasone kAma lAgI zake, ema vicArI temaNe vItarAga praNata ane gaNadhara deve guMthelA siddhAnto para dabAo bharavAnuM kAma zarU karyuM. divasa upara divasa ane mArA upara mAsa vyatita thavA lAgyA, paNa dhamasiMhajI muninA gurUdeva potAne maLela paudgalika sAhyabIthI paravAryA nahI, temaja Atmazuddhi karI, pharI zuddha cAritra pALavAne kaTIbaddha thaI zakayA nahi. paNa ulaTuM vadhAre khuMcavA lAgyA. A joI dharmasiMhajIe kahyuM: kRpAnidhAna! ApanI IcchA mujaba meM Aja sudhI saburI pakaDI che, paNa Apa to pramAda rUpI pracalAne tyAga karI zakayA nahi. to have vadhu vakhata A vaibhavI jIvanamAM racyA pacyA rahevA karatAM zIdhra ApaNe baMne zuddha saMyama pALavA mATe nIkaLI paDIe. ane ApanAthI je A vaibhava tyAga na karI zakAto hoya to kRpA karI mane mArA Atma kalyANArthe paravAnagI Apaze. kAraNa ke saMtapurUe kahyuM che ke -dharmastha tyajatA jatA A sAMbhaLI zivajIRSie vicAryuM ke have dharmasiMha kaI rIte A gacchamAM rahe tema nathI, temaja mAre tene AtmakalyANa karatAM zA mATe aTakAvavA joIe ! ema dhArI temaNe kahyuM -vahAlA ziSya, tamAruM kahevuM yathArtha che; dharmanA kAmamAM DhIla karavI vyAjabI nathI, paNa tame jue che ke mArAthI A gaccha, A ziSyo, A vaibhava hAla choDI zakAya tema nathI; vaLI mArI nibaLatAne kAraNe tamane AtmakalyANa karatAM rokI rAkhavA te paNa ISTa nathI, mATe khuzIthI tame zuddha dIkSA svIkAro, ane tema karIne jainamArgane dIpAve, evI mArI tamane aMtaranI AzIza che. paraMtu mAre kahevuM joIe ke tame je kAmamAM joDAvA mAgo che, te evuM to kaThina che ke temAM khUba hiMmata, dhairya ane sahunazIlatAnI jarUra che, je ene tame barAbara nahi Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jALavI zako to pachI nahi gharanA ke nahi ghATanA evI sthiti thaI paDaze. mATe khuba dhiyapUrvaka saMkaTono sAmano karaje, koI rIte nAsI pAsa thaze nahi, kemake cAlu praNAlikAne cheDI no mArga grahaNa karatAM virodhI pakSa taraphanA vAphabANe, uzkeraNIo vagerethI tamene khuba paritApa thaze, mATe e badhe paritApa, e badhA pariSaha samabhAva pUrvaka sahana karaje, ane satya dharmane vijaya karI prabhu mahAvIra ane zrImAna laMkAcAryanA pavitra nAmane ujavaLa karaje. jAo ! mAruM AzIza vacana che ke tame phatteha pAme. gurUnA uparyukta mananIya vAke sAMbhaLI zrI dharmasiMhajIe viveka pUrvaka pitAnuM mastaka namAvyuM. temanA netrAmAM gurUbhaktinA AMsuo AvyA, temaNe kahyu-gurUdeva ! bIjuM kAMI pharamAna ? hA ! mArA vivekI ziSya! tamAro AtmAgAre ane hRdaya bhAva parathI jANuM zakAya che ke tame jarUra jona mArgane dIpAvazo; chatAM jema senAne agni rUpI kaseTImAMthI pasAra thavuM paDe che, tema tame evI AkarI kasoTImAMthI pasAra thAva, e jovAnI mArI IcchA che. e kAma ghaNuM kaThina che, te je tame sahisalAmata pAra utArI zake te to harakata nathI, nahi te che ardhadagdha jevI sthiti prApta thAya. tethI mAre tamane eka AjJA pharamAvavI che? karaze? ghaNI khuzIthI, gurUdeva? pharamAve. AnaMdapUrvaka huM te AjJA pALavA taiyAra chuM" "juo, ahiMthI (amadAvAda) uttara dizAe eka udyAna che, temAM dariyAkhAna nAmanA yakSanuM devaLa che. temAM tame AjanI rAta gujAro ane pachI prabhAte mArI chevaTanI AjJA levA Avaje. gurUnI AjJA zIra para caDAvI dharmasiMhajI te jagyAe javA cAlI nIkaLyA. te vakhate mAtra be ghaDI divasa rahyo hato. yakSanA sthAna pAse jaI tyAM beThelA be musalamAna pAse devaLamAM rahevA mATe AjJA mAgI. A sAMbhaLI temAMnA eka musalamAne kahyuM -are yatijI, tamane zuM A dariyAkhAna pIranI tAkAtanI khabara nathI ? ahiM rAtavAso rahelA ghaNAne amArA camatkArIka pIre kayAranAe svadhAma pahoMcADI dIdhA che. mATe maravuM hoya te khuzIthI tame ahiM rAta raho. A sAMbhaLI dharmasiMhe kahyuM:-bhAI ! mane te mArA gurUdevane hUkama che, " tarataja pAse beThelA bIjA eka musalamAne kahyuM:-maravA dyo e sevaDAne ! 25 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNe nA kahiye chIe, chatAM tene rahevuM che, to ApaNe zuM karIe? ema kahI temaNe AjJA ApI. AjJA laI dharmasihajI yuni devaLamAM rAtrivAsa rahyA. jema jema saMdhyAne samaya vyatita thaI rAtrI vadhatI cAlI, tema tema dariyAkhAna pIranI jagyA vadhune vadhu nirjana tathA bihAmaNI banatI gaI. chevaTe e bhayaMkara makAnamAM muni ekalAja rahyA. temaNe " bIka ke Dara " e zabdano kayAraneye tyAga karI dIdho hato. dharmasiMhe vA jevI kaThaNa chAtI karIne eka jagyAe jamIna puMjI, ane pachI daDha Asana lagAvIne sUtronuM adhyayana karavAmAM mazagUla banyA. teo sUtronA mahApadanA AnaMdamAM evA to lIna thayA hatA ke AsapAsa zuM bane che tenuM temane leza paNa bhAna nahotuM, mAtra vitarAga praNita vacananIja dhuna lAgI hatI. barAbara madhyarAtri thaI haMmezanA potAnA niyama mujaba yakSa samaya thatAM te devAlayamAM dAkhala thayA, ane temAM beThelA zrImad dharmasiMha tarapha ekAgra dRSTie jovA lAgyA. kadi nahi sAMbhaLelA apUrva za tenI zravaNa iMdriyamAM pravezyA. AthI yakSa Azcarya pAmyo; eTaluM ja nahi paNa A mahAna vAkAe cakSanA hRdayamAM vicitra prakAranI asara upajAvI. dharmasiMhajIne mRtyugata karavA AvelA pakSanA hRdayamAM temanA pratye mAna utpanna thayuM. yakSa pitAnuM vaira tyAMja bhUlI gaye, ane muninI sevA karavA lAgyuM. zrImada dharmasiMhajIe tene baMdha Age; te bodhathI prerAI yakSe havethI koIpaNa prANIne A sthAnakamAM upadrava nahi karavAno nizcaya karyo, ane zubha lAgaNI darzAvI svasthAnake cAlyo gayo. zrImad dharmasiMhajI muni Avela kaseTImAMthI pAra utaryA. A badho prabhAva hRdayanI daDhatA, dharmazraddhA, ane vitarAga praNita vacanAmRte sivAya bIjo zAne mAnI zakAya? savAra paDatAMja aneka manuSya dharmasiMhajI muninuM zaba jovAnA IrAde cakSanA devAlaya pAse AvI pahoMcyA, tyAM te te saue Azcarya vacce munine sahisalAmata dhyAnastha sthitimAM joyA. DIvAre dharmasiMhajIe saune gata rAtrinI vAta karIne kahyuM - have A sthAna vItarAgadevanI kRpAe bhaya 2hita banyuM che ! cAra ghaDI divasa caDyA pachI dharmasiMhajI muni kALupuranA upAzraye AvyA ane pitAnA gurudevane bhAvayukta vaMdana karyuM. gurudeve dharmasiMhajIne niDara, ane majabuta AtmabaLavALA joI mukta kaMThe prazaMsA karI kahyuM -kharekhara ! huM tamArAM vinaya, bhakita ane AvAM zUrAtana bharelAM kAmathI saMtoSa pAmyo chuM, mane vizvAsa che ke tame jarUra karavA dhArelAM Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAmamAM phatteha meLavaze. huM tamane zuddha tyAgamArga grahaNa karavAnI AjJA Apu chuM. jAo ane bha. mahAvIranA sAcA jainatvane dIpAvo.* Ama gurunuM AzIzavacana meLavI, utkRSTa cAritra pALavA IcchatAM keTalAka yatione sAthe laI dharmasiMhajI muni dariyApura daravAjA bahAranA IzAna keNumAM AvelA eka udyAnamAM pravezyA ane tyAM saMvata 1685 mAM jainadharmanI punaHdIkSA dhAraNa karI. dIkSA lIdhA pachI teo dariyApura daravAjA pAse AvyA, ane tyAM daravAnanI rajA laI eka oraDImAM utAro karyo. ane tenA oTalA para besI ja teo jAhera vyAkhyAna ApavA lAgyA. satyadharmane upadeza janatAne rUce e svAbhAvika hatuM, tethI ghaNA loko temano A upadeza sAMbhaLavA haMmezA AvatAM. temAM dalapatarAyajI nAmanA bAdazAhanA kAmadAra roja A rIte thaIne sAbaramatI nadIne kinAre bAdazAhane maLavA jatA te temanA A alaukika bodhathI prasanna thayA, ane jaina dharmanA anurAgI banyA. gurubhakitathI prerAI dalapatarAyajIe dhamasiMha munine potAnA eka phAlatu makAnamAM teDI jaI tyAM utAro Avyo. je makAnamAM utAro Ape teja makAna hAla chIpApoLamAM Avelo upAzraya je purAtana kahevAya che. zrI dharmasiMha muninA zuddha upadezane anusaranArane je samUha thaye te hAla "dariyApurI saMpradAya " nAme prasiddha che. zrImadu dharmasiMhajI ane temanuM ziSyamaMDaLa vItarAga praNita sUtronuM yathAta pAlana karatAM hatAM. uttarAdhyayana Adi sUtramAM AvelA " vinaya ? nAmaka adhikA2nuM temaNe barAbara pratibiMba pADayuM hatuM. ekavAra teo potAnA ziSyone vinayanuM mahAsya samajAvatA hatA, te vakhate tyAM beThelA eka brAhmaNa gRhasthane zaMkA paDI, tethI teNe dharmasiMhajI munine namra bhAve pUchyuM:-mahArAja, Apa je prakAranuM vinayanuM svarUpa batAvo che, te pramANe AjanA jamAnAmAM vartana thatuM haze kharuM ? dharmasiMhajIe javAba Apo : hA. Aje paNa evA vinayavaMta ziSya hoya che. brAhmaNa A sAMbhaLI zAMta rahyo. dharmasiMhe vicAryuM ke brAhmaNa gRhasthane barAbara saMtoSa thaye lAgato nathI, tethI temaNe pratyakSa sAbItI karavA mATe potAnA "suMdarajI* nAmanA ziSya ke je ekAMtamAM thoDeka dUra zAstrAdhyayana karI rahyA hatA, temane belAvavA mATe dhIrethI bUma mArI. tarataja suMdarajI muni guru pAse AvI be * A saMbaMdhI eka aitihAsika ullekha maLI Ave che ke - saMvata soLa paMcAsIe, amadAvAda mojhAra; zivajI gurUke choDake, dharmasiMha huvA gaccha bahAra. Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAtha joDo ubhA rahyA. paNa dhamasiMhajI temanI sAthe koIpaNa vAta karyA vagara brAhmaNa sAthe jJAna carcA karavA lAgyA. thoDIka vAra pachI suMdara muni pAchA svasthAnake jaI beThA, ane adhyayana karavA lAgyA. tevAmAM punaH zrI dharmasiMhajIe suMdarajIne hAkala mArI, tarataja sarva kAma choDI suMdarajI gurudeva pAse hAjara thaI gayA; paraMtu gurudeve A vakhate paNa temanA sAme joyuM nahi, ane vArtAlApamAM guMthAyA. keTalIkavAra ubhA rahI suMdarajI svasthAnake gayA. tyAre dhamasiMhajIe trIjIvAra temane bolAvyA. tarataja manamAM leza paNa kSobha pAmyA vagara suMdarajI gurUdeva pAse AvI ubhA rahyA; tepaNa gurUdeva kAMI bolyA nahi. A jeI brAhmaNa Azcarya pAmI belI uThaH basa mahArAja. Apa kaho cho tevuMja barAbara vinayanuM pAlana meM ApanA ziSyamAM joyuM. zrImadu dharmasiMhajI muninI smaraNa zakita paNa ghaNI ja tIvra hatI. ekavAra eka brAhmaNa paMDita eka hajAra lokavALa navina graMtha laI ne dharmasiMhajI pAse Avye ane kahyuM -mahArAja, A lokone artha mahArAthI samajAtuM nathI, kRpA karI samajAvaze ? dharmasiMhajIe kahyuM: hA Aje tame A graMtha ahiM mUkatA jAva. kAle savAramAM vahelAsara Avazo, eTale huM tamane tenA spaSTa artha samajAvIza. eTale teNe te graMtha munine Ape, pachI zrI dharmasiMhajIe temAMnA 500 loko potAnA ziSya suMdarajIne mukhapATha karavA ApyA, ane bAkInA ke pote mukhapATha karyA. saMdhyAkALe pratikramaNa thaI rahyA bAda gurU ziSya baMnee arasparasa tamAma ke meDhe karI lIdhA. bIje divase savAre te brAhmaNa paMDita A, ane arthanA khulAsA pUchayA. tyAre pratyeka zloka dharmasiMha munie potAnA mukhe bolIne, tene artha samajAvyuM. te jeI brAhmaNe vicAra karyo ke A graMtha taddana navina ja ane te phakta mArI pAse ja che, to te munizrIne mukhapATha kayAMthI hoya? ema zaMkA sevI teNe munine pUchyuM ke mahArAja ! A graMtha ApanA mukhe kyArathI che? dharmasiMhe kahyuM: "gaI kAlathIja " tame mUkI gayele graMtha ame, gurU ziSya baMnee mukhapATha karI lIdhuM che. A sAMbhaLI brAhmANa khUba Azcarya pAmyo ane dharmasiMhajInI smaraNazakti ane temanA parizramanI prazaMsA karI, te jaina dharmane anuyAyI banyA. zrImad dharmasiMhajIne jaina samAja para moTAmAM moTo upakAra hoya to temaNe zAstro para pUrelAM TabAone. ( A sthaLe eka sUcana karavuM ucita lAge che ke zrImad dharmasiMhajInA hastAkSare purAyelA dabAvALo graMtha adyApi jovAmAM Avyo nathI, to temanA anuyAyIgaNa A bAbata purAtana bhaMDAramAM Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapAsa karI te jAheramAM mUkavA gya prayatna karaze. te ghaNuM upakAraka kArya gaNAze. zrImAna dharmasiMhajIe pitAnI buddhi, upadeza, cAritra, smaraNa zakti, sahanazIlatA, aDagatA Adi mahAna guNe vaDe aneka manuSyane jainadhamI banAvI mahAna upakAra karyo che. teone sAraNagAMThanuM darada hoI gujarAta kAThIAvADa sivAya dUranA dezamAM vihAra karI zakyA na hatA. teozrI 43 varSa dIkSA pALI saMvata 1728 nA Aso suda cothane divase svargavAsa pAmyA hatA. dharmasiMhajI munie zAstrAbhyAsa keTalo karyo hato, te khAtrIpUrvaka kahevAne hAla kazA purAvA mojuda nathI, paNa teoe jena sAhityamAM karela vadhAre emane uDo abhyAsa ane zakitano khyAla Ape che. bhagavatI sUtra jIvAbhigama, pannavaNa, caMdraprajJapti ane sUrya prajJapti e pAMca sUtra sivAyanA bAkInA 27 sUtra para temaNe TabA pUryA hatA. uparAMta teoe nIcenA amUlya graMtha racyA che, jemAMnA keTalAka hAla upalabdha nathI. samAvAyaMga sUtranI huMDI, bhagavatI, pannavaNA, ThAMNAMga, rAyapraznIya, jIvAbhigama, jaMbudvIpa prajJapti, caMdraprajJapti, ane sUrya prajJapti Adi sUtrane yaMtra, vyavahArasUtranI huMDI, sUtra samAdhinI huMDI, draupadInI carcA, sAdhusamAcArI, caMdra prajJaptinI TIpa, dharmasiMha bAvanI, uparAMta keTalAka graMtha teozrIe racelAM che. ATaluM vizALa sAhitya vArasAmAM ApanAra ane saddadharmanA bIjene vAvanAra mahApurUSane upakAra ApaNA para avarNanIya che. ( Iti zrI dharmasiMhajI muninuM caritra saMpUrNa) temanI pATe thayelA mahApurUSa 1 pUjya dharmasiMhajI ma, 2 mATe temanA ziSya zrI samajISi thayA tyAra pachI trIjI pATe-3 meghajIRSi thayA. pachI ka dvArakAdAsa RSi, 5 morArajI RSi. 6 nAthAjI RSi, 7 jayacandrajI RSi ane 8 merArajI RSi thayA. zrI morArajI SinA ziSya zrI suMdarajI RSine 3 ziSya thayA hatA. (1) nAthAjItrASi, (2) jIvaNajI RSi (3) prAgajI RSi e traNa prabhAvika thayA. zrI morArajI RSinI hayAtimAM ja suMdarajISi kALa dharmane pAmela jethI temanI pATe nAthAchaRSine besADayA hatA. Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 ziSya thayA. zakarajI, nAnacaMdrajI 9 zrI nAthAjI RSine cAra bhagavAnajI ane khuzAlajI RSi e cAra. 10 mI. pATe zrI prAgajI RSi AvyA, temanA itihAsa jANavA jevA hAvAthI atra Apela che. zrI prAgajI RSi viramagAmanA bhAvasAra raNacheADadAsanA putra hatA, prathamA tee suMdarajI RSinA upadeza sAMbhaLI mAra vratadhArI zrAvaka thayA ane keTalAka varSa sudhI zrAvaka paryAya pALyA pachI ja " kharAkharInA khela " pa dIkSA aMgIkAra karavA tatpara thayA. parantu temanA mAbApe aTakAyata karI saMsAramAM rAkhavA prayatna karyA. paNa atyaMta vairAgyavAna jIva jANI mAtA pitAe AjJA ApI. eTale sa. 1830 mAM viramagAma mukAme bhAre ThAThamAThathI dIkSA lIdhI. temaNe sUtra siddhAMtanA abhyAsa karyo ane mahA pratApI thayA. temanA guNaiAne laine teo pUjya padavI pAmyA. temane trIkamajI, meAtI, jhaverajI, kezavajI, hariRRSi, pAnAcaMdajI vagere 15 ziSya hatA. pUjyazrIne amadAvAdathI nairUtyamAM keASapara AvelA visalapura gAmanA keTalAka hRdhI zrAva kAe araja karavAthI te tyAM padhAryA. temaNe prAMtIja, iDara,vIjApura,kherALu, vagere kSetra kheAlI dharmanA phelAvA karyA ane chevaTe paganA daradane lIdhe visalapuramAM 25 varSa sthiravAsa rahI sa. 1850mAM svargastha thayA. teozrInA vakhatamAM amadAvAdamAM AdhUnA yunie kavacitaja AvatA; kAraNa ke tyAM caityavAsIonuM jora vadhAre hatu tethI parisaha ghaNA khamavA paDatA, te eTale sudhI ke keAI zrAvaka A dharmanI kriyA karatA ANuvAmAM Ave te tenA jJAtithI mahiSkAra karAtA. A paristhiti sudhAravAnA irAdAthI zrI prAgajI RSi amadAvAdamAM AvyA ane sAraMgapura taLIyAnI peALamAM gulAbacaMda hImacaMdanA makAnamAM utaryAM. temanA upadezathI gIradhara zaMkara, pAnAcaMda jhaveracaMda, rAyacaMda jhaveracaMda ane khImacaMdra jhaveracaMda ane temanAM kuTuMbe vagerene A dharmanI zraddhA beThI. A zrAvakAe munienI madadathI ane peAtAnI udAratAthI A zaheramAM dharma phelAvyeA. paraMtu AthI madiramAgI zrAvakAne irSA thai, chevaTe sa. 1878mAM ane varganA agaDAne mukadmA kArTe caDayA. sarakAre bannemAM kANu kharUM tene inasApha ApavA sAdhuone bAlAvyA, A varga taraphathI mAravADI pUjyazrI rUpacaMdajI svAmI nA ziSya zrI jeThamalajIsvAmI, ane kaccha kAThIyAvADa, jhAlAvADa ane gujarAta taraphathI sAyalA sapradAyanA pUjya zrI mulajIsvAmI Adi 28 sAdhu te sabhAmAM besavAne cuMTAyA hatA (e ke te vakhate sAdhumAgI ghaNA sAdhue bhegA thayA hatA) sAmA pakSa taraphthI viravijayajI ma. vagere munio ane zAstrIe Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAjara thayA hatA. amane maLelI "yAdi ema jaNAve che ke temAM mUrti pUjakone parAjaya thayo hato, ane cetana pUjakono jaya thaye hato. (carcAthI vAkepha thavuM hoya te vAMco zrI jeThamalajI kRta samakitasAra graMtha.) A vAta nyAya tarIke vicAratAM banne pakSe potAne jItelA ane sAmAne hArelA jaNAve che. eka paNa dastAvejI purAvAnI gerahAjarImAM kAMI paNa lakhI TIkA karavI e AtmAthInuM kAma nathI. pU. prAgajI svAmInA vakhatamAM temanA saMpradAyamAM 75 sAdhu ane te uparAMta ghaNA sAdhvIjIe vidyamAna hatAM, teo saghaLA ekaja AmanyAmAM vicaratA hatA ane ekanA hukamane " tahatu " mAnatA; jethI saMpradAyamAM saMpa sAro jaLavAI rahevA pAmyo hato. pATa 12 mI. zrI zaMkara RSi thayA (temanA ziSya puMjAjI vagere thayA) pATa 13 mI. zrI nAthAjI trASinA ziSya, zrI khuzAlajI trASi birAjyA. pATa 14 mI. zrI prAgajI RSinA ziSya, zrI harSacaMdrajI traSi thayA. pATa 15 mI : zrI nAnacandra trASinA ziSya, zrI morArajI trASi thayA. pATa 16 mI zrI jhavera caSi thayA-teozrI vIramagAmanA dazAzrI. mALI vaNika hatA ane temanA bhAI metIcaMda sAthe prAgajI svAmI pAse dIkSA lIdhelI. jhavera Si jyArathI pATe beThA tyArathI jAvajIva sudhI chaThane pAraNe chaTha karatA. temaNe saM. 186pamAM dIkSA grahaNa karI ne 1923mAM zrI vIramagAmamAM kALa karyo hato. temane traNa ziSya thayA. 1 hIrAcaMdajI, 2 kalAcha ane 3 gaNujI RSi. pATa 17 mIH zrI puMjAjI RSi thayA. temaNe sva-para saMpradAyanA keTalAka munione abhyAsa sAro karAvyo hato. saM. 1915 nA zrAvaNa vadI 5 nA roja teoe kALa karyo hato. A pATa sudhI mahAtmAo mahAt sattAdhArI thayA hatA. pATa 18 mI : nAnA bhagavAnajI RSi thayA, temaNe 1919 nAM mAgasaramAM kALa karyo hate. pATa 19 mI : zrI nAthAjI haSinA ziSya, nAnacandrajI svAmI je aThama aThamano tapa karatA hatA, temanA ziSya zrI malacaMdajI RSi pATe birAjyA. pATa 20 mIH zrI hIrAcaMdajI svAmI thayA, temane 13 ziSya thayA hatA. 1 zrI trIbhavanajI; 2 mIThAjI; 3 rAmajI RSi, 4 zrI khuzAlajI, Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 5 zrI jIvAjI, 6 zrI purUSottamajI, 7 chaganamalajI, 8-9 zrI goviMdajI ane temanA putra uttamacaMjI, 10 maganalAlajI, 11 zrI narotamajI ane 12-13 be ziSyoe alpakALa dIkSA pALI hatI. pATa 21 mI. zrI malakacaMdajI svAmInA ziSya, zrI raghunAthajI svAmI beThA hatA. teo zAMta svabhAvI hovAthI caturvidha saMghamAM saMpanI vRddhi ghaNI thaI hatI. ane te vakhate te saMpradAyamAM 35 sAdhu ane 58 AryAjI hatA. pATa 22 mI zrI hAthIjI mahArAja beThA hatA. pATa 23 mI zrI uttamacandrajI mahArAja beThA, te hAla vidyamAna che. Iti zrI bIjA sudhAraka zrImAn dharmasiMhajI mahArAjanA saMpradAyanI pATAnupATa saMpUrNa - trIjA sudhAraka zrImAn hara chatraSi Adi cha mahApurUSe mAravADamAM nIkaLyA zrI gujarAtI lokAgaccha moTI pakSanI paMdaramI pATe zrI kezavajI RSi thayA, temanA parivAramAM saMvata 1785 pachI zrI harajIRSi Adi che A tmAthI puruSoe yati vargamAMthI alaga thaI mAravADamAM kiyA uddhAra karyo. te harajIRSinA hAla cAra saMpradAye vidyamAna che. teonI vaMzAvaLInI hakIkta prasiddha vakatA munizrI cothamalajI ma. taraphathI mane khyAvara mukAme maLelI te atre ApIe chIe. prathama keTA saMpradAya eka hatA. paraMtu pachIthI tenA be vibhAga paDyA, ane tyAra pachI pUjya zrI hUkamIcaMdajI mahArAja prabhAvazALI thavAthI temanA nAmano eka vadhu trIje saMpradAya thaye. vaLI trIjAmAMthI eka vibhAga vadhu thaye, eTale atyAre cAra saMpradAye pravarte che. te cAreyanI pATAnu pATa: 1 keTA saMpradAya naM. 1 nI paTTAvaLI 1 zrI pujya kezavajIRSi (yati) 2 pUjya zrI harajISi 3 gadAjI Si 4 zrI pharazurAsajI 5 zrI lakamalajI 6 zrI mayArAmajI 7 pU. zrI dolatarAmajI (temanA nAmane saMpradAya "koTA nAmathI oLakhAya che.) 8 zrI goviMdarAmajI 9 zrI phatehacaMdajI 10 zrI jJAnacaMdajI 11 zrI chaganalAlajI 12 zrI reDamalajI 13 zrI premarAjajI. 2 keTA saMpradAya naM. 2 nI paTTAvaLI 1 zrI pujya kezavajIRSi (yati) 2 harajISijI 3 zrI dAjI ma. 4 zrI pharasurAmajI 5 zrI khetazIjI 6 zrI premazIjI 7 zrI phatehacaMdajI 8 Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI anepacaMdajI ma. (temanA nAma saM.) 9 zrI devajI ma. 10 zrI caMpAlAlajI ma. 11 zrI cunIlAlajI ma. 12 zrI. kIzanalAlajI ma. 13 zrI baLadevajI ma. 14 zrI harakhacaMdajI ma. 15 zrI mAMgIlAlajI ma. - pujya zrI delatarAmajI ma. nA baMne koTA saM. mAM muni 13 AyojI 26 kula 39 ThANA hAla mAravADamAM vicare che. 3 pUjya zrI hukamIcaMdajI ma. ne saMpradAya naM. 1 nI paTTAvaLI 1 pUjya zrI kezavajI (yati) 2 zrI harajISijI 3 zrI dAjI ma. 4 pharasurAmajI 5 zrI lokamalajI 6 zrI mayArAmajI 7 zrI dolatarAmajI 8 zrI lAlacaMdrajI 9 zrI hakamIcaMdajI ma. (temanA nAmano saMpradAya cAle che.) 10 zrI zIvalAlajI ma. 11 zrI udesAgarajI ma. 12 zrI cothamalajI ma. 13 zrI lAlajI ma. 14 pu. zrI javAhiralAlajI ma. ( hAla AcArya pada para che. ) pUjya zrI javAhiralAlajI ma. (pra. na. hukamIcaMdajI ma. nA saMpradAyamAM) nA saM. suni 65 AryAjI 110 kula ThANuM. 175 mAravADa tathA mALavAmAM vicare che. 4 pujya zrI hakamIcaMdajI ma.nA saMpradAya naM. 2 pUjya zrI hukamIcaMdajI ma. nI pATAnupATe pu. zrI mannAlAlajI mahArAja hatA, teozrI saM. 190 nA ASADha mAsamAM svargavAsa pAmyAthI hAla temanI pATe pu. zrI naMdalAlajI ma. nA ziSya muni zrI khubacaMdajI ma. ne sthApavAmAM AvyA che. te saMpradAyamAM hAla muni ThANuM. 44 AyojI ThA. 31 kula 75 ThANAo che. je rAjaputAnA-mALavAmAM vicare che. ceAthA sudhAraka zrImAna lavajItrASijI ma. bIja sudhAraka zrImad dharmasiMhajI saMbaMdhI agAu ApaNe jaNAvI gayA tema A mahApurUSe paNa prathama yati varganI dIkSA lIdhI hatI. ane pachI teo zuddhAcArI tarIke bahAra paDayA hatA. lavajI svAmInuM sAMsArika jIvana suMdara ghaTanAothI yukta che, tethI ApaNe prathama tene ullekha karIye. surata zaheramAM (gepIpurAmAM) jena leMkAgacchAnuyAyI dazA zrImALI vaNika "vIrajI verA" nAmanA eka gRhastha rahetA hatA. temanA saMbaMdhI evuM kahevAya che ke nAnI uMmaramAM teo garIbAvasthAmAM hoI eka vaiSNavadhamI zeThane tyAM nokarI karatA hatA. te zeThanI vatI haMmezA teo dudhanI eka tAMbaDI bharI valaMdAnI keDI pAse thaI pazcima tarapha rAMdera gAmanA raste tApI nadImAM nAkhavA jatA hatA, tevAmAM rastA vacce eka sarSa AvIne 26 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ubhe rahyo, ane vIrajI vorAnA javAno mArga rokavA lAgya, AthI virajI vorAe dhAryuM ke A sarpane dudha pIvAnI IcchA thaI hoya tema lAge che. tethI temaNe te dudhanI tAMbaDI sapanA mAM AgaLa mUkI; eTale te sarpa temAMnuM badhuM dudha pI gayo. pachI vIrajI verAe pAchuM pharavA mAMDayuM, tyAre paNa sapa temanI ADe AvI ubhe rahyo, DIka vAra pachI te sarpa vIrajI vorAnA vastrane eka cheDe potAnA mahoMmAM laIne temane kaI jagyAe laI javAno saMketa karatA na hoya te vatAva karavA lAgyo. AthI vIrajI verAe sapanI pAchaLa pAchaLa cAlavA mAMDyuM. sarSa temane nadI kinAre laI gaye ane pachI tyAM paDelI eka zilAne bharaDe daI sarpe te zilA uMcI karI, eTale tyAM eka meTuM bhaMyaruM dekhAyuM, temAM te vIrajI zeThane laI gaye. te vakhate sarSe pitAnI pAsene maNi kADhI pitAnA mAthA para mUke, eTale bhoMyarAmAM prakAza thayo. AgaLa jatAM puSkaLa dhanathI bharelo eka bhaMDAra dekhAya; te sAthe tyAM devatAI bhuMgaLa vAgatI saMbhaLAI. A badhuM dhana jANe sarpa vIrajI verAne arpaNa na karate hoya, tema teNe potAnI pheNa vIrajI verAne mAthe dharIne khuzI batAvI. A saghaLuM dhana gaNatAM chappana kroDa seniyA hatA ema kahevAya che. tethI chappana upara bhUMgaLa vAgatI hatI. hAlamAM gopIpurAmAM premacaMda rAyacaMdanI dharmazALA che, tyAMthI rAMderano pUla baMdhAyelo che tyAM sudhI bhoMyaruM hatuM ema kahevAya che. te sarva dhana vIrajI vorAe grahaNa kareluM, tethI te samRddhivAna thayA hatA, ane meTo vepAra karatA hatA. temane nagarazeThanI padavI maLI hatI. teo ghaNuM rAjAone madada karatA, tethI rAja taraphathI paNa temane khUba mAna maLatuM, vIrajI zeTha laMkAgachIya jaina hovAthI divALInA divase pauSadha karatA, ane ekamane divase zAradApUjana karatA, tethI gAma loke paNa vIrajI verAnuM ja anukaraNa karatAM, teja pramANe atyAre paNa suratamAM te mujaba pUjana thAya che ane te paDavAne "vIrajI vorAne paDo." kahevAya che. (A bInA pUjyazrI alakha RSijI ma. taraphathI mane maLelI, te AdhAre dAkhala karI che.) lakAgacchanI traNa zAkhAo paikI kezavajI gacchanI zAkhAne vIrajI verA mAnatA hatA. te vakhate te ga7nA varajAMgajI nAmanA yati tyAM birAjatA hatA. teo sAdhunA AcAravicAramAM kAMIka zithila hatA, paraMtu bIjAnI jema teo taddana zithilAcArI ke bhraSTAcArI hatA. vIrajI vorAne kulabAI nAme eka putrI hatI. tene egya uMmare teja gAmamAM paraNAvI hatI. ApaNuM prastuta caritra nAyaka "lavajItrASi" ne A Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 203 bhAgyazALI bAInI kukSie janma thayo hato. sthiti sAdhAraNa sArI hatI, paraMtu devanA koI prakAre A bAIne bhAgyaravi jhAMkho hato, tethI thoDAka vakhata pachI temanA patinuM avasAna thayuM, eTaluM ja nahi paNa lakSmI paNa temanI pAsethI cAlI javA pAmI hatI. A vakhate teo tadRna Azraya rahita banyA hatA tethI vIrajI vorAe pitAnI putrI ane bhANejane pitAne Azraye lIdhA hatA. kulabAI pitAnA pitAne tyAM rahI dharmadhyAnamAM vakhata vyatIta karatI ane putrane ucheratI hatI. jema jema putra mATe thato gayo, tema tema tenAmAM buddhi, cAturI Adi guNe vikasita thatA jatA hatA, saMdhyA samaye jyAre mAtA pratikramaNAdi svAdhyAya karatI tyAre teno putra "lavajI" cUpacApa eka sthaLe besI e badhuM manana karato hato. tenI smaraNa zakti eTalI badhI sateja hatI ke sAmAyika pratikramaNAdi svAdhyAya tene thoDA ja vakhatamAM kaMThastha thaI gayuM. eka vAra mAtA putra ubhaya varajAMgajI gurUne darzana gayA. vAtacItamAM kulabAIe "lavajI" ne sAmAyakAdi vidhi gurU pAse zIkhI levAnuM sUcana karyuM tyAre "lavajIe kahyuM ke mane te badhuM lagabhaga kaMThastha thaI gayuM che. A sAMbhaLI mAtAe AzcaryathI pUchyuM ke kayAre ? putre javAba Apyo:-mAtA ! tamArI haMmezanI svAdhyAyathI mane e badhuM yAda rahI gayuM che. A sAMbhaLI parIkSA karavA mATe mAtAe tene gurU pAse bolI javAnuM kahyuM, eTale vicikSaNa lavajI te badhuM kaDakaDATa gurU pAse bolI gaye. basa. gurUjInA hadayanuM AkarSaNa "lavajI pratye thaI gayuM. temaNe vicAra karyo ke je A buddhizALI bALaka mArI pAse dIkSA le to zAsanano uddhAra kare, ema vicArI temaNe te bALakanA sAmudrika cinho joyAM, to prabhAvazALI jaNAyA. tyAra pachI eka prasaMge gurUe vIrajI vorAne kahyuM ke lavajIne mArI pAse bhaNavA mUke te te ghaNe hoMziyAra thaze. vIrajI verAne paNa A vAta rUcI ane varajAMgajI yatinI icchA svIkArI. lavajI te divasathI "varajAMgajI pAse zAstrAdhyayana karavA lAgyuM. jema jema tene zAstronuM rahasya samajAtuM gayuM, tema tema tene AtmAnI unnatine rasto sUjhato gaLe, eTaluM ja nahi paNa dharmasiMhajI muninI jema tene te vakhatanA yationuM vartana zAstra virUddhanuM lAgyuM. te sAthe teNe vitarAga dharmanI sAcI dIkSA aMgIkAra karavAne mana sAthe draDha saMkalpa karyo. ghera AvI temaNe vIrajI vorAne kahyuM -tame mane jJAnadAnano je amUlya lahAve levAnI taka ApI che, te mATe huM tamArA jIvanabhara Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 jANi chuM. have mane samajAyuM che ke "dIkSA" eja jIvana pathanuM ujavaLa kartavya che. mATe mane vitarAga dharmanI sAcI dIkSA levAnI anumati Ape, eTale huM bha0 mahAvIranA kathanAnusAra vatI AjanA yativarganA zithilAcAra sAme dAkhalo besADuM. vIrajI vorA samajyA ke "lava yatiothI alaga rIte ja zuddhAcAre vartavA mAge che, tethI temaNe kahyuM:- bhAI, atyArane samaya bahu bArIka che, A paMcamakALamAM tame kaho cho te zuddhAcAra pALa bahu duSkara che, tethI tAre je dIkSAja levAnI tIvra abhilASA hoya te tuM "varajAMgajI cati" pAseja dIkSA le. ane AcAra pAlana to tAre jevuM rAkhavuM haze tevuM rAkhI zakAze. paNa A vAta lavajIne rUcatI na hatI. te sama to ke "vaibhavI jIvana gujAranAranA moTA daLa vacce rahI zuddhAcAranA manorathe paNa saMgavazAt taNAI javAne vakhata Ave, sahavAsanI asara bhAgyeja thayA vagara rahI zake" A mAnyatA vacce "vIrajI verA ane lavajI" no mata Ama keTalAya vakhata sudhI eka na thaye. vakhata vyatita thato jato hate. lavajIne saMsAramAM rahevuM prAya: viSamaya thaI paDayuM hatuM. vIrajI vorA potAnA kuLagurU "varajAMgajI yati" sivAya bIjA koInI pAse ke svataMtra dIkSAnI anumati ApavA kaI rIte taiyAra na hatA. tethI vakhata vicArI "lavajIe hAla tarata "varajAMgajI" pAse dIkSA levAnuM ucita mAnyuM eTale dIkSAnI anumati maLI gaI. eTaluM ja nahi paNa vIrajI verAe ghaNuM dravya khacIne khUba dhAmadhumapUrvaka "lavajI" ne dIkSA mahotsava ujavyuM. dIkSA lIdhA pachI jema dharmasiMhajI munine pitAnA gurU sAthe "zuddhAcAra pAlana" mATe vivAda thayo hato, tema lavajI muni ane temanA gurUne te pramANe thayA. khUba vATAghATane aMte zrI lavajI trASinI bhavya AkAMkSAo phaLI ane temaNe khaMbhAtamAM saM. 1992mAM vitarAga dharmanI zuddha dIkSA svayaMmeva aMgIkAra karI. ( te vakhate bhANajI ane sukhAjI nAmanA be yatio temanI sAthe zuddha dIkSA pALavA joDAyA hatA.) punaH dIkSA lIdhA pachI lavajIRSi khaMbhAtamAM rastA para besI jAhera upadeza ApavA lAgyA. ghaNA loko temane upadeza sAMbhaLavA AvatA, ane siddhAMtanuM yathAtathya svarUpa sAMbhaLI Azcaryamugdha banI temanI khUba prazaMsA karatA. dina pratidina lavajI RSinA A mahAna tyAganI prazaMsA sthaLe sthaLe vadhatI jatI hatI. te eTale sudhI ke temanI prazaMsAnI vAta suratamAM vIrajI vorAne kAne pahoMcI. lavajISi gurune tyAga karI gayA hovAthI, vIrajI Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 205 vorAne temanA para dveSa to thayeja hatuM, ane temAMye paNa jyAre temanI prazaMsA sAMbhaLI; tyAre te vIrajI vorAne TheSAgni ghatAgninI jema vadhu tIvra bane. te manamAM baDabaDayA ke are! zuM cativaryane avinaya ! zuM gurue ApelAM jJAnanuM ajIraNa? tene A upaga ! je gurue tene jJAna ApI bhaNAve, tene upakAra na mAnatAM, tenAthI virUddha vatI' no paMtha kADhavA lavajI taiyAra thayo? hamaNAMja huM tene tene yogya badale ApuM chuM. e vicAra karI vIrajI vorAe "khaMbhAtanA navAba" para eka cIThI lakhI mANasane ravAnA karyo. temAM lakhyuM hatuM ke "mAre dohitra ( dIkarIno dIkaro) tenA gurUthI judA paDI, gurUne utArI pADavA cheTe upadeza Ape che, mATe tyAM AvelA lavajI nAmanA yatine gAmamAMthI kADhI mUkaze. evI mArI namra araja che." vIrajI verAnuM AsapAsanA tamAma rAjyamAM sAruM mAna hatuM, tethI navAbe vajIrane bolAvIne kahI dIdhuM ke "lavajI" nAmaka eka sevaDA (sAdhu) Idhara ghumate hai aura taka juThA upadeza detA hai "unako yahAM bheje" navAbane A hUkama laI vachara jyAM "lavajImuni" bodha ApatA hatA, tyAM Avyo ane navAbane hUkama saMbhaLAvyo. eTale tarataja upadeza baMdha karI lavajImuni vajIra sAthe navAba pAse AvI niDarapaNe ubhA rahyA. cAritra ane brahmacarya rUpI tapanuM teja zuM kAma nathI karatuM! muninA tejamAM bAdazAha aMjAI gaye. te ekapaNa zabda sAmasAma lavajI munine na kahI zakya, paNa vIrajI vorA jevA pratiSThApAtra gRhastha ane eka vakhatanA potAnA sahAyaka zeThanA kAryane gya amala thavo joIe, ema vicArI navAbe vajIrane dhIrethI kahyuM -"e sevaDeku daravAjekI devaDI para paraheja kara do " eTaluM kahI navAba aMtaHpuramAM cAlyA gaye. vajIra lavajI munine daravAjA pAse laI gaye ane tyAM paraheja karAvI paherAvALAne hukama Ape ke Ane kyAMI bahAra javA na deze. e pramANe badamasta karI vajIra potAnA kAma para cAlyA gayA. lavajI muni tyAM beThA thakA lagAra paNa ArtadhyAna nahi dharatAM, mAtra dharmadhyAna dhayAvA lAgyA ane svAdhyAya karavAmAM Akho divasa annajaLa vinA vitAvyo. Ama be divasa pasAra thayA, lavajI muninI zAMta ane svAdhyAya yukta dazA begama sAhebanI eka dAsI je vAraMvAra daravAjAmAMthI pasAra thatI hatI, tenA jovAmAM AvI. te muninI zAMta mane dazA joIne cakita thaI gaI; eTaluM ja nahi paNa tene A tapasvInI tapazcaryA para bhakti rAga thaye. AthI teNe begama sAhebAne taka * bIjI paDhAvalImAM temanI dIkSA 170panI lakhAyelI che. ema paNa banyuM hoya ke tivarganI dIkSA saM. 1692mAM lIdhI hoya ane pachI zuddha mArganI punaH dIkSA 1705 mAM lIdhI hoya. tatva kevaLI gamya. -lekhaka Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 joine kahyuM ke: daravAjA para eka mahAtmA puruSa anna jaLaneA tyAga karIne eThA che; ane AkhA divasa zAstra paDhayA kare che. sAMbhaLI begame te dAsIne kahyuM: ke zA mATe ? tene joie te ApeA. tyAre dAsIe kahyuM:-begama sAhebA ! te kAMI levA mATe tyAM beThA nathI; paraMtu navAba sAhebe temane paraheja karyo che! tethI te anna, jaLaneA tyAga karI prabhunI bhakti ryo kare che. AvA ceAgI leAkeAne saMtApavAthI phAyo thatA nathI. dAsInI A vAta begamanA hRdayamAM kharAkhara utarI gai. ane jyAre navAbe aMta:puramAM praveza karyAM tyAre begame kahyuM:- khAviMda ! sevaDAku satAnA acchI mAta nahi hai, kAM kijakha ehi kApegA, tama apanA saba sukha naSTa hA jAyagA ! isalIye unake pAme paDakara unakA cheDa de, " uparyukta begamanuM vacana sAMkhaLI bAdazAhe " lavajImuni"ne cheDavAnA hUkama ApI dIdhA; eTaluMja nahiM paNa bAdazAhe jAte AvI temanI kSamA mArgo. ane kahyuM ke Apa ApakA dharmakA pracAra acchI tarahase kara sakate hA....meM kabhI khIcame na AvuMgA. A pramANe navAba sAhebe rajA ApI eTale tyAMthI vihAra karI tee 'leAdarA'upara thaI amadAvAda padhAryA. ane tyAM dharmopadeza ApI ghaNA AzavALAne dhama pamADaye. A vakhate kALupuranA dazA poravADa zrAvaka sAmajIe vairAgya pAmI 23 varSanI uMmare temanI pAse dIkSA lIdhI. eTale have teo cAra ThANAe thayA. zrImAnU lavajIRSi amadAvAdathI vihAra karI burAnapura gayA. te vakhate leAMkAgacchanA zrAvakAe vicAra karyA ke lavajIRSinA medhathI ApaNAmAMnA ghaNAkharA kheMcAIne temanA nivana paMthamAM bhaLI jaze. mATe ApaNe agamacetI vAparIne sakhta dAkhasta karavA joi e. ema dhArI temaNe peAtAnA saMgha ekatra karyo ane lavajIRSinA matamAM gayelA zrAvakeAne gaccha mAra karI temanI sAthenA sarva vyavahArika sabaMdha tajI dIdhA. vA. mA. zAha jIjJAsuo kevA A sthaLe vastusthitinA kharAkhara khyAla ApatAM zrI. lakhe che keH-dharma kevI muzkelIthI sacavAya che. ane kharA dRDha ane sahanazIla hAya che. te jANavAne A amUlya prasaMga che. dazahAra ghara sAme zrImAna lavajIRSinA anuyAyIenA mAtra alpa gharAja hatA. te prakhaLa pakSe A leAkeAne eTale sudhI pajavyA ke kuvA parathI temane pANI paNa bharavA na detA, eTaluMja nahi paNa dheAkhI, hajAma vagerene temanuM kAma karavAnI manA karavAmAM AvI hatI! AvA kaTokaTInA prasage pelA alpa ghAmAM jeA zrImata hatA temaNe bAkInAne paisAnI pUratI sahAya ApI. paraMtu chevaTe Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 207 prabaLa pakSanI khaTapaTane lIdhe jyAre amadAvAdanA subA taraphathI temane kanaDagata thavA lAgI, tyAre temAM temaNe dilhInA bAdazAhane dayALu mAnI, tenI pAse pharIyAda karavA gayA; paraMtu sAmAvALAe eTalI badhI lAgavaga calAvI hatI ke tyAM lava RSinA anuyAyIone bAdazAhanI mulAkAta thaI zakI nahi. eTaluM ja nahi paNa ulaTuM adhikArI varganA hukamathI temane dilhI zaheranI bahAra nIkaLI javAne hUkama maLe. A rIte lavajI RSinA anuyAyIone khUba sahana karavuM paDayuM. tethI teo zaheranI bahAra nIkaLI najIkanA kaI kabrastAnamAM utAre karIne rahyA, paNa teo potAnA dharmathI te jarAye DagyA nahi. paraMtu "satyane ja Akhara jaya che " e nagna satya AjanA jagatane samajAvavA javuM paDe tema nathI. daivayoge evuM banyuM ke trIjA divasanI madhya rAtrie khuda bAdazAhanA mAnItA kAjInA ekanA eka dIkarAne sapaDaMza thaye. tene bacAvavAne aneka maMtra prAge teNe karAvyA, paraMtu ArAma na thaye, tethI te putrane janAnAmAM nAkhIne kabrastAnamAM lAvavAmAM AvyuM. A vAtanI A sthaLe utAre karIne rahelA zrAvakone khabara paDI. temaNe vicAryuM ke ApaNe parama pavitra navakAramaMtranuM zaraNuM laIne kAjInA putranuM jhera utAravAno prayoga karIe. je satya dharmanA prabhAve gAnuyoge tenuM jhera utarI jAya to ApaNe dharma saMkaTamAMthI bacIce ApaNA mATe phakta A eka anukuLa mekko (taka) AvyuM che. akhatare kara vadhu ISTa che. ema saue arasparasa nakakI karI jyAre kAjInA putrane te sthaLe lAvavAmAM Avyo, tyAre temAMnA eka dharmiSTha ane cAritravAna zrAvake jhera utarAvavA mATe kAjIne namra vinaMti karI. kAjI to nirAzaja thaI gayelo hato, chatAM chellI taka jatI na karavAnuM teNe gya mAnyuM. hRdayanA ekatAra sAthe uccArAyele "navakAramaMtra" kAjIne mATe ane lavajIRSinA dharma mATe bhibhUta thayo. pavitra zabdacAranA prabhAve thoDA ja vakhatamAM kAjInA putranuM jhera bIlakula utarI gayuM ane te sacetana thaI jAgRta thaye. kAjInA harSano pAra na rahyo. badhA zrAvakane upakAra mAnI kAjI temane potAne ghera laI gayo, ane brAhmaNa pAse rasoI karAvI badhAne jamADayA. pachI kAjIe teone AgamananuM kAraNa pUchayuM. eTale temaNe potAnI badhI vAta atha iti kahI saMbhaLAvI. pratyuttaramAM kAjIe temane dilAso ApI hamezane mATe temane duHkha mUkta karAvI ApavAnuM vacana ApyuM. tyAMthI te badhAne kAcha kacerImAM tela gaye, ane bAdazAhane kahyuM ke mArA putrane jIvana tadAna ApanAra A gujarAtI gRhastha che. jeo dharma saMkaTamAM Avela hoI Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 jahAMpanAhane araja karavA AvyA che. A sAMbhaLI khuza thaI bAdazAhe temanI araja sAMbhaLI, te uparathI teNe kAjIne kahI dIdhuM ke jaladIthI amadAvAda jaI A lokonuM duHkha haMmezane mATe baMdha thaI jAya te prabaMdha kare. bAdazAhane A hukama sAMbhaLI kAjI badhA zrAvakone laI lazkarI Tuka sAthe amadAvAda Avyo. ane julama karanArAone yogya nasiyata ApI, haMmezane mATe lavajI RSinA anuyAyIo para thato trAsa baMdha karAvyo, eTaluM ja nahi paNa kAjIe A navA dharmane svIkAra karyo. tyArapachI nirvine lavajI RSinA dharmane pracAra gujarAtamAM uttarottara vadhato gayo. zrI lavajI RSi pitAnI pATe pitAnA vinayavaMta ziSya zrI samajI trASine sthApI saMthAre karI svarge gayA. tyArabAda samajI RSi pharatA pharatA burAnapura padhAryA, tyAM temaNe ghaNuone upadeza ApI zrAvaka banAvyA. temane tyAM "kAnajInAmanA eka ziSyane lAbha thayo. lAhorI uttarAdhikArI lIMkAgacchanA haradAsajI nAmanA AtmAthI yati eka vAra gujarAtamAM AvelA, tyAM temane samajI trASine samAgama thaye; baMnene mAMhomAMhe khUba dharma carcA thaI, temAM haradAsajIne khUba saMtoSa thavAthI teo temanA ziSya thayA, arthAta temaNe zuddha dharmanI dIkSA lIdhI. keTalIka vakhata gurU sAthe rahI, jJAna grahaNa karyA pachI teo paMjAba tarapha gayA. krame krame temane parivAra vacce. hAla te paMjAba saMpradAya tarIke oLakhAya che. kAnajI traSino parivAra hAla mALavA, mevADa ane dakSiNa tarapha vicare che. kAnajI trASinA ziSya tArAcaMdajI RSi thayA. temano parivAra gujarAtamAM "khaMbhAta saMpradAya" tarIke oLakhAya che. chaTha chaThanA "AraNa karatAM samajI RSi ghaNu vakhate pharI eka vAra burAnapura gayelA, tyAM koI patinI khaTapaTathI eka raMgarejane hAthe temane viSa mizrita lADu vahorAvavAmAM AvelA, jenA pariNAme temanuM mRtyu thayuM. A vAtanI khabara paDavAthI janatAmAM yationA AcAra vicAro para abhAva thaye, ane teo sAdhumALI jaina banyA. ( eka bIjI paTAvalImAM lakhAyeluM che ke A ghaTanA zrI lavajI RSinA saMbaMdhamAM banelI hatI.) lavajI RSi saMbaMdhamAM dariyApurI saM. nI paTTAvaLI jaNAve che ke -zrI lavajI RSe zrI dharmasiMha munine amadAvAdamAM maLyA hatA. teo baMne vacce zAstra carcA thaI hatI. temAM cha koTI, ATha koTI bAbatamAM, sAmAyaka saMbaMdhamAM, AyuSya tUTavAnI mAnyatAmAM ane bIjI keTalIka bAbatamAM matabheda utpanna thavAthI teo baMne bhegA rahI zakyA nahi. Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 zrI lavajI gASinA hAla cAra saMpradAya vidyamAna che 1 pUjya zrI kAnajI trASine saMpradAya. (mAravADa, mAlavA ane dakSiNa) 2 pUjya zrI tArAcaMdajI trASine saM. (je khaMbhAta saMpradAyanA nAmathI oLa khAya che ane gujarAtamAM vicare che) 3 pUjya zrI haradAsajI ma. nI pATAnupATe pUjya zrI amarasiMhajI mane saMpradAya (je paMjAba saMpradAyanA nAmathI oLakhAya che.) 4 zrI rAmaratanajI ma. ne saMpradAya (mALavAmAM vicare che) pUjya zrI kAnajI RSinI pATAnupATa 1 zrI lavajI RSi 2 zrI somajI Si 3 zrI kAnajItraSi 4 zrI tArAcaMdajI ma. ( temane be ziSya thayA 1 pU. kAlA RSi 2 pU. maMgaLA ASi temano parivAra gujarAtamAM varte che te pachI kahevAze. | kAlASinA pU. bakSu Si, temane be ziSya thayA. 1 5. dhannARSi 2 pU. pRthvI RSi. dhannA RSine be zirSe 1 evaMta RSi 2 khubAja saSi. evaMta SinA be ziSya 1 kavivarya tilaka RSi 2 zrI lAlajI ma. pUjya zrI kavivarya tilaka SinA pAMca ziSya te 1-cAraRSi, 2 bhavAnI gaSi, 3 kaMcana RSi, 4 muni zrI svarUpa RSi, ane pa muni zrI ratana RSi ma. muni zrI ratana RSinA pAMca ziSya te 1 vRddhi RSi ma; 2 mulatAna RSi, 3 dagaDu zraSi, 4 AnaMda Si ane 5 uttama RSijI ma. muni zrI vRddhiRSinA eka ziSya te tapasvI zrI velajI RSijI ma. zrImAna lAlajI RSinA be ziSya te 1 metI kRSi ne 2 delata traSijI ma. muni zrI dolata RSinA ATha ziSya te 1 mANeka RSi, 2 sukhama traSi, 3 prema RSi 4 mehana RSi, 5 vinaya RSi, 6 kALu naSi 7 gaMbhIra kaSi ane 8 rikha RSijI ma. muni zrI prema vyaSinA traNa ziSya te 1 phateha RSi, 2 cUtha RSi ane 3 ratana SijI ma. muni zrI mohana RSinA eka ziSya te manasukha vaSijI ma. muni zrI vinaya vaSinA eka ziSya te jAgala phaSijI ma. manasukha vaSinA eka ziSya te bhatRhari trASijI ma. pUjya zrI khubA RSinA ziSya jenA kaSi ane kevala rASijI ma. Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 muni zrI kevala RSinA ziSya te 1 mANeka raSi, 2 subA RSi ane 3 vallabha rASijI ma... muni zrI enA kaSinA ziSya pUjya zrI amalakha RSijI mahArAja. zrI batrIsa sUtre para hiMdI anuvAda karI zrI sthA. jaina samAja upara mahAna upakAra karyA bAla brahmacArI pUjyAcArya zrI amolakha RSijI ma. nA bAra ziSya te 1 pannA trASi, 2 matI kaSi 3 deva traSi, 4 rAja raSi, 5 udaya kaDaSi, 6 mehana trASi, 7 kalyANa RSi, 8 mulatAna RSi, 9 jayavaMta daSi, 10 zAnti RSi, 11 phateha RSi ane 12 hari draSijI pUjya zrI pRthvI vaSinA celA samajI traSijI ma. muni zrI samajI gaSinA traNa ziSya te 1 harakhA RSi, 2 baDA hIrA traSi, ane 3 choTA hIrA phaSijI ma. muni zrI harakhA gaThaSinA traNa ziSya te 1 sukhA RSi, 2 bherU raSi, ane 3 kALu bahaSijI ma. muni zrI sukhA SinA cAra ziSya te 1 amI RSi, 2 devajI traSi, 3 mizrItraSi ane 4 sakhA trASijI ma. muni zrI bherU phaSinA traNa ziSya te 1 dolata raSi, 2 pitA raSi ane 3 sadA traSijI ma. muni zrI kALu RSinA eka ziSya, caMpaka phaSijI ma... muni zrI amI RSinA cha ziSya te 1 dayA draSi, 2 oNkAra RSi, 3 chegA yaSi, 4 devatraSi, 5 umeda vaSi ane 6 rAma trASijI ma. muni zrI deva RSinA traNa ziSya te 1 pratApa raSi, 2 tulA ruSi ane 3 akSaya draSi ma. muni zrI mizrI haSinA be ziSya te 1 kudana Si. ne 2 karma traSijI ma. | muni zrI sakhA RSinA be ziSya te 1 vRddhi kRSi ne 2 kAnti praSijI ma. muni zrI kAra SinA eka ziSya te mANeka daSijI ma... muni zrI mANeka vaSinA eka ziSya te umeda trASijI ma. muni zrI vRddhi draSine eka ziSya te samarathe RSijI ma. ruSi saMpradAyanA AcArya zrI pUjya alakhajI mahArAjanA ga7mAM muni 24, AryAjI 81 kula 105 ThANAe mAlavA ane dakSiNamAM hAla vidyamAna vicare che. Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uparokta munirAja "Si saMpradAya" nA nAmathI oLakhAya che, arthAt pUjya zrI kAnajI SinA ToLAnA nAmathI oLakhAya che. 2 pUjya zrI tArAcandrajI mahArAjano saMpradAya hAla gujarAtamAM vicare che, ane te khaMbhAta saMpradAyanA nAmathI oLakhAya che tenI pATAnupATa nIce mujaba- 1 pUjya zrI lavajI trASi 8 pa. becaradAsajI ma. 2 pU. samajI Si 8 pU. meTA mANekacandrajI ma. 3 pU. kAnajI traSi 10 pU. zrI harakhacandrajI ma. 4 pU. tArAcaMdrajI mahArAja 11 pU. bhANajI ma. 5 5. maMgaLA raSijI ma. 12 pU. gIradharajI ma. 6 pU. raNachoDajI ma0 13 pU. chaganalAlajI ma. 7 pU. nAthAjI ma. khaMbhAta saMpradAyamAM muni 6 AyojI 9 kula ThANuM 15 gujarAtamAM vicare che. 3 pUjya zrI haradAsajI ma. nI pATAnupATe thayela pUjyazrI amarasiMhajI mahArAjane saMpradAya (paMjAba) nI paTTAvalI. 77 zrI lavajI gaDaSi svAmIzrI-noTa saM. 1709 meM DhaMDhiyA nAma prasiddha karAyA. 78 zrI samajI gaDaSi svAmI thayA. 79 mI pATe zrI haradAsa trASijI ma., 80 mI pATe zrI viMdarAvanajI maTa thayA 81 mI pATe-zrI bhavAnIdAsajI ma. thayA, 82 mI pATe-pUjya zrI malakacandrajI mahArAja thayA. te lAhArI baDA ugrabhAgI thayA hatA. 83 mI pATe-zrI mahAsiMghajI ma. thayA-teo ghaNuM parivAranA dhaNI ugra bhAgI thayA. saM. 1861 mAM saMthAre karI svarge padhArelA. 4 mI pATe-pUjya zrI kuzAlacandrajI ma. thayA-85 mI pATe-zrI svAmI chajamalajI ma thayA-86 mI pATe zrI rAmalAlajI ma. paMDitarAja thayA. 1 x "saccI saMvatsarI " nAmanI pustikA amRtasaramAM chapAyela tenA pAchaLanA bhAgamAM zrI mahAvIra svAmIthI pATAnupATa lakhela che, temAM 76 mI pATa jerAma svAmI thayA, je pu. lavajI RSinI paTTAvalImAM hovAthI anusaMdhAna meLavI ane 77 pATAMka Apyo che. Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 87 mI pATe--pUjaya zrI amarasi'hajI mahArAja pratApI thayA. neTa-amRtasara nivAsI geAta tAtaDa, ezavAla vaMza, mahA ugrabhAgI, tapasvI, bhAgyavAna ghaNA sAdhurA piravArasu paravaryA. dayAmA (dharma) ke deza parade me vicarate huye mithyAtvakA uthApate huye, ghaNA bhavya jIveA ke tA.sa. 1898 me vaizAkha vadI 2 ke dIkSA lei TvITTI nagara madhye AcAya padmavI laI sa, 1913 vazAkha vadI 8 ke madhyAnake samaya sa`thArA anumAna cha paherakA huA. duzAle 91 caDe, candanase jalAye gaye amRtasarame. 88 mI pATe-zrI rAmamakSa svAmIjI ma-alavara ke nivAsI gAta leAhuDA, ozavAla. 25 varSa kI uMmarame strI sahita dIkSA lai riyAsata jayapurame, sa, 1908 ke aSADa mAsameM pujaya padavI nagara kaTalemeM sa. 1939 jyeSTha vida 3 kaiA pahele prahara saMthArA kIyA. usa khakata sAdhu-sAdhavI anumAna pramANu 30-32 ke karIma the. jeSTa vide 9 ke zukravAra devalAka me padhAre. 89 mI pArTa-pujya zrI meAtIrAmajI ma0 pUjya padavI dei-gurUbhAI zrI rAmamakasajI ma0 ne pujya padavI sa. 1939 jyeSTha sudi 11 keA keTalA madhye. 90 mI pArTa-zrI pUjya sAhanalAlajI mahArAja. mahA mALabrahmacArI, ugra vihArI, mATe tapasvI, jAti AzavAla, gAtagadiye, saMkhayAlake vAsI, pasame rahete the dukAna sarAphIkI karatece, vairAgya hAne se Apa amRtasarameM zrI pUjya amarasiMhajI ke pAsa dIkSA lInI amRtasarameM nasarAya zrI dharmacaMdrajI ma. sa, 1933mRgazira zudI 5 vAra caMdra, 3 janA ke sAtha yuvarAja padavI sa'. 1951 meM caitra vadI 11 ke gaI. nagara yudhyAne me sAdhu anumAna pramANu 40 sAdhvI anumAna 26, zrAvaka zrAvikA karIkha 75 zaherA ke the. unakI mIcame yuvarAja padmavI DhI gaI. 1958 me mRgazira sudi 9 mI bRhaspatI vAra dinake anumAna de khaje, zahera patiyAlAme zrI lAlacandrajI aura gaNupatarAya aura sakha sAdhu Acyo 31 the tama cAdara AcArya pada diyA gayA. cAra tIrtho ke sanmukha, rAjA bhUpaindrasiMhukA rAja thA. tisakA paTayAlAkI rAjagaDhI milI AsA suddi 10 ke / mAsa pIche sAhanalAlajI ke| AcAya padavI mIlI. zrI kAzIrAmajI ma. ezavALa, janmasthAna, pasarUra. jIllA syAlakATa, dIkSAsthAna kAMdhalA sa 1960 mRgazara vida 7 umara anumAna 18 varSa yuvAcArya padavI saM. 1969 phAlguna sudi 7 amRtasara madhye cAdara dI gaI Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 213 sAdhu ajakA sthAne 75 Ikahe have bhAI bAIyAM anumAna 5000 the, una cAra saMghake sAmane cAdara pUjya padavI kI-zrI pUjya sehanalAlajI ma0 ne apanA hAthase dI. uparokta saba bInA saccI saMvatsarI meM se lIkhI hai. paMjAba-pUjya zrI amarasiMhajI make saMpradAyame aba muni 73 AjI 60 kula 133 ThAne vidyamAna paMjAbame vicarate hai. x 4 zrI rAmaratanajI mahArAjanI saMpradAya muni 3 AryAjI 2 kula 5 ThANuM mALavAmAM vicare che. Iti zrI pUjya lavajItraSijI mahArAjanA cAre saMpradAyanI bInA saMpUrNa. * teozrInA saMpradAyane mane purepuro ItihAsa nahI maLavAthI zrI sthA. jaina munirAjonI nAmAvaLI ajamera sAdhu samelana, vikrama saM. 1989 mAM thayela te vakhate vorA cunIlAla nAgajIbhAIe chapAvela buka tenA pRSTa 28 me thI A khyAna lakhela che-parantu pAchaLathI eTalA khabara maLyA ke pUjya rAmaratanajI mahArAja pUjya zrI amarasiMgajI mahArAjanA gurUbhAI hatA-te uparathI ema jANI zakAya che ke A saMpradAya eka paMjAba saMpradAyanA peTA vibhAgane saMpradAya che. Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamA sudhAraka zrImAna dharmadAsajI mahArAjanuM jIvana vRtAnta. gujarAtanuM pATanagara amadAvAda zahera eka suprasiddha zahera che. zrImAna lokAzAhane jIvana vikAsa sAdhanArUM, laMkAgacchanA agradhAma samuM, zrImad dharmasihajI ane lavajItraSi jevA samartha purUSane ajaba preraNA ApanAruM e amadAvAdathI mAtra cAra keza dUra AvelA sarakheja gAmamAM ApaNuM caritra nAyaka pAMcamAM sudhAraka zrImAna dharmadAsajI ma. no janma thayo hato. aDhAramAM saikAnuM prabhAta e bhagavAna mahAvIranA sAcA vaMzajene mATe bhAgyodaya samuM hatuM. eka tarapha zrImAn dharmasiMhajI muni jaina samAjanI bhUtakALanI jAhojalAlI puna: dazyamAna karavA bhagIratha prayatna sevI rahyA hatA, te ja arasAmAM eTale saM. 1701 mAM A mahAtmAne janma thayo hate. te vakhate sarakhejamAM raMgArI ( bhAvasAra )nA 700 ghare hatA. jeo leMkAgacchIya jainadharmane anusaratA. te sarvemAM vadhu dharmacusta ane vadhu sukhI zrI jIvaNalAla kALIdAsa nAmanA gRhastha hatA. temane DAhIbAI nAmanI dharmapatnI hatI. ubhaya daMpatI sukhI, paropakArI ane nItijJa jIvana gALI saMta sevAmAM samaya vItAvI jIvananuM ahobhAgya mAnatA. A saMskArI daMpatIne tyAMja dhamadAsajIne janma thaye hate. garbhamAM AvatAM mAtApitAnI dhArmika bhAvanAo vadhu prabaLa thaI tethI temanuM nAma dharmadAsa" pADavAmAM AvyuM. susaMskAranA be dhIre dhIre "dharmadAsa ATha varSanA thayA, teTalA vakhatamAM te temanuM hRdaya lagabhaga dharmabhAvanAothI raMgAI gayeluM sone lAgatuM hatuM. teja arasAmAM zrI kezavajI pakSanA laMkAgAchIya yati zrI pUjya tejasiMhajI sarakhejamAM padhAryA, temanuM vyAkhyAna sAMbhaLavA dharmadAsajI paNa gayA. temane dharmane raMga lAgyo. pachI to te reja yatizrIne sahavAsa karavA lAgyA, pariNAme temaNe sAmAyaka, pratikramaNa, navatatva, jIva vicAra Adi jainadharmanuM jJAna meLavI lIdhuM. AthI temanI jIjJAsA jainatattvajJAna meLavavA jAgrata thai, tethI teo satatuM jJAna prApta karavAnA kAryamAM ja guMthAyA. ane paMdara varSanI uMmara thatAM sudhImAM to temaNe aneka sUtrasiddhAMtonuM jJAna meLavI lIdhuM. sUtromAMnA rahasya, bha. mahAvIra prabhuta uttama bedha Adi Azcaryajanaka ghaTanAo vAMcatAM zrImAn dharmadAsanA jIvananuM parivartana thayuM, temane vairAgyabhAva pragaTa. jyAre temanA sagapaNa saMbaMdhI vAto AvavA lAgI, tyAre temaNe pitAnA pitAne sApha sApha kahI dIdhuM ke huM bIlakula paraNavA Icchato nathI. saMsAranI vAsanA AtmAne malina karI durgatimAM Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 215 dhakelI de che, e huM barAbara samajyo chuM, tethIja huM have saMsAramAM nahi rahetA saMsAra mukta thavA IcchuM chuM. ane jo tame mArA hitecchu ho to mArI A IcchAne phalibhUta karavAmAM paravAnagI Apaze. putrano vairAgyabhAva joI pitAe te pachI dharmadAsanA sagapaNanI vAta che dIdhI. dharmadAse paNa yativarganI zithilatA nAkhI hatI. davAo karavI, paisA meLavavA, pAlakhI mAnAdi vAhanenI dhAmadhuma, lakSmI Adi vaibhava; A badhuM chatAM "tyAgI " kahevarAvavuM e dharmadAsajInA aMtarAtmAne kArI ghA jevuM vasamuM lAgyuM, temane te mahAvIrano sAro svAMga sajI, sAcA bhekhadhArI banavAnI mahattvAkAMkSA hatI ane te mATe teo koI suyogya saMta puruSanI rAha jotA hatA. evA vakhatamAM " kalyANajI" nAmanA eka " ekala pAtarIyA " zrAvaka sarakhejamAM AvI caDayA. temane be sAMbhaLavA zrImAna dharmadAsajI gayA ane te sAMbhaLI ghaNuM saMtuSTa thayA. ekala pAtarIyA zrAvaka kayAre thayA? vikrama saM. 1562 mAM "traNa zUI" mAnanAra kaDavA matI nIkaLyA, paNa tenI ceAthe pATe pAchA kaDavA matI sAdhuo DhIlA paDayA. tethI temAMnA je AtmAthI sAdhuo hatA, teoe vicAra karyo ke sAdhunA vrata laI bhAMgavA, te karatAM zrAvakapaNuM pALavuM vadhu ISTa che; kemake sAdhupaNAno veza laI te pramANe nahi pALavAthI bhASA doSa lAge che tethI zrAvakapaNuM svIkArI vitarAga praNita zuddha dharmano upadeza deve zreyakara che, ema vicArI keTalAka sAdhuo judA paDI bAra vRta dhArI zrAvaka paNe vicarI dhamapadeza devA lAgyA, temane veza sAdhunA jevuM hatuM, yaharaNa uparanuM lugaDuM kADhI nAkhI khullI dAMDI rAkhI hatI, eka pAtra grahaNa karI bhikSA letA hatA, AcAravicAra paNa sAro hato. AthI teo "ekala pAtarIyA" zrAvaka tarIke oLakhAvA lAgyA. A samUhamAM gujarAtI leMkAgacchanA yatio paNa bhaLyA. temaNe paNa potAne vicAra pravAha phelAvavA khUba prayatna karyo, pariNAme dezabharamAM temanA ghaNA anuyAyIo thayA. temanA gacchamAM 800 ThANA hatA ema kahevAya che. ( jAmanagaramAM ekala pAtarIyA zrAvakane bhaMDAra paNa hAla che ) A kalyANajI zrAvakanA suMdara AcAra vicAre zrImAna dharmadAsajInuM mana AkaSAyuM. temane prathamathI ja lAgyuM hatuM ke A kALe sAdhuomAM zuddhAcAra jovAmAM Avato nathI, tethI zrAvakapaNuM pALavuM ISTa che, Ama mAnatAM chatAM paNa teo potAnA nizcaya karI zakyA na hatA. haju uMDe uMDe paNa temane sAdhu-AcAra pALavAnI bhAvanA baLavattara hatI. jema jema vakhata jato gaye, tema tema teo Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 * kalyANajI ' pAse vadhu sUtra jJAna meLavatA gayA. AcArAMga sUtramAMnuM Atma vAda, leAka vAda, karma vAda ane kriyAvAdanuM Abehuba rahasya temanA aMtarapaTamAM naya ane nikSepanuM yathArtha pratiSThikha temaNe eLakhI majabuta manI. utarI gayuM. SaTTunya, lIdhuM, ane zraddhA vadhu te samajyA ke vitarAga vANInA svAda je AtmAne AvI jAya che tene saoNMsAra rUci thatI nathI. rAjahuMsa care teA sAcA matIneA ja cArA care, tema vitarAgI AtmA jyAM vitarAgatA ane nigranthatA dekhe, tyAMja rAce ane mAce. eka vAra bhagavatI sUtramAM temaNe vAMcyuM ke " zrI mahAvIranuM zAsana 21000 varSa sudhI cAlaze, ane pAMcamA ArAnA cheDA sudhI ekAvatArI jIve raheze '' A jANI temanA sAdhupaNAne alaukika AcAra pALI batAvavAnA nizcaya vadhu prAtsAhita khanyA; temanI kSaNabhara AvI gayelI kAyaratA tatkALa dUra thaI, teo maneAgata alI uThayA:--AtmamaLa ane AtmazraddhA eja vijayanI nizAnI che; kSaNika paulika lAlasAe choDavI e anaMta zaktivALA AtmA mATe kSullaka vastu che. Ama nizcaya thatAMnI sAthe " ekala pAtarIyA " zrAvaka parathI paNa temanI zraddhA cAlI gaI, ane vIra bhagavAnanI sAcI dIkSA grahaNa karavAnA temaNe ekarAra karI lIdheA, Ama nizcaya karI dharmadAsajI ''esI rahe tema na hatA. tarataja te gharanA tyAga karI sAcA jJAnInI--sAcA saMyamInI zeAdhamAM nIkaLI paDayA. tyAM temane prathama lavajI RSinA bheTo thayA. tyArabAda cAturmAsanA samaye amadAvAdamAM temane zrI dharmasiMhajIneA samAgama thaye!. Ama A be mahiSaonA ughukta jIvanathI temane saMteASa thaye. " dharmadAsa ane dharmasiMha " A ane vacce sUtrAnAM tattvA para khuba carcA thaI; paraMtu temAM temane cha keATI, ATha keATI khAmatamAM ane bIjI keTalIka bAbatamAM matabheda thayA, tepaNu temanA AtmAne eka majabutI te avazya thai ke ukta ane mahAtmAe bha. mahAvIranA sAcA veza dIpAvI rahyA che, te mArAthI te kema na bane ? jaina mAnA AkhAye itihAsa sAmA vyaktinA jIvana pratibiMba para avala bele che, eTalAja mATe siddhAntakAroe "caritAnuyAga"nI guthaNI karIne vyaktitva vikAsanA aNumUlAM sAdhana ubhA karyA che. A pratyakSa AcAra vartanathI dharmadAsa 'ne utsAha ajaba preraNAtmaka nIvaDayA ane tarataja teo tyAMthI sarakhejamAM AvyA. C te vakhate sarakhejamAM yatinAyaka tejasiMgajI cAturmAsa hatA, pUrva snehane vaza thai dharmadAse temane keTalAka saiddhAMtika dAkhalAe ApI zuddha cAritra Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 217 grahaNa karavAnuM AvhAna karyuM. te sAthe pote paNa nIkaLavAnuM vacana ApyuM paNa pratyuttaramAM yativaye kahyuM ke hAla huM te azakta thaI gayo chuM, vaLI tarapha prasarI rahele zithilavAda vidAravA mATe to khUba hiMmatavAna ane daDha yuvAnanI jarUra che. tuM dhAre to te kAma pAra pADI zake, evI mane khAtrI che. jAo, khuzIthI raNamedAnamAM jhujhe ane prasarI rahelAM aMdhakArane naSTa karI sAcA dayA mArgano jaya karo. dhamasiMhajInI jema dhamadAsajI paNa A rIte potAnA prathama upakArIne vinaya karIne nIkaLyA. mAtA pitA vagerenI AjJA laI mAtra 16 varSanI vaye vikrama saM. 1716 mAM Aza zudi 15 ne divase amadAvAdamAM AvI 17 jaNAe sAthe pAdazAhavADImAM temaNe bhAgavatI dIkSA aMgIkAra karI. dIkSA sthaLe teo traNa divasa sudhI aThama tapa karIne rahyA ane ceAthe divase gAmamAM gocarI arthe nIkaLyA. pharatAM pharatAM teo eka kuMbhArane ghera jaI caDyA. te vakhate kuMbhArane tyAM pati-patnIne koI kAraNasara jhaghaDo thayelA, teja arasAmAM A yati jaI caDayAthI krodhamAM te kuMbhAraNe zrI dharmadAsajInA pAtramAM rAkhyA ( rAkha) nAkhI. temAMnI thoDIka pavanane lIdhe AsapAsa u. prathama rAkhanI bhikSA paNa uttama mAnI, te laI dharmadAsajI tyAMthI nIkaLI gayA. tyAra pachI bIjA koI gherathI chAza maLI, te baMnene mizra karI pAraNAne divase dharmadAsajIe tene AhAra karyo. bIje dIvase zrI dharmadAsajI dharmasiMhajI ma. ne vaMdana karavA gayA. tyAM temaNe AgalA divase pitAne bhikSAmAM maLelI rAkhanI vAta dharmasiMhajIne karI. dharmasiMhajI jayotiSa tathA zubhAzubha zukananA jANakAra hatA, tethI temaNe kahyuM -ahe, mahAbhAgI! kharekhara tame bhAgyazALI che! prathamaja pAraNe tamane maLelI rAba bhAgyodayanI nizAnI sUcave che. te e ke, rAkha e zubha sUcaka cinha hovAthI tame vitarAga mArgane dIpAvaze, vaLI je rAkha havAne lIdhe cotarapha uDI, tethI jaNAya che ke tamAre parivAra tarapha vistAra pAmaze. ( A bhaviSya vacananI AgAhI rUpe atyAre paNa zrI dharmadAsajI ma. ne parivAra kaccha, kAThIyAvADa, mAravADa, mevADa, mALavA ane dakSiNa Adi ghaNuM dezamAM vistRta che) A uparAMta tame rAkhane chAza sAthe meLavIne pI gayA, te ema sUcave che ke chAzanA guNa khaTAzavALa hovAthI prAya: tamArA munio khaTAzavALA eTale prakRtimAM jalada thaze, jema rAkhanA rajakaNe judA judA che, tema tamAre parivAra ekatra nahi rahe, paraMtu bhinna bhinna aneka peTA 28 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 saMpradAya tarIke pravaze. A sAMbhaLI dharmadAsajIe evAja eka prazna dharmasiMhajIne karyo ke mahAtman ! tyAre Apane prathama pAraNe zuM maLyuM hatuM ? ane tene Ape kevA nirNaya AMdhyA che! tyAre dharmasiMhajIe kahyuM:-munizrI, me jyAre dIkSA lIdhI tyAre chaThThuM karyAM hatA, ane tene pAraNe mane curamAnA lADu"nI bhikSA maLI hatI, tethI jema lADu pAtramAM paDatAMja eka sthaLe cAMTI gayA, tema mArA pirivAra vadhu vistAra na pAmatAM amuka sthaLamAMja saMgaThThita rUpe raheze. ( AnI AgAhI rUpe dariyApurI saMpradAya phakta gujarAta ane thADAka jhAlAvADanA sara pradezamAMja rahI zakayA che. ) Ama arasparasa A vArtAlApathI tene khUba AnaMda thayA. ahiM eTaluM samajavAnuM ke baMne mahAtmAo judA judA gaccha sthApaka hAvA chatAM paNu ane vacce prema ane aikayanuM je vAtAvaraNa jAmyuM hatuM, te khareja adbhuta hatuM. Aje matabheda game teTalA hAya; paNa jo Ave ekhalAsabharyuM vartAva AjanA saMpradAyamAM rahe, te niHza Msaya zAsananI ze|bhAmAM khUbaja vRddhi thAya, ane dhAreluM kArya pAra paDe; paraMtu aphsosa ke mahAvIranA ekaja dharmanA sapUtA Aje kusa'pa, phleza, pakSApakSa ane rAgadveSanA vAtAvaraNamAM taNAi peAtAnI saMgatlRna zaktine naSTa karI vIra prabhunA mArganA upahAsya kare che, sarva sAdhuvaryomAM sadguddhi pragaTA ane ekamekamAM premaprasare eja hRdayabhAvanA. zrImAn dharmadAsajI mahArAje dIkSA aMgIkAra karI, cAre kAra dezivadezamAM paribhramaNa karyuM, ane vitarAga bhASita dharmanAM satyatattvane jagata vacce prakAza karyAM. A nagna satya upadezane pariNAme temane 99 navANuM ziSyA thayA, ane seMkaDA gAmeAmAM peAtAnA anuyAyIe utpanna karI jainadharma nA vijayavAvaTA phrakAgye. eka vAra payazrI ujjayinImAM birAjatA hatA. te vakhate eka zrAvake AvI khabara ApI ke mahArAja! dhArAnagarImAM rahelA ApanA eka ziSya rAgathI kaM TALIne yAvavana saMthArA karyAM che; paraMtu kSudhAne pariSaddha sahana na thaI zakavAnA kAraNe temanI vRtti badalAi gai che, ane saMghAre cheADavA tatpara thayA che, mATe ApazrI kRpA karI tyAM padhAre. AthI zrI dharmadAsajI mahArAje 'jaladI AvI paheAMcu chuM, mATe te ziSya sathAre na bhAMge eTaluM kahejo' ema sUcanA karI te zrAvakane vidAya karyA, ane pAte tarataja dhArAnagarI tarapha javA mATe vihAra karyAM. gheADA vakhata pachI teo te sthaLe AvI paheAMcyA; A vakhate te ziSya jIvananA chelle dama kheMcI rahyo hatA. gurUvacce tyAM jai tene AzvAsana ApatAM kahyuM:-bhAI, A ratnaciMtAmaNI samAna mAnavabhava punaH puna: maLatA nathI; vaLI saMyama rUpI hAthamAM AvelA hIrAne Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 219 A pASANu samajI khAi besavuM e narI mUrkhatA che, mATe A janma sudharI jAya te mATe vitarAgadevanuM smaraNa karI aMtima jIvana sudhArI le, jethI janma maraNanA anaMta duHkhAthI taravAnA saraLa rastA vahelAsara maLI Ave. jIva anaMta kALathI khAte pItA AvyA che, devatAi sukhasamRddhi anekavAra bhAgavI che; chatAM A jIvAtmA tRpta nathI thayA, teA pachI paugalika kAryane poSavA khAnapAnanA upayoga karI; niyamabhraSTa banavAthI jIvananuM zreya thAya kharUM! mATe daDha maneAbaLa rAkheA; Avela pariSaddhane sahana karo, ane prameAdabhAvanAe sacamanuM rakSaNa karI paMDita maraNe karI jIvanane sudhArI lye e mArI tamane aMta samayanI bhalAmaNu che. paNa kheda sAthe kahevuM paDe che ke tenI paulika lAlasA eTalI badhI tIvra banI hatI ke te gurUvarya nA vacaneAne mAnya karI zakayA nahi; paNa teNe eTaluM teA kahyuM ke gurUdeva, hu jainadharmathI bhraSTa nahi thAuM... eTalI khAtrI rAkho, paNa mAtra mAre A niyama have huM ghaDIbhara nabhAvI levA taiyAra nathI. huM thADuM pANI pIza, khArAka laiza ane pachI jainadharma nA kAnunA saraLa rIte pALIza. dharmadAsajI ma. kheda pAmyA. bIjo rastA na hateA. ziSya tA jhaDapabhera pathArImAMthI ubhA thayA ane khArAkanI zeAdha mATe tvarAe bahAra nIkaLI gayA, AthI dharmadAsajIe vicAryu ke ziSya teA bahAra cAlyuM gayA, ane anazananA je samAcAra janatAmAM phelAyA hatA, te anazananA bhaMga thayeleA jANavAthI leAkeA jainadharmanI niMdA karaze, mATe zAsananA hitane arthe mAre tenI jagyA saMbhALavI joIe. ema vicArI temaNe pAte svayaM tyAM sathA jAhera karI bhavya prANIone upadeza ApavA zarU karyA. pUjyazrInA A saMthArAnI khakhara jotajotAmAM cAre dizAe prasarI gai, tethI ghaNA gAmanA zrAvake tyAM AvI pahoMcyA temanuM zarIra lagabhaga kRza thaI gayuM hatuM, mArgamAM paDelA tRSAnA pariSahe temanI mukhAkRti para nirbaLatAnAM cinhA chavAyAM hatAM. kharAkhara sAtame divase pUjyazrInI AMkheA lAlaceALa banI gai. sarvAMge sakhta garamAie jora karyuM. te paNa upadezadhArA te askhalita cAlu hatI. sAtamA divasanA aMtima vyAkhyAna pachI pujyazrInuM zarIra ekadama zithila banI gayuM. sarva jIvAnI hRdayagata kSamApanA yAcI vikrama sa. 17pa9 nA ASADe zukalapaMcamIe sAMjanA sADApAMca vAgye pa9 varSanuM AyuSya bhAgavI teozrI A phAnI duniyAnA tyAga karI gayA. jaya haiA e samartha uddhAraka mahAtmAnA !* pU. dharmadAsajI ma. nA TeALAmAM hAla vicaratA pa, zrI saubhAgyamalajI ma. lakhe che keH--eka yAga vidvAna AcAryane eka vakhata evA bhAsa thayA hatA ke, pUjyazrI Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 22 TeLAM pujya zrI dharmadAsajI mahArAje vikrama saM. 1916 mAM pAramezvarI pravajya aMgIkAra karI, ane tyArabAda dezanA ghaNA vibhAgomAM pharI temaNe kriyA uddhAra karI jainatvane pracAra karyo. temanA sAthI vairAgya pAmI 99 jaNAe temanI pAse bhAgavatI dIkSA grahaNa karI. te 99 ziSyo paikI 22 ziSya mahAna paMDita ane parAkramI thayA; paraMtu teo bhinna bhinna 22 bhAgamAM vaheMcAI gayA. tethI te "22 saMpradAya yAne 22 ToLAM " nA nAmathI prakhyAta thayA. eTale pUjyazrInA svargavAsa pachI 22 TeLA prathama vicaratA hatA teonA nAme - 1 pUjyazrI mUlacaMdajI ma. 12 pUjyazrI kamalajI ma. dhanAjI ma. >> bhavAnIdAsajI ma. lAlacaMdajI ma. malakacaMdajI ma. manAjI ma. puruSotamajI ma. meTA pRthvIrAjajI ma. mukuTarAyajI ma. choTA pRthvIrAjajI ma. mano2dAsajI ma. bAlacaMdajI ma. rAmacaMdrajI ma. tArAcaMdajI ma. gurUsahAyajI ma. premacaMdajI ma. vAghajI ma. khetazIjI ma. rAma ratanajI ma. 11 = padArtha mULacaMdajI ma. A bAvIsa TeLA paikInA 17 saMpradAya baMdha pad gayA che ane hAla phakta temanA pAMca saMpradAye astitva dharAve che. (1) pU. zrI mULacaMdajI ma. (2) pU. dhanAjI ma. (3) pU. cheTA pRthvIrAjajI ma. (4) pu. manoradAsajI ma. (5) pu. rAmacaMdrajI ma. peTA saMpradAyo. prathama pu. zrI mUlacaMdajI ma. no ekaja saMpradAya hato, paNa keTalAka varSa pachI temAMthI 9 saMpradAya thayA. je hAla kaccha kAThIyAvADamAM vicare che te navanA nAme - AyuSya pUrNa karI bIjA devaloka jaze. ane manuSyano mAtra eka ja bhava karI mokSe jaze. A vAtanI puSTi mATe " siddha pAhuDA" nAmaka graMthamAM pU. zrI dharmadAsajI ma. nuM nAma paNa vidyamAna che, tethI kapI zakAya che ke teozrI bIjA devalokamAM gayA hovA joIe. * 0 0 0 8 ja padArthajI ma. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 221 1 lIMbI mATe saMpradAya 6 baravALA saMpradAya 2 lIMbaDI saMghavI upAzrayano rAMpradAya 7 sAyalA saMpradAya 3 goMDala meTa saMpradAya 8 kaccha moTI pakSa saM. 4 gAMDala saMghANI upAzrayana saM. 5 boTAda saMpradAya 9 kaccha nAnI pakSa saM. pUjyazrI dhamadAsajI ma. nI pATAnupATa:-- pujya zrI dharmadAsajI ma. ne saMvata 1721 nA mAgha zudi 5 ne divase ujajainamAM zrI saMghe AcAryapada ApyuM hatuM. tyAra bAda pujyazrI mULacaMdajI ma. temanI gAdi para AvyA. teo amadAvAdanA vatanI dazA zrImALI vaNika hatA. ane mAtra 18 varSanI uMmare zrImAna dharmadAsajI ma. pAse dIkSA laI aneka zAstrone abhyAsa karyo hato. tyArabAda saM. 1764 mAM pirA zudi purNimAe amadAvAdamAM zrI saMghe maLI temane AsTeDIyAnA upAzrayamAM AcAryapada ApyuM ane tyAMja gAdi sthapAI. temaNe gujarAtamAM pharIne jenadharmane khUba pracAra karyo. teozrIne 7 ziSya thayA. temanA nAma - 1 gulAbacaMdajI ma. 2 pacANajI ma. 3 vanAjI ma. 4 IndrajI ma. 5 vaNArasI ma. 6 vIThalajI ma, 7 IcchAcha ma. teozrIe munizrI pacANajI ma. ne AcAryapade sthApI saM. 1803 mAM amadAvAda madhye saMthAra karI 81 varSanI uMmare kALa karyo. - pUjyazrI pacANajI svAmI pATe AvyA pachI samudAya sudhAraNuM 32 belanI prarUpaNuM karI (te 32 bela bhaviSyamAM pUjyazrI ajarAmarajI svAmIe kAyama rAkhyA. ) saMvata 1814mAM temanI pATe zrI icchA svAmI AvyA. teo siddha puranA rahIza, paravADa vaNika jJAtinA hatA. mAtA vAlamabAI, pitA jIvarAja saMghavI, temaNe potAnI bahena IcchA sAthe saM. 1782mAM dIkSA lIdhI ane saM. 1782mAM lIMbaDImAM saMthAre karI svarge padhAryA. temanI pATe zrI kAnajIsvAmI (meTA) birAjyA. A vakhate sAdhu-AcAramAM zithilatA AvelI te sudhAravA mATe pu. ajarAmarajI svAmIe niyamo ghaDelA, paNa vaDilone te arUcikara thavAthI eka saMpradAyamAMthI sAta saMpradAya upasthita thayA te nIce mujaba che - * A saMbaMdhI goMDala saM. munizrI AMbAjIsvAmI mahAvIra pachInA purUSa" nAmaka pustakamAM lakhe che ke pU. zrI IchAjI svAmI je vakhate amadAvAdamAM gAdI para hatA, tyAre lIMbaDInA zrAvake e temane lIMbaDI padhArI tyAMja gAdI sthApavA vinaMti karI, tethI teo lIMbaDI padhAryA ane gAdI sthApI. Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 5. zrI pacANajI ma. nA ziSya ratanazI svAmI thayA. temanA ziSya zrI DuMgarazI svAmI thayA, teo geMDala padhAryA, tyArathI goMDala saMpradAyanI sthApanA thaI. 2 paM. zrI vanAjI svAmInA ziSya pU. kAnajI svAmI bavALe padhAryA. tethI baravALA saMghADe sthapAyo. 3 paM. zrI vaNArasI svAmInA ziSya jesaMgajI svAmI tathA udesaMgajI svAmI "cuDA" gayA tyArathI cuDA saMghADe kahevAye. 4 5. zrI vIThalajIsvAmInA ziSya bhukhaNujI svAmI morabI jaI rahyA, temanA ziSya pU. zrI vasarAmajI svAmI dhrAMgadhra gayA tethI prAMgadhrA saMghADA sthapAye. 5 paMDita zrI iMdrajIsvAmInA ziSya pu. karasanajI svAmI kacchamAM gayA ane ATha keTI prarUpI, tethI kaccha saMghADa sthapAye. 6 paM. zrI IchAjI svAmI lIMbaDI hatA, tyAre temanA eka ziSya rAmajI RSi udepuramAM gayA, tyArathI udepura saMghADa sthapAye. 7 paM. zrI irachAjI svAmInA ziSya gulAbacaMdajI svAmI ane temanAM ziSya vAlajI svAmI, temanA ziSya hIrAjI svAmI thayA, temanA ziSya kAnajI svAmI thayA, ane temanA ziSya mahAna paMDita ziromaNI zrI ajarAmarajI svAmI thayA ke jemanAthI lIMbaDI saMghADe oLakhAya che. sAte saMpradAyanI pRthaka pRthak paDhAvalI 1 gAMDala saMpradAya A saMpradAyanA sthApaka pUjyazrI DuMgarazI svAmI saM. 1845mAM lIbaDIthI eNDala padhAryA ane gAMDala saMghADAnI sthApanA thaI. teo kAThIyAvADanI dakSiNe AvelA dIva baMdaranA 2Diza hatA. dazA zrImALI vaNika jJAti, badANI kuTuMba, temanA pitAnuM nAma kamaLazIbhAI, mAtAnuM nAma hIrabAI, janma saM. 1792. nAnI vayathI ja temane jenadharma para ghaNI prIti hatI. temaNe saM. 1815mAM pU. ratanazo svAmI pAse 23 varSanI uMmare dIkSA lIdhI. temanI sAthe temanA mAtuzrI, bahena, bhANeja ane bhANejI e cAra dIkSita thayA hatA. pAchaLathI temanA bhANejI zrI mAnakuvarabAI mahAn pratApI thayA hatA. e pAMce jaNAoe cAritra ghaNuM ujavaLa pALI batAvyuM hatuM. saMyama lIdhA pachI DuMgarazI svAmIne parivAra AgaLa phelAyo. saM. 1851thI teo gaMDalamAM sthiravAsa rahyA. temanI hayAtimAM saMghANa saMghADe Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raha nIkaLe. te saMghANI saMpradAyamAM zrI gAMgajI svAmI, temanA ziSya jecaMdajI svAmI, bhANajI svAmI, kAnajI svAmI vagere hatA, paNa hAla te saMghANI saMghADAmAM kaI sAdhuo nathI, paraMtu AryAjIno sAro parivAra che, je kAThIyAvADamAM vicare che. pUjya zrI DuMgarazI svAmI* 62 varSa dIkSA pALI, saM. 1877nA zAka zudi pUrNimAe geMDalamAM saMthAre karI 84 varSanuM AyuSya bhegavI svargavAsa pAmyA. temanA ziSya vIrajIsvAmI, ravajIsvAmI, rAmacaMdrajI svAmI thayA. temAM beno parivAra cAlyA nathI. mAtra ravajIsvAmIne megharAjajI nAmanA ziSya thayA. medharAjajI svamInA ziSya DAhyAjI svAmI thayA ane temanI pATe neNazI svAmI thayA. neNazI svAmIne 6 ziSyo thayA. 1 nAgajI ma. 2 dharamazI ma. 3 muLacaMdajI ma. 4 AMbAjI ma. 5 bIjA moTA dharamazI ma. ane 6 meghajI ma. upara jaNAvelA 6 mAM mULacaMdajI ma. ane aMbAjI mAM no parivAra cAle che. aMbAjI svAmInA ziSyo -hemacaMdrajI ma. tathA bhImajI ma. thayA. bhImajI ma. nA 3 ziSyo thayA. 1 devarAjajI ma. 2 neNazI ma. 3 hemacaMdajI ma. have nAnA neNazI svAmIne 7 ziSya thayA. 1 devacaMdajI svAmI 2 kAnajI svAmI. 3 devajI svAmI. 4 nArAyaNa svAmI. 5 mohanajI svAmI. 6 khImAjI svAmI rAdhavajI svAmI. te sAta mAMhenAM kAnajI svAmInA ziSya vAlajI svAmI thayA. pU. devajIsvAmIne parivAra-pU. devajIsvAmInA ziSya jecaMdajI svAmI, ane tapasvI zrI mANekacaMdajIsvAmI. taparavI mANekacaMdajI svAmInA ziSya jAdavajI svAmI, tenA ziSya purUSotama svAmI ane tenA be ziSya je (1) chaganalAlajI svAmI (2) munizrI....... caMdajIsvAmInA ziSyaH puMjAjIsvAmI, bhANajIsvAmI, kheDAjIsvAmI; goviMdajI svAmI, bhImajIsvAmI, mAMDaNajI svAmI, nathujI svAmI, devacaMdasvAmI ane prANalAlajI svAmI ane tenA ziSya.... hemacaMdajI svAmInA be ziSya te jesaMgajIsvAmI tathA tejasIsvAmI : temAM jesaMgajI svAmInA be ziSya, morArajIsvAmI ne suMdarajI svAmI. suMdarajI svAmInA be ziSya te catrabhujajI svAmI ne gIradharajI svAmI temanA eka ziSya...... have neNasI svAmInA 6 ziSyo te paikInA mulacaMdajI svAmIne parivAraH kacarAjI svAmI, puMjAjI svAmI, ane sAjI svAmI thayA. * e mahApuruSanI ajAyabI upajAve tevI eka vAta "siddha pAhuDA " nAmaka graMthamAMthI maLI Ave che. te graMtha pUrvadharoe racele kahevAya che. temAM lakhyuM che kepAMcamA ArAmAM 2400 cho ekAvatArI thaze. temAM te badhAnA mAtApitAnA nAma ThAma sahita savistara hevAla apAyo che. temAM ekAvatArInI saMkhyAmAM mahApuruSa zrI DuMgarazI svAmInuM nAma Ave che. Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 puMjAjI svAmInA ziSya hIrAjI svAmI thayA, temane cAra ziSyo thayA. te devasIsvAmI, kurajI svAmI, amaracaMdajI svAmI, ane lAlacaMdajI svAmI temAM devasI svAmInA ziSya AMbAjI svAmI kavi thayA che. 5. jazAjI svAmInA ziSyo--gopAlajI svAmI, karamacaMdajI svAmI, devacaMdajI svAmI, premacaMdajI svAmI, sAmaLajI svAmI, kAnajI svAmI, tapasvI khImAjI svAmI, kacchI gulAbacaMdajI svAmI. thirAjajI svAmI. jIvarAjajI svAmI, devarAjajI svAmI, rAjapAlajI svAmI, jecaMdajI svAmI. musalacaMdajI svAmI. e 14 jasAjI svAmIno parivAra samajavo. DosAjI svAmInA ziSya kavivarya kheDAjI svAmI jeo sukaMThI mahAtmA kavi hatA. ane temanI vyAkhyAna zilI evI te rasaprada hatI ke nivaDa hRdayanA manuSyone paNa sacoTa asara karAvI detI hatI. temanA bodhathI keTalAka vaiSNava kuTuMba paNa jaina dharmI banyA hatA. bIjA vardhamAnajI svAmI, devajI svAmI, temAM vardhamAna svAmIne eka trIbhovanajI svAmI ziSya thayA hatA. uparokata bInA AbAjI svAmI racita " mahAvIra pachInA mahApuruSo" mAMhethI lakhela che. gAMDaLa saMpradAyamAM hAla vartamAna kALe muni 20 Ayajha 66 kula 86 ThANuo che, te kAThIyAvADamAM vicare che-teo ajamera sAdhu saMmelanamAM padhArI zakayA na hatA. 2 baravALA saMpradAyanI pATAnupATapaMDitathI vanAjI svAmInA ziSya pUjya zrI kAnajI svAmI baravALe padhAryA tethI baravALA saMdhADa sthapAyo. 1 pUjya zrI dharmadAsajI mahArAja 6 pU. kAnajI mahArAja 2 pU0 mULacaMdajI ma0 7 pU. rAmacharakhajI ma0 3 pU. vanAjI ma0 8 pU0 cunIlAla mae 4 pU. zrI purUSotamajI ma0 4 pU. kavivaryazrI umedacandrajI ma 5 pU0 vaNArasIjI ma0 10 pU0 mehanalAlajI ma. hAla vidyamAna che. baravALA saMpradAyamAM-muni-4 AryAjI 20 kula 24 ThANuM birAje che. badhA vRddha hovAthI ajamera padhArI zakyA na hatA. 3 paMDita zrI vaNArasI svAmInA ziSya jesaMgajI svAmI tathA udesaMgajI svAmI cuDe gayA, tyArathI cuDAne saMdhADe sthapAye khare, paraMtu hAla te saMpradAyamAM sAdhu bIlakula na hovAthI te saMdhADa baMdha paDI gayo che. 4 paMDita zrI vIThalajI svAmInA ziSya bhukhaNajI svAmI morabI padhAryA ane temanA ziSya pUjya zrI vasarAmajI svAmI dhAMgadhra gayA tyArathI dhrAMgadhrA saMdhADe sthapAye. temanI pATAnu pATe sAmajI svAmI ane amarasI svAmI, ane tenA ziSya nyAlacaMdajI thayA. tenA pachI te saMpradAya baMdha paDI gayA. paraMtu pUjya vasarAmajI svAmInA eka Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 mahAna pratApI AtmAthI ziSya thayA; je pUjya zrI jazAjI kAraNavazAt eTAda padhAryAM, tethI kheATAda sapradAya kahevAye. tenI pATAnupATa nIce mujaba-- 5 pU. bhukhaNujI ma 6 pU. rUpajI ma 7 50 vasarAmajI ma 1 pUjya zrI dharmadAsajI ma0 2 pU. mulacaMdajI ma 3 pU. vIThalajI ma0 4 pU. harakhajI ma 8 pU. jazAjI ma thayA teH-- pUjya zrI jazAjI mahArAjane e ziSya 1 pUjya zrI amarasiMhujI mahArAja, temanA ziSya pUjya zrI mANekacaMdajI ma0 temanA traNa ziSya te 1 kAnajI svAmI 2 zIvalAlajI svAmI ane 3 amulakhajI svAmI. 2 pUjya zrI jasAjI svAmInA bIjA ziSya racheDajI svAmI thayA. temanA ziSya mahAna pratApI pUjya zrI hIrAcandrajI mahArAja thayA. temanA ziSya zAstravizArad muni zrI mULacaMdrajI svAmI ane temanA ziSya zrI durlabhajI svAmI jee vidyamAna vicare che. khATAda saMpradAyamAM hAla muni 6 vidyamAna-kAThIyAvADamAM vicare che. 5 paDiMta zrI IndrajI mahArAjanA ziSya pUjya zrI karasanajI svAmI kacchamAM padhAryAM ane A kATI prarUpI, tyArathI kaccha ATha kATI saMpradAya sthapAyA. te saMpradAyanI utpatti mATe pUjya zrI karamacandrajI mahArAjanA ziSya yuvAcA zrI nAgacandrajI mahArAjanA Avela patra te atra akSare akSara Apela che. mahArAja dhrAMgadhrethI prathama kaccha dezamAM sAdhuonuM AvAgamana. teonI vikrama saMvata 1772 nI sAlamAM kaccha dezamAM sAdhuenuM pravartana thayuM. tyAra pachI sa. 1782 mAM pUjya zrI bhagavAnajI ravAmI padhAryAM, tyAra pachI pUjya zrI IndrajI svAmI, tyAra pachI pUjya zrI seAmacandrajI svAmI padhAryAM. tyAM temanuM pravartana vizeSa thayuM. te pachI kaccha dezane viSe temanA ghaNA ja bhAva sthAi thavA lAgyA. pUjya zro anukrame vihAra karatA bhuja nagara padhAryAM. te samayamAM rAozrI lakhapatIjI rAjya karatA hatA. TaMkazALamAM sarvopari mahetA tarIke pArekha the!bhaNuzAha kAma karatA hatA. te pUjyazrI seAmacandrajI svAmInA vacanAmRta zravaNu karyAMthI saMsArathI atyaMta ugabhAvane pravRtta thayA. chevaTe dIkSA levAnA pariNAma karyAM. te sivAya gAma baladIyAnAM rahevAsI dazAzrImAlI bAi mRgAbAI temanA putra kRSNajI te sAla varSanA hatA, teoe paNa(mAtA putra banne) thAbhaNa pArekhanI sAthe maLI jagu traNe jaNAe pUjyazrI seAmacandrajI svAmI pAse sayama sa. 1816 nA kArtika vadya 11 ne divase aMgIkAra karyuM, te munie zrI kaccha dezamAM vicaravA lAgyA. pU. seAmacandrajI svAmIe cAturmAMsa cAre pradezamAM paNa karelAM. tyAra pachI pU. sAmacandrajI svAmI kALadhane prApta thaI svarga gAmI thayA. tyAra pachI pUjya zrI kRSnajI svAmI thayA sa. 1839 mAM DAhyAjI svAmIe dIkSA lIdhI. te samayamAM pU. rUpanajI svAmI tathA devakaraNujI tathA mAMDaNujI tathA DAlAjI dANA cAra hatA. sa. 1772 thI pahelA kacchamAM ekala pAtarIyA rahetA, tee A koTInI pravRtti karAvatA, jene laine padhArelA munie paNu e pravRtti cAlu rAkhI. 29 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 kacchamAM vicaranAra munie kaccha saMpradAyanA kahevAyA ane kAThIyAvADathI AvanAra munio paradezI tarIke saMbedhAtA. sau eka ja pravRtti sevatA. saM. 1844 nA piSa sudi 11 zanivArane divase kacchamAM Avela muMdrA zaheramAM zrI kaNajI vAmI ThA. 4 tathA ajarAmarajI svAmI ThA. 5 e bannee maLI saMdhADAnuM baMdhAraNa karela che. te A pramANeH-( sAmajI svAmIe pU0 ajarAmarajI svAmInuM jIvana lakhI mokalela che temAM kacchanI prathama musApharI saM. 1836-37-38 nI sAlanI ane bIjI musApharI pAchI daza varSe, saMdhADA sarva judA paDayA pachI saM. 1846 mAM karela; ema lakhela che, te A lakhANa paraspara virUddha jaNAya che. kadAca sAlamAM pheraphAra hovo joIe--e vAta banne pakSe vicAravA yogya che ) vaMdaNuM paraspara nAnA moTAne karavI, AhAra pANI bhegA karavA. ane kaccha dezamAM je paradezI sAdhuo padhAre tyAre pUjyazrI kRSNajI svAmInI AjJAnusAra pravarte, ane kacchanA sAdhuo je paradezamAM jAya ( kAThIyAvADamAM ) to pUjya IchAjI tathA pUjya kAnajI svAma paNa vicAravAnuM che ke pUjya IchAjI svAmIe te saM. 1833 mAM kALa karyo che. te ahiM IrachAjI svAmIjInuM nAma kema ApyuM haze ?) AjJAnusAra vartavuM ane batrIza bola baMnee pALavA. kAnajI svAmI ThA. 13 tathA kRSaSNujI svAmI ThA. 18 e sarvenI samAcArI ekaja che ane kAnajI svAmI tathA kRNujI svAmIne bhAse to anya saMdhADA sAthe paNa AhAra paNa thaI zake. mahArAja zrI mulacaMdajI svAmInA ane zrI.hIrAjI svAmInA parivAre e mujaba cAlavuM. kALanI gati ati gahana che. upaluM baMdhAraNa mAtra 12 varasa lagI cAlyuM. saMvata 1856 mAM pUjya devajI svAmI ane paradezI devarAjajI svAmInuM mAMDavI zaheramAM eka sAthe mAruM thayuM. A cAturmAsamAM chakeTI-ATha koTInI takarAra thatAM zrAvaNa vadi 8 ne budhavAre chakATI-ATha keTInA zrAvake sAmAyika-pratikramaNa alaga alaga karavA lAgyA. ane e kame vikhuTA paDI akayabaLamAMthI bhinnatA karI sthAnake paNa judA baMdhAyAM tenI asara karachanA ghaNA gAmomAM thatAM sthAnakomAM vibhAga pADyA. ane sau pitapotAnA saMdhAne majabuta karavAnI pravRtti karavA lAgyA. ( purAtanI bhaMDAramAMthI mane eka cIThI malI hatI. temAM paNa lakhyuM hatuM ke-kaccha dezanA mAMDavI baMdaramAM cha koTI, ATha koTInI prarUpaNA tathA tenA zrAvaka zrAvikAne judA saM. 1856 nI sAlamAM thayo che. ) A vAtane Aje ekaso cetrIsa varasa thayA, have kAMIka saMghomAM zAnti dekhAya che. eTaluM paNa sAruM che. kALa krame kacacha saMpradAyamAM paNa be vibhAga thayA. jethI eka kaccha ATha koTI meTI pakSa tarIke oLakhAya che. ane bIje vibhAga kaccha ATha keTI nAnI pakSa tarIke oLakhAya che. te ane saMpradAyanI pATAnu pATa nIce mujaba:-- Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka7 kaca7 ATha keTI maTI pakSanI pATAnupATa:1 pUjya zrI dharmadAsajI mahArAja 11 , raMgajI ma 2 mulacaMdajI ma 12 , kezavajI ma che , indrajI ma. 13 , karamacaMdajI ma. 4 A semacandrajI ma. 14, devarAjajI ma. bhagavAnajI ma0 15 , meNasI ma. 6 , bhaNujI ma. , karamasI ma0 , karasanajI ma. 17 , bajapAlajI ma. 8, devakaraNujI Na 18 , kAnajI bha0 DAhyAjI ma0 19 , yuvAcArya zrI nAgacandrajI mahArAja 1* , devajI ma. ukta saMpradAyamAM muni 22 AryAjI 36 kula 58 ThANuM kacchamAM vicare che. 2 kacha ATha koTI nAnI pakSanI pATAnupATa - 1 pUjya karasanajI mahArAja 5 zrI haMsarAjajI mahArAja 2 DAhyAjI ma0 6 , vrajapAlajI ma. 3 , jazarAjajI ma. che , DuMgarasIjI ma. 4 , vastAcha ma0 8 ,, sAmajI ma. vidyamAna birAje che. A saMpradAyamAM muni 14 AryAjI 25 kula 39 ThANuo kacchamAM vicare che. 6 udepura saMghADA paMDita zrI IchAjI svAmI lIMbaDIe hatA. te vakhate temanA eka ziSya rAmajI RSi udepura gayA tyArathI udepura saMdhADa sthapAya. paraMtu ame ajamera sAdhu saMmela mAM gayA, tyAre tyAM bahu bahu tapAsa karatAM eTaluM samajAyuM ke te saMpradAyamAM hAla keI sAdhu nathI. eTale te saMpradAya baMdha paDI gayo che. 7 paMDita zrI ichAjI svAmInA ziSya, pU. gulAbacandrajI ma. ane temanA ziSya pU. vAlajI svAmI, temanA ziSya pU. hIrAjI bha0, temanA ziSya pU. kAnajI svAmI ane temanA ziSya pUjya zrI ajarAmarajI svAmI thayA. jemanAthI lIMbaDI saMdhADe oLakhAya che. ( teone itihAsa AgaLa kahevAze.) A uparAMta AThamo sAyalA saMpradAya pravarte che tene itihAsa nice mujaba- sAyelA saMpradAyanI utpatti pUjyazrI saMghajI svAmInA AdezathI munizrI kAnajI svAmIe lakhI mokalela patranA AdhAre ane meM te saMpradAyanI utpatti lakhela che - kAnajI muni lakhe che ke-saM. 1829 nI sAlamAM pU. nAgajI svAmI, tathA bhImajI svAmI tathA hIrAjI svAmI ane mulajI svAmI ThA 4 sAyalAmAM padhArI tyAM gAdI sthApI ane te sAlanuM cAturmAsa dhaMdhuke karela. tyArabAda saM. 1876 nI sAlamAM morabI mukAme lIbaDI saMvADAnI pariSA thaI hatI. tyAra pachI saM. 1845 nI sAlamAM lIMbaDI Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 mukAme pariSadU thaI tyAM sudhI lIMbaDI saMghADA sAthe sAyalA saMghADAne AhAra pANI bhege hatA. teja sAlamAM sAta saMdhADAo lIMbaDIthI judA thayA, paraMtu AhAra paNa te bhego hato. te saM. 1869 mAM judo thayo. ghaNe bhAge pU. nAgajI svAmIe saM. 1869 mAM kola karyo manAya che. ( A lakhANamAM eTaluMja Azcarya upajAve che ke sAta saMdhADA to 1845mAM judA paDayA che to te pahelAM temaNe sAyalAmAM gAdI zI rIte sthApI ? ane AhAra pANI saM. 1869 sudhI kevI rIte bhege rahyo te zaMkAspada che. ) sa. 1878 nI sAlamAM zrI amadAvAda mukAme sthAnakavAsI ane tapagaca7nI carcA thaI hatI. te vakhate mAravADamAMthI pUjya rUpacaMdajI svAmInA ziSya carcAvAdI zrI jeThamalajI ma0 ane kAThIyAvADa taraphathI 50 mulajI svAmI padhAryA hatA. ane tapagaccha taraphathI vIravijayajI mahArAja padhAryA hatA. (vagere khyAna AgaLa AvI gaela che ) te vakhate korTamAM carcA thaI hatI. te kesanuM jajameMTa zuM apAyuM tenI nakala maLela nathI. eTale te viSe vizeSa lakhavuM yogya na dhArI ATalethI viramIzuM. sAyalA saMvADAnI pATAnupATa 1 pUjya dharmAdAsajI mahArAja 8 pU0 megharAjajI ma0 2 pU. mulacaMdajI ma. 9 pUra saMghajI ma. hAlavidyamAna che. 3 pU0 gulAbacandrajI bha0 10 munizrI harajIvanajI ma. 4 pU. vAlajI mahA 11 mu. maganalAlajI ma. 5 pU0 nAgajI ma. (moTA tapasvI) 12 mu. lakSmIcaMdajI ma. 6 pU0 mulajI bha0 13 mu0 kAnajI ma. 7 pUdevacandrajI ma. 14 muva karmacaMdajI ma. A saMpradAyamAM muni 6 che. te jhAlAvADamAM vicare che. zrI lIMbaDI saMpradAyanI paTTAvalI 1 pUjya zrI dharmadAsajI mahArAja 3 pUjya zrI pacANajI mahArAja 2 pUjya zrI mULacaMdrajI mahArAja 4 pUjya zrI IcchAjI mahArAja 5 lIMbaDInA gAdipati pU. zrI IcchAcha ma. pachI temanI pATe pUjya zrI hIrAjI svAmI birAjyA. teo jJAte kaDavA kaNabI, gujarAtanA rahiza, saM. 1804 mAM dIkSA lIdhI. ne saM. 1833mAM AcArya pada para AvyA. saM. 1841mAM dhorAjI gAmamAM saMthAre karI 74 varSanI vaye teo svargavAsa pAmyA. 6 temanI pATe pUjya zrI nAnA kAnajI svAmI birAjyA. jJAte bhAvasAra, vaDhavANa zaheranA rahIza. saM. 1812mAM haLavada mukAme dIkSA lIdhI. saM. 1841 mAM AcArya padavI maLI. ane saM. 1854mAM sAyalA madhye saMthAro karI 54 varSanI uMmare teo kALadharma pAmyA. * A cAre mahApuruSonI hakIkta pAchaLa AvI gaI che. Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 teonI pATe 7mA AcArya zrI ajarAmarajI svAmI birAjyA. jJAte vizA ozavALa, paDANAnA rahiza, janma saM. 1809. mAtA kaMkubAInI sAthe gaMDala mukAme saM.181nnA mahA zudi 5 gurUvAre dIkSA lIdhI. saM 1845mAM AcArya pade AvyA ane saM. 1870nA zrAvaNa vadi 1 zrI lIMbaDI madhye saMthAro karI svarge padhAryA. parama pUjya zrI ajarAmarajI svAmInuM jIvana caritra * jainazAsana prabhAvaka pUjyAcArya zrI ajarAmarajI svAmIno janma kAThIyAvADamAM jAmanagara pAse AvelA "paDANa" nAmaka gAmamAM thayo hato. jJAte vizA ozavALa, temanA pitAzrInuM nAma mANekacaMda zAha, mAtAnuM nAma kaMkubAI. janma saM. 1809 pUrva janmanA ucca saMskAra svAmIjImAM utarelA hAI bALavayathI ja teo tejasvI ane prabhAvazALI lAgatA hatA. temanI pAMca varSanI uMmara thatA, mANekacaMda zAha svargavAsa pAmyA, tethI temane ucheravAnuM kArya mAtAne sAthe AvI paDayuM. mAtA paNa saMskArI hoI temane gAmaThI nizALamAM bhaNavA mokalyA tyAM temaNe potAnI vicikSaNa buddhinA cothe ceDAMja varSamAM gujarAtI abhyAsa saMpUrNa karI lIdho. tyArabAda dhArmika saMskArothI prerAyelA A baMne mAtA ane putra najIkanA kuTuMbI janone jANa karIne goMDala AvyA. te vakhate tyAM pU. zrI hIrAjI svAmI tathA kAnajI svAmI Adi ThANA cAturmAsa birAjatA hatA. temanI pAse jaI baMnee vaMdana karyuM ane pitAnI saMsAra paranI arUci ane tyAgano abhilASa teozrInI pAse vyakta karyo. vairAgya bhAvathI raMgAyelA A baMnene joI mahArAjazrIe teone amuka vakhata sudhI goMDalamAM rahI zAstrAbhyAsa karavAnI sUcanA karI. zrI ajarAmarajInA mAtuzrI paripakava vayanA hoI sAdhAraNa abhyAsa karI zakayA; paraMtu zrI ajarAmarajI tIvra buddhivAna hatA, tethI temaNe bAra mAsane abhyAsa cAra mAsamAM ja karI lIdho. AthI gurU ati prasanna thayA. zrI ajarAmarajIne cahere suMdara ane AkarSaka hato. prathama pagale ja temanA daDha manobaLanI A sthaLe eka seTI thaI hatI. evuM banyuM ke eka vAra zrI ajarAmarajI (dIkSAnA umedavAra) eka zrAvakane ghera jamavA jatA hatA, * zrI ajarAmarajI svAmInuM caritra prathama mane mahuma pUjya zrI lAdhAjI svAmInA ziSya muni zrI choTAlAlajIe lakhI meleluM, te ghaNuM laMbANu hovAthI laI zakAyuM nathI ane tyArabAda A caritra sva. mahApuruSa zrI maMgaLajI svAmInA ziSyaratna tapasvI zrI zAmajI svAmIe mokalyuM, je atra levAmAM Ave che. A baMne caritrane khyAla ApanAra baMne munizrIne huM AbhArI chuM. -lekhaka Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 te vakhate rastA paranI eka havelImAM beThelA mahadhArI eka mahaMte temanuM tejasvI lalATa joIne kheAlAvyA ane temanI sAthe vArtAlApa karatAM peAtAnA ziSya manavAnI mAgaNI karI. te sAthe jo ajarAmarajI temanA ziSya thAya teA mahaMte potAnI gAdIne vArasA temane soMpavAnuM vacana ApyuM. javAkhamAM ajarAmarajIe te mahu'tane lakSmInI capaLatA, ane AyuSyanI kSaNa bhaMguratAnA mAdha karI peAte evI lAlasAmAM leza paNa kharaDAvA nathI mAgatA, tenuM spaSTa kathana karyuM A sAMbhaLI mahaMta ThaMDAgAra banI gayA eTaluMja nahi paNa zrIajarAmarajInA daDha maneAkhaLa mATe temanI praza MsA karavA lAgyA. tyAMthI ajarAmarajI upAzraye AvyA ane anelI bInA zurU mahArAjane nivedana karI. gurU mahArAja paNu A sAMbhaLI harSoM pAmyA. jJAnAbhyAsa karatAM cAturmAMsa pUrNa thayuM. eTale zrI ajarAmarajInA mAtuzrIe abhyAsa karavA mATe AyeMjI sAthe vihAra karyo ane zrI ajarAmarajI e hIrAjI mahArAja sAthe vihAra karyA. tyArabAda keTalAka vakhata zAstrAbhyAsa karI zrI ajarAmarajIe saM. 1819 mAM pUjya zrI hIrAjI ma. pAse bhAgavatI dIkSA aMgIkAra karI; paNu gurUzrIe temane kAnajI svAmIne ziSya tarIke sAMpyA. dIkSA laI uttama prakAranuM cAritra pALatAM A nava dIkSita muni harahameza jJAnAbhyAsamAM macyA rahetA; tethI temane ghaNAM sUtranuM jJAna thaI gayuM. temAM temaNe zrI dazavaikAlika, uttarAdhyayana, AcArAMganA prathama zruta ska Mdha, suyagaDAMganA prathama zruta skeve, naMdisUtra, ane anuyAgadvAra e cha sUtreA uparAMta cAra che vagere samajaNu pUrvaka kaMThastha karelAM. te sivAyanA keTalAMka AgamAnI mahArAja pAse vAcanA lIdhelI. A pramANe cha varSa sudhI satat zAstrAbhyAsa karyA pachI teone jinAgameAnI saMskRta TIkAo vAMcavAnI jIjJAsA udbhavI. guru te arasAmAM eTale sa. 1826nI sAlamAM pUjya zrI hIrAjI svAmI, kAnajI svAmI ane ajarAmarajI svAmI e traNe munivarI sUrata tarapha vihAra karatAM, narmadA nadI utarIne tenA kAMThApara eka vRkSa nIce vizrAMta levA beThA, te vakhate temanI pAchaLa pAchaLa cAlyA AvatA suratanivAsI kharatara gacchanA paMDita pUjyazrI gulAkhacaMdajI mahArAje cAnAmAM beThA beThA jamIna para najara karatAM jatA hatA, tevAmAM temanI STie jamIna para keAI bhAgyazALI puruSanA pagalAM paDelAM jaNAyA; tethI temaNe vicAryuMke A pagalAM vALA kAI mahAbhAgI puruSa che, mATe mAre tene maLavu joie. ema vicArI myAnA AgaLa calAtAMja temanI dRSTi vRkSa nIce beThelA ukta traNa munivarA para paDI. temanAM Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 tejavI lalATe nIrakhatAMja kharataragacchAdhipatie vicAryuM ke pitAnA jJAna ane vidyAnA vArasA mATe A eka supAtra sthAna che. ema vicArI teo myAnAmAMthI nIce utarI ajarAmarajI svAmInA gurUdeva pAse AvyA. ane keTalIka vAtacIta thaI. temAM zrI ajarAmarajIne saMskRtAdi vidyA meLavavAno suyoga sadhAye; ane ka95 sAcavIne amuka varSa sudhI temane mATe surata rahevAnuM nakkI thayuM. eTale zrI ajarAmarajI svAmI kharatara gacchanA zrI pUjya pAse rahyA ane saMskRtAbhyAsa zarU karyo. temAM temaNe vyAkaraNa, kAvya, keSa, alaMkAra, sAhitya, nATaka, caMpu, chaMda, saMgIta ane jyotiSa vagerene kramekame abhyAsa karI lIdhuM. uparAMta nyAyamAM dIpikA, muktAvali, dinakarI Adi prakaraNagraMtha ane jagadIza gadAdharanA gahana graMthanI sAthe nyAyAvatAra, ratnAkarAvatArikA ane syAdavAda ratnAkara vagere jenenA nyAyagraMthane saMpUrNa abhyAsa karyo, eTaluM ja nahi paNa tenI sAthe sAMkhya, ga, vedAMta ane bauddhanA dArzanika graMthane paNa anubhava meLavyuM. temAMnA keTalAka pustake pote bhaNatA gayA ane keTalAka lakhatA gayA (jenI prate zrI ajarAmarajI svAmInA hastAkSarathI lakhAyelI hAla lIMbaDInA pustaka bhaMDAramAM mojuda che. temAMnA keTalAka graMtho upara te bhaNatI vakhate svAmIjIe TIppaNuM paNa bharelI che.) abhyAsanI pUrNAhuti samaye zrIpUjya potAnI pAse caMdramasimAMnI keTalIka arthasUcaka ane bhaviSya sUcaka na hatI, te sarva svAmIjIne khullA dilathI jaNAvI. te sAthe potAnI pAsenA camatkArIka gupata AnnAnA pAnAmAMnI kuMcIo paNa batAvI. teozrI gopIpurA, harIpurA, saMgrAmapurAmAM ka5tAM cha cAtumasa rokAI 23 varSanI uMmare mahAna prauDha paMDita banI saM. 1832mAM suratathI vihAra karI lIMbaDI padhAryA. te vakhate lIMbaDI saMghamAM agresara tarIke zeTha nAnajI DuMgarazInA kuTuMbanA pratiSThita gRhastha zeTha khetazIbhAI hatA. svAmIjIe te vakhate potAnI adbhuta ane amRtamaya vANIthI lIMbaDI zrI saMghane dharmopadeza Ape hate. khetazI zeThe mahArAjazrIne lIMbaDImAM cAturmAsa karavAnI vinaMti karI, paraMtu temane keTA saMpradAyanA mALavAmAM birAjatA pUjyazrI dolatarAmajI mahArAja pAse AgamajJAna meLavavAnI tIvrachA hatI, tethI teo lIMbaDI saMghanI vinaMti svIkArI zakyA nahi. tethI khetazI zeThe kahyuMH svAmin ! Apa ahiM birAje. Agamadhara zrImAna dolatarAmajI ma.ne Apane ahiM samAgama thAya te mATe huM prabaMdha karIza. ema kahI khetazI zeThe eka zrAvakane mALavAmAM 5. dolatarAmajI ma.ne lIMbaDI padhAravAnI vinaMti karate eka patra lakhI ApI Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra3ra ravAnA karyo. te vakhate dolatarAmajI ma. buMdIkaTA hatA. tyAM jaI zrAvake patra Ape. eTale mahArAjazrIe lIMbaDI saMghanI vinaMti mAnya karI gujarAta tarapha vihAra karyo. dolatarAmajI ma. ane vinaMti karavA gayela zrAvaka baMne amadAvAda pahoMcyA, tyAre te zrAvaka mahArAjanI rajA laI lIMbaDI Avyo ane zrImAna zeThane "mahArAja sAheba padhAre che" evI vadhAmaNI ApI. AthI harSa pAmI zeThe lIMbI saMghanI vatI tene vadhAmaNInA badalAmAM sADAbAraso rUpIA ApyA ! pachI dolatarAmajI ma. lIMbaDI padhAryA, te vakhate svAmIjI tathA zrI saMghamAM bhAre utsAhanI lAgaNI vyApI rahI hatI; zrI saMghe khUba satkArapUrvaka mahArAjazrIne nagarapraveza karAvyA. pachI keTalAMka jJAnakhAtAo tapAsyA. temAM svAmIjIe pU. delatarAmajI ma. ne keTalAMka upacagI graMtho bheTa karyA hatA. Ama be varSa sudhI jJAnAbhyAsa ane jJAnacarcA cAlyA pachI svAmIjI pU. dolatarAmajI ma. sAthe kAThIyAvADanA judAjudA gAmamAM pharyA ane punaH teo lIMbaDImAM padhAryA. keTalAka vakhata rahyA pachI mALavA tarapha vihAra karI javA IcchatAM pUjyazrI delatarAmajI ma. ne khUba sanmAnapUrvaka lIMbaDInA caturvidha saMghe vidAyagIrI ApI. Ama 27 varSanI ummare svAmIjIe vidyArthI avasthA pUrNa karI. tyAMthI vihAra karI zrI ajarAmarajI svAmI jAmanagara padhAryA. amuka mAsa te pradezamAM vicaro tyAMnA lokene dharmadezanA dvArA apUrva lAbha Ape. te vakhate kaccha-mAMDavI baMdaranA nagarazeTha zrI. kalyANajI jeThAbhAI mahArAjazrInA darzane jAmanagara AvelA, temaNe svAmIjIne vinaMti karI ke ratalAma nivAsI "gerUlAla" nAme eka brAhmaNa, je amArA ADatIye che tene "terApaMthanI custa zraddhA che. te amuka mAsa thayA vAgaDa raste thaI kacchamAM Avela che. teNe kuyuktithI dayA, dAna viSe ghaNA sAdhu-zrAvakanI mULa mAnyatAmAM vibhrama pedA karAvyo che. mATe A vakhate ApazrInI kacchamAM khAsa jarUra che. kRpA karI padhAraze te ghaNe upakAra thaze. A uparathI svAmIjI jAmanagarathI vihAra karI merakhI raste thaI kacchamAM padhAyo. tyAM saM. 1836-37-38 ema traNa comAsA karI terApaMthInI zraddhA sadaMtara dUra karI. (mAtra vAgaDamAM belA ane phategaDha, jyAM svAmIjI jaI zakayA na hovAthI, terApaMthInI zraddhA rahevA pAmI hatI.) kacchanI A musApharI daramyAna dhoLakAnA rahiza talakazIbhAI ane kutiyANAnA rahiza, vizA ozavALa nAgajIzAha tathA temanA putra devarAja bhAI, ema traNa jaNa svAmIjIno sAdha sAMbhaLI, vairAgya pAmI, dikSAnA Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 233 umedavAra tarIke mahArAjazrI pAse rahyA. saM. 1839mAM teo kacchamAMthI vihAra karI kAThIyAvADamAM padhAryA. be varSa te tarapha rahI saM. 1841mAM teozrI guMDalA zaheramAM padhAryA, te vakhate phAgaNa zudi paMcamIne ja nAgajIbhAI ane temanA putra devarAjabhAI e baMne pitA putre svAmIjI pAse dIkSA lIdhI. goMDalathI vihAra karI svAmI dhorAjI padhAryA. tyAM temanA dAdA purUdeva hIrAjI svAmIne akasmAta mAMdagI thaI AvI. svAmIjIe ananyabhAve gurUsevAne lAbha lIdhe. saM. 1841mAM dhorAjImAM hIrAjI svAmIne svargavAsa thaye, eTale teo dhorAjIthI vihAra karI lIMbaDI tarapha padhAryA. te vakhate pUjya meTA kAnajI svAmI vaDhavANa birAjatA hatA, tethI teozrInA darzanArthe teo vaDhavANa rokAyA. vayovRddha zrI kAnajI svAmI tathA zrI ajarAmarajI svAmI kula ThANA 10 tyAra pachI lIMbaDI AvyA. sa. 1844 sudhI moTA pUjyazrI dharmadAsajI ma. no AkhA kAThIyAvADamAM ekaja saMpradAya hato. A saMpradAyamAM sAdhujIenA lagabhaga 300 ThANu hatA, paraMtu sAdhu samudAyamAM zithilatAe praveza karyo hovAthI svAmIjIe tene dUra karavA vyavahAra zuddhi mATe 32 bela (kalamo) bAMdhI hatI, jene lIdhe saMpradAyamAMthI zithilapaNuM dUra thayuM. to paNa paMcama kALanA prabhAve aMtargata kAraNene lIdhe eka ja lIMbaDI saMghADAmAMthI judA judA cha saMghADAo upasthita thayA. jevAke -lIMbaDI, gaMDala, dhrAMgadhrA, baravALA, cuDA ane sAyalA. A nahi IcchavAyegya banAvathI, svAmInA jIvananI ujavaLa rekhAomAM eka zyAma rekhA kudaratanA hAthe dorAI hoya ema jaNAya che. svAmIjIne A bAbata ghaNuM duHkha thayeluM, paraMtu upAya na hato. bhAvinI prabaLatA AgaLa upAya kAMi kAmamAM Avato nathI. saMvata. 1845mAM caturvidha saMghe maLIne lIMbaDImAM pU. dharmadAsajI svAmInI gAdInI pATe (pU. meTA kAnajI svAmI baravALe gayA eTale ) pUjyazrI nAnA kAnajI svAmIne besADayA hatA. ane AcAryapada zAsana prabhAvaka parama pUjya mahArAja zrI ajarAmarajI svAmIne ApavAmAM Avela hatuM. svAmIjI AcArya pade birAjyA bAda eka varSa munimaMDaLa sAthe jhAlAvADa, kAThIyAvADamAM vicarI pitAnI sAdhaka vANIne aneka bhavya ane lAbha ApI jaina zAsananI unnati karI. saM. 1846nI sAlamAM svAmIjIe punaH daza varSe kaccha tarapha vihAra karyo. kacchanuM raNa utarI vAgaDamAM vADhIyA gAme padhAryA, te vakhate kaccha rAjya mAM rAvazrI pAse kArabhArI tarIke "vAgha pArekha hatA, ane te derAvAsI jaina hatA. koI kAraNasara rAvasAhebanI temanA para kapha najara thavAthI, pArekha bhuja 32 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 cheDIne gAma zrI vADhIyAmAM temanA sagAnA ghera gupta paNe rahyA hatA. svAmIjI paNa teja gRhasthanI jagyAmAM bahAranA bhAgamAM utarela hatA, jethI svAmIjIe divase madhura vANathI Apela dezanA vAghA pArekhe barAbara sAMbhaLI hatI. svAmIjInI vANIthI AkaSoi rAtrimAM ekAntano prasaMga laI tyAM svAmIjInI sanmukha AvI mastaka namAvI beThA. vRddha paraMparAthI ema kahevAya che ke -svAmIjIe karNapizAcikA vidyA devInI ArAdhanA karI hatI. jethI svAmI karNa upara hAtha mukI karNa pizAcikAne bolAvatA, jethI aparicita lekenuM nAma, ThAma, Agamana, prajana temaja bhaviSyanuM pariNAma kahI ApatA hatA. uparokta vidyAbaLathI, vAghA pArekhe pitAnI pichANa ApyA pahelAM sarva hakIkata svAmIjIe temane kahI ApI, ane bhaviSyanI vAta paNa saMtoSakAraka jaNAvI. te sAMbhaLI vAghA pArekhanA aMtaHkaraNamAM pArAvAra ullAsanI sAthe svAmIjI pratye ananya bhakti bhAva utpanna thayA. pArekha svAmIjIne vAMdI svasthAnake gayA. nizcitapaNe nidrA laI rAtri pasAra karI. bhujamAM pAchaLathI evuM banela ke rAvazrInA manamAM pArekha viSe gussAnuM je kAraNa ubhuM thaela hatuM te ApoApa dUra thaI gayuM, ane rAvazrInA khAnagI kAryamAM pArekhanI khAsa jarUra paDI; jethI darabAre pArekhanI zodha mATe mANase mekalyA. te pikIna rAvazrIne eka mANasa pArekhanI tapAsa mATe divasa udaya thayo ke vADhIA gAme AvI pahoMcyA. ane pArekhane malyo. tenI pAse saMteSakAraka vAta sAMbhaLI pArekhane svAmIjI pratye ananya zraddhA thaI turata te svAmIjI pAse AvI namaskAra karI pote derAvAsI jaina hovA chatAM svAmIjIne gurU tarIke svIkArI bhuja padhAravA ati AgrahapUrvaka vinati karI. svAmIjIe kahyuM ke bhujamAM sthAnakavAsI jaina munioe nahI AvavuM, evo derAvAsI bhAIoe darabAra taraphathI pratibaMdha lekha) karAvela che, tenA mATe zuM ? pArekhe kahyuM ke te bAbatane huM ebasta karIza. Apa kRpA karI jarUra tyAM padhAre. svAmIjIe kahyuM ke zreyanuM kAraNa jaNAze to avasare AvavA bhAva che. svAmIjIne AjIjIpUrvaka vinaMti karI bhArekha bhuja gayA ane rAvazrInI mIThI najara thavAthI potAnA muLa hoddA para AvI gayA ane mAnapAna paNa vadhAre meLavyuM. svAmI aMjAra muMdrA thaI mAMDavI baMdara padhAyAM ane te sAlanuM cAturmAsa mAMDavI pasAra karyuM. svAmIjIne bhuja padhAravA saMbaMdhamAM pArekhanA vinaMti patro mAMDavImAM zeTha kalyANajI jeThAbhAI upara AvelAM, te uparathI cAturmAsa pUrNa thaye svAmIjI Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 235 mAMDavI baMdarathI vihAra karI mAnakuvA padhAryA. mAnakuvA ane bhujane cAra gAunuM aMtara che. tyAM thoDA ja rekAI je divase teo mAnakuvethI bhuja padhAravAnA hatA. te divase khabara paDavAthI nagArAM nizAna ane hAthInI moTI sAmagrIvALA sAmaiyAnI sAthe vAgha pArekha svAmIjIne levA sAmA AvyA. te joI svAmIjI tarata mAnakuvA tarapha pAchA vaLyA. pArekha doDIne svAmIjInA caraNamAM AvI paDyA. ane hAtha joDI kahyuM:tsAheba ! ApazrI kema pAchA vaLyA ? svAmIjIe kahyuM, sAmaiyAthI nagara praveza karavo te jainamunine vyavahAra nathI. ema kahI svAmIjI mAnakuve padhAryA, ane pArekha khedanI sAthe sAmaiyAne pAchuM vALI ghera AvyA. svAmIjI mAnakuve ekAda divasa rokAI tarata bhuja padhAryA. vAghA pArekhe manuSyonA vRMda sAthe sAdA rUpamAM svAmIjIne sAmA AvI bhuja nagaramAM padharAmaNa karAvI ane anukula jagyAe utAryA. eka to svAmIjI prabhAvazALI, vaLI temanuM vyAkhyAna amRtadhArA jevuM, tema vAghe pArekha rAjanA kArabhArI; AvAM AkarSaka kAraNane laI hajAro mANasanI pariSaduM te vakhate bharAI hatI. svAmIjIe amRtadhArAe dezanA dIdhI. bIje divase cikAra medanI bharAI te joI derAvAsI bhAIone dukha thayuM. jethI amuka jaNe ekAntamAM bhejakane bolAvI tenI mArkata svAmIjIne kahevarAvyuM ke, Apa atre rokAze to kacchapradezamAM mahAna azAnti phelAze. ane tenA nimitta rUpa Apa banaze. ema kahI bhejaka cAlyo gaye. svAmIjIe vicAryuM ke jyAM munionA nimitte azAnti thAya, tyAM munine rahevAne dharma nathI. ema dhArI svAmIjI bhujathI vihAra karI mAnakuve padhAryA. A banAva banyA te vakhate eka paNa gRhasthanI hAjarI na hatI. pAchaLathI vAghA pArekhane khabara paDatA tapAsa karI. khaTapaTIAone dhI kADhayA. te ja samayamAM eka vakhata rAvathI khuzamijAjamAM beThelAM te vakhate pArekhe yuktipUrvaka darabArane samajAvI sthAnakavAsI jaina munione bhujamAM nahi AvavA saMbaMdhIne pratibaMdhaka lekha hatuM tene rada karavAnI rAvazrI pAse rajA meLavI. tyArabAda samajAvavA puratI yukti ghaDIne vAghA pArekhe derAvAsI saMghamAMnA AgevAna gRhasthone teDAvyA ane kahyuM ke rAjamAM amuka bAMdhakAma mATe rUpIyA vIsa lAkhanI darabArane jarUra che. jo ke darabAra tamene te rakamanuM yogya vyAja Apaze. parantu teTalI rakama tamAreja purI pADavI paDaze. A rAvazrIne hukama che, mATe tame sagavaDamAM raheje. A hukamathI gRhastha camakayA ane manamAM samajI gayA ke ApaNAmAMnA amuka mANasoe sthAnakavAsInA sAdhune uThADI mUkyA tenuM A pariNAma che. A vakhate kArabhArInuM mana prasanna Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 karavAmAMja ApaNe bacAva che. ema vicArI namratAthI AjIjI karI. tyAre pArekhe kahyuM ke rAvazrIne kahI tamane huM A bAjathI bacAvI ApuM, paraMtu tamAre ATaluM kAma karavuM paDaze. prathama te sthAnakavAsI jaina munione AhiyA nahi AvavA devAne pratibaMdha (lekha) darabAra pAse karAvela che, te rada karAvI te munione bhujamAM AvavAnI chUTa karo, ane bIjuM e ke, je svAmIjI atrethI mAnakuve padhAryA che temane tame jAte mAnakuve jaI vinaMti karI atre teDI lAva! kArabhArInI bane AjJAo derAvAsI bhAIoe mAnya karI. pratibaMdhaka lekhane darabArathI rada karAvI mAnakuvA jaI svAmIjIne vinaMti karI teo bhuja teDI lAvyA. svAmIjI tyAM mAsaka5 rokAyA, ane te divasathI sthAnakavAsI jaina munione cAturmAsa karavA mATe bhuja kSetra khulluM mUkAyuM. ane kaccha rAjyanA pATanagaramAM sthAnakavAsI jainane vijaya vAvaTA pharakAvyo, A vakhate svAmIjI kacchamAM be varSa vicarI aneka bhavyAtmAone sanmArge caDhAvI kacchamAMthI vihAra karI jhAlAvADa tarapha padhAryA. jhAlAvADa, kAThIyAvADa ane gujarAtanA tamAma pradezamAM svAmijI abhyAsa muni maMDaLane sAthe laI vicaryo. eTaluM ja nahi paNa mALavA, mevADa, mAravADa sudhI pitAnI vijayI musApharI laMbAvI. potAnA jinAgama jJAnadAtA gurU paramapakArI pujya zrI delatarAmajI ma. nA pharI darzana karavA dUranA pradezamAM padhAryA ane jayapura zaheramAM cAturmAsa temanI sAthe rahyA. svAmIjI jyAM jyAM vicaryA, tyAM tyAM temane pratAparUpI sUrya AgaLathI prakAzI rahyo hato. jethI jena jainetara loko para ghaNuMja AkarSaNa thatuM hatuM. svAmIjInI zarIra saMpadA ghaNI rUpavaMta ane suMdara hatI. svabhAve sarala, gaMbhIra ane zAnta hatA. svAmIjI pAse jeTaluM utkRSTa jJAna hatuM teTalAja teo kriyAmAM utkRSTa hatA, teozrInuM nitha jIvana Adarza hatuM. AcArya mahArAjanA chatrIsa guNa ane ATha saMpadAo vaDe svAmIjI saMyukta hatA. satya, zIla, upazama ane samAdhirUpa amRtarasanuM niraMtara pAna karatA hatA, ane anya mumukSu AtmAone tevAja rasanuM pAna karAvatA hatA. pUjyazrInI AcArya pATa dIpAvanAra temanAja vaDA ziSya zrI devarAjajI svAmI paNa svAmIjInA gurUkula vAsamAM rahI AcAryapadane bhAve tevA taiyAra thayA hatA. ane svAmIjInA nirvANa pachI AcAryapada pUjyazrI devarAjajI svAmIneja maLyuM hatuM. svAmIjI jyAM sudhI vihAra karavAnI zakti hatI tyAM sudhI vihAra karI saM. 1856 nI sAlamAM chapanna (56) varSanI uMmare saMgrahaNI ane vAnuM darda thavAthI lIMbaDI zaheramAM sthiravAsa rahyA. Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 237 asAtA vedanIne jJAnadazAthI samabhAve vedI, upasama bhAvamAM jhIlatA thakA aMtima samaye sarva jIvone zuddha bhAve khamAvI, pitAnA vratone AlecI, pratikramI, niHzalya thaI, anazana AdarI, parama samAdhi bhAvamAM saM. 1870 nA zrAvaNa vadi ekamanI rAtre eka vAgyAnA sumAre svAmIjInA zAnta AtmAe paraloka prayANa karyuM, arthAt svAmIjIe svargavAsa karyo. OM zAnti. temanI pATe teozrInA vaDIla ziSya pUjyazrI devarAjajI svAmI beThA. teo jJAte vaNaka, vIzA ozavAla-kAMDAkarAnA rahiza zetra DoDhIyA saM. 1841 nA phAlgana sudi 5 ne gurUvAre gaMDaLa madhye dIkSA grahaNa karI, ane saM. 1879 nA Aso vadi 1 zrI lIMbaDI madhye saMthAre karI svarge padhAryA. teonA pachI pUjyazrI bhANajI svAmI saM. 1880 nA mAgha sudi pa me, pATe beThA ane saM. 1887 nA vaizAkha sudi 13 nA kAThIyAvADamAM AvelA rAmoda gAme svargastha thayA- temanI pATe pujyazrI karamazI svAmI birAjyA-teo suratanA bhAvasAra hatA ane saM. 1856 mAM lIMbaDI madhye dIkSA graDa Na karI hatI. teozrI kaI kAraNane lIdhe saM. 1893 (keI saM. 1897 paNa kahe che) nI sAlamAM pitAnA ziSya sahIta vaDhavANa zahera padhAryA-ane lAkhu pioLanA upAzraye vRddhAvasthAne laI sthAi rahyA. teo mahAna tapasvI hatA, ane vaDhavANa zaheramAM saM. 1906 nI sAlamAM 62 divasane saMthAre karI svapadhAryA-pujya zrI karamazI svAmI lIMbaDIthI vaDhavANa padhAryA tyAra bAda lIMbaDInI gAdIe zrI saMghe maLI pujyazrI avicalajI svAmIne besAryA hatA tyArathI pu. karamasI svAmIne parivAra alaga vicarato hato. teozrInI pATe pUjyazrI avicalajI svAmI beThA. teo jJAte vIzAozavALa hatA. saM. 1869 nA kArtika vadi 13 zrI lIMbI madhye dIkSA lIdhI ane saM. 1911 nI sAlamAM lIMbaDI madhye saMthAro karI svarge padhAyAM. tyAra pachI pujyazrI devajI svAmI AcAryapade birAjyA-teozrI vAMkAnera ( kAThIyAvADa) nA luhANA jJAtinA hatA. temaNe mAtra daza varSanI umare saM. 1870 nI sAlamAM zrI rApara madhya putra devarAjajI svAmI pAse dIkSA lIdhI hatI. pUjyazrI devajI svAmI gAdIe AvyA bAda bIje ja varSe eTale saM. 1915 nI sAlamAM putra avicalajI svAmInA ziSya pu. hImacandrajI svAmIne eTale bannene aMdaro aMdara kaI kAraNa utpanna thatAM judA thaye, ane tyArathI lIMbaDI nA saMdhADa sthapAye. te saMghavI dhArazI ravAbhAIne upAzraya tarIke oLakhAye. ane bahAra pUjyazrI hImacaMdrajI svAmInA suziSya zrI Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 pAlajI svAmI mahAna pratApI thayA, jethI "pU.gopAlajI svAmIne saMpradAya te nAme prasiddhi pAmyuM. te adyApi paryaMta cAle che, te vakhate pU. karamasI svAmInA cAra ziSya hayAta hatA te pU. gopAlajI svAmInA saMpradAyamAM banyA hatA, tyArathI lIMbaDInA be saMghADA sthapAyA. temanI pATe saM. 1921 nI sAlamAM tapasvI zrI goviMdajI svAmI gAdIe AvyA ane AcAryapade kAnajI svAmI niyukta thayA. tyAra pachI saM. 1936 mAM putra zrI kAnajI svAmI gAdIe AvyA. teo kaccha-guMdAlAnA rahiza vizA osavAla hatA, temanA pitA kerazIbhAI, mAtA mulIbAI, temaNe saM. 1891 mAM dIkSA lIdhI, saM. 1921 mAM AcArya pade nimAyA ane saM. 1936 mAM lIMbaDI mukAme kALadharmane pAmyA. temanI pATe pUjyazrI nathujI svAmI gAdIe AvyA. teo kaccha-rAparanA vIzAosavAla hatA. pU. nathujI svAmI saM. 1937 nA poSa vadI 13 ne gurUvAre gAdIe AvyA ane AcAryapade pU. zrI dIpacandrajI svAmI nimAyA. pu. nathujI svAmI saM. 1940 nA zrAvaNa vadi 8me lIbaDI madhye svargagAmI thayA. temanI pATe pUjyazrI dIpacandrajI svAmI birAjyA. teo kaccha-guMdAlAnA vIzA ozavAla hatA. pitA bhejarAja, mAtA khetA bAI temaNe saM. 1901 nA mAgha vadi 1 me aMjAra zaheramAM dIkSA lIdhI; saM. 1940 nI sAlamAM gAdIe trirAjyA, ane saM. 1961 caitra vadi amAvAsyAe lIMbaDImAM svargavAsa karyo. temanI pATe saM. 1941 mAM pUjyazrI lAdhAjI svAmI gAdIe AvyA. teo vIzAosavALa hatA. sa. 103 nA vaizAkha sudi 8 nA roja zrI vAMkAnera madhye dIkSA lIdhI, ne saM. 194 nA zrAvaNa vadi 10 nI rAtrie lIMbI maNe svagohaNa karyuM. teo jaina-jainetara zAstronA prakhara abhyAsI hatA. temaja mahAprabhAvazALI ane atyaMta kSamAzIla hatA. jenasamAjanA prAthamika zikSaNa rUpe sAdI ane saraLa bhASAmAM jaina zAstromAMthI saMzodhana karI teoe "prakaraNa saMgraha nAme bahAra pADele graMtha dareka sthAnakavAsI, derAvAsI samAjane ati upayogI ane mananIya che. temanI pATe saM. 164nA zrAvaNa vadI 13 nA roja zrI megharAjajI svAmI pATa para birAjyA. ane AcAryapade zrI devacaMdajI ma. nimAyA. pu. zrI lAdhAjI svAmI ane megharAjajI svAmI baMne saMsArapakSe saggA bhAI hatA. temanA pitA mAla zAha, mAtA gaMgAbAI, jJAte vizA ozavALa saM. 1904 Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaTa jeTha zudi 3nA divase lIMbaDImAM dIkSA lIdhI; ane 67 varSane dIkSA payoya pALI saM. 1971nA phAgaNa sudI 13 nA roja lIMbaDImAM svargavAsa pAmyA. tyArapachI saM. 1971mAM pUjyazrI devacaMdajI ma. gAdI para birAjyA. teo kaccha-rAmANInA rahiza. temanA pitAnuM nAma raMgajI zAha, mAtAnuM nAma IcchAbAI pitAputra baMnee saM. 1913mAM dIkSA lIdhI hatI. saM. 1977nA kArtika mAsamAM teo svargavAsa pAmyA. temanI pATe saM. 1978mAM pUjyazrI lavajI svAmI gAdi para AvyA. teo bhAvasAra jJAtinA hatA. saM. 1985nA kArtika zudi 2 budhavAre vaDhavANa zaheramAM kALadharma pAmyA. temanI pATe saM 1985 mAM pUjayazrI gulAbacaMdrajI mahArAja gAdi para birAjyA. teo kaccha-bherArAnA rahiza. vizA ozavALa, pitAnuM nAma "zravaNa zAha" mAtAnuM nAma "AsIbAI teo hAla vidyamAna birAje che. lIMbaDI meTA saMpradAyamAM muni 28 AryAjI 66 kula ThANA 94 kaccha, kAThIyAvADa, jhAlAvADa ane gujarAtanA pradezamAM vicare che. zrI lIMbaDI saMghavI dhArazI ravAbhAIne upAzraya arthAt pUjyazrI gopAlajI svAmInA saMpradAyanI pATAnupATa - pUjyazrI ajarAmarajI svAmInI pATe temanA ziSya zrI devarAjajI ma. pATe birAjyA. temanA pachI temanA ziSya zrI avicaLadAsajI ma. pATe birAyA. ane temanI mATe temanA ziSya zrI himacaMdajI ma. pATe birAjyA. teo vaDhavANa zahera tAbe gAma TIMbAnA rahiza hatA. jJAte vizAzrImALI vaNika, dozI kuTuMbanA, pitAnuM nAma nAnajIbhAI, mAtAnuM nAma pujIbAI. saM. 1875nA vaizAkha zudi 2nA roja dIkSA lIdhI. temanA tathA pUjyazrI devajI svAmInA samayamAM saM. 1915nI sAlamAM zrI lIMbaDI saMpradAyanA be vibhAga thayA. pu. himacaMdajI svAmI saM. 1915mAM dholerA baMdara cAturmAsa karavA padhAryA. ane tyAMja sthiravAsa rahyA. cauda comAsA tyAM karI saM. 12nA citra vadI nA roja teo svargavAsa pAmyA. temanI pATe mahAna pratApI pujya zrI gopALajI svAmI birAjyA. Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 mahAna pratApI pUjyazrI geApALajI svAmInuM caritra teozrI jetapura (kAThIyAvADa)nA rahiza, sAte khatrI. pitAnuM nAma mULacaMdabhAi, mAtAnuM nAma sejamAI, nAnI uMmarathIja dharmanA saMskAro ane vairAgya bhAvanA hAvAthI temaNe mAtra 10 varSanI umare sa. 1896mAM peAtAnA pitA sAthe pujyazrI himacaMdrajI svAmI pAse dIkSA lIdhI hatI. tIvra buddhi ane vinayAdi guNu pragaTelAM hAvAthI mahAgadya ane saMskRta bhASAnA zAstronuM adhyayana karavAthI te bahusUtrInA vargamAM gaNAtA hatA. pujayazrI geApALajI svAmIe janapada dezamAM ghaNA varaso sudhI vicarIne pAtAnI vakatRtva zakti ane jJAnacAritranA maLe jaina jainatara vargamAM jaina dharmanI vijayapatAkA pharakAvI hatI; kevaLa jJAnakhAdha karI te saMteASa mAnatA, ema nahi; paraMtu te jJAnanI ekAMta vicAraNA, manana ane nididhyAsana mATe te daDhAsana vALI kalAkAnA kalAkeA dhyAnamagna sthitimAM ekAMta besI rahetA ane iMdriyAne nigraha karatA; je vaDe AtmaguNanA vikAsa karavAmAM phaLIbhUta thatA. Ama dhyAnanI pUrNAhuti pachI jyAre dharmacusta suSukSu janA teozrInI pAse dhamedha levA ane jJAnacarcA mATe AvatA, tyAre te mumukSune evA tA sarasa upadeza ApatA ke zravaNu karanArAonA hRdayamAM vitarAga dharmanuM AbehUba svarUpa prakAzI temane vairAgyabhAvanA pradipta thatI. * vaLI teeAzrInA hRdayamAM hara ha Mmeza evI bhAvanA rahyA karatI hatI ke A mArA alpAMze tUTelA jJAnAvaraNA arthAt gurUgamathI prApta thayelA jJAnanuM uccheddana na thAya, te mATe jIjJAsu ane pavitra pAtra maLI Ave, te tene mArI yatkiMcita smaraNazakti vaDe, jJAna rUpa jaLathI puSTa karUM. A prakAranI vicAradhArAe satat teone rahyA karatI hatI; tenA phaLa rUpe janapada dezamAMthI vihAra karIne keTalAeka sAdhu-sAdhvIe pUjyazrInA Azraya nIce AvI rahyA hatA ane sau koi buddhigamya rIte teozrInA adbhuta jJAnanuM pAna karI sateASa pAmatA hatA. ahe? zuM e puruSanA upakAra ! kevuM e puruSanuM pAramArthika jJAna dAnanuM lakSaNa ! tenuM vivecana karavA mATe mArI alpamati kAma AvI zakatI nathI! kharekhara tenA smaraNa rUpe huM mArI eka namra vitaka jAta mAhitInA anubhavanI darzAvyA vinA rahI zakatA nathIH-saMvata 1940 nI sAlathI mArA (lekhaka ) hRdayamAM vAraMvAra vicAra thayA karatA hatA ke lIMbaDI-vaDhavANamAM birAjI rahela mahAna pavitra puruSanA caraNamAM jaIne, temanI maneAhara mukha* baravALA sa. nA sva. kavi zrI umedacaMdrajI ma. nA lekha uparathI. Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mudrAnuM avalokana karIne, trikaraNa zuddha ArAdhanapUrvaka huM yAtrA karuM. A ubharAo avAranavAra AvyAja karatA; paraMtu koI aMtarAya karmane jere mahArI A IcchA phalibhUta thatI nahi, chevaTe saM. 1946nI sAlamAM mahArI A IcchA baLavattara banI, ane te vakhate meM lIbaDI jaI birAjamAna aneka sAdhu sAthvInA darzana sAthe A pavitrAtmAnA caraNAmRtanuM pAna karyuM. tyArathI ja mArA hRdayamAM te pavitrAtmAnI chabI katarAI gaI hatI. punaH paNa teozrInI abhuta vANI pravAhane lAbha mane vaDhavANa kempamAM manya; eTaluM ja nahi paNa amArAmAMnA keTalAkanI prabaLa IcchAne mAna ApI pUjyazrIe pitAnI udAratAne paricaya karAvavA badala amane zrI uttarAdhyayananA 28mA adhyayananI vAMcaNI ApI. mane maLelI vizvAsapAtra bAtamI uparathI kahI zakuM chuM ke pUjyazrI pAse amUlya jJAna dAnano lahAvo levA mAravADa, mevADa, kaccha, kAThIyAvADa ane jhAlAvADanA ghaNA sAdhu-sAdhyo ane zrAvaka zrAvikAo bhAgyazALI thayelA. saM. 1946nA jayeSTha mAsamAM cAturmAsa karavA nimitte teozrI dholerA baMdara padhAryA hatA. cAtumosa bAda taratamAM ja temane pUrva janmAMtaranA ko azubha udaye "javarano roga zarU thayuM. te vyAdhine dUra karavA teozrIe ka5tI davAone vega meLavI anupAna sAthe upayoga karyo; to paNa zarIra dinapratidina nirbaLa thatuM jatuM hatuM. Ama zarIramAM azakti AvavAne lIdhe teozrIne tyAM rokAvAnI anivArya pharaja AvI paDI hatI. ane te arasAmAM lagabhaga piSa mAsamAM teozrIe zrI maNilAlajI (A lekhaka ) tathA bALa brahmacArI zIvabAIne potAnA hastaka dIkSA ApI hatI. tyAra bAda zarIramAM kAMIka zakti pragaTa thatAM teozrI ziSya samudAya sAthe mAgha mAsamAM tyAMthI vihAra karI lIMbaDI padhAryA hatA. ahiM AvyA bAda temanuM zarIra vadhu jINuM banyuM; eTaluM ja nahi paNa AhAra le taddana A vakhate azakaya thaI paDayo hato. zArIrika zakti chekaja ghaTI javA pAmI hatI. te vakhate svAmIjI potAnA mana sAthe vicAra karavA lAgyA ke have A kSaNabhaMgura dehana nirvAha thavo muzkela che. vaLI A zarIrane nirjIva thavA jevAM keTalAka cinho bahAra AvyA jaNAya che, to have mArA aMtima jIvananI sudhAraNA mATe aMtaraMga dhyAnamAMja tallIna rahevuM vadhu ISTa che, ema dhArI teoe mauna dazA grahaNa karI. - pUjyazrInI sevAmAM vinaya bhaktikAraka munizrI dIpacaMdrajI svAmI, muni zrI mohanalAlajI svAmI, munizrI nathujI svAmI tathA munizrI maNIlAlajI svAmI Adi ThA. 4 tathA sAdhavIzrI kaMkubAI, ujamabAI Adi AyajI Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ThANuM 12 upasthita hatA. teo sarve pUjyazrInI mukhAkRti tarapha animiSa netre joI rahyA hatA. pUjyazrInI mauna dazA nihALI saune zaMkA upajI ke Aje pUjyazrI kAMIka asvastha jaNAya che, ema dhArI ukta munie teozrInA Asana pAse jaI pUchavA lAgyA ke svAmIjI ! Apa A vakhate mauna dhAraNa karI daSTi damana karI rahyA che, tenuM zuM kAraNa? zuM ApanA hRdayane Aje kAMI becenI jaNAya che? je tema hoya te je kAMI sevA pharamAvo te karavA ame khaDe page taiyAra chIe. A sAMbhaLI pUjyazrIe daSTi khullI karI AsapAsa beThelA caturvidha saMghane joI teo bolyA:- aho mahAnubhAva! A kSaNabhaMgura dehano have thoDA vakhatamAM tyAga karavAno che. mATe have sevAnI jarUra nathI, paraMtu eTalIja aMtima sUcanA ke tame sarva aikyatAthI vatI jJAna darzana ane cAritranI vRddhi thAya te rIte pravartaze to tamAre jaya thaze-AtmAno uddhAra thaze. basa eja mArI icchA ane eja mArI bhalAmaNa ATaluM kahI pUjyazrIe daSTi baMdha karI puna: maunapaNuM dhAraNa karyuM ane Atmika ramaNatAmAM rAcavA lAgyA. A vakhate sakaLa saMghanA sAdhu-sAdhvI zrAvaka-zrAvikAo temanI dhyAna yukta mona dazA nihALI rahyA hatA. zarIra kSINa, chatAM temanI manozakita hajuye prabaLa hatI, je vaDe temaNe aMta samayanI stavanA, ArAdhanavidhi, dharmasthAnAdi AlocanA pUrNa karI, je kharekhara muni janenI zuddha vRttine saMtoSa pAmavA jevuM che. saMvata 1947nA vaizAkha mAsanI suda ekAdazIne bhamavAre lagabhaga cAra vAgatAM dharma dhuraMdhara mahApuruSa zrI gopALajI svAmI A phAnI duniyAne tyAga karI gayA; te vakhate sarva bhAvika zrAvaka-zrAvikA ane anya dezanI vargamAM bhAre dilagIrInI lAgaNuM chavAI rahI hatI. A dilagIrInuM varNana karatAM amArI kalama cAlatI nathI. paraMtu jJAnInA badhAmRta para dRSTi karI eTaluM kahevA IcchA thAya che ke -mitro! ApanI jJAna cakSu prasArI A phAnI duniyAnA kaMda sAme je te pratyakSa mAlama paDaze ke-A jagatamAM uge che te AthamavA mATe, je kula khIle che te karamAvA mATe, ane je janme che te maravA mATe! e anAdi kALane jagatane niyama che. paraMtu janmanAra pratyeka prANIne jyAM sudhI sadharma, sadagurU ane sadeva e ratnatrayane sAkSAtkAra thato nathI, kiMvA samyakajJAna ane samyakTazana prApta karI AtmAnubhava vaDe jIvana kartavyanA ujaLA paMtha para pravezato nathI, tyAM sudhI tenuM kavitavya, tene janma nirarthaka che, ema nizaMsaya mAnI levuM ghaTe, ane je Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 243 mahApurUSo A apAra du:kha-udadhimAM janma laI svaparanA zreya mATe, zuddha cAritra zuddha kriyAo vaDe mAnavajIvananI kiMmata samajI jIvanane sadupayoga sAdhe che, tenAja jIvanane aho dhanya che! ane evAM jIvana gALanAra ke gALI janAranA caraNamAM ApaNA saunA anekAneka vaMdana che. evuM jIvana pUjya AtmAthI zrI gopALajI svAmI jIvI gayA, svAtmAnuM kalyANa sAdhI gayA, ane ApaNane yogya raste javAnuM sUcana karI gayA; e ApaNuM parama puruSane ApaNI aMjalI he, ApaNA koTiza vaMdana hA! uparyukta guNa yukta mahAna prabhAvazALI, pUjya zrI gopALajI svAmI hovAthI temanuM nAma cirasmaraNaya rAkhavA mATe temane saMpradAya "pUjyazrI gopAlAjI svAmIne saMpradAya" e nAmathI saMbodhAya che. pUjyazrI gopALajI svAmInI pATe pUjya zrI mohanalAlajI svAmI birAjyA, jeo hAla vidyamAna che. teozrI dholerAbaMdaranA rahiza, jJAte dazAzrImALI vaNika, teozrInA pitAnuM nAma gAMgajI koThArI, mAtAnuM nAma dhanIbAI. temanA pahelAM be varSe temanA bahena zrI muLIbAIe dIkSA lIdhelI, ane tyArapachI pUjyazrIe saM. 1938nA vaizAkha vadI 4 ne ravivAre 22 varSanI uMmare dIkSA aMgIkAra karI, tyAra pachI jJAnAbhyAsamAM keTalIka vakhata gALI teozrIe aneka siddhAMta zAstrono abhyAsa karyo che - ane tenA phaLa rUpe "praznottara mehanamALA " (uttarArdha) nAmaka ati upayogI graMtha bahAra pADI jaina samAja para khUba upakAra karyo che. hAlanA pujya zrI vayevRddha ane zAstrajJAnamAM nipuNa che. pUjyazrI gopALajI svAmInA saMpradAyamAM hAla muni 8 AyojI 19 kula ThANA 27 prAyaH jhAlAvADa kAThIyAvADamAM vicare che. pujya zrI dharmadAsajI ma. nA bIjA ziSya pu. zrI dhanAjI ma. nI paTTAvalI pU. zrI dharmadAsajI ma. nA bAvIsa saMpradAya (TeLA) prathama vicaratA hatA. te paikI dhanAjI ma. ne eka saMpradAya hato. temAMthI pAMca vibhAge vaheMcAyelA pAMca saMpradAya hAla pravarte che te -1 pujyazrI jayamalajI ma. ne saMpradAya 2 pU. zrI rUganAthajI ma. ne saMpradAya. 3 terApaMthIno saMpradAya. 4 pu. zrI ceAthamalajI ma. ne saMpradAya. ane 5 pu. zrI ratnacaMdrajI ma. ne saMpradAya. te pAMcagacchanI paTTAvalI nIce mujaba - saM. 1954 mAM pukasturacaMdajI ma. nA ziSya munizrI mULacaMdajI ma. Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244, gujarAtamAM pATaNa mukAme cAturmAsa rahelA, te vakhate tyAMnA zrI. verA ratanacaMda lalubhAIe ukta muninI madadathI zrI dhanAjI ma. nI prazastI lakhelI te nIce pramANe. copAI-dharmadAsajI dharmane dhAre, bAdha ApI bahu jana tAre, thayA ziSya navANuM svAmI, muni kRtya mahAguNa grAmI. temAM bAvIsa paMDita pramANe, mahAvidhAna pade vakhANe, bahu pAmara jIva bacAvyA, gAma, nagara puramAM gavAyA. dAharA -mUlacaMdajI dharmadAsanA, vaDA ziSya guNavAna; gujara soraTha dezamAM, karyuM dharma maMDANa. dhanA gurUbhAIna, karyo pUjya abhiSeka, vicarI marudhara dezamAM, bujhavyA jana aneka. pAlaNapurathI uttara dizAe mAravADamAM praveza karatAM "sAcAra" nAme gAma che, tyAM vaNika kuLadipaka "vAghAzAha" nAmanA zeTha rahetA. teo sarva prakAre sukhI hatA. temane kuLanI vRddhi karanAra mAtra ekaja putra hatA. jenuM nAma dhanAjI hatuM. bAlyAvasthAthI ja temanAmAM dharmanA saMskAro vikAsa pAmyA hatA. eka vAra pujya zrI dharmadAsajI ma. tyAM padhAryA. dhanAjI temanuM vyAkhyAna sAMbhaLavA gayA. pujyazrIno addabhuta bodha temanA aMtarapaTamAM kotarAI gayA. ane vairAgya bhAvanA jAgRta thaI. tethI temaNe pitAnI anumati meLavI saM. 1727 mAM dIkSA lIdhI, tyArabAda satata zAstrAbhyAsa karI, gurU AjJAe mAravADa dezamAM vicaravA lAgyA. teo ugra tapasvI ane ugra kriyAdhArI hatA. zAstrAbhyAsa zarU karatI vakhate temaNe e abhigraha karela ke zAstrAbhyAsa daramyAna ekaja vastra ane ekaja pAtra kape, arthAt maLela vividha jAtane badhe AhAra ekaja pAtramAM bhego karI jamatA, ane mAtra eka pacheDIthI deha AcchAdita karatA. e rIte ATha varSa sudhI temaNe calAvyuM, uparAMta teo ekAnta upavAsa karatA, nidrAne tyAga karI sArI rAta dhyAnAvasthAmAM gALatA, evI vicitra prakAranI tapazcaryAo karatA temaNe mAravADamAM ghaNuM jIvone pratibadhyA ane pAchaLathI teo mAtra ekaja purI khAIne deha TakAvI rahyA hatA, te paNa temanuM AtmabaLa eTaluM majabuta hatuM ke vihAra karavAmAM teo pachAta na rahetA. chelle teo ""meDatA" gAmamAM padhAryA ane ghaNAone jainadhamAMnuyAyI banAvyA. ahiM teo taddana azakta thayA hatA, tethI tyAMnA zrAvakanA AgrahathI tyAM temane sthiravAsa rahevAnI pharaja paDI hatI. nava mahinA sudhI temaNe chaThane pAraNe chaTha karI zarIra zaSavI nAkhyuM. cheka jIrNAvasthAe temaNe pitAnI pATe potAnA ziSya zrI Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 bhudarajI svAmIne besADI anazana tapa karyo ane saM. 1784 mAM phakta beja divasane saMthAre pALI teo samAdhibhAve kALa karI svagera padhAryA. pujyazrI bhUdharajI mahArAja zrI sojata (mAravADa) gAmanA rahiza. temaNe dhanadhAnyAdi vipula sAmagrIno tyAga karI pu. zrI dhanAjI ma. pAse sa. 1773 mAM dIkSA lIdhI ane aneka zAstrono abhyAsa karyo. temane mahAna prabhAvazALI 3 ziSya thayA -1 pu. zrI jayamalajI ma. 2 pu. zrI rUganAthajI ma. = pu. zrI. kuzalAjI ma. te sivAya bIjA keTalAka ziSyo thayA hatA. pu. zrI bhUdharajI svAmIe potAnuM AyuSya najIka jANI pitAnI pATe zrI jayamalajI ma. ne sthApI saM. 1804 mAM be divasanA saMthArA bAda kALa karyo. pujyazrI jayamalajI mahArAja rAjaputAnAmAM AvelA "lAMbIyA " gAmamAM muthA kuTuMbanA mohanadAsa nAme eka zeTha rahetA hatA. temane memade nAmanA patnI hatA. temanAthI A jayamala" nAmanA putrane janma thayo. A kuTuMba purvanA putrae sukhI hatuM chatAM vyApArAdi sarva pravRttimAM A putrane janmathI jaya prApta thaze, tethI putranuM nAma "jayamala" pADayuM. teo susaMskArI ane buddhizALI hatA. yogya vidyAbhyAsa pUrNa karI teo vyApAramAM joDAyA ane 22 varSanI uMmare temanuM lagna thayuM. tyArabAda meDatAthI temanA eka mitrane patra AvyuM ke atyAre amuka jAtane vepAra karavAno sAre ga che, tethI dravyaprApti thavA saMbhava che mATe jaladI Avaze. AthI " zrI jayamala" potAnA eka nokarane sAthe laI meDatA gayA ane mitrane tyAM utaryA. te samaye pUjyazrI bhUdharajI ma. tyAM padhArelA, temanuM vyAkhyAna sAMbhaLavA A baMne mitre gayA. mahArAjazrIe saMsAranI asthiratA, brahmacaryanuM svarUpa, amUlya mAnavadehanI prApti, ane karavA yogya kAryonI sacoTa samAlocanA karI. je jayamalajInA aMtaramAM rageraga utarI gai, tyAM ja temane saMsAra para uga thaye ane dIkSA levAno nizcaya para AvI bhudarajI svAmIne kahyuM ke, mahArAja ! mAre vicAra a85 samayamAMja dIkSita thavAno che, mATe mane brahmacaryanI pratijJA Apa. A sAMbhaLI munizrIe jayamalajIne tenA mAbApanI anumati maMgAvavAnuM kahyuM tyAre jayamalajIe kahyuMH mahArAja ! mAtApitA ke strI putra sau kaI svArthane Adhina che; mAre to mArA AtmAnuM keIpaNa prakAre kalyA ja karavAnuM che, mATe kRpA karI mane brahmacaryane niyama Apo. A sAMbhaLI pujyazrIe utAvaLa nahi karavA samajaNa ApI, paNa jayamalajIne Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja ekaja_nizcaya hatuM. teNe kahyuM -svAmin ! Apa jyAM sudhI mane pratijJA nahi Apo, tyAM sudhI mAre anna jaLano tyAga che. ema kahI te to anna jaLane tyAga karIne tyAMja beThA. tyAre temanA nokare jayamalajIne kahyuM -zeThajI ! hamaNA te pitAjI pAse cAle, pachI khuzIthI A5 A5nuM dhAryuM karaje. tyAre jayamalajIe nokarane kahyuM ke pitAjI pAse jA, ane kahI deje ke "jayamale' rIkSA levAnI pratijJA karI che, ane ApanI anumati maMgAve che. nirUpAye nokarane tyAMthI vidAya thavuM paDayuM. te "lAMbI " Avyo ane badhI vAta teNe moTA zeTha (jayamalanA pitA) ne kahI saMbhaLAvI. jethI zeThajI vagere sau meDatA" AvyA. ane tyAM je hakIkta banI te atre "sajhAya" rUpe ahiM ApI che. dAharA -sarave sAthe saMcarI, gayA meDatA gAma, dharmasthAnake pairyathI, karyo jaI mukAma. 1 nihALI nija putrane mAtA gaI harakhAI, puchyuM pAse bolAvIne, kema rahyA cho AhIM. 2 ( gAyana-bhekhare utAre rAjA bharatharI-e rAga ) zeTha-kema rahyo bhAI ele, moka dAsane gherajI vicAra vahAlA ! zA dhArI, putra prakAza perajI, ayogya karavuM A nava ghaTe-e Teka 1 jyamala-puNyavaMta pitA pramANIye, A bhavanI A sagAijI; sAthe koI na saMcare, pitA strIne mAyajI, anumatI Apo mune A kSaNe, kSaNa lAkheNI jAyajI. anu. e Teka 2 zeTha-putra ratna tuma mAgharo, mArI kuLane zaNagArajI; vividha vastu sukha bhega, hamaNu paraNyo chuM nArajI; ayogya. 3 jayamala-svapnA sama sukha jANavA, bhuMDA bhoga vilAsajI; jobana jAtAM thaI jaze, rUparaMgane nAzajI; anu. 4 zeTha-putra bIje nathI mAghare, tuM che prANa AdhAra; putra vinAne mane karI, aba nava thA aNugArajI. ayo. 5 jayamala-sagara cakrI ne hutA, sATha sahastra kumArajI; te paNa nAma rahyuM nahi, sAthe pahoMcyA yamadvArajI. anu. 6 mAtA--mAta sukha mATe mahAvIre, abhigraha rahyo garbhAvasajI; mAtA pitA muvA pachI, leje saMyama bhArajI. ayo. 7 jayamala-nAnIe jANyuM e jJAnathI, mAta pitA kera AyajI; tethI abhigraha grahyo te same, huM nathI jANato mAyajI. anu. 8 kALa acAnaka AvIne, pakaDI leze muja prANajI; tethI cetyo huM capathI, samajI saddagurU vANajI anu. 9 mAtA-mAta pitAnI bhaktinuM, phaLa bhAMkhyuM ThANuMga; tethI nirAza tuma nava kare, uThe aMtaramAM AgajI. a. 10 Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27. anu. 11 anu. 12 ayo. 13 anu. 14 a. 15 a. 16 ayo. 17 e Teka. suMda. 18 jayamala-anArya dezane adhipati, Adra kumAra avadhAra; moha tajI magadha dezamAM AvI thayo aNugArajI. mRgalAM vanamAM mAratAM, aMtara upaye vairAgajI; devA abhaya dIkSA grahI; saMyati samaje mahAbhAgajI mAtA-putra mukha eka pekhIne, leje saMyama lahAvajI; vaMza vRddhi thaye vegathI, saMyama leje subhAvacha. jayamala-kuMvara paNe dIkSA grahI, aThavatA aNugArajI; thAvaracAe putra vinA, tajI batrIze nArajI. vaMza konA rahyA vizvamAM, mAtA manamAM vicArajI; meha mUkI mAtA mAhyaro, Ape AnA tatkAlajI. strI-pANagrahaNa karyuM premathI, hete grahI muja hAtha; sukha ApyA viNa sAhibA, nava taje kahuM nAthajI. dIkSA levI hatI te pelA, no'tI paraNuvI nArajI; bhega samaya yoga kAM dhare, tajI nAnakaDI nArajI. jayamala- ATha strI jaMbue taja, paraNIne pahelI rAta; dhanA zALIbhadra dhamakamAM, lalanAone mArI lAtajI; suMdarI choDe A saMsArane, je hoya puraNa premajI strI-teo bhukata bhogI thaI pache thayA aNagAra; tema tume sukha bhogavI, leje saMyama susArajI. tarUNI taje nahI tegathI, kahuM karajeDI kaMthajI. jayamalabhega roga sama bhAminI, samaje suMdarI sArajI; kSaNika sukhane kAraNe, jAvuM jamane ThAra; nema jInezvare nArIne, preme kIdho parihArajI; teraNathI ratha pheravI, gayA gaDha giranArajI. sI-raDatI na muke A rAnamAM, abaLA, viNa AdhAra; dago na gho kaMtha mAhyarA, karagarI kahuM AvArajI. jayamala--AdhAra vizvamAM eka che, dhAre dharaNInI mAya; dharma karI benI haiyathI, zobhAva kuLa sadAyajI. baMdhava muja mAne benaDI, Aja thakI avadhArache. lekhaka--saMsAra mehane cheDI, choDo saMsArI pAsa; vairAgya vanitA pAmatA, aMtara pragaTayo ullAsajI, dhika dhikka A saMsArane, dhikka A mAyAnI jALajI; teDavA daMpatI te same, taiyAra thayA tatakALajI. mAtA pitA mana samajIne, Ape anumati tyAMyajI. dIkSA levA AvyA hatA, karI niramala kAyache. taraNa. 19 suMda. 20 suMda. 21 tarUNuM. 22 baMdhava. 23 anu. 24 anu. 25 anu. 26 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 maNi tulya mAnava deha A, maLyo jANI mahAbhAgajI; vege karma vidAravA, juvatI sujayamala jAgajI; anu. 27 strI sahita jayamalabhAIe mAtA pitAnI anumati meLavI, gurUdeva pAse AvI dIkSA levAnI IcchA jaNAvI. te vakhate gurUdeve yegya jIva jANI saM. 1776 nA mRgazira vadi bIjane dIne meDatAgrAme dIkSA ApI. jayamalajI ma. 22 varSanI uMmare saMsArano sarvathA meha mUkI jJAnAbhyAsa karavA lAgyA. purvanA keI mahA saMskAranA ge temane utpAtikA buddhi pragaTa thayelI, jethI temaNe ghaNA sUtro mukhapATha karyA. ane bhavya jIne sAtha ApatAM dezaparadezamAM vicaravA lAgyA. temanA dharmapatnI paNa cha mahinA dIkSA pALI svarge gayA. jayamalajI ma. ne egya jANI zrI bhUdharajI mahArAje temane zrI caturvidha saMgha samasta AcArya padavI ApI. pachI teo (zrI bhudharajI ma.) svargavAsa pAmyA. jayamalajI mahArAje dIkSA laI seLa varSa sudhI ekAMtara upavAsa karyA, ane bAvana varSa sudhI nidrAno tyAga karI AtmabhAvanA bhAvamAM ghaNuM jIvone tAryAarthAt sanmArge caDAvyA. zarIrabaLa kSiNa thatAM saM. 1839mAM teo nAgara zaheramAM sthiravAsa rahyA. ane pachI alpAyuSya dhArI temaNe potAnA ziSya zrI rAmacaMdajI ma. ne AcAryapade sthApyA. chele samaye phakta pANI para ja rahevAnI temaNe AkarI tapazcaya AdarI, je eka mAsa rahI. tyArabAda jAvajIvane saMthAro karyo, je sAta divasa rahyo. pujya jayamalajI svAmI saM. 185ra nA vaizAka zudi caudazanA roja svargavAsa pAmyA. teo mahApratApI, vidvAna ane ajaba kavitva zakti dharAvatA, temanI vairAgyamaya stutio Aje paNa jeno ati ullAsabhayA bhAve gAya che. pUjyazrI jayamalajI ma. nI pATAnupATa 1 pUjyazrI dharmadAsajI ma 5 pU. zrI rAyacaMdajI ma. 2 pUzrI dhanAjI ma. 6 putra zrI AsakaraNajI ma. 3 pU. zrI bhUdharajI ma. 7 pU. zrI sabaLadAsajI ma. 4 pU. zrI jayamalajI ma. 8 putra zrI hIrAcaMdajI ma. pu. zrI jayamalajI ma. nI saMpradAyamAM hAla muni 13 AyajI. 90 kula 103 ThANuo vidyamAna che; jeo mAravADamAM vicare che. 2 pa0 zrI rUganAthajI ma. ne saMpradAya ane temanI paTTAvalI 1 pu. zrI dharmadAsajI ma. 2 pu. zrI dhanAjI ma. 3 pu. zrI bhUdharajI ma. 4 pu. zrI rUganAthajI ma. 5 pu. zrI ToDaramalajI ma. 6 pu. zrI dIpacaMdajI Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 249 ma. 7 pu. bharUdAsajI ma. 8 pu. khetazI ma. 9 munizrI bhIkhanajI ma. 10 munizrI phejamalajI ma. 11 mu. zrI saMtokacaMdrajI ma. pujyazrI rUganAthajI ma. nI saMpradAyamAM hAla muni. 4 AryAjI 15 kula ThANA 19 vidyamAna che, jeo mAravADamAM vicare che. - 3 terA paMthanI utpatti ane paTTAvalI pujyazrI bhUdharajI ma. nA traNa ziSya paikInA bIjA ziSya zrI rUganAthajI ma. gurUAjJAe marUdhara dezamAM vicaratA hatA. te vakhate temane "bhikhanajI" nAmanA ziSyane lAbha thayeH bhikanajI mAravADa dezamAM kaTALIyA nAmaka gAmamAM saM. 1787 mAM janma pAmyA hatA. pUrva saMskAranA yoge jema jema teo vayamAM vRddhi pAmatA gayA, tema tema temanAmAM buddhi, cAturI Adi guNenI sAthe dhArmika saMskAre paNa vadhavA lAgyA. ekadA rUganAthajI mahArAja te sthaLe padhAyo, ane temanA adabhuta bedhathI vairAgya pAmI zrI bhIkanajIe saM. 1808 mAM temanI pAse dIkSA lIdhI. dIkSA laI temaNe khUba zAstrAbhyAsa karyo. abhyAsane aMte temane jaina dharmanI khubI vadhune vadhu rahasya bharI rIte pratipAdita thaI. teo mAnatA ke ahiMsA, dAna ne anukaMpAthI ja AtmAno uddhAra che, nava tattvo mAMhenuM puNyakarma avazya tyAgavA gya che, ane nirjara grahaNIya che, chatAM Adhunika sAdhuo je puNyane mekhare rAkhI vyavahAra upadeza Ape che te IcchavA cogya nathI, eTaluM ja nahi paNa te azreyanuM kAraNa che. Ama dhArI potAnI A mAnyatA temaNe bIjI 13 sAdhuone samajAvI. teone paNa A ekAntavAdanI gheDa besI gaI. tethI te 13 jaNAe A prakArano bodha ApavA lAgyA. A joI gurUe temane kahyuM. ke vyavahAra dharmano lopa thAya che, mATe nizcaya nayane gauNa rAkhI vyavahAra nayane mukhya paNe mAnavo joIe. mATe tame A khATI zraddhAno tyAga karo. gurUnuM uparyukta kathana teoe mAnyuM nahi, eTaluM ja nahi paNa saM. 1815 nI sAlamAM bagI mukAme A 13 sAdhue gurUthI judA paDayA tyAMthI pharatA pharatA teo saghaLA mAravADamAM AvelA "kelavA gAma " mAM AvyA, ane pharI dIkSA lIdhI. A sthaLe keTalAka zrAvako ane bAra sAdhuoe maLIne "zrI bhIkanajI " ne AcArya padavI ApI. saMpradAyamAMthI prathama tera sAdhuo nIkaLyA, tethI A gacchanuM nAma "terApaMthI gaccha " paDayuM. "terApaMtha nI utpatti bAbata sva. zrI vA. ma. zAha kRta aitihAsika noMdhamAM judA prakArano ullekha apAyo che. temAM lakhyuM che ke -ekavAra A * A hakIkata mane khyAvaramAM maLI hatI. 32 Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 bhIkhanajI muni garama pANI vahArI lAvelA, te khulluM rahI gayuM hAvAthI acAnaka temAM eka uMdara paDIne maraNa pAmyA. AthI gurUe bhIkhanajIne Thapaka ApyA. tyAre bhIkhanajIe kahyuM ke " mArAthI enuM mRtyu thayuM nathI, paNa AyuSya tUTavAthI te maraNu pAmyA, temAM huM zuM karU ? chevaTe A muni sa. 1815 mAM bIjA 12 sAdhuo sAthe judA paDayA ane gaccha sthApyA. A teranA nAmathI " terApaMtha " cAlye. temaNe evI prarUpaNA karI ke " maratAM jIvane choDAve teA pApa lAge'" mArA namra mata pramANe A hakIkata " digaMmara mata " nI utpatti jeTalI ja satyathI vegaLI jAya che. ane te eka bIjAnI dveSayukta bhAvanAne pariNAme manaH kalpanAo vaDe janmI hoya teA nA kahevAya nahi. mane je aitihAsika sAdhanA maLyA te uparathI lakhavAne prerAye| chuM ke: te vakhate AgrAmAM AdhyAtmika mata-nizcaya naya para vadhAre vajana ApanAra eka maDaLa vikasyuM hatuM, ane vaNArasIdAsa vagere nizcaya nayanA pustaka vAMcatA, ane graMthA manAvatA. A AdhyAtmika mata vitarAga bhASita dharmathI viruddha na hatA, tathApi temAM nizcayamArga para mukhya edha ApI vyavahArane goNu" rAkhavAmAM Avate. A gabhita vyavahAra nayane samajanArA AchA hAi nizcaya nayane ja mukhyatve pakDI rAkhatA. tethI A nizcaya nayanA pustako bhIkhanajInA vAMcavAmAM AvyA hAya, ane tenA sahavAsa thayA hoya, ane tene pariNAme ja bhikanajIe ekAMta AgrahI manI navA patha upasthita kyoM hAya, tema vadhu vajana bharI rIte mAnI zakAya che. uparAMta pujyazro rUganAthajI ma. pachI temanI pATe birAjanAra yuvAcArya zrI ToDaramalajI ma. ne paNa nizcaya nayanA mata vadhu aMdhAyelA, ane tethI ja tee vyAkhyAnamAM nizcaya nayanA mukhya bedha ApI vyavahAranuM mAtra Tuka svarUpa ja varNavatA ane jyAre ekAMtamAM temanA khAsa bhakto carcA karatA, athavA bahAra gAmathI patra dvArA puchAvatA, tyAre tee tenA javAbe evI DhabathI ApatA ke jemAM nizcayavAda-ekAMtavAda ja mukhyapaNe hAya. enI sAkSI rUpe hAla paNa kAThIyAvADa-jhAlAvADamAM "ToDaramalanA patrA" vaMcAya che. ane te vAMcanArAe ekAnta nizcayanaya para vadhu bhAra mUke che. zrI ToDaramalanA tattvajJAnanI A asara bhIkanajIne thaI hAya ane tethI tee ahiMsA, dAna, anukaMpAdi tattvAne nizcayamAM utArI, upayukta mata AMdhyA hAya te svAbhAvika lAge che. kemake siddhAMtamAM nizcaya bhAve te sva-AtmAnI dayA pALavAnuM kahyuM che, te sthaLe parayAmAM pravartatA sva-dayAne bhUlAya che tethI parakrayA-para-bhAvane cheDI svadayA-svabhAvamAM ja ramaNa karavuM vadhu iSTa che! vaLI " dAna devuM " e dAnAMtarAya karmanA kSaya thavAthI ja mane che; te dAna peAtAnA jJAnAdi anaMta guNeAne viSeja devuM te "dyAna" che, paNu Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 vyavahAre te dAna ApatAM lAbha-alAbhanuM kAraNa che; je bhavAntaramAM bhramaNa karAvanAra che, mATe nizcaya dAna teja sarva zreSTha che ! "anukaMpA " mAtra AtmAnI karavI jethI bhavAntarane aMta Ave; paradayA, paradAna ane paraanukaMpA e badhA puNya pApanI vRddhi rUpe che, jene cheDavA joIe ! A prakAranI nizcayAtmaka mAnyatAo uparAMta anya paNa keTalIka AvI jAtanI mAnyatAone lIdhe " gurU " sAthe bhikanajIne matabheda thaye hoya ane tenA phaLarUpe teoe judA paDI " terApaMtha" utpanna karyo hoya, e pramANe mAnavAne vadhu kAraNe upalabdha thAya che. game tema ho paNa temanA A ekAMta nizcayanA mate digaMbara samAja (nagnAvasthA) jeTalA ja hAsyajanaka ane upekSA karavA yogya che. A badhA nizcayane AgaLa dharatAM paNa vyavahAra baMdha tenAthI paNa saheje thaI jAya che; paNa ekAnta temanAmAM pakaDane lIdhe vitarAgAjJA viruddha mAnyatAo jaDa ghAlI beThI che, tene parityAga durAgraha choDIne karavAmAM Ave to nizaMsaya "satya dharmanA siddhAMto" thI teo vadhu najadikamAM che. te gacchamAMthI bIje ja varSe " zrI rUpacaMdajI nAmanA eka samayajJa muni chUTA thayA hatA. terApaMthI gacchanA sAdhu-AryAjInI saMkhyA lagabhaga 300 traNasanI che. teo eka ja pujyanI AjJAne anusare che. teo mAravADa, mevADa, vikAnera, thalI, kaccha, vAgaDa Adi pradezamAM vicare che. pAvalI -1 pujya zrI dharmadAsajI ma. 2 zrI dhannAjI ma. 3 zrI bhUdharajI ma. 4 zrI rUganAthajI ma. 5 zrI bhIkhanajI ma. 6 zrI bhAramalajI ma. 7 zrI rAyacaMdajI ma. 8 zrI jItamalajI ma. 9 megharAjajI ma. 10 mANekalAlajI ma. 11 zrI DAlacaMdajI ma. 12 zrI kALurAmajI ma. ( hAla vidyamAna che.) 4 pUjya zrI cemilajI ma. ne saMpradAya ane paTTAvalI - A saMpradAyamAM hAla 3 muni ane 15 AryAcha kula ThA. 18 vidyamAna che. jeo mAravADamAM vicare che. temanI paTTAvalI nIce pramANe che - - 1 pujya zrI dharmadAsajI ma. 2 zrI dhanAjI ma. 3 zrI raMganAthajI ma. 4 zrI rUganAthajI ma. 5 zrI TeDaramalajI ma. 6 zrI dIpacaMdajI ma. 7 zrI rUdAsajI ma. 8 zrI ceAthamalajI ma. (temanA nAmane saMpradAya) 9 zrI saMtekacaMdajI ma. 10 zrI rAmakIzanadAsajI ma. 11 munizrI kesarImalajI ma. 12 zrI udecaMdajI ma. 13 zrI zArdUlasihajI ma. (jeo hAla vidyamAna che.) * zrI jItamalajIe zrI bhagavatI tathA uttarAdhyayana vagere sutronA rAsa padyarUpe banAvyA che, temaja "bhrama vidhvaMsa " nAmaka graMtha racyo che. Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rayara 5 pUjyazrI dhannAjI ma. ne pAMcame saMpradAya. je pujya zrI ratnacaMdrajI ma. nA saMpradAyanA nAmathI oLakhAya che. temanA saMpradAyamAM 9 muni 38 AryAjI kula ThANuM 47 vidyamAna che, jeo mAravADamAM vicare che. temanI paTTAvalI - 1 pu. zrI dharmadAsajI ma. 2 zrI dhanAjI ma. 3 zrI bhUdharajI ma. 4 zrI kuzalAjI ma. 5 zrI gumAnacaMdajI ma. 6 zrI durgAdAsajI ma. 7 zrI ratnacaMdrajI ma. (jemane saMpradAya cAle che) 8 zrI kajoDImalajI ma. 9 zrI vinayacaMdrajI ma. 10 zrI saubhAgyacaMdrajI ma. 11 zrI hastimalajI ma. ja pU. zrI dharmadAsajI ma. nA trIjA ziSya zrI cheTA pRthvIrAjajI ma. no saMpradAya. pujayazrI cheTA pRthvIrAjajI ma. ne saMpradAya hAla "pujyazrI ekaligadAsajI ma.ne saMpradAya" nAmathI oLakhAya che. teo prAya: mevADamAM vicare che. muni 8 AryAjI 35 kula 43 ThANAe vidyamAna che. temanI pATAnupATa - 1 pu. zrI dharmadAsajI ma. 2 pu. zrI choTA pRthvIrAjajI ma. 3 zrI durgAdAsajI ma. 4 zrI harIdAsajI ma. 5 zrI gaMgArAmajI ma. 6 zrI rAmacaMkajI ma. 7 zrI nAraNadAsajI ma. 8 zrI purAmalajI ma. 9 zrI roDImalajI ma. 10 zrI narazIdAsajI ma. 11 zrI ekaliMgadAsajI ma. (jemane saMpradAya) 12 zrI metIlAlajI ma. 13 zrI jedharAjajI ma. pU. zrI dhamadAsajI ma. nA cothA ziSya zrI manaharadAsajI ma. nA saMpradAya. - pujyazrI manoradAsajI ma. ne parivAra hAla "pujyazrI matIrAmajI ma. ne saMpradAya" nAmathI oLakhAya che. te saMpradAyamAM muni 7 sAta che. teo saMyukata prAMta, jamanA pAra paMjAba tarapha prAyaH vicare che. teonI pATAnupATa nIce mujaba- 1 pu. zrI dharmadAsajI ma. 2 zrI manoradAsajI ma. 3 zrI bhAgacaMdrajI ma. 4 zrI zIlArAmajI ma. 5 zrI rAmadayALajI ma. 6 zrI munakaraNajI ma. 8 rAmasukhadAsajI ma. 8 zrI khyAlIrAmajI ma. 9 zrI maMgaLasenajI ma. 10 zrI matIrAmajI ma. (temane saMpradAya) 11 zrI pRthvIcaMdrajI ma. 12 zrI amaracaMdajI ma. pu. zrI dharmadAsajI ma. nA pAMcamA ziSya zrI rAmacaMdrajI ma. ne saMpradAya * jemaNe pitAnI mAtA sAthe nAnI vayamAM ja dIkSA lIdhelI ane khUba zAstrAbhyAsa karela che. jeo hAla vidyamAna AcArya che. Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 253 pUjya zrI dharmadAsajI ma0 nA ziSya zrI rAmacandrajI mahArAjanuM kiMcita jIvana vRtAnta, tathA ziSya parivAra tathA teozrInI pATAnu pATa nIce mujaba- pUjya zrI rAmacandrajI ma0 nuM jIvana vRttAnta durAgraharUpI aMdhakArane teDavAmAM sUrya samAna, hitopadezarUpI amRtanA sAgara jevA cittavAlA saMdehanA samUhane nAza karanAra, jinoe prarUpelA dharmanI gherIne dharanAra dhuraMdhara, evA parama pavitra pUjya zrI dharmadAsajI mahArAje vikrama saMvata 1716 mAM dIkSA aMgIkAra karIteozrIe zuddha dhama kriyA zIkhI laI navatattvAdika jainadarzananA prAthamika mUlatone abhyAsa karI lIdho. batrIsa sUtra uparAMta aneka dharmagraMtho ne nyAyagraMthono abhyAsa karavA sAthe zAstra vicAra dvArA jaina dharmanA tane hRdayagata karyA. pachI ghaNu sthaLe vihAra karyo. aneka dezamAM vicarI eka vakhata dhArAnagarI (hAla jene dhAra kahe che) padhAyAM. tyAM caturvidha saMgha vinaya sahita mAnapUrvaka utsAha bhAve pUjyazrInA darzana karI AnaMda pAme. bIjA divase pUjyazrInuM vyAkhyAna zravaNa karavA mATe puSkaLa mAnava medanI bhegI thaI. pitAnI madhura vANIthI vItarAga praNata zrI mUla uttarAdhyayana nAmanA siddhAntanuM ogaNIsamA adhyayananuM rahasya vistAra sahita loko samakSa es vANIthI pUjyazrIe pragaTa karavA mAMDayuM. eka be ke traNa divasanI aMdara vairAgya garbhita vANInA prabhAvathI jena ane jainetara samUha to Azcaryacakita thaI gaye. eTaluM ja nahi; parantu cothe divase eka mahAna maThadhArI gosAMIjInA ( e vakhate dhArAnagarImAM bAdazAha hato; je A gosAine eka elIyA tarIke mAnate. tene bhaviMno vArasadAra rAmacandrajI nAmano eka buddhizALI ziSya hate ke jeNe gurUdvArA saMskRta, vyAkaraNa, nyAya, paMcakAvya ItyAdika jJAna meLavyuM hatuM. te gurU ziSya bane nagarInI bahAra maTha bAMdhIne temAM ja rahetA hatA.) rAmacaMdrajI nAmanA ziSya ekavAra kArya prasaMge nagarImAM AvatAM, upAzraya pAsethI nIkaLatA pUjyazrInA vAkacAturyathI rajita thaI upAzrayanI pAchalI bArIe ubhA rahI eka citte cAlatuM vyAkhyAna zravaNuM karyuM mArganusArI AtmA paNa jyAM dharmopadeza thato hoya tyAM doDe ane AtmAne tAravAno kAmI hoya. temanI kataka cUrNa jevI vANu vaDe nirmaLa thayuM che aMtaHkaraNarUpa sarovara jenuM, evA rAmacandrajI vicAra karavA lAgyA ke A apUrva bodha A janmamAM te meM Ajeja sAMbhaLyuM. temanI vANIthI pramAdita thayelAM karUNavaMta hRdayathI temanA mokSAbhilASAnA puMjathI bhAvanAvALI buddhivALA pavitrAtmA ane rUDA darzanavALe rAmacandrajI te mahAtmA zrI dharmadAsajI ma0 nA darzanane hameza bahu mAna tarIke gaNata ane prAtaHkAle upAzrayanI bArI pAse bahAra ubhA rahI vyAkhyAna zravaNa karate. sudhAne paNa kere muke evI temanI vANIthI AhalAda ane saMtoSa pAmelA rAmacandrajIe potAnA * A lekha zrI lIbaDI saMghavI upAzrayanA pUjya zrI mohanalAlajI ma. nA ziSyaratna zrI kezavalAlajI mahArAje suMdara rIte lakhI mahA A etihAsika kAryane sarasa vega Ape che te badala huM temane AbhArI chuM. lekhaka Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 manamAM daDha saMkalpa karyo ke uttamamAM uttama nirAraMbhI ane niSparigrahI je jaina dharma ( sAdhamArga ) che teja AtmakalyANa karanAra che. rAmacaMdrajI bAvA satyanA zodhaka hatA, jyAMthI maLe tyAMthI te satya svIkAratA, eka divase te upAzrayamAM dAkhala thai pUjyazrInA pagamAM paDyA ane kahyuM ke gurUdeva ! huM ApazrIno bAdha hamezAM sAMbhaLuM chuM. Ape bhegono tyAga karatA zarIranI zuzruSA varjavAnI che, te para mRgAputranI kathA vyAkhyAnamAM saMbhaLAvI, te meM sAMbhaLI ane mArA hRdayamAM rUcI gaI che. parantu A kALe sarvathA bhegone tyAga ane zarIranI zaRSA vajine pravati zakAya ke kema ? evI mane zaMkA thayA kare che. sarala bhAvI AtmA che." ema jANIne pUjayazrIe kahyuM ke-he mahAnubhAva ! manuSya AtmAmAM evuM sAmarthya raheluM che ke AtmA AtmAnI samIpa AvatAM mAtra mukhAkRti, daSTi ke vANIthI evI vilakSaNa asara utpanna karI zake che ke, je sahastra granthAthI paNa thaI zakatI nathI. hAlanA samayamAM tyAga vRtti kaThina che, ema zekAdagAra ke ghaNIvAra sAMbhaLavAmAM Ave che, chatAM Ama kheda darzAvanAra pAmara janemAMthIja keTalAka syAddavAda svarUpane nahi samajanAra ekAntavAdIone gurU karI mAne che, tathA evA purUSo pAseja zAstranuM rahasya hoya che. ema aMdha zraddhA rAkhI vRthA bhrAntimAM bhame che. paNa A jaina dharma to anekAta mArgane prarUpaka che. dareka vastu anaMta dharmamaya che, te syAddavAda zailIthI samajAve che. ane te ahiMsA, dayA, satya, saMyama, tyAga, tapa, vItarAgatA para racAyA che. tenA dharmazAstro e tatvonuM pratipAdana kare che. koI paNa dharmazAstra vAMcavAnIsamajavAnI cAvI e che ke je zAstra vacana satyanuM, ahiMsAnuM ke brahmacaryanuM vidhI hoya te game tyAMthI maLyuM hoya, chatAM te apramANa che. badhAM zAstronuM tAtparya e che ke gurUbhakti karI samyajJAna meLavavuM ane te vaDe mekSa meLavo. samyakajJAna, darzana, cAritra teja ke jenAthI mukita maLe. mekSa ke jene parama dharma kahIe, te meLavavo hoya to sarvathA zarIranI zuzruSA ane bhogothI vartavuM joIe. bhogomAM ane zarIranI zuzruSAmAM rahelo mANasa mekSa prApta karI zakato nathI. mokSa prApta karavA mATe to saMpUrNa tyAgavRtti keLavI sAco puruSArtha karavAnI jarUra che. - loko kahe che ke sarvathA tyAga karavo durlabha che, paNa te kAyara AtmAne mATe che. zUravIra ne dhIra AtmAne mATe jarA mAtra durlabha nathI. kAraNake tyAga eTale AmAnaMda, AtmA zUravIra thAya te sulabha che. kAraNa ke te potAne che, paNa anAdikALathI aNuanubhavelo tethI durlabha lAge che, paNa AtmA samaje to te durlabha nathI. paNa sulabha ja che. pUjyazrInuM A kathana rAmacandrane rUchyuM. te kahe che ke-he gurUdeva ! vItarAgabhAva pragaTa karavAnI Ape je rIta batAvI te satya che. te bhAva pragaTa karavAnI have mArI taiyArI che. deva arihaMta, gurU nigraMtha ane kevalI prarUpe dharma tathA ApazrIne huM mArA aMtaHkaraNamAM zradhdha chuM. ApazrIne ziSya thavAnI mArI taiyArI che. huM A nagarInA rAjAnA gurU je gosAMI bAvA che temano ziSya chuM. mAruM nAma rAmaiyo che. mArA Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 gurUno mArA upara ghaNo ja sneha che; tethI AjJA maLavI durlabha che. je ApanA sevake sahAya Ape to huM gurUdevane samajAvI AjJA meLavI Apane ziSya thAuM. A prakAranI vAtacita cAle che, te samaye eka zrAvaka upAzrayamAM dAkhala thayela. pUjyazrIe tamAma hakIkata zrAvakane kahI saMbhaLAvI-te AgevAna zrAvake rAmacandrajIne himmata ApI, ekAnta sthAnamAM laI gayA-bIjI tarapha samaya thaI gayA, chatAM nagarImAM gayelA rAmaiye haju sudhI pAcho kema na Avyo ? tethI tenA gurU gosAMIjIne ciMtA thavAthI nagarImAM tene zodhavA nIkaLyA. je maLe tene pUche ke mAre rAmaiyo tamArA dekhavAmAM Avyo? chevaTe patto maLe ke prAtaHkALe te upAzrayanI bArI bahAra ubhA rahIne vyAkhyAne sAMbhaLatA hatA. AthI gosAMIjI upAzrayamAM AvyA ane rAmaiyAnI mAgaNI karI, paNa batAve koNa ? upAzrayamAM AvatA jatAM mANasane pUche che; paNa bole kANa? ge sAMIjI to traNa divasa bhUkhyA tarasyA upAzrayanA oTalA upara besI rahyA. chevaTe kahyuM ke eka vakhata rAmaiyAnuM mukha batAvo pachI rAmaiyAnI jevI marajI haze te pramANe vartavAne huM AjJA ApIza. huM vidana nahi nAkhuM. rAmaiyAne jaina dIkSA levI hoya to bhale mArI nA nathI, paNa eka vakhata mAre rAmaiye mane batAvo. A vAta zrAvake rAmacandrajIne kahI batAvI. gurUnA vacana upara zraddhA hatI, tethI rAmacandrajI gurU pAse AvI tenA pagamAM paDe. gurU-ziSya bane bheTI paDayA. prema pUrvaka ziSyane hAtha pakaDI sAMIjIe maTha taraphano mArga lIdhe. maThamAM dAkhala thayA. amuka samaya sudhI mauna rahyA. pachI rAmacandrajIe maunano tyAga karI gurUnI AjJA laI sIdhuM sAmAna lAvI raI banAvI, ane traNa divasanA upavAsI baMne jaNe bhegA jamavA beThA. zAntithI bhojananuM kArya pUrNa thayA pachI, rAmacandrajI be hAtha joDI vinaya sahita kahe che ke-he gurUdeva ! pUjyazrI dharmadAsajI ma nI pAse paramezvarI pravajya (jenadharmanI dIkSA) aMgIkAra karavAnI mArI bhAvanA che, mATe Apa mane AjJA Apo. mane saMsAra upara viraktabhAva utpanna thayo che. A sAMbhaLI, rAmacandrajI pratye gosAMIjI gurUe kahyuM ke- jena dharmanI dIkSA avazya kaThIna che. jemake -barobara najara rAkhI DagaluM bharavuM, jIvana paryaMta usNuM jaLa pIvuM, satyathI pavitra thayeluM vAkaya vadavuM, mananI pavitratApUrvaka AcAraNa karavuM, mana, vacana, kAyAthI akhaMDa brahmacarya pALavuM, zarIranI zuzraSAne tyAga, rAtri bhojanano tyAga, pageja cAlIne vihAra karavo, nirdoSa AhAra karavo, bhUmi upara zayana karavuM, adata na levuM, upavAsAdi kaThIna tapa karI zarIra zoSavuM. rAga-dveSane jItavAM, saMsAranI anitya bhAvanA bhAvavI, ane yAvata jIvanaparyata zuddha virAgyadhArAe vicaravuM. A badhuM ghaNuMja kaThIna che, rAmaiyA ! e bAlakanA khela nathI, talava ranI dhAra upara cAlavA jeTaluM kaThIna che, mATe haTha choDa ane mArI sAthe rahI AnaMda kara. A nagarIno bAdazAha paNa mAre ziSya che, te tArI je IcchA haze te purI pADaze, bAdazAhanI ApaNuM upara pUrNa maherabAnI che. eka te bAdazAhanuM mAna ! chatra, cAmarAdika vastune upabhoga jevA tevA AtmAne maLato nathI, tuM kharekhara puNyazALI che. mATe bAdazAha je bAdazAhe ApaNane bahu mAna Ape ane je joIe te purU pADe, tene choDI tuM zA mATe anya dharmamAM jAya che ? ahiMja rahe khA, pI ne AnaMda kara. Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 he gurudeva! sarva dharmane paricaya laI satya dharmanuM grahaNa karavuM yogya che. kharI jijJAsA jene jAgI hoya ane te jijJAsA pramANe te prayAsa kare te jaina dIkSA duSkara nathI. gurUdeva ! mArA aMtara netra khulyAM che. hRdayano palaTo thayo che. pU. dharmadAsajI ma. no samAgama mane phalibhUta thayuM che. syAdavAda pariNati mArA aMtaHkaraNamAM pariNamI gaI che. huM atyAre A vezamAM chuM; chatAM A5 mAno ke huM daDha jaina thayo chuM. mane samatA bhAva pragaTayo che. mArA mATe Apa kAyara purUSa jevA vicAra nA karo-kAyarane jaina dIkSA pALavI kaThIna che; paNa zUravIra purUSane jarA paNa kaThIna nathI. huM ApazrInI kRpAthI ane pUjyazrInI amIdaSTithI jainadharma ArAdhI mArA AtmAne uddhAra karIza. A5 AjJA Ape eTale mane sarva maLyuM ema huM mAnIza. gosAMI gurUe rAmaiyAne aneka prakAranI kasoTIe karyo paNa rAmaiyAnI daDha bhAvanA; tene pUrNa vairAgya jenadharmanI akhaMDa zraddhA ityAdi joine gesAMIjI gurUe kahI dIdhuM ke--rAmaiyA ! jema tArI marajI hoya tema kara, mArI AjJA che. gurU gosAMnA amRta jevA vacanothI rAmacandra parama pramoda pAmyA. be hAtha joDI mastaka namAvI te kahevA lAgyuM ke-he gurUdeva ! mArA upara kRpA karI caturvidha saMdhanI samakSa AjJA ApI mane pUjyazrIne suprata karo-gurUgosAMIe te pramANe karyuM. jaina sAdhu tarIkenI dIkSA 27 varSanI ummare saM. 1754 nI sAlamAM zrI dhArAnagarI ( hAla "dhAra" kahevAya che) mAM pU. dharmadAsajI mahArAje potAnA jJAna baLathI A vyakti dvArA jaina dharmane mahAna udaya (mALavA, mAravADamAM) thaze, ema jANuM ApI. rAmacandrajI muni prathamathI ja saMskRtanA prakhara paMDita hatA, nyAyagranya, tarkagranyAdikanuM paNa jJAna prApta karyuM hatuM. dhArAnagarInA bAdazAhanA te mAnavaMtA hatA, ane eka ziSTa lokanetA paNa hatA. sAdhuvrata laine AtmasaMyama, indriyadamana, vairAgyavRttithI temaNe Ajanma naiSThika brahmacarya sevyuM ane aneka prakAranA upadhAna tapanI sAthe uMDo zAstrAbhyAsa karavA mAMDayo. pUrva janmanA susaMskArathI tIvra smaraNa zakti ane dhAraNa zaktithI alpa pArazrame gurU pratApe gheDA ja samayamAM sakaLa zAstrono abhyAsa zrI rAmacaMdra munie karI lIdhuM ane teo samartha vidvAna thayA. temanI vidvatAthI mugdha thaI jaina-jainetara leke temanA upara bahu bhaktibhAva dharAvatA ane dareka zAstrIya bAbatanA khulAsAe temanI pAse meLavI saMtuSTa thatA. temanA upadezathI keTalAka jainetaranI paNa jaina dharma upara prIti thaI hatI. pU. dharmadAsajI ma. saM. 1759 nI sAlamAM dhArAnagarImAM sAta divasane saMthAro karI samAdhipUrvaka svarge sidhAvyA. tyArabAda pU. rAmacandrajI bha0 prathama mAravADa-mevADa vagere dezamAM pharyA bAda gujarAta tarapha padhAryA, ane amadAvAda vagere aneka moTA zaheromAM tathA AsapAsanA gAmaDAmAM vihAra karatAM karatAM ane dareka sthaLe janatAne satyadeva. satyagurU ane satyadharma arthAta 18 deSa rahita devAdhideva, satyAvIza guNayukta sAcA gurU ane kevaLI prarUpele ahiMsAmaya sAcA sAdhamArga dharmanuM bhAna karAvatA karAvatA ziSya praziSyAdi sAthe pharI teo ujajenAmAM saM. 1788 nI sAlamAM padhAryA. jena ane jainetare A padharAmaNInI kAganA DoLe Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2pa7 rAha joi rahyA hatA. jo ke ujajainamAM jenasAdhuonuM AvAgamana avAra navAra thatuM ja hatuM, paraMtu rAmacandrajI ma. kyAre ujajainamAM padhAre ane kayAre teozrInuM vyAkhyAna sAMbhaLIe ! eja jhaMkhanA ujajanavAsIe te zuM ? 5ranuM ujajenanI nikaTanA zaheravAsIo paNa sevI rahyA hatA. zrI rAmacandrajI ma. ujjainamAM padhAratAM jenoe karelAM svAgatamAM jainetarAe paNa sAtha Apyo hato. jeneree khAsa upAzrayamAM nahi paraMtu jAhera jagyAe roja jAhera pravacano ApI AkhIye jaina-jainetara janatAne lAbha ApavAnI prema pUrvaka vinaMti karI, ane te mujaba roja rastA uparathI paNa AvatI jatI janatA barAbara sAMbhaLI zake evI rIte jAhera pravacano thavA lAgyAM. roja roja vyAkhyAnamAM zrotAonI vRddhi thatI ja rahI: netAe keTalIka potAnI dhArmika pravRtti viSe prazno pUchayA ane tenuM zrI rAmacandrajI mahArAje samAdhAna karavAthI, jainadharma ane jaina dharma gurU temaja zrI vItarAgadeva pratye teo bhakti saMpanna banyA. jAheramAM ApelAM vyAkhyAno Itarane kaI divya saMdezarUpe bhAsatAM ! jIvanamAM jANe kadija nahi vicAreluM, kadija nahi sAMbhaLeluM, anupama ane apUrva tattvanuM pote pAna karatAM hoya, ema lAgatuM. ane e vAta ItaranA mukhamAMthI vAraMvAra nIkaLatA prazaMsA bharyA udagArothI keTalAka jainadharmASI, vina saMtoSI brAhmaNe ghaNe deSa utpanna thayo. ane keTalAka te kahevA lAgyA ke mahArAjazrI koI daivI purUSa che, prabhune sAce saMdeze jagatane eja Ape che. AvAja mahAtmAe jagatanA saMtapta AtmAone adhyAtmarasanuM pAna karAvI zakti ApI zake che. zrImad rAmacandrajI mahArAjano tyAga, temanI kSamA, temane saMtoSa, temanuM brahmacaryuM. temanuM nirAbhimAnIpaNuM. temanI pavitratA, satyatA, ane temano prabhAva tathA apUrva bodha ityAdi guNoe aneka brAhmaNone AkarSI ane jaina dharmane zuddha mArga batAvyo tethI keTalAka brAhmaNone ke anya dharmIone deSa thAya te svAbhAvika hatuM. kharekhara ! jyAre mAnavanuM hoya anyanA hitanA bhege paNa pitAnI svArtha sAdhanA rUpa bane che, tyAre zAnti sadAne mATe tenAthI vidAya le che. temaja zAntinI jagyAe TheSa AvIne potAno adhikAra jamAve che. ekavAra jano adhikAra jAmyo ke manuSyanI AMkhanA cazmAM pharI jAya che. bIjAnuM pratyeka kArya pachI te zuddha aMtaHkaraNapUrvaka thatuM heya; chatAM paNa te tene becenI utpanna karAvanAruM nivaDe che. A rIte keTalAka brAhmaNe yukti prayuktio ke daMbha vaDe zrI rAmacandrajI maha ne vAdavivAdamAM harAvI potAno mArga sarala karavA mATe svapnAo sevI rahyA hatA. te samayamAM ujajainamAM punaH hindu rAjya taratamAM sthapAyeluM hatuM. (pUjya zrI dAmaidAsajI ma0 nA TeLAnA savaktA munizrI saubhAgyamalajI ma. ! je hAla vidyamAna che, temaNe zrImAna rAmacandrajI ma0 nuM jIvana caritra AlekhyuM che. temAM jaNAvela che ke-pezvA sarakAranA mAtAjI tIrthayAtrAe nIkaLelA. pharatA pharatA teo ujajainamAM AvyA. temanI pAse eka junuM (jIrNa) pustaka hatuM. temAM puSkaLa leAke lakhelA hatA. paraMtu bhASA vicitra prakAranI hovAthI samajI zakAtI na hatI. tIrthayAtrAe nIkaLelA pezvA sarakAranA mAtAjI gAmegAmanA vidvAno pAse te zlokono bhAvArtha samajavA prayatna Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 karatAM, paNa spaSTa rIte temane satASa prApta thAya tevI rIte koI paNa samajAvavAne samA~ nivaDela nahi. A samaye ujjainamAM zrI rAmacandrajI ma. birAjatA hatA. temanI kIrti sAMbhaLIne temanI pAsethI blekAnA bhAvAya samajavAnI prabaLa jijJAsA thaI. tethI zrAvakArA temane melAvIne rAjamAtAe prathama peAtAnA hRdayanI ane pachI pustaka sabaMdhInI vAta kahI pustaka temanI pAse mUkayuM. zrImAna rAmacandrajI ma aneka bhASAnA jANakAra hAvAthI temaNe tamAma klAkane bhAvA ghaNAja suMdara rIte samajAvyeA. tethI rAjamAtA khuza thai gayAM ane kahyuM ke huM pezvA sarakAranI mAtAjI chuM. Apa mAge te ApuM, niHsvArthI ane pApakArI vidvAna zrI rAmacandrajI mahArAje kahyuM ke huM tA eka jaina bhikSuka chuM. saMsAranI kAi paNa cIja mAre khapatI nathI. paraMtu ApanA putre mahAna parAkramI banI sArvabhaumapaNuM prApta karyuM te vakhate aneka A anAya rAjAone pakaDI, kedakhAnAmAM pUrelA che, tene cheDI mukAvA evI mArI bhalAmaNa che. jaina bhikSukanI A parApakAra vRtti dekhI rAjamAtAnA hRdayamAM dayA pragaTI ane teja vakhate vacana ApyuM ke ApanI AjJA mujaba huM karIza. yAtrA pUrNa karI teo punA AvyA ane peAtAnA putrane khelAvI badhI vAta kahI saMbhaLAvI, bhaktivaMta putre mAtAjInI AjJA mastake caDhAvIne sarva rAjAone chuTA karyAM. rAjAone paNa khabara paDI ke zrI rAmacandrajI mahArAjanA ApaNA upara upakAra thayA che. tethI jaina dharmanA jaya, zrIrAmacandrajI ma. te jaya, evA udgArA kADhI gurUdevane namaskAra karI sau kAi petapeAtAnA sthAnake pleAMcI gayA. uparyukata vAta itihAsa daSTie vicAratAM yathArtha hoya ema mAnavAne kAraNa maLe che. kema ke TADasAheba " rAjasthAna mAM lakhe che ke H 39 mALavAnuM rAjya prathama hindu rAjAnuM hatu. tyAra pachI musalamAnAe te laI lIdhuM, ane peAtAnI sattA calAvI. te pachI pezvA sarakAre mALavA vagere dezanuM rAjya ane karI sAbhauma sattA jamAvI hatI. te samaye " dhAra ( dhArAnagarI mAM * udAjI pAvara je bAjIrAva pezvAnA saradAra hatA. temaNe i. sa. 1732 saMvata 1788 mAM rAjyagAdI sthApI hatI. ane urenamAM paNa teja samaye, bAjIrAvapezvA sarakAranA senAdhipati je " rANA sIMdhIyA " hatA. temaNe I. sa. 1732 saMvata 1788 mAM ujenamAM gAdI sthApI. tyAra bAda hindu rAjAenI jamAvaTa karavA mAMDI hatI. ema TADa sAhebakRta " rAjasthAna " mAM kahela che. A jotAM eTaluM tA spaSTa samaya che ke-pUjya zrI rAmacandrajI ma sa. 1788 mAM ujjainamAM padhArelA ane teeAzrInA sodhathI aneka AtmAoe jainadhama aMgikAra karyAM. tethI brAhmaNone dveSa utpanna thayeA. ekadA prastAve samaya joine keTalAka mAhmaNA rANAjI sidhIyA pAse gayA ane e hAtha joDI lAgyA F garIba paravara I kAI eka jaina sevaDe ( sAdhu ) AvI aneka AjIjIpUrvaka kahevA annadAtA ! ApanA rAjyamAM << .. Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 259 manuSyone vizvavyApI dharmanA bahAnA heThaLa potAnA kulagata dharmanI chApa pADI bhUlAvo khavaDAve che. adevamAM devabuddhi, agurumAM gubuddhi, ane adharmamAM dharmabuddhi manAve che. te viparyAsa bhAva hovAthI, mithyAtva kahevAya che. bheLI janatA te mithyAtvamAM phasAIne avaLe mArge caDI jAya che. ane sAcA deva, gurU, dharmathI bhraSTa thAya che. vaLI sUryanArAyaNa jevA ApaNu deva, ane pavitra gaMgAmAtAne paNa A jaina sevA bIlakula mAnataja nathI. mahArAjA! je vadhAre vakhata e sevaDAnI ahiM sthiranA thaze to aneka AtmAe zuddha dharmathI bhraSTa thaI ardhagatine pAmaze. amArA dharmabaMdhuonuM adhaHpatana aTakAvavA mATe cAMpatA upAyo laI, adhamamAM paDatI bhoLI janatAne sahAya Apa; e amArI namra araja che. brAhmaNanI araja upara "rANe siMdhIyA" nuM dhyAna kheMcAyuM. ane bIje divase zrI rAmacandrajI mane rAjya sabhAmAM belAvavAmAM AvyA. jethI zrI rAmacandrajI mahArAje zrAvako sAthe rAjya sabhAmAM praveza karyo. rANAjIne maLyA, vinayapUrvaka sanmAna sacavAyuM. tyArabAda munizrI ane rANAjI e be vacce vArtAlApa thayA. mahAdevane, gaMgAmAtAne tathA sUryadevane jene mAnatA nathI, evI rIte brAhmaNe kahe che. paraMtu jeno mAne che ke nahi ?" e saMbaMdhanI carcA karatAM bhara sabhAmAM zrI rAmacaMdrajIe kahyuM -rAjan ! " rAgadveSomahAmallau, durjitauyena nirjitau; mahAdevaM tu taM manye, zeSAvai nAmadhArakA (1) arthAta-duHkhe karI jItavA gya evA rAga-dveSarUpa mahAmalla jeNe jityA che te mahAdeva kahevAya che. bAkInA to nAma mAtra dhAraNa karanArA mahAdeva samajavA, rAgadveSa TaLatAM, sarva doSa TaLyA kahevAya che, jeNe sarva deva TALyA evA mahAdevane jene mAne che. parantu pArvatI sahita beThelA mahAdevanI samakSa bhAMganA ragaDA ghuMTAtA hoya ane teonA nAme aneka pApa levAtAM hoya tevA, mAtra nAmadhArI mahAdevane jene mAnatA nathI. pavitra gaMgA mAtAne jaina munio pagamAM coMTelI rajathI paNa apavitra karatA nathI. gaMgA nadImAM paDIne kudakA mAratA nathI ane zarIranA melathI pavitra gaMgA mAtAne malina banAvatA nathI, eTaluM ja nahi, paNa zarIranA keI paNa aMgopAMgathI sparza paNa karatA nathI, ane kadApi koI vakhata thaye hoya to, tenA prAyazcita tarIke upavAsa karI kSamA yAce che. ema jaina siddhAntamAM kahela che, paraMtu A sabhAmAM beThelA, gaMgAmAtAne mAnanArA brAhmaNo ema kahe che ke ame gaMgAmAtAne pavitra mAnI tenI pUjA karI maLa dhoI nAkhIe chIe; paNa te badhuM belavA mAtra che. kAraNa ke eka tarapha gaMgAmAtAne pavitra mAnI tenI pUjA karI karmamaLane dhovA udyama kare che. tyAre bIjI bAju vadhAre karmamaLanA baMdhane baMdhAya evAM AcaraNa kare che. te e ke gaMgA nadImAM kadakA mArI zarIranA melathI mAtAne malina kare che. maLa, mUtra paNa temAMja kare che, ane azaci paNa dhruve che. AvI rIte aneka prakAre gaMgAmAtAnI AzAtanA kare che, ane kahe che ke ame gaMgAmAtAne pUjIe chIe. A te gaMgAmAtAnI pUja kahevAya ke AsAtanA ! have Apa pote dIrdhadaSTithI vicAra karI A sabhAmAM beThelA brAhmaNe nathI mAnatA ke jeno nathI mAnatA ? tenI tulanA karo. Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 vaLI sUryadevane je deva tarIke mAne che, paNa brAhmaNo sUrya devane deva phakta kahevA tarIke kahe che kharA; paNa bIlakula mAnatA nathI. kemake temanA ja purANamAM kahela che ke zlokamRtyusvjn mAtra'pi, sUtakaM jAyate kila; astaM gate dinAnAthe, bhojanaM krIyate thaF. (1) arthAta-svajananA mRtyunAla vakhate jamavAthI jema sUtaka lAge che, tema sUrya asta pAmyA pachI jamavuM aniSTa hAI bhajana kema thaI zake ? arthAta bhajana na ja thaI zake. ema purANamAM kahela che. chatAM paNa brAhmaNe sUrya nArAyaNa asta pAmyA pachI bhajana kare che, eTale sUryadevane deva tarIke mAnatA ja nathI; parantu jaina sAdhuo sUrya devane deva tarIke saMpUrNa rIte mAne che, kAraNa ke amArA prabhu ke je mahAvIra deva tenuM paNa pharamAna che ke-(dazavikAlika sUtra a. 8 mAMnI gA. 28 mI-) atthagayaMmiAicce, puratthAya aNu gae; AhAramAiyaM savvaM maNasA vi na patthae. artha-saMyamI sAdhu sUryAsta thayA pachI ane sUrya ugatA pahelAM koI paNa prakAranA AhAranI manathI paNa icchA na kare. arthAta sUryAsta thayA pachI ane pharIthI jyAM sudhI udaya na thAya, tyAM sudhI anna ke jaLa mukhamAM paNa mukavAnI mana vaDe icchA karIza nahi. manathI paNa khAvAnI icchA na kare, te pachI vacanathI ane kAyAthI zI rIte icchA kare ? naja kare. eTale jainamunio yAvata jIvana paryata rAtribhejana mana vaDe paNa icchatA ja nathI, te karavAnuM kyAMthI hoya ? sarvathA rAtrie jaina munine khorAkano tyAga hoya che. mATe jainamunio sUryadevane mAne che ke brAhmaNo mAne che ? te tame pote sUkSma dRSTithI vicAra karazo te samajAI jaze. uparyukta praznonA pratyuttara nyAyasara hevAthI, rANajI ghaNuM ja khuzI thayA. ane kahyuM ke-he munirAja ! Apane dharma satya che kRpA karI ane te saMbhaLAvo. jainadharmanA ta sAMbhaLavAnI jijJAsA rANAjIne vadhI. evuM paNa munizrIe jainadharmanA ta saMbaMdhI upadeza Ape zarU karyo. he rAjendra ! saMsAranuM mULa ajJAna che, teno nAza thatAM paramAtmadazA pragaTe che, ajJAnathI sarva duHkhI che, ajJAnI paza AtmA-ajJAnIne AtmA pazu samAna che, aMdha manuSya zuM dekhI zake ? ane dekhyA vinA satyAsatyano, zubhAzubhano zI rIte nirNaya karI zake ? ajJAnanA geja A saMsAra cakra cAle che, ajJAnI bhakSyAbhaDhyane jANuM zakato nathI. adharmane dharma mAne che, saMsArane mukti mAne che, ajJAnI puNya-pApamAM samajI zakatuM nathI. puyanI kriyAne pApa mAne che ane pApanI kriyAne puNya mAne che; jemake jaLathI AtmAnI zuddhi mAne che, paNa jaLathI AtmAnI zuddhi thatI ja nathI, je jIva jaLa ( pApakriyA ) thI AtmAnI zuddhi mAne che ane AtmAnA saMyama, satyazIlane aMgikAra karatAM nathI. te jIvo kadi nirmaLa thatA nathI. nadIomAM sadAkALa mAchalAM-magaro-deDakA vagere rahe che tenI zuddhi thatI nathI, tema nadIomAM sadAkALa je cha snAnanI kriyAthI zuddhi mAne che te cho kharekhara bhUle che. anAdi kALathI A cAlI AvatI ajJAna rUpa Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 261 bhUla jyAM sudhI TaLe nahi, tyAM sudhI jIva-ajIva temaja baMdha mokSa tatvamAM ajJAnI to nathI. ajJAnI aneka chAne vAta karI potAnI jivaDA Indriyane poSe che. ane hiMsAnA kartAvyamAM Azakta bane che; hiMsAnA agatyana, cerInA, maithunanA, ane paragrahanA AzavpaNA vaDe karIne baMdhAelAM azubha karmothI joDAele jIvAtmA ekaleja parabhavamAM duHkhI thAya che. karoDo janma dhAraNa karI ajJAnI tapobaLathI je pApakarmane chane che. tene samyaga jJAnI ardhA kSaNamAM bhasma kare che. ajJAnI pote potAne karma baMdhanathI vITe che, ane jJAnI kSaNa vAramAM sarva karmano nAza kare che. jyAM sudhI jJAna rU5 sUryane udaya thayo nathI, tyAM sudhI sarva jagata ajJAna rUpa aMdhakArathI haNAyeluM che. AtmajJAnathI manuSya kSaNamAM saMsAra samudra tarI jAya che. Atma jJAna alaukika sUrya che. tene udaya thatAM rAgadveSAdi pravRttio nAza pAme che. ane tethI samyaktva pragaTe che. amArA jinadarzanamAM mahAdevane tathA rAmane paNa mAnela che. (rANAjI vicAre che ke amArA devanI paNa vAta kare che kharA rANujIne jena dharma upara zraddhA thatI jAya che, tethI jaina darzanamAM mahAdeva-rAmacandrajIne samAveza paNa thAya che. temaja keTalAka paMthavALAe jIva-izvara-karma ane jagata A cAra vastuo anAdi svIkAre che, arthAt e cAra vastuo koInI banAvelI nathI. amArA mahAvIra prabhu paNa A cAra vastuone jinAgamamAM anAdi kahe che. tethI teo (keTalAka paMthavALA )ne paNa cAra vastu anAdi che tenI apekSAe jainadAnamAM samAveza thAya che. brahmA-viSNu ane maheza rU5 jinezvara kahevAya che mATe samyaka arthanI apekSAe brahmA-viSNu ane mahezane paNa jinadarzanamAM samAveza thAya che. AtmA pite brahmA viSNu ane maheza rUpa kahevAya che, ane te zakti saMpUrNa rIte pragaTa karavAne mATe jaina sAdhue AtmajJAna rU5 gaMgAnadImAM snAna karI vizuddha bane che, ane sarvathA karmamukta banI mokSa prApta kare che. A pramANe zrI rAmacaMdrajI ma. nI pAse satya dharmane upadeza sAMbhaLI " rANe siMdhIyA " atyaMta khUza thayA. temane jena dharma pratye khUba mAna pedA thayuM; eTaluMja nahi paNa te dharmanI pratIti rUpe temaNe " jIvahiMsA tyAga, prANidayA, nItipUrvakanuM vartana Ada guNo pitAnA jIvanamAM vikasAvyA, te sAthe temaNe jaina dharmanA paMDitone mAna ApI kRpA batAvI. mahAna prabhAvazALI pU. zrI rAmacaMdrajI mahArAje 27 varSanI uMmare saM. 1754 mAM dhArAnagarImAM dIkSA lIdhI ane saM. 1788 mAM ujajainamAM padhArI " rANojI siMdhIyA " Adi aneka jainetarane jainadharmAnuyAyI banAvyA. jJAna, darzana cAritranI ArAdhanA karatAM teo saM. 1803 mAM saMthAro karI svargavAsa pAmyA. jaya ho evA puruSArthI ane prabhAvazALI mahAtmAne ! pUjya zrI dharmadAsajI ma0 nA suziSya zrI rAmacandrajI bha0 5chI pUjya zrI mAnakacaMdajI pU. zrI dalAjI. pU. zrI cImanAjI, pU. zrI narotamadAsajI, Adi ziSyAnu Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziSya thayA. zrI narotamadAsajI ma. ne 20 ziSyo thayA hatA. jemAM traNa zikhyA :-1 medharAjI bha0 2 zrI kAzIrAmajI ma. 3 zrI gaMgArAmajI ma. e mane parivAra paM. zrI saubhAgyamalajI ma. kRta paTTAvalI parathI jANuM lezo. temanI pATAnupATaH 1 pu. zrI dharmadAsajI ma. 2 zrI rAmacandrajI bha0 3 zrI mAnacaMdajI ma. 4 zrI ja zarAjajI ma0 5 zrI pRthvIcaMdajI ma0 6 zrI moTA amaracaMdajI ma0 7 zrI ladhu amaracaMdajI ma0 8 zrI kezavajI ma. 9 zrI mokhamasiMhajI bha0 10 zrI naMdalAlajI ma. 11 zrI mAdhava muni ma. 12 zrI caMpAlAlajI ma0 hAla vartamAnakALe A ga7nuM muni maMDaLa pUjayapAda, vayovRddha zrI tArAcaMdajI ma. nA zAsanamAM pravatI temanI AjJAnusAra saMpradAyanuM kArya calAve che. pu. zrI rAmacaMdrajI ma0 nI saMpradAya zrI dharmadAsajI manA ToLAnA nAmathI oLakhAya che. teonAM be vibhAga paikI prathama vibhAgamAM muni 5 AryAjI 74 kula ThANA 89 vidyamAna che. je mALavAmAM vicare che. bIjo vibhAga pUjya zrI jJAnacaMdrajI mahArAjanI saMpradAyanA nAme oLakhAya che. temAM muni 17 AryAjI 105 kula ThANA 118 vidyamAna che. je mAravADamAM vicare che. uparyukata baMne vibhAgo alaga alaga vicaratA hatA; paraMtu ajamera sAdhusaMmelana agAu khyAvara mukAme baMne pakSo Apasa ApasamAM samajutI karI ekatAnI sAMkaLathI joDAI gayA che, te khAsa AnaMda pAmavA jevuM che. iti zrI dharmadAsajI mahArAjanI paTTAvalI saMpUrNa Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra63 ajamera saMmelananI yAdagIrI. bhAratavarSanA sthA jena ItihAsamAM ajameramAM maLeluM " bRhasAdhu saMmelana" nuM nAma suvarNAkSare cirasthAyI kotarAI raheze. zramaNa bhagavaMta zrI mahAvIra prabhunA nirvANa pachI prathama saMmelana zrI pATalIputra (paTaNA ) mAM maLeluM; tyAra pachI vIra saM. 510 mAM mathurAnagarImAM ane pachI vIra saM. 980 mAM kAThivADamAM AvelA valalipura zaheramAM zrI devaddhigaNi kSamAzramaNanA netRtva nIce maLeluM hatuM. A pavitra ane yAdagAra prasaMge pachI lagabhaga 1500 varSe samasta hiMdanA sthAnakavAsI jaina samAjanA tamAma peTA saMpradAyanA sAdhuonuM eka bahasaMmelana zrI che. sthA. jaina konpharansanA kAryakartAo zrImAna durlabhajI tribhuvana jhaverI ane aneka sevAbhAvI AgevAnone mahA prayAse ajameramAM maLyuM hatuM. jemAM hinda bharanA pratApI pUjya munirAje, aneka vidvAna ane jJAnasaMpanna sAdhu mahAtmAoe jaina zAsanadAranA A mahatvanA kAryane saphaLa rIte apanAvI levAmAM saMpUrNa sAtha Ape hato. te vakhate bhAratabharamAM vicaratA rathA. jaina samAjanA munivaryonI jJAna, darzana cAritranI vRddhi AdinI vicAraNA artha ane rItasaranuM vyavasthita baMdhAraNa ghaDI kADhavA mATe lagabhaga 238 uparAMta vicilaNa munivaree hAjarI ApI. A prasaMgane ujvaLa banAvyo hate. AvA eka atihAsIka mahattvapUrNa ane samasta jaina samAjane unnatine mAge laI janAra A dhanya prasaMge bahata sAdhu saMmelanamAM mAravADa, mevADa, rAjaputAnA, mALavA, paMjAba, dakSiNa, kaccha, kAThIyAvADa, jhAlAvADa ane gujarAtanA pradezamAMthI seMkaDe mAIlenA lAMbA vihAra karI aneka munivare ajamera mukAme padhAryA bAda saMvata 1989 nA caitra suda 10 ne budhavAre prathama beThaka maLI hatI. saMmelanI beThakano prAraMbha pUrNAhUti tA. 19-4-33 tA. 5-4-33 caitra suda 10 caitra vada 10 prAtaHkALe 8 thI 11 baporanA 1 thI 4 hAjarI-akhila bhAratavarSIya sthAnakavAsI jaina munivaronA hAlamAM pRthaka pRthaka 30 saMpradAya che temAM munivarenI saMkhyA 463 ane AryAjI ( sAdhvIe ) nI saMkhyA 1132 kula saMkhyA 1595 ( ekala vihArIne bAda karatAM ) che. te pikI saMmelanamAM 26 saMpradAyanA 238 base ADatrIsa munie ane 40 AryAjIo upasthita thaI zakyA hatA. ane temAM 76 cuMTAyelA pratinidhioe A pariSadamAM bhAga lIdho hato. pratinidhi munivarenA nAme - 1 pUjyazrI mannAlAlajI mahArAja - pU. zrI mannAlAlajI ma.no saMpradAya ) 2 zrI khUbacandajI ma. 3 prasiddha vaktA zrI ceAthamalajI ma0 4 zrI zeSamalajI ma. 5 pUjyazrI amalakhaRSijI ma... - ( RSi saMpradAya Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ----- ( pU0 jJAnacandrajI bha0 nA saMpradAya. ) ( putra dharmadAsajI ma. saMpradAya. 7 6 tapasvI zrI devajIRSijI ma. 7 paMDita zrI AnaMdaRSijI ma. 8 zrI mohanaRSijI ma. 9 zrI vinayaSijI ma. 10 zrI pUrNamalajI ma. 11 zrI indramalajI ma0 12 zrI zreyamalajI ma. 13 zrI motIlAlajI ma0 14 zrI samartha malajI ma. 15 zrI tArAcaMdajI ma. 16 zrI kRbgulAlajI ma0 17 vaktA zrI saubhAgyamalajI bha0 18 zrI sUryamalajI bha0 19 zrI dhanasukhajI ma. 20 zrI chagAlAlajI ma. 21 zrI bhurAlAlajI ma. 22 pujya zrI hastimalajI ma0 27 zrI bhejarAjajI ma. 4 zrI cothamalajI ma 0 25 zrI pRthvIcaMdajI ma0 26 gaNI zrI udayacaMdajI bha0 27 upAdhyAya zrI AtmArAmajI bha0 yuvAcArya zrI kAzIrAmajI ma. 29 zrI madanalAlajI ma 30 zrI rAmajIlAlajI ma 31 pujya zrI javAhiralAlajI ma. (pudharmadAsajI ma0 ne saMpradAya ) ( putra rAmaratanajI ma0 naM0 ) (puzItaladAsajI ma0 naM0) (putra ratnacandrajI ma0 naM0) je (pu. motIrAmajI ma0 naM0 ) ( paMjAba putra sehanalAlajI ma. saM 2 ) 32 thI 35. 4 salAhakAra avAranavAra 36 zrI mANekacaMdajI ma0 37 zAstrajJa zrI maNilAlajI ma. 38 zrI punamacaMdajI ma. (puhukamIcaMdajI ma0 naM0 arthAta ( puru javAhiralAlajI ma. saM. ) ( (boTAda saMpradAya ( lIMbaDI (saMghavI upAzrayano ) saMpra ) (maNilAlajI ma. nA taraphathI bIjA pratinidhi tarIke besADyA hatA.) ( sAyalA saMpradAyanI paravAnagI munizrI maNIlAlajIne maLela, tethI. ) lIMbaDI mATe saMpradAya 39 zrI zIvalAlajI ma. 40 tapasvI zrI sAmajI svAmI 41 zatAvadhAnI 50 ratnacandrajI ma. 42 kavivarya zrI nAnacandrajI ma. Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 44 pujya zrI chaganalAlajI ma. 45 zrI ratnacandrajI ma 46 zrI purUSottamajI ma 47 pa`Dita zrI harSa candrajI ma 48 49 50 yuvAcArya zrI nAgacaMdrajI ma 51 zrI caturalAlajI ma para zrI nayanuM ma 53 pravataka zrI dayAlacaMdajI ma 54 zrI tArAcadajI ma 55 zrI hemarAjajI ma ***** huM ? pa laghu zatAvadhAnI zrI saubhAgyacandrajI ma ( ( 56 zrI nArAyaNadAsa ma zrI hArImalajI ma zrI gaNuzImala" ma zrI zrI ceAthamalajI ma. akatAvaramalajI ma zrI cainamalajI ma 62 zrI dhaiya malajI ma zrI mizrIlAlajI ma zrI suMdaralAlajI ma zrI bhAyacaMdajI maha cIko 63 64 zrI phatehalAlajI ma 5 zrI chaganalAlajI ma zrI pannAlAlajI ma ka zrI haMgAmIlAlajI ma zrI cAMdakhalajI maha 69 zrI rUpajI ma 70 zrI pUlaca ma 1 zrI kundanamalajI ma 72 zrI jodharAjajI ma 03 zrI vRddhirAjanuM me 74 zro rAmakumArajI ma 75 zrI vRddhicandrajI ma 76 zrI devIlAlajI maha ( ( khaMbhAta sapradAya darIyApurI sa`pradAya ( ( pujya zrI ( pujya ( ( ( pujya 39 .. kaccha ATha kADhI mATI pakSa ( ( pujya zrI ( ,, ( pu. zrI amarasiMhajI ma saM ( "" zrI zrI 22 ( .. pujya zrI jayamalajI masa 39 "32 "" .. 39 "" dw rUganAthajI ma nA sa 39 ceAthamalajI ma nA sa 93 svAmIdAsajI ma. te sa.) ,, nAthurAmajI ma. nA sa ) nAnakarAmajI ma nA sa. ) nAnakarAmajI ) > ) ,, pujya zrI ( pu. ekalI'gadAsajI ma. nA sa ) ( d. ) pu.dAlatarAmajI ma sa'kATAvALA ) ) 39 uparyukata chaThThuM pratinidhi munienI beThaka, samAna Asane goLAkAramAM thai hatI. parantu hiMdI ane gujarAtI lekhaka tathA temanA sahAyakAnI beThaka madhya sthAna para niyata thaI hatI. ane vaktavya ApanAra munivarA teja sthAne ubhA rahI vyAkhyAna ApatA 24 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatA. A pratinidhi munivaranI sabhAmAM zAMti jALavavA mATe zAtirakSaka tarIke zrI gaNI udayacandrajI mahArAja tathA zatAvadhAnI zrI ratnacandrajI ma. ne pasaMda karavAmAM AvyA hatA, ane sabhAnI kAryavAhInA hindI lekhaka tarIke upAdhyAya zrI AtmArAmajI ma0 tathA gujarAtI lekhaka tarIke laghuzatAvadhAnI munizrI saubhAgyacandrajI ma0 ne nImavAmAM AvyA hatA. ane te bannenA sahAyaka tarIke zrI madanalAlajI ma. tathA zrI vinayaRSicha ma0 rahyA hatA. sammalananI kAryavAhInA prAraMbha pahelAM maMgalAcaraNa thatuM hatuM. saMmelananI kAryavAhI sarala banAvavA mATe eka viSaya nirNAyaka samiti pratinidhi munivaramAMthI sanamate cUMTavAmAM AvI hatI ke je samiti AvatA divasanI beThaka mATe viSayane nirNaya karatI hatI. temAM cUMTAela munivaronA nAmo:1 gaNi udayacandrajI ma 12 yuvAcArya zrI kAzIrAmajI ma. 2 pUjya zrI amolakha RSijI ma. 13 zrI tArAcaMdajI ma. 3 5. chaganalAlajI ma. 14 zrI pannAlAlajI ma. 4 upAdhyAya zrI AtmArAmajI ma. 15 zrI cokamalajI ma. (dezI saMpradAyanA) 5 zrI maNilAlajI ma. 16 zrI pRthvIcandrajI ma. 6 zrI purUSetamajI sa0 17 zrI kundanamalajI ma. 7 zrI zAmajI ma. 18 zrI saubhAgyamalajI ma. 8 paM. zrI harSacandrajI ma. 18 samarathamalajI bha0 9 zatAvadhAnI zrI ratnacaMdrajI ma. 20 zrI mehanaRSijI ma. 10 pra. va. zrI cothamalajI ma. 21 pU. hastimalajI ma. 11 kavivarya zrI nAnacandrajI ma. uparanI samitinuM korama 11 nuM rAkhavAmAM AvyuM hatuM. ane rAtrie A samiti nI beThaka thatI hatI. pratinidhi munionI beThakamAM thayelAM kAryane hevAla ane saMmelana maLavAnAM mukhya kAraNa kAraNa vagara kAyanI utpatti kadi saMbhavatI nathI. ApaNe AgaLa kahyuM tema jyAre jyAre dharmanA uccatama to sadaMtara chinnabhinna thavA lAge che, tyAre tyAre eka parama puruSane, uddhAraka mahAtmAno janma thAya che, ane te pitAnA cAritrabaLe, jJAnabaLe satya tone pracAra kare che. tema dareka kAryamAM, dareka pravRttimAM jyAre zithilatA prasare che, ghora aMdhakArabharyA AvaraNa daSTigocara thAya che, ke samAjamAM kalezAdi pravRttio vikase che, tyAre evAM kaI vicAraka puruSone aMdhakArano nAza karI prakAza karavAnuM mana thaI Ave che, ane pachI te bhagIratha prayatna seve che. jo ke A vakhate sthA. samAjanI ke samAjanA munivaranI sthiti cheka ja adhaHpatanane pathe gayelo na hatI; topaNuM sArIye AlamamAM potAnA addabhuta cAritra baLe prazaMsA pAmelA sthA. jaina munione mATe Adarza cAritra, Adarza baMdhAraNanI to jarUra hatI ja. te uparAMta kriyAkAMDamAM, vyavahAra niyamomAM, tithi nirNayamAM, Adi aneka vicAraNA karI samuhabaLa jagAvavAnuM mukhya kAraNa hatuM. paMjAba ziromaNuM vayovRddha pUjyAcArya zrI sohanalAlajI mahArAje jenotiSane Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAza karavA mATe mahAprayAse jyotiSa gaNitanA AdhAre " zrI vardhamAna jena tithi patrikA " nAmaka prazaMsaka pustikA banAvI. je pustikAmAM cAturmAsa, vihAra Adi vidha vidha bAbatone ullekha hato; te tithi patrikAnA niyama mujaba vartavAnuM pujyazrIe pitAnI saMpradAyamAM cAlu karyuM. paraMtu haMmezA badhA mato ekatra nathI hotA. ethI AnuM pariNAma e AvyuM ke pujyazrIne A nirNaya keTalAkane " jyotiSa zAstra" nI viruddha lAgyo. pariNAme temanA saMpradAyamAM be vibhAgo paDI gayA. ane sAdhu-sAdhvIomAM temaja zrAvaka vargamAM ghaNe kaleSa utpanna thayo. A kAraNathI baMne pakSane samajAvavA mATe sthA. jaina konpharansanA netAo pujyazrI pAse vAraMvAra jai vinaMti karavA lAgyA; paraMtu tenuM pariNAma samAdhAnI rUpe ja AvyuM. ane uttarottara kalezanI vRddhi thatI gaI. chevaTe saM. 1988 mAM zAsananA hita arthe AgevAna zAMti icchaka netAo punaH pujyazrI pAse gayA ane baMne vibhAgone samAdhAnI para AvavA AgrahabharI vinaMti karI. tyAre samayag ane zAsanahitaciMtaka pu. zrI sohanalAlajI mahArAje kahyuM keH sthAnakavAsI samAjanA sarva sAdhuone A mArI "tithipatrikA" batAve. ane jo teo vadhumate tene siddhAMta virUddha TharAve, to huM te patrikA pAchI kheMcI levA taiyAra chuM. (pujyazrInuM A kathana temanA vizALa ane zAMti Icchaka hadayanI khAtrI Ape che ) A mukhya kAraNa uparAMta bIja paNa keTalAMka kAryo sAdhu samAjanA punarUtthAnane mATe agatyanA hatA. tethI konpharansanA netAoe te vAta mAnya rAkhI; aneka jagyAe pharI, saMmelananuM vAtAvaraNu jamAvyuM, ane ApaNe te meLavavA bhagIratha prayatna paNa saphaLa thayA e ApaNuM ItihAsane eka tejasvI prasaMga che. - saMmelananI beThakamAM prathama prazna " tithi nirNaya' paratve mUkAyo. temAM ghaNI carcA thaI. ane ghaNA saMpradAyane evo mata thayo ke siddhAMtane AgaLa rAkhI pratyeka saMpradAyane eka sarakhI rIte anukuLa Ave tevo nirNaya thAya toja dareka mAnya rAkhI zake. A patrikAmAM pUjyazrIe jo ke athAga parizrama sevyA che. tadapi hAla jaina tiSano prAyaH lepa (keTalAka siddhAMto viccheda gayA heI ) thaelo hoI A saMbaMdhI aneka jyotiSa zAstrIonA abhiprAyathI ekatra mata utpanna karyA pachIja ukata patrikAne svIkAra thavo joIe. A patrikA laukika ane paraMparAthI bhinna mAge pravartatI jaNAya che, tethI te badhAne anukuLa na Ave te svAbhAvika che. A mATe jena jyotiSa jJAnanA anubhavIonI kamITI nImI te dvArA nirNaya karI madhyastha mArga svIkAro e hitAvaha che. A TharAvane sarva saMpradAyoe sahAnubhUti ApI. ane pachI te bAbatanI eka kamiTi nImavAmAM AvI, jenAM nAme - 1 gaNi zrI udecaMdajI ma. (paMjAba) 5 pravartaka zrI pannAlAlajI ma. (mAravADI) 2 upAdhyAya zrI AtmArAmajI ma. (paMjAba) [ zatAvadhAnI paM. muni zrI ratnacaMdrajI ma. yuvAcArya zrI kAzIrAmajI ma. (paMjAba) (kAThIyAvADa) 4 muni zrI maNIlAlajI ma. (kAThIyAvADa) ! 7 muni zrI catrabhujajI ma. (kAThIyAvADa) uparanA sAta munionI kamiTi nImI tithi nirNaya karavAnuM kAma teone soMpavAmAM AvyuM hatuM. A kamiTi mahA prayatna karI sarvane saMteSa upaje tevo madhyastha raste laI samAdhAnInI aNI para Avela, paraMtu game te kAraNe pAchaLathI matabheda upasthita thayo, ane te kArya adhurUM rahyuM. jethI chevaTe te kAma kenpharansane soMpavAmAM Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 AvyuM; te sAthe evI bhalAmaNa karavAmAM AvI ke-jyAM sudhI konpharansa kamiTi caMdra darzana, caMdra sUrya grahaNa Adi go batAvI jena jyotiSa AdhAre saMpUrNa jaina paMcAMga saMtoSaprada rIte taiyAra na kare tyAM sudhI saue paraMparA anusAra vartavuM. e pramANe kahI tithi nirNAyaka sAdhu samitie te kArya konpharansane saMpyuM, je kAma mATe konpharansanA sukAnImAnanIya zrI hemacaMdabhAI rAmajIbhAI mahetA ane anya sulehaIcchaka AgevAno bhAre parizrama sevI rahyA che, te kharekhara ApaNuM samAja mATe gauravavaMtu kArya che. bIjA prastAvamAM keLAM, kIsamIsa, lIlI drAkSa, aMgura, barapha vagere vastuo saceta che ke aceta ? e prazna mUkavAmAM Avyo hato, tenA nirNaya mATe paNa eka kamiTi javAmAM AvI hatI. temAM paNa keTalIka carcAo cAlyA bAda vidvAna prophesaronA abhiprAya vagere meLavI jAhera karavAnuM kArya konpharansane suprata karavAmAM AvyuM hatuM, jene yogya nirNaya vidvAna anubhavIo dvArA karI zrI sthA. kenpharanse sAptAhika mukhapatra "jena prakAza" mAM prasiddha karyo hato, saceta acetanA nirNayanuM A kAma zrI konpharanse sarasa rIte pAra pADayuM ema kahevuM joIe. vacce vacce jena munionA AcAra viSayaka prazno carcAtA hatA, ane te bahumatie pasAra thatA hatA. paMjAbamAM vicaratA pU. zrI nAthurAmajI ma. nA praziSya muni zrI kundanamalajI ma. vagere, jeo hAla "ajIva paMthI" samudAyanA nAmathI oLakhAya che, temanA taraphathI eka mahattvane prastAva * mUkavAmAM AvyuM hatuM te e ke - prazna 1 lo - zrI pannavaNa sUtranA navamA padamAM traNa prakAranI yoni batAvI che tenA nAmaH-sacita, acita, ane mizra. e traNe pedA thaI zake che ke nahi ? prazna 2H-dhAnya vargamAM covIsa prakAranuM dhAnya batAvyuM che. ane jenuM AyuSya 3 varSathI sAta varSanuM kahyuM che te niyamita AyuSyavidhi bAda sacita samajavuM ke acita samajavuM ? prazna 3 je--pAMca sthAvaramAM eka jIva rahe che ke nahi? ane jo eka ja jIva rahe che to tenI AhAravidhi zuM ? A prastAvanI carcA mATe sAta jaNanI eka kamiTi nImavAmAM AvI hatI. temAM bahumatie ( cha virUddha ekamate ) nIcene nirNaya karavAmAM Avyo hate. 1 sacitta acitta ane mizra e traNe yoniothI jIva pedA thaI zake che. 2 covIsa dhAnyanA bIja zAstrIya pramANuthI 3 varSa ane vadhumAM vadhu 7 varSanuM AyuSya pUrNa thaye abIja thaI zake che. tathA nione vidhvaMsa thAya che. AthI ayoni ane abIja dhAnya acita hovAno saMbhava che. ka zAstramAM "dhIya vicAra vidhvaMto vide" ityAdi sthAnamAM bIjanA saMgaThThanane sUtrakAra niSedha kare che. paNa abIjano te nahi tethI abIjane acita mAnavuM Agama pramANuthI siddha thAya che, paraMtu lekavyavahAra mATe saMghaTo TALavo e vadhu ucita che. A pramANe " ajIva paMthI " ne pheMsalo thavAthI paMjAbamAM te saMbaMdhI kaleza cAlato hato te baMdha pADo. e paNa A ujavaLa prasaMganI eka sumadhura lahANuM kahevAya. * A prastAvane bahumati nirNaya kabula karavAnuM pote vacana ApyuM hatuM. Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 A uparAMta bALadIkSA, sAdhu samAcArI, ekalavihAra. pratikramaNa vagerenA aneka prastAvo mUkAyA hatA, temAM keTalAka pAsa thayA, keTalAka goLamaToLa rahyA ane keTalAka uDI gayA. TuMkamAM A saMmelane kAMIka ThIka kAma karyuM kahI zakAya, paraMtu je mahAna pheraphAro karavAnA uddezathI, samAjamAM je navacetana bharyuM vAtAvaraNa jamAvavAnA hetuthI saMmelana maLyuM hatuM te saMpUrNa rIte saphaLa na nIvaDayuM ema mAre dIlagIrI sAthe kahevuM joie. kharI vAta te e hatI ke amuka amuka saMpradAyavALAne potAnA matAgraha choDavAnI ke potAnI paraMparAthI virUddha vartavAnI leza paNa IchA na hatI, eTaluM ja nahi paNa eka bIjA sAthe varSothI juduM paDeluM hRdaya tAtkAlika saMdhAvuM lagabhaga azakya thaI paDayuM hatuM. jenA pariNAme ja keTalAka prastAva pAsa thaI zakayA na hatA. Ama chatAM, mAre bedhaDaka AnaMda sAthe kahevuM joIe ke amuka saMpradAya sivAyanA bIjA dhaNa saMpradAye vacce ekamekanA premano je sAkSAtkAra thaye; ekabIjAnA jJAna, diyA, AcAra vizeSa AdinI je mAhitI maLI, te kharekhara adabhUta ane avarNanIya hatI. kayAM kAThIyAvADa ane kayAM paMjAba, kayAM dakSiNa ane kayAM mAravADa. ema bhArata bharanA mahAvIranA e tyAgadhArIonuM te vakhatanuM saMgaThThana koI alaukika hatuM. A badhe lAbha "bRhasAdhu saMmelana' ne lIdhe ja thayo. nahi to ekamekanA AvA premano, eka apUrva samAgamane Avo lAbha kyAMthI maLavA pAmata? A badhuM ApaNI konpharansa ane sAdhu saMmelananA buddhizALI ane vizALa daSTi kAryakartAonA zramanuM ja suMdara pariNAma hatuM. ema kahetAM saMkoca na thavo joIe. paraMtu je uddeze ajameramAM sAdhu saMmelana thayuM. te udeza saphaLa rIte pAra na paDe tenuM ekaja kAraNa hatuM. te e ke je saMpradAya ziromaNioe " samAjane hAla zenI jarUra che, samAja zuM icche che?" e tarapha lakSa ApyuM hota, ane ekataraphI saMpradAyanA kaleza paratve vadhu samaya na veDapha hota, to pariNAma dhaNuM suMdara Avata, ema mAre mAnavuM che. khera ! thayuM te kharuM, kahevata che ke "ata zopi gata vAtane zeka na karatA have te samAja ane sAdhuone utkarSa kema thAya teja zodhavuM ane te zodhyA pachI te raste pravartana karavA prayatnazIla rahevuM e ja uccatara che. unnatinA upAyo paratve prathama te mAre eTaluM ja kahevAnuM ke - hAlano samAja, jainAcAryonA mULa udezane bhUlI gayo, ane caturvidha saMdha jaina zAsananI sevA mATe samayane mAna ApI zako nahi. tethI pUrvAcAryonA mahAna parizrame, temanA kartavya udezAne bhUlavAthI Adhunika jaina vastImAM ghaTADo thato cAlya. eTaluM ja nahi paNa jaina dharmane pALanArAomAMthI paNa zAsana sevAnI dhagaza, dharma prema Adi pratidina ekasaratAM gayAM. parvatanuM eka moTuM zikhara hoya ane te paDavAthI jema tenA khaMDekhaMDa thaI jAya. tema ekavAra vizvavyApI banI rahelo " jaina dharma " Aje adhaHpatananI nIcI bhUmikAe avalokI zakAya che. A prakAranI jenonI avanati thavAnAM anekAneka kAraNo paratve thoDAMka ahi ApuM chuM -ajJAna, dveSa, kusaMpa, dharmakriyAnA matabhedothI uThatAM kaleza, ga7nA matabhedo, khaMDana maMDananA jhagaDAo, saMkucita mAnasa, je vakhate je kSetranI paDatI dekhAtI hoya, tenI Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 unnati karavA taraphanuM durlakSya, nakAmA kharce, paraspara sAdhu samAjanA aiyanI khAmI, sAdhu bhaktimAM nyUnatA, dharmAbhimAnamAM nyUnatA, vagere kAraNothI jana dhamanI uttarottara avanati thatI rahI che. ghaNuM gacchanA jainAcAryoe parasparanA khaMDana maMDanamAM pitAnI zakitano hAsa karyo che, ane tethI ja pratyeka gacchamAM potapotAnI mAnyatA ke paraMparA prabaLa banI che, ane sAmAnI-anya ga7nI mAnyatA, viruddhanI-mithyAtva tarIke nI manAI rahI che. jenA pariNAme sau kaI pitAnA rakSaNa ane anya gacchane haThAvavAno upadaza ApI saMgaThThana zaktino vinAza notare che, jene pariNAme, A takano lAbha anya samAje jema agAu pagapesAro karyo, tema atyAre paNa jene zuM ke jenetara zuM pratyeka samAja potapotAnI pravRttio AgaLa dharI jainadhamIone dharmAntara karAvavA lakSa ApI rahyA che; jethI svadharma pratyenI uMDI bhAvanAne aMge aneka jainIe dina pratidina jainetara dharma tarapha ghasaDAI rahyA che, te ati khedanI vAta che. vartamAna jaina samAja, A tarapha saMpUrNa lakSa ApI dhArmika pragati karavA ucita prayatna seve, to nizaMsaya jenonI pUrvakALanI jAherajalAlI saMpUrNataH nahi, te vizeSAM paNa hastagata karavA ApaNe bhAgyazALI thaI zakIye. jenenI caDatInA upAyo - prathama to pakSapAta rahita gItAthI sAdhue ane zAsana hitaciMtaka zrAvakanA sahakAre vyavasthita yojanAo karI dareka sthaLe guru kaLA ane pAThazALAo sthApita karavAnI goThavaNa thavI joIe. gAmogAma, zahere zahera ke khUNe khAMcare vasatAM pratyeka jainanuM vasatIpatraka karI, pratyekane jainadharmanuM sAmAnya jJAna maLe e upadeza phelAvavA, yogya prabaMdha karavo joIe. samasta bhAratavarSamAM prIstI prajAnI jema jaina dharmanA pracAra thAya, evI janAe karIne tene AcAramAM mUkavA dareka jaine Atmabhega Apa joIe. dareka ga7nA AgevAna sAdhuoe paraspara saMpa ane aikaya jaLavAI rahe tevA prayatno harahaMmeza cAlu rAkhI kaleza uddabhavavA na pAme te prati khAsa lakSa rAkhavuM joIe, ane dara varSe ke be varSe saMpradAyanA sAdhuonuM saMmelana meLavI unnati mATe yogya niyamo ghaDavA joIe, ane te pramANe vartana cAlu rAkhavuM joIe, jaina sAdhuo, AkhI dunIyAmAM cAlatAM dharmonuM pRthakkaraNa karI zake, ane jaina dharmanI sarva zreSThatA samajAvI zake, te mATe tattvajJAna mATenA graMthAnI sagavaDatA karavI joIe jethI jJAna sAhityamAM abhivRddhi thaI janatAmAM jainatvano suMdara pracAra karI zake. sAdhALA sthApI, abhyAsanA sAdhano vadhArI, darekane abhyAsanI sagavaDa karI ApavI joIe. ane anya ga7nA sAdhu-sAdhvIo sAthenA saM5 bharyA vanane zikSaNa uttarottara maLatuM rahe, jethI parasparano vartAva kadi kalezamaya na banatA prema bharyo rahI zake. jaina sAdhuo para jAheramAM niMdA na thAya, parasparamAM paNa niMdA na thAya, e mATe sarva saMpradAyanA sAdhuoe ekatra maLIne prabaMdha karavo joIe. ane te mATe niMdAyukta patrikAo Adi chapAya nahi, ane chapAya to saMdha yogya tapAsa karI tenA pratikAra kare; e jAtanI vyavasthA karavI joIe. Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 9 1. samAja 11 caturvidha saMdha amuka samaye ekatra maLe, ane arasparasanA vartAva mATe unnatinI ceAgya vicAraNA karI, yeAgya baMdhAraNa ghaDI pracArakArya karavAmAM tana mana dhanane yathAzakti bhega ApavA kaTibaddha thAya te mATe prayatna karavA. garIba jaina e, vidhavAe anAthe AdinA rakSaNa mATe yeAgya upAyeA hAtha dharavA. te mATe yeAgya keLavaNItI saMsthAo, hunnara udyogAnA khAtAMo, svadhI sahAyaka krUDA, nirAzrita kuMDA, dhaMdhe lagADavAnA kAryAM, svadharmamAM dRDha rAkhavAnA upAye|, Adi yeAjanA karI jainadhamI enA TakAva karavA, ane anyane jainattvanI upayeAgitA samajAvI udghAra karavA. 12 201 sarvAMgacchanA AgevAna sAdhuonuM eka maDaLa sthApavuM, teeAnA purANA kalezA samAvI devA, ane kurI kaleza na janme te mATe yeAgya niyame ghaDavA. chatAM kaleza janme tA sthapAyelA maMDaLe tenuM samAdhAna karavuM. AcAra viruddha vanAra svacchaMdI sAdhu vagerenA yeAgya prabaMdha karavAnI sattA te maDaLe hastagata karI yeAgya nyAya Apave, uparAMta sAdhu samAjanuM yAgya adhAraNa ghaDI kADhI tenA vyAjo vartAva taraph lakSa ApatA rahevuM; jarUra jaNAtAM ghaTatAM sudhArA karavA, ane te mATe amuka mukarara karelA vakhate saue ekaThAM maLI unnati mATe vicAraNA karavI. kAi koI gaccha nAyakA dUra haiAvAnA kAraNe na maLI zake, te tyAMnA AgevAna zrAvakA sAthe masalata dvArA kAryoM pAra pADavuM. yeAgya jaina sAdhu-sAdhvIonI sakhyAmAM vadhArA thAya, ane temanA dvArA jainamA nA utkarSa thAya te mATe ceAgya niyameA ghaDavA. upadeza, kheMcatANu rahita kevaLa paramA buddhie apAya ane e rIte jainadhamanA vikAsa thAya tevA upAye| yeAjavA. 13 jaina dharmanI uttamatA sAbIta karanArAM pustako racavAM-racAvavAM. lekhakA-vidvAnAne yeAgya puraskAra Apave!, te sAthe jaina pustakA duniyAnI dareka bhASAmAM chapAvI tenA vinA mUlye ke echAM mUlye pracAra karavA. 14 jaina dharmI para thatA AkSepavALA lekheAnA sabhyatAthI zAstrAdhAre pratyuttara ApavA mATe jaina vidvAneAnI eka kamiTi niyukta karavI. 15 jainadharmanA pracAra mATe sAdhuee dareka dezamAM (kalpa 16 jaineAnI vastI dara sake hajArAnA pramANumAM dhaTe che, prayatna karavA. 17 kanyAvikraya, varavikraya, khALalagna, vRvivAha, dharmAMdAnuM dhana khAnAra, vivAhAdi zubha prasage vadhu paDatA kharca, zarAbAjI, vezyAnAca ke AtazabAjI Adi ayeAgya hAnikAraka rivAjo hoya te jainasamAjamAMthI sadaMtara nAbuda karavA yeAgya kAyadAo AMdhavA, ane sAdAIthI, phezananI kai kharAba rUDhionA bhAga banyA sivAya pramANikapaNe jIvana vyavasAya cAle; te mATe sAcA jainee huMmezAM lakSa rAkhavuM. strI zikSA-strI keLavaNI paratve khUba lakSa ApI temane dharagaththu udyogA zIkhavavAnA prabaMdha karI jaina prajAnA cAre vargomAM-caturvidha saMdhamAM sukhI, zAMta ane pAramArthika jIvana gujArAya te mATe pUratA prabaMdha karavA. 18 mujaba) vihAra karavA. tenAM kAraNeA vicArI yeAgya Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 A pramANe mhArI alpamatyAnusAra jainadhama ane samAjanI unnati viSayaka kaiAmya upAye meM sUcavyA che. te pramANe vartavA caturvidha sadha ghaTatuM karaze, teA mate khAtrI che ke AjanA adheAgata sthitie pahoMcelA samAjanA koi adbhUta vikAsa thaze, eTaluM ja nahi paNa te Arthika, naitika, dhArmika, sAmAjika ke rAjakIya pravRttiomAM agrasthAna bhAgavate raheze. enA ke anubhavIzreSTha satya dha C/ A AkhAye itihAsamAM aneka vidvAneAnA, paDitAnA, mahiSa AnA abhiprAya parathI ApaNe joyuM ke jainadhama` ' eja sarva che. chatAM tenI jana saMkhyAmAM zA mATe kSati thAya che, tenAM kAraNeA barAbara vicArI ceAgya prayAsa sevavA joie. jema eka dukAnadAra pote maheza hAi dukAnane sarva kA - bhAra vyavasthita calAvI peDhIne sArI sthiti para lAvI mUke che, tema jainadhamA pracAra karanArA AgevAna sAdhue ane leAkanetA bAheAza, buddhizALI ane zAsanane vaphAdAra hAya te| jaina dha rUpa peDhI suMdara rIte calAvI zake, eTaluM ja nahi paNa jainasamAjanI vRddhi sAthe AbAdI karI zake. " jaina dhama pachI nIkaLelA khrIstI, musalamAna Adi dhamate mAnanArAonI saMkhyA kudake ne bhusake vadhatI jAya che, tyAre jaina samAja pachAta rahe che tenuM kAraNa zodhavAnuM kAma ATaluM lakhyA pachI huM vAMcakane soMpu chuM. jaina dharmanA vyApArI-gurUoe vicAravuM joIe ke amArI dukAne AvanArA manuSyA kema echA thAya che? amArA grAhakeA kema dhaTe che? sArA hAya, vecanArA sArA hoya, bhAva sastA hoya, teA zuM tyAre AnuM kAraNa zuM ? dukAna sArI hoya, mAla grAhaka saMkhyA ghaTe kharI ? kAraNa eja keH-mAla te uttamAttama che; ane tene kharIdanArA paNa che; paraMtu vecanArA dhama gurue potapeAtAnI peDhI jamAvavA arthe mAMheAmAMhe riphAImAM utarI, caDasAcaDasI karI, kaleza kusa pamAM paDe che, jethI grAhakonA mana nArAja thAya che, ane pachI khIjI dukAne zedhavA nIkaLe che, tyAM temane miDI jabhAna, svAgata, AzvAsana maLatuM hoi te tarapha lalacAya che, pariNAme jaina samAjanA uttarAttara vikAsa thavAne badale vinAza thAya che. A bAbata dharmaguruoe harikAi nimitte thatI adekhAi veAsarAvavI joIe ane mahAna tattvane vikAsa sArvatrika premathI sAdhave joie. jo tema thaze te jaina samAjane bhAnu udayAcaLa prati gamana karatA ApaNe nIrakhI zakIzuM. astu, sarva maMgala mAMgalyaM sarva kalyANa kAraNaM / pradhAnaM sarva dharmANAm jainam jayati zAsanam // sa mA sa. Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agAuthI thayelA grAhakenI nAmAvalI. 101 zeTha gopALajI lADakacaMda , phatehacaMdabhAI-thAna. 87 vAMkAnera 1 dozI kAMtilAla mAnazaMga 2 saMdhavI chaganalAla aMdarajI 1 gAMdhI kaDavA parasotama (haDamatIyA) 5 dozI lIlAdhara pAnAcaMda 1 dozI karazanajI bhImajI 1 saMdhavI rUpacaMda aMdaracha 1 dAsI jIvarAja kAlIdAsa 1 bena caMpAbena rUpacaMda 2 zAha odhavajI vIrapALa 4 khaMDherIyA mehanalAla mANekacaMda 1 rAMdhavI chaganalAla gobara 4 zA, dIpacaMda vAlajI 1 dozI ukA devazI 2 bena lIlAvatI dIpacaMda zAha 1 mahetA vAghajI gulAbacaMda 1 bena lalItA kezavalAla (vaDhavANuvALA) 1 zeTha dalIcaMda caturabhAI 5 zAha kAnajI narazI ha. jhabubena 1 mahetA kAntilAla kapuracaMda 7 bAI ghelIbAI rUpacaMda 2 dezI vIrapALa DuMgarazIbhAI 2 solANI valamajI rAghavajI ha. mohanalAla - 1 saMdhavI abhecaMda zAmajI 2 selANI mAdhavajI rAghavajI ha. vanecaMda 1 zA vIracaMda haMsarAja 2 saMdhavI mehanalAla zAmajI 1 selANI dharamazI nAnacaMda 1 saMdhavI hIrAcaMda mAnazaMga 1 saMdhavI hemacaMda jecaMda 2 zrI sthA0 jena ajarAmarajI lAyabrerI 1 dozI jeThAlAla mANekacaMda 2 gAMdhI becara monajI 1 paTela aMdarajI ghelAbhAI sarapadaDavAlA 1 saMdhavI catrabhuja kacarAbhAI 1 mehanalAla nAnacaMda sTezana mAstara(muLI) 1 mahetA valamajI phulacaMda 1 zeTha chaganalAla caturabhAI 2 saMdhavI jAdavajI bhANajI 1 saMdhavI jhuMjhAbhAI somacaMda 1 saMghavI bhAIcaMda kALIdAsa 1 5. sabhAgacaMda jecaMda sarapadaDavALA 1 zeTha vardhamAna bhAIcaMda 1 mahetA khuzAlacaMda kALIdAsa mAstara 1 dozI jagajIvana pAnAcaMda 1 mahetAM pipaTalAla phulacaMda 1 zeTha trIbhavana harajIvana 54 morabI 1 vakhArIyA jaTAzaMkara jagajIvana 1 nagarazeTha amRtalAla vardhamAna 1 saMdhavI amRtalAla zAmajI 1 mahetA sukhalAla manajI 2 bAI raMbhAbAI vakhatacaMda 2 mahetA jIvarAja DosANI 1 bAI raLIyAtabAI DuMgarazI 1 desAI AtamalAla harajIvana 1 saMghavI somacaMda govA 1 saMdhavI hakubhAI goviMdajI 1 solANuM motIcaMda DuMgarazI 1 sthAnakavAsI jaina saMgha 1 gAMdhI mANekacaMda jecaMda 1 zrI jena lAyabrerI merI 1 saMdhavI aMdarajI gaphala 1 zrI jenazALA morabI 2 gAMdhI pItAMbara gokaLa (haDamatIyAvALA) 1 mahetA mahAdeva devacaMda Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 1 mahetA chabIlAla vanecaMda 1 mahetA hIrAcaMda lakhamIcaMda 1 mahetA mAdhavajI cAMpazI 1 mahetA morArajI cAMpazI 1 saMdhavI gulAbacaMda vacharAja 1 mahetA bhAIcaMda khetazI 1 desAI hIrAcaMda jhaveracaMda 1 mahetA revAzaMkara aMbAvIdAsa 1 dozI rAyacaMda DozI 1 mahetA morArajI lIlAdhara 1 mahetA prANajIvana jhaveracaMda 1 vorA kIracaMda sobhAgacaMda 1 mahetA kezavalAla mULajI 1 jhaverI gaMgArAma neNazI 1 mahetA dAmodara lakhamIcaMda 1 desAI bhAIcaMda kalANajI 2 koThArI gulAbacaMda kezavajI 1 mahetA khoDIdAsa neNazI 1 mahetA amIcaMda catrabhuja 1 mahetA gIradharalAla morArajI 1 saMdhavI dharamazI ghelAbhAI 1 desI pAnAcaMda metIcaMda 1 zA. nImacaMda popaTalAla 1 zA. kAlIdAsa pAnAcaMda 1 pArekha kazaLacaMda zavacaMda 1 selANI becara jhuMjhA 1 saMdhavI maganalAla vacharAja 1 mahetA jaTAzaMkara bhImajI 1 mahetA nyAlacaMda gulAbacaMda 1 khokhANI karasanajI bhUdara 1 metA bhAIcaMda kezavajI (sajanapara). 1 sa ghavI abhecaMda vRjapAla 1 mahetA revAzaMkara mAdhavajI 1 mahetA dAdara rAdhavajI 1 koThArI kapuracaMda mANekacaMda (ArasIpa2) 1 dosI mANekacaMda suMdarajI 1 ghaDIyALI caMdulAla tribhavana 1 saMdhavI nyAlacaMda pItAMbara 1 mahetA vallabhadAsa gulAbacaMda 1 mahetA navalacaMda mAdhavajI 1 mahetA mANekacaMda lakhamIcaMda 1 saMdhavI choTAlAla narabherAma 1 mahetA kAlIdAsa meghajI 110 amadAvAda 5 zeTha AtmArAma mANekalAla 10 zA. bAlAbhAI chaganalAla 2 zeTha somacaMda harIlAla 1 zA. vADIlAla DAhyAbhAI 1 sthA. jaina mitra maMDaLa ha. bhogIlAlabhAI 1 mastira zanAbhAI choTAbhAI 1 zA. caMdulAla DAhyAbhAI 1 zA. kAMtilAla tribhUvanadAsa 1 zA. zAmaLabhAI goradhanadAsa 1 zo nagInadAsa choTAlAla ha. kAMtilAla 1 zA premacaMda gopALadAsa 1 zA amRtalAla kezavalAla 1 zA chakkaDabhAI maganalAla 1 metA muLacaMda maganalAla 1 metA kevaLabhAI kasturacaMda 1 metA khuzAladAsa ghaDabhAI 1 zA vADIlAla maganalAla 1 zA caMpakalAla vADIlAla 1 mAstara ratIlAla maganalAla ema. e. 1 saMdhavI caMdulAla zIvalAla 1 zI ramaNalAla DAhyAbhAI 1 mohanalAla lakSmIcaMda vakhArIyA ( rAjakoTavALA) 1 zA lAlacaMda phulacaMda DoLIyAvALA 1 zA choTAlAla lAlacaMda sAyelAvALA 1 zA maNIlAla bAdhAbhAI IyAvAvALA 1 hiMmatalAla gIradharalAla pArekha 2 zA caMdulAla manasukhabhAI Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 zA rAdhavajI rAmajI kaccha mAnakuvAvALA 2 saMdhavI lakhamIcaMda jhaveracaMda 1 zA. chaganalAla vanamALIdAsa 1 zA. jIvarAja abhecaMda sejakaparavALA 1 zAM. camanalAla mahAsukharAma 1 zA. laheracaMda talakacaMda 2 vADIlAla maganalAla kAmadAra 1 zA. bAlAbhAI mahAsukharAma 1 khaMdhAra nAgaradAsa talakazo. ( sarasapura ) 1 bhA. chaganalAla zAmaLadAsa 1 bhA. haragovana zAmaLadAsa 1 bhA. jesIMgabhAI DAhyAbhAI 1 bhA. kAlIdAsa chanAbhAI 1 bhA. maMgaLacha pAnAcaMda ha. bena purI ( cha keTI upAzraye) 5 zA pacAbhAI pItAMbaradAsa 2 dozI metIcaMda dhArazIbhAI rAjakeTavALA 2 modI mehanalAla jecaMdabhAi gAMDalavALA 2 zA zAntilAla maganalAla bhAvanagaravALA 2 bhA. nAraNadAsa puMjAbhAI 2 bhA. gaNapatabhAi puMjAbhAI 1 bhA. cunIlAla gaNeza 1 khImacaMda becaradAsa talasANIyA 1 morArajI dhanajIbhAI paDIyA 1 lAlacaMda malakacaMda khaMbhAtavALA 1 dozI khImacaMda vakhatacaMda 1 gopANu puruSottama ThAkarazI 1 zA cunIlAla vardhamAna 1 zA sukhalAla mathuradAsa 1 zA maNIlAla maganalAla 1 zA dhArazI jhaverabhAI trADIyAvAsA 1 zeTha mukundacaMda mohanalAla bAlIyA 1 zo lAlacaMda hIrAcaMda 1 desAI jeThAlAla premajI 1 zI bhAIlAla sukhalAla 1 zA maphatalAla kakalabhAI 1 gulAbacaMda hIrAcaMda saMdhANI 1 maNIyAra manasukhalAla jIvaNabhAI 1 za nAgaradAsa bhurAbhAI 1 zA gIradharalAla sAMkaLacaMda 1 DelIvALA ratIlAla khImacaMda 1 zA. piopaTalAla jagajIvanadAsa 1 zA manasukhalAla mANekacaMda. 1 kAlIdAsa jasakaraNuM jhaverI ha. maNIbahena 1 zA choTAlAla bhudara dhrAMgadhrA vALA 1 zA lakSmIcaMda kapuracaMda 1 zA DAhyAbhAI metIcaMda 1 zA mANekalAla DAhyAbhAI 1 zA rAmajI DAhyAbhAI 1 mehanalAla kuMvarajI talasANIyA 1 zA kezavalAla jeThAbhAI 1 jA. gAMDAlAla saMdhajI sarasapura 1 bhA. bAlubhAI phulacaMda ,, 1 zA kAnajIbhAI catrabhuja 1 saMdhavI trIkamalAla chaganalAla 1 zA mehanalAla gulAbacaMda 1 zeTha kuMdanamalajI (mArakITa) 1 premacaMda ThAkarazI gosalIyA 109 rAjakeTa 51 metA kapuracaMda pAnAcaMda ha. gulAbacaMdabhAI 10 rAvasAheba ThAkarazI makanajI ghIyA 10 vIrANI zAmajI velajI 5 pArekha gulAbacaMda popaTabhAI 5 vorA cunIlAla nAgajIbhAI 2 zrI dhoLIbAI sthA. jaina zALA 2 zA becaradAsa gopALajI 2 bhImANI sAkaracaMda jecaMda 2 bhImANI bhurAbhAI prAgajI 2 daphatarI nyAlacaMda semacaMda 2 maganalAla amratalAla mahetA 1 khaMDherIyA harakhacaMda hemarAja Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 1 modI haMsarAja makanajI 12 vaDhavANa kempa 1 zeTha bhagavAnajI catrabhuja 2 zA gulAbacaMda amIcaMda ha. mehanalAla 1 dAktara narasiMha trikamajI 1 mAraphatIyA jIvaNalAla jhuMjhAbhAI 1 kamANI kIracaMda kacarA 1 zA. lakhamIcaMda gulAbacaMda ha kezavalAla 1 gAMdhI jhaveracaMda kazaLacaMda ( muMjapura ) 1 metA vAghajI ravajI 1 zA mohanalAla lavajI 1 metA jagajIvana somacaMda 1 medI kalyANajI jasarAja 1 pArekha hIrAcaMda bhAIcaMda 1 koThArI trIbhavana ujamazI (lAyabrerI mATe) 1 dezI jAdavajI mANekacaMda 1 bhAvasAra premacaMda bhagavAna 1 zAha parasotama hakamIcaMda 1 zA jagajIvana taLazI nagarAvALA 1 zeTha motIcaMda velajI 1 zA manasukha vaDanagarAvALA 1 metA rUpacaMda abhecaMda 1 zeTha maganalAla raNachoDa ha. choTAlAla 1 zA prANajIvanadAsa morArajI 1 vakIla harIlAla phulacaMda khAMDIyAvALA 1 vakIla rAmajIbhAI mANekacaMda para raMguna 1 zAha maNIlAla vanamALI saMdhavI chaganalAla aMdarajI vAMkAneravALA 3H muMbaI baMdara hastaka, 10 zAha jeThAlAla saMdhajIbhAI senAvALA 2 zeTha chaganalAla caturabhAI 10 zAha ratIlAla parasotama khoDIdAsa 1 saMdhavI chaganalAla aMdarajI lIMbaDIvALA - 1 ,, ratIlAla zAmajI 10 zAha jIvarAja lalluM dhanajIbhAI , 1 , mANekalAla mAvajI 1 zA manasukhalAla gulAbacaMda daphatarI 1 zAha premacaMda harajIvana 1 zA ratIlAla vIracaMdanI ku. 1 zAha vanecaMda avicaLa 2 zeTha ratanajI vIrapALabhAI 1 zAha jecaMda rAmajIbhAi 1 zA caMdulAla gulAbacaMda (vavANIyA baMdara). 1 gAMdhI vIrapALa monajIbhAI 1 zA jagajIvana devazI dhrAMgadhrAvALA , maNIlAla avicaLa 1 pA. lakhubhAI raNachoDadAsa 1 ,, pAsavIra devakaraNa 1 zA aMbAlAla dolatacaMda khaMbhAtavALA vanecaMda devakaraNa 1 zAntilAla trikamalAla zeTha lIMbaDIvALA 1 , zAntilAla vIrapALa 2 karAMcI 1 vakhArIyA narabhezaMkara jagajIvana 2 sthAnakavAsI jaina saMdha ha. devacaMda neNazI 1 zAha cunIlAla lAlacaMda saMdhavI-karAMcI 1 selANI ratIlAla enDa talakazI 2 kubA kenama 1 zeTha dalapatarAma tArAcaMda 1 zA narabherAma DAhyAbhAI 1 zA. gAMDAlAla tArAcaMda 1 zA haMsarAja mULajI 1 mesarsa pI. vI. medI 2 kaDI 1 vorA kevaLacaMda muLajIbhAI 2 bhAvasAra bhalAbhAI nAgaradAsa 1 metA mohanalAla ratanazI Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 277 1 je. pI. saMdhANI (seMTrala beMka) 1 pArekha zaMkaralAla parasotama 1 metA amaracaMda lakSmIcaMda 1 saMdhavI jAdavajI lakhamIcaMda 2 talakacaMda nemacaMda enDa sansa 1 talakacaMda khoDIdAsa kAmadAra 1 dAmodara hemacaMda 1 bhAgacaMda metIcaMda vImAnI 1 nyu dilaraMjana sTAra ha. jayaMtilAla 1 bhanubhAI kahAnadAsa pArekha 1 udANI cunIlAla abhecaMdabhAI 1 pArekha amRtalAla ratanazI 1 muLacaMda maNIlAla DagalI 1 zAha talakacaMda nAraNujI 1 mahetA amRtalAla hIrAcaMda 1 saMdhavI bhagavAnajI kAlIdAsa 1 zAha naTavaralAla gIradharalAla 1 ema. ena. rUpANI 1 phulacaMda kALacaMda mahetA 1 goviMdajI jIvAbhAI 1 durlabhajI vaNArasI mahetA 1 zeTha navalacaMda dalIcaMda 1 metA mohanalAla mAvajI 1 prabhulAla premacaMda 1 saMdhavI kAMtilAla rUpacaMda 1 zAha vanecaMda zAbhAI 1 bhagavAnajI jAdavajI avalANI 1 cunIlAla jeThAbhAI 1 choTAlAla aMbAvIdAsa 1 caMpakalAla phulacaMda 2 jagabAra (AphIkA) 1 zA. jecaMda tArAcaMda 1 vacharAja jeThAbhAI ravANI 5 kapAlA (yugAnDA) 1 amulakha DAhyAbhAI mahetA ( lAlapura jamanagara 1 lAlacaMda amuala mahetA kampAlA 1 durlabhajI nAgaracaMda zAha 1 amRtalAla tArAcaMda zAha , 1 sukhalAla zAntilAlanI kuM. e 8 khaMbhAta baMdara 2 zA. nagInadAsa anopacaMda 1 zA. mohanalAla ichAcaMda 1 5. chaganalAla prANajIvanadAsa 2 puMjAbhAI bhAIlAla akIkavALA 1 ujamazIbhAI maganalAla ha. kezavalAla 1 mohanalAla motIcaMda zAha baTAda 5 mAstara premacaMdabhAI tArAcaMda 10 dhrAMgadhrA mAthakIyA prabhudAsa vakhatacaMda mAraphata 1 mAthakIyA prabhudAsa vakhatacaMda 1 saMghavI kAnajI devazIbhAI 1 zAha DAmarazI pAnAcaMda 1 metA manasukha vAghajIbhAI TIkara 1 metA gAMgajI mANekacaMda TIkara 1 zA lAlacaMda harIbhAI 2 sthA. jaina saMdha prAMgadhrA 1 koThArI tArAcaMda nAnajIbhAi (kAMDha). 1 koThArI vakhatacaMda kezavajI (haLavada) 6 ralAla 2 raLela sthA. jaina saMdha ha. ukAbhAi dharamazI 1 sthAnakavAsI jainazALA. 1 zA. premajI velajI 1 rAyacaMda hemacaMda kAmadAra 6 surata 1 cunIlAla lalubhAI ha. gulAbahena 1 choTubhAI abhecaMda 1 ratIlAla lalubhAI Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra78 1 zrI TakarALA sthA. jaina saMdha ha. zA. gulAbacaMda trIbhavana 1 zrI geDI sthA, jena saMdha ha. mANekacaMda UkAbhAI 1 zA. harajIvana DuMgarazIbhAi devaparA 1 pannALA sthA. jaina saMdha ha. chaganalAla devacaMda lIMbaDI 5 saMghavI premacaMda bhurAbhAI 1 vRjalAla trIkamalAla zeTha 11 pIja. 1 5. caturabhAI gokaLabhAI 1 pA. maganabhAI umedabhAI 1 pA motIbhAI karasanabhAI 1 pA. motIbhAI mathurabhAI 1 pA. caturabhAI desAIbhAI 1 pA, metIbhAI verIbhAI 1 pA. bhAIlAlabhAI zaMkarabhAI 1 pA. IzvarabhAI bhAIlAlabhAI 1 pA. bhAilAlabhAi kAzIbhAi 1 pA. desAIbhAI zaMkarabhAI 1 pA. hAthIbhAI taLajAbhAI 11 thAna 1 zeTha aMbAvIdAsa nAthAbhAI 1 zAha ThAkarazI karasanajI 1 zAha dalasukha sukhalAla 1 zAha trIbhovana premacaMda 1 zAha dalIcaMda pAnAcaMda 1 zAha kIracaMda jhaverabhAI 1 zAha devacaMda dhanajIbhAI 1 zAha nyAlacaMda hemacaMda 1 zAha bhagavAnajI jeThAlAla 1 pArekha amRtalAla tArAcaMda 1 zAha dhArazIbhAI pAzavIra 4 jAmanagara 1 saMdhavI monajI zAmajI 1 zA. rAyacaMda zavajI 1 zA. devacaMda malakacaMda 1 zA. chaganalAla khImajIbhAI dholerA baMda2 5 bhAvasAra khImacaMda khoDIdAsa ratalAma 2 rAvabahAdura mohanalAla pipaTalAlabhAI 14 vaDhavANa zahera 6 zAha DAhyAbhAI jeThAbhAI ha. dhIrubhAI 6 zAha nAgaradAsa jeThAbhAi ha. cImanabhAI 1 vRjalAla nAraNajI zAha 1 koThArI zIvalAla jecaMda 6 baravALA (ghelAzAnuM) 2 zrImad rAmajI rakhajI jena lAyabrerI 1 chabIlAla cunIlAlA 1 pAnAcaMda jIvarAja 1 raNachoDalAla suMdarajI 1 prabhudAsa jIvaNalAla - 3 kalAla 1 zA. nagInadAsa jamanAdAsa 1 zA. DAhyAbhAI nAnacaMda 1 zA. hakamacaMda DezAbhAi 38 vIramagAma 1 zeTha nAnubhAI haMsarAja 1 DokaTara tArAcaMda lAlacaMda koThArI 1 DAkaTara sukhalAla jIvaNabhAI 1 saMdhavI maganalAla bhurAbhAI 2 zA. kezavalAla kAnajIbhAI 1 DAkaTara dhIrajalAla vIrapAla gAMdhI 1 pArekha camanalAla lAlacaMda dalAla 1 vakIla vADIlAla nemacaMda 1 zA choTAlAla mAdhavajI 1 koThArI mANekacaMda becara (tanamanIyA) 1 zA popaTalAla kesavajI 1 zA TapubhAI kAlIdAsa 1 zA zIvalAla kesavajI Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 dezI nAnacaMda nAgaradAsa 1 dozI harakhacaMda kastura 1 zA kAlIdAsa pItAMbara 1 zA bhAIlAla chaganalAla 1 zA jhaverabhAI kuMvarajI 1 saMdhavI narazIdAsa chaganalAla 1 maNIyAra parasotama suMdarajI 1 saMdhavI zIvalAla nAgaradAsa pIpaLI 1 zA premacaMda rAmajI panAravALA 1 zA caMdulAla jezIMgabhAI 1 zA sukhalAla laheracaMda 1 zA tArAcaMda dhanajI 1 bhAvasAra jIvarAja lavajI 1 zA nAgaradAsa haThIzIMga dadukAvALA 1 bhAvasAra talakazI DuMgarazI 1 bhAvasAra haragovana parAtama 1 bhAIcaMda devacaMda 1 aMbAlAla dAmAdarabhAI--kArakuna 1 lakhamIcaMda ThAkarazI 1 saMghavI velazI zIvalAla 1 zA kezavalAla umedabhAI 1 saMdhavI zIvalAla dAmodara 1 choTAlAla somacaMda 1 zA. AzArAma chaganalAla 10 sANaMda 10 sthA. jaina saMdha judA judA gRhastho. paracuraNa gRhastha 1 nagInadAsa mahAsukharAma dIlhI 1 jhaverI uttamacaMda mANekacaMda vaDodarA 1 zAha devacaMda harakhacaMda upaleTA 1 bhagavAnajI goviMdajI koI vAsAvaDa vADA-khAmagAma 1 zAha premacaMda vasanajI verAvaLabaMdara 1 maganalAla lakSmIcaMda pArekha mokAmA 1 sthA. jainazALA ha. talakacaMda e. vIsalapura 1 gAMdhI manasukhalAla kacarAbhAI sAyalA 1 jhaverI cImanalAla jasakaraNuM pAlanapura 1 zo, jAdavajI dhaDabhAI sadAda 1 zA, hIrAcaMda kezavajI sadAda 1 gosalIyA maNIlAla talakasI DoLIyA 1 zA. ghelAbhAI tribhovanadAsa DoLIyA 1 ge, chaganalAla motIlAla sAyalA 1 dosI caturabhAI mAvajI navANIyA 1 zeTha cunIlAlajI bAvela koTA 1 zA. somacaMda maganalAla bArejA 1 zrI godAvarI jaina pustakAlaya godAvarI 1 saMdhavI menajI sAmajI trADIyA moTA 1 zrI miMjAna jaina saMgha miMjAna barmA 1 khIlosa jaina lAyabrerI ha. koThArI bhavAna devacaMda khIlesa 1 sthA. jaina saMdha ha zA. mohanalAla lADakA sudAmaDA 1 maMtrI dharmadAsa jaina vidyAlaya cAMdalA 1 medI nemacaMda zavajI lAlapura 1 zeTha lAlacaMda radhunAthadAsa bAdavaDa 1 zeTha dharamacaMda cunIlAla vaDodarA 1 sthA jaina saMdha rAjasItApura 1 amapAsaka jena navayuvaka mitra maMDaLa salAnA 1 sthA. jaina saMdha ha zAmaLadAsa premacaMda 1 zeTha hakamacaMdajI bakhtAramalajI zIrapura 1 mI. munnIlAla belecA jodhapura 1 dAmodarabhAI jagajIvana dAmanagara 1 durlabhajIbhAI tribhuvana jhaverI jayapura 1 jaina gurUkuLa ha. dhIrajalAlabhAI turakhIyA khyAvara 1 zAha choTAlAlabhAI kalyANajI godharA 1 zrI saMtAnamala sakalecA jaina mahIdapura 1saMdhavI maNIlAla pAnAcaMda kAvIThA 1 zrI mahAvIra jaina pAThazALA lAsalagAma 1 zIvalAla popaTalAla saMdhavI jharIA Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 1 lavajI valamajI mATalIyA jharIA 1 zA. popaTalAla raNachoDa sarakheja 1 sthA. jaina saMdha ha. phakIracaMda puMjAbhAI sarakheja 1 ena.ke. gAMdhI (meDikala ophisara) sANaMda 1 zAha kevaLadAsa jecaMda AlApe 1 zAha vADIlAla nAnacaMda raMgapura 1 sarasAI sthA. jaina lAyabrerI ha. gAMdhI jecaMda TIDA sarasAI 1 badANI rAmajI hIrAcaMda sarasAI 1 zA. kAlIdAsa bhAIcaMda sAtArA 1 meghANI revAzaMkara hemacaMda bagasarA 1 mAsTara udayasiMha jena carakhIdAdarI 1 bhA. mANekalAla lakSmIdAsa peTalAda 1 bhA. bhIkhAlAla zaMkaralAla jItrA 1 zA. UjamazI kAnajI rANapura 1 zA. sukhalAla kamaLazI rANapura 1 sthA. jaina saMdha ha. vakIla jIvarAjabhAI vardhamAna jetapura 1 zA. kapuracaMda rUpazIbhAI muLI 1 zA. amRtalAla lAlacaMda manamAMDa 1 zA. vIracaMda lAlacaMda ATakoTa 1 koThArI vacharAja kAlIdAsa vaDAla 1 sthA. jaina saMdha ha. motIcaMda kapuracaMda gujaravadI 1 sAhebacaMda amulakhacaMda jaina khAmagAma 1 zeTha hemarAja pRthvIrAja dhulIyA 1 uttamacaMda ame lakhacaMda jaina koparagAma 1 lukara dhanarAjajI gumAnajI pAMDa5 mAravADa 1 desAI maNIlAla suMdarajI kalakattA 1 desAi jagajIvana zIvalAla kalakattA 1 3. jana maMDaLa mAMgarola (koTA) 1 Do. ema. esa. desAI gaDhasIsA (kaccha) 1 yati zrI suMdaracha ( lekAga7) TaMkArA 1 motIlAla caMpAlAla jaina-Abura 1 maganalAla devazIbhAikhIMTalA 1 lakSmIdAsa nAraNa-talasANa 1 mohanalAla oghaDadAsa 1 eiDalAla harakhacaMda piSTa mAstara jorAvaranagara 1 lAlacaMda velazI zIhora 1 zrI lakSmIcaMda capaleta-mohI-mevADa 1 bhIkhAlAla nAnacaMda zAha-haDAlA 9 1 sthA. jaina lAyabrerI citala Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________