________________
મૂર્તિના નીચેના ભાગની તખ્તીમાં જોવામાં આવે છે. અને નામાંકિત હિન્દુ, શીશીયન રાજાએ કનિષ્ક, હવિષ્ક, અને વસુદેવના શબ્દો પ્રમાણે કે જે ઘણું કરીને ઈસ્વીસન ૭૮-૭૯ થી શરૂ થતા, શતાબ્દને મળતા આવે છે. તે તારીખ તેમના ઉપર જોવામાં આવે છે. તેઓ કહે છે કે-વેતામ્બર પંથના શ્રાવકોની પવિત્ર ભક્તિથી તે મૂર્તિની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી. દાતાઓ (મૂતિઓના) તેજ પંથના (વેતામ્બર) હતા. અને દિગાર પંથના નહિ; તે હકીકત નીચેની વસ્તુથી સાબીત થાય છે.
શિલાલેખ જૈન સાધુઓના ચાન્સ વિભાગે બતાવે છે કે જે વિભાગે સ્થવિરાવળી” અથવા કલ્પસૂત્રની “મહામુનિ શ્રેણી ” ઉપરથી જેમ આપણે જાણીએ છીએ તે મુજબ (મૂર્તિઓના) દાતાઓ વેતામ્બર પંથના હતા.
દાખલા તરીકે કનિષ્ક રાજાનાં રાજ્ય વર્ષ ૯ માના (એટલે કે ઈ. સ. ૮૭-૮૮) એક શિલાલેખમાં જે મૂર્તિ સંબંધે ઉલ્લેખ કર્યો છે તે મૂર્તિ “વિક્તા” નામની એક સામાન્ય જૈન સ્ત્રીએ કેટયા (અથવા કૌટકા)ગ (ગણ) ના “નાગનંદીન” નામના તેના ધર્મોપદેશકની આજ્ઞાથી સ્થાપિત કરી હતી. “સ્થવિરાવળી ” મુજબ સુસ્થિત નામના સ્થવિર કે જે મહાવીર પછીના ૩૧૩ મા વર્ષમાં અર્થાત્ ઈ. સ. પૂર્વે ૧૫૪ માં અવસાન પામ્યા હતા. તેણે કેટીયા ગ૭ સ્થાપે હતે. આથી ઈસ્વીસન પૂર્વે બીજી સદીના છેડે મધ્યકાળમાં વેતામ્બર પંથ અસ્તિત્વ ધરાવતે હતો તે પક્ષ પુરા મથુરાનાં શિલાલેખમાંથી મળી આવે છે.
સારાંશ એ છે કે– વેતામ્બર મત (વસ્તીવાસી) નીકળ્યા પછી કેટલાક વર્ષે તેના ભક્તોએ આવા જૈન તીર્થંકરના બાવલા ( મૂ) ઉભાં કર્યા હતાં. ક૯પસૂત્રમાં સ્થવિરાવલીમાંથી જૈન સાધુઓના અમુક ભાગનું વર્ણન આ બાવલા નીચેના ભાગમાં લખેલું હતું.
કલ્પસૂત્ર વેતામ્બરાએ માનેલું છે, એટલે દિગમ્બરમાં (વનવાસીઓમાં) બાવલા સંબંધી કાંઈ હકીકત આવતી નથી.
આ ઉપરથી સમજી શકાય છે કે જૈન સમાજમાં મૂર્તિની શરૂઆત શ્રી વીર નિર્વાણ પછી બીજા સિકાને અંતે થએલ છે. તે પહેલાં જેને મૂર્તિપૂજક ન હતા. બાકી આ ચર્ચાના વિષયને નિશ્ચય તે સર્વજ્ઞ વિના કોઈ કરી શકે તેમ નથી, અને આપણાં મંદ ભાગે સર્વજ્ઞનાં દર્શનનો લાભ આપણને આ જન્મમાં તો મળે તેમ નથી. શાસ્ત્ર વગેરેનાં આધારે જ્યાં જ્યાં જેની મતિ જે પ્રમાણે પહોંચી તેને
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
