________________
ખંડ ૨ જે. મહાન સુધારક લૉકાશાહ अनन्त शास्त्रं बहुला च विद्या, स्वल्पश्च कालो बहु विघ्नताच यत्सारभूतं तदुपासनीयं, हंसाय क्षीरमिवाम्बुमध्यात् ॥१॥
ભાવાર્થ –ધર્મશાસ્ત્ર અનંત ઔર અપાર છે. મનુષ્યકી અયુ અલ્પથી વા અનેક વિદને મેં ભરપૂર હૈ. ઈસલિચે મનુષ્યકો ચાહિયે કે હંસ જેસે દૂધ એર પાનકો મીલા દેનેસે દૂધકા ગૃહણ કર, પાનીકા પરિત્યાગ કર દેતા હૈ.
ઈતિહાસ લખવાની પ્રથા જૈનોમાં પ્રાય: ઘણું થડી હોવાથી, એક મહાન અને પ્રબળ સુધારક શ્રીમાન લેકશાહના જીવનથી પણ આપણે કેટલેક અંશે અંધારામાં રહયા છીએ. ભગવાન મહાવીરના ઉદય કાળ પછી ભારત વર્ષમાં જૈનધર્મમાં અનેકાએક કાંતિઓ જન્મી અને વિલય પામી. પણ છેલ્લે છેલ્લે વિલય પામેલી કાંતિ એટલી તો દયાજનક હતી કે, પ્રભુ મહાવીરના પ્રરૂપેલા સિદ્ધાંતો અને આગમે તે વખતના જેનગુરૂઓમાં તદૃન ઉલટી રીતે જ પ્રગમી ગયા હતા. દયામય જૈનધર્મના ત; હિંસા, અસત્ય, પરિગ્રહ; માનપૂજા અને એવી અનેક આડંબરીય પ્રવૃત્તિમાં ખીલી નીકળ્યા હતા. આમ મહાવીરના સિદ્ધાંતોનું છડે ચોક થતું ખૂન કર્યો સહૃદયી મનુષ્ય સાંખી શકે! તે વખતે વ્યાપી રહેલી શિથિલતાઓ કેટલી તીવ્ર હતી તેને ઉલ્લેખ કરતાં શતાવધાની પં. મુનિશ્રી સૌભાગ્યચંદ્રજી મહારાજ એક લેખ દ્વારા લખે છે કે:
એ રીતે હિન્દના ત્રણ મુખ્ય અને મહાન ધર્મો–વેદધર્મ, જન ધર્મ, અને બૌદ્ધ ધર્મમાં કાન્તિની અનેક ચીનગારીઓ આવી અને બુઝાઈ ગઈ. એ ચિનગારીના ચિરાગ જ્વલંત ન રહયા. કારણ કે એ મધ્યયુગની ક્રાન્તિએમાં પાંડિત્યના પરિસ્પંદન હતા. વિતંડાવાદની ઝપાઝપી હતી. સત્યાગ્રહ કરતાં મતાગ્રહ તરફ વિશેષ લક્ષ હતું, આને લઈને જ માનસિક હિંસા હતી, વૈર હતાં, ટુંકમાં ધર્મને નામે આ બધું હતું, તેમાં પણ હિન્દને માટે પંદરમે સૈકે મહા ભયંકર હતે. પઠાણેને ત્રાસ પ્રજાને ત્રાહિ ત્રાહિ કિરાવી રહે હોતે, ધાર્મિક ઝનુને નિર્દયતાનું પિશાચિક સ્વરૂપ પકડયું હતું, દેવ દેવીની પૂજાને નામે મહા હિંસાઓ થતી. ધર્મના ટેકેદારે પિપશાહીની પરાકાષ્ટાએ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
