________________
આષ્ટિ અને યાગનિા તફાવત
૬૩
પથિક—મહાત્મન્ ! આ એઘટિષ્ટ ને ચેગષ્ટિનું સ્વરૂપ લક્ષણ શું ? મન્નેના સ્પષ્ટ તફાવત શે ?
ચેાગિરાજ આઘષ્ટિ એટલે સામાન્ય પ્રાકૃત જનની– પ્રાકૃત જનપ્રવાહની દૃષ્ટિ, લેાકપ્રવાહપતિત દૃષ્ટિ, ગાડરીઆ પ્રવાહ જેવી ગતાનુગતિક દૃષ્ટિ. આવી આઘષ્ટિવાળા લેાકેા પાતપેાતાના દર્શનના આગ્રહી હૈ.ય છે ને પરસ્પર વિવાદ કરે છે, તથા મારું દર્શન જ સાચું છે ને બીજાનુ ખાટુ' છે એમ સાબિત કરવા મથે છે. પણ સમ્યગ્ ચગદૃષ્ટિને પામી જેણે સમ્યગ્ આત્મદર્શન કર્યું છે—આત્મસાક્ષાત્કાર કર્યાં છે, એવા દ્રષ્ટા ચેગીપુરુષાને તેા પોતપોતાના મત દર્શનના બિલકુલ આગ્રહ હાતા નથી, કારણ કે તે વિશાલ દૃષ્ટિવાળા સત્પુરુષાને નયના થાયેાગ્ય વિભાગનું ખરાખર ભાન હોય છે, એટલે સાપેક્ષપણે વસ્તુતત્ત્વનું નિરીક્ષણુ કરતા રહી તે મહાનુભાવા મધ્યસ્થભાવ રાખે છે, નિષ્પક્ષપાતી રહે છે. આ નિષ્પક્ષ નિરાગ્રહી વિલાએ શુદ્ધ એધને પામેલા હાઈ પરમ ગંભીર, ઉદાર આશયવાળા હાય છે, ને મૈત્રી આદિ ભાવનાઓથી ભાવિતાત્મા હાય છે. એટલે એમને મન આખુ જગત્ પેાતાનું જ છે, પેાતાના કુટુંબ જેવું જ છે, એથી કરીને મારા-તારાપણાના ભેદ તેમને હાતા નથી અને અન્યને માર્ગે અવતારવા માટે પણ તે સ ંત જના પરમ કરુણાથી ચારિસ જીવની ન્યાયને
આઘદ્રષ્ટિ અને યેાગદ્રષ્ટિને
તફાવત
"C
न खल्वयं (दर्शनभेदः) स्थिरादिदृष्टिमतां भिन्नग्रन्थीनां योगिन यथाविषयं नयभेदावबोधभावादिति । प्रवृत्तिरप्यमीषां परार्थं शुद्धबोधभ वेन
*
