Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रज्ञापनासूत्रे तिदिशन्नाह-'एवं ते जीवेगिदियवज्जा तिण्णि तिणि भंगा सम्बत्थ भाणियव्वत्ति' एवम्-उक्तरीत्या ते उपर्युक्ता नैरयिकासुरकुमारद्वित्रिचतुःपञ्चेन्द्रियतिर्यग्मनुष्य वानव्यन्तरज्योतिप्कवैमानिकविषयाः समुच्चय जीवकेन्द्रियवर्जास्त्रयस्त्रयो भङ्गाः सर्वत्र भणितव्या इति, एवं यथा च प्राणातिपातेन एकत्वबहुत्वाभ्यां द्वौ दण्डको प्रति पादितौ तथा सर्वपापस्थानैरपि मृपावादादिभिः प्रत्येकं द्वौ द्वौ दण्डको एकत्वबहुत्वविषयो प्रतिपादनीयौ तदतिदिशमाह-'जाव' मिच्छादसणसल्लेणं' यावत् मृषावादेन अदत्तादानेन मैथुनेन परिग्रहेण क्रोधेन मानेन मायया लोभेन प्रेम्णा दोषेण कलहेन अभ्याख्यानेन पैशुन्येन परपरिवादेन अरतिरत्या मायामृषेण, मिथ्यादर्शनशल्येनेति, सर्व संमेलनेन कियन्तो दण्डकाः संभवन्तीति जिज्ञासायामाह' एवं एगत्तपोहत्तिया छत्तीस दंडगा होति' एवम्-उक्तरीत्या एकत्वबहुत्वसम्बन्धिनः षटुत्रिंशद्दण्डका भवन्ति, अष्टादश पापस्थानानां द्वाभ्यां गुणने षट्त्रिंशत्संख्यायाः सद्भावात् ॥सू. ३॥
कर्मबन्धहेतु क्रियाविशेषवक्तव्यता मूलम्- "जोवे ण भंते ! णाणावरणिज्जं कम्मं बंधमाणे कइ किरिए? गोयमा! सियतिकिरिए, सिय चउ किरिए, सिय पंचकिरिए, अनुरकुमार, द्वीन्द्रिय, त्रीन्द्रिय, चतुरिन्द्रिय, पंचेन्द्रियतिर्यच, मनुष्य, वानव्यन्तर ज्योतिष्क, और वैमानिक, अर्थात् समुच्चय जीवों और एकेन्द्रियों को छोडकर सभी जीकों में तीन तीन भंग समझने चाहिए ।
जिस प्रकार प्राणातिपात से एकवचन और बहुवचन को लेकर दो दण्डकों का प्रतिपादन किया गया है, उसी प्रकार मृषावाद अदत्तादान आदि सभी पापस्थानको से भी दो दो दण्डक समझ लेने चाहिए । यही बात आगे कही गयी है, मृपावाद, अदत्तादान, मैथुन, परिग्रह, क्रोध, मान, माया, लोभ, प्रेम, द्वेष, कलह, अभ्याख्यान, वैशुन्य, परपरिवाद, अरति-रति, मायामृषा और मिथ्यादर्शन शल्य, इन सबको लेकर दो दो दण्डक होते हैं। इस प्रकार अठारह पापस्थानकों संबंधी एकत्व और बहत्व की अपेक्षा से छत्तीस दण्डक होते हैं। ॥ सू. ३ ॥ પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ, મનુષ્ય, વાનવ્યન્તર, જ્યોતિષ્ક અને વૈમાનિક અર્થાત્ સમુચ્ચય જીવો અને એકેદ્રિયના સિવાય બધા માં ત્રણ ભંગ સમજવા જોઈએ.
જે પ્રકારે પ્રાણાતિપાતથી એક વચન અને બહુવચનને લઈને બે દંડ નું પ્રતિપાદન કર્યું છે, એજ પ્રકારે મૃષાવાદ આદિ બધાં પાપસ્થાનોથી પણ બે-બે દંડક સમજી લેવા नेश मेवात माग ९सी छ-भृपावाद, महत्ताहान, भैथुन, परिश्रड, अध, मान, भाया. भ. साल द्वेष. ४१३-७योस सल्याज्यान. पैशुन्य. ५२५रिवाद. २४२ति-२ति. માયામૃષા અને મિથ્યાદર્શનશલ્ય આ બધા ને લઈને બે-બે દંડક થાય છે. એ પ્રકારે અઢાર પાપ સ્થાનકે સંબધી એકત્વ અને બહત્વની અપેક્ષાથી છત્રીસ દંડક થાય છે. સૂ. ૩યા
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
