Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
भगवतीले
पुनरयमेव यत् ' कालोदस्स ' कालोदस्य ' नाम भाणियव्त्रं ' नाम भणितव्यम्, आलापकः कालोदशब्दसम्वलितो वक्तव्यः । पुनः गौतमः पृच्छति -' अभितर पुक्खरद्धे णं भंते !' इत्यादि । हे भदन्त ! अभ्यन्तरपुष्करार्धे अभ्यन्तरपुष्करार्धेद्वीपे ' मूरिया ' सूर्यो ' उदीचि पाईणमुरगच्छ ' उदीची प्राचीनं तदुभयदिगन्तरालम् ईशान कोणम् उद्गस्य प्राचीन दक्षिणम् आग्नेयकोणम् आगच्छतः १ एवं रीत्या पूर्ववद् अखिलप्रश्नालापकः स्वयमूहनीयः तदेवाऽतिदेशे भगवान् आह - ' जहेव ' इत्यादि । ' जहेब धायइ संडस्स वत्तच्त्रया तव अभितरपुक्खर
९४
व्यता में ( लवणसमुद्र ) इस शब्द का प्रयोग कर अभिलाप बोला जाता है उसी प्रकार से कालोदसमुद्र की वक्तव्यता करते समय वहाँ अभिलाप में (कालोदसमुद्र ) इस शब्द को संयुक्त कर अभिलाष बोलना चाहिये । यही बात ( कालोदस्स नामं भाणियन्वं ) इस पाठ द्वारा प्रकट की गई है।
अब गौतम अभ्यन्तर पुष्करार्ध के विषय मे प्रभु से पूछते हैं कि ( अग्भिन्तरपुक्खर द्वेणं भंते ) हे भदन्त ! आभ्यन्तरपुष्करार्ध द्वीप में ( सूरिया) दो सूर्य ( उदीचिपाईन मुबगच्छ० ) उदीची प्राचीनदिशाओं के अन्तरालरूप ईशान कोण में उदित होकर ( प्राचीन दक्षिण दिशाओं के मध्य भागवत आग्नेयकोण में अस्न होते हैं क्या ? इस तरह पूर्व की तरह समस्त प्रश्न सम्बन्धी आलापक यहां अपने आप उद्भा बित कर लेन चाहिये | इसी प्रश्न को अतिदेश से अर्थात् पूर्वोक्त धा की खंड की सदृशता से कहते हैं - ( जहेब धायइसंडस्स वक्तव्वया ફાર કરવા જોઈએ-લવણુસમુદ્રના આલાપકે। ( પ્રશ્નોત્તર સૂત્રો ) માં જ્યાં લવણુ સમુદ્ર પદને પ્રયાગ કરાયા છે, ત્યાં કાલેાધિના આલાપકામાં કાલેदृधि पहने। प्रयोग खोले. मे ४ वात ( कालोदस्स नाम भाणियम्ब ) સૂત્રપાઠ દ્વારા સૂત્રકારે પ્રકટ કરી છે.
66
હવે ગૌતમ સ્વામી અભ્યન્તર પુષ્કરાના વિષયમાં પ્રભુને નીચેના પ્રશ્નો पूछे छे - ( अब्भितरपुक्खरद्वेण भते ! ) डे लहन्त ! अभ्यन्तर युष्म्रार्ध द्वीप भां (खरिया ) मे सूर्यो ( उदीचि पाईणमुवगच्छ ) इत्याहि उत्तर मने पूर्वनी વચ્ચે આવેલી દિશામાંથી એટલે કે ઇશાનકાણુમાંથી ઉદય પામીને શુ અગ્નિ કાણુમાં (પૂર્વ અને દક્ષિણ વચ્ચે અગ્નિ કાણુ હાય છે) અસ્ત પામે છે ? એજ પ્રકારના ખીજા જે પ્રશ્નો જ બુદ્વીપ આદિના વિષે આગળ આવી ગયા છે, એ બધા પ્રશ્નો અહીં પૂછવા જોઈએ.
श्री भगवती सूत्र : ४
