Book Title: Panchvastuk Prakaran Part 02
Author(s): Pravinchandra K Mota
Publisher: Gitarth Ganga
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005509/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAkinImahArAsnu zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjA viracita paNa vadhu prakAra thI zabdazaH vivecana bhAga-2 Uans Education international | vivecaka: paMDimAtharaisIuniyvINacaMdra khImajI monA www.ainelibrary.org Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcavastuka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-2 ja mULa graMthakAra tathA TIkAkAra che AsannapUrvAcArya, yAkinImahattarAsUnu, sUripuraMdara zrI haribhadrasUri mahArAjA * AzIrvAdadAtA ja vyAkhyAnavAcaspati, zAsanaprabhAvaka, sva. parama pUjya AcAryadeveza zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA tathA padarzanavidda, pravacanikaprabhAvaka sva. pa. pU. munipravara zrI mohajitavijayajI mahArAjA tathA vartamAnakRtamarmajJAtA, vidvavibhUSaNa pa. pU. gaNivarya zrI yugabhUSaNavijayajI mahArAjA ja vivecanakAra ja paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA saMpAdikA ja AcAryadeveza zrImad vijaya rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjAnAM sAmrAjyavartI, gacchAdhipati AcAryabhagavaMta zrI hemabhUSaNasUri mahArAjAnAM AjJAvartinI pa. pU. viduSI sA. zrI caMdrAnanAzrIjI ma.nAM ziSyaratnA pa. pU. sA. 8 ---ditAzrIjI ma.sA.nA | vineyA sAdhvIjI zrI kalpanaMditAzrIjI - je prakAzaka che saMsthAnA jJAnakhAtAmAMthI A pustaka jJAnabhaMDAra/zrIsaMghane bheTa Apela che. katAthI, mAtAnA pa, jena marcanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. For Personal & Private Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcavastuka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-2 OM vivecanakAra paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA vIra saM. 2534 AvRtti H prathama vi. saM. 2064 nakala : 500 mUlya : rU. 130=00 Arthika sahayoga sihora nivAsI hAla-sAMtAkrujha-muMbaI zrImatI hasumatIbena zAMtilAla zAha parivAra mukhya prAptisthAna * tArtha 5, jaina marcanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. * mudraka ja navaraMga prinTarsa AsToDIyA, amadAvAda-1. phona : (mo.) 9428500401 (ghara) 26614603 For Personal & Private Use Only 86 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - amadAvAda : gItArtha gaMgA jaina marcanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-380007. 1 (079) 26604911, 32911471 5, * muMbaI : zrI nikuMjabhAI Ara. bhaMDArI viSNu mahala, trIje mALe, garavAre pevelIyananI sAme, DI-roDa, carcageTa, muMbaI-400020. 1 (022) 22814048 zrI lalitabhAI dharamazI 302, caMdanabALA epArTamenTa, javAharalAla naheru roDa, sarvodaya pArzvanAthanagara, jaina derAsaranI pAchaLa, muluMDa (vesTa), muMbaI-400080. * (022) 25680614, 25686030 * surataH Do. praphulabhAI je. zeTha DI-1, arpaNa epArTamenTa, bAbunivAsanI galI, TImalIyAvADa, surata-395001. * (0261) 3228623 * BANGALORE : Shri Vimalchandji C/o. J. Nemkumar & Company Kundan Market, D. S. Lane, Chickpet Cross, Bangalore-560053. prAptisthAna (080) (0) 22875262, (R) 22259925 zrI naTavarabhAI ema. zAha (AphrikAvALA) phleTa naM. 501, bloka-e, riddhi vinAyaka TAvara, vijayanagara relve krosiMganI pAse, nAraNapurA, amadAvAda-380013. * (079) 27478512 zrI himAMzubhAI ena. zeTha e-2 41, azoka samrATa, trIje mALe, daphatarI roDa, gauzALA lena, bInA jvelarsanI upara, malADa (isTa) muMbaI-400097. * (022) 39438434 (mo.) 9322264851 meM jAmanagara : zrI udayabhAI zAha C/o. mahAvIra agarabattI varksa, sI-9, supara mArkeTa, jayazrI TokIjhanI sAme, jAmanagara-361001. * (0288) 2678513 * rAjakoTaH zrI kamalezabhAI dAmANI ''jinAjJA'', 27, karaNaparA, rAjakoTa-360001. * (0281) 2233120 For Personal & Private Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya "gItArtha gaMgA"nuM mukhya lakSya to ApaNA upakArI pUrvAcAryo jevA ke pa. pU. A. zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAja sAheba, pa. pU. upAdhyAyajI zrI yazovijayajI mahArAja sAheba Adi racita jainazAstromAM patharAyelAM vividha paramArthabhUta tattvonAM rahasyonuM naya, nikSepa, vyavahAra, nizcaya sApekSa arthagAMbhIryapUrNa vizleSaNa karavAnuM che, jethI zrI jainasaMghane te te padArthonA sarvAgI bodhamAM sahAya maLe. A kArya atyaMta vistAravALuM ane gahana che, ghaNA sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto AmAM sahAya karI rahyAM che, aneka zrAvako ane zrAvikAo paNa sau saune yogya kAryo saMbhALI rahyAM che, te anusAra kAma bahAra AvI rahyuM che ane kramasara AvatuM raheze. daramiyAna zrI saMghamAMthI jijJAsu mumukSuo tathA zrAvako-zrAvikAo taraphathI evI mAMga vAraMvAra Ave che ke pU. munipravara zrI mohajitavijayajI mahArAja sAhebanAM tathA pU. gaNivarya zrI yugabhUSaNavijayajI mahArAja sAhebanAM judA judA viSayo paranAM apAyelAM vyAkhyAno tathA paMDitavarya zrI pravINabhAI motAe vividha zAstrIya viSayo para karelAM vivecano chapAvIne taiyAra karavAmAM Ave to sakaLa zrI saMghane cokkasa lAbhadAyI nIvaDe. AvI vinaMtIone lakSyamAM rAkhIne TrasTe nakkI karyuM che ke AvAM vyAkhyAno tathA vivecanonAM pustako prakAzita karavAM ane tene mAtra eka saMlagna pravRtti tarIke svIkAravI. A kAma gItArtha gaMgAnA mukhya lakSathI saheja phaMTAya che, bodhanI vividhatA ane saraLatAnI dRSTie paNa bhinna prakAre che, chatAM tattvajijJAsu mATe hitakArI hovAthI tema ja ati mAMgane kAraNe uparyukta vinaMtI lakSamAM rAkhIne A pravRtti cAlu rAkhela che. tattvajijJAsu jIvo mATe AvAM pustako samyajJAna-darzana-cAritranI ArAdhanAmAM upayogI thaze, tevI AzA sahita - 5, jaina marcanTa sosAyaTI, phattepurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-3. TrasTIgaNa gItArtha gaMgA | sarva hakka gItArtha gaMgA TrasTane AdhIna che. For Personal & Private Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gItArtha gaMgA dvArA prakAzita vyAkhyAnanA graMtho ( gujarAtI) vyAkhyAnakAra :- pa. pU. munipravara zrI mohajitavijayajI (moTA paMDita) mahArAja sAheba 1. Azrava ane anubaMdha 2. pudgala vosirAvavAnI kriyA 3. cAritrAcAra vyAkhyAnakAra :- pa. pU. gaNivarya zrI yugabhUSaNavijayajI (nAnA paMDita) mahArAja sAheba 1. yogadaiSTisamuccaya 2. karmavAda kaNikA 3. sadgati tamArA hAthamAM ! 4. darzanAcAra 5. zAsana sthApanA 6. anekAMtavAda 7. praznottarI 8. cittavRtti 9. cAlo, mokSanuM sAcuM svarUpa samajIe 10. manovijaya ane Atmazuddhi 11. bhAgavatI pravrajyA paricaya 12. bhAvadharma bhAga-1 (praNidhAna) 13. bhAvadharma bhAga-2 (pravRtti, vidanajaya, siddhi, viniyoga) 14. lokottara dAnadharma "anukaMpA" 15. kudaratI AphatamAM jainanuM kartavya 16. dharmarakSA pravacana zreNI bhAga-1 17. gRhajinAlaya mahAmaMgalakArI saMpAdaka :- pa. pU. gaNivarya zrI yugabhUSaNavijayajI (nAnA paMDita) mahArAja sAheba 1. zrAvakanAM bAra vratonA vikalpo lekhaka :- pa. pU. gaNivarya zrI yugabhUSaNavijayajI (nAnA paMDita) mahArAja sAheba 1. jainazAsana svataMtra dharma ke saMpradAya? For Personal & Private Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( hinvI ) vyAkhyAnakAra :- pa. pU. gaNivarya zrI yugabhUSaNavijayajI (nAnA paMDita) mahArAja sAhaba / 1. jainazAsana sthApanA 3. zrAvaka ke bAraha vrata evaM vikalpa 2. cittavRtti 4. praznottarI lekhaka :- pa. pU. gaNivarya zrI yugabhUSaNavijayajI (nAnA paMDita ) mahArAja sAhaba 1. jinazAsana svataMtra dharma yA saMpradAya ? saMpAdaka :- pa. pU. gaNivarya zrI arihaMtasAgarajI mahArAja sAhaba 1. pAkSika aticAra (ENGLISH) Lecturer: H. H. GANIVARYA SHRI YUGBHUSHANVIJAYJI MAHARAJ SAHEB 1. Status of Religion in Modern Nation State Theory Author: H. H. GANIVARYA SHRI YUGBHUSHANVIJAYJI MAHARAJ SAHEB 1. Is Jaina Order Independent Religion or Denomination ? gItArtha gaMgA dvArA prakAzita anya pustakonI yAdI 1. zrI sametazikharajInI saMvedanA saMkalanakartA: jyotiSabhAI zAha 2. zrI navapada ArAdhanA vidhi saMkalanakartA: jyotiSabhAI zAha 3. svataMtra bhAratamAM dharma parataMtra !!!!! (gujarAtI) saMkalanakartA: dharmatIrtha rakSA samiti 4. svataMtra bhArata jaeN thaI parataMtra !!!!! (hindI) saMkalanakartA: dharmatIrtha rakSA samiti 5. Right to Freedom of Religion !!!!! (aMgrejI) saMkalanakartAH dharmatIrtha rakSA samiti 6. "rakSAdharma abhiyAna (gujarAtI) saMkalanakartA: dharmatIrtha rakSA samiti 7. 'Rakshadharma' Abhiyaan (aMgrejI) saMkalanakartA dharmatIrtha rakSA samiti For Personal & Private Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gItArtha gaMgA dvArA prakAzita vivecananA graMtho (gujarAtI) | vivecanakAra :- paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA ! 1. yogaviMzikA zabdazaH vivecana 2. adhyAtmaupaniSat prakaraNa zabdazaH vivecana 3. adhyAtmamata parIkSA zabdazaH vivecana bhAga-1 4. adhyAtmamata parIkSA zabdazaH vivecana bhAga-2 5. adhyAtmamata parIkSA zabdazaH vivecana bhAga-3 6. viMzativiMzikA zabdazaH vivecana pUrvArdha 7. viMzativizikA zabdazaH vivecana uttarArdha 8. ArAdhaka-virAdhaka caturbhagI zabdazaH vivecana 9. samyatva SasthAna caupaI zabdazaH vivecana 10. adhyAtmasAra zabdazaH vivecana bhAga-1 11. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-1 12. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-2 13. kUpadaSTAMta vizadIkaraNa zabdazaH vivecana 14. paMcasUtra zabdazaH vivecana bhAga-1 (sUtra 1-2) 15. sUtranA pariNAmadarzaka yatnaleza bhAga-1 16. paMcasUtra zabdazaH vivecana bhAga-2 (sUtra 3-4-5) 17. sAmAcArI prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-1 18. sAmAcArI prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-2 19. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-3 20. dAnadrAviMzikA-1 zabdazaH vivecana 21. mitrAddhAtrizikA-21 zabdazaH vivecana 22. yogazataka zabdazaH vivecana 23. paMcavastuka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-1 24. yogabhedadvArnAizikA-18 zabdazaH vivecana For Personal & Private Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25. yogavivekadrAviMzikA-19 zabdazaH vivecana 26. sAdhusAmagrUyAtrizikA-6 zabdazaH vivecana 27. bhikSudrAviMzikA-27 zabdazaH vivecana 28. dIkSAdrAviMzikA-28 zabdazaH vivecana 29. yogadRSTinI sajhAya zabdazaH vivecana 30. kevalibhuktivyavasthApanAtrizikA-30 zabdazaH vivecana 31. pAtaMjalayogalakSaNavicAradvAaizikA-11 zabdazaH vivecana 32. jJAnasAra zabdazaH vivecana 33. saMthArA porisI sUtrano bhAvAnuvAda ane hiMsASTaka zabdazaH vivecana 34. jinamahattvAtrizikA-4 zabdazaH vivecana 35. samyagdaSTidvAaizikA-15 zabdazaH vivecana 36. yogalakSaNAtrizikA-10 zabdazaH vivecana 37. muktiadveSaprAdhAnyadvAaizikA-13 zabdazaH vivecana 38. apunabaMdhakadvAaizikA-14 zabdazaH vivecana 39. yogadRSTisamuccaya zabdazaH vivecana bhAga-1 40. yogadRSTisamuccaya zabdazaH vivecana bhAga-2 41. yogadaSTisamuccaya zabdazaH vivecana bhAga-3 42. adhyAtmasAra bhAga-2 zabdazaH vivecana 43. adhyAtmasAra bhAga-3 zabdazaH vivecana 44. yatilakSaNasamuccaya prakaraNa zabdazaH vivecana 45. devapuruSakArAtrizikA-17 zabdazaH vivecana 46. tArAditrayAtrizikA-22 zabdazaH vivecana 47. kutarkagrahanivRttidvAaizikA-23 zabdazaH vivecana 48. saddaSTidvAaizikA-24 zabdazaH vivecana gItArtha gaMgA aMtargata - gaMgotrI graMthamALA dvArA prakAzita graMtho ke 1. dharmatIrtha bhAga-1 For Personal & Private Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcavastaka prakraNa zabdazaH vivecana bhAga-2nA saMkalana-saMpAdananI veLAe aMtarogAra anAdikALathI A saMsAramAM asahAya paribhramaNa karatA A jIvane jyAre mokSa ane mokSanA upAyonI tAttvika jijJAsA thAya che, tyAre te jIva sugurunA sAMnidhyane prApta karIne tattvazravaNa kare che, ane te vakhate yogya jIva sarva anarthonA bIjabhUta evA saMsArathI nirveda pAmIne tenAthI mukta thavA tIrthakarathI praNIta evI sarvasaMganA tyAgarUpa pravrajayA grahaNa kare che. te grahaNa karela pravrajayAnuM zAstrokta vidhi anusAra pAlana karavA mATe sAdhunI cakravAla sAmAcArIrUpa A 'pratidinakriyA' vastu ati upakAraka che. AthI AgamomAMthI uddhata karelA A 1715 gAthA pramANa virATakAya paMcavastuka graMthamAM pUjaya haribhadrasUri mahArAjAe prathama pravrajyAvidhAna' vastunuM vistRta nirUpaNa karyA pachI bIjI "pratidinakriyA' vastunuM nirUpaNa karela che, jenuM vivecana prastuta bhAga-2mAM karavAmAM Avela che. A "paMcavastaka prakaraNa bhAga-2'mAM 'pratidinakriyA' nAmanI bIjI vastumAM AvatA sUkSma padArtho samajAvavA mATe, yoga-adhyAtmagraMthamarmajJa paMDitavarya zrI pravINabhAIe potAnI anokhI zailImAM sacoTasuMdara vivecana karI graMthanA aMtarnihita bhAvo jaNAvavAno prayAsa karela che. AthI A graMtha saMskRta-prAkRta bhASAnA abhijJa tattvajijJAsu vargane to upakAraka banaze ja, paraMtu saMskRta-prAkRta bhASAnA anabhijJa tattvajijJAsu vargane paNa digdarzanarUpa banI raheze. joke prastuta graMthanuM adhyayana-saMkalana karavAnI mArAmAM koI yogyatA nathI, topaNa parama bhAgyodayane vaza mane A mahApramANavALA graMthanA tattvono adhyAtmarasika paMDitavarya zrI pravINabhAI motA pAse abhyAsa karavAnI sonerI taka sAMpaDI ane A zakya banyuM, temAM aneka pUjyazrIonI mArA upara varasI rahelI mahAkRpA ja kAraNa che. suvizAla gacchAdhipati-kalikAlakalpataru-bAladIkSAsaMrakSaka-mahAna zAsanaprabhAvaka-AcAryadeveza zrImad vijaya rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjAnA vidvAna ziSyaratno padarzanavi-adhyAtmaguNasaMpanna-zuddhamArgaprarUpaka sva. parama pUjya munipravara zrI mohajitavijayajI mahArAjAnA tathA nipuNapratisaMpanna-sukSmatattvavivecaka parama pUjaya gaNivarya zrI yugabhUSaNavijayajI mahArAjAnA zrImukhethI vairAgyamaya tAttvika pravacanonA zravaNa dvArA saMsArathI virakta banelAM mArA saMsArI pakSe mAtuzrIe (hAlamAM pa. pU. sA. zrI cArunaMditAzrIjI ma. sA.nAM ziSyA sA. zrI dhyAnarucitAzrIjI ma. sA.e) amArAmAM susaMskAronA siMcana dvArA vairAgyanAM bIja ropyAM, jenA prabhAve mane tathA mArA saMsArI pakSe bhAIne (hAlamAM pa. pU. gaNivarya zrI yugabhUSaNavijayajI ma. sA.nA vineya munizrI kaivalyajitavijayajI ma. sA.ne) bAlyavayamAM ja pravrayAgrahaNanA manoratha jAgyA, je manoratha zAsanadevanI kRpAthI pUrNa thatAM, bhAIne sanmArgopadezaka parama pUjaya gaNivarya zrI yugabhUSaNavijayajI (nAnA paMDita) mahArAja sAhebanA pAdapatramAM jIvana samarpita karavAnuM sadbhAgya prApta thayuM, tema ja mane zatAdhika zramaNIvRMdanA samarthasaMcAlikA viduSI sA. pUjya zrI caMdrAnanAzrIjI ma. sA.nAM vineyaratnA parama For Personal & Private Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. pratidinakriyAvastaka / prastAvanA pUjya sA. zrI cArunaMditAzrIjI ma. sA.nA caraNakamaLamAM jIvana samarpaNa karavAnuM saubhAgya prApta thayuM. dIkSita jIvanamAM viduSI sAdhvIjI pUjaya zrI caMdrAnanAzrIjI ma. sA.e karI Apela anukULatA anusAra parama pUjya gurumahArAjane jainazAsananA mahAna graMthonA koDIMga vagere kArya mATe mAre paNa amadAvAdamAM sthiratA karavAnuM thayuM, te daramiyAna pU. gurumahArAjanI asImakRpAthI paMDitavarya zrI pravINabhAI pAse paMcavastuka graMthanI saMkalana karavAnuM sadbhAgya mane prApta thayuM. A graMthanA gujarAtI vivecananA prUpha saMzodhanAdi kAryamAM mRtopAsaka-mRtapipAsu suzrAvaka zrI zAMtilAla zivalAla zAhano vizeSa sahayoga prApta thayo che. teoe paNa potAne AvA uttama graMtharatnanA svAdhyAyanIvAMcananI amUlya taka sAMpaDI te badala dhanyatA ane upakRtatA anubhavela che. A avasare pa. pU. sA. zrI hitarucitAzrIjI ma. sA. tathA pa. pU. sA. zrI jitamohAzrIjI ma. sA. pramukha sahavartI sAdhvIjI bhagavaMtono upakAra paNa visarAya tema nathI. teoe mArI pAse anya koI kAryanI apekSA na rAkhatAM mane jJAna-dhyAnanI anukULatA karI ApI che, te badala teonI huM RNI chuM. vizeSa upakArI prati yatkiMcit kRtajJatA dAkhavavAno amUlya avasara : Ama to huM aneka upakArIonA upakArane jhIlIne mArI nAnIzI uMmaramAM prastuta vizALakAya graMthanuM saMkalana karavA samartha banI chuM, chatAM mane bauddhika daSTie ATalA stara sudhI pahoMcADavAmAM atyAra sudhI mArA jIvanamAM mukhyatayA cAra vyaktiono siMhaphALo che, te huM koIpaNa kALe bhUlI zakuM tema nathI ane tenI ahIM noMdha letAM parama upakRtatAnI lAgaNI anubhavuM chuM. (1) dharmatIrtharakSaka-bhAvatIrthaprApaka-adhyAtmaguNasaMpanna pa. pU. gaNivarya zrI yugabhUSaNavijayajI mahArAja sAheba, jeoe ajJAnarUpI aMdhakArathI chavAyela mArA aMtaramAM upadezarUpI cinagArI dvArA jJAnarUpI dIpakanuM TamaTamiyaM pragaTAvyuM ane jeo pAsethI mane mArI prAthamika kakSAmAM pahelavahelA 1444 graMthanA kartA parama pUjya A. zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjA tathA jainatArkikaziromaNI mahAmahopAdhyAya parama pUjya zrI yazovijayajI mahArAjAnuM zubhanAma sAMbhaLavA maLyuM, teozrInI mahAnatAno bodha thayo, tema ja teozrI dvArA racAyelA kaSa-cheda-tApathI zuddha zAstronAM nAmo tathA padArtho zravaNagocara thayA. te sivAya paNa pa. pU. gaNivarya zrI yugabhUSaNavijayajI mahArAja sAhebe mArA para karelA saMyamajIvanamAM sthirIkaraNa Adi anya seMkaDo upakArone huM jIvanabhara visarI zakuM tema nathI. (2) sajJAnapipAsu-kalyANAbhilASiNI-yogakSemakAriNI pa. pU. guruvaryA sA. zrI cArunaMditAzrIjI ma. sA., jeoe mane pravrayA ApavA dvArA mArI sarva javAbadArI potAnA zira upara lIdhI, mane vAtsalya ApIne tema ja mArA aneka aparAdhonI kSamA ApIne paNa mane zrutAbhyAsa karAvyo, paMDitavarya zrI pravINabhAI pAse adhyayana karavA javAnI preraNA anujJA ApI, ityAdi pU. guruvaryAzrIe mArA para karelA aneka upakAro badala teozrInI huM RNI chuM. (3) svAdhyAyarasika pa. pU. sA. zrI dhyAnarucitAzrIjI ma. sA., jeo saMsArIpakSe mArI sAthe mAtRtvano saMbaMdha dharAvanAra che, teoe saMsAranA aneka jhaMjhAvAto vacce paNa potAnAM banne saMtAnone mAtra bhautika daSTie ja nahIM paraMtu dhArmika dRSTie paNa jJAnAdithI saMpanna karyA ane uttama saMskAronuM siMcana karyuM, eTaluM For Personal & Private Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka / prastAvanA ja nahIM paraMtu pravrajyA apAvavA sudhIno athAga puruSArtha karyo, ane uttama gurunI zodha karIne potAnA bhaviSyanI paNa ciMtA karyA vagara potAnI be AMkha samAna baMne saMtAnone guruvaranA caraNe samarpita karIne potAnA 'mAtRtva'padane dhanya banAvyuM, ane aMte svayaM paNa pravrajyA aMgIkAra karIne sadA mATe gurucaraNa aMtevAsI banyAM. jagatamAM AvI mAtAo virala ja hoya che. AthI teonA paNa upakArano mahArAzi mArA zira para sadA raheze. (4) asaMgabhAvapriya paMDitavarya suzrAvaka zrI pravINabhAI motA, jeoe mArA ajJAnabharyA, avivekabharyA vartananI paNa upekSA karIne, potAnAM samaya-zaktino bhoga ApIne mane adhyApana dvArA saMpanna karI. teonA te upakArane smRtipathamAM lAvIne teozrIno huM atyaMta AbhAra mAnuM chuM. mahA suda-4, vi. saM. 2064 tA. 10-2-2008, ravivAra gItArthagaMgA, 5, jaina marcanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-380007. $ zubhaM bhavatu 3 parama pUjya, paramatAraka, paramArAdhyapAda AcAryadeveza zrImad vijaya rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjAnAM sAmrAjyavartI, gacchAdhipati AcAryabhagavaMta zrI hemabhUSaNasUri mahArAjAnAM AjJAvartinI 5. pU. sA. caMdrAnanAzrIjI ma. sA.nAM ziSyaratnA 5. pU. sA. cArunaMditAzrIjI ma. sA.nA ziSyA sAdhvIjI kalpanaMditAzrIjI For Personal & Private Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka / saMkalanA | : paMcavastuka graMtharatna aMtargata dvitIya pratidinakriyA vastunA padArthonI saMkSipta saMkalanA : yogya jIva zAstravidhi anusAra pravrayA grahaNa kare to tenI mati zAstrathI bhAvita thavAne kAraNe prAyaH karIne pravrajayAgrahaNakALamAM ja tene bhAvathI chaa guNasthAnaka sparze che, ane jeone chaThThA guNasthAnakano sparza thAya che te jIvo pravrayAgrahaNakALathI mAMDIne mana-vacana-kAyAnI guptivALA thAya che, ane subhaTanI jema mohano nAza karavA mATe bhagavAnanA vacananuM avalaMbana laIne pratidina savArathI sAMja sudhI sarva ucita kriyAo kare che, je kriyAonA baLathI te mahAtmAnuM citta SayanA pAlanamAM yatnavALuM bane che. tethI temanA AtmA para rahelA mohanA saMskAro kSINa-kSINatara thAya che, tema ja teonuM samabhAvanA pariNAmarUpa sAmAyika atizaya-atizayatara thAya che, kema ke zAstramAM kahela saMyamanI sarva kriyAo vidhipUrvaka karavAthI te samabhAvanI vRddhi dvArA vItarAgabhAvane anukULa deDha vyApAra ullasita kare che. mATe je mahAtmAne pravrayAgrahaNakALamAM sarvavirati guNasthAnaka sparzeluM hoya teone pratidinakriyA karavAthI uttarottara te guNasthAnakanA kaMDakonI vRddhi thAya che. vaLI zAstravidhi anusAra pravrajayA grahaNa karavA chatAM koI jIvane pravrayAgrahaNakALamAM samabhAvarUpa saMyamano pariNAma bhAvathI sparze tevuM vIrya ullasita thayuM na hoya, topaNa te mahAtmA pratidina zAstrokta vidhi mujaba saMyamanI kriyAo kare to te kriyAonA baLathI te jIvamAM bhAvathI saMyamano pariNAma pragaTe tevuM vIrya ullasita thAya che. mATe vidhipUrvaka pravrajayA grahaNa karyA pachI sAdhue zAstrokta vidhi mujaba pratidinakriyA karavI joIe. AthI prastuta paMcavastuka graMthamAM batAvela pAMca vastuomAMthI gAthA 1thI 228 sudhI prathama pravrayAvidhAna nAmanI vastu batAvyA pachI gAthA 229thI 609 sudhI bIjI pratidinakriyA nAmanI vastu batAvela che. vaLI te pratidinakriyA nAmanI vastunuM svarUpa graMthakAre prastuta graMthamAM mukhya daza dvAronA vibhAgathI darzAvela che, te A pramANe : (1) pratyupekSaNA dvAra (ra) pramArjanA dvAra (3) bhikSA dvAra (4) iryA dvAra (5) AlocanA dvAra (6) bhujanA dvAra (7) pAtrakadhAvana dhAra (8) vicAra dvAra (9) aMDila dvAra (10) AvazyakAdi dvAra. (1) pratyupekSaNA dvAra : pratyupekSaNA eTale sAdhu dvArA pratidina karAtI upadhinA paDilehaNanI kriyA. sAdhu vastra-pAtranI paDilehaNAmAM zakti gopavyA vagara, zAstrokta vidhi anusAra, upayogapUrvaka udyama kare to sUmamAM sUkSma jIvanI rakSaNaviSayaka yatanAnuM paripUrNa pAlana thAya che, parkAyanA pAlananA adhyavasAyanA baLathI sarva jIvo pratye Atmatulya buddhi thavAne kAraNe samabhAvarUpa saMyamano pariNAma thAya che, tema ja ullasita thayelo te samabhAva puSTa-puSTatara thAya che. te paDilehaNanI kriyAnI zAstrokta vidhi prastuta graMthamAM gAthA 231thI 285mAM varNavela che. (2) pramArjanA dvAra : prArthanA eTale sAdhu dvArA pratidina karAtI daMDAsaNa dvArA vasatinA pramArjananI kriyA. sAdhu saMyamanI ArAdhanA arthe zAstrokta vidhi mujaba nirdoSa vasatinI gRhastha pAse yAcanA karIne For Personal & Private Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka/ saMkalanA te vasatimAM amuka kALamaryAdAthI rahe che tyAre, pakyanA pAlana arthe prathama te bhUminuM kAjo kADhavArUpa pramArjana kare che, tema ja dararoja paNa paDilehaNa karyA pachI te bhUminuM kAjo kADhavArUpa pramArjana kare che. te pramArjananI kriyAnI vizeSa vidhi prastuta graMthamAM gAthA 263thI 266mAM varNavela che. (3) bhikSA dvAra : bhikSA eTale sAdhu dvArA karAtI zAstrokta vidhipUrvaka AhArAdi lAvavAnI kriyA. sAdhu saMyamajIvanamAM sudhAvedanA Adi che kAraNomAMthI koIka kAraNa upasthita thAya tyAre vidhipUrvaka UMcanIca gharomAM bhikSATana karIne 42 doSothI rahita bhikSA grahaNa kare che, ane te bhikSA teo dehane puSTa karavA mATe grahaNa karatA nathI, paraMtu A deha saMyamanI ArAdhanAnuM sAdhana hovAthI saMyamavRddhimAM upakhaMbhaka bane te mATe teTaluM ja dehanuM pAlana karavA mATe grahaNa kare che. vaLI sAdhu dehano nirvAha karavA arthe AhAraprApti mATe je bhikSATana kare che, te kaI rIte kare to teonI bhikSA sarvasaMpankarI bhikSA bane? arthAt te bhikSA ApanAra gRhasthanA ane lenAra sAdhunA kalyANanuM kAraNa bane? tema ja te bhikSATananI kriyAthI sAdhune kaI rIte saMyamanA kaMDakonI vRddhi dvArA nirjarAnI prApti thAya ? te sarva prastuta graMthamAM gAthA 28thI 326mAM varNavela che. (4) iryA dvAra : iryA eTale bhikSATana karIne vasatimAM praveza karyA pachI sAdhu dvArA karAtI iriyAvahiyAnI kriyA. sAdhu bhikSATanathI pAchA pharyA pachI bhikSAnI AlocanA karatAM pUrve iriyAvahiyA sUtrane bolavApUrvaka kAyotsarga kare che, ane te kAyotsargamAM bhikSATananI pravRtti daramiyAna AhAra meLavavAmAM sUkSma paNa je koI khulanA thaI hoya te sarvanuM ciMtavana kare che, jenA baLathI saMyamanA kaMDakonI vRddhi thAya che. te iryApathikI pratikramaNanI saMpUrNa vidhi prastuta graMthamAM gAthA 317thI 326mAM varNavela che. (5) AlocanA dvAra : AlocanA eTale iryApathikI pratikramaNa karIne sAdhu dvArA guru samakSa karAtI bhikSAnA nivedananI kriyA. bhikSATana karIne vasatimAM AvyA pachI iriyAvahiyApUrvaka kAyotsargamAM sAdhu bhikSATanamAM lAgelA doSonuM ciMtavana karI le tyArapachI pote bhikSATanakALamAM grahaNa karela bhikSAnuM guru pAse zAstrokta vidhi mujaba nivedana kare che. AthI guNavAna gurunA pAtaMtryano pariNAma thAya che, AhAragrahaNakALamAM lAgelA doSonuM samyagU Alocana thAya che ane samyaga Alocana dvArA saMyamanI zuddhi thAya che. A AlocanA sAdhue kevA kAyikavyApAra ane mAnasavyApArapUrvaka karavI joIe ? te sarva prastuta graMthamAM gAthA 327thI 342mAM varNavela che. (6) bhujanA dvAra : bhujanA eTale sAdhu dvArA zAstrokta vidhi mujaba karAtI AhAra vAparavAnI kriyA. sAdhu bhikSAnI AlocanA karyA pachI AhAra vAparatAM pUrve kaI vidhi kare ? potAnA AtmAne kaI rIte anuzAsana Ape ? ane AhAra vAparatI vakhate kayA doSonuM varjana kare ? jethI bhojananI kriyAthI paNa saMyamanA pariNAmamAM kyAMya mAlinya na thAya, paraMtu nirlepa pariNatirUpa saMyamanA kaMDakonI vRddhi thAya, te sarva prastuta graMthamAM gAthA 343thI 387mAM varNavela che. (7) pAtrakadhAvana dvAra : pAtrakadhAvana eTale AhAra vAparyA pachI sAdhu dvArA karAtI pAtrA dhovAnI kriyA. sAdhu vAparyA pachI AhArathI kharaDAyela pAtrAne kaI vidhithI dhuve to pAtrA dhovAnI nAnI paNa kriyA saMyamazuddhinuM ekAMte kAraNa bane ? te prastuta graMthamAM gAthA 388thI 391mAM varNavela che. For Personal & Private Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka / saMkalanA (8) vicAra dvAra : vicAra eTale sAdhu dvArA maLa-mUtrAdinA tyAga mATe karAtI bahirbhumimAM gamananI kriyA. sAdhu jema dehanA pAlana mATe bhikSA grahaNa kare che, tema dehanA dharmarUpe maLa-mUtrAdinuM visarjana paNa kare che. te maLAdi tyAga karavA mATe sAdhu vasatinI bahAra tevA koI nirjana bhUbhAgamAM jAya che tyAre kaI rIte gamanAdi ceSTA kare? jethI te maLAdi tyAganI paNa kriyA saMyamavRddhinuM kAraNa bane? te sarva prastuta graMthamAM gAthA 393thI 398mAM varNavela che. chabasthatAne kAraNe prastuta graMthanA lakhANamAM vItarAga bhagavaMtanI AjJAviruddha ke graMthakArazrInA Azayaviruddha jANatAM ke ajANatAM kaMI paNa lakhANa thayuM hoya to te badala trividha trividha micchA mi dukkaDa mAMguM chuM. - pravINacaMdra khImajI motA mahA suda-4, vi.saM. 2064 tA. 10-2-2008, ravivAra 302, vimalavihAra, sarasvatI sosAyaTI, pAlaDI, amadAvAda-7. For Personal & Private Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastaka / anukramaNikA anukramaNikA ( gAthA naM. viSaya pAnA naM. ) 229. | pravrayAvidhAna vastu pachI pratidinakriyA vastunA upanyAsanuM prayojana. 1-2 23). bIjI vastunAM daza dvAronAM nAmo. 2-4 231 thI 285. paheluM pratyupekSaNA dvAra. 4-85 231 thI 262. vastrapratyupekSaNAnuM svarUpa. 4-54 263 thI ra66. bIjuM pramArjanA kAra. 54-58 ra67 thI 285.| pAtrapratyupekSaNAnuM svarUpa. 58-85 286 thI 326.| trIjuM bhikSA dvAra. 85-137 317 thI 326. cothuM iryA dvArA 123-137 326 thI 342. pAMcamuM AlocanA dvAra. 137-157 343 thI 387. chaThuM bhojana dvAra. 157-208 348 thI 350. nimaMtraNA sAmAcArIviSayaka jIrNazreSThI ane abhinavacaMDInuM udAharaNa. | 163-167 354. bhojana karatAM pahelAM sAdhu dvArA potAnA AtmAne apAtI anuzAstinuM svarUpa. 170-171 358-359. bhojana grahaNa karavA viSayaka sAmAcArI. 176-178 360-361. bhojana vAparavA viSayaka vidhi. 178-181 365 thI 369. bhojana karavAnAM cha kAraNonuM svarUpa. 186-191 370 thI 380. cha prakAranI vigaIonuM svarUpa. 191-2OO 381-382. |nivigaInuM svarUpa ane prayojana. 200-202 382-383. | vigaIono paribhoga karavAthI thatA dopanuM svarUpa. 202-204 388 thI 392.| sAtamuM pAtradhAna dvAra. 208-215 391. sAdhune pracchanna bhojana karavAnuM prayojana. 212-14 393 thI 398. AThamuM vicAra dvAra. 215-225 393. | kAlasaMjJA ane akAlasaMjJAnuM svarUpa, tema ja akAlamAM saMDA vosirAvavA viSayaka vidhi. 215-217 394. | kAlamAM saMjJA vosirAvavA viSayaka vidhi. 218-219 395 thI 398. utkRSTa kAlasaMjJAnuM svarUpa, tema ja utkRSTa kAlamAM saMjJA vosirAvavA viSayaka vidhi. 2 19-2 25 For Personal & Private Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka / Amukha (1) rajoharaNanuM citra sAdhunuM liMga sUcave che. (2) tenI aMdara rahela sAdhunuM citra prastuta graMthamAM darzAvela pratidinakriyAnA ArAdhaka sAdhu hoya che ema jaNAve che. (3) rajoharaNamAMthI nIkaLatAM kiraNo sAdhuliMgano prabhAva batAve che. ATheya vibhAgomAM je judAM judAM citro che, te saMyama grahaNa karyA pachI sAdhu pratidivasa saMvegapUrvaka sAdhvAcAranI svAdhyAyAdi bhinna bhinna kriyAo kare che ema darzAve che. te A pramANe : 1. 2. 3. 4. 5. * AnuSa 6. 7. 8. rajoharaNanI upara DAbI bAjunA prathama citramAM AcArya bhagavaMta sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtone vAcanA ApI rahyA che. tyArapachInA bIjA citramAM AcArya bhagavaMta svayaM zAstralekhana karIne tathA anya sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto pAse zAstralekhana karAvIne jJAnabhaMDAra samRddha karI rahyA che. tyArapachInA trIjA citramAM saMghATaka sAdhu UMca-nIca kulomAM bhikSATana karatAM koIka zrAvakanA ghare nirdoSa bhikSA vahorI rahyA che. tyArapachInA cothA citramAM sAdhuo vihAra karI rahyA che. tyArapachInA pAMcamA citramAM gItArtha mahAtmA rAjadarabAramAM rAjA samakSa anya saMnyAsIo sAthe zAstravAda karI rahyA che. tyArapachInA chaThThA citramAM bhikSATanathI pAchA pharelA sAdhu pote vahorela bhikSA gurubhagavaMtane batAvI rahyA che. tyArapachInA sAtamA citramAM gAmanI bahAranA udyAnamAM rahelA sAdhuone vaMdana karavA AvelA rAjA-rANIne gurubhagavaMta AzIrvAda ApI rahyA che. tyArapachInA AThamA citramAM koI munibhagavaMta kAussaggadhyAna karI rahyA che. A sarva citro saMyamajIvanamAM karAtI alaga alaga dharmakriyAne darzAvanArAM che. For Personal & Private Use Only www.jalnelibrary.org Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ////////////// r //////////////////// Zhu dvitIyam pratidinakriyAvastukam Zhu For Personal & Private Use Only //////////////////// r //////////////////// Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Personal & Private Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM hIM aha~ namaH / OM zrIzaGkezvarapArzvanAthAya namaH / e~ namaH / yAkinImahattarAdharmaputra-sugRhItanAmadheya-zrIharibhadrasUriviracitaH svopajJaziSyahitAvyAkhyAsametaH "zrIpaJcavastukagranthaH" * dvitIyam pratidinakriyAvastukam . avatarazis: pravrajyAvidhAnAnantaraM kimarthaM pratidinakriyeti ? ucyate - avataraNiyArtha: paMcavastakagraMthanAM pAMca dvAromAMthI pravrajyAvidhAna nAmanI prathama vastu pachI pratidinakriyA vastu zA mATe che? e prakAranI koIne zaMkA che, tyAM kahevAya cheetene graMthakAra dvArA uttara apAya che - gAthA: pavvaiago jao iha paidiNakiriyaM karei jo niymaa| samma suttavihIe saphalA tasseva pavvajjA // 229 // manvayArtha: jao-4 ||29||thii iha-maDI bhagavAnanA zAsanamai, jo pavvaiago-4 prati suttavihIe= sUtraviSithI samma paidiNakiriyaM-sabhya pratihinaThiyAne niyamA niyamathA karei-42 cha, tasseva-tanI 4 pavvajjA prayA sphlaa=s3||ch. (te. 1294thI prayAvidhAna vastu pachI pratiniThiyA vastunu pani 42|ych, se pramANe avataraNikA sAthe saMbaMdha che.) gAthArtha : je kAraNathI bhagavAnanA zAsanamAM je pravRjita sUtrokta vidhithI samyaka pratidinakriyAne niyamathI kare che, tenI ja pravajyA saphaLa che, te kAraNathI pravajyAvidhAna vastu pachI pratidinakriyA vastunuM varNana rAya che. For Personal & Private Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka | gAthA 229-230 TIkA : pravrajitako yato yasmAdiha loke zAsane vA pratidinakriyAM cakravAlasAmAcArI karoti yo niyamAdapramAdena, samyak sUtroktena vidhinopayogapUrvakaM, saphalA tasyaiva itthaMbhUtasya pravrajyA, nA'nyasya, ityataH pravrajyAvidhAnAnantaraM pratidinakriyeti gAthArthaH // 229 // TIkArya : je kAraNathI ahIM=lokamAM ke zAsanamAM, je pravrajita=sAdhu, pratidinakriyAne cakravAlasAmAcArIne, niyamathI apramAda vaDe kare che. apramAda vaDe kaI rIte kare che? te spaSTa kare che - samyaka sUtramAM kahevAyela vidhithI upayogapUrvaka kare che, AvA prakAranA tenI jate sAdhunI ja, pravrayA saphaLa che, anyanI nahIM. AthI pravrajyAvidhAnanI pachI pratidinakriyA che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pravrayAvidhAna nAmanA prathama vAramAM varNana karyuM e prakAranI zAstrokta vidhi dvArA, apramAdathI upayogapUrvaka je mumukSu dIkSA grahaNa kare che, tene prAyaH karIne dIkSA grahaNa karatI vakhate ja bhAvathI pravrayA pariNamana pAme che; ane A rIte pravrajita thayA pachI zAstranI vidhinuM smaraNa karIne je muni cakravAlasAmAcArInuM zAstravidhi anusAra niyamathI pAlana kare che, tenI ja pravrayA saphaLa che; kema ke upayogapUrvaka pravrajayA grahaNa karavAthI grahaNakALamAM ja prAyaH karIne bhAvathI pravrajayA prApta thAya che, ane prApta thayelI pravrayA cakravAlasAmAcArInA samyapha pAlanathI sthira thAya che ane uttarottara vadhe che. paraMtu jeo vidhipUrvaka pravrayA grahaNa karatA nathI, ane grahaNa karyA pachI dasavidha cakravAlasAmAcArI samyak pALatA nathI, teonI pravrayA nAmamAtrarUpa pravrayA che; kema ke pravrajayAgrahaNanuM nirjarA ane saMyamanI vRddhirUpa phaLa teone maLatuM nathI. AthI graMthakAre pravrajayA kevI rIte grahaNa karavI joIe te prathama batAvyuM, ane have pratidinakriyA batAve che. 22 avataraNikA: sA ceyam - avataraNikArya : ane te A che arthAt pUrvagAthAmAM kahyuM ke pravrajita cakravAlasAmAcArIrUpa pratidinakriyAne niyamathI kare che, te cakravAlasAmAcArI prastuta gAthAmAM batAve che, e che - gAthA : paDilehaNA 1 pamajjaNa 2 bhikkhi 3 riA 4 ''loa5 bhuMjaNA 6 ceva / pattagadhuvaNa 7 viyArA 8 thaMDila 9 mAvassagAIA 10 // 230 // mUladAragAhA // For Personal & Private Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka | gAthA 230 anvayArtha : parinTedaUTT=pratilekhanA, paHjJaUT=pramArjana, viSibhikSA, iriyAvahiyA, gAtro = Alocana=piMDAdinuM nivedana, muMgaUT veva=ane bhojana, pattAdhuvaU[=pAtrakadhAvana, vicAravicArabahibhUmimAM gamana, thaMniM=sthaDilakabIjA jIvonA uparodha vagaranI niSa bhUmi, mAvasaTI= AvazyakAdi pratikramaNa Adi, gAthArtha : pratilekhanA, prArthanA, bhikSA, iriyAvahiyA, Alocana, bhojana, pAtranuM dhAvana, bahibhUmimAM gamana, bIjA jIvonA uparodha vagaranI nirdoSa bhUmi, pratikramaNa Adi. TIkA : pratyupekSaNA upadheH, pramArjanaM vasateH, bhikSA=vidhinA piNDAnayanam, IryA tatsUtroccAraNapurassaraM kAyotsargaH, AlocanaM piNDAdinivedanaM, bhojanaM caiveti pratItaM, pAtrakadhAvanam alAbvAdiprakSAlanaM, vicAro-bahirbhUmergamanaM, sthaNDilaM-parAnuparodhI prAsuko bhUbhAgaH, AvazyakaM pratikramaNam, AdizabdAt kAlagrahaNAdiparigraha iti dvitIyavastudvAragAthAsamudAyArthaH / avayavArthaM tu vakSyati // 230 // TIkArya : upadhinI pratyupekSA, vasatinuM pramArjana, bhikSA vidhithI piMDanuM Anayana, IryA eTale te sUtranA=IryApatha sUtranA uccAraNapUrvaka kAyotsarga, Alocana piMDAdinuM nivedana, ane bhojana, e pratIta che=prasiddha che, pAtrakanuM dhAvana=alAbu AdinuM prakSAlana, vicAra-bahibhUmimAM gamana, caMDila=paranA anuparodhavALo prAsuka evo bhUmino bhAga, Avazyaka-pratikramaNa; maHi' zabdathI="visaTIksa''mAM mAri' zabdathI, kALagrahaNAdino parigraha che. A pramANe bIjI vastunI dvAragAthAno samudAyArtha che. vaLI avayavArthane kaheze=prastuta kAragAthAnA avayavonA arthane graMthakArazrI AgaLamAM kaheze. bhAvArtha : (1) prathama dvAramAM upadhinI pratyupekSaNAnI vidhi batAvAze. (2) bIjA dvAramAM vasatinA pramArjananI vidhi batAvAze. (3) trIjA dvAramAM bhikSA vahoravAnI vidhi batAvAze. (4) cothA dvAramAM bhikSA lAvyA pachI iriyAvahiyA sUtranA uccAraNapUrvaka kAyotsarganI vidhi batAvAze. (5) pAMcamA dvAramAM gurune piMDa AdinA nivedanarUpa AlocananI vidhi batAvAze. (6) chaThThA dvAramAM sAdhu bhojana kevI rIte kare che ? tenI vidhi batAvAze. (7) sAtamA dvAramAM bhojana karyA pachI karAtI tuMbaDuM vagere pAtrA dhovAnI vidhi batAvAze. (8) AThamA dvAramAM vaDInIti mATe bahirbhumimAM gamananI vidhi batAvAze. (9) navamA dvAramAM anya jIvone pIDA nahIM karanArI nirdoSa bhUminA bhedo batAvavAmAM Avaze For Personal & Private Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastaka "pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra: "vastrapratyupekSaNA' | gAthA 230-231 (10) dazamAM kAramAM pratikramaNarUpa AvazyakanuM ane tema' zabdathI kALagrahaNa, svAdhyAyanuM svarUpa batAvAze. A pramANe pratidinakriyArUpa mULadvAragAthAno samUha artha kahevAyo. have te dareka kAranA arthane graMthakArazrI AgaLamAM vistArathI darzAvaze. (23) avataraNikA : tathA cAdyadvArAvayavArthAbhidhitsayA''ha - avataraNikArya : ane te rIte je rIte gAthA 230mAM pratidinakriyAdhAranA 10 avayavo batAvyA te rIte, paDilehaNArUpa Adya dvAranA traNa avayavArthane kahevAnI icchAthI graMthakArazrI kahe che - gAthA : uvagaraNagoarA puNa etthaM paDilehaNA muNeavvA / appaDilehiya dosA viNNeyA pANighAyAI // 231 // anvayArtha: tyaM ahIM-pratidinakriyAnA prakramamAM, puI-vaLI savAraVIokarAupakaraNanA gocaravALI patnidaUT= pratilekhanA muLavA-jANavI. mauttediya-(upakaraNa) apratilekhita hote chate padhAyA hoya prANighAtAdi doSo vighaonyA=jANavA. gAthArtha : pratidinakriyAnA prakamamAM vaLI upakaraNanA viSayavALI pratilekhanA jANavI, upakaraNa apratilekhita hote chate prANighAtAdi doSo jANavA. TIkA : saMyamapravRttasyopakarotItyupakaraNaM-vastrAdi, tadgocarA tadviSayA punaratra prakrame pratyupekSaNA vakSyamANalakSaNA muNitavyA mantavyA jJAtavyetyarthaH, apratyupekSita upakaraNe doSA vijJeyAH, ke ? ityAha- prANighAtAdayaH, AdizabdAtparitApanAdiparigraha iti gAthArthaH // 231 // TIkArya : saMyamamAM pravRttano upakAra kare e vastrAdi upakaraNa che. vaLI A prakrimamAM tenA gocaravALI tenA viSayavALI-upakaraNanA viSayavALI, kahevAnArA lakSaNavALI pratyupekSaNA jANavI. apratyupekSita upakaraNa hote chate doSo jANavA. kayA? ethI kahe che - prANighAtAdi doSo jANavA. 'Ari' zabdathI "praUiTdhAtA: ''mAM 'gari' zabdathI, paritApanAdino parigraha che, e pramANe gAthAno artha che. For Personal & Private Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka / "pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra : "vastrapratyupekSaNA' | gAthA 231-232 bhAvArtha : saMyamamAM prayatna karatA munine saMyamanI vRddhimAM je upakAraka hoya tene upakaraNa kahevAya, ane te upakaraNa vastra-pAtrAdi jANavA. ahIM pratidinakriyAno prastAva cAle che, jemAM upakaraNaviSayaka pratyupekSaNA karavAnI che, jenuM svarUpa AgaLamAM kahevAnA che; ane vastrAdinI pratyupekSaNA karavAmAM na Ave to prANIno ghAta, prANIne paritApanA vagere doSo thAya che. Adya dvAranA traNa avayavo A pramANe che - (1) upakaraNa zuM vastu che? (2) upakaraNaviSayaka pratyupekSaNA zuM che? ane (3) pratyupekSaNA na karavAmAM Ave to zuM doSo prApta thAya? A traNa avayavo paDilehaNA dvAranA che. ra31I. avataraNikA : tatra - avataraNitArtha : tyAM-paDilehaNAnA viSayamAM, gAthA : uvagaraNa vatthapAe vatthe paDilehaNaM tu vucchAmi / puvvaNhe avarahe muhapottiyamAi paDilehA // 232 // anvayArtha : 3vara-upakaraNane (AzrayIne) vatthapA=vastra-pAtraviSayaka (paDilehaNA) che. valtha tu vaLI vastraviSayaka paDikleI=pratilekhanAne gucchAmi-huM kahIza. putrapaTTe mevara-pUrvAlamAM, aparAlaMmAM mudapattiyAjhu paDanaihIM muhapattinI AdivALI pratilekhanA thAya che. gAthArtha : upakaraNane AzrayIne vastra-pAtraviSayaka paDilehaNA che. vaLI vastraviSayaka pratilekhanAne huM kahIza. pUrvAhamAM ane aparAtamAM muhapattinI AdivALI pratilekhanA thAya che. TIkA : __upakaraNamadhikRtya pratyupekSaNA vastrapAtre vastrapAtraviSayA, tatra pravrajyAgrahaNakAle prathamameva yathAjAtarajoharaNAdibhAvAt 'vastraiSaNA pAtraiSaNA' iti ca sUtrakramaprAmANyAdvastra iti vastraviSayAM pratyupekSaNAMviziSTakriyArUpAM tAvadvakSye, tatkramamAha-pUrvAhne pratyUSasi, aparAhne caramapauruSyAM, mukhavastrikAdyA= mukhavastrikAmAdau kRtvA pratyupekSaNA pravarttata iti gAthArthaH // __ atra ca vRddhasampradAyaH- "kAe ANupuvvIe vatthA paDileheavvA ? muhapottI puvvaM, tAhe kAyaM rayaharaNaM colapaTTayaM, tAhe gurussA uTTAi, tAhe gilANassa sehassa, tAhe appaNo ccae (?ccia) kappe viTTiyA, tAhe uttarapaTTayaM saMthArapaTTayaM, = = nitta'' ti rarUcA For Personal & Private Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka / "pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra : "vastrapratyupekSaNA' | gAthA 232-233 TIkArya : upakaraNane AzrayIne vastra-pAtranA viSayavALI pratyupekSaNA che. temAM pravajyAgrahaNanA kALamAM prathama ja yathAjAtane rajoharaNAdino bhAva hovAthI ane "vastranI eSaNA, pAtranI eSaNA" e prakAre sUtranA kramanuM pramANapaNuM hovAthI, vastranA viSayavALI viziSTa kriyArUpa pratyupekSaNAne huM kahIza. tenA pratyupekSaNAnA, kramane kahe che - pUrvAddhamAM=savAramAM, aparAhnamAM-carama porisImAM, mukhavastrikAnI AghavALI=muhapattine AdimAM karIne, pratyupekSaNA pravarte che, e pramANe gAthAno artha che. ane ahIM=vastrapaDilehaNanA viSayamAM, vRddhano saMpradAya che - "kaI AnupUrvIthI vastro paDilehavAM joIe? te batAve che - pUrve muhapatti, tyArapachI kAyane, rajoharaNane, colapaTTakane, tyArapachI gurunuM utthAna kare che gurusaMbaMdhI vastro paDilehavAno prAraMbha kare che, tyArapachI glAnanAM, zekSanAM vastro paDilehe che, tyArapachI AtmAnA ja=potAnA ja, kalpane, viTiyAne, tyArapachI uttarapaTTakane, saMthArapaTTakane ane guruniyukta evuM je hoya, tene paDilehe che." 'ti' vRddhasaMpradAyanA kathananI samAptimAM che. bhAvArtha : upakaraNanI pratilekhanA vastranI ane pAtranI ema be prakAre che. temAM prathama vastranI pratilekhanAne graMthakAra kaheze. ahIM zaMkA thAya ke prathama vastranI pratilekhanA kahevAnuM zuM kAraNa ? tethI kahe che - dIkSA letI vakhate yathAjAta mudrAmAM rahelA sAdhune pahelAM ja rajoharaNa vagere vastra hoya che ane pachI pAtra hoya che; tathA vaaiSaUT pAvaiSaUT' e pramANe AcArAMga sUtramAM jaNAvela kamanuM prAmANya hovAthI ahIM prathama vaaiSaNA kahevAmAM Avaze. pachI pAraiSaNA kahevAmAM Avaze vastrapratilekhanAno krama A pramANe che : savAramAM ane cothI porisImAM pahelAM muhapattinI pratilekhanA karIne pachI bAkInAM vastronI pratilekhanA karavAmAM Ave che. vaLI, kayA kramathI vastro paDilehavAM ? emAM jJAnavRddha puruSono saMpradAya A pramANe che - pahelAM muhapatti, tyArapachI kAyAne, rajoharaNane ane colapaTTAne paDilehavAM, tyArapachI gurunI upadhinuM paDilehaNa karavuM, tyArapachI glAnanI ane zaikSanI upadhinuM paDileMhaNa karavuM, tyArapachI potAnAM kapaDAMonuM, viTiyAnuM paDilehaNa karavuM, tyArapachI potAnA uttarapaTTAne ane saMskArapaTTAne paDilehavAM, ane tyArabAda guru dvArA niyukta je upadhi hoya arthAt samudAya mATe sarva sAmAnya rAkhela je vastro potAne paDilehaNa karavA mATe gurue soMpyAM hoya, tenuM paDilehaNa karavuM. //ra3ro avataraNikA : tatpunaranena vidhinA vastraM pratyupekSitavyamityetadAha - avataraNikArya : pUrvagAthAmAM prathama muhapatti AdinA kramathI vastranI paDilehaNA karavAnI kahI. te vastrane vaLI A vidhi vaDe pratyupekSavuM joIe. ethI Ane vastrapratyupekSaNAnI vidhine, gAthA 243 sudhI kahe che - For Personal & Private Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastupha / "pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra : "vastrapranyUpekSaNA' | gAthA 233 gAthA : uDUM thiraM aturiaM savvaM tA vattha puvva pddilehe| to bIaM papphoDe taiaMca puNo pamajjijjA // 233 // paDidAragAhA // anvayArtha : savaeN tA vattha sarva teTalA vastrane kareM-Urdhva, tharaM sthira, turiyaM=atvarita putra paratvede (cakSuthI) pratilekhe, to tyArapachI vayaM bIjuM papporeHprasphoTe prasphoTanathI paDilehaNa kare, pujo =ane vaLI tarUNaMetrIjuM pamanniSNAMka pramArja pramArjanathI paDilehaNa kare. gAthArtha : sarva teTalA vastrane Urdhva, sthira, atvarita pahelAM cakSuthI pratilekhe, tyArapachI bIjuM prasphoTanathI paDilehaNa kare ane vaLI trIjuM pramArjanathI paDilehaNa kare. TIkA : UrdhvaM vastrordhvakAyordhvApekSayA samyak, sthiraM ghanagrahaNena, atvaritam adrutaM, vakSyamANalakSaNena vidhinA sarvaM tAvadvastram ArataH paratazca pUrva prathamaM pratyupekSeta cakSuSA nirIkSeta, tataH tadanantaraM dvitIyamidaM kuryAt, yaduta-parizuddhaM sat prasphoTayet vakSyamANena vidhinA, tRtIyaM ca punaridaM kuryAt, yaduta-pramArjayet vakSyamANenaiva vidhineti gAthAsamudAyArthaH // 233 // TIkArya : vastrodgha-kAyodhvanI apekSAthI samyapha Urdhva, ghana grahaNa vaDe sthira, atvarita adruta, kahevAnAra lakSaNavALI vidhithI sarva teTalA vastrane AgaLathI ane pAchaLathI pUrve=prathama, pratyupekSetracakSuthI nirIkSaNa kare; tyArapachI bIjuM A kare, je yadutathI batAve che - parizuddha chatuM kahevAnAra vidhithI prasphoTekacakSuthI jotAM vastra jIvo rahita zuddha hoya to AgaLamAM kahevAze e vidhithI tene khaMkhere; ane vaLI trIjuM A kare, je yadutathI batAve che - kahevAnAra ja vidhithI vastrane pramArje, e pramANe gAthAno samudAyArthache. bhAvArtha : (1) rUDuM vastrodgha ane kAyordhva ema be prakAre Urdhva che. temAM vastroddha eTale vastra jamInane ke zarIra vagerene na sparze te rIte addhara rAkhIne, ane kAyordhva eTale ubhaDaka page besIne, pratilekhanA karavI. thi : vastra paDI na jAya tema majabUta pakaDIne vastranI pratilekhanA karavI. satu i : have kahevAze te vidhi anusAra atUrApUrvaka pratilekhanA karavI. saLaM tA vastha putra paratvede: pahelI vAra, saMpUrNa vastranI AgaLathI ane pAchaLathI pratilekhanA karavI, arthAta pahelAM dRSTithI vastrane eka bAjuthI saMpUrNa joIne, tenuM pAsu pheravIne bIjI bAjuthI paNa saMpUrNa jovuM. (2) to vIdi ToDe jovAthI jIvarahita hoya to zuddha jaNAyelA vastranuM tyArapachI bIjI vAra, have kahevAze te vidhithI prasphoTana karavuM. For Personal & Private Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka | 'pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra: "vastrapratyapekSaNA' | gAthA 233-134 (3) tarU3 2 puNo papagnanA : pachI trIjI vAra, have kahevAze te vidhithI vastranuM pramArjana karavuM. AnAthI e prApta thAya ke sarva jIvo pratye AtmatulyavRttivALA sAdhu koI jIvane kilAmaNA na thAya te mATe, paDilehaNa karatI vakhate prathama cakSuthI vastranuM baMne bAjuthI nirIkSaNa kare, temAM jo koI jIva vastra para dekhAya to sAdhu tene yatanApUrvaka ucita sthAne mUke, ane vastra para koI jIva na dekhAya topaNa, vastra jevA varNavALo koI jIva vastramAM rahI na jAya te mATe sAdhu vastrane hAtha upara khaMkhere che, ane tyArapachI sAdhu vastranuM hAtha para pramArjana kare che, jethI prasphoTana karatAM potAnI kAyA para koI jIva paDela hoya to teno nAza na thAya. A prakAre paDilehaNa karavAthI jIvamAtranI pIDAnA parihAra mATenI ucita yatanA thAya che. 233 avataraNikA : vyAsArthaM tvAha - avataraNikArya : gAthA 233mAM Urdhva-sthirAdi vastrapratilekhanAnI vidhi saMkSepathI batAvI. tenA ja arthane have vaLI vyAsathI vistArathI, kahe che. tyAM prathama UrdhvamAM vastrano Urdhva ane kAyAno Urdhva zuM che, te batAve che - gAthA : vatthe kAuDremi a paravayaNa Thio gahAya dasiaMte / taM na bhavai ukkuDuo tiriaM pehe jaha vilitto // 234 // ( daarN)| anvayArtha : vacce phaeNmi =vastramAM vastrodgamAM, ane kAyordhvamAM paravayaUT=paravacana che. (te paravacana batAve che -) sita oi dazAnA aMtamAM=vastrane be cheDAmAM, grahaNa karIne sthita Ubho rahelo, (te vastrodgha ane kAyorve che, tema pUrvapakSI kahe che. tene graMthakAra kahe che -) te na mavaDuM te barAbara nathI. (to vastroddha-kAyoddha che ? te batAve che -) na villitto 33 ti ipade je pramANe vilipta hoya te pramANe) utkaTaka=ubhaDaka beThelA sAdhu, tiryapha prekSe=vastrane tihu~ rAkhIne temAM jIvo che ke nahi? te jue, (te vastrodgha-kAyodgha che.) gAthArtha : vastranA ane kAyAnA UrdhvamAM paravacana che arthAt pUrvapakSanuM vacana che. te paravacana batAve che - vastranA be cheDAne pakaDIne Ubho rahelo, te vastrodgha ane kAyoddha che. tene graMthakAra kahe che ke te barAbara nathI. to vastroddha-kAyoddha zuM che? te batAve che - jevI rIte vilipta zarIravALo ubhaDaka bese tevI rIte ubhaDaka beThelA sAdhu vastrane tiththu rAkhIne, temAM jIvo che ke nahi te jue, te vastrodgha ane kAyoddha che. For Personal & Private Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka | 'pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra : "vastrapratyupekSaNA' | gAthA 234 TIkA : ___ vastra iti vastrodye kAyorzve ca nirUpyamANe paravacanamiti codaka Aha - sthito gRhItvA dazAnta iti 'sthitaH UrdhvasthAnena' ityanena kAyordhvasvarUpaM 'gRhItvA dazAparyante' ityanena tu vastrordhvasvarUpamAha, atrottaram-tanna bhavati yadetaduktaM pareNa etaditthaM na, kimatra tattvamityAha-'tiryak prekSeta pratyupekSeta' anena vastrordhvamAha, 'utkuTuko yathA viliptaH samArabdhazcandanAdinA' iti anena tu kAyordhvaM, tiryagvyavasthitaM vastraM bhUmAvalolayan, vilipta iva kAyena gAtrasaMsparzamakurvanniti gAthArthaH // 234 // TIkArya : vastra=vastrodgha, ane kAyorve nirUpate te paranuM vacana che-codaka kahe che - dazAnA aMtamAM=vastrane be cheDAmAM, grahaNa karIne sthita A prakAranA mULagAthAnA kathanathI zuM prApta thAya ? te spaSTa kare che - UrdhvasthAnathI sthita=UbhA rahelA sAdhu," A prakAranA AnA vaDe-gAthAnA bIjA pAdanA kathana vaDe, kAyodhvanA svarUpane, "dazAnA parvatamAM grahaNa karIne A prakAranA AnA vaDe gAthAnA bIjA pAdanA kathana vaDe, vaLI vastrodghanA svarUpane pUrvapakSI kahe che - ahIM uttara=upara batAvela pUrvapakSInA kathanamAM graMthakAra uttara Ape che - te nathI=para vaDe je A kahevAyuM e e prakAre nathI. ahIM tattva zuM che? ethI kahe che - tiththu prekSaNa kare=pratyupekSaNa kare," AnA vaDe=mULagAthAnA uttarArdhanA kathana vaDe, zAstrakAro vastrothvane kahe che. je pramANe vilipta hoya =caMdanAdi vaDe samArabdha hoya=caMdanAdinA lepa vaDe zarIre vilepana karAyelo puruSa hoya, te pramANe utkaTuka ubhaDaka beThelA sAdhu," A prakAranA AnA vaDe mULagAthAnA uttarArdhanA kathana vaDe, vaLI zAstrakAro kAyordhvane kahe che. uparamAM vastroddha-kAyodhvanuM svarUpa batAvyuM, tenAthI zuM phalita thAya ? te spaSTa kare che - ticcha rahelA vastrane bhUmi upara nahIM labaDAvato, vilepAyelAnI jema kAyAthI gAtranA saMsparzane nahIM karato, paDilehaNa kare e vastraUrdhva ane kAyaUrdhva che, ema saMbaMdha che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: vastrodgha ane kAyodhvanA svarUpanuM nirUpaNa karAya che tyAre pUrvapakSI kahe che - Ubho Ubho pratilekhanA kare e kAyordhva che, ane vastrane cheDethI pakaDIne paDilehaNA kare e vastrodgha che. Ano uttara graMthakAra Ape che - pUrvapakSIe kahyuM te barAbara nathI; kAraNa ke ubhaDaka page besIne pratilekhanA karavI e kAyorba che, ane vastrane tihu~ pahoLuM karIne pratilekhanA karavI e vastrobdha che. jema zarIre caMdanAdinuM vilepana karyuM hoya tyAre te vilepananA rakSaNa mATe vyakti paraspara aMgono sparza na thAya te rIte bese, tema ahIM paNa paraspara aMgono sparza na thAya ema ubhaDaka page besIne vastrane tichuM pahoLuM karIne vastra bhUmine ane kAyAne na aDe te rIte pratilekhanA karavI . For Personal & Private Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 pratidinakriyAvastuka | pratyupekSaNA' dvAra / peTA tAra: "vastrapratyupekSaNA' | gAthA 234-235 A rIte paDilehaNa karavAthI jIvarakSA thAya che, tema ja zAstrokta vidhinuM pAlana thAya che, kema ke vastranuM prasphoTana karatI vakhate sAdhu ubhaDaka page beThela hoya to vastramAMthI jIvo prAya: potAnA deha upara paDe nahIM ane kadAca deha upara paDe topaNa sAdhu paDilehaNa karatAM gAtrano paraspara sparza na karatA hoya to jIvo maravAnI saMbhAvanA ochI rahe che. ||234ll avataraNikA : vyAkhyAtamUrdhvadvAram, adhunA sthiradvAraM vyAcikhyAsurAha - avataraNikArya : gAthA 233mAM Urdhva Adi dvAro batAvyAM, temAMthI prathama 'Urdhva' dvArA vyAkhyAna karAyuM. have bIjA 'sthira' dvArane vyAkhyAna karavAnI icchAvALA graMthakAra kahe che - gAthA : aMguTuaMgulIhiM ghittuM vatthaM tibhaagbuddhiie| tatto a asaMbhaMto thiraM ti thiracakkhuvAvAraM // 235 // ( dAraM ) / anvayArtha : tatto =ane tyArapachI saMbaMto=asaMbhrAMta (sAdhu) 3iAkunIrdi aMguTha ane aMgulI dvArA vahyuM fdhanuM vastrane grahaNa karIne uttama buddhI-tribhAganI buddhithI ftharamavuvAvA=sthira cakSunA vyApArapUrvaka (pratyupekSaNa kare.) ti thie 'sthira' (dvAra) che. gAthArtha : tyArapachI asaMbhrAMta sAdhu aMgUTho ane AMgaLI dvArA vastrane pakaDIne, buddhithI traNa bhAganI kalpanA karIne, sthira cakSunA vyApArapUrvaka pratyupekSaNa kare, e "sthira' dvAra che. TIkA : aMGguSThAGgalIbhyAM karaNabhUtAbhyAM gRhItvA vastraM pratyupekSaNIyaM tribhAgabuddhayeti buddhayA parikalpya tribhAge, tatazca tadanantaramasambhrAntaH anAkulaH san, sthiramiti dvAraparAmarzaH, asyArthaH sthiracakSurvyApAraM ca pratyupekSeteti gAthArthaH // 235 // TIkArya : ane tyArapachI=pUrvagAthAmAM kahyA mujaba vastrapaDilehaNamAM vastrodgha-kAyodhna karyA pachI, asaMbhrAMta anAkula chatA, sAdhu pratyupekSaNa kare. kaI rIte pratyupekSaNa kare ? te batAve che - karaNabhUta=vastra pakaDavAnA sAdhanabhUta, evA aMgUThA ane AMgaLI dvArA vastrane grahaNa karIne tribhAganI buddhithI=buddhithI traNa bhAgamAM kalpIne, vastrane pratyupekSaNa kare. For Personal & Private Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka / 'pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra : 'vastrapratyupekSaNA' | gAthA 235-236 'sthira' e prakAre dvArano parAmarza che=mULagAthAnA uttarArdhamAM 'fthara ti' che te 'sthira' nAmanA dvArane upasthita karAvanAra che, ane Ano artha='sthira' nAmanA dvArano artha, sthira cakSunA vyApArapUrvaka pratyupekSaNa kare, e pramANe gAthAno arthache. bhAvArtha: gAthA 233 mAM Urdhvadi vastrapaDilehaNanI vidhi batAvela. temAMthI 'Urdhva' dvAranuM svarUpa gAthA 234mAM batAvIne have 'sthira' nAmanA bIjA dvAramAM kahe che ke sthira evA cakSunA vyApArapUrvaka vastranuM paDilehaNa sAdhu kare che, ane te kaI rIte kare che, te batAvatAM kahe che avataraNikA : gataM sthiradvAraM, sAmpratamatvaritadvAramadhikRtyAha - vastrane eka AMgaLI ane aMgUThAthI pakaDavuM joIe, jethI saMpUrNa vastra yathArtha joI zakAya, ane te vastranA traNa bhAganI kalpanA karavAthI pUrNa vastra kramasara joI zakAya. ane traNa bhAga karyA pachI cittane bIjA koI vyApAramAM AkuLa nahIM karIne cakSune sthira vyApAravALAM rAkhIne vastra jue, jethI jayaNAno pariNAma ane jIvarakSAne anukULa mana-vacana-kAyAno sudRDha vyApAra thAya, jenAthI sarva jIvo pratye Atmatulya buddhirUpa samabhAvanI vRddhi thAya. 235 // avataraNikArya : 'sthira' dvAra gayuM=pUruM thayuM, have 'atvarita' dvArane AzrayIne kahe che - gAthA : 11 parivattiaM ca sammaM aturiamii adduyaM payatteNaM / vAujayaNAnimittaM iharA takkhobhamAIA // 236 // dAraM // anvayArthaH samAM tra parivattiyaM=ane samyag parAvartita atusiM=atvarita jJarU=e pramANe ('atvarita' dvArano artha che, AnAthI zuM prApta thAya ? te spaSTa kare che -) vADanayaLanimitta=vAyunI yatanAnA nimitte payajJeLa ayaM=prayatnathI adbhuta (parAvartita vastranuM pratyupekSaNa karavuM joIe.) DrA=itarathA=vastranuM adbhuta parAvartana karavAmAM na Ave to, tomamA kSobhAdi thAya che-vAyunA kSobhAdi doSo thAya che. tenA gAthArtha: ane samyak parAvartita eTale arita, e pramANe 'atvarita' dvArano artha che. AnAthI zuM prApta thAya? te spaSTa kare che - vAyunI yatanAnA nimitte prayatnathI adbhuta parAvartita vastranuM pratyupekSaNa karavuM joIe. vastranuM adbhuta parAvartana karavAmAM na Ave to vAyunA kSobhAdi doSo thAya che. For Personal & Private Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 pratidinakriyAvastuka / "pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra : "vastrapratyupekSaNA' | gAthA 236-230 TIkA : ___ parAvartitaM ca samyag dvitIyapAi~na atvaritamiti dvArasaMsparzaH, kimuktaM bhavati? adrutaM prayatnena parAvartitaM pratyupekSeta, kimarthamityAha-vAyuyatanAnimittaM vAyusaMrakSaNAya, itarathA drutaparAvarttanena tatkSobhAdayo doSA iti gAthArthaH // 236 // * "takSamAtha:''mAM Ari' zabdathI vAukAyanA jIvonA nAzanuM ane jIvonA rakSaNa mATenI ucita yatanAnA abhAvanuM grahaNa karavAnuM che. TIkArya : ane bIjA pAsAthI samyapha parAvartita tvarita', e prakAre dvArano saMsparza che="atvarita' nAmanA dvAranuM svarUpa che. A kathanathI zuM kahevAyeluM thAya che? te batAve che - prayatnathI adruta zIvratA vagara, parAvartitanuM bIjA pAsAthI pheravelA vastranuM, pratyupekSaNa karavuM joIe. zA mATe ? arthAt zA mATe adruta parAvartita vastranuM pratyupekSaNa karavuM joIe? ethI kahe che - vAyunI yAtanAnA nimitte vAyunA saMrakSaNa mATe, adruta parAvartita vastranuM pratyupekSaNa karavuM joIe, ema anvaya che. itarathA=vastranuM adruta parAvartana karavAmAM na Ave to, druta parAvartanathI=vastranuM jaladI jaladI parAvartana thavAthI, tenA kSobhAdi=vAyunA kSobhAdi, doSo thAya che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : 'tusiM' zabda atvaritadArane sparzanAro che. teno ja artha "prayatnathI adruta' karela che. tenAthI e kahevuM che ke vastrane eka bAjuthI joyA pachI bIjI bAju jovA mATe tvarA vagara parAvartana karIne vastranuM pratyupekSaNa karavuM joIe, jethI vAukAyanA jIvonI rakSA thAya. ane jo tvarAthI parAvartana karIne vastranuM paDilehaNa kare, to vAukAyanA jIvo kSobha pAme, arthAt vastranA jhapATAthI vAukAyanA jIvonI hiMsA thAya, jethI sarva jIvo pratye Atmatulya bhAvanA rakSaNane anukULa yatanAnA abhAvarUpa doSanI prApti thAya. vaLI, sAdhune trasa jIvonI rakSA karavA mATe paDilehaNa che. tethI paDilehaNanI kriyAmAM azakya parihAra hoya tevA vAukAyanA jIvonI kvacita hiMsA thAya, topaNa utAvaLa vagara paDilehaNa karavAthI vAukAyanA jIvonI vizeSa hiMsA thatI nathI. AthI vastranuM atvarita ja parAvartana karavuM joIe. ra36ll. avataraNikA: uktamatvaritadvAraM, sarvaM tAvaditi dvAramabhidhAtumAha - avataraNikArya : atvarita' dvAra kahevAyuM, have "sarva tAva' e prakAranA dvArane kahevA mATe kahe che - For Personal & Private Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka / 'pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra : 'vastrapratyupekSaNA' | gAthA 237-238 gAthA : ia dosuM pAsesuM daMsaNao savvagahaNabhAveNaM / savvaM ti niravasesaM tA paDhamaM cakkhuNA pehe // 237 // dAraM // anvayArtha : rU=A rIte=gAthA 233mAM kahyuM e rIte, vonuM pAsenuM=banne pAsAMomAM vaMsao=darzanane kAraNe savvAdamAveI=sarvanA grahaNano bhAva hovAthI=saMpUrNa vastranA grahaNano sadbhAva hovAthI, satyaM ti nivasei=sarva eTale niravazeSa tatva=teTalA (vastrane) paDhamaM cavastuLA pedaeN=prathama cakSuthI pratyupekSaNa kare. gAthArtha: gAthA 233mAM kahyuM e rIte vastranAM banne pAsAMomAM darzanane kAraNe saMpUrNa vastranA grahaNano sadbhAva hovAthI sarva eTale niravazeSa, teTalA vastranuM prathama cakSuthI pratyupekSaNa kare. TIkA : iti=evaM dvayorapi pArzvayorvastrasya darzanAt sarvagrahaNabhAvena hetunA sarvamiti niravazeSaM, vastraM tAvat prathamaM cakSuSA pratyupekSeta, eSa dvArasaMsparza iti gAthArthaH // 237 // TIkArya A rIte=gAthA 233mAM kahyuM e rIte, beya paNa pAsAmAM vastranA darzanane kAraNe sarvanA grahaNanA bhAvarUpa hetuthI=saMpUrNa vastrane grahaNa karavAnA sadbhAvarUpa hetuthI, sarva eTale niravazeSa, taTalA vastrane prathama=prasphoTanAdi karatAM pahelAM, cakSuthI pratyupekSaNa kare. A=mULagAthAmAM je varNana karyuM e, dvArano saMsparza che='sarva tAvat' nAmanA dvArane sparzanAro artha che, e pramANe gAthAno artha che. 13 bhAvArtha: 'sarva vastranuM prathama cakSu vaDe paDilehaNa kare', A kathana dvArA cakSu vaDe prathama AkhA vastranAM baMne pAsAMone barAbara jue, e pramANe artha prApta thAya che. Ama kahevAthI vastramAM koI jIvanI hiMsA na thAya tenA mATe cakSuno daDha vyApAra karavAmAM Ave to ja samabhAvanA pariNAmanuM rakSaNa thAya, ema sUcita thAya che. 1123911 avataraNikA : adhikRtadvAragAthArdhaM vyAkhyAtaM, zeSArddhaprathamadvAramAha avataraNikArya : -- adhikRta evI 233 rUpa dvAragAthAnuM ardha vyAkhyAna karAyuM. have zeSa ardhanA prathama dvArane kahe che bhAvArtha : . gAthA 233nA pUrvArdhamAM kahela ke saMpUrNa vastranuM Urdhva, sthira ane atvarita rIte pratyupekSaNa karavuM joIe, tenuM svarUpa vistArathI gAthA 234thI 237mAM batAvyuM. have gAthA 233nA uttarArdhamAM batAvela be dvAromAMthI 'vItraM poDe' rUpa prathama dvAranuM svarUpa darzAve che - For Personal & Private Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 gAthA : pratidinakriyAvastuka / 'pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra : 'vastrapratyupekSaNA' | gAthA 238-239 addaMsaNaMmi a tahA mUiMgaliAiANa jIvANaM / to bIaM papphoDe iharA saMkAmaNaM vihiNA // 238 // anvayArtha : tA a=ane te prakAre=pUrvagAthAmAM kahyuM te prakAre, mUDhuMtigrAJaLa nIvALaM=kIDI Adi jIvonuM (vastramAM) addezaImi=adarzana thaye chate totyArapachI zrIaMbIjuM poDe prasphoTana kare, phadA= itarathA=jIvonuM vastramAM darzana thaye chate, viddiA=vidhithI saMjAmaI=saMkramaNa=te jIvonuM anya sthAne saMkramaNa kare. gAthArtha: pUrvagAthAmAM kahyuM te prakAre kIDI Adi jIvonuM vastramAM adarzana thaye chate, tyArapachI bIjuM prasphoTana kare. jo jIvonuM vastramAM darzana thAya to vidhithI te jIvonuM anya sthAne saMkramaNa kare. TIkA : adarzane ca sati tathA mUiMgalikAdInAM pipIlikAdInAM jIvAnAM tato dvitIyaM prasphoTayet iti dvArasaMsparzaH, itarathA=darzane sati teSAM saGkramaNaM vidhinA kuryAditi gAthArthaH // 238 // TIkArya ane te prakAre=pUrvagAthAmAM kahyuM te prakAre, mUIgalikAdi-pipIlikAdi, jIvonuM vastramAM adarzana thaye chate tyArapachI bIjuM prasphoTana kare, e dvArano saMsparza che='vItraM poke' nAmanA dvArane sparzanAro artha che. itarathA=teonuM darzana thaye chate=pipIlikAdi jIvo vastramAM dekhAye chate, teonuM vidhithI saMkramaNa kare=kIDI vagerene anya ucita sthAne sthApana kare, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha: pUrvamAM batAvyuM te rIte Urdhva-sthira-atvarita rIte saMpUrNa vastrane cakSuthI jovAthI, koI kIDI vagere jIva vastramAM dekhAya nahIM to, cakSuthI na dekhAyA hoya tevA jIvonI rakSA mATe vastranuM prasphoTana kare; arthAt vastrane hAtha upara khaMkhere che, jethI cakSuthI na dekhAya evA koI sUkSma jIvajaMtu vastramAM hoya topaNa te jIvo vastramAM dabAIne marI na jAya. ana Urdhva-sthira-atvarita rIte saMpUrNa vastranuM nirIkSaNa karavAthI vastramAM koI jIva dekhAya to tene vidhipUrvaka yogya sthAne mUkyA pachI sAdhu vastranuM prasphoTana kare, jethI A prakAranI sUkSma yatattAne kAraNe sAdhuno SaTkAyanA pAlanano pariNAma jIvaMta rahe che. 238 // avataraNikA : kathaM prasphoTayedityatra pratidvAragAthAmAha For Personal & Private Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka | "pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra : "vastrapratyupekSaNA' | gAthA 239 avataraNikArya : pUrvagAthAmAM kahyuM ke cakSuthI saMpUrNa vastranuM Urdhva-sthira-atvarita paDilehaNa karyA pachI kIDI Adi jIvonuM adarzana thaye chate vastranuM prasphoTana kare. tethI prazna thAya ke vastranuM kevI rIte prasphoTana kare ? ethI ahIMpratyupekSaNAnI vidhimAM, pratidvAragAthAne kahe che, arthAt mULadvAragAthA 230nuM prathama vAra pratyupekSaNA che, te pratyupekSaNAnuM peTA dvArA prasphoTana che, te rUpa dhAragAthAnA avAMtara dvArane kahe che - gAthA : aNaccAviamavaliamaNANubaMdhiM amosaliM ceva / chappurimaM navakhoDaM pANI pANipamajjaNaM // 239 // paDidAragAhA // anvayArtha: madhyavianartita, mavatri=avalita, saUTIUvaMfdhaM=AnanubaMdhavALuM, mota veva=ane amosalavALuM, chappaniM-papUrvovALuM, navoDhuM-nava sphoTanovALuM paf=hAthamAM pApamaxi= prANInuM jIvanuM, pramArjana karavuM.) gAthArtha : anartita, avalita, ananubaMdhavALuM, amosalavALuM, cha pUrvovALuM ane nava sphoTanovALuM hAthamAM jIvanuM pramArjana karavuM. TIkA : atitaM vastrAtmAnarttanena, avalitaM vastrAtmAvalanenaiva, ananubandhi anirantaraM, amoSaliM caiva tiryagghaTTanAdirahitaM cetyarthaH, SaTpUrva SaTtiryakRtavastraprasphoTanopetaM, navaprasphoTanaM karatalagatapramArjanAntaritatrikatrikanavaprasphoTanavat, pANau prANipramArjanaM haste prANivizodhanamiti gAthArthaH // 239 // TIkArtha : vastra ane AtmAnA anartana vaDe anartita, vastra ane AtmAnA avalana vaDe ja nahIM vALavA vaDe ja, avalita, ananubaMdhI=aniraMtara, ane amosalI=tirya ghaTTana vagerethI rahita, pUrva=ticcha karAyela vastranA cha prasphoTanothI yukta, evA nava prasphoTanovALuM hAthanA taLiyAmAM prApta evA pramArjanathI aMtarita evA traNa traNa vaDe nava prasphoTanovALuM, pANimAM prANInuM pramArjana=hAthamAM prANInuM vizodhana, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : anatita : paDilehaNa karatAM vastra ane AtmAne=zarIrane, nacAvavo nahi, paNa sthira rAkhIne prasphoTana karavuM. avalita : vastra ane zarIra vaLeluM na rahe te rIte prasphoTana karavuM. For Personal & Private Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 pratidinakriyAvastuka | 'pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra: "vastrapratyupekSaNA' | gAthA 239-240 ananubaMdhIH hAtha upara nava prasphoTana karatI vakhate traNa traNa prasphoTananA AMtare karAtI ekeka pramArjanA ema traNa pramArjanAne badale, AMtarA vagara saLaMga traNa pramArjanA karavI, te anubaMdhI nAmano doSa che.te doSarahita prasphoTana karavuM. amosalI : sAMbelAnI jema tirchA, Urdhva ane adhaH sparza karyA vagara vastranuM prasphoTana karavuM. papUrva pratilekhananA prAraMbhamAM vastra tihu~ rAkhIne pahelAM AgaLanA bhAgamAM vastrane cakSuthI jovAya che. tyArapachI traNa vakhata vastranuM prasphoTana karAya che, jethI te vastramAM cakSuthI na dekhAya tevA sUkSma jIvo hoya to te nIce paDe. tyArapachI te vastrane pheravIne pAchaLanA bhAgamAM saMpUrNa avalokana karavAnuM che, ane pAchaLanA bhAganuM saMpUrNa avalokana-daSTipaDilehaNa karyA pachI, te vastranuM pharI traNa vakhata prasphoTana karAya che, jethI temAM kadAca sUkSma jaMtuo rahI gayA hoya to te paNa nIce paDe. Ane ticcha karela vastranAM cha prasphoTana kahevAya che. navaprasphoTa : A rIte cha purimanI kriyAvizeSa thayA pachI hAtha upara te vastranA traNa traNa prasphoTananI vacamAM, eka-eka pramArjananA AMtarAthI kula nava prasphoTana karAya che. arthAt vastrane jamaNA hAthamAM grahaNa karIne DAbA hAtha upara traNa sthAne ekeka prasphoTana karAya che, jethI te vastramAM koI sUkSma jIvajaMtu hoya to te hAtha upara paDe; ane traNa prasphoTana karyA pachI eka pramArjanA karAya che. e rIte traNa traNa prasphoTana ane ekeka pramArjanA karAya che, ethI kula nava prasphoTana ane traNa pramArjanA thAya. AnAthI e prApta thAya ke hAtha upara traNa vakhata judA judA sthAne prasphoTana karavAthI jo jaMtu hAtha upara paDeluM dekhAya to sAdhu tene yatanApUrvaka ucita sthAne mUke, ane kadAca jaMtu sUkSma hoya ane hAthanA varNavALuM hoya tethI na dekhAya tema hoya to paNa traNa traNa prasphoTana pachI je ekeka prArthanA karavAmAM Ave che tenAthI te sUkSma jaMtu bhUmi upara paDe, paraMtu dehanA paraspara saMzleSathI mare nahIM. A rIte nava prasphoTana ane traNa pramArjanathI vastranuM paDilehaNa pUruM thAya che. 239 avataraNikA : avayavArthaM tvAha - avataraNitArtha : sAdhu vastranuM prasphoTana kaI rIte kare? enA viSayamAM pUrvagAthAmAM vI3 pappo' nAmanA pratyupekSaNAnA bIjA dvAranA avAMtara dvArA batAvyAM. have te prasphoTananA avAMtara dhArorUpa avayavonA arthane vaLI kahe gAthA : vatthe appANaMmi acauha aNaccAviaM avliaNc| aNubaMdhi niraMtarayA tiriuDDa'haghaTTaNA musalI // 240 // anvayArtha: valtha prAiifma ga ra34=vastraviSayaka ane AtmAviSayaka cAra prakAre (bhAMgA) che. vyAviyaM emAM vastra ane AtmA, baMnene na nacAve e rUpa anatita e pahelo bhAgo zuddha che. tni3 =ane vastra For Personal & Private Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka | 'pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra : "vastrapratyupekSaNA' | gAthA 240 ane AtmA, baMnene na vALe e rUpa avalita e pahelo bhAgo zuddha che. madhurvAdha niraMtara=anubaMdhI eTale niraMtaratA. tirikruDadhaTTa musA=tirya-Urdhva-adho ghaTTanathI mosalI thAya che. gAthArtha : vastrane ane AtmAne AzrayIne be caturbhagI che. temAM prathama caturbhagImAM vastra ane AtmA baMnene na nacAve e rUpa anartita e pahelo bhAMgo zuddha che, ane bIjI caturbhagImAM vastra ane AtmA baMnene na vALe e rUpa avalita e pahelo bhAMgo zuddha che. anubaMdhI eTale niraMtaratA, te anubaMdhI doSa vagara paDilehaNa karavuM joIe. tiU-Urdhva-adho ghaTTanAthI mosalIdoSa thAya che, te mosalIdoSa vagara paDilehaNa karavuM joIe. TIkA : ___ vastre vastraviSayamAtmani AtmaviSayaM ca vastramAtmAnaM cAdhikRtyetyarthaH, caturddhA bhaGgasambhava iti vAkyazeSaH, vastraM narttayati AtmAnaM ca, itthaM vastraM valitamAtmA cetyAdi, atrobhayamAzrityArtitamavalitaM ca gRhyate, anubandhi kimucyata ? ityAha-nirantaratA nairantaryapratyupekSaNamiti bhAvaH, tiryguurdhvmdhoghttttnaamoSatni: bhAra40 | TIkArya : vastranA viSayavALo ane AtmAnA viSayavALo=vastrane ane AtmAne AzrayIne, cAra prakAre bhaMgano saMbhava che. e prakAre vAkyanuM zeSa che=vAkyano aMza adhyAhAra che. vastrane ane AtmAne nacAve che, e rIte vastra ane AtmA valita che ityAdi. ahIM=prastuta prasphoTananI vidhimAM, ubhayane=vastra ane AtmA e baMnene, AzrayIne anati ane avalita grahaNa karAya che. anubaMdhI zuM kahevAya che? ethI kahe che - niraMtaratA=niraMtarapaNAthI pratyupekSaNa, e prakAre bhAva che. tirya, Urdhva ane adhaH ghaTTanathI moralI thAya che. bhAvArtha : ahIM 'vastra' ane 'AtmA" e be padothI caturbhagInuM sUcana karyuM che. anartitanA pahelA bhAMgAmAM vastra ane AtmA zarIra, baMnene nahi nacAvavAM, bIjA bhAMgAmAM vastrane na nacAvavuM - AtmAne nacAvavo, trIjA bhAMgAmAM vastrane nacAvavuM - AtmAne nahIM nacAvavo, cothA bhAMgAmAM vastra ane AtmA baMnene nacAvavAM. ahIM pahelo bhAMgo zuddha che. AnAthI e prApta thAya ke vastrapaDilehaNa karatI vakhate sAdhu vastrane nacAve to vastra para rahelA jIvonuM samyam avalokana thAya nahIM, jethI vastramAM rahelA jIvone prasphoTanAdithI kilAmaNA thavAno saMbhava rahe; tema ja zarIrane nacAve to zarIra upara koIka sthAne vastramAMthI jIva paDavAnI saMbhAvanA rahe. AthI sAdhue vastra ane zarIrane sthira rAkhIne paDilehaNa karavuM joIe, jethI dayAnA pariNAmapUrvaka jIvarakSA mATe yatna thAya. A pramANe avalitanA pahelA bhAMgAmAM vastra ane zarIra, baMnene nahi vALavAM, bIjA bhAMgAmAM vastrane na vALavuM - zarIrane vALavuM, trIjA bhAMgAmAM vastrane vALavuM - zarIrane na vALavuM, cothA bhAMgAmAM vastra ane zarIra baMnene vALavAM. ahIM paNa pahelo bhAMgo zaddha che For Personal & Private Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 pratidinakriyAvastuka | 'pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra : 'vastrapratyupekSaNA' | gAthA 240-241 AnAthI e phalita thAya ke vastrapaDilehaNa karatI vakhate sAdhue vastrane pUrepUruM kholyuM na hoya to vastra koI bhAgamAM vaLeluM rahe, jethI te vaLelA bhAgamAM jIvonuM barAbara avalokana thaI zake nahIM; tema ja kAyAne paNa vaLelI rAkhI hoya to te vaLelA kAyAnA bhAgamAM koI jIva paDe to zarIranA saMzleSathI tenI virAdhanA thavAno saMbhava rahe. AthI sAdhue vastra ane zarIrane vALyA vagara paDilehaNa karavuM joIe, jethI jIvarakSA mATeno samya yatna thaI zake. vaLI, anubaMdhIno niraMtara=satata, evo artha thAya che. tethI e siddha thAya ke vastrapaDilehaNamAM nava prasphoTano karatI vakhate sAdhu hAtha upara traNa sthAne ekeka prasphoTana karyA pachI eka prArthanA kare che, tyArabAda pharI bIjI vakhata hAtha upara traNa sthAne ekeka prasphoTana kare che ane pachI eka prArthanA kare che, tyArabAda pharI trIjI vakhata hAtha upara traNa sthAne ekeka prasphoTana kare che ane pachI eka prArthanA kare che. Ama, paDilehaNakALamAM sAdhu papUrvo karyA pachI traNa traNa prasphoTanAnA AMtare eka-eka pramArjanA kare che. tene badale hAtha upara eka sAthe nava prasphoTano karyA pachI eka sAthe traNa pramArjanA karavAmAM Ave to te pratyupekSaNAmAM anubaMdhI doSanI prApti thAya; kema ke hAtha upara nava prasphoTano eka sAthe karavAmAM Ave to pahelAMnA prasphoTano karatAM hAtha upara vastramAMthI koI jIva paDyo hoya to pramArjana karyA vagara pharI te sthAne bIjA prasphoTano karavAthI pUrve hAtha para paDelA te jIvane kilAmaNAdi thAya. AthI hAtha upara traNa sthAne ekeka prasphoTana karyA pachI ekeka prArthanA karavI joIe, jethI jIvarakSAne anukULa zakya sarva ucita yatna thavAthI pakAyanA pAlananA pariNAmarUpa viratino pariNAma jJAna na thAya. vaLI, 1. tirjI, 2. Urdhva ane 3. adho, ema traNa sthAne vastranuM saMghaTTana karavAthI pratyupekSaNano mosalIdoSa thAya che. Azaya e che ke sAMbelAthI kaMIka khAMDatI vakhate jema sAMbeluM upara, nIce ane Aju-bAjumAM paDelI vastune aDe, tema paDilehaNa karatI vakhate vastra upara chata vagerene, nIce jamIna vagerene ke tirjI pATapATalA, bhIMta vagerene aDe, to te te sthAne rahelA jaMtu vastramAM lAgI javAthI tene kilAmaNA Adi thavAno saMbhava rahe. AthI paDilehaNa karanArA sAdhue vastrano kyAMya sparza na thAya te rIte yatna karavo joIe, ane jo te rIte yatna karavAmAM na Ave to pakAyanA samyapha pAlanamAM yatanA na thavAthI doSanI prApti thAya. 24 ll avataraNikA : pUrvagAthAmAM pratyupekSaNa viSayaka anatitanuM ane avalitanuM svarUpa tathA anubaMdhIdoSanuM ane mosalIdoSanuM svarUpa batAvyuM. have te mosalIdoSane ja vizeSa spaSTa karatAM batAve che - gAthA : tiri uDDha ahe musalI ghaTTaNa kuDDe a mAla bhUmIe / eaMtu mosalIe phuDamevaM lakkhaNaM bhaNiaM // 241 // For Personal & Private Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka | 'pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra : "vastrapratyupekSaNA' | gAthA 241-242 - 19 anvayArtha: tiri ti, kukImAM, urphe mAtra=Urdhva=UMce, mALamAM made 3 pUNav=ane adho=nIce, bhUmimAM paTTa=ghaTTana; i tu musatnI e vaLI mosalI che. avaM=A pramANe pAsatna=molInuM hatuM #qui mauira skuTa=pragaTa, lakSaNa kahevAyuM. gAthArtha : tiththu kuThThImAM, UMce mALiyAmAM ane nIce bhUmimAM saMghaTTana; e vaLI mosalIdoSa che. A pramANe mosalIdoSanuM pragaTa lakSaNa kahevAyuM. TIkA : tiryak kuDyAdau, UrdhvaM mAlAdau, adho bhUmyAdau, ghaTTanaM ca laganamiti gAthArthaH // 241 // TIkArya tiryapha kuDI AdimAM bhIMta vageremAM, Urdhva mAlAdimAM mALiyA vageremAM, ane adho bhUmi AdimAM ghaTTana karavuM=lAgavuM vastranuM athaDAvuM, e mosalIdoSa che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : mosalI zabda musala arthamAM che, jene sAMbeluM kahevAya che; ane kaMIka khAMDatI vakhate te sAMbeluM nIce jamInane aDatuM hoya che, vaLI upara mALiyAne paNa aDatuM hoya, ane kyAreka vacamAM bhIMta vagere sAthe paNa athaDAtuM hoya; Ama, traNa rIte jema musalano saMsarga thAya che, tema paDilehaNa karatI vakhate vastra paNa kyAreka upara mALiyA vagerene, to kyAreka nIce jamIna vagerene aDatuM hoya, ane kyAreka tihu~ bhIMta, palaMga, pATa vagere sAthe paNa athaDAtuM hoya to pratyupekSaNamAM mosalIdoSa lAge. tethI vastranuM pratilekhana samyagu na thaI zake; kema ke te-te sthAnanA saMsparzathI tyAM rahelA jIvono paNa vastra sAthe saMsarga thavAnI saMbhAvanA rahe, jethI jIvavirAdhanA thAya. mATe mosalIdoSa na lAge te rIte sAdhue vastrapaDilehaNa karavuM joIe. ra41I. avataraNikA : gAthA 239nA pUrvArdha bhAganA avayavonuM svarUpa batAvyA pachI gAthA 239nA uttarArdha bhAganA avayavonuM svarUpa batAvatAM kahe che - gAthA : chappurimA tiriakae nava khoDA tinni tinni aNtriaa| te uNa viANiyavvA hatthaMmi pamajjaNatieNaM // 242 // anvayArtha : chapparimA tiriV=pUrvo tiryakUkRta evA vastramAM (karAya che, tyArapachI) manapati, maMtAi tinna tanna=pramArjanatrikathI aMtarita evA traNa-traNa (prasphoTo maLIne) nava ghoDA-nava prasphoTo thAya che. For Personal & Private Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 pratidinakriyAvastukane pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra : "vastrapratyupekSaNA' | gAthA 242 te 3UT bhaMgi visAyibrA=vaLI teo hAthamAM jANavA=pramArjanatrikathI aMtarita evA nava prasphoTo hAtharUpa AdhAramAM jANavA. gAthArtha : cha pUrvo tirthaka karAyela vastramAM karAya che, tyAra pachI pramArjanatrikathI aMtarita evA traNa traNa prasphoTo maLIne nava prasphoTo thAya che. vaLI te nava prasphoTo hAtharUpa AdhAramAM jANavA. TIkA : ___SaTpUrvAH pUrvA iti prathamAH kriyAvizeSAH tiryakRta iti ca tiryakRte vastre ubhayato nirIkSaNavidhinA kriyante / nava prasphoTAstrayastrayo'ntaritA=vyavahitAH, va punasta ityAha - te punarvijJAtavyAH haste AdhAre, kenAntaritAH ? pramArjanatrikeNa-suprasiddhapramArjanatritayeneti gAthArthaH // 242 // TIkArya : pUrvo eTale prathama kriyAvizeSo, ane tiryaka kRtamAM tiryaku karAyela vastramAM, ubhayathI baMne bAjuthI, nirIkSaNanI vidhi vaDe ja pUrve karAya che. aMtarita=vyavahita=ekeka pramArjanAthI AMtarAvALA, traNa-traNa evA nava prasphoTo thAya che. vaLI teo=nava prasphoTo, kyAM thAya che? ethI kahe che - vaLI te-nava prasphoTo, hastarUpa AdhAramAM jANavA. konA vaDe aMtarita nava prasphoTo thAya che ? te batAve che - pramArjananA trika vaDe suprasiddha evAM traNa pramArjano vaDe, aMtarita evA nava prasphoTo thAya che, ema anvaya che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : papUrvA:'mAM 'pUrva zabda prathama kriyAvizeSanA arthamAM che, ane te papUrvarUpa kriyAvizeSa vastrane thoDuM ADuM karIne baMne bAjuthI cakSu dvArA saMpUrNa avalokanathI karAya che. Azaya e che ke paDilehaNakALamAM sAdhu ubhaDaka page besIne vastranA traNa bhAga karIne ekeka bhAganuM cakSuthI avalokana kare che ane pachI traNeya bhAganuM ekeka vAra prasphoTana kare che, jethI vastramAM cakSurindriyanA aviSaya evA koI sUkSma jIvo hoya to te bhUmi para paDe; Ama vastrane eka bAjuthI traNa bhAga karIne kamasara ekeka bhAganuM cakSuthI avalokana ane prasphoTana karyA pachI vastrane pheravIne bIjI bAju paNa te ja rIte traNa bhAga karIne kramasara ekeka bhAganuM cakSuthI avalokana ane prasphoTana kare che. ane vastranA baMne bAju thaIne je cha prasphoTano karavAmAM Ave che, te ja papUrvo che arthAt prathamanA cha kriyAvizeSo che, ane parvo karyA pachI je nava prasphoTano karAya che tenI apekSAe A jIvarakSA mATe karAtA kriyAvizeSa prathama che. A rIte vastrapaDilehaNamAM papUrvonI kriyA karyA pachI hAtharUpa AdhAramAM traNa pramArjanAthI aMtarita evA nava prasphoTano karAya che. AnAthI e phalita thAya ke sAdhunuM citta pakAyanA jIvo pratye atidayALu hoya che. tethI zakya hoya tyAM sudhI sUkSma paNa jIvone kilAmaNA paNa na thAya te mATe muni atyaMta yatna kare che, jethI sarva jIvonA For Personal & Private Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastaka "pratyupekSaNA' dvAra/ peTA dvAra: "vastrapratyupekSaNA' | gAthA 242-243 rakSaNaviSayaka pote karela pratijJAno samyagU nirvAha thAya ane zAstroktavidhi pratyenA pakSapAtane kAraNe vItarAgavacana para bahumAnabhAva vRddhi pAme. (24ro. avataraNikA : UrdhvamityAdimUladvAragAthAyAH adhikRtapratidvAragAthAyAzca caramadvAravyAcikhyAsayA''ha - avataraNikArya : 'Urdhva' ityAdirUpa pratyupekSaNAnI mULadvAragAthA 233mInA ane adhikRta evI pratyupekSaNAnI pratidvAragAthA 239mInA carama dvAranuM vyAkhyAna karavAnI icchAthI kahe che - bhAvArtha : pratidinakriyAnI mULadvAragAthA 230mI che, ane temAM varNavela 10 dvAromAMthI Adya dvAra pratyupekSaNA che, ane te Adya dvArarUpa pratyupekSaNAnI mULadvAragAthA 233mI che, je pratidinakriyAnI pratidvAragAthA che. AthI mULadvAragAthArUpe gAthA 230mIno bhrama na thAya ane mULadvAragAthArUpe gAthA 233mI bhAsita thAya, tadarthe avataraNikAmAM kardhvanityAnamUnadvArathAthA: ema kahela che. vaLI pratidinakriyAnI mULadvAragAthAnA Adya dvArarUpa pratyupekSaNAnI pratidvAragAthA 239mI che, evuM jaNAvavA arthe ja avataraNikAmAM thatapratidvArathAyA: ema kahela che, kema ke atyAre pratyupekSaNAno adhikAra cAle che, tethI adhikRta evI prabhupekSaNA che. AthI have pratyupekSaNAnI mUladvAragAthA 233mInA chellA ane pratyupekSaNAnI pratidvAragAthA 239mInA paNa chellA pramArjanadvAranuM prastuta gAthAmAM vyAkhyAna kare che - gAthA : tai pamajjaNamiNaM tvvnnnn'ddisssttrkkhtttthaa| takkhaNapamajjiAe tabbhUmIe abhogAo // 243 // anvayArtha : tarUNaM pamaMUAM trIjuM pramArjana che. phavi=A=pramArjana, tabUUUADadisattara tenA varNavALA adezya sattvonI rakSA arthe che. (jIvonI saMbhAvanAne AzrayIne pramArjana che temAM zAstrayukti batAve che -) taqUApamannAI (paDilehaNanI pUrve) te kSaNamAM pramArjita evItabhUmI te bhUmino-pratyupekSaNa karAyelI bhUmino, samosA =abhoga hovAthI (bIjIvAra pramArjana karAya che.) gAthArtha : trIjuM "pramArjana' dvAra che, ane pramArjana hAtha jevA varNavALA adRzya jIvonA rakSaNa mATe che. A pramArjana hAthamAM jIvonA saMbhavane AzrayIne che, te zAstrayuktithI batADe che - paDilehaNa karavA pUrve te ja kSaNe pramArjita bhUmi hoya ane pachI te bhUmimAM vastranuM pratilekhana karelA hoya, to te bhUmimAM pharI kAjo kADhyA pachI ja te bhUmino sAdhu bhoga karI zake. For Personal & Private Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka / 'pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra : 'vastrapratyupekSaNA' | gAthA 243 AthI nakkI thAya che ke paDilehaNa karelI bhUmimAM koI sUkSma jaMtunI saMbhAvanA hovAthI pharI kAjo kADhyA vagara sAdhune te bhUminA upabhogano niSedha che. tema hAtha upara vastranuM prasphoTana karavAthI hAtha jevA varNavALAM koI sUkSma jaMtu vastramAMthI hAtha upara paDelAM hoya, to teonA rakSaNa mATe hAtha upara pramArjana karAya che. 22 TIkA H tRtIyaM pramArjanamiti dvAraparAmarzaH, idaM tadvarNa = hastavarNaadRzyasattvarakSArthamiti phalaM sambhavamAzrityA'tra samayayuktiH, tatkSaNapramArjitAyA eva pUrvaM tadbhUmeH = pratyupekSaNapRthivyAH abhogAd bhUyaH pratyupekSaNAdiviraheNeti / Agame evaM bhaNyate, yaduta - " yasyAM pratyupekSaNA kriyate sA yadyapi pratyupekSaNataH pUrvaM pramArjitAta paDilehaNaM kAuM puNo jAva na pamajjiyA tAva na bhottavvA, esA AgamiyajuttI, na uNa pramANamaGgIkriyate" iti gAthArtha: / / 24 / TIkArya : 'trIjuM pramArjana' e prakAre dvArano parAmarza che=gAthA 233mAM batAvela pratyupekSaNAnA dvAromAMnA chellA dvArane upasthita karAvanAra che. A=pramArjana, tenA varNavALA=hastanA varNavALA adezya sattvonI rakSA arthe che=hAthanA varNa jevA varNavALA AMkhathI dekhI na zakAya evA jIvonI rakSA karavA mATe che, A prakAre phaLa che=pramArjana dvAranuM phaLa che. saMbhavane AzrayIne che, emAM samayanI yukti che=nava prasphoTanonI vacce vacce karAtuM ekeka pramArjana hAtha upara kadAca hAtha jevA varNavALA jIvo rahelA hoya evA saMbhavane AzrayIne che. emAM zAstranI yukti batAve che . - pUrve=vastranA paDilehaNanI pUrve, te kSaNamAM pramArjelI paNa te bhUminopratyupekSaNanI pRthvIno, pharI pratyupekSaNAdinA virahathI=pharIthI te bhUminuM cakSupaDilehaNa-pramArjana karyA vagara, abhoga hovAthI=sAdhune te bhUminA paribhogano niSedha hovAthI, pramArjana hAtha upara jIvonA saMbhavane AzrayIne che, ema anvaya che. 'kRtti' gAthAsparzI TIkAnI samApti mATe che. A pramANe AgamamAM kahevAya che, je yavRttathI batAve che "jemAM=je bhUmimAM, pratyupekSaNA karAya che, te bhUmi joke pratyupekSaNathI pUrve pramArjAyelI che, topaNa paDilehaNa karIne pharI jyAM sudhI pramArjAyelI na hoya tyAM sudhI bhogavavA yogya nathI-te bhUmi sAdhune paribhoga karavA yogya nathI.'' A Agamika yukti che, paraMtu pramANa aMgIkarAtuM nathI-te bhUmimAM jIvo che ja evuM pramANa svIkArAtuM nathI, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: pramArjana hAtha jevA varNavALA adazya jIvonuM rakSaNa karavA mATe che, ane A pramArjana hAtha upara jIvo paDelA ja che tene AzrayIne karAtuM nathI, paraMtu hAtha upara prasphoTano karavAthI kadAca hAtha upara jIvo paDelA hoI zake, e prakAranI jIvonI saMbhAvanAne AzrayIne karAya che. ane emAM zAstramAM batAvelI yukti Ape che. For Personal & Private Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 pratidinakriyAvastuka | 'pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra: "vastrapratyupekSaNA' | gAthA 243-244 vastranuM paDilehaNa karatAM pahelAM te bhUmi pramArjIlI hoya topaNa vastranuM paDilehaNa karyA pachI pharIthI te bhUminuM cakSuthI paDilehaNa ane pramArjana sAdhu kare che, ane te karyA vinA sAdhu te bhUmino bhoga karI zake nahIM, kema ke paDilehaNa karela vastramAMthI te bhUmi upara koIka sUkSma jaMtu paDela hovAnI saMbhAvanA rahe che, je jIvo cakSuthI dekhAya nahIM tevA hoI zake. tethI pharIthI kAjo kADhyA pachI ja te bhUmino sAdhu bhoga karI zake. tenAthI e phalita thAya ke jema tyAM saMbhavane AzrayIne pharI kAjo kADhavAnI vidhi che, tema hAtha upara vastranuM prasphoTana karyA pachI jIvonA saMbhavane AzrayIne hAtha upara pharI pramArjana karavAnI vidhi che. pUrvamAM saMbhavane AzrayIne prArthanAnI A zAstrayukti batAvI. have te zAstrayukti AgamamAM kahI che te batAve che - sAdhu vihAra karIne koIka sthAne gayA hoya ane tyAM yAcanA karIne koI vasatimAM rahyA hoya, tyAre prathama te navI vasatinuM sAdhune pramArjana karavAnI vidhi che; kema ke vasatinuM pramArjana karyA vinA sAdhu tyAM koI pravRtti karI zake nahIM. tethI sAdhu prathama te vasatinuM pramArjana kare, ane tyArapachI kadAca vastrapaDilehaNa karavAno samaya thaI gayo hoya to, tarata vastrapaDilehaNa paNa kare; paraMtu paDilehaNa karyA pachI sAdhune te bhUmimAM pharI kAjo kADhavAnI vidhi che, pharI kAjo kADhayA vagara te bhUmino upabhoga karavAno niSedha che; kema ke paDilehaNa karela hovAthI te bhUmimAM koIka sUkSma jIvo paDela hovAnI saMbhAvanA che, paraMtu tyAM sUkSma jIvo che ja, evuM pramANa svIkArIne pharI kAjo kADhavAnI vidhi nathI. ||24all gAthA : vihipAhaNNeNevaM bhaNiuM paDilehaNaM ao udduuN| eaMcevAha gurU paDisehapahANao navaraM // 244 // anvayArtha : vaM=A pramANe=gAthA 233thI 243mAM batAvyuM e pramANe, vihipAdavor=vidhinA prAdhAnyathI patreivi bhakiM pratilekhanane kahIne mo urdu AnAthI Urdhva=have pachI, navaraM paDapaTTAno phakta pratiSedhanA prAdhAnyathI 3 Ane ja=pratyupekSaNAne ja, gurU gAda-guru=niryuktikAra, kahe che. gAthArtha : gAthA 233 thI 243 mAM batAvyuM e pramANe vidhinA prAdhAnyathI pratilekhanane kahIne have pachI phakta pratiSedhanA prAdhAnyathI pratyupekSaNAne ja niryuktikAra kahe che. TIkA : vidhiprAdhAnyenaivam UrdhvAdiprakAreNa bhaNitum (?bhaNitvA ) abhidhAya pratyupekSaNAM-prakrAntAmata UrdhvamenAmeva pratyupekSaNAmAha guruH niyuktikAraH pratiSedhaprAdhAnyena-prakArAntareNa navaraM, vidhipratiSedhaviSayatvAddharmasyeti gAthArthaH / / 244 / / For Personal & Private Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 pratidinakriyAvastuka | 'pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra : "vastrapratyupekSaNA' | gAthA 244-245 TIkArya : A prakAre=Udhvadi prakAra vaDe, vidhinA prAdhAnyathI prakrAMta evI pratyupekSaNAne kahIne, AnAthI Urdhva have pachI, phakta prakAramaMtararUpa pratiSedhanA prAdhAnyathI guru=niryuktikAra, Ane ja=pratyupekSaNAne ja, kahe che; kema ke dharmanuM vidhi ane pratiSedharUpa viSayapaNuM che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : gAthA 233thI 243 sudhImAM Urdhva Adi dvAro vaDe vidhinI pradhAnatAthI pratilekhanAne kahI, arthAt pratilekhanAmAM zuM zuM karavuM joIe ?=pratilekhanA kevI rIte karavI joIe ? e sarva kahyuM. have A ja pratilekhanAne niryuktikAra pratiSadhanI pradhAnatAthI gAthA 245thI 251 sudhImAM kahe che, arthAt pratilekhanAmAM zuM zuM na karavuM joIe? pratilekhanA kevI rIte na karavI joIe? ityAdi kahe che; kema ke dharmamAM vidhi ane pratiSedha, ema banne hoya che. Azaya e che ke dharma ucita kartavyonuM vidhAna batAve che ane anucita kartavyono niSedha batAve che, jethI samyaguM kartavyamAM pravRtti thAya ane asamyagU pravRttinI nivRtti thAya. mATe prastuta paDilehaNamAM vidhi batAvyA bAda kaI rIte paDilehaNa na karavuM joIe ? e rUpa pratiSedha batAvavA arthe kahe che. 244l gAthA : ArabhaDA sammadA vajjeyavvA aThANaThavaNA y| papphoDaNA cautthI vikkhittA veiA chaTThI ||245||pddidaargaahaa|| anvayArtha: mAma ArabhaDA, sama=saMmardI, tAva=ane asthAnasthApanA, vasthita paddhoUT cothI prasphoTanA, vivigha vikSiptA chaThThI vepha chaThThI vedikA (pratyupekSaNA) vageyalvI varjavI joIe. gAthArtha : ArabhaDA, saMma, asthAnasthApanA, cothI prasphoTanA, vikSiptA ane chaThThI vedikA pratyupekSaNA tyajavI joIe. TIkA : ___ ArabhaDA pratyupekSaNeti avidhikriyA, tathA samma vakSyamANalakSaNA varjayitavyA, asthAnasthApanA ca vakSyamANarUpA, prasphoTanA caturthI vakSyamANalakSaNA, vikSiptA paJcamI vakSyamANalakSaNaiva, vedikA SaSThI vakSyamANasvarUpaiveti gAthArthaH // 245 // TIkArya : ArabhaDA pratyupekSaNA eTale avidhivALI kriyA, ane vakSyamANa lakSaNavALI saMma, ane vaphTamANa rUpavALI asthAnasthApanA, vakSyamANa lakSaNavALI cothI prasphoTanA, vakSyamANa lakSaNavALI ja pAMcamI vikSiptA, vakSyamANa svarUpavALI ja chaThThI vedikA varjavI joIe, e pramANe gAthArtha che. For Personal & Private Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka | 'pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra: "vastrapratyupekSaNA' | gAthA 245-246 - 25 bhAvArtha : (1) zAstravidhithI nirapekSa yathAtathA pratyupekSaNA karavI e pratyupekSaNAno AraMbhaDA doSa che. (2) vastranuM saMmardana karIne paDilehaNA karavAthI pratyupekSaNAno samadda doSa thAya che. (3) pratilekhanA karelAM vastrone asthAne mUkavAthI pratyupekSaNAno asthAnasthApanA doSa thAya che. (4) dhULavALAM vastrone yatanA vagara khaMkheravAthI pratyupekSaNAno prasphoTanA doSa thAya che. (5) pratyupekSaNa karAyela vastrone jema tema pheMkavAthI pratyupekSaNAno vikSiptA doSa thAya che. (6) vastronuM paDilehaNa karatI vakhate sAthaLa upara hAtha rAkhavAthI pratyupekSaNAno vedikA nAmano doSa thAya che, ane te vedikA doSa pAMca prakArano che, jenuM varNana graMthakAra svayaM AgaLamAM karaze. A cha doSovALuM pratilekhana karavAthI vAukAyAdi jIvonI virAdhanA thavAno saMbhava rahe che ane zAstrokta vidhi pratye upekSA thAya che. tethI tevI paDilehaNanI kriyAthI karmabaMdhanI prApti thAya che. ra4po. avataraNikA : avayavArthaM tvAha - avataraNitArtha : pUrvagAthAmAM cha prakAranA doSovALI paDilehaNA batAvI. have te chae doSorUpa avayavonA arthane vaLI kramasara kahe che - gAthA : vitahakaraNaMmi turiaM aNNaM aNNaM va giNha ArabhaDA / aMto u hojja koNA NisiaNa tattheva sammadA // 246 // dAraM // anvayArtha : vidarami=vitathanA karaNamAM=paDilehaNanI kriyAmAM prasphoTanAdi viparIta rIte sevavAmAM, (athavA) turvi=tvarita-paDilehaNanI sarva kriyA zIdhra zIdhra karatA sAdhune, 100 Ugi a fTTa athavA anya anyane grahaNa karatAne=aDadhuM paDadhuM vastra pratyupakSIne anya anya vastrane grahaNa karatA sAdhune, mArama= ArabhaDA thAya che. I 3yaMta ho 7=vaLI koNo aMdara thAya=vastranA vaLI gayelA khUNAo kholavA mATe vastranuM samarthana thAya, (to samadda thAya che.) tatthava si3UT TH=tyAM ja niSadana saMmardo che paDilehaNa karAyela viTiyA vagere upara ja besIne paDilehaNa karavAthI saMmardo doSa thAya che. gAthArtha : paDilehaNanI kriyAmAM prasphoTanAdi viparIta rIte karavAmAM, athavA paDilehaNanI sarva kriyA zIgha zIghra karavAmAM, athavA aDadhuM vastra paDilehIne te mUkIne bIjuM bIjuM vastra grahaNa karavAmAM sAdhune ArabhaDA doSa thAya che. For Personal & Private Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26. pratidinakriyAvastuka | 'pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra : 'vastrapratyupekSaNA' | gAthA 246 vastranA vaLelA khUNAo kholavAmAM vastranuM saMmana thAya to, tyAM rahelA jIvonuM paNa saMmardana thavAthI, ane paDilehaNa karAyela viTiyA vagere upara ja besIne paDilehaNa karavAthI saMmadda doSa thAya che. TIkA : vitathakaraNe vA prasphoTanAdyanyathAsevane vA ArabhaDA, tvaritaM vA=drutaM vA sarvamArabhamANasya, anyadarddhapratyupekSitameva muktvA kalpamanyadvA gRhNataH ArabhaDeti, vAzabdo vikalpArthatvAt sarvatrA'bhisambadhyate ArabhaDAzabdazca, sammasvarUpamAha- antastu bhaveyuH koNAH vastrasya, turvizeSaNArthaH, kiM vizinaSTi ? tAnanviSato vastraM sammaIyataH sammardA, niSadanaM tatraiva ca pratyupekSitaveSTikAyAM sammati gAthArthaH // 246 // TIkArya : vitathanA karaNamAM=prasphoTanAdinA anyathA sevanamAM, ArabhaDA thAya che. athavA sarvane tvaritadruta, AraMbha karatA evA sAdhune AbhaDA thAya che. athavA ardha pratyupekSita ja anyane mUkIne anya kalpane grahaNa karatA evA sAdhune ArabhaDA thAya che. "rUti' zabda ArabhaDA doSanA traNa vikalponA kathananI samApti mATe che. vikalpa arthapaNuM hovAthI=vI zabdano vikalpa artha hovAthI, "vA' zabda sarvatra abhisaMbaMdha karAya che, ane "bArama' zabda sarvatra abhisaMbaMdha karAya che. saMmardAnA svarUpane kahe che - vaLI vastranA koNo aMdara thAya, 'tu' vizeSaNanA arthavALo che. '' zabda zuM vizeSa kare che? te batAve che - teone anveSaNa karatA vastrane saMmardatA evA sAdhune saMmardA thAya che=vaLI gayelA vastranA khUNAone zodhatA vastranuM mardana karatA evA sAdhune pratyupekSaNAno saMmadda doSa thAya che. ane te ja pratyupekSita veSTikAmAM niSadanA saMmardo che=pUrve pratyupekSaNa karAyela viTiyA upara ja besI javuM e pratyupekSaNAno samadda doSa che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : (1) paDilehaNa karatI vakhate je rIte prasphoTanAdi karavAnA che tenAthI viparIta rIte prasphoTanAdi karavAthI AraMbhaDA doSa prApta thAya che. (2) athavA vastrAdi sarvanuM paDilehaNa zIdhra zIdhra karavAthI jIvarakSA mATe ucita yatanA na thaI zake, tethI paNa ArabhaDA doSa thAya che. (3) athavA to vastrane aDadhA palevIne ja mUkI daine bIjuM bIjuM vastra grahaNa karIne paDilehaNa karavAthI paNa ArabhaDA doSa prApta thAya che. tathA paDilehaNa karavA mATe grahaNa karAyela vastranA khUNAo vaLelA hoya to tene kholavA mATe vastranuM saMmardana karavAthI paDilehaNamAM saMmardo doSanI prApti thAya che. mULagAthAmAM 'khUNAo kholavA mATe saMmardana kare, te vAta sAkSAt batAvI nathI, paraMtu 'tu' zabda vizeSaNArtha mATe hovAthI te batAve che ke vaLelA khUNAone kholavA mATe vastranuM saMmardana karavAmAM Ave to saMmardo doSa thAya. tethI e prApta thayuM ke vastranuM saMmardana karyA vinA jIvarakSA thAya tema ucita rIte paDilehaNa karavA prayatna karavo joIe. vaLI paDilehaNa karatAM paDilehaNa karAyela viTiyA upara besIne bAkInAM vastronuM paDilehaNa karavAthI paNa saMmardo doSa prApta thAya che. ra46ll For Personal & Private Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka / "pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra : "vastraprapekSaNA' | gAthA 240 gAthA : guruuggahAyaThANaM / dAraM / papphoDaNa reNuguMDie cev| vivighatuvo (vA) vemapaUTRAM chosA ra4chA(vA) anvayArtha : sAyitai=gurunA avagrahAdi asthAnane viSe (upadhi mUkavI e asthAnasthApanA che.) jDA, veva ane reNuthI guMDitamAM=rajathI kharaDAyela upadhimAM, po[=prasphoTanA (doSa) thAya che. vivizvatuvo vikSiptA eTale ullepa. vepAra ane vedikApaMcaka. cholA=7 doSovALI che=gAthA 246-47mAM batAvyA e cha doSovALI pratyupekSaNA che. gAthArtha : gurunA avagrahAdi asthAnamAM paDilehaNa karelI upadhi mUkavAthI asthAnasthApanA doSa thAya che, rajathI kharaDAyela upadhine khaMkheravAthI prasphoTanAdoSa thAya che, upadhinuM paDilehaNa karIne vividha prakAre pheMkavAthI vikSiptAdoSa thAya che, ane chaTTo vedikApaMcaka doSa che. A pratyupekSaNAnA cha doSo che. TIkA : gurvavagrahAdyasthAnaM pratyupekSitopadhenikSepa iti, prasphoTanaiva bhavati reNuguNDite caiveti reNuguNDitamevA'yatanayA prasphoTayataH, vikSiptetyutkSepaH 'sUcanAtsUtraM' iti nyAyAt pratyupekSya vividhaiH prakAraiH kSipata ityarthaH, vedikApaJcakaM cordhvavedikAdi, SaDdoSA pratyupekSaNeti gAthArthaH // 247 // * "kUvanAmUtram" rUti cAyAt - mULagAthAmAM "vivijetuavoe pramANe sUcana karyuM, tenAthI vizeSa artha jANavAno che. tethI kahe che ke, sUtra haMmezAM sUcana karanAra hoya che, mATe sUtrathI jenuM sUcana kareluM hoya, teno paripUrNa artha grahaNa karavAno che. te pramANe prastutamAM vikSipta eTale kravuM, teno artha e karavAno ke pratyupekSaNa karIne upadhine vividha prakAre jye te vikSiptAdopa che. TIkArya : gurunA avagrahAdi asthAnane viSe pratyupekSita upadhino nikSepa paDilehaNa karelI upadhine sthApana karavI, e asthAnasthApanA che. ane reNuthI guMDitamAMreNuthI guMDitane ja ayatanAthI prasphoTatA evAne=rajathI kharaDAyelI upadhine ja jayaNA vagara khaMkheratA sAdhune, prasphoTanA ja thAya che. vikSiptA eTale ullepa. "sUcana karanAra hovAthI sUtra" e prakAranA nyAyathI pratyupakSIne=upadhinuM paDilehaNa karIne, vividha prakAro vaDe kSepa karatA evAne=upadhine pheMkatA evA sAdhune, vikSiptA thAya che. ane UrdhvavedikA AdirUpa vedikApaMcaka che : cha doSovALI pratyupekSaNA che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : guruno avagraha vagere ziSya mATe asthAna che, ane paDilehita upadhi gurunA avagraha vagere asthAnamAM mUkavI te asthAnasthApanAdoSa che. dhULavALA vastranuM ayatanAthI prasphoTana karavuM arthAt dhULa kADhavA gRhasthanI For Personal & Private Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 pratidinakriyAvastaka / pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra: "vastrapratyupekSaNA' | gAthA 240-248 jema vastrane jhATakavuM te prasphoTanAdoSa che. paDilehaNa karIne vastrane vividha prakAre pheMkavuM te vikSiptAdoSa che. vedikAnA UrdhvavedikA vagere pAMca prakAra che, ane te pAMca prakAranA vedikAdoSanuM varNana graMthakAra vRddha saMpradAyathI AgaLanI gAthAmAM kare che. Ama, ArabhaDA vagere pratilekhanAnA cha doSo che. ra4ll. avataraNikA : ayaM ca vRddhasampradAyaH - avataraNitArtha : ane A vRddhasaMpradAya che - bhAvArtha : pUrvagAthAmAM pratyupekSaNAnA cha doSo batAvatAM aMte vedikApaMcaka nAmano chaThTho doSa batAvyo. have te vedikApaMcaka doSanuM svarUpa batAvavA graMthakArazrI jJAnavRddha puruSonI paraMparA batAve che - gAthA : uDDamaho egatto duhao aMto a veiApaNagaM / jANUNamuvari hiTThA egaMtara doNha bIyaMto // 248 // anvayArtha: nA pUUAmurijhuM jAnunI upara be hAtha rAkhIne pratilekhanA karavI te UrdhvavedikA che. diThThA karo jAnunI nIce be hAtha rAkhIne pratilekhanA karavI te adhovedikA che. pAMtara pAtta eka jAnunA AMtare arthAt eka jAnu be hAthanI vacce ane eka jAnu eka bAjunA hAthanI bahAra rAkhIne pratilekhanA karavI te ekatovedikA che. rodakuda=be jAnunA AMtare hAtha rAkhIne pratilekhanA karavI te dvitovedikA che. vIvaMta 3 jhaMto ane be hAthane jAnunI aMdara rAkhIne pratilekhanA karavI te aMtovedikA che. vepaUTi=(A) vedikApaMcaka che. gAthArtha : jAnukasAthaLa upara hAtha rAkhIne paDilehaNA karavI te UrdhvavedikAdoSa che. sAthaLanI nIce be hAtha rAkhIne paDilehaNA karavI te adhovedikAdoSa che. eka sAthaLa be hAthanI vacce ane eka sAthaLa eka bAjunA hAthanI bahAra rAkhIne paDilehaNA karavI te ekatovedikAdoSa che. baMne hAthanI vacce baMne sAthaLa rAkhIne paDilehaNA karavI te dvitovedikAdoSa che ane baMne sAthaLanI vacce baMne hAtha rAkhIne paDilehaNA karavI te aMtovedikAdoSa che. A pratyupekSaNAno chaThTho vedikApaMcaka doSa che. TIkA : "uDDavetiyA ahovetiyA egatoveiyA duhaveiyA aMtoveiyA, uDDhaveiyA uvariMjaNNuyANaM hatthe kAUNa paDilehei 1 ahoveiyA aho jaNNuyANaM 2 egaoveiyA egajaNNuyamaMtareuM 3 duhaoveiyA do vi 4 aMtoveiyA aMto jaNNuyANaM ti 5" // 248 // TIkArya : UrdhvavedikA, adhovedikA, ekatovedikA, hitovedikA, aMtovedikA. For Personal & Private Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka | 'pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra : "vastrapratyupekSaNA' | gAthA 248-249 29 (1) jAnunI upara hAthane karIne paDilehaNa kare che e UrdhvavedikA che. (2) jAnunI nIce hAthane karIne paDilehaNa kare che e adhovedikA che. (3) eka jAnune AMtarIne=be hAthanI vacce eka jAnune rAkhIne, paDilehaNa kare che e ekatovedikA che. (4) bene paNa be hAthanI vacce baMne paNa jAnune, rAkhIne paDilehaNa kare che e dvitovedikA che. (5) jAnunI aMdara be hAtha rAkhIne paDilehaNa kare che e aMtovedikA che. 'tti' vRddha saMpradAyanA kathananI samApti arthe che. ||248. avataraNikA : pratyupekSaNAdoSAnevAha - avataraNiyArtha: pratyupekSaNAnA doSone ja kahe che - bhAvArtha: gAthA 245thI 247mAM cha doSovALI pratyupekSaNA batAvI. have paDilehaNamAM vastranuM cakSuthI pratyupekSaNa karatI vakhate vastrane pakaDavA viSayaka ke prasphoTana karavA Adi viSayaka je doSo thAya che te doSone ja batAve che - gAthA : pasiDhila palaMba lolA egAmosA aNegarUvadhuNA / kuNai pamANi pamAyaM saMkia gaNaNopagaM kujjA // 249 // dAraM // anvayArtha : patni =prazlatha, pannava=pralaMba, nona-lolana; pAmosa=ekAmarSa, morarUivadhuOT=anekarUpadhunana, pamAni pamAyaM DuM pramANamAM pramAdane kare che, zi=zaMkita thaye chate paUTopAM nAkagaNanopagane kare=sAdhu gaNanAne anusaranAra evA pratyupekSaNane kare. gAthArtha : pratilekhana karatI vakhate vastrane DhIluM grahaNa karavAthI prazlatha nAmano, vastrane eka cheDe grahaNa karavAthI pralaMba nAmano, ghaDIkamAM vastra bhUminI najIka jAya ane ghaDIkamAM bhUmithI UMcuM jAya, tevI rIte pakaDavAthI lolana nAmano, vastranA AkarSaNAdimAM ekAmarSa nAmano, pahelAM kahevAyela vidhi mujaba vastrane traNa vAra dhuNAvavAne badale tenAthI vadhAre vakhata dhuNAvavAthI anekarUpathunana nAmano doSa thAya che. ane prasphoTanAdinI saMkhyAmAM pramAda karavAthI zaMkA utpanna thAya che, tenI nivRtti mATe prasphoTanAdinI saMkhyAnI gaNanA karavAthI gaNanopaga nAmano doSa thAya che. TIkAH prazlatham aghanagrahaNAt, pralambam ekAntagrahaNena, lolanaM bhUmikarayoravajJayA, ekAmarSaH AkarSaNAdau, anekarUpadhUnanaM trisaGkhyollaGghanAdau, karoti pramAdamiti yogaH, kvetyAha-pramANe-prasphoTanAdisambandhini, For Personal & Private Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 pratidinakriyAvastuka | 'pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAraH 'vastrapratyupekSaNA' | gAthA 249 tataH zaGkopajAyate tadvinivRttyarthaM gaNanopagaM kuryAt-pratyupekSaNaM gaNanAM kurvan kuryAdityarthaH, anye tu kAkvA vyAcakSate-pramAdataH zaGkAbhAve sati gaNanopagaM bhavati, tataH pramAdameva na kuryAditi gAthAsamudAyArthaH // 249 // TIkArya : aghana grahaNathI=vastrane DhIluM pakaDavAthI, prazlatha. eka aMtanA grahaNathI=vastranA eka cheDAne pakaDavAthI, pralaMba. bhUmi ane karanI avajJAthI jamIna ane hAthanI vaccenA AMtarAmAM vastra UMcuM nIcuM karavAthI, lolana. AkarSaNAdimAM ekAmarSa. traNa saMkhyAnA ullaMghanAdimAM anekarUpadhunana thAya che. pramAdane kare che, kyAM? ethI kahe che - prasphoTanAdinA saMbaMdhavALA pramANamAM, pramAdane kare che te kAraNathI zaMkA utpanna thAya che tenI vinivRtti arthe te zaMkAnA nivAraNa mATe, gaNanApagane kare=gaNanAne anusaranAra pratyupekSaNane kare=gaNanAne karatA evA sAdhu pratyupekSaNane kare. vaLI anyo kAku dhvanithI kahe che - pramAdathI zaMkAno bhAva hote chate gaNanApaga thAya che=gaNanAne anusaranAruM pratyupekSaNa thAya che, te kAraNathI sAdhu pramAdane ja na kare, e pramANe gAthAno samudAyArtha che. bhAvArtha : (1) paDilehaNa karatI vakhate vastrane majabUta na pakaDavAthI vAraMvAra vastra paDI jatuM hoya, to te pratyupekSaNAno prazlatha nAmano doSa che. (2) pratyupekSaNa karatI vakhate vastranA eka cheDAne grahaNa karIne vastra sAdhu jotA hoya, to te pratyupekSaNAno pralaMba nAmano doSa che. (3) bhUmi ane hAthane yogya AMtarAnI bedarakArIthI vastrane sAdhu jotA hoya, jethI vastra ghaDIkamAM bhUminI najIka jatuM hoya ane ghaDIkamAM bhUmithI UMcuM thatuM hoya, te pratyupekSaNAno lolana nAmano doSa che. (4) vastrapaDilehaNa karatI vakhate vastranA AkarSaNamAM ane grahaNamAM ekAmarSa nAmano doSa thAya che ane te aneka rIte thAya che, jenI spaSTatA graMthakAra AgaLanI gAthAmAM karavAnA che. (5) paDilehaNamAM cha pUrvonI kriyA karatI vakhate vastranA traNa bhAga karIne dareka bhAgamAM baMne bAjuthI vastranuM ekeka vAra dhanana karavAnuM che, jethI vastranI baMne bAju traNa-traNavAra dhanana thAya. tene ullaMghIne vastranuM aneka vAra dhanana karatA hoya to te pratyupekSaNAno anekarUpadhunana nAmano doSa che. (6) pratyupekSaNa karatI vakhate sAdhu prasphoTanAdi saMbaMdhI saMkhyAmAM pramAda kare, tethI zaMkA thAya ke keTalA prasphoTana thayA? 6 ke 9? te zaMkAnI vinivRtti mATe pratyupekSaNAmAM saMkhyAnI gaNanA kare, te pratyupekSaNAno gaNanopaga nAmano doSa che. vaLI A kathananA arthathI prApta thatA tAtparyane anya AcAryo kahe che - pramAdathI prasphoTanAdinI saMkhyA bhUlI javAya che, jethI prasphoTanAdinI saMkhyAmAM zaMkA utpanna thAya che, ane te pratyupekSaNAno gaNanopaga nAmano doSa che. tethI paDilehaNa karatAM sAdhue pramAda ja na karavo joIe. For Personal & Private Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka | 'pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra: "vatra pratyupekSaNA' | gAthA 249-250 31 AnAthI e prApta thAya ke paDilehaNa prasphoTanAdinI saMkhyAnI gaNanApUrvaka karavA na joIe, paraMtu paDilehaNa karatI vakhate prasphoTanAdinI saMkhyAnuM vismaraNa na thAya te prakArano paDilehaNamAM apramAda ja karavo joIe. ra49 avataraNikA : avayavArthaM tvAha - avataraNiyArtha: pUrvagAthAmAM pratyupekSaNAnA doSo batAvyA. have te doSarUpa avayavonA arthane vaLI kahe che - gAthA : pasiDhilamaghaNaM aNirAyayaM va visamagahe laMba koNe vA / bhUmIkaralolaNayA kaDDaNagahaNekkaAmosA ||250||(daarN)| anvayArtha : madhavi pirIyartha vra=aghana athavA anirAyata (vastra) sahitnaprazlatha che, visaEde viSamagraha hote chate DhoLavA naMva (vastra madhyamAM) athavA koNamAM lAMbuM thAya che, (e pralaMba che.) mUmIznaratnonA=bhUmi ane karamAM lolanatA, (e lolana che.) kRUTdAmosA-karSaNa ane grahaNamAM ekAmarSa thAya che. gAthArtha : vastrane DhIluM pakaDavAthI athavA vastrane pUrepUruM nahIM kholavAthI prazlatha doSa thAya che. vastrane viSama rIte grahaNa karavAmAM cheDA upara pakaDavAthI vastra madhyabhAgamAM lAMbuM thAya ane bIjo bhAga pakaDavAthI vastra aMtamAM lAMbuM thAya te pralaMbadoSa che. paDilehaNa karatAM vastra ghaDIka bhUminI najIka thAya ane ghaDIka bhUmithI UMcuM thAya te lolanadoSa che. vastranA AkarSaNa ane grahaNamAM ekAmarpadoSa thAya che. TIkA : prazlathamaghanamiti grahaNadeze'ghanagrahaNAd anirAyataM vA prazlathamataTitamityarthaH / pralambamAha-viSamagrahe laMbamiti bhavati madhya iti gamyate koNe vA paryante vA lambaM bhavati aparAntagrahaNena, anye tu anirAyatamapi pralambabhedamevA'bhidadhati / lolanamAha - bhUmikarayorlolanam / AkarSaNagrahaNayorekAmarSa iti AkarSaNe sAmAnyena veNTikAyAH grahaNe'GgulitrayagrAhyamekayA gRhNata iti / tathA'tra vRddhasampradAyaH- "egAmosA [ tti ] majjhe ghittUNa [ hatthehiM ] vatthaM ghasaMto [ tibhAgAvasesaM jAva ] Neti, dohiM vi [ vA ] pAsehiM jAva giNhaNA, ahavA tihiM aMgulIhiM ghittavvaM taM ekkAo ceva giNhai''tti gAthArthaH // 250 // noMdha : TIkAnA uddharaNamAM [ ] kasamAM je pATho ApyA che te oghaniryukti gAthA 239nI TIkAmAMthI lIdhela che; kema ke prastuta TIkAmAM Apelo te uddharaNano pATha kaMika truTita hoya tema bhAse che. For Personal & Private Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 pratidinakriyAvastuka / 'pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra : 'vastrapratyupekSaNA' | gAthA 250 TIkArya : aghana eTale grahaNanA dezamAM aghana grahaNathI=vastrane pakaDavAnI jagyAe DhIluM pakaDavAthI, prazlatha thAya che athavA anirAyata=atati eTale vastrane AkhuM nahIM kholavAthI, prazlatha thAya che. pralaMbane kahe che - viSama graha hote chate=vastra viSama rIte pakaDela hote chate, madhyamAM lAMbuM thAya che athavA koNamAM=aparAntanA grahaNathI paryantamAM arthAt vastranA bIjA cheDAne viSama pakaDavAthI aMtamAM, lAMbuM thAya che. vaLI anyo anirAyatane paNa pralaMbano bheda ja kahe che. lolanane kahe che - bhUmi-karamAM lolavuM-vastrane ragaDoLavuM. AkarSaNa ane grahaNamAM ekAmarSa thAya che arthAt sAmAnyathI veMTikAnA AkarSaNamAM, aMgulitrayathI grahaNa karavA yogyane eka AMgaLI vaDe grahaNa karatA evAne grahaNamAM ekAmarSa thAya che. ane ahIM=ekAmarSa doSanA viSayamAM, vRddhano saMpradAya che - "ekAmarSa eTale hAtha vaDe vastrane madhyamAM grahaNa karIne ghasaDato trIjA bhAganA avazeSa sudhI laI jAya che, e ekAmarSa doSa che, athavA baMne paNa pAsAothI vastrane yAvat=saMpUrNa, grahaNa karavuM e ekAmarpa doSa che, athavA traNa AMgaLIo vaDe grahaNa karavA yogya tene=vastrane, eka AMgaLIthI ja grahaNa kare che e ekAmarSa doSa che," e pramANe gAthAno artha che. * aparAnta eTale bIjAbhAgano cheDo. apara-bIjo, aMta-cheDo, te bIjAbhAganA cheDAne grahaNa karavuM te aparAntagrahaNa. bhAvArtha : (1) prazlathadoSa : vastranuM paDilehaNa karatI vakhate pakaDavAnA bhAgamAM vastrane majabUta nahIM pakaDavAthI prazlathadoSanI prApti thAya che. athavA vastra paripUrNa Ayata na karyuM hoya arthAt vastra AkhuM kholyuM na hoya, topaNa prazlathadoSanI prApti thAya che. (2) pralaMbadoSa : vaLI, DilehaNa karatI vakhate vastrane viSama rIte pakaDavAmAM pralaMbadoSa thAya che. te pralaMbadoSa kyAM thAya che? te batAve che- madhyamAM athavA aparAntagrahaNa dvArA paryantamAM pralaMbadoSa thAya che. arthAt piDilehaNa karatI vakhate vastranA eka sarakhA traNa bhAga karIne vastranuM nirrIkSaNa karavAnuM che, tene badale prathama bhAganA cheDAne TUMko pakaDavAmAM Ave to madhyabhAga lAMbo thAya athavA bIjAbhAganA cheDAne TUMko pakaDavAmAM Ave to aMtabhAga lAMbo thAya, je doSarUpa che; kema ke A rIte DilehaNa karavAthI vastramAM rahelA jIvonuM avalokana samyak thaI zakatuM nathI. vaLI anirAyatadoSane paNa bIjA AcAryo pralaMbadoSanA bhedarUpe ja grahaNa kare che. (3) lolanadoSa : paDilehaNa karatI vakhate vastra bhUmine na aDe e rIte UMcuM rAkhIne hAthamAM pakaDyuM hoya topaNa sAdhu hAthane vAraMvAra UMcA-nIcA kare to vastra bhUmine aDe, jethI bhUmi para rahelAM jaMtuo vastra para lAgavAnI saMbhAvanA rahe. tethI zAstroktavidhithI viparIta rIte vastrane hAtha ane jamIna vacce labaDAvavuM te pratyupekSaNAno lolanadoSa che. For Personal & Private Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 pratidinakriyAvastuka | pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra: "vastrapratyupekSaNA' | gAthA 250-251 (4) ekAmarpadoSa : prayukSiNAno ekAmarpadoSa be prakAre che : (1) AkarSaNaviSayaka ekAmarSa (2) grahaNaviSayaka ekAmarSa (e) AkarSaNaviSayaka ekAmarpadoSa : vastrapaDilehaNa karatI vakhate kyAreka viTiyuM dUra paDyuM hoya to tene najIka levA mATe sAdhu sAmAnyathI te viTiyAne potAnA tarapha kheMce, to AkarSaNamAM ekAmarpa doSa thAya; kema ke tene kheMcavAmAM vacce jamIna para koI sUkSma jIvo paDyA hoya to te marI jAya athavA te jIvone kilAmaNAdi thAya. AthI viTiyAne yatanA pUrvaka upADIne grahaNa karavuM joIe, paraMtu kheMcIne grahaNa karavuM joIe nahIM. (bI) grahaNaviSayaka ekAmarSadoSa : vastrapaDilehaNa karatI vakhate vastrane traNa AMgaLIothI pakaDavAnuM che. tenA badale eka AMgaLIthI vastra grahaNa kare, to grahaNamAM ekAmarpadoSa thAya; kema ke tema pakaDavAthI kyAreka vastra hAthamAMthI paDI jAya to jIvavirAdhanA thavAno saMbhava che. AthI vastrane zAstrokta maryAdA anusAra traNa AMgaLIothI ja grahaNa karavuM joIe. A pramANe graMthakAre ekAmarpadoSano artha karyo. have vRddhasaMpradAya anusAra ekAmarpadoSano artha A pramANe che : (e) AkarSaNaviSayaka ekAmarSadoSa : vastrapaDilehaNamAM cha pUrvo vastramAM traNa bhAga kalpIne karavAnA che, tyAM koI sAdhu vastranA bIjA bhAgathI hAthanI AMgaLIo vaDe vastrane ghasatAM ghasato trIjA bhAga sudhI laI jAya to bIjA ane trIjA bhAganI vacce vastra para koI sUkSma jIva rahela hoya to hAtha ghasavAthI teno vinAza thAya, je AkarSaNamAM ekAmarSa doSa che. vastutaH sAdhue vastranA traNa bhAga kalpIne vastranA prathama cheDAthI bIjA bhAga sudhI ane bIjA bhAgathI trIjA bhAga sudhI vastrane ghasyA vagara sIdhuM ja pakaDavAnuM che, jethI jIvavirAdhanA thavAno saMbhava rahe nahIM. athavA vastranA traNa bhAga karyA vagara vastranA prathama cheDAne ane aMtima cheDAne grahaNa karIne cha pUrvo kare to paNa AkarSaNamAM ekAmarSadoSa thAya che. (bI) grahaNaviSayaka ekAmarSadoSa : vaLI, vastrane traNa AMgaLIothI grahaNa karavAnuM che. tene badale eka AMgaLIthI vastrane grahaNa kare to grahaNamAM ekAmarpadoSa thAya. ra5ol. gAthA : dhuNaNA tiNha pareNaM bahUNi vA ghettu egao dhuNai / khoDaNapamajjaNAsu ya saMkiya gaNaNaM kari pamAI // 251 // For Personal & Private Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 pratidinakriyAvastuka | 'pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra: vastrapratyupekSaNA' | gAthA 251 anvayArtha : tiSTha revi zuITI-traNathI vadhAre vAra vastranuM dhUnana vadUdA vA ghaMju=athavA bahune ghaNAM vastrone, grahaNa karIne amo eka sAthe dhuphu dhuNAve che, (e anekarUpadhUnana che.) ghoDApamaUT=ane prasphoTana-pramArjanAmAM saMciM =zaMkti thaye chate pamADuM pramAdI TUTUaaN ri=gaNanAne kare. gAthArtha : traNathI adhika vAra vastrane dhuNAve athavA ghaNAM vastrone grahaNa karIne eka sAthe dhuNAve, e anekarUpadhUnana doSa che. prasphoTananI ane pramArjananI saMkhyAnA viSayamAM zaMkita thayela pramAdI sAdhu gaNanA kare, te pratyupekSaNAno chaThTho doSa che. TIkA : dhunanaM trayANAM vArANAM pareNa kurvataH, bahUni vA vastrANi gRhItvA ekato dhunAti-yugapaddhanAtIti / prasphoTanapramArjanAsu ca prasphoTaneSu uktalakSaNeSveva pramArjaneSu ca uktalakSaNeSveva, zaGkita iti zaGkAyAM satyAM gaNanAM kuryAtpramAdI, bhAvArtho nidarzita eveti gAthArthaH // 251 // TIkArya : traNa vArathI adhika dhunanane karatA evAne traNa vArathI vadhAre vAra vastrane dhuNAvatA sAdhune, anekarUpadhUnana thAya che, athavA bahu vastrone grahaNa karIne ekathI dhuNAve che ekasAthe dhuNAve che, e anekarUpadhUnana che. ane prasphoTana-pramArjanAmAM kahevAyela lakSaNavALA ja prasphoTanamAM ane kahevAyela lakSaNavALA ja pramArjanamAM, zaMkita thaye chate zaMkA hote chate, pramAdavALo gaNanAne kare. bhAvArtha darzAvAyo ja che=A chaTTo doSano bhAvArtha gAthA 249mAM graMthakAra vaDe batAvAyo ja che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : (5) anekarUpadhUnanadoSa : vastranuM cakSuthI paDilehaNa karyA pachI papUrvo karatI vakhate dareka vastrane AgaLa-pAchaLa traNa traNa vakhata dhuNAvavAnA che. tene badale traNathI adhika vAra dhuNAve, athavA ghaNAM vastrone grahaNa karIne ekI sAthe traNa traNa vAra dhuNAve to pratyupekSaNAno anekarUpadhUnanadoSa thAya che. (6) gaNanopagadoSa : vaLI, pUrvamAM kahela lakSaNavALA ja nava prasphoTanamAM ane pUrvamAM kahela lakSaNavALA ja traNa pramArjanamAM zaMkA thaye chate pramAdI sAdhu prasphoTana ane pramArjananI saMkhyAmAM gaNanA kare, e prapekSaNAno gaNanopaga nAmano chaThTho doSa che. Ano bhAvArtha gAthA 249mAM nidarzita ja che. Azaya e che ke pratyupekSaNAmAM prasphoTananI ane pramArjananI saMkhyA gaNavAnI nathI, paraMtu atyaMta upayogapUrvaka pratyupekSaNA karavAnI che, jethI saMkhyAnI gaNanA vagara paNa sahaja rIte prasphoTanAdi saMkhyAyukta thAya; kema ke sAdhu saMkhyA gaNavAmAM upayukta rahe to jIvarakSAmAM barAbara upayoga rAkhI zake nahi. AthI sAdhue paDilehaNa karatI vakhate pramAda ja karavo joIe nahIM. A prakArano bhAvArtha je gAthA 249mAM graMthakAre batAvelo. te ahIM grahaNa karavAno che. 251 For Personal & Private Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka | 'pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra : "vastrapratyupekSaNA' | gAthA 252 35 avataraNikA : na cordhvAdividhAne satyanekadhA doSavarNanamanarthakamityetadAha - avataraNikArya : ane UdhvadinuM vidhAna karAve chate aneka prakAre doSonuM varNana anarthaka che. ethI Ane=aneka prakAre doSonuM varNana anarthaka nathI ene, kahe che - bhAvArtha : gAthA 233mAM pratyupekSaNanI vidhi batAvI ane gAthA 234thI 238 sudhI gAthA 233nA pUrvArdhanuM vidhimukhathI varNana karyuM, ane gAthA 239mAM gAthA 233nA uttarArdhanuM niSedhamukhathI varNana karyuM, ane gAthA 239nA sarva avayavonuM gAthA 243 sudhI varNana karyuM. tyArapachI gAthA 245thI 251mAM pratyupekSaNAmAM kayA doSo na sevavA joIe? tenuM varNana karyuM. tethI koIne prazna thAya ke gAthA 233mAM paDilehaNanI Udhvadi vidhi batAvyA pachI gAthA 239thI paDilehaNamAM varya evA doSonuM varNana karyuM te artha vagaranuM che, kema ke vidhinA kathanathI tenAthI viparItano niSedha arthathI prApta thaI jAya che; chatAM graMthakAre paDilehaNamAM doSonuM varNana kema karyuM? te spaSTa karatAM graMthakArazrI kahe che - gAthA : uDDAivihANaMmi vi aNegahA dosavaNNaNaM eaM / parisuddhamaNuTThANaM phalayaM ti nidarisaNaparaM tu // 252 // anvayArtha: ThThAvihAiifma vi-UrpAdinuM vidhAna karAya chate paNa mAdA=anekadhA hovaUTUi=doSonuM varNana che, maMtrae parikruddha tu=parizuddha ja mAdi anuSThAna niyaMtraphaLane denAruM che, ti e prakAre niHrisaUApa-nidarzanamAM para che=dekhADavAmAM tatpara che. gAthArtha : gAthA 233mAM UdhvadinuM vidhAna karAye chate paNa gAthA 239thI 251mAM aneka prakAranA paDilehaNanA doSonuM varNana che, e parizuddha ja anuSThAna phaLane denAruM che, e prakAre dekhADavAmAM tatpara che. TIkA : __UrdhvAdividhAne satyapi uTheM thiraM' ityAdinA yadanekadhA doSavarNanam, etat pratyupekSaNAyAM aNaccAviyaM' ityAdinA yaduktam etat, kimityAha- parizuddhamanuSThAnaM niraticArameva phaladamiti nidarzanaparam, anyathA prakrAntaphalAbhAvAditi gAthArthaH // 252 / / TIkArya : 'urdu thiraM'ityAdinA UrdhvAdividhAne satyapi yadanekadhA doSavarNanam, etat pratyupekSaNAyAM 'aNaccAviyaM' rUtyAdinA yadun patar, 'TTe thi' ityAdi dvArA UdhvadinuM vidhAna karAve chate paNa je aneka prakAranA For Personal & Private Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 pratidinakriyAvastuka | 'pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra : "vastrapratyupekSaNA' | gAthA 252-253 doSonuM varNana che, e pratyupekSaNAmAM '' ityAdi dvArA je kahevAyuM che, parizuddha-niraticAva anuSkAne patra rUti nirzanapAM, parizuddha=niraticAra ja, anuSThAna phaLane denAruM che, e prakAre nidarzanamAM para che dekhADavAmAM tatpara che. anyathA prAntanAmAvAn kema ke anyathA prakAMta phaLano abhAva che, arthAt parizuddha anuSThAna karavAmAM na Ave to paDilehaNanI kriyA dvArA prakrAMta evuM nirjarArUpa phaLa prApta thatuM nathI. rUti thArtha A pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : gAthA 233mAM Urdhva - sthira ityAdi dvArA batAvavA dvArA pratyupekSaNAnuM vidhAna karyuM, tethI koIne thAya ke vidhi batAvyA pachI anatitAdi dvArothI pratyupekSaNAnA doSo batADavAnI jarUra rahetI nathI; kema ke pUrvanA kathanathI ja prApta thAya che ke paDilehaNa Urdhva-sthirAdi bhAvothI ja karavAnuM che, anya rIte nahIM. tene graMthakAra kahe che ke vidhi batAvyA pachI paNa doSonuM varNana karavAthI e tAtparya prApta thAya che ke vidhipUrvaka ane koI paNa jAtanA doSothI rahita karAyeluM paDilehaNarUpa parizuddha ja anuSThAna nirjarArUpa phaLane ApanAruM che, e batADavA mATe ja Udhvadi vidhAna karAyela hovA chatAM paNa doSonuM varNana karela che. ahIM vizeSa e che ke ati prAjJa puruSa vidhivAkyathI ja niSedhavAkyane jANI zake che, paraMtu kalyANanA arthI paNa madhyama buddhivALA puruSane, vidhinuM jJAna karAvyA pachI paNa, "A rIte na karAya' ema niSiddhanuM jJAna karAvavAmAM Ave to vidhi ane niSedha dvArA tene paripUrNa vidhino bodha thaI zake che. ane paripUrNa bodha karAvavA pAchaLano graMthakArano Azaya e che ke jo zrotA parizuddha anuSThAna karI na zake to phaLano arthI hovA chatAM paNa samyagU phaLane pAmI zake nahi, je ucita nathI. tethI A rIte vidhi ane niSedha batAvavAthI zrotAne paNa bodha thAya ke zAstramAM je rIte karavAnuM kahyuM che te rIte ja mAre karavuM joIe, ane je rIte karavAno niSedha karyo che te rIte mAre na ja karavuM joIe, ane to ja mane paripUrNa phaLa prApta thaze. tethI graMthakAre vidhi batAvyA pachI niSedhanuM paNa varNana karyuM che. uparA avataraNikA : tathA cAha niyuktikAra: - avataraNikArya : ane te prakAre niryuktikAra kahe che, arthAt pUrvagAthAmAM kahyuM ke parizuddha ja anuSThAna phaLane denAruM che ane anuSThAna parizuddha na hoya to anuSThAnanuM je prakrAMta phaLa che te thAya nahi, te prakAre niryuktikAra kahe che - gAthA : aNuNA'iritta paDilehA avivaccAsA a aTTha bhNgaao| paDhamaM payaM pasatthaM sesANi u appasatthANi // 253 // For Personal & Private Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 pratidinakriyAvastuka | 'pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAraH "vastrapratyupekSaNA' | gAthA 253 anvayArtha : saUTUritta anyUna, anatirikta vivavyAsA =ane aviparyAsavALI patni-pratilekhanA che. sad maMtro (emAM) ATha bhAMgAo thAya che. paDhamaM payaMka(temAM) prathama pada pasatyaM prazasta che, tenA *vaLI zeSa=bAkInAM sAta pado, mausthAni=aprazasta che. * pratyupekSaNAnA ATha bhAMgAo : 1. anyUna anatirikta aviparyAsa 2. anyUna anatirikta viparyAsa 3. anyUna atirikta aviparyAsa 4. anyUna atiriktA viparyAsa nyUna anatirikta aviparyAsa 6. nyUna anatirikta viparyAsa 7. nyUna atirikta aviparyAsa 8. nyUna atirikta | viparyAsa gAthArtha : nyUna-atiriktatAthI rahita, ane viparyAsa vagaranI pratilekhanA che. emAM ATha bhAMgAo thAya che. temAM pahelo bhAMgo prazasta che, vaLI bAkInA sAta bhAMgAo aprazasta che. TIkA : __ anyUnA prasphoTanAdibhiH, anatiriktA ebhireva, pratyupekSaNA=nirIkSaNAdikriyA veNTikAbandhAvasAnA, upalakSaNatvAt pratyupekSaNazabdasya, aviparyAsA ca=avidyamAnapuruSAdiviparyAsA ca, iti trINi padAni, eteSu cASTau bhaGgA bhavanti, tathA cAha-aSTau bhaGgA ityaSTau bhaGgakapadAni bhavanti, atra prathamaM padam AdyabhaGgarUpaM yadupanyastameva etat, prazastaM muktyavirodhi, zeSANi tu-sapta padAni viparyAsAdidoSavanti aprazastAni na muktisAdhakAnIti gAthAsamudAyArthaH // 253 // * "praTanama:''mAM 'vi' padathI pramArjana ane paDilehaNanI veLAnuM grahaNa che. * "nirIkSAviyi'mAM '' padathI prasphoTana ane pramArjananuM grahaNa che. * "vidyamAnapuruSAiivaparyAsA'mAM '' padathI avidhamAna upadhinuM grahaNa che. TIkArya : prasphoTanAdi dvArA anyUna, AnA dvArA ja=prasphoTanAdi dvArA ja, anatirikta ane aviparyAsavALI= avidyamAna che puruSAdinoviparyAsa jemAM evI, pratyupekSaNA che=viMTiyAnA baMdhanA avasAnavALI nirIkSaNanI AdivALI kriyA che. For Personal & Private Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 pratidinakriyAvastuka | 'pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra : "vastrapratyupekSaNA' | gAthA 253-254 ahIM zaMkA thAya ke pratyupekSaNA zabdano artha "nirIkSaNanI AdivALI kriyA" evo thaI zake, paraMtu viTiyAnA baMdhanA avasAnavALI nirIkSaNanI AdivALI kriyA" evo kaI rIte thaI zake ? temAM hetu Ape che - pratyupekSaNa zabdanuM upalakSaNapaNuM che. A rIte=uparamAM batAvyAM e rIte, traNa pado che, ane AmAM-traNa padomAM, ATha bhego thAya che. ane te rIte kahe che-ATha aMgo che=ATha bhAMgAvALA pado che. ahIM ATha bhaMgapado che emAM, pahelA bhAMgArUpa je upanyasta ja prathama pada e prazasta che=mukti sAthe avirodhavALuM che, vaLI zeSa viparyAsAdi doSovALA sAta pado, aprazasta che muktinAM sAdhaka nathI, e pramANe gAthAno samudAyArtha che. bhAvArtha : paDilehaNanI kriyA vastranuM nirIkSaNa, pachI prasphoTana, pachI pramArjana karyA pachI viTiyo bAMdhavA sudhI grahaNa karavAnI che; ane te sarva kriyA prasphoTanAdithI nyUna ke atirikta hovI joIe nahIM. A rIte karavAthI paDilehaNanI kriyA paripUrNa zuddha thAya. Ama chatAM, paDilehaNanI kriyAmAM bALa-zaikSavRddha AdinI upadhinuM paDilehaNa vipharyAsathI kare arthAt ADA-avaLA kramathI kare, to prasphoTanAdithI zuddha hovA chatAM paNa viparyAsadoSavALI hovAthI paDilehaNA paripUrNa zuddha kahevAya nahi, ane upadhinA paDilehaNano krama je rIte zAstramAM batAvyo che, tene choDIne viparIta kramathI paDilehaNa karavAmAM Ave topaNa paDilehaNanI kriyA paripUrNa zuddha kahevAya nahi. vaLI A traNa padothI je ATha bhAMgAonI prApti thAya che, temAM paDilehaNanI kriyA anyUna-anatiriktaaviparyAsavALI karavAthI ja parizuddha bane che, je prathama bhAMgArUpa che, ane te prathama bhAMgAthI karAyela kriyA mukti sAthe avirodhI che arthAt muktine anukULa evI nirjarAnuM kAraNa che. ane A traNa padone AzrayIne bAkInA sAta bhAgAo kaMIka doSavALA che. AthI A sAteya bhAMgAmAMthI koI paNa bhAMgAthI paDilehaNa karavAmAM Ave to te aprazasta che arthAt nirjarAnuM kAraNa bane nahi. AnAthI e phalita thAya ke je sAdhu zAstrokta vidhino samyagu bodha karIne te vidhi pramANe sarva kriyAo karavAnI baLavAna rucivALA hoya ane te pramANe karavA mATe apramAdapUrvaka zakya prayatna karatA hoya; Ama chatAM abhyAsadazAmAM te prakAre kriyAo karavAmAM kAMIka truTio thatI hoya, to tevA sAdhunI te paDilehaNAdinI kriyAo zuddhine abhimukha che, tethI teo nirjarA prApta kare che; paraMtu jeo te prakAranA yatna vagara yathA-tathA paDilehaNAdinI kriyAo karatA hoya tevA sAdhune te te kriyAo karavA chatAM nirjarA prApta thatI nathI. UlaTuM zAstravidhine jANavA-AcaravA pratye upekSA hovAthI sarvajJavacana pratyenA anAdarane kAraNe karmabaMdhanI prApti thAya che. ra53I avataraNikA : avayavArthaM tvAha - avataraNikArya : pUrvagAthAmAM zuddha paDilehaNAnAM traNa padone AzrayIne ATha bhAMgA darzAvyA. have te traNa padorUpa avayavonA arthane vaLI kahe che - For Personal & Private Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka | ' prapekSaNA' dvAra / peTA dvAra : "vastraprapekSaNA' | gAthA 254-255 39 gAthA : no UNA na'irittA avivaccAsA ya paDhamao suddho| sesA huti asuddhA uvarillA satta je bhaMgA // 254 // anvayArtha : no UTT 1 varittA=na nyUnA, na atiriktA vivaccIsA ane aviparyAsA, (e prakArano) paDho muddha =prathama (bhAgo) zuddha che. varicha uparanA senA=zeSa ne sattA maM=je sAta bhAMgAo che, suddhaE(te) azuddha hRti=che. gAthArtha : na cUnA, na atiriktA ane aviparyAsA, e prakArano prathama bhAMgo zuddha che, uparanA zeSa sAta bhAMgAo che, te azuddha che. TIkA : no nyUnA nAtiriktA aviparyAsA ca pratyupekSaNeti gamyate, prathamaH zuddha iti ayaM prathamabhaGgaH zobhana iti, zeSAH bhavantyazuddhA uparitanAH sapta ye bhaGgakAH, nyUnatvAditi gAthArthaH // 254 // TIkArya : nyUna nahIM, atirikta nahIM ane aviparyAsavALI pratyupekSaNA, prathama zuddha che=A prathama bhAMgo zobhana che. uparanA zeSa je sAta bhAMgAo che, te azuddha che; kema ke nyUnapaNuM che zeSa sAta bhAMgAomAM vidhinuM kaMIka nyUnapaNuM che, e pramANe gAthArtha che. 254ll avataraNikA : yai!natvamadhikatvaM veti tAnAha - avataraNitArtha : paDilehaNamAM jeo vaDe=je prasphoTanAdi vaDe, pUnapaNuM ke adhikapaNuM thAya che, teoneete prasphoTanAdine, kahe che - gAthA : khoDaNapamajjavelAsu ceva UNAhiA muNeavvA / codaga-kukkuDaaruNapagAsaM paropparaM pANi paDilehA // 255 // anvayArtha: ghoDApamangavetAmu greva=prasphoTana, pramArjana ane veLAmAM jAdi-nyUna-adhika (pratilekhanA) mujhavvI=jANavI. vo[=praznakAra kahe che, uDApa+saMkUkaDo bole tyAre aruNodaya thAya tyAre, prakAza thAya tyAre, pou-paraspara pravrajitakonAM paraspara mukha dekhAya tyAre, pA-pANi-hAthanI dareka rekhA dekhAya tyAre patniDDA=pratilekhanA (karavI joIe.) For Personal & Private Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 pratidinakriyAvastaka / pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra: "vastrapratyupekSaNA' | gAthA 255 gAthArtha : prasphoTana, pramArjana ane veLAmAM ja nyUna-adhika pratilekhanA jANavI. tyAM koIka kahe che ke kUkaDo bole tyAre paDilehaNA karavI, koIka kahe che ke aruNodaya thAya tyAre paDilehaNA karavI, koIka kahe che ke prakAza thAya tyAre paDilehaNA karavI, koIka kahe che ke jyAre sAdhuo ekabIjAnAM mukha joI zake eTalo prakAza thAya tyAre paDilehaNA karavI, koIka kahe che ke jyAre hAthanI dareka rekhA dekhAya eTalo prakAza thAya tyAre paDilehaNA karavI. TIkA : __ prasphoTanapramArjanavelAsveva nyUnAdhikA mantavyA pratyupekSaNA prasphoTanaiH pramArjanaiH kAlena ceti bhAvaH, tatra prasphoTanAdibhiyUnAdhikatvaM jJAyata eva, kAlaM tvaGgIkRtya 'kukkuTaaruNaM' ityAdinA gAthArddhana 'ete tu aNAesA' ityanena ca gAthAsUtreNAha - atra ca vRddhasampradAya:-"kAleNa UNA jo paDilehaNAkAlo tatto UNaM paDilehei, tattha bhaNNai-ko paDilehaNAkAlo? tAhe ego bhaNati-jAhe kakkaDo vAsati paDikkamittA paDilehijjau, to paTTavettA ajjhAijjau 1, aNNo bhaNati-aruNe uTTie 2, aNNo- jAhe pagAsaM jAyaM 3, aNNo-paDissae jAhe paropparaM pavvaiyagA dissaMti 4, aNNe bhaNaMti-jAhe hatthe rAma vikhaMti " para TIkArya prasphoTana .... veti bhAva: prasphoTana, pramArjana ane veLAmAM ja arthAt prasphoTanothI, pramArjanothI ane kALathI, jUnAdhika pratyupekSaNA jANavI. tatra ..... jJAti va tyAM prasphoTana, pramArjana ane veLAne AzrayIne pratyupekSaNA pUnAdhika che temAM, prasphoTanAdi vaDe=prasphoTana ane pramArjana vaDe, nyUna-adhikapaNuM jaNAya ja che=pragaTa ja che, naM sUUTdavaLI kALane AzrayIne uMDAi' ityAdi gAthArdha va=prastuta gAthAnA uttarArdha vaDe, ane te tu maUTIUsA' e prakAranA A=gAthA 257mAM batAvAze e, gAthAsUtra vaDe kahe che. matra ...vRddhaprAya: ane ahIM kALane AzrayIne paDilehaNAnA viSayamAM, vRddhono saMpradAya che. #Atre ............ viIti je paDilehaNAno kALa che, tenAthI nyUnane viSe paDilehaNa kare che arthAta je kALe paDilehaNa karavAnuM che te kALathI pahelAM paDilehaNa kare che, te kALathI nyUna paDilehaNA che. tyAM kahevAya che - kayo paDilehaNAno kALa che? tyAre eka kahe che : jyAre kUkaDo bole che tyAre pratikramaNa karIne paDilehaNa karavuM joIe, tyArapachI sakjhAyanuM prasthApana karIne adhyayana karavuM joIe. arthAta kukaDo bole te pahelAM sAdhue pratikramaNa karI levuM joIe ane kukaDo bole tyAre paDilehaNa karavuM joIe, tyArapachI sajhAyanuM prasthApana karIne svAdhyAya karavo joIe. 1. anya kahe che : araNa usthita thaye chate aruNodaya thAya tyAre, sAdhue paDilehaNa karavuM joIe, tyArabAda sajajhAya karIne svAdhyAya karavo joIe. 2. anya kahe che : jyAre prakAza thAya tyAre paDilehaNa karavuM joIe, zeSa kathana pUrvanI jema jANavuM. 3. anya kahe che pratizrayamAM=upAzrayamAM, jyAre paraspara pravrajitako sAdhuo, dekhAya tyAre paDilehaNa karavuM joIe. zeSa kathana pUrvanI jema jANavuM. 4. anya kahe che : jyAre hastamAM rekhAo dekhAya, tyAre paDilehaNa karavuM joIe. bAkInuM kathana pUrvanI jema samajavuM. 5. For Personal & Private Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka | 'pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra : "vastrapratyupekSaNA' | gAthA 255-256 41 bhAvArtha : vastrapaDilehaNamAM prasphoTanonI nyUnatA ke adhikatA karavAmAM Ave, pramArjanAnI nyUnatA ke adhikatA karavAmAM Ave, athavA paDilehaNanA kALathI pUrve ke paDilehaNano kALa vyatIta thayA pachI paDilehaNa karavAmAM Ave, to prasphoTana-pramArjana-veLA e traNeyane AzrayIne nyUna-adhikatva doSanI prApti thAya che. temAM prasphoTana ane pramArjananA viSayamAM nyUnatA ane adhikatA samajavI sugama che, tethI have veLAnA viSayamAM nyUnatA ane adhikatA samajAvavA mATe graMthakAra prathama vRddhasaMpradAyanA baLathI paDilehaNanA kALaviSayaka pAMca mato batAve che, te A pramANe : ahIM pahelo mata kUkaDo bole tyAre paDilehaNa karavAnuM kahe che. te sUryodayathI eka pahora pahelAMno kALa che; kema ke rAtrinA cothA pahoramAM kUkaDo bole che. ane tyArapachI bIjo mata sUryodayathI pahelAM savAra jevuM kaMIka dekhAya tyAre paDilehaNa karavAnuM kahe che. trIjA mata pramANe aruNodaya thayA pachI kaMIka prakAza thAya tyAre paDilehaNa karavAnuM che. cotho mata aruNodaya vakhate thatA prakAza karatAM kaMIka vizeSa prakAza thAya tyAre paDilehaNa karavAnuM kahe che, ane pAMcamA matano kALa sUryodayathI najIkano che; kema ke hAthanI rekhAo sUryodayanI atinajIkano kALa hoya tyAre ja dekhAya che. // rapapI avataraNikA: eteSAM vibhramanimittamAha - avataraNikArya : AmanA=pUrvagAthAmAM paDilehaNano kALa darzAvanAra anya AcAryonA pAMca mato batAvyA e AcAryonA, kALaviSayaka thatA vibhramanA nimittane-kAraNane, kahe che - gAthA : devasiyA paDilehA jaM carimAe tti vibbhamo eso| kukkuDagAdisissA tatthaM'dhAraM ti to sesA // 256 // anvayArtha: naM je kAraNathI TevathI pavitnadA-devasika paDilehaNA varaHITcarama porisImAM thAya che, tti ethI Davisisa=kukuTakAdezIno kUkaDo bole tyAre paDilehaNA karavI ema kahenArano, so vimo =A vibhrama che. (kUkaDAdezInuM kathana satya kema nathI ? tethI kahe che -) tattva tyAM kUkaDo bole che te kALamAM, graMthA-aMdhAruM hoya che. ti=ethI (tanuM kathana satya nathI.) to senA-tenAthI zeSa kUkaDAdezI matathI zeSa evA cAra mato, (anAdeza che.) gAthArtha : je kAraNathI devasika pratilekhanA carama porisImAM thAya che, ethI kUkaDo bole tyAre pratilekhanA karavI, ema kahenArano A vibhrama che. kUkaDAdezInuM kathana sAcuM kema nathI? tethI kahe che- kUkaDo bole che. te kALamAM aMdhakAra hoya che, tethI tenuM kathana sAcuM nathI. kUkaDAdezI matathI zeSa cAra mato anAdeza che. For Personal & Private Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 pratidinakriyAvastuka | 'pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra : "vastrapratyupekSaNA' | gAthA 250-250 TIkA : __ daivasikapratyupekSaNA vastrAderyasmAccaramAyAM tadanveva svAdhyAya iti, tasmAdvibhrama eSaH bhrAntirityarthaH, kasya ? kurkuTakAdezina: codakasya, tatrA'ndhakAramiti kRtvA, tataH zeSA anAdezA iti gAthArthaH // 256 // TIkArya : jaivasi. .... corI je kAraNathI vastrAdinI daivasika pratyupekSaNA caramAmAM carama porisImAM, thAya che, tyArapachI ja svAdhyAya thAya che, te kAraNathI A kUkaDo bole tyAre paDilehaNA karavI joIe e, kUkaDAdezI codakano vibhrama che=bhrAMti che. kUkaDAdezInuM kathana brAMtirUpa kema che ? tethI kahe che - tatrInyarati vRtva tyAM sUryodayathI eka pahora pahelAMnA kALamAM, aMdhakAra hoya che, ethI karIne kUkaDAdezInuM kathana brAMtirUpa che. tati: zeSa manAdeza : tenAthI-kUkaDAdezI codakathI, zeSa anAdezo che bAkInA cAreya mato zAstrasaMmata nathI. temAM kUkaDAdezIno mata zAstrasaMmata kema nathI? te prastuta gAthAmAM batAvyuM, ane bAkInA cAra mato zAstrasaMmata kema nathI ? te AgaLanI gAthAmAM batAve che. ta thArtha A pramANe gAthArtha che. ||rapI avataraNikA : iha ca vRddhasampradAyaH - avataraNitArtha : ane ahIMkeTalAka mato batAvyA emAM, vRddhono saMpradAya che - gAthA : ee u aNAesA aMdhAre uggae vi huNa dIse / muharayaNisijjacole kappatia dupaTTa thui sUro // 257 // anvayArtha : U =vaLI A=gAthA ra55mAM batAvela kUkaDAdezIthI anya cAra mato, maUITUT=anAdeza cheH zAstrasaMmata nathI. (je kAraNathI) graMthAre aMdhArAmAM=aMdhakAravALA upAzrayamAM, 345Na vi vIse udgata hote chate paNa dekhAtuM nathI=sUrya Uge pachI paNa hAthanI rekhAo dekhAtI nathI. (tethI have zAstrasaMmata paDilehaNano kALa batAve che -) guDuM thAyogapratikramaNa pUruM thAya pachI traNa thoyo, (bolAI jAya, pachI) mudaforsivone zradhdhatima dupaTTa-muhapatti, rajoharaNa, niSadyA, colapaTTo, kalpatrika-traNa kapaDAM, dvipaTTa=saMstAraka-uttarapaTTa, (paDilehaNa karAyelA thAya tyAre) sUro sUrya (ge.) >> 'huM vAkyAlaMkAramAM che. gAthArtha : vaLI gAthA 25pamAM batAvela kUkaDAdezIthI anya cAra mato zAstrasaMmata nathI; je kAraNathI aMdhakAravALA upAzrayamAM sUrya Uge pachI paNa hAthanI rekhAo dekhAtI nathI. tethI have zAstrasaMmata For Personal & Private Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka | 'pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra : "vastrapratyupekSaNA' | gAthA 250 43 paDilehaNano kALa kayo che ? te batAve che - pratikramaNanA aMte traNa thoyo bolAI jAya pachI muhapatti, rajoharaNa, be niseciyA, colapaTTo, traNa kapaDAM, saMthAro ane uttarapaTTo paDilehaNa karAyelA thAya tyAre sUryodaya thAya. A paDilehaNano kALa che. TIkA : __ "evaM AyariyA bhaNaMti-savve vi ee sacchaMdA, aMdhakAre paDissae hattharehAo sUre uggae vi na dIsaMti, imo paDilehaNAkAlo, Avassae kae tihiM thutIhiM diNNiyAhiM jahA paDilehaNakAlo bhavati tahA AvassayaM kAyavvaM, imehi ya dasahiM paDilehiehiM jahA sUro uThei / "muhapottiya rayaharaNaM donni nisijjA u colapaTTo ya / saMthAruttarapaTTo tinni u kappA muNeyavvA // 1 // " keI bhaNaMti-ekkArasamo daMDago, eso kAlo, tato jaM UNaM vA airittaM vA kuNai taM kAlAo UNAtirittaM" // 257 / / TIkArya : .......... na rIti A rIte=AgaLamAM batAve che e rIte, AcArya kahe che-sarva paNa A=gAthA 255 mAM paDilehaNanA viSayamAM pAchaLanA cAra mato batAvyA e, svacchaMda che=AgamAnusAra nathI. temAM yukti batAve che - aMdhakAravALA pratizrayamAM=upAzrayamAM, sUrya uddagata hote chate paNa hAthanI rekhAo dekhAtI nathI. ahIM prazna thAya ke sarva mato svachaMda che, to pachI savAranA paDilehaNano kALa kayo? tethI kahe chepho .............. sUche H A paDilehaNano kALa che- Avazyaka karAye chate apAyelI traNa stutio vaDe vizAla locana sUtra bolavArUpa traNa thoyo karavA vaDe, jevI rIte paDilehaNano kALa thAya, tevI rIte Avazyaka karavuM joIe, ane A pratilekhita evAM daza vaDe-nIce batAve che e paDilehaNa karAyela evAM daza vastro vaDe, jevI rIte sUrya UThe che=Uge che, te rIte paDilehaNa karavuM joIe. sUryodaya thAya tyAM sudhImAM palavavAnAM daza vastronAM nAma batAve che - muhapattiya ....... muuoyallA 1. muhapatti 2. rajoharaNa 3-4. vaLI be niSadyA=nisethiyuM ane odhAriyuM, 5. ane colapaTTo 6-7 saMsmAraka-uttarapaTTo 8-9-10. vaLI traNa kalyo jANavA. che mauiti ........ pAritta keTalAka kahe che- agiyAramo dAMDo. A kALa che=ATalI upadhinuM paDilehaNa thAya tyAre sUryodaya thAya e paDilehaNano kALa che. tenAthI je paDilehaNa nyUnane athavA atiriktane kare che, te paDilehaNa kALathI nyUnaatirikta che. bhAvArtha : pUrvagAthAmAM kUkaDo bole tyAre paDilehaNa karavAnuM kahenAro mata anAdeza che ema batAvyuM. have kahe che ke anya paNa cAra mato anAdeza che, ane te cAreya paNa mato kramasara sUryodayanI najIka najIkanA kALamAM paDilehaNa karavAnuM kahe che. temAM paNa sauthI chello mata to hAthanI rekhAo dekhAya tyAre paDilehaNa karavAnuM kahe che, paraMtu tevo niyama paNa vyApaka banI zake nahIM, kema ke aMdhakAravALA upAzrayamAM sUryodaya thaI jAya topaNa hAthanI rekhAo dekhAtI nathI, ane zAstrakAroe to sUryodaya thayA pachI divasanI prathama porisImAM sAdhuone svAdhyAya karavAnuM kahyuM che, tethI chellA mata pramANe paNa paDilehaNa karavAmAM Ave to sUtraporisIno For Personal & Private Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 pratidinakriyAvastuka / "pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra : "vastrapratyupekSaNA' | gAthA 250-258 vyAghAta thAya. AthI savAranuM pratikramaNa thaI jAya, tyArapachI muhapatti Adi daza vastuonuM paDilehaNa thaI jAya, te vakhate sUryano udaya thAya e zAstrasaMmata paDilehaNano kALa che. mATe apavAdika kAraNa vagara A kALanI pahelAM ke A kALanI pachI paDilehaNa karavAmAM Ave to pratyupekSaNAmAM vaLAviSayaka nyUnatvaadhikatva doSanI prApti thAya, jethI zAstravidhi pratye anAdara thavAne kAraNe tema ja svAdhyAyAdi yogonI hAni thavAne kAraNe sAdhune karmabaMdhanI prApti thAya. ra57I avataraNikA : atraiva vyatikare yuktimAha - avataraNitArtha : A ja vyatikaramAM yuktine kahe che, arthAt pUrvagAthAmAM savAranA paDilehaNano kALa batAvatAM kahyuM ke sUryodaya thatAM daza vastronI paDilehaNA thAya e paDilehaNAno kALa che, e ja prasaMgamAM yukti Ape che - gAthA : jIvadayaTThA pehA eso kAlo imIe tA Neo / AvassayathuiaMte dasa pehA uTThae sUro // 258 // anvayArtha : veda nIvaDayaTTa (je kAraNathI) pratyupekSaNA jIvadayA arthe che, taete kAraNathI phINa Ano=pratyupekSaNAno, ao vatno=A kALa nego-jANavo. (e kALa batAve che -) mAvasathumratai=AvazyakanI stutinA aMtamAM=pratikramaNanA aMte bolAtI traNa thoyonA aMtamAM, rasa peha=daza prekSA=daza vastronI paDilehaNA karAye chate, sUro DaTTA=sUrya Uge che. gAthArtha : je kAraNathI pratyupekSaNA jIvadayA mATe che, te kAraNathI pratyupekSaNAno A kALa jANavo. te kALa batAve che - pratikramaNanA aMte bolAtI traNa thoyonA aMtamAM daza vastronI paDilehaNA karAye chate sUryodaya thAya che. TIkA : ___ jIvadayArtha jIvadayAnimittaM pratyupekSaNA yasmAdeSa kAlo'syAH pratyupekSaNAyAH tasmAt jJeyaH, Avazyakastutyante pratikramaNAnta ityarthaH daza pratyupekSeti dazasu vastreSu pratyupekSiteSu satsu yathottiSThati sUrya =vitra rUti thArtha: | atra vRddhasampradAya evam- "ettha UNAirittayA jatteNa parihariyavvA, evaM ceva ittha phalasiddhI, savvaNNuvayaNameyaM, vitahakaraNaM virAhaNA, na uNa iTThaphalajogo, na hi aNuvAyA uveyaM pAvijja, akAlacArikarisagAdayo ettha nidarisaNaM, vivajjao ceva evaM havati tti jayaNAe savvattha ANApahANeNa hoyavvaM" ti saparikaraH 'khoDaNa' ityAdigAthAdvayArthaH // 258 // For Personal & Private Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastaka / "pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra : "vastrapratyupekSaNA' | gAthA 258 TIkArya nIvArtha sevaH je kAraNathI pratyupekSaNA jIvadayAnA arthe che=jIvadayAnA nimitte che, te kAraNathI Ano=pratyupekSaNAno, A kALa jANavo. te kALa batAve che - mAva ... thAI: AvazyakanI stutinA aMtamAM-pratikramaNanA aMtamAM, daza vastro pratyupekSAye chate je rIte sUrya Aditya, UThe che=Uge che, e pramANe gAthAno artha che. tra parva vRddhasamratA: ahIM paDilehaNanA viSayamAM, A prakArano vRddhasaMpradAyache. O .... riyalvA ahIM=prasphoTana, pramArjana ane paDilehaNanI veLAnA viSayamAM, nyUna-atiriktatA yatnathI pariharavI joIe. parva veva rU siddhI A rIte ja pUrve kahyA mujaba vastrapaDilehaNamAM prasphoTanAdi traNeyanI nyUnatA-adhikatAno parihAra karavo joIe e rIte ja, ahIM vastrapaDilehaNanI kriyAmAM, phaLanI siddhi cheHnirjarArUpa phaLanI prApti che. the sarvAivathaI A prasphoTanAdimAM nyUna-atiriktatAnA parihArathI phaLanI siddhi thAya che e, sarvajJanuM vacana che. vitadaLaviradiUTI vitathanuM karaNa virAdhanA che=sarvajJanA vacanathI viparIta rIte paDilehaNa karavAthI sarvajJavacananI virAdhanA thAya che. 3UT phyujhanano vaLI iSTa phaLano yoga thato nathI. temAM yukti batAve che - dimaUvAlA phleyaM pavanna kharekhara anupAyathI upeya prApta thatuM nathI, arthAtu bhagavAnanA vacanathI viparIta rIte paDilehaNa karavuM te nirjarAno anupAya che, ane te anupAyarUpa paDilehaNathI nirjarArUpa upeya prApta thatuM nathI. temAM daSTAMta batAve che - mAna ........... nirikSa, akALacArI karSakadi ahIM nidarzana che=akALe khetI karanArA kheDUta AdinuM ahIM daSTAMta che. arthAta khetIno kALa na hoya tyAre khetI karanAra kheDUtane jema khetInuM phaLa maLatuM nathI, paraMtu kevala zrama ja prApta thAya che; tema bhagavAnanI AjJA pramANe paDilehaNano kALa na hoya tyAre paDilehaNa karanAra sAdhune paDilehaNanuM nirjarArUpa phaLa maLatuM nathI, paraMtu kevala paDilehaNanI kriyAno zrama ja prApta thAya che. A kathanane spaSTa kare che - vivajjo ... Toyalve A rIte viparyaya ja thAya che, ethI yatanAthI sarvatra paDilehaNanI sarva kriyAmAM, AjJApradhAna thavuM joIe. 'ti' vRddhasaMpradAyanA kathananI samApti arthe che. saparivara: .... ...dayArtha: saparikara "ghoDa' ityAdi gAthAlayano artha che. Azaya e che ke, oghaniryuktinI gAthA 270mAM "ghoDaUT' ityAdi ane gAthA 271mAM te 3 AUTIkSA' ityAdi che, tenA varNanarUpe ja prastutamAM gAthA 255-256-257-158 mUkela che. AthI ozaniyuktinI be gAthAnA parikarasahita A paMcavaTukagraMthanI cAra gAthA che, e prakArano artha batADavA mATe ahIM TIkAnA aMte kahela che ke, parikara sahita arthAt oghaniryuktinI te be gAthA sAthe saMkaLAyela padArthanA vistAra sahita, "ghoDahtyAdri' oghaniryuktinI be gAthAno artha che. A prakArano bhAva ahIM bhAse che, tattva bahuzruta jANe. For Personal & Private Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 pratidinakriyAvastuka | 'pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra: " vapratyupekSaNA' | gAthA 258-259 bhAvArtha : sAdhu jIvadayA mATe pratyupekSaNA kare che. tethI savAranuM pratikramaNa karyA pachI muhapatti Adi daza vastuonuM paDilehaNa thAya te vakhate sUrya Uge, e paDilehaNa karavAno zAstrasaMmata kALa che AnAthI e prApta thAya ke pUrve batAvelA pAMca mato dvArA darzAvAyelA kALe paDilehaNa karavAmAM Ave to aMdhArAne kAraNe jIvadayAnuM pAlana thAya nahIM, tema ja sUryodaya pachI paDilehaNa karavAmAM Ave to jIvarakSAmAM yatna thaI zake, paraMtu svAdhyAyAdi baLavAna yogono nAza thAya, jethI sAdhu AtmAne tattvathI bhAvita karIne saMyamanA kaMDakonI vRddhi karI zake nahIM, jenA kAraNe potAnA bhAvaprANo pratye upekSA thAya. AthI sAdhue zAstrasaMmata evA ucita kALe ja vastrapaDilehaNA karavI joIe. 258. avataraNikA: anAdezAnAmunyAsaprayojanamAha - avataraNikArya : gAthA 255mAM nyUna-adhika prasphoTanA, pramArjanA ane veLA batAvI. temAM kALathI jUna-adhikatva batADavA mATe, savAranA paDilehaNano ucita kALa batAvavAne badale pAMca anAdezo batAvyA. tyArapachI A pAMca anAdezo kema zAstrasaMmata nathI, te batAvIne savAranA paDilehaNano ucita kALa batAvyo. tethI jijJAsune prazna thAya ke savAranA paDilehaNano ucita kALa batAvavAne badale anAdezo batAvavAnuM zuM prayojana che? tethI anAdezonA upanyAsanA=batAvavAnA, prayojanane kahe che - gAthA : ee u aNAdesA ettha asaMbaddhabhAsagaM pi gurU / asaDhaM tu paNNavijja tti khAvaNaTThA viNiddiTThA // 259 // anvayArtha : saMvaddhamAsa pikaasaMbaddha bhASaka paNa sa8 tuazaThane ja gurU-guru paUUviM=prajJApanA kare= samajAve, tti e pramANe rAvaNag=khyApana arthe jaNAvavA mATe, pattha ahIM zAstramAM, [3mAvesA= vaLI A anAdezo vidiA =vinirdiSTa che=batAvAyA che. gAthArtha : asaMbaddha bhASaka paNa azaTha ja ziSyane guru samajAve, e pramANe jaNAvavA mATe zAstramAM vaLI A anAdezo batAvAyA che. TIkA : ete ca kurkuTAdayaH anAdezAH atra zAstre vinirdiSTA iti yogaH, kimarthamityatrAha-asambaddhabhASakamapi ziSyamazaThaMtviti yoga: azaThameva, guruH AcAryaH prajJApayet tattvaprarUpaNayA, iti evaM khyApanArtha jJApanArthaM vinirdiSTA iti gAthArthaH // 259 // For Personal & Private Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastaka/ "pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra: "vapratyupekSaNA' | gAthA 259 TIkArtha: tra-zAtre ra te yuvarAyaH manAveza vinirdiSTa rUti yogA ane ahIM zAstramAM, A kurkuTAdi=kUkaDAdezI Adi, anAdezo nirdezAyA che, mULagAthAnA aMtamAM rahelamAM "vadiTTA'no prathama pAdamAM rahela masA sAthe saMbaMdha che, ema jaNAvavA mATe TIkAmAM vinirdiSTa pachI rUti yoga zabda mUkela che. vimarthamicatrAdi- zA mATe nirdezAyA che? e prakAranI zaMkAmAM kahe che - sarvaddha ..... mAthArtha asaMbaddha bhASaka paNa azaTha ja ziSyane guru=AcArya, tattvanI prarUpaNA dvArA prajJApana kare=samajAve, e pramANe khyApananA artha-jJApananA arthe jaNAvavA mATe, A anAdezo nirdezAyA che. mULagAthAnA uttarArdhamAM rahela sadaM tuno pUrvArdhamAM rahela saMvaddhamAta pisAthe saMbaMdha che, te batAvavA mATe TIkAmAM ziSyamadaM tu pachI ti yoga zabda mUkela che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : paDilehaNanI kriyAno kALa batAvatI vakhate A pAMca matone anAdeza tarIke zAstramAM kahyA che; kema ke paDilehaNanA viSayamAM koIka jijJAsu ziSyane potAnI mati pramANe savAranI paDilehaNAnA kALano vicAra Ave tyAre te jijJAsu ziSya asaMbaddha rIte kALane joDato hoya; Ama chatAM jo te ziSya asaMbaddha kALane azaTha bhAvathI joDato hoya to guru tene tattvanI prarUpaNA dvArA pratilekhanAno sAco kALa zAstra dvArA jaNAve, te mATe zAstramAM pAMca anAdezo batAvyA che. ahIM vizeSa e che ke koI ziSya sAMjanA paDilehaNano kALa vicAre to tene thAya ke sAMjanuM paDilehaNa cothA praharanA prAraMbhamAM karavAnuM hoya che, te pramANe savAranI paDilehaNAno kALa paNa cothA pahoranA prAraMbhamAM ja hovo joIe, ane kUkaDo rAtrinA cothA pahoranA prAraMbhamAM ja bolato hoya che, tethI te ziSya kalpanA kare ke kUkaDo bole tyAre savAranI paDilehaNA zarU karavI joIe. vaLI koIka vicAraka ziSyane thAya ke aMdhArAmAM paDilehaNa thAya nahi; kema ke jIvarakSA na thaI zake, ane savAranA sUryodaya pachI sUtraporisI karavAnI hoya che. tethI te kalpanA kare ke aruNodaya thAya tyAre paDilehaNA karavI joIe. tyAre vaLI hajI sUkSma vicAraka koI sAdhune thAya ke aruNodaya vakhate paNa pUrato prakAza hoto nathI, tethI prakAza thAya tyAre paDilehaNA karavI joIe. tyAre vaLI koI ziSya vicAre ke sAdhuo paraspara ekabIjAne joI zake teTalo prakAza thayo hoya to jIvarakSA sArI rIte thaI zake. mATe te kalpanA kare ke sAdhuo paraspara ekabIjAne joI zake teTalo prakAza thAya tyAre ja paDilehaNA karavI joIe. vaLI anya koI vicAraka ziSyane thAya ke sAdhuone paraspara jovAmAM to alpa prakAza cAle, paraMtu teTalA prakAzamAtrathI jIvarakSA barAbara na thAya. tethI hAthanI rekhAo dekhAya teTalo prakAza thayo hoya tyAre ja sAdhue paDilehaNA karavI joIe. For Personal & Private Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka/ "pratyupekSaNA' dvAra/peTA dvAra: "varasapratyupekSaNA' / gAthA 259-160 A sarva vicAraNA karanAra ziSyo azaTha bhAvathI asaMbaddha bolanArA che, ane teone sAco bodha karAvavA mATe zAstramAM A badhA mato batAvyA che, jethI paDilehaNanA kALanA viSayamAM vicAraka ziSyane potAnA manamAM UThatA AvA vikalpo ucita nathI, evuM jJAna thAya; kema ke A badhA vikalpomAM kaMIka vicArakatA hovA chatAM paNa kaMIka aMze truTI che. vaLI, hAthanI rekhAo dekhAya tyAre paDilehaNa karavAnuM kahenAra ziSyanI vicAraNA jIvarakSAne anurUpa hovA chatAM paNa koIka saMyogomAM svAdhyAyanI vyAghAtaka bane tevI che; kema ke vAdaLAMthI AkAza gherAyeluM hoya vagere koIpaNa prasaMgomAM sUryodaya thavA chatAM hAthanI rekhAo dekhAI zake tema na hoya tyAre, svAdhyAyane gauNa karIne ziSya paDilehaNanuM vilaMbana paNa kare. tethI tevuM mAnanAra ziSyone sAco bodha karAvavA arthe graMthakAre A sarva anAdezo batAvyA, ane tyArapachI paDilehaNa karavAno ucita kALa paNa batAvyo. 259 avataraNikA: aviparyAsamAha - avataraNitArtha : aviparyAsane kahe che - bhAvArtha : gAthA 253mAM anyUna-anatirikta-aviparyAsavALI paDilehaNAne AzrayIne ATha bhAMgAo batAvyA, ane gAthA 254mAM kahyuM ke anyUna-anatirikta-aviryAsavALI pratyupekSaNArUpa prathama bhAMgo zuddha che. tyArapachI gAthA 25pamAM anyUna-anatirikta paDilehaNAnuM svarUpa batAvatAM atyAra sudhI paDilehaNamAM kALane AzrayIne nyUnatva ane adhikatvanuM svarUpa batAvyuM. have aviparyAsavALI paDilehaNAnuM svarUpa batADavA mATe kahe che - gAthA : gurupaccakkhANagilANasehamAINa pehaNaM puttvi| to appaNo puvvamahAkaDAiM iare duve pacchA // 260 // anvayArtha: puSyi pUrve gurupuSyavasthApanA dinAruM to maM peDhari-guru, pratyAkhyAnavALA, glAna, zaikSa AdinI, tyArapachI AtmAnI (upadhinuM) prekSaNa=pratilekhana, (e puruSaaviparyAsa che.)puSaMpUrve hADaDuM yathAkRtane yathAkRta vastrAdine, pachI=pachI phare tuve itara bene=alpa ane bahuparikarmavALAM vastrAdine, (pratilekhe, e upakaraNaaviparyAsa che.) gAthArtha : puruSaaviparyAsamAM pUrve gura, pratyAkhyAnavALA, glAna, zekSa vagerenI upadhinI kramasara pratyupekSaNA For Personal & Private Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakiyAvastaka "pratyapekSaNA' dvAra/peTA dvAra : "vapratyupekSaNA' | gAthA 200 - 49 kare, tyArapachI potAnI upadhinI pratyupekSaNA kare. upadhiaviparyAsamAM pUrve yathAkRta vastrAdinI pratyuvekSaNA karyA pachI alpaparikarma ane bahuparikarmavALAM vastrAdinI pratyupekSaNA kare. TIkA? gurupratyAkhyAnaglAnazikSakAdInAM prekSaNamiti pratyupekSaNaM pUrvam Adau, ayaM puruSAviparyAsaH, prathama guroH AcAryasya sambandhI upadhirAbhigrahikasAdhvabhAve sarvaiH pratyupekSitavyaH, tadanu pratyAkhyAninaH=kSapakasya, tadanu glAnasya, tadanu ziSyakasya abhinavapravrajitasya, AdizabdAd vyApRtavaiyAvRttyakarAdiparigrahaH, tata Atmana iti / upakaraNAviparyAsamAha-pUrvaM yathAkRtAni vastrAdIni, saMyamopakArakatvAt tathAkaraNe tatra bahumAnAd, itare dve-upakaraNajAte alpaparikarmabahuparikarmarUpe pazcAt taduttarakAlaM pratyupekSateti gAthArthaH // 260 // TIkArtha : guru, pratyAkhyAnavALA=tapasvI, glAna, zikSakadinI upadhinuM pUrve AdimAM, prekSaNa=pratyupekSaNa, e puruSano viparyAsa che. have aviparyAsathI upadhinuM pratyupekSaNa karavA mATe guru AdinA kramane spaSTa kare che - prathama=pratyupekSaNamAM sauthI pahelAM, gurunA AcAryanA, saMbaMdhavALI upadhi Abhigrahika sAdhuono abhAva hote chate sarvae badhA sAdhuoe, pratyupekSavI joIe. tenAthI pachI pratyAkhyAnInI kSapakanI tapasvI sAdhunI, tyArapachI glAnanI, tenAthI pachI ziSyakanI=abhinava pravrajitanI navadIkSita sAdhunI, "mari' zabdathI "zikSAvIna"mAM "mari' zabdathI, vyAkRta evA vaiyAvRjyakara Adino parigraha che=glAnAdinI vaiyAvacca vagere kAryamAM rokAyelA vaiyAvacca karanArA sAdhu vagereno saMgraha che. tyArapachI AtmAnI arthAt uparamAM batAvyA e tapasvI sAdhu vagerenI tema ja "gAri' zabdathI grahaNa karela vaiyAvaccakArI sAdhu vagerenI upadhinuM pratyupekSaNa thaI jAya tyArapachI potAnI, upadhinuM pratyupekSaNa karavuM joIe. rUti' puruSa aviparyAsanA svarUpa kathananI samApti arthe che. upakaraNanA aviparyAsane kahe che=upakaraNanA aviparyAsanuM svarUpa batAve che - pUrve yathAkRta vastrAdinuM pratyupekSaNa kare; kema ke saMyamamAM upakArakapaNuM hovAthI yathAkRta vastra-pAtranuM saMyamamAM upakAra karavApaNuM hovAthI, te prakAre karaNamAM yathAkRta vastrAdinuM prathama pratyupekSaNa karavAmAM, tyAM yathAkRta vastrAdimAM, bahumAna thAya che. itara bene=alpaparikarma ane bahuparikarmarUpa upakaraNa jAtane upakaraNanA samUhane, pAchaLathI tenAthI uttarakALane viSe= yathAkRta vastrAdinA pratyupekSaNathI pachInA kALane viSe, pratyupekSaNa kare, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: jo gurunI upadhi palavavAno abhigraha grahaNa karyo hoya tevA koI abhigrahadhArI sAdhu na hoya to badhA sAdhuoe pahelAM AcAryanI upadhi paDilehavI. pachI kramazaH tapasvI, glAna, navadIkSita, vaiyAvacca vagere kAryamAM rokAyelA vaiyAvaccI sAdhu vagerenI upadhi paDilehavI, pachI potAnI upadhi paDilehavI. A puruSanI apekSAe aviparyAsano krama che. For Personal & Private Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa0 pratidinakriyAvastuka | 'pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra: "vaccapratyupekSaNA' | gAthA 200-261 vaLI upakaraNanA aviparyAsano krama A pramANe che - pahelAM yathAkRta vastrAdinI pratilekhanA karavI joIe; kAraNa ke yathAkRta vastrAdi saMyamapAlanamAM adhika upakArI che, AthI pahelAM tenI pratilekhanA karavAthI yathAkRta vastrAdi upara Adara thAya che, ane te Adarane kAraNe sAdhune nirdoSa vastra-pAtra pratye adhika pakSapAtano bhAva thAya che. tyArapachI kramazaH alpaparikarma ane bahuparikarma, ema be prakAranAM vastra ane pAtranI pratilekhanA karavI joIe. vaLI nirdoSa vastra-pAtra traNa prakAranAM che : (1) yathAkRta, (2) alpaparikarma ane (3) bahuparikarma. (1) gRhastha pAsethI meLavyA pachI je vastrAdimAM phADavuM, sAMdhavuM, vagere kAMIpaNa parikarma na karavuM paDe, arthAt jevuM vahoryuM hoya tevuM ja upayogamAM laI zakAya tevuM hoya te vastra ane pAtrane yathAkRta vastra ane pAtra kahevAya. (2) gRhastha pAsethI nirdoSa rIte meLavyA pachI je vastra ke pAtra thoDuM phADavuM, sAMdhavuM vagere parikarma karyA pachI ja upayogamAM laI zakAya tevuM hoya, te vastra ke pAtrane alpaparikarmavALuM kahevAya. (3) gRhastha pAsethI nirdoSa rIte meLavyA pachI je vastra ke pAtra ghaNuM ja parikarma karyA pachI upayogamAM laI zakAya tevuM hoya, te vastra ke pAtrane bahuparikarmavALuM kahevAya. mATe sAdhuoe mukhyatayA yathAkRta vastra ane pAtra vahoravAM joIe; kAraNa ke parikarmavALAM vastrAdi vahoravAthI tenuM parikarma karavAmAM saMyamavirAdhanA, AtmavirAdhanA, svAdhyAyano palimaMtha eTale ke svAdhyAyahAni vagere doSo thAya che. chatAM yathAkRta vastrAdi na maLe to alpaparikarmavALAM vastrAdi vahorI zakAya, ane alpaparikarmavALAM vastrAdi paNa na maLe to chevaTe bahuparikarmavALAM vastrAdi paNa vahorI zakAya. /ra6oll avataraNikA : idAnImarthato gatamapi viparyAsaM vizeSAbhidhAnArthamAha - avataraNikArya : have arthathI jaNAyela paNa viparyAsane vizeSathI kahevA arthe kahe che - bhAvArtha : pUrvagAthAmAM upadhi ane puruSano aviparyAya batAvyo. AthI tenAthI viparIta pravRtti viparyAsarUpa che, tema arthathI jaNAya che; topaNa apavAdathI kyAre puruSaviparyAsa karavAno che? ane kyAre upadhiviparyAsa karavAno che? te rUpa vizeSa batADavA mATe kahe che - gAthA : purisuvahivivaccAso sAgaria karijja uvahivaccAsaM / ApucchittANa guruM pahuvvamANeyare vitahaM // 261 // anvayArtha: purasuvivadhyAso puruSa-upadhino viparyAsa (karavo joIe nahIM, temAM apavAda batAve che -). sAri=sAgArika hote chate sarvahivatrAM rinna upadhinA viparyAsane kare. paduSyamA (Abhigrahika For Personal & Private Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka / 'pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra : 'vastrapratyupekSaNA' | gAthA 201 sAdhuno) prabhava hote chate puruM AvuttiAna=gurune pUchIne care itara viSayaka=pratyAkhyAnI Adi sAdhuo viSayaka, (upadhinuM pratyupekSaNa kare.) vitatlR vitatha thAya che=anyathA viparIta paDilehaNa thAya che. gAthArtha: puruSaviparyAsa ane upadhiviparyAsa karavo joIe nahIM. have apavAdathI upadhiviparyAsanuM sthAna batAve che - sAgArika hote chate upadhiviparyAsa kare. have apavAdathI puruSaviparyAsanuM sthAna batAve cheAbhigRhika sAdhuno prabhava hote chate, gurune pUchIne pratyAkhyAnI Adi sAdhuo viSayaka upadhinuM paDilehaNa kare, anyathA viparIta pratyupekSaNA thAya che. 1 TIkA H puruSopadhiviparyAsa iti puruSaviparyAso guruM vihAya pratyAkhyAnina ityAdirUpaH upadhiviparyAsastu prathamaM bahuparikarmmAdeH tadanu yathAkRtasya, upalakSaNatvAccaitasya pUrvAhne prathamaM bhAjanAnAM tadanu vastrANAM aparAhne viparyayaH eSa viparyAsaH, ayaM ca na karttavya iti / apavAdamAha - sAgArike upadhau tathA anucite kuryAdupadhiviparyAsaM mA bhUt tatra bahumAna itarasya vA saGkleza iti, evaM gurorAbhigrahike sati ApRcchyaiva gurum AbhigrahikasampadA (? di) prabhavati sati gurau itara ityanyeSAM pratyAkhyAniprabhRtInAM pratyupekSeta, anyathA vitathamiti vitathaM pratyupekSaNaM bhavatIti gAthArtha: ra6. noMdhaH 51 Amigrahitasampala che tene sthAne migrahinnampatti hovuM joIe. TIkArya puruSa ane upadhino viparyAsa eTale gurune choDIne pratyAkhyAnavALA sAdhunI upadhinuM prathama pratyupekSaNa karavuM ityAdirUpa puruSano viparyAsa che, vaLI prathama bahuparikarmAdinuM=bahuparikarmavALA ane alpa parikarmavALA vastra ane pAtranuM, tyArapachI yathAkRta vastrAdinuM pratyupekSaNa karavuM e upadhino viparyAsa che. ane AnuM=prathama bahuparikarmAdivALA vastrAdinuM ane pachI yathAkRta vastrAdinuM pratyupekSaNa karavuM e upadhino viparyAsa che e kathananuM, upalakSaNapaNuM hovAthI, pUrvAdghamAM prathama bhAjanonuM=pAtrAonuM, tyArapachI vastronuM= pAtra saMbaMdhI jhoLI Adi vastronuM, pratyupekSaNa karavuM, ane aparAddhamAM viparyaya=sAMje pAtrapaDilehaNamAM prathama pAtrAonA pratyupekSaNane badale pahelAM jhoLI Adi vastronuM ane tyArapachI pAtrAonuM pratyupekSaNa karavuM, e upadhino viparyAsa che. ane A=puruSano viparyAsa ane upadhino viparyAsa, karavA yogya nathI. 'kRti' puruSa ane upadhiviparyAsanA svarUpanA kathananI samApti arthe che. apavAdane kahe che. -- sAgArika hote chate upadhimAM te prakAre anucita hote chate=gRhastha vidyamAna hote chate upadhimAM koI kImatI vastra-pAtranuM paDilehaNa karavuM anucita hote chate, tyAMyathAkRta vastrAdimAMthI koIka kImatI vastumAM, bahumAna=corAdi gRhasthane te kImatI vastu levAno pariNAma, athavA Itarane saMkleza na thAo=sAdhune te cora vagere taraphathI upadrava na thAo, ethI karIne sAdhu upadhinA viparyAsane kare. For Personal & Private Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka / 'pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra : 'vastrapratyupekSaNA' / gAthA 261-262 A prakAre=je prakAre upadhiviparyAsanA viSayamAM apavAda che e prakAre, gurunI upadhinuM paDilehaNa karavA mATe Abhigrahika hote chate=AbhigrahikanI saMpadAvALA guru prabhavate chate=gurunI upadhinuM paDilehaNa karavAno abhigraha dhAraNa karanArA sAdhuovALA guru hote chate, gurune pUchIne ja itaraviSayaka=anya paccakkhANavALA vagerenI, upadhinuM pratyupekSaNa kare. 52 anyathA vitatha thAya che--vitatha pratyepekSaNa thAya che, arthAt apavAdanA sthAna vagara paNa sAdhu puruSano ke upadhino viparyAsa kare to, tenuM pratyupekSaNa viparIta thAya che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha: pUrvagAthAmAM batAvyuM te pramANe gurunI upadhi choDIne kSapakAdinI upadhinuM prathama paDilehaNa karavAmAM Ave to puruSaviparyAsarUpa doSa prApta thAya; tema ja prathama bahukarmavALA ane alpaparikarmavALA vastra-pAtranuM paDilehaNa karyA pachI yathAkRta vastra-pAtranuM paDilehaNa karavAmAM Ave to upadhiviparyAsarUpa doSa thAya. te rIte savAranA pAtrapaDilehaNamAM prathama pAtranuM paDilehaNa karyA pachI pAtranAM vastronuM paDilehaNa ka2vAmAM Ave ane sAMjanA pAtrapaDilehaNamAM prathama pAtranAM vastronuM paDilehaNa karyA pachI pAtranuM paDilehaNa ka2vAmAM Ave to upadhiviparyAsarUpa doSa thAya. Ama, puruSaviparyAsa ane traNeya prakArano upadhiviparyAsa karavo joIe nahi. Ama chatAM, sAdhu paDilehaNa karatA hoya tyAre tyAM koI gRhastha beThela hoya, ane tenA dekhatAM koI sArI upadhinuM paDilehaNa karavAmAM Ave to te gRhasthane te sArI vastune grahaNa karavAno pariNAma thAya tema hoya to, apavAdathI sAdhu upadhino viparyAsa kare, jethI sAdhunI sArI vastuo coranA jovAmAM na AvavAthI tene te vastunA grahaNano pariNAma thAya nahi; ane jo tevA samaye upadhinuM paDilehaNa viparyAsathI karavAmAM na Ave ane te cora vagerenA dekhatAM jo sArAM vastra ke pAtranuM paDilehaNa karavAmAM Ave to sAdhunI te sArI vastu levAno cora vagerene pariNAma thAya, athavA coranA upadravane kAraNe sAdhune paNa saMkleza thavAno saMbhava rahe. vaLI, jyAre Abhigrahika sAdhuonI saMpadA guru pAse vidyamAna hoya tyAre, gurunI upadhinuM paDilehaNa Abhigrahika sAdhuo kare che. tethI ziSya gurune pUchIne, guru sivAya anya kSapakAdi sAdhuonI upadhinuM paDilehaNa kare, te apavAdathI puruSano viparyAsa che, je doSaMrUpa nathI. paraMtu jo tevA koI kAraNa sivAya gurune choDIne anya sAdhuonI upadhinuM pahelAM paDilehaNa kare athavA kAraNa vagara yathAkRta vastrAdine prathama na paleve ke pAtrapaDilehaNamAM vastra-pAtronuM paDilehaNa je rIte karavAnuM che te rIte na kare to, te sAdhunI pratyupekSaNA vitatha thAya che; arthAt viparyAsavALI thAya che, je doSarUpa che. 261 // avataraNikA : upasaMharannAha - - avataraNikArtha : gAthA 233thI 261mAM vastranA paDilehaNanI vidhi batAvI. have teno upasaMhAra karatAM graMthakArazrI kahe -- For Personal & Private Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastaka "prabhupekSaNA' dvAra/peTA dvAra : "vastrapratyupekSaNA' | gAthA 262 53 gAthA : appaDilehiya dosA ANAI avihiNA vi te cev| tamhA u sikkhiavvA paDilehA seviavvA ya ||262||daarN // anvayArtha: MDanaidika(upadhi) apratyupekSita hote chate sAruM ho=AjJA Adi AjJAbhaMgAdi, doSo thAya che, vihiUT vi=avidhithI paNa (pratyupekSita hote chate) te cevo ja=AjJAbhaMgAdi doSo ja, thAya che. taphate kAraNathI ja pavitre= pratyupekSaNA sivizvavyA=zIkhavI joIe tevikavyA =ane sevavI joIe. gAthArtha : upadhi apratyupekSita hote chate AjJAbhaMgAdi doSo thAya che, avidhithI paNa pratyupekSita hote jIte AjJAbhaMgAdi ja doSo che. te kAraNathI ja pratyupekSaNA zIkhavI joIe ane sevavI joIe. TIkAH apratyupekSite upadhAviti gamyate doSAH AjJAdayaH AjJA'navasthAdayaH, avidhinA'pi pratyupekSite ta eva doSA iti, yasmAdevaM tasmAcchikSitavyA pratyupekSaNeti tadupalakSitA pramArjanAdikriyA, sevitavyA ca yathA''gamamiti gAthArthaH // 262 // TIkArya upadhi apratyupekSita hote chata-upadhinuM pratyupekSaNa nahIM karAye chate, AjJAdi AjJAbhaMga-anavasthAdi, doSo thAya che; avidhithI paNa pratyupekSita hote chate=upadhinuM pratyupekSaNa avidhithI karAye chate paNa, te ja=AjJAbhaMgAdi ja, doSo thAya che. je kAraNathI Ama che te kAraNathI pratyupekSaNA zIkhavI joIe. tenAthI upalakSita pratyupekSaNAthI upalakSita, evI pramArjanAdi kriyA zIkhavI joIe, ane yathAAgama-je pramANe AgamamAM kahyuM che te pramANe, sevavI joIe, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : upadhinI pratilekhanA na karavAthI AjJAbhaMga, anavasthA, mithyAtva ane chakAyanI virAdhanA ema cAra doSo thAya che, ane avidhithI pratilekhanA karavAthI paNa te ja cAra doSo thAya che. AthI pratilekhanAnI vidhi jANavI joIe, ane AgamamAM kahyA mujaba AcaravI joIe. tema ja pratilekhanAnA upalakSaNathI pramArjanAdi kriyA paNa zIkhavI joIe ane AcaravI joIe. jo A pratilekhanA viparIta karavAmAM Ave, ke na karavAmAM Ave, to bhagavAnanI AjJAno bhaMga thAya, mATe AjJAbhaMgarUpa doSa lAge. tene joIne anya paNa tevI avidhivALuM paDilehaNa karatA thAya, tethI anavasthA eTale ke avidhinI paraMparArUpa doSa lAge. "mAnavasthAlaya:"mAM "mari' padathI chakAyanI virAdhanA ane mithyAtvanuM grahaNa che ane te A rIte thAya - For Personal & Private Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 pratidinakriyAvastuka "pramArjanA' dvAra/ gAthA 202, 263 thI 25 upadhinuM paDilehaNa na karavAmAM Ave ke viparIta karavAmAM Ave to jayaNAnA abhAvane kAraNe chakAyanA jIvonI virAdhanA thAya; ane jo sAdhu paDilehaNa na kare to koIne viparyAsa thAya ke sAdhune paDilehaNa karavAnI jarUra nathI. athavA sAdhu jema-tema paDilehaNa karatA hoya to anyane paNa paDilehaNanI vidhi A prakAre ja che ema viparIta bodha thAya. jemAM pote nimitta bane; tema ja "mAre bhagavAnanI AjJAnusAra paDilehaNa karavuM joIe evA tattvanA daDha pakSapAtanA abhAvane kAraNe mithyAtvarUpa doSa prApta thAya che. ra6rA avataraNikA: pratidvAragAthAyAM pratyupekSaNeti vyAkhyAtamAdyadvAram, adhunA dvitIyadvAramAha - avataraNikArya : gAthA 233mI pratidvAragAthAmAM pratyupekSaNA' e prakAranuM mUladvAragAthAnuM Adya dvAra vyAkhyAna karAyuM. have 230mI mUladvAragAthAnA pramArjanA' e prakAranA dvitIya dvArane kahe che - bhAvArtha : gAthA 230mAM batAvela pratidinakriyAnA 10 dvAromAMthI paheluM pratilekhanA dvAra che. temAMthI vastrapratilekhanAnI saMkSepathI vidhi 233mI rUpa pratidvAragAthAmAM batAvI, ane teno vistArArtha gAthA 234thI mAMDIne ra62 sudhI karyo. AthI pratidvAragAthAmAM batAvela vastrapratyupekSaNAnI vidhinuM varNana pUruM thayuM, paraMtu mUladhAragAthAmAM batAvela paDilehaNA nAmanuM prathama vAra haju saMpUrNa pUruM thayuM nathI; kema ke pAtrapratyupekSaNAnI vidhinuM varNana hajI bAkI che, jenuM varNana gAthA 267thI 285mAM graMthakAra karavAnA che. ane tyAre ja mUlahAragAthAnuM pratyupekSaNA' nAmanuM prathama dvArA saMpUrNa pUruM thaze. tathA gAthA 263thI 266 mAM mUladvAragAthAnA bIjAdvArarUpa pramArjanAnuM svarUpa batAve che, kema ke vastranI pratilekhanA karyA pachI sAdhune kAjo levAno hoya che, ane tyArapachI ja pAtraprabhupekSaNA karavAnI hoya che, e prakAranI vidhi jaNAvavA arthe graMthakAre vastra ane pAtranI pratyupekSaNAnA varNana vacce pramArjanAdvAranuM varNana karela che. ane avataraNikAmAM pUnAthAya na kahetAM pratihAra thAya kahela che. tethI paNa khyAla Ave ke mUladvAragAthAmAM batAvela saMpUrNa pratyupekSaNAnuM varNana puruM thayuM nathI, paNa pratidvAragAthAmAM batAvela vastrapratyupekSaNAnuM ja varNana puruM thayuM che. gAthA : paDilehiUNa uvahiM gosaMmi pamajjaNA u vshiie| avaraNhe puNa paDhamaM pamajjaNA paccha paDilehA // 263 // anvayArtha : nomi=savAramAM sarvahiM pavitnadiUT=upadhine paDilehIne vasahI #vaLI vasatinI maLaT= pramArjanA thAya che; mavaraEpu vaLI aparAdhvamAM paDhamaM paHHU[=prathama (vasatinI) pramArjanA (ane) pacha parinTedA=pachI (upadhinI) paDilehaNA thAya che. For Personal & Private Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastaka "pramArjanA' dvAra/ gAthA 263 thI 25 55 gAthArtha : savAramAM upadhine paDilehIne vasatinI pramArjanA thAya che, vaLI aparAtamAM pahelAM vasatinI pramArjanA ane pachI upadhinI paDilehaNA thAya che. TIkA: pratyupekSyopadhiM - mukhavastrikAdilakSaNaM gose pratyUSasi tadanu pramAUMnA tu vasateriti, aparAhne punaH prathamaM pramAjanA vasateH, pazcAtpratyupekSaNopadheriti gAthArthaH // 263 // TIkAIH gosamAM=pratyuSamAM=savAramAM, muhapatti AdinA lakSaNavALI upadhine pratyupekSaNa karIne, tyArapachI vasatinI pramArjanA thAya che. vaLI aparAddhamAM prathama vasatinI pramArjanA thAya che, pAchaLathI upadhinI pratyupekSaNA thAya che, e pramANe gAthAno artha che. avataraNikA : taMtra - avataraNiyArtha: pUrvagAthAmAM vasatinI pramArjanA kyAre karavI joIe? te batAvyuM. have vasatinI pramArjanA kaI rIte karavI joIe? te batAvatAM kahe che - tyAM=vasatipramArjanAnI pravRttimAM, gAthA : vasahI pamajjiyavvA vakkhevavivajjieNa giienn| uvautteNa vivakkhe nAyavvo hoi avihI u||264|| anvayArtha: vavavavavaMUS=vyApathI vivarjita, 3 joI-upayukta evA za=gItArthe vasahI vasati paniyallA=pramArjavI joIe. vivavavekavipakSamAM=vyAkSepAdimAM, (vasatinI prArthanA karavA chatAM paNa) vidI =avidhi ja nALio roTTa-jJAtavya thAya che. gAthArtha : vyAkSepathI rahita, upayukta evA gItArthe vasatinI pramArjanA karavI joIe. vyAkSepAdimAM vasatinI pramArjanA karavA chatAM paNa avidhi ja jJAta thAya che. TIkA : vasatiH-yatinivAsalakSaNA pramArjayitavyA pramASTavyA, kiMviziSTenetyAha- vyAkSepavivarjitena= ananyavyApAreNa gItArthena sUtrArthavidA upayuktena manasA, vipakSe vyAkSepAdau jJAtavyA (?vyo) bhavatyavidhireva pramArjane'pIti gAthArthaH // 264 // * "cAkSepari''mAM "mAra' padathI agItArtha sAdhunuM grahaNa che. For Personal & Private Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paka pratidinakriyAvastaka "pramArjanA' dvAra/ gAthA 263 thI 25 TIkArya : yatinA nivAsanA lakSaNavALI vasati pramArjavI joIe. kevA viziSTa sAdhue pramArjavI joIe? ethI kahe che - vyAkSepathI vivarjita=ananyavyApAravALA=anya pravRttiothI rahita, manathI upayukta evA gItArthe=sUtra-arthanA jANanAre, vasati pramArjavI joIe, ema anvaya che. vipakSamAM vyAkSepAdimAM=sAdhu vyAkSepavALA hoya ane vasati pramArjavAmAM upayukta na hoya to, pramArjanamAM paNa=vasatinI prArthanA karavA chatAM paNa, avidhi ja jJAtavya thAya che, e pramANe gAthAno artha che. gAthA : sai pamhaleNa miuNA coppaDamAirahieNa jutteNaM / aviddhadaMDageNaM daMDagapuccheNa na'nneNaM // 265 // anvayArtha: miUT=mRdu komaLa, couDamApharAicoppaDa AdithI rahita-cIkAza, mela ane parasevAthI rahita, guvi yukta=pramANopeta, viddhavaMko=aviddhadaMDakavALA=vidhipUrvaka gAMThothI baMdhAyela, pahabhai= padmala=daziyovALA, raMDApuccha -daMDakapuccha vaDe-daMDAsana vaDe, saTTa=sadA=sarva kALe, (vasati pramArjavI joIe, paraMtu) anne ra=anya vaDe nahisAvaraNI Adi vaDe nahi. gAthArtha : komaLa, cIkAza, mela ane parasevAthI rahita, pramANopeta, vidhipUrvaka gAMThothI baMdhAyela, dazIovALA daMDAsana vaDe sarva kALe vasati pramArjavI joIe, paraMtu sAvaraNI vagere vaDe nahi. TIkAH sadA sarvakAlaM pakSmalena=pakSmavatA mRdunA=akaThinena coppaDamAdirahitena snehamalakledarahitena yuktena= pramANopetena aviddhadaNDakena=vidhigranthibandhenetyarthaH daNDakapramArjanena-saMyatalokaprasiddhena, nA'nyenakacavarazodhanAdineti gAthArthaH // 265 // TIkArya mRdu akaThina, coppaDa AdithI rahita=sneha, mala, kledathI rahita=cIkAza, mela ane parasevAthI rahita, yukta pramANathI upeta, aviddhadaMDakavALA=vidhithI graMthibaMdhavALA, pamala=padmavALA daziyovALA, saMyamalokamAM prasiddha evA daMDakAmArjana vaDesAdhuomAM prasiddha evA daMDAsana vaDe, sadA sarvakALa, sAdhue vasati pramArjavI joIe, ema pUrvagAthA sAthe saMbaMdha che. kacavarodhanAdi anya vaDe nahIM=sAvaraNI vagere anya sAdhana vaDe vasati pramArjavI joIe nahIM, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : savAranA pahelAM pratilekhanA karyA pachI sAdhu vasatinI prArthanA kare che, ane sAMjanA pahelAM vasatinI pramArjanA karyA pachI pratilekhanA kare che, ane te vasatinI prArthanA gItArtha sAdhu kare che. te gItArtha sAdhu paNa anya vicAraNAothI vyAkSipta citta vagara jIvarakSAmAM upayukta thaIne prArthanA kare che. For Personal & Private Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka / 'pramArjanA' dvAra | gAthA 263 thI 265, 266 paha jo sAdhu A rIte vasatinI pramArjanA na kare to vasati pramArjavA chatAM paNa temane avidhino doSa prApta thAya che. ane vasatinI pramArjanA kevA prakAranA daMDAsanathI karavAnI che, tenuM svarUpa gAthA 265 mAM batAvela che. te sivAya sAvaraNI ke anya koI sAdhanathI vasatinI pramArjanA sAdhu kare nahIM; kema ke sAvaraNI Adi sAdhanathI vasatinI pramArjanA karavAthI bhUmi para koIka atisukomaLa jIva hoya to teno ghAta thAya che. mATe gAthA 265mAM batAvelA svarUpavALA daMDAsaNathI ja sAdhue vasatinuM pramArjana karavuM joIe. 5263 2640265 // avataraNikA apramArjane doSAnAha gAthA: avataraNikArya : vasatinuM pramArjana nahIM karavAmAM prApta thatA doSone kahe che anvayArtha: - 2 apamajjami dosA jaNagarahA pANighAya mailaNayA / pAya'pamajjaNauvahI dhuvaNAdhuvaNaMmi dosA u // 266 // ( daarN)|| apamannaImi=(vasatinA) apramArjanamAM romA=doSo thAya che : naLarahyA=janamAM gA=lokamAM niMdA, pALiyAya=prANIno ghAta=jIvavadha, pAyagvamakhkhADavI maphataLayA=pAdanA apramArjInathI upadhinI malinatA, (ane te upadhinA) vaLAdhuvAMmi=dhAvana-adhAvanamAM rosA -doSo ja thAya che. gAthArtha: vasatinA apramArjanamAM doSo thAya che H lokamAM niMdA, jIvavadha, pAdanA apramArjanathI thatuM upadhinuM mAlinya, ane te upadhinA dhAvana-adhAvanamAM doSo ja thAya che. TIkA apramArjjane doSAH vasateriti gamyate, ke ? ityAha - janagarhA -lokanindA, prANighAto reNusaMsaktatayA, mAlinyaM pAdApramArjjanAdupadheH reNvAkrAntopavizanena, dhAvanAdhAvanayordoSA eva kAyAtmavirAdhanAdaya iti gAthArtha:||rddaddA TIkArya vasatinA apramArjanamAM doSo thAya che. kayA ? ethI kahe che - janamAM garhA-lokamAM niMdA, reNuthI saMsaktapaNuM hovAthI prANIno ghAta thAya che=pramArjana nahIM karavAthI vasati rajathI kharaDAyelI hovAne kAraNe tyAM rahela jIvono nAza thAya che. pAdanA apramArjanathI reNuthI AkrAMta vaDe upavizana dvArA=pagane nahIM pramArjavAthI dhULathI kharaDAyelA paga vaDe Asana upara besavA dvArA, upadhinuM mAlinya thAya che. dhAvanaadhAvanamAM=malina thayela te upadhine dhovAmAM ke nahIM dhovAmAM, kAya-AtmavirAdhanAdi=chakAyanI virAdhanA, AtmAnI virAdhanA vagere, doSo ja thAya che, e pramANe gAthAno artha che. For Personal & Private Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 pratidinakriyAvastuka/ pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra: "pAtrapratyupekSaNA' | gAthA 266-200 bhAvArtha : - sAdhu vasatinuM pramArjana kare nahIM to lokamAM niMdA thAya ke jainadharmanA AcAro viveka vagaranA che; kema ke jaina sAdhuo pote vase che te sthAna paNa zuddha rAkhatA nathI. bIjo doSa prANivadhano thAya che; kema ke vasatinI pramArjanA na karavAthI upAzraya dhULathI saMsakta rahevAthI temAM jIvotpatti thAya, athavA to pharatA jIvo dhULa nIce dabAI jAya, jethI mRtyu pAme. vaLI, vasatinuM pramArjana na karavAmAM Ave to dhULathI kharaDAyelA pagane pUMjayA vagara upadhi upara besavAthI upadhi malina thAya, tethI vAraMvAra upadhi dhovAthI jIvavirAdhanA thAya ane potAnI saMyamajIvananI ArAdhanA choDIne vAraMvAra upadhi dhovAthI AtmavirAdhanA paNa thAya. vaLI sAdhu upadhi na dhove topaNa dhULathI AkrAMta upadhimAM jIvotpatti thavAne kAraNe chakAyanA jIvonI virAdhanA thAya, ane atimalinatAne kAraNe potAne rogAdi thavAthI AtmavirAdhanA paNa thAya. A rIte vasatinI pramArjanA na karavAthI doSo thAya che, mATe sAdhue vasatinI prArthanA karavI joIe. ra66ll avataraNikA : (? mUla)pratidvAragAthAyAM pramAjaneti vyAkhyAtaM, sAmprataM pAtrakANyadhikRtya pratyupekSaNAmevAha - avataraNikA : mUladvAragAthA 230mAM pramArjanA' e prakAranA bIjA dvAranuM gAthA 263thI 266 sudhImAM vyAkhyAna karAyuM. have pAtrakone=pAtrAne, AzrayIne pratyupekSaNAne ja kahe che - noMdha: avataraNikAmAM pratikAra thAya che, tene sthAne mUtratA thayAM hoya, tevuM bhAse che. gAthA : carimAe porisIe pattAe bhAyaNANa paDilehI / sA puNa imeNa vihiNA pannattA vIyarAgehiM // 267 // anvayArtha: pariNI rimAI pattA=porisI carima prApta thaye chate divasanA pahelA pahorano cotho bhAga bAkI rahyuM chad, mAyaUIT=bhAjanonI=pAtronI, pavitnehA=pratilekhanA thAya che. A pu ivaLI te rUme vidiUT=A=AgaLamAM kahevAze e, vidhithI vIyarardikavItarAga vaDe pannA=prajJapta cheHkharUpAyelI che. * nizItha sUtranI cUrNi gAthA 1426 nI TIkAmAM "paDhamapada3mA vaheNA ya variSTha tti maUti' A pramANe carika' zabdano artha karela hovAthI ahIM 'mi' zabdathI divasanI cAra porisImAMthI chellI porisI grahaNa karavAnI nathI, paraMtu divasanI prathama porisIno cotho bhAga grahaNa karavAno che. For Personal & Private Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastaka / "pratyupekSaNA' dvAra/peTA dvAra: "pAtrapratyupekSaNA' | gAthA 268-268 - 59 gAthArtha : divasanA pahelA pahorano cotho bhAga bAkI rahe chate pAtronI paDilehaNA thAya che. vaLI te AgaLamAM kahevAze e vidhithI bhagavAna vaDe kahevAyelI che. TIkA : __ carimAyAM pauruSyAM prAptAyAM caturbhAgAvazeSe prahara ityarthaH bhAjanAnAM pratyupekSaNA kriyate, sA punaranena= vakSyamANalakSaNena vidhinA prajJaptA vItarAgaiH tIrthakaragaNadharairiti gAthArthaH // 267 // TIkArya : porisI carima prApta thaye chate-cothA bhAganA avazeSavALo prahara hote chate, bhAjanonI=pAtronI, pratyupekSaNA karAya che. vaLI te pAtronI prapekSaNA, A=kahevAnAra lakSaNavALI, vidhithI vItarAga vaDe= tIrthakara-gaNadharo vaDe, arUpAthI che, e pramANe gAthAno artha che. ra67 avataraNikA: tatra caramAyAM vidhinaiva pratyupekSaNA karttavyA, yata Aha - avataraNikAIH tyAM=pAtranA paDilehaNanA viSayamAM, caramAmAM divasanA prathama pahoranA carama bhAgamAM, vidhithI ja pratyupekSaNA karavI joIe, je kAraNathI kahe che - gAthA : tIANAgayakaraNe ANAI avihiNA vi te ceva / / tamhA vihIe pehA kAyavvA hoi pattANaM // 268 // anvayArtha : tA//yaro=atIta-anAgatanA karaNamAM=prathama porisIno cotho bhAga vItI gayA pachI paDilehaNa karavAmAM ke prathama porisIno cotho bhAga prApta thatAM pUrve paDilehaNa karavAmAM, maUT=AjJAdiAjJAbhaMgAdi doSo, thAya che, vihipa vi=avidhithI paNa te veva=teo ja=AjJAbhaMgAdi doSo ja, thAya che. taNA-te kAraNathI pattA pedA=pAtronI prekSApAtraka ane mAtrakanI pratyupekSaNA, vihIpa=vidhithI vAyabrA hoDuM kartavya thAya che. gAthArtha : prathama porisIno cotho bhAga vItI gayA pachI paDilehaNa karavAmAM ke prathama porisIno cotho bhAga prApta thatAM pUrve paDilehaNa karavAmAM AjJAbhaMgAdi doSo thAya che, avidhithI paNa AjJAbhaMgAdi doSo ja thAya che. te kAraNathI pAtraka ane mAtrakanI prapekSaNA vidhithI kartavya thAya che. TIkA : atItAnAgatakaraNe atikrAntAyAM caramAyAM aprAptAyAM vA pratyupekSaNAkaraNe, AjJAdayaH AjJA'navasthA For Personal & Private Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Go pratidinakriyAvastuka / 'pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra : 'pAtrapratyupekSaNA' | gAthA 268-269 dayo doSAH, avidhinA'pi pratyupekSaNAkaraNe ta evA''jJAdaya iti, yasmAdevaM tasmAccaramAyAmeva vidhinAvakSyamANasvarUpeNa pratyupekSaNA vakSyamANaiva karttavyA bhavati pAtrayoH, punaH svAdhyAyasaMzraye AcAryapraNAmaM kRtvA tadabhAve cA'bhivandyotthAyaiveti gAthArthaH // 268 // TIkArya atIta-anAgatanA karaNamAM=caramA atikrAMta hote chate ke aprApta hote chate pratyupekSaNAnA karaNamAM, arthAt prathama praharanA cothA bhAganuM atikramaNa thayuM hoya tyAre ke Agamana na thayuM hoya tyAre pAtra paDilehaNa karavAmAM, AjJAdi thAya che=AjJAbhaMga, anavasthA vagere doSo thAya che. avidhithI paNa pratyupekSaNA karavAmAM te ja AjJAdi=AjJAbhaMgAdi doSo, thAya che. je kAraNathI A pramANe che te kAraNathI caramAmAM ja=prathama praharano cotho bhAga prApta thaye chate ja, kahevAnAra svarUpavALI vidhithI be pAtranI=pAtraka ane mAtrakanI, kahevAnArI ja pratyupekSaNA kartavya thAya che. pharI svAdhyAyanA saMzrayamAM AcAryane praNAmane karIne ane tenA=AcAryanA, abhAvamAM UThIne ja abhivaMdIne svAdhyAya karavo joIe, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha: divasanA prathama pahorano cotho bhAga atikrAMta thaye chate athavA to prathama pahorano cotho bhAga prApta nahIM thaye chate pAtranI pratyupekSaNA karavAmAM AjJAbhaMgAdi doSo thAya che arthAt AjJAbhaMga, anavasthA, mithyAtva ane virAdhanArUpa doSo thAya che, ane avidhithI paNa pratyupekSaNA karavAmAM te ja AjJAbhaMgAdi doSo thAya che. te kAraNathI prathama pahoranA cothA bhAgamAM ja pAtraka ane mAtrakanI AgaLamAM kahevAnArI ja pratyupekSaNA AgaLamAM kahevAnAra ja svarUpavALI vidhithI karavI joIe. ahIM pAtranuM paDilehaNa divasanA prathama pahoranA carama bhAgamAM karavAnuM che, ane prathama pahora sUtraporisIno hoya che. tethI sUtraporisIno cotho bhAga bAkI hoya tyAre pAtranuM paDilehaNa zarU thAya che, ane pAtranuM paDilehaNa pUruM karyA pachI prAyaH karIne tarata ja arthaporisI karavAmAM Ave che. tethI kahe che-- pAtranuM paDilehaNa karyA pachI pharI svAdhyAyanuM saMzrayaNa karavAmAM AcAryane praNAma karavA joIe, ane AcAryanA abhAvamAM UbhA thaIne ja manathI AcAryanA smaraNapUrvaka vaMdana karIne svAdhyAyanuM AzrayaNa karavuM joIe. 5268aa avataraNikA pratyupekSaNAvidhimAha - avataraNikArya : have pratyupekSaNAnI=pAtrapratilekhanAnI, vidhine kahe che gAthA: bhANassa pAsa viTTho paDhamaM soAiehiM kAUNaM / uvaogaM talleso pacchA paDilehae evaM // 269 // For Personal & Private Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastaka "pratyupekSaNA' dvAra/peTA dvAra: "pAtrapratyupekSaNA' | gAthA 209 anvayArtha : mA pAra viThThokabhAjananI=pAtranI, pAse beThelA paDhamaM sonArUeiprathama zrotrAdi vaDe kavo vealvi upayogane karInepAtramAM upayogane mUkIne, to tallezyAvALA=jIvarakSAnI lezyAvALA sAdhu, pachI pAchaLathI vaM A prakAre paDikleI=(pAtranuM) paDilehaNa kare. gAthArtha : pAtranI pAse beThelA sAdhu pahelAM zrotra Adi pAMceya iMdriyo vaDe pAtramAM upayogane mUkIne, jIvarakSAnI lezyAvALA sAdhu pAchaLathI A prakAre pAtranuM paDilehaNa kare. TIkA : bhAjanasya pArzva upaviSTa ityatra mAtrakAd vitastyantaraM vyavasthApitasya mUlabhAjanasya Asanna upaviSTaH, prathamaM mukhavastrikA pratyupekSya zrotrAdibhiH kRtvopayogaM, ityatra pazcAnupUrvyA zrotragrahaNaM sarvendriyopayogakhyApanArthaM, tathA ca vRddhasampradAya:-"paDhamaM cakkhuNA uvaujjai, jAhe bAhiM na diTuM bhavati tato soeNaM, aMto atigayaM havijjA, tato ghANeNa kikkisiMghaNaM vA, jattha gaMdho tattha raso, phAse uvari paDalANa hatthaM dijjA / " ___ evaM zrotrAdibhiH kRtvopayogaM tallezyaH san=tadbhAvapariNata ityarthaH, pazcAt taduttarakAlaM pratyupekSeta bhAjanamevaM vakSyamANena prakAreNeti gAthArthaH // 269 // TIkArtha: mAnanI .... mAsa 35viSTaH bhAjananI pArzvamAM upaviSTa e prakAranA ahIM-mULagAthAnA kathanamAM, mAtrakathI vitasvinI=eka veMtanI, aMtara sthApela mUlabhAjananI najIkamAM beThela sAdhu, pratha ....35yo prathama mukhavastrikAne pahelAM muhapattine, pratyupezIne zrotrAdi vaDe upayoga karIne, tA: sarvavidityartha. tenI vezyAvALA chatA tenA bhAvamAM pariNatatraMjIvarakSAnA pariNAmamAM pariNata evA sAdhu, pazcAt prAre pAchaLathI-tenA uttarakALane viSe=zrotrAdinA upayoganA pachInA kALamAM, A prakAre kahevAnAra prakAra vaDe, bhAjananuM pratyupekSaNa kare, ema anvaya che. tra pazunu .... zrApanArtha ahIM=zrotrAiima tvopayo e prakAranA kathanamAM, pazcAnupUrvIthI zrotranuM grahaNa zAstramAM varNavela sparzanAdi pAMca indriyomAM sauthI chellI indriya zrotra che tethI te kramane AzrayIne pazcAnupUrvIthI zrotrendriyanuM grahaNa, sarva indriyonA upayoganA khyApananA arthavALuM che--pAMceya indriyothI upayoga mUkavAnuM jaNAvavA mATe che. tathA 4 vRddhasamratA ane te rIte=zrotredriya Adi pAMceyathI upayoga mUkIne paDilehaNa karavuM joIe te rIte, vRddhasaMpradAya che. pazi .. vinA prathama cakSa vaDe upayoga mukAya che, jyAre bahAra dekha na thAya tyArapachI zrotra vaDe upayoga mUkAya che, athavA aMdara atigata hoya=pAtranI aMdara koI jIva marI gayela hoya, tethI ghANa vaDe kikisiMghaNa karAya che. For Personal & Private Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 pratidinakriyAvastaka "pratyupekSaNA' dvAra/ peTA dvAra : "pAtrapratyupekSaNA' | gAthA 269 prANa vaDe kiktisiMghaNa karavAthI rasanendriyathI paNa upayoga thAya che, te batAvavA kahe che - jyAM gaMdha hoya tyAM rasa hoya arthAt marelA jIvanI jyAM gaMdha AvatI hoya tyAM marelA jIvano rasa paNa hoya, tethI dhrANendriya vaDe sUMghavAthI jIva mareluM che ke nahIM? teno dhrANendriya sAthe rasanendriya vaDe paNa nirNaya thAya che. sparzamAM=sparzanendriya vaDe jIvano nirNaya karavAmAM, pahalAonI upara hAthane Ape. TIkAmAM vRddhasaMpradAya batAvyA pachI pharI vaM zrotrAiima tvopayo mUkela che te vRddhasaMpradAyanI pahelAnA kathananuM yojana batAvavA mATe che, jene TIkAryamAM pUrve ja yojIne batAvela che. rUti thAI. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : sAdhu pAtrapaDilehaNa karatI vakhate prathama gucchAdithI bAMdhelA pAtrone potAnAthI eka veMtanI aMdara mUkIne tenI pAse pote bese. tyArapachI muhapattine palevIne pAtromAM koI jIvajaMtu che ke nahIM? teno nirNaya karavA mATe zrotrendriya AdinA kramathI pAMceya indriyono upayoga mUke, jethI koIpaNa indriyathI aMdaramAM jIva rahela jaNAya to tene kilAmaNA Adi na thAya te rIte pAtrA kholatI vakhate yatna thAya. AthI sAdhu pAtrAmAM sauprathama cakSurindriyathI upayoga mUke, ane tenAthI jo bAMdhelA te pAtrA upara koI jIva pharatA dekhAya to tene yatanApUrvaka ucita sthAne mUke, paraMtu jo pAtrAnI bahAra cakSuthI pUrNa nirIkSaNa karyA vagara pAtrA kholavAmAM Ave to pAtrAnI upara rahela sUkSma jIvonI virAdhanA thAya. AthI sAdhu cakSuthI nirIkSaNa karyA vagara pAtrAne ughADe nahIM. vaLI, cakSuthI pAtrAnI bahAra nirIkSaNa karyA pachI paNa pAtrAne tarata kholavAnA nathI, paraMtu bahAra koI jIva dekhAya nahIM to sAdhu zrotrendriya dvArA upayoga mUke, jethI bAMdhelA pAtrAnI aMdara bhamarI Adi koI jaMtu bharAI gayela hoya to teno avAja saMbhaLAvAthI aMdara jIva che tema jaNAya ane yatanApUrvaka pAtrA kholI zakAya. vaLI zrotrathI paNa aMdara koI jIva nathI tevo nirNaya thAya, tyArapachI pAtrAnI aMdaramAM koI jIva marela che ke nahIM? teno gaMdha dvArA nirNaya karavA mATe sAdhu dhrANendriyano upayoga mUke. tyArapachI sAdhu rasanendriyano upayoga mUkIne pAtrAnI aMdara koI jIva marela che ke nahIM te jANavA yatna kare. ahIM prazna thAya ke rasanendriyathI jIvaviSayaka nirNaya kaI rIte thAya ? tethI kahe che - jayAM gaMdha hoya tyAM rasa hoya. tethI nAsikA dvArA pAtrAne sUMghavAthI aMdara jIva marelo che ke nahIM? teno nirNaya gaMdhanAM pudgalo hoThane aDavAthI rasanendriyathI paNa nirNaya thAya che. A rIte gaMdha ke rasa dvArA aMdara koI jIva marela na jaNAya, tyAre sAdhu sparzanendriya dvArA nirNaya karavA mATe paDalAothI vIMTAyelA te pAtrA upara hAtha mUke, jethI aMdara koI bhamarI Adi jIvo pharatAM hoya to sparzathI tenuM jJAna thAya, ane sparza dvArA paNa aMdara rahela koI jIva jaNAya to tenuM yatanApUrvaka rakSaNa thaI zake. A rIte pAMce IndriyothI pAtrAmAM jIvaviSayaka upayoga mUkyA pachI jIvarakSAnA pariNAmamAM upayukta evA sAdhu AgaLamAM kahevAze e vidhithI pAtrAonuM paDilehaNa kare. For Personal & Private Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 63 pratidinakriyAvastuthI "pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra: "pAtraprapekSaNA' | gAthA 269-200 ahIM 'tanta:' zabdathI e kahevuM che ke pAtrapaDilehaNanI kriyA daramyAna sAdhumAM jIvarakSAnI atyaMta lezyA vartatI hoya che, jethI temanI sarva indriyo jIvarakSA mATe apekSita sarva yatanAomAM upayukta manapUrvakanI hoya che; paraMtu jo sAdhu tallezyAvALA na hoya to teo pAMceya Indriyono upayoga mUkIne pAtrapaDilehaNa karatA hoya topaNa vacce vacce anyatra upayoga javAne kAraNe teonI pAtrapaDilehaNanI kriyA avidhivALI thAya. 26 avataraNikA: tathA vAda - avataraNiyArtha: ane te rIte kahe che arthAt je rIte pAtranI pratyupekSaNA karavAnI che, te rIte kahe che - gAthA : muhaNaMtaeNa gocchaM gocchagalaiyaMgulI u pddlaaiN| ukkuDuo bhANavatthe palimaMthAIu taM na bhave // 270 // anvayArtha: muvitaUT=mukhAnaMtaka vaDe=muhapatti vaDe, rojIMgucchAne (paDilehe, tyArapachI) gochAtraphacaMgutrI * vaLI AMgaLImAM grahaNa karela gucchAvALA sAdhu paDatADuM paDalAone (paDilehe. tyAM koI kahe che ke, Dumo ukuTuka ubhaDaka beThelA sAdhu, mAnavatye=bhAjananA vastrone (paDilehe. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakAra kahe che ke, patrimaMtharuM teM na Ave palimaMtha Adine kAraNe te=ubhaDaka besIne bhAjananA vastronuM pratyupekSaNa, na thAya. gAthArtha : muhapatti vaDe gucchAnuM paDilehaNa kare. tyArapachI vaLI AMgaLImAM grahaNa karelA gucchAvALA sAdhu paDalAonuM paDilehaNa kare. tyAM koIka kahe che ke ubhaDaka beThelA sAdhu bhAjananAM vastronuM paDilehaNa. kare. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakAra kahe che ke palimaMtha Adine kAraNe ubhaDaka besIne bhAjananAM vastronuM paDilehaNa na thAya. TIkA : mukhAnantakeneti mukhavastrikayA gocchakaM-pAtropakaraNavizeSaM pratyupekSeta, tato'GgaligRhItagocchakastu paTalAni-pAtropakaraNavizeSalakSaNAni, utkuTuko bhAjanavastrANi-paTalAdIni pratyupekSeteti kecit, palimanthAdestanna bhavati, anAdezo'yaM, parizramadoSAdityarthaH, / tathA ca vRddhavAdaH "paDilehaNA puvvavanniyA dhIsaNaM, keI bhaNaMti-paDalAI ukuDuo paDilehei, amhaM puNa natthi, amhaM viniviTTho, palimaMthAIdosA" iti gAthArthaH // 270 // For Personal & Private Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja pratidinakriyAvatuka pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra: "pAtraprabhupekSaNA' | gAthA 200-201 TIkArya : muvInantaneti pratyupekSeta mukhAnaMtakathI=mukhavastrikAthI=muhapattithI, pAtranA upakaraNavizeSarUpa gucchAnuM pratyupekSaNa kare. tato ... nakSane tyArapachI vaLI AMgaLImAM grahaNa karela che gucchA jemaNe evA sAdhu, pAtranA upakaraNavizeSa svarUpa pagalAonuM pratyupekSaNa kare. 3 ... revat utkaTuka=ubhaDaka beThelA sAdhu, paDalA AdirUpa bhAjananAM vastronuM pratyupekSaNa kare, e pramANe keTalAka kahe che. pattisthA tanna mavati palimaMthAdine kAraNe arthAt svAdhyAyano vyAghAta vagere thavAne kAraNe, te thatuM nathI-ubhaDaka besIne paDalAonuM paDilehaNa karAtuM nathI. enuM tAtparya batAve che - manAveNo vityartha A anAdeza che=ubhaDaka besIne pAtrapratyupekSaNa karavuM e zAstrasaMmata nathI; kema ke parizramarUpa doSa thAya che arthAt tema besavAthI thAkI javAnA kAraNe sAdhune pAtranuM paDilehaNa karyA pachI arthaporisI karavArUpa svAdhyAya karavAno che temAM vyAghAta thAya che. tathA 4 vRddhavA ane te pramANe je pramANe ubhaDaka besIne pagalAonuM paDilehaNa karavAthI svAdhyAyano vyAghAta thAya che te pramANe, vRddhono vAda che. hatvedaUT ~ thIrI pUrvamAM varNavAyelI paDilehaNA dhIronI che=dhIra puruSonI che. re. ... patni keTalAka kahe che - utkaTaka=ubhaDaka beThelo, paDalAdine paDilehe che. maheMpu nalthi vaLI amArA gacchamAM tema thatuM nathI. huM viniviThTho ame viniviSTa=besIne pAtrapaDilehaNa karIe chIe. patrimaMthAphalosa kema ke palimaMthAdi=svAdhyAyano vyAghAta vagere,doSo thAya che. rUti thArtha e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pAtranuM paDilehaNa karatAM sau prathama muhapatti vaDe gucchAnuM paDilehaNa karavAmAM Ave che. tyArapachI te gucchAne ja AMgaLImAM rAkhIne sAdhu paDalAonuM paDilehaNa kare che. tenA viSayamAM keTalAka kahe che ke jema vastranI paDilehaNA ubhaDaka besIne karavAnI che tema paDalAonI paDilehaNA ubhaDaka besIne karavAnI che. tene graMthakAra kahe che - ubhaDaka page besIne pagalAonuM paDilehaNa karavAthI sAdhune thAka lAge, ane thAka lAgavAne kAraNe pAtranuM paDilehaNa karyA pachI arthaporisImAM svAdhyAya karavAno che, teno vyAghAta thAya. tethI sAdhu besIne pAtrapaDilehaNa kare che. ra70nA avataraNikA: tata - avataraNikAW: ane tyArapachI arthAt paDalAonuM pratilekhana karyA pachI pAtranA paDilehaNaviSayaka zuM karavAnuM che? te batAve che - For Personal & Private Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka/ "pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra: "pAtrapratyupekSaNA' | gAthA 201 gAthA : cauro vi bhANakoNaM pamajja pAesarIe tiuNaM tu / bhANassa puSphagaM to imehiM kajjehiM paDilehe // 271 // anvayArtha : vaDaze vi=cAreyane paNa=pAtrabaMdhanA cAre paNa khUNAone, (pramArjIne tyArapachI) pAsarIpAtrakesarI vaDe-caravaLI vaDe, mAnavo i=bhAjananA koNa=pAtra jayAMthI pakaDavAnuM che te pAtranA khUNAne, mitra pramArjIne tirUpa tu=vaLI triguNa=pAtrane aMdara-bahAra traNa-traNa vAra, (pramArja) to tyArapachI mArUM pui=bhAjananA puSpakane=pAtranA nAbhipradezane, hiMnneAikaAgaLamAM kahevAze e, kAryo vaDe pakide paDilehe. gAthArtha : pAtrabaMdhanA cAreya khUNAone pramAjIne tyArapachI caravaLI vaDe pAtra jyAMthI pakaDavAnuM che te pAtranA khUNAnuM pramArjana karIne vaLI pAtrane aMdara-bahAra traNa-traNavAra pramA, tyArapachI pAtranA nAbhipradezane AgaLamAM kahevAze e kAryo vaDe pratilekhe. TIkA : tadanantaraM caturo'pi pAtrabandhakoNAn pramASTi, tadanu bhAjanakoNaM yatra Adau tadgrahaNamiti, tAMzcaivaM pramATi pramRjya pAtrakesaryeti tatastriguNaM tu bhAjanamantarbahizca, bhAjanasya puSpakaM nAbhipradezaM tata ebhiH kAryaiH vakSyamANalakSaNaiH pratyupekSeta vidhineti gAthAkSarArthaH // bhAvArthastu vRddhasampradAyAdavaseyaH, sa cA'yam - "jAhe paDalANi paDilehiyANi havaMti tAhe pAyakesariyaM paDilehittA gocchagaM vAmeNa hattheNaM aNAmigAe giNhai, tAhe pAyakesariyAe cattAri pattAbaMdhakoNe pamajjittA bhAyaNaM savvato samaMtA paDilehei, tAhe uvaogaM vaccai paMcarhi, pacchA muhaNaMtaeNaM anto tiNNi vAre pamajjai, bAhiM pi tiNi vAre pamajjittA jAva heTA patto tAhe vAmeNaM hatyeNaM giNhai, cAhiM aMgulehiM bhUmimapAvaMtaM tAhe puSphayaM paloeti" // 271 // TIkArca : tadanantarapramAdityArapachI pUrvagAthAmAM batAvyuM tema sAdhu paDalAonuM paDilehaNa kare tyArapachI, cAre paNa pAtrabaMdhanA kaNoneejhoLInA cAreya paNa khUNAone, pramArje che. tApitityArapachI jyAMAdimAM tenuM pAtranuM, grahaNa thAya che ebhAjananA koNanepramArje che. tapazcarva ... vadi ane A rIte uparamAM batAvyuM e rIte, pAtrakesarI vaDe-caravaLI vaDe, teone pAtrabaMdhanA cAreya khUNAone, pramArjIne, vaLI tyArapachI bhAjanane=pAtrane, aMdara ane bahAra triguNa-traNa vAra, pramArje che. tad fma =vasthApatnakSaH kSArthe mananI puSya nAmapravezaM vidhinA pratyupekSeta tyArapachI A= kahevAnAra svarUpavALA, kAryo vaDe bhAjananA puSpakane nAbhipradezane, vidhithI pratyupekSaNa kare. For Personal & Private Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 99 kRti gAthakSarArtha: e pramANe gAthAno akSarArtha che. bhAvArtha - sa cA'yam vaLI bhAvArtha vRddhonA saMpradAyathI jANavo, ane te A che - zirU jyAre paDalAo paDilehita thAya che tyAre pAtrakesarikAne=caravaLIne, paDilehIne gucchAne DAbA hAtha vaDe anAmikA AMgaLI dvArA grahaNa kare che. paDitte' tyArapachI pAtrakesarikA vaDe=caravaLI vaDe, pAtrabaMdhanA koNone=cAra khUNAone, pramArjIne bhAjanane=pAtrane, sarva bAjuthI saMpUrNa paDilehe che=jue che. pratidinakriyAvastuka / 'pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra : 'pAtrapratyupekSaNA' | gAthA 201-202 tAde. . pamaErU tyArapachI pAMca indriyo vaDe upayogane mUke che. pAchaLathI mukhAnaMtaka vaDe=muhapatti vaDe, aMdara traNa vAra pramArje che. vAhiM pi .......... vaDe pAtrane grahaNa kare che. cauhiM patnoti tyArapachI cAra AMgaLIo vaDe bhUmine nahIM sparzatA evA puSpakane=pAtranA nAbhipradezane, jue che. II271 // avataraNikA : kiM nimittam ? ebhiH kAraNairityAha gAthA: anvayArthaH avataraNikArya pUrvagAthAmAM aMte kahyuM ke bhAjananA nAbhipradezane jue che. tyAM prazna thAya ke bhAjananA nAbhipradezane zA nimitte jue che ? tethI A kAraNo vaDe jue che, e pramANe kahe che zinnurU bahAra paNa traNa vAra pramArjIne yAvat adhaH=saMpUrNa nIceno bhAga, prApta thAya tyAre DAbA hAtha - mUsagarayaukkere, ghaNasaMtANae ttiya / udara maTTiyA ceva, emeA paDivattio // 272 // mUlava=mUSakarajautkara, yaLasaMtALav ya=ane rthanasaMtAnaka, v=udaka, maTTiyA ceva=ane mATI; me=A prakAre A pavRittio=pratipattio che=jIvonA zarIranI prAptinA sthAno che. * 'tti' pAdapUrti arthaka che. gAthArtha - mUSakarajautkara ane ghanasaMtAnaka, udaka ane mATI; A prakAre A jIvonAM zarIranI prAptinAM sthAno che. TIkAH mUSakarajautkaraH ghanasantAnakazca udakaM mRccaiva, evametAH pratipattayaH = kAyApattisthAnAnIti shloksamuvAyArtha: 272aa For Personal & Private Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka/ "pratyupekSaNA' dvAra/peTA dvAra: "pAtrapratyupekSaNA' | gAthA 202-203 TIkArya mUSakanI rajano utkara ane ghanasaMtAnaka, udaka ane mRddauMdaranI dhULano Dhagalo, karoLiyAnAM jALAM, pANI ane mATI: A prakAre A pratipattio che=kAyanI ApattinAM sthAno che. A cAra kAraNo vaDe sAdhu bhAjananA nAbhipradezane jue che. e prakAre avataraNikA sAthe saMbaMdha che, e pramANe zlokano samudAyArtha che. bhAvArtha : sAdhuo koIka sthAne rahelA hoya ane tyAM uMdaroe dara banAvavA mATe jamIna khodI hoya, temAMthI UDelI dhULano samUha pAtrAnA taLiye lAgela hoya, kyAreka karoLiyAo jALAM banAvIne pAtranA taLiye lAgelA hoya, vaLI kyAreka jamInamAM bheja hovAne kAraNe sacitta pANInAM biMduo pAtranA taLiye lAgyAM hoya, vaLI nIcenI jamIna bhInI hoya to gucchAdine bhedIne mATI pAtranA taLiye lAgI gaI hoya tevuM bane. A rIte pAtranA taLiyArUpa nAbhipradeza jIvonI prAptinuM sthAna hovAthI pAtrapaDilehaNa karatI vakhate pAtrane UMdhuM karIne pAtranuM taLiyuM jovAnI vidhi che. AthI sAdhuo pUrvagAthAmAM kahyuM e pramANe pAtrapaDilehaNa karatAM pAtranA nAbhipradezane jue che. ra7rI avataraNikA: avayavArthaM tvAha - avataraNitArtha vaLI avayavonA arthane kahe che - bhAvArtha : gAthA 271mAM kahyuM ke tyArapachI sAdhu vakSyamANa kAryo vaDe pAtranA nAbhipradezanuM pratyupekSaNa kare. tethI pUrvagAthAmAM pAtranA nAbhipradezanuM pratyupekSaNa karavAnAM cAra kAraNo batAvyAM. te cAra kAraNorUpa avayavonA svarUpane kahe che - gAthA : navaganivese dUrAo ukkiro mUsaehi ukkiNNo / dAraM / niddhamahI harataNuo ThANaM (?ThAvaNaM) bhittUNa pavisijjA // 273 // anvayArtha : navanivese navaka nivezamAM navA banelA grAmAdimAM, tUrAma=dUramAMthI=UMDANamAMthI, mUlatrimUSako vaDe=uMdaro vaDe, varioHutkara=sacitta pRthvInI rajano samUha, div=utkIrNa hoyaakhodAyelo hoya, nirNamahIM snigdha mahImAM kAvasthApananeegucchAne, mitta=bhedIne kAnugotraharatanu=pANInAM biMdu, pavisiSNA=praveze. gAthArtha : navA banelA grAma vageremAM UMDANamAMthI udaro vaDe sacitta pRthvInI rajano samUha khodAyelo hoya, nigdha bhUmimAM gucchAne bhedIne pANInAM biMdu pravezela hoya. For Personal & Private Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 pratidinakriyAvastaka "pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra: "pAtraprapekSaNA' | gAthA 203 TIkA : navakaniveze grAmAdAviti gamyate dUrAd gambhIrAd utkara:-sacittapRthivIrajolakSaNaH mUSakairutkIrNo bhaved / vyAkhyAtaM rajodvAram, adhunA ghanasantAnadvAramullaGghyaikendriyasAmyAdudakadvAramAha-snigdhamahyAM= kvacidanUpadeze haratanuH sthApanaM pAtrasthApanaM bhittvA pravizet, sthApanagrahaNaM pAtrabandhAdhupalakSaNaM, sa UrdhvagAmI udakabinduheratanurabhidhIyata iti gAthArthaH // 273 // noMdha: mULagAthAmAM TAI che tene sthAne TIkAmAM karela artha pramANe tAva hovuM joIe. TIkArya : navA nivezavALA prAmAdimAM dUramAMthI=gaMbhIramAMthI=UMDANamAMthI, mUSako vaDe-uMdaro vaDe, sacitta pRthvInI rajanA lakSaNavALo utkara utkIrNa hoya=mATIno Dhagalo kotarAyo hoya. rajoddhAra vyAkhyAna karAyuM. have ekendriyanuM sAmya hovAthI ghanasaMtAnadvAranuM ullaMghIne udakatArane kahe che - snigdha mahImAM koIka anUpa dezamAM sthApanane pAtrasthApanane=gucchAne, bhedIne haratanuM praveze. UrdhvagAmI evuM te udakanuM biMdu upara gamana karanAruM evuM pANInuM biMdu, haratanu kahevAya che. sthApananuM grahaNa pAtrabaMdhAdinuM upalakSaNa che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha: navA vaselA gAma vageremAM sAdhuo rahyA hoya ane tyAM pAtraniryoganI Aju-bAjumAM jamInanA UMDANamAMthI uMdaroe bilo khodyAM hoya ethI tyAM sacitta mATIno Dhagalo thayo hoya, ane e sacitta mATI pAtrane lAge. ahIM rajodvAra pUruM thayuM. vaLI krama pramANe ghanasaMtAnadvAra AvatuM hovA chatAM ekendriyanI samAnatAthI udakatArane pahelAM kahe che. koI anUpadezamAM=adhika pANIvALA pradezamAM, haratanu=udakanAM biMdu, gucchAne, jhoLIne, paDelA vagerene bhedIne pAtramAM pese. A kAraNothI sAdhu pAtrapaDilehaNa karatI vakhate gAthA 271mAM kahyA mujaba pAtranA nAbhipradezane jue, ane tyAM sacitta mATI Adi kaMI paNa jaNAya to tene yatanApUrvaka ucita sthAne mUke, jethI jIvavirAdhanA na thAya. jamInamAMthI upara janArA udaka biMduone haratanu kahevAya che. ahIM pAtrasthApananuM grahaNa pAtrabaMdhAdinuM upalakSaNa che. tethI haratanu jema pAtrasthApanane bhedIne praveza che, tema pAtrabaMdhAdine paNa bhedIne aMdara praveze che. ra73 1. manuItA mApo mana sa nUpo deza =jemAM ghaNuM pANI hoya tevo deza te anUpadeza. ahIM siddhahemavyAkaraNanA norveza 35 (3/2/110) e sUtrathI mano kam Adeza thayo che. For Personal & Private Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastaka) "pratyapekSaNA' dvAra/peTA dvAra : "pAtrapratyupekSaNA' | gAthA 204 - 9 avataraNikA : mRdvAramAha - avataraNikArya : pUrvagAthAmAM mUSakarajautkara' dvAra ane ekendriyanA sAmyathI "udaka' dvArA kahevAyuM. have "mRd dvArane ane trasanA sAmyathI "ghanasaMtAnakI dvArane kahe che - gAthA : kotthalagArIgharagaM ghaNasaMtANAdao va lagijjA / ukkeraM saTTANe harataNu ciTThijja jA sukko // 274 // anvacAIH sthatnIyara kotthalakArIgRhakakapAtranA nAbhipradezamAM bhamarIe ghara karyuM hoya, saMtApo va pinnA=athavA ghanasaMtAnAdi lAge. (cAreya dvAromAM karavA yogya yatanA batAve che -) mAM saTTA utkarane svasthAnamAM sacittaraMjanA samUhane uMdare jyAMthI raja khodI hoya te sthAnamAM, (pramArjI.) hatay=haratanu hote chate nA sutrajayAM sudhI zuSka thAya sukAya, (tyAM sudhI) vi%i=rAkhe. gAthArtha : pAtranA nAbhipradezamAM bhamarIe ghara karyuM hoya athavA karoLiyA vagere lAgyA hoya. cAreya dvAromAM karavA yogya yatanA batAve che- sacitta rajanA samUhane uMdare jyAMthI raja khodI hoya te sthAnamAM pramA, haratanu hote chate jyAM sudhI sukAya tyAM sudhI rAkhe. TIkAH kotthalakArIgRhakamiti vanakArikAe gharaM kayaM, ANittA kimie chuhai, dvAraM // idAnIM trasasAmyAd ghanasantAnadvAramAha-ghanasantAnAdayo vA lageyuH, "ghaNasaMtANao NAma koliyao, so puNa pAtre vA bhAyaNe vA lagejjA, atra yatanAvidheyamAha-ukkeraM svasthAna iti jAhe sacittarao bhavati tAhe tassa ceva uvari pamajjei," haratanau tiSThed yAvacchuka iti "jattha harataNuo bhavati tattha tAva acchijjai jAva viddhattho,"tti gAthArthaH // 274 // TIkArtha : sthitna ... chuTa konthalakArInuM gRha eTale varNakArikA vaDe ghara karAyuM, temAM kRmione lAvIne nAMkhe che arthAta bhramarIe pAtranA taLiye mATInuM ghara karyuM hoya ane te gharamAM teNe iyaLo lAvIne mUkI hoya. rUAna ... nA have trasanA samAnapaNAthI ghanasaMtAnadvArane kahe che - athavA ghanasaMtAna Adi lAge, ghanasaMtAnaka eTale karoLiyo. vaLI te karoLiyo, pAtramAM ke bhAjanamAM-pAtra bAMdhela joDamAM, lAge. matra ... mAda - ahIM yatanAnA vidheyane kahe che-cAreya dvAromAMthI rajodvAramAM ane udakatAramAM yatanA kevI rIte karavI? tenI vidhine kahe che - svasthAna kRti utkarane sacitta rajanA samUhane, svasthAnamAM pramArja. ene spaSTa karatAM kahe che - For Personal & Private Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka pratyupekSaNA' dvAra/peTA dvAra: "pATapratyupekSaNA' | gAthA 204-205 nAde ... minnepha jo sacitta raja hoya to tenI ja=sacitta rajanI ja, upara pramArje pAtranAM taLiyAMne pramArje. suratanI rUtti haratanu hote chate=pAtranAM taLiyAMmAM pANInAM biMdu lAgyAM hoya to, jyAM sudhI zuSka thAya-te biMduo sukAya, tyAM sudhI rAkhe pAtrane mUkI rAkhe. ene spaSTa karatAM kahe che - natya viddho jyAM=je pAtrAdimAM, haratanu hoya tyAM=ne pAtrAdimAM, tyAM sudhI rAha jue jyAM sudhI vidhvasta thAya=pANInAM biMdu vidhvaMsa pAme. tti thArtha e pramANe gAthAno artha che. ra74ll avataraNikA: gAthA ra7ramAM pAtranA puSpakanuM pratyupekSaNa karavAnAM cAra kAraNo batAvyAM, tyArapachI gAthA 273 ane gAthA 274nA pUrvArdhamAM te cAreya dvAronuM svarUpa batAvyuM. A rIte cAreya dvAronuM svarUpa batAvyA pachI gAthA 274nA uttarArdhamAM te cAreya dhAronI kramasara yatanA batAvatAM prathama rajoddhAranI ane udakatAranI yatanA batAvI. have ghanasaMtAna dvAranI ane mRddhAranI yatanA batAvatAM kahe che - gAthA : iaresa porisitigaM saMcikkhAvitta tattiaM chide / savvaM vA vi vigiMce porANaM maTTiaM khippaM // 275 // anvayArtha: pharelu=aMtara hote chate=pAtranA taLiye karoLiyAdi hote chate, pariti-porisITika=Na porisI sudhI, vizvavigsthApIne=pAtrane rAkhIne, (pachI te pAtrano upayoga kare, ane te pAtranuM kArya hoya to) tattagaM teTalAne=jeTalA bhAgamAM karoLiyAdi lAgela hoya teTalA pAtranA bhAgane, chire che. saMbaM vAvivi athavA sarvane paNa AkhA pAtrane paNa, tyaje. porA marivaDaeN purANI mATIne acitta mATIne, kSipra=jaladI, (tyaje.) gAthArtha : pAtranA taLiye karoLiyA Adi hote chate traNa porisI sudhI pAtrane rAkhIne pachI te pAtrano upayoga kare, ane te pAtranuM kArya hoya to teTalo bhAga chedIne te pAtrano upayoga kare; athavA AkhuM pAtra paNa tyaje, acitta mATIne jaladI tyaje. TIkAH __ itareSu ghanasantAnAdiSu pauruSItrayaM saMsthApya anyAbhAve sati kArye tAvanmAnaM chindyAd, asati kArye sarvaM vA'pi vigiMce tti jahyAt parityajedityarthaH, purANamRdaM kSipraM parityajediti varttate, purANamRdgrahaNAt kotthalakArImRdo vyavacchedaH, tasyAM hi vidhvaMsAdireva vidhiH, tathA ca vRddhavyAkhyA- "maTTiA jAva viddhatthA, ga6 mahAnare taracha machinnatti thaI mArA For Personal & Private Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastaka "pratyupekSaNA' dvAra/peTA dvAra: "pAtrapratyupekSaNA' | gAthA 205-206 TIkArya : bhAjananA nAbhipradezamAM itara hote chate ghanasaMtAnAdi hote chate, traNa porisI saMsthApIne te pAtrano upayoga kare. anyanA abhAvamAM-bIjA pAtranA abhAvamAM, kArya hote chate te pAtranI jarUra hoya to, teTalA mAtrane che. athavA kArya nahIM hote chate sarvane paNa=saMpUrNa pAtrane paNa, tyaje parityAga kare; purANI mATIne jaladI tyaje. purANI mATInA grahaNathI kotthalakArInI mRddo bhamarInI mATIno, vyavaccheda thAya che. je kAraNathI temAM bhamarInI mATImAM, vidhvaMsAdi ja vidhi che. ane te rIte vRddhavyAkhyA che - "mATI yAvatuM vidhvasta thAya arthAta jyAM sudhI bhamarInI mATI sukAI na jAya tyAM sudhI te pAtra rahevA de. jo mahAnagaro hoya to tyAM dUra karAya che te sthAnamAM mATInAM moTAM nagarAMo hoya to tenA upara pAtranA nAbhipradezamAM lAgelI bhamarInI mATI tyajI devAya che," e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pAtranA taLiyA upara karoLiyA Adi hote chate traNa pahora sudhI te pAtranuM paDilehaNa karyA vagara rAkhI mUkavuM, jethI te karoLiyA vagere kadAca teTalA samayamAM tyAMthI nIkaLIne anyatra cAlyA jAya, ane jo traNa pahora sudhImAM karoLiyA vagere dUra na thAya, ane anya pAtra na hoya to jeTalA bhAgamAM karoLiyA vagere lAgelA hoya, mAtra teTalA pAtranA bhAgane chedI nAkhe, paraMtu karoLiyAnA jALA vagerene toDe nahi; kema ke tema karavAthI karoLiyA vagere jhINI jIvAto nAza pAme che, jethI trasakAyanI hiMsA thAya che athavA teTaluM pAtra toDavAmAM paNa te karoLiyA vagerenA jIvone kAMIka kilAmaNA thavAnI saMbhAvanA rahe, mATe kArya na hoya, ane te pAtra vagara cAle tema hoya to sarva paNa pAtrano sAdhu tyAga karI de. A prakAranI jayaNA pAtranA nAbhipradezamAM jyAre karoLiyo ke anya jIvAto lAgela hoya tyAre karavAnI che. have pAtranA nAbhipradezamAM bhamarIe mATInuM ghara karela hoya tyAre karavAnI yatanA batAve che - jUnI raja pAtranA taLiye lAgela hoya, to te acitta hovAthI pAtrapaDilehaNa karatI vakhate sAdhu te mATIne tarata kADhI nAMkhe. pAtranA taLiye bhamarIe mATInuM ghara karela hoya to tyAM vidhvaMsAdi ja vidhi che arthAt jayAM sudhI sacitta mATI sukAine acitta na thAya tyAM sudhI te pAtranA taLiye rAkhI mUkavI, kADhavI nahIM; paraMtu jo tyAM mATInA moTA DhagalAo paDyA hoya ane temAMthI ja mATI laIne bhamarIe pAtranA taLiye potAnuM ghara banAvela hoya, to te sacitta mATIno yatanApUrvaka te mATInA DhagalAmAM ja tyAga karavo joIe, jethI sacitta mATInA jIvono nAza na thAya. /275 gAthA : bhANaM pamajjiUNaM bAhiM aMto apaccha papphoDe / kei puNa tinni vArA cauraMgulamittaM paDaNabhayA // 276 // anvayArtha: mAdi=bhAjanane=pAtrane, vArdi saMto =bahAra ane aMdara paMii=pramAjIne paccha pachI pakoDe prasphoTana kare. je putravaLI keTalAka tiksi vAra-traNa vAra (prasphoTana kare, ema kahe che.) For Personal & Private Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 02 pratidinakriyAvastuka/"pratyupekSaNA' dvAra/peTA dvAra: "pAtrapratyupekSaNA' | gAthA 206 paSTma=patananA bhayathI=pAtra paDI javAnA bhayathI, ra3raMpunamitta cAra aMgulamAtra=pAtranuM jamInathI mAtra cAra aMgula pramANa aMtara hoya che. gAthArtha : pAtranuM bahAra ane aMdara pramArjana karIne pachI prasphoTana kare. vaLI keTalAka traNa vAra prasphoTana kare, ema kahe che. pAtra paDI javAnA bhayathI pAtranuM jamInathI mAtra cAra aMgula pramANa aMtara hoya che. TIkAH bhAjanaM pramRjya bahirantazca prasphoTayet, asya bhAvArtho vRddhasampradAyAdevAvaseyaH, sa cAyam- "pacchA pamajjiya puSphayaM tinni vAre pacchA tinni parivADIo paDilehei, pacchA karayale kAUNamaNNAo vi tiNNi parivADIo pakjhiksa, tamo paznoDepha," kecana punastrIn vArAniti "kesiMci Aeso ekkA parivADI pamajjittA pacchA papphoDijjai evaM tinni vAre, amhaM puNa egavAraM papphoDijjai, taM ca NAtIva uccaM paDilehijjai pamajjijjai vA, kiMtu cauraMgulamittaM ti, annaha paDaNAdiyA dosA" tathA cAhacaturaGgalaM tatrA'ntaraM bhavati patanabhayAt nA'dhikamiti, tathA "jai uubaddhaM tAhe dhArei, rayattANaM pi saMvalittA dhAreti, iyaraMmi vihiM bhaNissai" iti gAthArthaH // 276 // * "paUAviyA"mAM "mari' padathI pAtra phUTI javA, jIvavirAdhanA thavI, e rUpa doSonuM grahaNa karavAnuM che. TIkArya : " vahe: bhAjanane bahAra ane aMdara pramArjIne prasphoTana kare. Ano bhAvArtha vRddhasaMpradAyathI ja jANavo. sa rAyam ane te vRddhasaMpradAya, A che - pachI .... paNa pAchaLathI=gAthA 271mAM kahela e pramANe sAdhu bhAjananA puSpakane jue tyArapachI, puSpakaneka pAtranA nAbhipradezane, traNa vAra pramArjIne pachI traNa vAra paripATIthI=kramasara, paDilehe che. pachI karatalamAM karIne pAtrane hAthanA taLiyAmAM grahaNa karIne, anya bAjuthI paNa paripATIthI traNa vAra pramArje che, tyArapachI prasphoTana kare che. vana punaHstrInuM vAraniti vaLI traNa vAra prasphoTana kare che, e pramANe keTalAka kahe che. have keTalAkano mata ja vRddhasaMpradAyathI spaSTa karatAM graMthakAra kahe che - kSitti.... to keTalAkano Adeza che=mata che: paripATIthI eka vAra pramAjIne pachI prasphoTana kare, e prakAre traNa vAra kare; vaLI amArAmAM eka vAra prasphoTana karAya che. ane tene=pAtrane, ati UMcuM rAkhIne paDilehaNa karAtuM nathI ke pramArjana karAtuM nathI, paraMtu catura jaMgala mAtra jamInathI cAra AMgaLamAtra, UMcuM rAkhIne paDilehaNa karAya che ke pramArjana karAya che. ti' kathananI samApti arthe che. anyathA-cAra aMgulathI adhika UMce rAkhIne pAtranuM paDilehaNa ke pramArjana karavAmAM Ave to, patanAdi pAtranuM paDavuM-phUTI javuM vagere, doSo thAya che. tathA vada - ane te pramANe kahe che - rataratna ... miti tyAM pAtrapaDilehaNamAM, patananA bhayathI=pAtra paDI javAnA bhayathI, catura aMgula=jamInathI cAra AMgaLa, aMtara hoya che, adhika nahIM cAra AMgaLathI adhika aMtara hotuM nathI. For Personal & Private Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastaka "prabhupekSaNA' dvAra / peTA dvAra : "pAtraprapekSaNA' | gAthA 206-200 63 pAtrapaDilehaNanI vidhi batAvyA pachI sAdhue pAtra kaI rIte dhAraNa karavA, e vizeSa rIte jaNAvavA arthe graMthakAra kahe che - tathA ... jaLa ane jo tubaddha hoya to dhAre che-comAsA sivAyano kALa hoya to pAtrapaDilehaNa karyA pachI pAtrane dhAraNa kare che, ane saMvalana karIne rajastrANane paNa dhAraNa kare che. ItaramAM vidhine kaheze-comAsAmAM pAtrane dhAraNa karavA viSayaka vidhine gAthA 282mAM graMthakAra kaheze. rUti thAI. e pramANe gAthArtha che. //ra7rI avataraNikA: pUrvamAM pAtrapaDilehaNanI vidhi batAvI. have sAdhu gRhastha pAse pAtra vahore, te vakhate pAtranuM kaI rIte paDilehaNa kare, jethI jIvarakSA samyagu thAya? ane pAtramAM jIvo che ke nahi teno nirNaya karI zakAya? tethI tenI vidhi batAve che - gAthA : dAhiNakareNa kanne ghettuM bhANaMmi vAmapaDibaMdhe / khoDejja tinni vAre tinni tale tinni bhUmIe // 277 // anvayArtha: vAdiUvAre=jamaNA hAtha vaDe mAmi ? tuM=bhAjananA karNane=pAtranA khUNAne, grahaNa karIne vAmaparivaMdhe vAma pratibaMdha upara=DAbA hAthanA maNibaMdha upara, titti vAre ghoDen-traNa vAra prasphoTana kare. signi tatte-traNa vAra talamAM hAthanA taLiyA upara, titti bhUmI traNa vAra bhUmimAM=jamIna upara, (prasphoTana kare.) * A gAthA hastaprata pramANe che, paraMtu gujarAtI anuvAdavALA pustakamAM bRhakalyabhASyagAthA 666 pramANe A prastuta gAthA sudhArela che, te A pramANe - gAthA : dAhiNakareNa koNaM ghettuttANeNa vAmamaNibaMdhe / khoDejja tinni vAre tinni tale tinni bhUmIe // 277 // anvayArtha: 3ttA je divase (=uttAna evA dakSiNa kara vaDe cattA evA jamaNA hAtha vaDe, to ghag=koNane= pAtranA khUNAne, grahaNa karIne(pAtrane UMdhuM karIne) vAmamavaMthe vAma maNibaMdhamAMgaDAbA hAthanA maNibaMdha upara, titti vAre ghoDe-traNa vAra prasphoTana kare, tigni tatte-traNa vAra talamAM hAthanA taLiyA upara prasphoTana kare, titti mUgI-traNa vAra bhUmimAM jamIna upara prasphoTana kare. gAthArtha : cattA jamaNA hAtha vaDe pAtranA khUNAne grahaNa karIne, pAtrane UMdhuM karIne, DAbA hAthanA maNibaMdha upara traNa vAra prasphoTana kare, traNa vAra hAthanA taLiyA upara prasphoTana kare, traNa vAra jamIna upara prasphoTana kare. For Personal & Private Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 04 pratidinakriyAvastaka "pratyupekSaNA' dvAra/peTA dvAraH 'pAtrapratyupekSaNA' | gAthA 200-208 TIkAH vyAghAtA che (dakSiNena kareNottAnena pAtrasya koNaM karNaM gRhItvA pAtramavAGmukhaM kRtvA vAmahastasya maNibandhe trIn vArAn prasphoTayati, tatastrIn vArAn hastatale, trIn vArAn bhUmikAyAmiti) // 277 // noMdha: prastuta gAthAnI avataraNikA bRhatsalyabhASyagAthA-666nA AdhAre karela che, ane A gAthA bRhatkalpasUtramAM kaMIka judA zabdothI prApta thAya che ane A gAthA upara tyAM TIkA che; jyAre prastuta graMthamAM A gAthA upara TIkA nathI. tethI ame tyAMnI TIkAne kauMsamAM ahIM mUkela che ane te pramANe ja artha karela che. vizeSa artha bahuzrato vicAre. TIkArya : uttAna evA dakSiNa kara vaDe=cattA evA jamaNA hAtha vaDe, pAtranA koNane-karNane, grahaNa karIne pAtrane avAMgamukha=UMdhA mukhavALuM, karIne DAbA hAthanA maNibaMdha upara traNa vAra prasphoTana kare, tyAra pachI traNa vAra hAthanA tala upara, traNa vAra bhUmikA upara=jamIna upara, prasphoTana kare. 27 avataraNikA: sAmprataM na pAtrANAM bhUmau sthApanaM kriyate, tadvatsarvameva na kartavyamityAzaGkAnivRttyarthamAha - avataraNikArya : hamaNAM pAtronuM bhUmi upara sthApana karAtuM nathI, vaLI tenI jema sarva ja kartavya nathI=bIjuM paNa sarva ja zAstramAM jema kahyuM hoya tema ja karavuM joIe ema nahi, paraMtu potAnI anukULatA pramANe karI zakAya, e prakAranI AzaMkAnI nivRtti arthe kahe che - bhAvArtha : pAtrAnuM jamIna para sthApana karavuM joIe, chatAM pU. haribhadrasUri mahArAjAnA kALamAM pAtrapaDilehaNa karyA pachI pAtrA bhUmi upara sthApavAmAM AvatA na hatA. tethI Ine zaMkA thAya ke kALadoSane kAraNe pAtrA phUTI javAno bhaya rahe, tethI potAnI anukULatA pramANe jema sAdhu pAtrAne khIMTI upara rAkhe che, tema anya kriyA paNa potAnI anukULatA pramANe kare to vAMdho nahi. vastutaH sAdhue upadhinuM paDilehaNa karIne pote jyAM beThela hoya tyAM ja sarva vastuo rAkhavAnI hoya che, jethI acAnaka koI kAraNe vihAra karavo paDe to tarata ja teo upadhi laIne cAlatA thaI zake. mATe upadhinuM paDilehaNa karIne sAdhu pAtraniryogane anya sthAne mUke nahi, A prakArano prAcIna vyavahAra hato. Ama chatAM, pAtrA bAjumAM mUkelA hoya ane khyAla na rahe to kyAreka athaDAvAthI pAtrA tUTI jAya, mATe pAtrA UMce mUkavAno vyavahAra pAchaLathI thayo che, paraMtu tenI jema anya paNa paDilehaNAdinI vidhi potAnI anukULatA pramANe karavAnI nathI, paraMtu zAstramAM je rIte kahela che te rIte ja karavI joIe, tema batAvavA arthe kahe che - For Personal & Private Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastukane pratyupekSaNA' dvAra/peTA dvAra: "pAtrapratyupekSaNA' | gAthA 208 05 15 gAthA : kAlaparihANidosA sikkagabaMdhe vi vilaie saMte / eseva vihI samma kAyavvo appamatteNaM // 278 // anvayArtha: triparikSAvosa=kALaparihANInA doSathI siviMdhe vi vitnarUpa saMte=(pAtrA) sikkagabaMdhamAM paNa=zIkAmAM paNa, lagAye chate puNevaviThThI A ja vidhi=AgaLamAM kahI e ja vidhi, samavi=apramatte= apramatta evA sAdhue, samaM=samyam vAyavyo karavI joIe. gAthArtha : kALaparihANInA doSathI pAtrA zIkAmAM paNa laTakAve chate, AgaLamAM kahI e ja vidhi apramattA evA sAdhue samyagU karavI joIe. TIkA? kAlaparihANidoSA=duSpamAlakSaNakAlaparihANyaparAdhena, sikkagabaMdhe'pi pAtra iti gamyate vilagite sati kIlakAdau pramAdabhaGgabhayena eSa eva vidhiranantaroditaH samyag anyUnAtiriktaH karttavyaH apramattena, na sthApanatyAgavat sarvatyAga eva kAryaH, tasya pUrvAcAyairevA''caritatvAditi gAthArthaH // 278 // TIkArya : kALaparihANInA doSathI=duSamAnA lakSaNavALA kALanI parihANInA aparAdhathI, pramAdathI bhaMgano bhaya hovAthI pAtra kilakAdirUpa sikkagabaMdhamAM paNa=khIlI vagere zIkAmAM paNa, lagAye chate laTakAye chate, A ja=pUrvamAM kahevAyela ja, vidhi aprama7=pramAda vagaranA sAdhue, samyaka=anyUna-anatirikta, karavI joIe, sthApananA tyAganI jema sarvano tyAga ja karavo joIe nahIM arthAt pAtrA nIce rAkhavAnI vidhi hovA chatAM te vidhi tyajIne pAtrA upara laTakAvAya che, tenI jema bIjI badhI vidhino tyAga ja karavo joIe nahIM, kema ke tenuM-pAtrAnA bhUmi upara sthApananA tyAganuM, pUrvAcAryo vaDe ja AcaritapaNuM che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : duSamA nAmanA pAMcamA ArAnI parihANInA arthAt saMyamanI dhRti-bala AdinI hAninA, doSathI pramAdane kAraNe pAtra bhAMgI javAnA bhayathI vartamAnamAM pAtro khIlI Adi zIkAbaMdhamAM sthApana karAya che, topaNa, pAtrAne khIlI vagere para TIMgALavAnA vyavahAra sivAya vastra ane pAtranA paDilehaNanI AgaLamAM kahela vidhi apramAdabhAvathI samyagU karavI joIe; paraMtu bhUmi upara pAtrAnA sthApananA tyAganI jema potAnI anukULatA pramANe vastra ane pAtranI paDilehaNAnI vidhino tyAga karavo joIe nahi; kema ke pAtrAne khIMTI vagere para laTakAvavAnuM AcaraNa pUrvAcAryoe ja karela che, ane anya sarva vidhi zAstramAM batAvela che te rIte ja pUrvAcAryoe Acarela che. ra78 For Personal & Private Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka"pratyupekSaNA' dvAra/peTA dvAra: "pAtrapratyupekSaNA' | gAthA 209 avataraNikA: etadeva samarthayati - avataraNitArtha : Ane ja samarthana kare che, arthAt pUrvamAM kahyuM ke pAtrA bhUmi upara sthApana karavAnI vidhi hovA chatAM kALaparihANInA doSane kAraNe pAtrA khIMTI upara mukAya che, e kArya vartamAnamAM paNa ucita che, enuM ja graMthakAra samarthana kare che - gAthA : avalaMbiUNa kajjaM jaM kiMci samAyaraMti gIyatthA / thevAvarAha bahuguNa savvesiM taM pamANaM tu // 279 // anvayArtha: naM 3mavanaMvijha=kAryane avalaMbIne thevavarada vApu thoDA aparAdhavALuM, bahu guNovALuM vivi=je kaMI zIyasthA=gItArtho sAyati-Acare che, taMtrae savvala sarvene=badhA sAdhuone, pamAIi tu pramANa ja che. gAthArtha : kAryane avalaMbIne thoDA aparAdhavALuM, bahu guNovALuM je kaMI kRtya gItArtho Acare che, te sarva sAdhuone pramANa ja che. TIkA : avalambya=Azritya kAryaM yatkiJcidAcaranti sevante gItArthAH AgamavidaH stokAparAdhaM bahuguNaM mAsakalpAvihAravatsarveSAM jinamatAnusAriNAM tat pramANameva, utsargApavAdarUpatvAdAgamasyeti gAthArthaH // 279 // TIkAIH kAryane avalaMbIne=AzrayIne, thoDA aparAdhavALuM, bahuguNovALuM je kaMI gItArtho=Agamane jANanArAo, mAsakalpanA avihAranI jema Acare che=seve che, te jinamatane anusaranArA sarva sAdhuone pramANa ja che; kema ke AgamanuM utsarga-apavAdarUpapaNuM che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: atyaMta apramatta munione paDilehaNa karyA pachI upadhi ane pAtrA potAnI pAse ja rAkhavAnI vidhi che; Ama chatAM, sAmAnya rIte sAdhune mAsakalpa vihAra karavAnI vidhi che, chatAM tevA koI saMyogomAM gItArtho mAsakalpa vihAra nahIM karIne vizeSa lAbhane kAraNe sthira rahe, te jema apavAdathI ISTa che; tema kALanA doSane kAraNe pAtrAne khIMTI vagere upara TIMgALavAnuM kRtya alpa doSavALuM ane ghaNA guNovALuM hovAthI arthAta pUrvanA munionI jema atyaMta apramAdanA abhAvarUpa thoDA doSavALuM ane pAtrAnA rakSaNarUpa ghaNA guNovALuM hovAthI, jinamatAnusArI sarva sAdhuone pramANarUpa ja che; kema ke Agama utsarga ane apavAdamaya che. tethI deza-kALa pramANe khIMTI vagere upara TIMgALavAthI pAtrAnuM rakSaNa saMbhavita che. ra7A For Personal & Private Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastaka "pratyupekSaNA' dvAra/peTA dvAra: "pAtrapratyupekSaNA' | gAthA 280 avataraNikA: pUrvagAthAnI aMte kahyuM ke bhagavAnanuM Agama utsarga-apavAdarUpa che. e ja vAtane batAvatAM kahe che - gAthA : Na ya kiMci aNunnAyaM paDisiddhaM vA vi jiNavariMdehiM / titthagarANaM ANA kajje sacceNa hoavvaM // 280 // anvayArtha: niviihaM ca ane jinavareMdra vaDe vira putrayaM parisiddha vA va =kAMI anujJAta athavA pratiSiddha paNa nathI. tisthaRUAM mA=tIrthakaronI AjJA che, blekakArya hote chate saaA=satya= mAyA vagaranA, rojhavaeN thavuM joIe. gAthArtha jinavareMdra vaDe koI kRtyanI anujJA Apela nathI ke koI kRtyano pratiSedha paNa karyo nathI. tIrthakaronI AjJA che, kArya hote chate mAyA vagaranA thavuM joIe. TIkA? na ca kiJcidanujJAtam ekAntena pratiSiddhaM vA'pi jinavarendraiH bhagavadbhiH, kintu tIrthaGkarANAmAjJA iyaM, yaduta-kArye satyena bhavitavyaM, na mAtRsthAnato yatkiJcidavalambanIyamiti gAthArthaH // 280 // TIkAI: ane jinavarendra vaDe=bhagavAna vaDe, ekAMtathI kAMI anujJAta ke pratiSiddha paNa nathI, paraMtu A tIrthakaronI AjJA che, je yadutathI batAve che - kArya hote chate satya thavuM joIe, mAtRsthAnathI=mAyAthI, yatkiMcita game te kRtya, avalaMbavuM joIe nahi, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha: bhagavAne bAhya koI kRtyamAM ekAMte "Ama ja karavuM ke Ama na ja karavuM", tevo vidhi ke niSedha karyo nathI, paraMtu tIrthakaronI AjJA che ke je kAryathI je vakhate lAbha thato hoya te vakhate te kAryane sAdhue mAyA vagara karavuM joIe. A kathanathI nakkI thAya ke Agama utsarga-apavAdamaya che. ane enAthI e phalita thAya ke, vartamAnakALanA doSane kAraNe apavAdathI pUrvAcAryoe pAtrapaDilehaNA karyA pachI pAtrAne UMce mUkavAnuM svIkAryuM che, te zAstrasaMmata che; paraMtu teTalAmAtrathI paDilehaNAdi sarva kriyAo potAne anukULa paDe te rIte yathAtathA karavAnuM zAstrasaMmata nathI. mATe pUrvAcAryoe karyuM che tema karavuM ucita che, e prakAranuM gAthA 278 sAthe prastuta gAthAnuM joDANa che. ll287ll For Personal & Private Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastaka "pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra: "pAtrapratyupekSaNA' | gAthA 281 avataraNikA : kimityetadevamityAha - avataraNitArtha : A A pramANe kema che? ethI kahe che - bhAvArtha: pUrvamAM kahyuM ke bhagavAne ekAMte vidhi ke niSedha karyo nathI, e kathana e pramANe kema che? arthAta je anucita hoya eno ekAMte niSedha hoya, ane je ucita hoya tenI ekAMte vidhi hoya, to bhagavAne vidhi ane niSedha aniyata kema rAkhyA che? ethI kahe che - gAthA: dosA jeNa nirujjhaMti jeNa khijjati puvvkmmaaiN| so so mokkhovAo rogAvatthAsu samaNaM va // 281 // anvacAI: ne niSkrAMti jenAthI doSo nirodha pAme che, ne pubrampAruM vinaMti jenAthI pUrvakarmo kSaya pAme che, rogAvasthA, samar a=rogAvasthAmAM zamananI jema=auSadhanA sevananI jema, so so movaDDovAyo te mokSano upAya che. gAthArtha : jenAthI doSo nirodha pAme che, jenAthI pUrvakRta karmo kSaya pAme che, rogAvasthAmAM auSadhanA sevananI jema te te mokSano upAya che. TIkAH doSA-rAgAdayo yena nirudhyante anuSThAnavizeSeNa, yena kSIyante pUrvakarmANi=zeSANi jJAnAvaraNAdIni, sa sa anuSThAnavizeSo mokSopAyaH, dRSTAntamAha-rogAvasthAsu zamanamiva auSadhAnuSThAnamiveti, uktaM ca bhiSagvarazAstre - "utpadyate hi sA'vasthA, dezakAlAmayAn prati / yasyAmakAryaM kAryaM syAt, karma kAryaM ca varjayed // 1 // " iti gAthArthaH // 281 // TIkArya : je anuSThAnavizeSa vaDe rAgAdi doSo nirdhAya che, jenA vaDe=je anuSThAnavizeSa vaDe, pUrvanAM karmo-zeSa jJAnAvaraNAdi, kSINa thAya che, te te anuSThAnavizeSa mokSano upAya che. temAM dAMtane kahe che - roganI avasthAomAM zamananI jema=auSadhanA sevananI jema. ane bhiSazvarazAstramAM kahevAyuM che ? For Personal & Private Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastukA"pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra: "pAtrapratyupekSaNA' | gAthA 281-282 deza ane kALanA Amayo prati=rogo pratye, te avasthA utpanna thAya che ja, jemAM je avasthAmAM, akArya kArya thAya= karavA yogya thAya, ane kArya karma-karavA yogya kRtya, varjavA yogya thAya" e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : AyurvedazAstramAM kahyuM che ke amuka roga mATe je auSadhAdi akartavya hoya, te ja auSadhAdi amuka dezakALane AzrayIne te roga mATe kartavya bane; ane je kartavya evI kriyA hoya te kriyA amuka deza-kALane AzrayIne akartavya bane. tethI e nakkI thAya che ke "A kartavya ja che ane A akartavya ja che," tevo ekAMte niyama nathI; paraMtu amuka rogAvasthAmAM te deza-kALa pramANe je kartavya hoya te anya deza-kALane AzrayIne akartavya bane che. tethI je rIte roga zame te rIte auSadhamAM pheraphAra karavo paDe. A rIte AtmAnA rAgAdirUpa bhAvarogo je anuSThAnavizeSa karavAthI nAza pAmatA hoya te anuSThAnavizeSa mokSano upAya che. tethI bhagavAne koIpaNa kRtyamAM ekAMte vidhi ke niSedha karyo nathI. AthI e phalita thayuM ke pUrvanA apramatta munione pAtrapaDilehaNa karyA pachI pAtrA potAnI pAse ja rAkhavAnI vidhi hatI, chatAM kALanA doSane kAraNe munio eTalA apramatta nahIM rahI zakavAthI, paDilehaNa karyA pachI jo pAtrA potAnI pAse ja rAkhe to pramAdane kAraNe vAraMvAra pAtrA phUTI javAno bhaya rahe, ane pAtrAnI jo atyaMta yatanA karavA jAya to svAdhyAyAdimAM vikSepa thAya, ane satata pAtrAnI ciMtAmAM teonuM citta parovAyeluM rahe, jenA kAraNe svAdhyAya vagere anya kriyAo sArI rIte karIne vizeSa bhAvanI niSpatti teo na karI zake. mATe vartamAnakALamAM pUrvapuruSoe pAtrAne khIMTI vagere upara mUkavAno vyavahAra apavAdathI svIkArela che, jethI svAdhyAya, vaiyAvaccAdi dvArA munio vizeSa prakArano apramAdabhAva karIne karmono nAza karI zake. pUrvanA maharSio prakRtithI ja atyaMta upayogapUrvaka pravRtti karanArA hovAthI, paDilehaNa karyA pachI pAtrA bAjumAM mUkI rAkhe topaNa teone sahasA pAtrA bhAMgavAno bhaya raheto na hato, ane teonA svAdhyAyAdimAM paNa vikSepa thato na hato. tethI teo mATe pUrvano vyavahAra ja ucita hato. Ama, bhagavAne deza-kALane sAme rAkhIne kartavya-akartavyamAM pheraphAra karavAnI anujJA Apela che. ll281|| avataraNikA: uktamAnuSaGgikaM , prakRtamAha - avataraNiyArtha: AnuSaMgika kahevAyuM, have prakRtine kahe che - bhAvArtha : gAthA 276mAM pAtrapaDilehaNanI vidhi batAvIne gAthA 277 mAM gRhastha pAsethI vahorelA navA pAtrAnuM prasphoTana karavAnI vidhi batAvI. gAthA 276mAM kahela ke RtubaddhakALamAM pAtrAne potAnI pAse rAkhe, tenA viSayamAM vartamAnamAM pAtrAne khIMTI vagere upara mUkavAnI vidhi che. tyAM koIne zaMkA thAya ke "jema anukULatA pramANe pAtrAne khIMTI para For Personal & Private Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 pratidinakriyAvastaka "pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra : "pAtrapratyupekSaNA' / gAthA 282 laTakAvI zakAya, tema zAstramAM kaheluM anya paNa kArya potAnI anukULatA pramANe karI zakAya. enA nivartana arthe AnuSaMgika rIte gAthA 278mAM khulAso karyo, ane enuM ja gAthA ra79-280mAM samarthana karyuM ke "gItArtho lAbhAlAbhane sAme rAkhIne pravRttimAM pheraphAra kare che, ane bhagavAnanI AjJA lAbhAlAbha pramANe kriyAmAM pheraphAra karavAnI che. tyAM prazna thAya ke bhagavAnanI AjJA AvI asthira kema che? ke kyAreka je karAya te ja kyAreka na karAya? tethI AnuSaMgika rIte gAthA 281mAM teno khulAso dAMta dvArA karyo. A rIte AnuSaMgika kahevAyuM, have prakRtine kahe che arthAtu gAthA 276nI TIkAnA aMte kahela ke RtubaddhakALamAM pAtrA potAnI pAse dhAraNa karIne rAkhe, e vAta prakRti che. tethI have RtubaddhakALamAM ja pAtrAne pAse kema rAkhavA joIe? ane varSAkALamAM kema nahi ? te rUpa prakRta kathanane kahe che - gAthA : viTiabaMdhaNadharaNe agaNI teNe a daMDiakkhohe / uubaddha dharaNabaMdhaNa vAsAsu abaMdhaNA ThavaNA // 282 // anvayArtha: liMviMthathara =viTiyAnuM baMdhana ane dhAraNa=pAtranuM dhAraNa, (karavuM joIe.) mA te ma ravivo agni hote chate, stana hote chate ane daMDikano kSobha thaye chate (doSano saMbhava hovAne kAraNe) 33ddhi tharavaMthar=RtubaddhamAM dhAraNa ane baMdhana thAya che=zeSakALamAM pAtranuM dhAraNa ane viTiyAnuM baMdhana thAya che. vAsAsu vaMtha vaUT=varSAmAM abaMdhanA-sthApanA thAya che-comAsAmAM upadhinuM abaMdhana ane pAtranI sthApanA thAya che. gAthArtha: viTiyAnuM baMdhana ane pAtranuM dhAraNa karavuM joIe. agni hote chate, stana hote chate ane daMDikano kSobha thaye chate doSano saMbhava hovAne kAraNe roSakALamAM pAtranuM dhAraNa ane viMTiyAnuM baMdhana thAya che. vaLI comAsAmAM upadhinuM abaMdhana ane pAtranI sthApanA thAya che. TIkAH viNTikAbandhanamiti pratyupekSyopadhi kAryaM dhAraNaM ca pAtrasya, 'taM ca rayattANaM pi saMvalittA dhArijjai na nikkhippai' kimityetadevamityAha - agnau stene daNDikakSobhe ca doSasambhavAt, agnyAdayazca prAya Rtubaddhe bhavanti na varSAkAle ityata Aha-Rtubaddhe dhAraNabandhane dhAraNaM pAtrasya bandhanaM tUpadheH, varSAsvabandhanopadheH sthApanA ca pAtrasya, anye tvAhuH-'ThavaNA ya puNa mattayasse 'ti gAthAsamudAyArthaH // 282 // TIkArya : vidi ... patrasya upadhine pratyupakSIne viTiyAnuM baMdhana ane pAtranuM dhAraNa karavuM joIe. te 2 ... vivikhe "ane saMvalana karIne te rastrANane paNa dhAraNa kare, nikSepa na kareHkhIMTI vagere upara nAMkhe nahIM." tir rva iiti ? rUdi - A=uparanuM kathana, Ama kema che? ethI hetu kahe che - For Personal & Private Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka / 'pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAra : 'pAtrapratyupekSaNA' | gAthA 282-283 agnau agnyAdaya AthI kahe che Rtuvande. varSAsva - 81 sambhavAt agni hote chate, cora hote chate ke daMDikano kSobha thaye chate doSano saMbhava che. . haiM - ane agni vagere prAyaH RtubaddhamAM=zeSakALamAM, thAya che, varSAkALamAM nahi. anya. samudAyArtha che. bhAvArtha: sAmAnya rIte upadhinuM paDilehaNa karyA pachI upadhine viTiyAmAM bAMdhIne rAkhavAnI vidhi che, ane pAtrAne rajastrANathI saMvalita karIne jhoLI vageremAM bAMdhIne potAnI pAse dhAraNa karavAnI vidhi che; kema ke zeSakALamAM agnino upadrava, corano upadrava ane rAjyamAM yuddha thavAthI daMDikono kSobha thaI zake che. tethI kyAreka upAzrayamAMthI jaladI nIkaLavuM paDe tema hoya te vakhate, upadhi bAMdhIne rAkhelI na hoya ane pAtrA bAMdhIne rAkhyA na hoya to badhuM laIne jaladI nIkaLI na zakAya. mATe RtubaddhakALamAM upadhine bAMdhavAnI ane pAtrAne dhAraNa karavAnI vidhi che. * stUpayeH RtubaddhamAM dhAraNa ane baMdhana thAya che=pAtranuM dhAraNa vaLI upadhinuM baMdhana thAya che. pAtrasya varSAmAM=comAsAmAM, upadhinI abaMdhanA ane pAtranI sthApanA thAya che. . vAvArtha: vaLI anyo kahe che - "ane vaLI sthApanA mAtrakanI thAya che,'' e pramANe gAthAno vaLI varSAkALamAM prAyaH karIne agni AdinI Apatti AvatI nathI. tethI varSAkALamAM upadhine viMTiyAmAM bAMdhavAnI nathI ane pAtrAne ekAMtavALA koI sthAnamAM sthApana karavAnA che. ahIM anya koI kahe che ke varSAkALamAM pAtrakane badale mAtrakane sthApana karavAnuM che. 282 // avataraNikA gAthA: avayavArthaM tvAha avataraNikArtha: vaLI gAthA 282mAM batAvela avayavonA arthane kahe che 1 - rayattANabhANadharaNaM uubaddhe nikkhivijja vAsAsu / agaNI teNabhae vA rajjakkhobhe virAhaNayA // 283 // anvayArthaH 3Dava de=RtubaddhamAM=zeSakALamAM, avaLI temaNa ratnome vA virAjJaLayA=agni hote chate, spenano bhaya hote chate, athavA rAjyano kSobha thaye chate virAdhanA thAya che. cattAmALadharaI=(AthI) rajastrANa ane bhAjananuM dhAraNa (karavuM joIe,) vasAyu=varSAmAM=comAsAmAM, nivivijJa=(pAtrano paNa) nikSepa karavo joIe. For Personal & Private Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 pratidinakriyAvastuka, pratyupekSaNA' dvAra/peTA dvAra : "pAtraprabhupekSaNA' | gAthA 283-284 gAthArtha : zeSakALamAM agni hote chate, corano bhaya hote chate ane rAjyano kSobha thaye chate virAdhanA thAya che. AthI rajasyANa ane pAtranuM dhAraNa karavuM joIe, comAsAmAM pAtrano paNa nikSepa karavo joIe. TIkAH rajastrANabhAjanadharaNaM Rtubaddhe kuryAt, nikSipedvarSAsu bhAjanamapi, adhAraNe doSamAha-agnau stenabhaye rAjyakSobhe vA virAdhanA saMyamAtmanorbhavatIti gAthArthaH // 283 // TIkArya : RtubaddhamAM=zeSakALamAM, rajastrANa ane bhAjananuM dhAraNa kare, varSomAM bhAjanane paNa nikSepa kare comAsAmAM pAtranuM paNa sthApana kare. adhAraNamAM=zeSakALamAM pAtrane pAse nahIM rAkhavAmAM, doSane kahe che - agni hote chate, stanano bhaya hote chate athavA rAjyano kSobha thaye chate saMyama ane AtmAnI virAdhanA thAya che, e pramANe gAthAno artha che. 28all avataraNikA: tathA vAha - avataraNikA: ane te pramANe kahe che arthAtu pUrvagAthAmAM kahyuM ke tubaddhakALamAM upadhinuM baMdhana na kare ane pAtranuM dhAraNa na kare to, agni AdinA upadrava vakhate saMyamavirAdhanA ane AtmavirAdhanA thAya che, te kaI rIte thAya che ? te pramANe kahe che - gAthA : parigalamANo hIrejja DahaNabheA taheva chkkaayaa| gutto a sayaM Dajjhe hIrijja va jaM ca teNa viNA // 284 // anvayArtha : (zeSakALamAM sAdhu upadhinuM baMdhana ane pAtranuM dhAraNa na kare to,) ratnano parigalatI= hAthamAMthI paDatI evI upadhi, rIra=harAya=koI vaDe haraNa thAya, haphame=dahana ane bheda thAyaaupadhi agnimAM baLI jAya ane pAtra bhAMgI jAya, taheva=te rIte ja chaRyA =SakAyo (virAdhAyelA thAya.) gutta =ane gupta evA sAdhu sayaM=svayaM ho DhIrijha va=dAjhe athavA harAya. te raviUT=ane tenA vinA=upadhipAtra vinA, =je thAya, (tene upadhi-pAtrano nikSepa karatA sAdhu prApta kare che.) gAthArtha : zeSakALamAM sAdhu upadhinuM baMdhana ane pAtranuM dhAraNa na kare to hAthamAMthI paDatI upadhinuM koI vaDe haraNa thAya, upAdhi agnimAM baLI jAya ane pAtra bhAMgI jAya. te rIte ja SaTakAyo virAdhAyelA thAya, ane gupta evA sAdhu svayaM dAjhe athavA harAya. ane upadhi-pAtra vinA je thAya tene upadhi-pAtrano nikSepa karatA sAdhu prApta kare che. For Personal & Private Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka/ "pratyupekSaNA' dvAra / peTA dvAraH "pAtrapratyupekSaNA' / gAthA 284 TIkA : parigalan hiyetopadhiriti gamyate, dahanabhedAvityupadhipAtrayoH syAtAM, tathaiva SaTkAyAstadvyApRtatayA sambhrAntanirgamana iti, gupto vA upadhyarthaM svayaM dahyeta hriyeta vA svayameva, yacca tena vinA AjJAvirAdhanA'saMyamAdi tacca prApnoti nikSipan, 'gahieNa puNa paDiggaheNaM veMTiyaM gahAya bAhirakappaM uvari choDhuM tAhe vaccai' rUti thArthaH 284 TIkArya : patnin ... te parigalatI upAdhi harAya arthAtu comAsA sivAyanA kALamAM upadhi bAMdhI na hoya ane pAtrA dhAraNa karelA na hoya to cora vegerenA upadrava vakhate jema-tema upadhi laIne nIkaLatA sAdhunA hAthamAMthI upadhi paDI javAne kAraNe tenuM haraNa thAya; hana . ... cItA upadhi ane pAtrano dahana ane bheda thAya arthAt agni lAge tyAre nahIM bAMdhela upadhi ane pAtrAne laIne sAdhu nIkaLe to agninI jvALAnA saMsargathI upadhi baLI jAya ane pAtrA paNa kyAMka athaDAIne bhAMgI jAya. tarthava ... rUti temAM vyApratapaNAne kAraNe upadhi ane pAtranA grahaNamAM pravRttapaNAne kAraNe, saMbhrAMta nirgamanamAM saMbhramapUrvaka nIkaLavAmAM, te prakAre ja=je prakAre dahana-bheda thAya te prakAre ja, chakAyo virAdhAyelA thAya. guNo vA ...svayameva athavA upadhinA arthe gupta evo svayaM baLe ke svayaM ja harAya arthAtu upAdhi agnimAM baLIne jIvahiMsAnuM nimitta na bane te mATe upadhinuM rakSaNa karatA sAdhu svayaM agnimAM baLI jAya athavA rAjyano kSobha thayo hoya to svayaMnuM ja haraNa thAya, jethI koI svecchAdithI upadrava thavAne kAraNe saMyamavirAdhanA ke AtmavirAdhanA thavAno paNa prasaMga Ave. yatra -- vipina ane tenA vinA AjJAnuM virAdhana, asaMyamAdi je thAya che tene, nikSepa karatA=upadhi-pAtrAne zAstravidhithI nirapekSa rIte sthApana karatA sAdhu, prApta kare che arthAtu zAstravidhi pramANe upadhine na bAMdhI hoya ke pAtrAne dhAraNa na karyA hoya ane agni vagere koIpaNa upadrava na thAya topaNa, bhagavAnanI AjJAnA pAlana vinA je AjJAvirAdhanA ane asaMyamAdi doSo thAya che, te doSone upadhi ane pAtrAnI jema tema nikSepa karatA sAdhu prApta kare che. A rIte zAstravidhi pramANe viTiyAnuM baMdhana ane pAtranuM dhAraNa karela na hoya to kayA doSo prApta thAya, te batAvyuM. have je sAdhuo zAstravidhi pramANe RtubaddhakALamAM viTiyAnuM baMdhana ane pAtranuM dhAraNa kare che, teone jyAre agni vagereno upadrava thAya tyAre kevI rIte nIkaLI javuM joIe? te batAvavA kahe che - hiUT ... vazva "vaLI grahaNa karelA pratigraha sAthe pAtra sAthe, viTiyAne grahaNa karIne bAhyakalpane kAmaLIne, zarIra upara nAkhIne, tyAre=jyAre agni Adino upadrava hoya tyAre, jAya che=upAzrayamAMthI sAdhu nIkaLI jAya che." ti thArtha e pramANe gAthArtha che. 284 For Personal & Private Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 pratidinakrikyAvastuka, pratyupekSaNA' dvAra/peTA dvAra: "pAtra pratyupekSaNA' | gAthA 285 avataraNikA : varSAkAle tvanikSipte'pi(? tu nikSipte'pi) na doSa ityetadAha - avataraNikArya : vaLI varSAkALamAM nikSipta hote chate paNa=upadhi ane pAtrano nikSepa karela hote chate paNa, doSa nathI, ene kahe che - noMdhaH avataraNikAmAM nirikSaNe che tene sthAne nitte pATha hovo joIe. gAthA : vAsAsu Natthi agaNI Neva a teNA udaMDiA satthA / teNa abaMdhaNa ThavaNA evaM paDilehaNA pAe // 285 // phitna pannA 'tti sAraMga | anvayArtha : vAsAsu-varSAmAM comAsAmAM, mA sthi=agni hoto nathI, te 3 vastuno paNa nathI ja hotA. raDA sA=daMDiko=rAjAo, svastha hoya che. te =te kAraNathI vaMthav=(upadhinuM) abaMdhana havaUTI (pAtranI) sthApanA thAya che, avaM A rIte gAthA 267 thI atyAra sudhI varNana karyuM e rIte, pANa=pAtraviSayaka pavitvedaUI[=pratyupekSaNA che. paDadaUT THUTI=pratilekhanA" "pramArjanA' tti e prakAre sAra yaMtradvAra gayuM=samApta thayuM. * prastuta gAthAmAM '3' pi arthamAM che ane 'ga' pAdapUrtimAM che. gAthArtha : comAsAmAM agni hoto nathI, coro paNa nathI ja hotA, ane rAjAo svastha hoya che; te kAraNathI upadhinuM abaMdhana ane pAtranI sthApanA thAya che. gAthA 200thI atyAra sudhI varNana karyuM e rIte pAtraviSayaka pratyupekSaNA che. TIkA : __ varSAsu nAstyagniH jalabAhulyAt, naiva stenA api nissaraNopAyAbhAvAd, daNDikAH svasthAH balasAmagryabhAvena kAraNena, etadevaM, tenA'bandhanopadheH sthApanA pAtrasya, prakRtanigamanAyAha-evam uktaprakArA pratyupekSaNA pAtra iti gAthArthaH // 285 // TIkArya : varSAmAM= comAsAmAM, jalanuM bahulapaNuM hovAthI agni hoto nathI. nissaraNanA koInA gharamAMthI corI karIne nIkaLavAnA, upAyano abhAva hovAthI teno paNa=coro paNa, nathI ja hotA. baLanI sAmagrInA abhAvarUpa kAraNathI daMDiko-rAjAo, svastha hoya che. For Personal & Private Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka / 'bhikSA' dvAra | gAthA 285-286 A A pramANe che--varSAkALamAM agni Adi upadravo thatA nathI e e pramANe che, te kAraNathI upadhinI abaMdhanA, pAtranI sthApanA thAya che. prakRtanA prakRta evI pAtranI pratyupekSaNAnA, nigamana mATe kahe che - A rIte kahevAyela prakAravALI pAtraviSayaka pratyupekSaNA che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha: comAsAmAM bhejanuM bAhulya hovAne kAraNe agnino upadrava prAyaH thato nathI, ane varSARtumAM bhAgI javAnA upAyanA abhAvane kAraNe corono upadrava paNa prAyaH thato nathI ane rAjAo paNa comAsAmAM ekabIjA para humalA karatA nathI; kema ke sainya mATe sAmagrIno abhAva hoya che. AthI varSARtumAM sAdhue upadhi bAMdhavAnI nathI ane pAtrAne potAnI pAse rAkhavAnA nathI, paraMtu ekAMtavALA ucita sthAne sthApana karavAnA che. have pAtrapaDilehaNanI vidhinuM nigamana karatAM kahe che ke gAthA 267thI atyAra sudhI varNana karyuM e rIte pAtrapaDilehaNA jANavI. gAthA 230mAM pratidinakriyAnAM dasa dvAro batAvyAM. temAM paDilehaNA nAmanA prathama dvAranuM varNana gAthA 233thI zarU karyuM ane te prathama dvAranuM ja bIjuM aMga pAtrapaDilehaNA bAkI rAkhyuM; kema ke vastrapaDilehaNA sUryodaya pahelAM karavAnI hoya che, ane pAtrapaDilehaNA sUryodaya pachI prathama pahoranA cothA bhAganA avazeSamAM karavAnI hoya che. ane vastranI paDilehaNA karyA pachI vasatinI pramArjanA karavAnI hoya che, tethI gAthA 230mAM batAvelAM 10 dvA2omAMthI paDilehaNA nAmanA prathama dvAranA pahelA aMgarUpa vastrapratilekhanAnI vidhi gAthA 262mAM pUrI thatAM bIjuM pramArjanA dvAra gAthA 263thI 266 sudhI batAvyuM. tyArabAda paDilehaNArUpa prathamadvAranA bIjA aMgarUpa je pAtrapratilekhanAnI vidhi batAvavAnI bAkI hatI, te gAthA 267thI zarU karIne gAthA 285mAM purI karI. tethI prastuta gAthAnA aMte kahyuM ke paDilehaNAdvAra ane pramArjanAdvAra pUruM thayuM. 285 avataraNikA mUlapratidvAragAthAyAM kArtsnyena vyAkhyAtaM pratyupekSaNAdvAraM, sAmprataM bhikSAdvAravyAcikhyAsurAha avataraNikArya mULadvAra gAthA 230mAM batAvAyela prathama 'pratyupekSaNA' dvAra saMpUrNapaNAthI vyAkhyAna karAyuM. have bhikSA' nAmanA trIjA dvAranuM vyAkhyAna karavAnI icchAvALA graMthakAra kahe che noMdhaH avataraNikAmAM mUlapratidvArathAyAM che, temAM 'prati' zabda vadhArAno hoya, tevuM lAge che. 5 gAthA : kayajogasamAyArA uvaogaM kAu gurusamIvaMmi / AvasiyAe NitI jogeNa ya bhikkhaNaTThAe // 286 // For Personal & Private Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 pratidinakriyAvastuka/ bhikSA' dvAra / gAthA 286 anvayArtha : vajayano samAyA =kRtayogasamAcAravALA=maLa-mUtrAdirUpa zarIranA dharmo karyA che jemaNe evA sAdhuo, gusamIvaMmi=gurunI samIpamAM 33i upayoga karIne mAvasiyAAvazyikI vaDe nour ca=ane yoga vaDe miTTA =bhikSaNanA arthe bhikSA grahaNa mATe, fintI=(vasatimAMthI) nIkaLe che. gAthArtha : maLa-mUtrAdirUpa zarIranA dharmo karyA che jemaNe evA sAdhuo guru pAse upayogane karIne 'gAvazyalI' vaDe ane "na goga' vaDe bhikSA grahaNa mATe vasatimAMthI nIkaLe che. TIkA? kRtayogasamAcArAH kRtakAyikAdivyApArA ityarthaH upayogaM-kAlocitaprazastavyApAralakSaNaM kRtvA gurusamIpe AcAryasannidhau 'AvazyikyA'-sAdhukriyAbhidhAyinyA hetubhUtayA nirgacchanti vasateriti gamyate yogena ca 'yasya yoga' ityevaMvacanalakSaNena bhikSArthamiti gAthAsamudAyArthaH // 286 // TIkArtha : karAyelA che yoganA AcAra jemanA vaDe evA karAyelA che kAyikAdinA vyApAra jemanA vaDe evA, sAdhuo gurunI samIpamAM AcAryanI saMnidhimAM, kALane ucita prazasta vyApAranA lakSaNavALA upayogane karIne hetubhUta evI sAdhukriyAnuM abhidhAna karanArI "mAvali ' vaDe ane "yastha yogA' e prakAranA vacananA lakSaNavALA yoga vaDe bhikSAnA a=gocarI vahoravA mATe, vasatimAMthI nIkaLe che, e pramANe gAthAno samudAyArtha che. bhAvArtha : bhikSA vahoravA jatAM vacce maLa-mUtra AdinI zaMkA thAya to yatanAmAM upayoga rahI zake nahi; AthI sAdhu bhikSA mATe jatAM pahelAM maLa-mUtra AdinI zaMkAne avazya TALe. A rIte maLa-mUtrAdinI zaMkA TALyA pachI bhikSAe jatAM pahelAM sAdhue upayoganI kriyA karavAnI hoya che, ane A kriyA bhikSAnA kALane ucita prazasta vyApArarUpa che; kema ke upayoganI kriyA karavAthI bhikSA mATe jatAM bhikSAnA viSayamAM samyagu zuddhino upayoga rahI zake che. AthI gurunI pAse upayoganI kriyA karIne "mAsiyA' ane "na go' e prakArano vacanaprayoga kare che ane tyArapachI sAdhuo bhikSA mATe vasatimAMthI jAya che. ahIM upayoganI kriyA gocarImAM jatAM pahelAM viziSTa prakAranA mAnasane niSpanna karavA mATe sAdhu kare che, ane "huM Avazyaka kArya mATe jAuM chuM" tevuM sUcana karavA mATe tema ja "avazya karavA yogya kAryane huM ucita vidhipUrvaka karIza," tevo saMkalpa karavA mATe'mAvati ' evo vacanaprayoga kare che. ane "saMyamane anukULa evI je vastuno yoga thaze, tene huM lAvIza", e prakAranuM sUcana karavA mATe 'na gogo' evo zabdaprayoga kare che. 28dA. For Personal & Private Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka| 'bhikSA' dvAra/ gAthA 280 thI 289 avataraNikA: avayavArthaM tvAha - avataraNikArya : gAthA 286mAM batAvyuM ke kAyikAdi vyApAra karIne sAdhuo guru AgaLa upayoga karIne "AvazyikI ane "jasa jogo'nA vacanaprayogapUrvaka bhikSA mATe jAya che. have vaLI te gAthAnA dareka avayavanA arthane batAvatAM prathama gurunI samIpamAM sAdhuo upayoga kaI rIte kare? te batAve che - gAthA : kAiyamAiyajogaM kAuM cittUNa pattae tAhe / DaMDaM ca saMjayaM to gurupurao ThAumuvauttA // 287 // anvayArtha : phimaphino vAraM kAyikAdinA yogane karIne tAde tyArapachI paNa huM saMnayaMdhitUna pAtrakane ane daMDane saMyata=saMbhrama vagara, grahaNa karIne to tyArapachI gurupura tA-gurunI AgaLa UbhA rahIne vaDA=upayukta evA sAdhuo, TIkA? ___ kAyikAdivyApAraM kRtvA gRhItvA pAtre tataH pratigrahamAtrakarUpe daNDakaM ca saMyatam asambhrAntaM tataH gurupurataH sthitvopayuktAH santaH // 287 // TIkArya kAyikAdinA vyApArane karIne, tyArapachI pratigraha ane mAtrakarUpa be pAtrane ane daMDakane saMyata asaMbhrAMta= saMbhrama vagara, grahaNa karIne, tyArapachI gurunI AgaLa UbhA rahIne upayukta chatA sAdhuo, avataraNikA: ?i kRtyAdi - avataraNiyArtha: zuM kare che? ethI kahe che - gAthA : saMdisaha bhaNaMti guruM uvaoga karemu teNa'NuNNAyA / uvaogakarAvaNiaM karemi ussaggamiccAi // 288 // anyathArtha : vida Davo mu="AjJA Apo, upayogane ame karIe" (e pramANe) puruM maviti=gurune kahe che. te anuuUI/=tenA vaDe anujJAta=guru vaDe anujJA apAyelA evA sAdhuo, DavagovarAvAya RSi samidhyAruM="upayoga karAvaNika kAyotsargane ame karIe" ityAdi, For Personal & Private Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 pratidinakriyAvastuka/ bhikSA' dvAra/ gAthA 280 thI 289 TIkAH saMdisaheti bhaNanti guruM, kimityAha-upayogaM kurma iti, tena=guruNA anujJAtAH santaH, kimityAhaupayogakAraNaM kurmaH kAyotsargamityAdi // 288 // TIkArtha : AjJA Apo" e pramANe gurune kahe che. zene AzrayIne "AjJA Apo" e pramANe kahe che? ethI kahe che - "upayogane ame karIe" e prakAranA kathanane AzrayIne "AjJA Apo" e pramANe gurune kahe che, ema anvaya che. tenA vaDe guru vaDe, anujJAta chatA=anujJA apAyelA evA sAdhuo, zuM? ethI kahe che - "upayoganA kAraNa evA kAyotsargane ame karIe" ityAdi, avataraNikA : hiM ? rUAda - avataraNiyArtha: pUrvagAthAmAM kahyuM ke "ame upayoganA kAraNa evA kAyotsargane karIe ityAdi. ATaluM bolyA pachI sAdhuo AgaLa zuM bole? ethI kahe che arthAt te spaSTa karatAM bhikSA mATe nIkaLatAM pUrve karavAnI AgaLanI vidhi batAve che - gAthA : aha kaDDiUNa suttaM akkhaliyAiguNasaMjuaM pcchaa| ciTuMti kAussaggaM ciMtaMti a tattha maMgalagaM // 289 // anvacArga : prada have mavamavatriyANaMnu sutta vaDri=akhkhalitAdi guNothI saMyukta evA sUtrane bolIne pachI=pAchaLathI vaDagAMviti kAyotsarga vaDe rahe che, tathaga ane tyAM=kAyotsargamAM, maMtradvitaMtika maMgalakane ciMtave che. TIkAH __ athA''kRSya anantaraM paThitvA sUtraM-'upayogakarAvaNiyaM karemi kAussaggaM aNNattha UsasieNaM' ityAdi askhalitAdiguNayuktaM askhalitamamilitamityAdi, pazcAt tataH tiSThanti kAyotsargamiti kAyotsargeNa 'supAM supa' iti vacanAt, cintayanti ca tatra kAyotsarge maGgalakaM-paJcanamaskAramiti gAthAtrayArthaH // 289 // TIkArtha: have ammalitAdi guNothI yukta=aalita-amilita ItyAdivALA, "upayoga karAvaNika karemi kAussagga annatya UsasieNe" ityAdirUpa sUtrane bolIne tyArapachI kAyotsarga vaDe rahe che, ane For Personal & Private Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka/ bhikSA' dvAra/ gAthA 280 thI 289, 290 89 tyAM kAyotsargamAM, paMcanamaskArarUpa maMgalakane ciMtave che, e pramANe gAthAtrayano artha che=gAthA 287288-289 rUpa traNa gAthAno artha che. * supa su' e prakAranA vyAkaraNanA sUtrathI yo mAM dvitIyA vibhakti che, topaNa tRtIyA vibhaktino artha karavAno che. bhAvArtha : sAdhu bhikSA levA jatAM pahelAM bhikSAne anukULa pariNAmanI zuddhi mATe upayogano kAussagna kare che. AthI bhikSAe jatAM pahelAM mAtru vagere vyApAra karyA pachI pAtraka, mAtraka ane dAMDAne saMbhrama vagara arthAt jIvarakSAne ucita yatanApUrvaka, grahaNa karIne ziSyo guru AgaLa UbhA rahe che, ane upayoganI kriyA mATe zAstravidhi anusAra upayukta manavALA thaIne gurune kahe che: "tame amane AjJA Apo, ame upayogano kAyotsarga karIe." A rIte vinaya karIne gurunI AjJA meLavIne upayoga karAvaNI vagere sUtrane ziSyo asmalita Adi guNothI yukta bole che. tyArapachI eka navakArano kAussagna kare che. tyArapachI zuM karavAnuM che? te AgaLanI gAthAmAM batAvAze. 287/28828mA avataraNikA: pUrvagAthAmAM batAvyuM ke ziSyo upayoga mATe kAyotsarga kare che, ane kAyotsargamAM namaskAramaMtranuM ciMtavana kare che. have ziSyo kAyotsargamAM bIjuM zuM ciMtavana kare? te batAvatAM kahe che - gAthA : tappuvvayaM jayatthaM anne ubhaNaMti dhmmjogminnN| gurubAlavuDDasikkhaga(? iyaraMmi) resiMmi na appaNo ceva // 290 // anvayArtha: taputhvayaM tapUrvakakakAussagnamAM namaskAranA smaraNapUrvaka, nayaa=je artha che, tenuM sAdhuo ciMtavana kare che.) anne 3 mati vaLI anyo kahe che- guruvItavuviraphiyami guru, bALa, vRddha, zaikSa ane itaraviSayaka phavi kamano A bhikSA lAvavI e, dharmayoga che, maMo veva na=AtmAnI ja nahIMkevala potAnA ja mATe bhikSA lAvavI e dharmayoga nathI, (ema sAdhuo ciMtavana kare che.) gAthArtha : kAyotsargamAM namaskAranA smaraNapUrvaka je artha che tenuM sAdhuo ciMtavana kare che. vaLI anya AcAryo kahe che - gura, bALa, vRddha, zaikSa ane itaranA viSayamAM bhikSA lAvavI e dharmaroga che, kevala potAnA ja mATe bhikSA lAvavI e dharmaroga nathI, ema sAdhuo ciMtavana kare. TIkAH tatpUrvakaM-namaskArapUrvakaM yadarthaM tacca cintayanti, samyaganAlocitagrahaNapratiSedhAt, anye tvAcAryA For Personal & Private Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 pratidinakriyAvastaka "bhikSA' dvAra/ gAthA 2:0-21 itthamabhidadhati-dharmayogamenaM cintayantIti varttate, kiMviziSTamityAha-gurubAlavRddhazaikSaka(?itaraviSayakaM) reSe, etadarthaM nirvyAjamahaM pravRtto, nA''tmana evA'rthamiti gAthArthaH // 290 // noMdhaH mULagAthAmAM sikSama' ne ThekANe "siva+GIkRmi' ane TIkAmAM "zaikSa'ne ThekANe "zaikSativiSaya' pATha zuddha jaNAya che. AthI A gAthAmAM e pramANe artha karela che, pAThazuddhi maLela nathI. TIkArya : ane sAdhuo kAyotsargamAM tenApUrvaka namaskArapUrvaka, je arthache teneciMtave che; kemake samyaguanAlocitanA grahaNano pratiSedha che=sArI rIte Alocana nahIM karAyela bhikSA grahaNa karavAno zAstramAM niSedha che. vaLI anya AcAryo A pramANe kahe che - A dharmayogane ciMtave che. kevA viziSTa dharmayogane ciMtave che? ethI karIne kahe che - guru, bAla, vRddha, zekSaka, ItaraviSayaka evA dharmayogane ciMtave che. te guru Adi viSayaka dharmayogane spaSTa kare che - AmanA arthe=guru AdinA mATe, nircAja=bahAnA vagarano, huM pravRtta chuM bhikSA mATe pravRtta thayo chuM, AtmAnA ja arthe nahIM, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : kAyotsargamAM sAdhuo namaskAranA ciMtavanapUrvaka pote bhikSA lAvavA mATe A kAyotsarga karyo che e rUpa je artha che, tene ciMtave che. Azaya e che ke kAyotsargamAM sAdhuo namaskAramaMtrapUrvaka bhikSA lAvavA mATenI ucita vidhi zuM che? ane potAne bhikSA grahaNa karavA lAyaka ucita kartavya zuM che? tenuM ciMtavana kare che arthAt bhikSAgrahaNanI kriyA saMyamavRddhinuM kAraNa kaI rIte bane? tenA mATenI sarva ucita yatanAnuM sAdhu ciMtavana kare che, kema ke samyaguM Alocana karyA vagara sAdhune bhikSA grahaNa karavAno zAstramAM niSedha che. vaLI bIjA AcAryo kahe che ke sAdhu kAyotsargamAM navakAranA ciMtavanapUrvaka guru mATe, bAla mATe, vRddha mATe, zaikSa mATe ane itara mATeHprApUrNaka Adi sAdhu mATe, bhikSA lAvIza, e prakAranA dharmayoganuM ciMtavana kare. A ja vAtane spaSTa kare che - huM AtmavaMcanA karyA vagara guru, bALa Adi nimittaka bhikSA mATe pravRtta thayo chuM, paraMtu potAnA ja mATe nahi. Azaya e che ke navakAranuM ciMtavana karyA pachI sAdhu vicAre ke zAstramAM kahevAyelI vidhinA ullaMghanarUpa mAyA vagara guru, bAlAdinA arthe bhikSA levA mATe huM pravRtta thayo chuM, paraMtu phakta potAnA mATe ja nahi, A prakAranuM ciMtavana karavAthI sAdhune ucita pravRtti karavAno adhyavasAya pedA thAya che. 29oll avataraNikA : kAyotsargamAM bhikSAgrahaNaviSayaka ciMtavana karyA pachI ziSyo zuM kare? te batAve che - gAthA : ciMtittu tao pacchA maMgalapuvvaM bhaNaMti viNayaNayA / saMdisaha tti gurU vi a lAbho tti bhaNAi uvautto // 291 // For Personal & Private Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastaka bhikSA dvAra/ gAthA 291 91 anvayArtha: dvitijI to pachI ciMtavana karIne tyArapachI vipAyA=vinayathI na=namelA ziSyo, saMsika "tame AjJA Apo" tti e pramANe maMtraputraM maMgalapUrvaka mauiti kahe che, vatto ma puraka vi ane upayukta evA guru paNa nAma ="lAbha" tti e pramANe maUITTa kahe che. gAthArtha: ciMtavana karIne tyArapachI vinayathI namelA ziSyo "tame AjJA Apo" e pramANe maMgalapUrvaka kahe che, ane upayukta evA guru paNa "lAbha" e pramANe kahe che. TIkA? cintayitvA tataH pazcAt maGgalapUrva=namaskArapUrvakaM bhaNanti vinayanatAH abhidadhatya'vanatAH, kimityAhasaMdisatetyAdi saMdizata yUyaM', gururapi ca 'lAbha' iti bhaNati, kAlocitAnukUlAnapAyitvAd, upayukto= nimitte asambhrAnta iti gAthArthaH // 291 // TIkArya : ciMtavIne tyArapachI maMgalapUrvaka=namaskArapUrvaka, vinayathI namelA kahe cheHardhaavanata evA sAdhuo kahe che. zuM? ethI kahe che - "tame AjJA Apo' e pramANe kahe che. ane upayukta nimittamAM asaMbhrAMta, evA guru paNa lAbha' e pramANe kahe che, kema ke kAlocitane anukULanuM anAyIpaNuM che arthAt bhikSAe jatAM ziSyone te kALe lAbha" kahevuM e rUpa kAlocitane anukULa evA AzIrvacananuM adoSapaNuM che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pUrvagAthAmAM kahyuM e pramANe, bhikSAviSayaka ciMtavana karIne, tyArapachI navakAra bolIne vinayathI namelA ziSyo gurune kahe ke "he bhagavan! bhikSAgamananI AjJA Apo" ane guru paNa nimittamAM asaMbhrAMta upayogavALA thaIne "lAbha" e pramANe AzIrvacana Ape che. ahIM prazna thAya ke guru "lAbha" kema kahe? tethI kahe che, kALane ucita pravRttine anukULa evo guruno "lAbha", e prakArano vacanaprayoga anapAyi che arthAt doSa vagarano che. Azaya e che ke bhikSAnAM cha kAraNomAMthI koIpaNa yogya kAraNa upasthita hoya tyAre sAdhu bhikSA mATe javAno saMkalpa kare che, ane bhikSAnI ucita kriyArUpe upayogano kAussagna kare che. te kAyotsargamAM bhikSAviSayaka samyagU Alocana kare, Alocana karyA pachI namaskArapUrvaka vinayathI gurune namIne saMhi e prakAranA zabdathI ziSyo bhikSAe javA mATe guru pAse anujJA mAMge. A kALane ucita evuM ziSyanuM kartavya che, ane ziSyanuM kartavya jo kALane ucita hoya to tene anukULa evuM AzIrvacana ApavuM te guru mATe ucita che; kema ke potAnA AzIrvacanathI ziSyane nirdoSa bhikSAno lAbha thAya tevI gurune paNa ucita icchA che. mATe ziSyane saMyamane anukULa nirdoSa bhikSA maLe tevI icchApUrvaka guru nimittazuddhimAM upayoga rAkhIne 'lAbha" evo vacanaprayoga kare che, jethI gurunA AvA AzIrvAdathI paNa ziSyane saMyamamAM upaSTabhaka For Personal & Private Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastu | 'bhikSA' dvAra/ gAthA 291-292 bane evA nirdoSa AhAranI prApti thAya che. AthI ja jo gurune te prakAranA asaMbhrAMta upayogane kAraNe nimittazuddhi na jaNAya to ziSyane pharIthI kAussagna karavAnuM kahe che. A prakAranI vidhi viMzativizikAmAM darzAvela che. 291II avataraNikA : pUrvagAthAmAM batAvyuM ke ziSya bhikSAe javAnI guru pAse anujJA mAMge tyAre guru "lAbha" evuM AzIrvacana Ape. tyArapachI ziSyo zuM kare? te batAve che - gAthA : kaha ghetthimo tti pacchA savisesaNayA bhaNaMti te samma / Aha gurU vi taha tti ajaha gahiraM puvvasAhUhi // 292 // anvayArtha: pachI visAva=pAchaLathI (gurune) savizeSathI namelA te-teo-sAdhuo, da0imo =kevI rIte ame grahaNa karIzuM? tti e pramANe samuM samyagu maviti kahe che, gurU vi =ane guru paNa putrasAdUrdi dahiTsapUrvanA sAdhuo vaDe je pramANe grahaNa karAyeluM che, tate pramANe (tame bhikSA grahaNa karajo) tti ema mAkahe che. gAthArtha : pAchaLathI gurune savizeSathI namelA sAdhuo "kevI rIte ame grahaNa karIzuM?" e pramANe samyam kahe che, ane guru paNa "jevI rIte pUrvanA sAdhuo vaDe grahaNa karAyuM che, tevI rIte tame bhikSA grahaNa karaje" ema kahe che. TIkAH tataH kathaM grahISyAma iti evaM pazcAt savizeSanatAH santo bhaNanti te sAdhavaH samyak, Aha gururapi 'tathA' iti, asyaiva bhAvArthamAha-'yathA gRhItaM pUrvasAdhubhiH' iti anena gurorasAdhuprAyogyabhaNanapratiSedhamAheti gAthArthaH // 292 // TIkArcaH tyArapachI savizeSathI namelA chatA teo=sAdhuo, kaI rIte ame grahaNa karIzuM e pramANe samyaka kahe che. guru paNa te rIte e pramANe kahe che. AnA ja=guru te rIte ema kahe che enA ja, bhAvArthane kahe che. "je rIte pUrvanA sAdhuo vaDe grahaNa karAyuM te rIte grahaNa karajo. A prakAranA AnA dvArA=kathana dvArA, gurune asAdhu prAyogyanA bhaNananA pratiSedhane kahe che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: guru 'lAbha' evuM AzIrvacana Ape tyArapachI vizeSa prakAre namelA te sAdhuo "ame kaI rIte bhikSA grahaNa karIzuM?" e pramANe gurune samyagU pUche che. For Personal & Private Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 93 pratidinakriyAvastuka/ 'bhikSA' dvAra / gAthA 292-293 gura paNa "tevI rIte" ema kahe che. ane guru je "tathati' evuM kahe che eno ja bhAvArtha batAve che ke "je prakAre pUrvanA sAdhuo vaDe bhagavAnanI AjJA pramANe bhikSA grahaNa karAyelI che, te prakAre tame bhikSA grahaNa karajo." vaLI "je prakAre pUrvanA sAdhuo vaDe bhikSA grahaNa karAyela che te prakAre tame grahaNa karajo e kathana dvArA, gurune asAdhuprAyogya bhikSA lAvavAnuM ziSyane kahevAno niSedha karavAmAM Avyo che; arthAtu guru ziSyane jema maLe tema lAvajo, e pramANe lAvavAnuM kahe nahi, ema A kathana dvArA phalita thAya che. 292 avataraNikA: guru ziSyone kahe ke "je pramANe pUrvanA sAdhuo lAvyA che te pramANe lAvajo" tyArapachI ziSyo zuM kare che? te batAve che - gAthA : AvassiyAe jassa ya jogo tti bhaNittu te tao Niti / nikkAraNe na kappai sAhUNaM vasahiniggamaNaM // 293 // anvayArtha: mAsiyA na no Itta maLag=AvazyakI vaDe" ane " jasa jogo' e pramANe kahIne to=tyArapachI te teo sAdhuo, (vasatimAMthI) fortinIkaLe che. ('AvazyakI vaDe" ema kema kahe che? tethI kahe che-) nitAra =niSkAraNamAM=kAraNanA abhAvamAM, sadUyi=sAdhuone vadinimav=vasatimAMthI nirgamana na paDuM kalpatuM nathI. gAthArtha : AvazyakI vaDe' ane "jasa jogo' e pramANe kahIne tyArapachI sAdhuo vasatimAMthI nIkaLe che. sAdhuo "AvazyakI vaDe kema bole che? tethI kahe cheH kAraNanA abhAvamAM sAdhuone vasatimAMthI bahAra nIkaLavuM kalpatuM nathI. TIkA : __ 'AvazyakyA'-uktalakSaNayA 'yasya ca yoga' iti bhaNitvA te sAdhavaH tataH tadanantaraM nirgacchanti vasateH, kimityetadevamityatrAha-niSkAraNe na kalpate sAdhUnAM vasaternirgamanaM, tatra doSasambhavAditi mAthArtha: ra6rA : TIkArya kahevAyela lakSaNavALI "AvazyakI vaDe" ane "jeno yoga' e pramANe kahIne tyArapachI teo=sAdhuo, vasatimAMthI nIkaLe che. A Ama kayA kAraNathI che? sAdhuo AvuM bolIne vasatimAMthI kema nIkaLe che? e prakAranI zaMkAmAM kahe che - niSkAraNamAM=kAraNa vagara, sAdhuone vasatimAMthI nIkaLavuM kalpatuM nathI; kema ke tyAM=kAraNa vagara vasatimAMthI nIkaLavAmAM, doSano saMbhava che, e pramANe gAthAno artha che. For Personal & Private Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94. pratidinakriyAvastuka| 'bhikSA' dvAra/ gAthA 293-294 bhAvArtha : guru pUrvanA sAdhuonI jema bhikSA lAvavAnI anujJA Ape. tyArapachI sAdhuo "AvazyakI vaDe ane jansa jogo' evo vacanaprayoga karIne gocarI mATe vasatimAMthI nIkaLe che. ahIM prazna thAya ke sAdhuo Avo vacanaprayoga kema kare che? ethI kahe che ke sAdhune kAraNanA abhAvamAM vasatimAMthI bahAra javuM kalpatuM nathI; kema ke saMyamavRddhinA kAraNa vagara sAdhu vasatinI bahAra jAya to asaMyamI jIvo jevI niSkAraNa pravRtti thAya, jethI saMyamano nAza thAya. vastutaH sAdhune kAraNa na hoya to vasatimAM paNa gamanAdi ceSTA karavAno niSedha che, phakta sthira AsanamAM besIne zAstravacanothI AtmAne bhAvita karavAnI vidhi che. AthI jayAM kAraNa vagara ceSTA mAtrano paNa niSedha hoya tyAM kAraNa vagara vasatinI bahAra gamanano to atyaMta niSedha prApta thAya. vaLI, bhikSA grahaNa mATe vasatimAMthI nIkaLatI vakhate sAdhu "AvazyikI vaDe e prakArano vacanaprayoga kare che. enAthI e sUcita thAya che ke "saMyamavRddhinA Avazyaka kArya mATe huM bahAra jaI rahyo chuM, tethI te Avazyaka kAryane huM pUrNa yatanApUrvakanI gamanAdi ceSTA dvArA karIza." A prakAranI jAgRti "AvazvikI" bolavAthI thAya che. vaLI, bhikSArthe nIkaLatI vakhate sAdhu "jarsI jogo' e prakArano vacanaprayoga kare che. enAthI e sUcita thAya che ke "mane je ucita vastuno yoga thaze, tene huM grahaNa karIza" ema sAdhu gurune jaNAve che. tethI Avo vacanaprayoga karyo hoya te sAdhu bhikSATana karatAM gocarI sivAya nirdoSa vastra, pAtra ke koI yogya ziSya maLe, to te paNa grahaNa karI zake; kema ke te sAdhue gurune kaheluM che ke "jeno joga thaze tene huM grahaNa karIza." AvA prakAranI vinayanI zAstrIya maryAdA che. 29all avataraNikA : * tathA - avataraNikArya : pUrvagAthAmAM kahyuM ke sAdhune niSkAraNa vasatinI bahAra javuM kalpatuM nathI. have kAraNa hoya topaNa vasatinI bahAra javuM kyAre kalpatuM nathI? te batADavA "tathA'thI samuccaya kare che - gAthA : guruNA apesiyANaM gurusaMdidveNa vA vikjjNmi| taha ceva kAraNaMmi vina kappaI dosasabbhAvA // 294 // anvayArtha: tada veva tevI rIte ja sAdhune jevI rIte niSkAraNa vasatinI bahAra javuM kalpatuM nathI tevI rIte ja, vAradifma vi=kAraNa hote chate paNa guru masiyA guru vaDe apreSitone=nahIM mokalAyelA evA sAdhuone, guruvi vA vi athavA guruthI saMdiSTa sAthe vannami=kArya hote chate na pa (vasatinI bahAra javuM) kalpatuM nathI; TosasamAvI=kema ke doSano sadbhAva che. For Personal & Private Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka/ bhikSA' dvAra/ gAthA 294-25 laya gAthArtha: sAdhune jevI rIte niSkAraNa vasatinI bahAra javuM kalpatuM nathI, tevI rIte ja kAraNa hote chate paNa guru vaDe apreSita evA sAdhuone athavA guruthI saMdiSTa sAthe sUkSma zrutaciMtanAdi kArya hote jIte vasatinI bahAra javuM kalpatuM nathI, kema ke doSano sadbhAva che. TIkA? guruNA=AcAryeNa apreSitAnAM satAM gurusandiSTena vA'pi jyeSThAryAdinA kArye-sUkSmazrutacintanikAdau guroH tathaiva kAraNe'pi bhikSATanAdau na kalpate vasatinirgamanaM, doSasadbhAvAt svAtantryeNa mArgAtikramAditi mAthArtha ra64 TIkArtha: te rIte ja bhikSATanAdi kAraNa hote chate paNa guru vaDe AcArya vaDe, ameSita chatAone bhikSA mATe nahIM mokalAyelA sAdhuone, athavA guruthI saMdiSTa evA jyeSThArya Adi sAthe gurunuM sUkSma evI zratanI ciMtanikA Adi kArya hote chate vasatimAMthI nIkaLavuM kalpatuM nathI, kema ke svataMtrapaNAthI mArganA atikramarUpa doSano sadbhAva che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha pUrvagAthAmAM batAvyuM ke sAdhu "AvazyakI' bolIne gocarI mATe vasatimAMthI bahAra nIkaLe. tyAM prazna thAya ke "AvazyakI' kema bole che ? tethI khulAso karyo ke avazya kArya na hoya to sAdhune vasatinI bahAra javuM kalpatuM nathI. ahIM prazna thAya ke Avazyaka kArya hoya tyAre paNa sAdhune kyAre vasatinI bahAra javuM kalpatuM nathI? te spaSTa kare che - koI kAraNa na hoya tyAre je rIte sAdhune vasatinI bahAra javuM kalpatuM nathI, te rIte ja bhikSATanAdinuM kAraNa vidyamAna hoya tyAre paNa jo gurue bahAra javAnI anujJA na ApI hoya to sAdhune vasatinI bahAra javuM kalpatuM nathI; kema ke gurunI AjJA vagara svataMtratAthI kAraNe paNa bahAra javAthI guNavAnanI AjJAne parataMtra nahIM thavArUpa bhagavAnanA mArgano atikrama thAya che. athavA to gurue koI jayeSThAryAdi sAthe sUkSma zrutaciMtanAdi kArya soMpyuM hoya tyAre paNa, te kAryane choDIne bhikSATanAdi kArya vidyamAna hovA chatAM sAdhune vasatinI bahAra javuM kalpatuM nathI; kema ke guruthI Adeza karAyelA jayeSTha sAdhu Adi sAthe sUkSma zratanI vicAraNA vagere kArya potAne karavAnuM hoya to tenI upekSA karIne bahAra javAthI gurunI AjJAne parataMtra nahIM thavArUpa bhagavAnanA mArgano atikrama thAya che. ra94o avataraNikA: gAthA 293mAM batAvela ke sAdhuo "AvazyakI ane jassa jogo" e pramANe kahIne vasatimAMthI bahAra nIkaLe che. tyAM "AvazyakI" bolavAnuM kAraNa gAthA 293nA uttarArdhamAM ane gAthA 294mAM darzAvyuM. have jasya jogo' na bole to zuM thAya? e batADavA mATe kahe che - For Personal & Private Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ s pratidinakriyAvastuka7 'bhikSA' dvAra/ gAthA 25 gAthA : jassa ya jogo tti jai na bhaNaMti na kappaI tao annaM / joggaM pi vatthamAI uvaggahakaraM pi gacchassa // 295 // anvayArtha : na ca na no=ane jo "jassa jogI' utta-e pramANe ja mati na bole, tamo to ja 3vada pa gacchamAM upagrahakara paNa no upayogya paNa manna=anya vasthA=vastrAdi patra kalpatAM nathI=sAdhuone grahaNa karavAM kalpatAM nathI. gAthArtha : ane jo "jasa jogo' e pramANe sAdhuo na bole, to gacchamAM upakAraka paNa yogya paNa gocarIthI anya vastrAdi sAdhuone grahaNa karavAM kalpatAM nathI. TakA : yasya ca vastrAdeH yoga: pravacanoktena vidhinA sambandhaH prAptalakSaNa, iti evaM yadi na bhaNanti, tataH kimityAha-na kalpate tato'nyad-vastvantaraM (?yogyamapi) vastrAdi upagrahakaramapi-upakArakamapi gacchesAdhvAdisamudAyarUpa iti gAthArthaH // 295 // noMdha: TIkAmAM tatoDacat vattva che, tenA pachI mULagAvyA pramANe yopi zabda hovo joIe. * "gopAM pi" vastrAdi ayogya hoya to to grahaNa karavAM na kahyuM, paraMtu yogya paNa vastrAdi grahaNa karavAM na bhe, tema 'mapi'thI samuccaya che. * "vAhara pi" vastrAdi gacchane upagrahakara na hoya to to grahaNa karavAM na kalpe, paraMtu gacchane upagrahakara paNa vastrAdi grahaNa karavAM na kahyuM, tema 'mapi'thI samuccaya che. TIkArya : ane "je vastrAdino yoga=pravacanamAM kahevAyela vidhivaDe prAptarUpa lakSaNavALo saMbaMdha', e prakAre sAdhuo jo na bole, to zuM? ethI kahe che - to sAdhu AdinA samudAyarUpa gacchamAM upagrahakara paNazupakAraka paNa, evAM yogya paNa vastrAdirUpa anya=vastuaMtara, kalpatuM nathI, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : sAdhu bhikSAe jatI vakhate "sa gogo' e prakAre kahIne guru pAse anujJA mAMge che ke "saMyamane ucita ane gacchane upakAraka evAM je vastra-pAtra ke anya vastu maLaze te ame lAvIzuM." A rIte gurunI anujJA lIdhelI hoya to, gocarImAM je kAMI saMyamane upakAraka vastu maLe te sAdhuo grahaNa karI zake. paraMtu jo "nasa gogo' kahIne gurunI anujJA na lIdhI hoya to saMyamane upakAraka ane nirdoSa paNa bhikSAthI anya vastrAdi koI vastu sAdhuo grahaNa karI zake nahi. ra9pA For Personal & Private Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastaka "bhikSA' dvAra/ gAthA 296 avataraNikA : kimetadevamityAha - avataraNitArtha A Ama kema che? arthAt "jasa jogo na bole to yogya paNa vastrAdi grahaNa karavAM sAdhuone kahyuM nahi e, ema kema che? ethI kahe che - gAthA : sAhUNa jao kappo mottUNaM ANapANamAINaM / kappai na kiMci kAuM ghittuM vA guruapucchAe // 296 // anvayArtha: namo je kAraNathI sAdUT=sAdhuono pokakalpa che, mAchImArUM mojU zvAsocchavAsAdine mUkIne gugapuchANa-gurunI apRcchA vaDe=gurune pUchyA vagara, vicitrakAMI as fdhanuM vA=karavuM athavA grahaNa karavuM ja ppaTTakalpatuM nathI. gAthArtha : je kAraNathI sAdhuono kalpa che, zvAsocchavAsa Adine mUkIne gurane pUchyA vagara kAMI karavuM ke grahaNa karavuM sAdhuone kalpatuM nathI. TIkAH sAdhUnAM yataH kalpomaryAdeyaM, yaduta-muktvA prANApAnAdi ucchvAsaniHzvAsAdi, AdizabdAt kSutAdiparigrahaH, kalpate na kiJcitkartuM grahItuM vA, kiM sAmAnyena? netyAha - gurvanApRcchayA guroranAdezeneti gAthArthaH // 296 // TIkAIH je kAraNathI sAdhuono kalpa che=A maryAdA che. je yahuta thI batAve che - prANa-apAnAdine=ucchavAsaniHzvAsAdine, mUkIne kAMI karavA mATe ke grahaNa karavA mATe sAdhune kalpatuM nathI. zuM sAmAnyathI paNa kAMI kalpatuM nathI? nA, ethI kahe che-gurunI anApRcchA vaDe-gurunA anAdeza vaDe, arthAt gurunI AjJA meLavyA vagara, sAdhuone kAMIpaNa karavuM ke levuM kalpatuM nathI. 'mara' zabdathI "praVISAnAri'mAM 'mAri' zabdathI, zutAdino parigraha che chIMka, khAMsI, bagAsAM Adino saMgraha che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : sAdhu dIkSA grahaNa karyA pachI gurune parataMtra hoya che; ane gurunI parataMtratA to ja saMbhave ke temane pUchIne ja dareka kRtya karavAmAM Ave, ane koI paNa vastu temane pUchIne ja grahaNa karavAmAM Ave. tethI savAranA zvAsocchavAsAdi mATe paNa sAmAnyathI "bahuvela saMdisAu" bolavA dvArA Adeza mAMgavAmAM Ave che, vizeSathI "huM zvAsocchavAsa grahaNa karuM?" te prakAranA ullekhapUrvaka Adeza mAMgavAmAM Avato nathI. tethI For Personal & Private Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 pratidinakriyAvaranuka/ "bhikSA dvAra/ gAthA 296-290 zvAsocchavAsa, chIMka, bagAsuM vagereno paNa te AdezamAM samAveza thato hovAthI temane choDIne gurune pUchyA vagara anya koI kArya karavuM ke koI vastu grahaNa karavI sAdhune kalpatI nathI. AthI ja bhikSATana mATe vasatimAMthI nIkaLatI vakhate "jansa jogo' e prakArano vacanaprayoga koI kAraNathI karavAno rahI gayo hoya, to sAdhune bhikSA sivAya saMyamane upakAraka evAM paNa vastrAdi grahaNa karavAM kalpatAM nathI. A prakArano pUrvagAthA sAthe saMbaMdha che. ll196ll avataraNikA: gAthA 293mAM batAvyuM ke "AvazyakI" ane "jassa jogo' e pramANe kahIne sAdhuo vasatinI bahAra nIkaLe che. tyArabAda "AvazyakI' ane 'jassa jogo kema bole che, teno khulAso gAthA 293nA uttarArdhathI mAMDIne 296 sudhImAM karyo. have "AvazyakI" ane "jasta jogo bolyA pachI vasatimAMthI bahAra nIkaLelA sAdhuo kevI rIte bhikSA grahaNa kare che? te batAve che - gAthA : hiMDaMti tao pacchA amucchiyA esaNAe uvauttA / davvAdabhiggahajuA mokkhaTThA savvabhAveNaM // 297 // anvayArthaH to pachI tyArapachI muchiyA=amUcchita, saTI 33ttA-eSaNAmAM upayukta, brAmi padaguma dravyAdi abhigrahothI yuta evA sAdhuo satramAQui=sarvanA bhAva vaDeguru, bAla, zaikSAdi sarvanI bhikSA grahaNa karavArUpa bhAva vaDe, movaraghaTTa mokSa arthe hiMti-hiMDana kare che=bhikSATana kare che. gAthArtha : tyArapachI amUcchita, eSaNAmAM upayukta, dravyAdi abhigrahothI yukta evA sAdhuo guru, bAlAdi sarvanI bhikSA grahaNa karavArUpa bhAva vaDe mokSa arthe bhikSATana kare che. TIkAH hiNDanti aTanti, tataH pazcAd vidhinirgamanAnantaramityarthaH amUcchitA: AhArAdau mUrchamakurvantaH eSaNAyAM - grahaNaviSayAyAm upayuktAH tatparAH dravyAdyabhigrahayutAH vakSyamANadravyAdyabhigrahopetAH mokSArthaM, tadarthaM vihitAnuSThAnatvAdbhikSATanasya, sarvabhAvena sarvabhAvAbhisandhinA, tadvaiyAvRttyAderapi mokSArthatvAditi gAthArthaH // 297 // TIkArya : tyArapachI vidhithI nirgamananI pachI=gAthA 286thI 296mAM bhikSA mATe vasatimAMthI nIkaLavAnI je vidhi batAvI te sarva vidhipUrvaka nIkaLyA pachI, amUcchita=AhArAdimAM mUcchane nahIM karatA, grahaNanA viSayavALI eSaNAmAM upayukta=tatpara, dravyAdi abhigrahothI yutaHkahevAnAra evA dravya Adi abhigrahothI upeta, evA sAdhuo mokSanA arthe hiMDana kare che aTana kare che, kema ke bhikSATananuM tadarthe mokSanA arthe, vihita anuSThAnapaNuM che=bhagavAna vaDe vidhAna karAyela anuSThAnapaNuM che. For Personal & Private Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 99 pratidinakriyAvastuka/ bhikSA' dvAra/ gAthA 290-298 sarvanA bhAva vaDe=sarvanA bhAvanI abhisaMdhi vaDe-guru Adi sarva sAdhuonI vaiyAvacca karavAnA AzayanA anusaMdhAna vaDe, sAdhuo bhikSATana kare che, kema ke tenA vaiyAvRtyAdinuM paNa=guru AdinI vaiyAvaccAdinuM paNa, mokSArthapaNuM che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : gAthA 28dathI mAMDIne ra96 sudhImAM batAvyuM e rIte, "AvazyakI" ane "jarsI jogo' bolyA pachI sAdhuo bhikSA mATe nIkaLe che, ane sAdhu AhArAdimAM mUccha nahi karatA hovAthI kayuM sAruM bhojana che? ane kayuM kharAba bhojana che ? tenI gaveSaNA karatA nathI, paraMtu saMyamane upakAraka evA AhArAdinI gaveSaNAmAM upayukta hoya che. vaLI sAdhuo gocarInA 42 doSonA parivAramAM to upayukta hoya che, paraMtu te sivAya paNa vIryanA prakarSa arthe gocarI jatI vakhate dravyAdi abhigraho dhAraNa kare che, je abhigraho graMthakAra svayaM AgaLamAM batAvavAnA che. A rIte paNa bhikSA lAvavAnI kriyA sAdhuo zAtA arthe ke zarIranA pAlana arthe karatA nathI, paraMtu kevala mokSArthe kare che; kema ke bhikSA mATe javuM te bhagavAnathI vihita anuSThAna che, ane bhagavAnathI je anuSThAna vihita hoya te mokSArthaka ja hoya, ane sAdhuo guru Adi sarvanI vaiyAvacca karavAnA bhAvathI bhikSA mATe kare che; kema ke guru, bAla vagerenA vaiyAvacca vagerenuM paNa mokSArthakapaNuM che. Azaya e che ke sAdhu mokSa prApta karavA mATe ja sarva pravRttio bhagavAnanA vacana anusAra kare che. tethI sAdhu bhikSATananI pravRtti paNa bhagavAnanA vacananuM smaraNa karIne mokSa mATe kare che, mATe mokSano upAya jaNAya tyAre samabhAvanI vRddhi thAya te rIte ja sAdhu bhikSATana kare che. AthI teo samabhAvavRddhinA aMgabhUta bhikSATanakALamAM abhigraho dhAraNa kare che, eTaluM ja nahIM, paraMtu samabhAvavRddhinA aMgabhUta guru AdinI vaiyAvaccAdi karavAnA pariNAmathI kSudhA-tRSA pratye paNa nirapekSa thaIne bhikSATananI pravRtti kare che. mATe sAdhune bhikSA grahaNakALamAM leza paNa saMgano pariNAma thato nathI, paraMtu bhagavAnanI AjJApAlanane anukULa sarva ucita yatanA sAdhu kare che. 297 avataraNikA : abhigrahAnAha - avataraNitArtha pUrvagAthAmAM kahyuM ke dravyAdi abhigrahothI yukta evA sAdhuo bhikSATana kare che. tethI have abhigrahone kahe che, temAM prathama dravyaviSayaka abhigraha batAve che - gAthA : levaDamalevaDaM vA amugaM davvaM va ajja ghicchaami| amugeNa va davveNaM aha davvAbhiggaho ceva // 298 // For Personal & Private Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 pratidinakriyAvastuka/ bhikSA' dvAra/ gAthA 298-299 avayArtha : anna=Aje trevaDamallevarDa vA=lepavALAne athavA alepavALAne, amui a =athavA amuka dravyane amuko vaccevi athavA amuka dravya dvArA hicchAmi huM grahaNa karIza. madarabrAma ho pre=A dravya abhigraha ja che. gAthArtha : Aje lepavALA dravyane athavA alepavALA dravyane, athavA amuka dravyane athavA amuka dravya dvArA huM grahaNa karIza. A dravya abhigraha ja che. TIkAH __ lepavat jagAdi tanmizraM vA, alepavadvA-tadviparItam, amukaM dravyaM vA maNDakAdi adya grahISyAmi amukena vA dravyeNa dIkuntAdinA, atha ayaM dravyAbhigraho nAma sAdhvAcaraNAvizeSa iti gAthArthaH // 298 // TIkAryaH Aje jagArI Adi lepavALAne athavA tenAthI mizrane=jagArI Adi lepavALA dravyathI mizra evA dravyane, athavA alepavALAne tenAthI viparItane lepavALA dravyathI viparIta evA dravyane, athavA maMDakAdi dravyane, athavA darvI, kuMtAdi amuka dravya dvArA huM grahaNa karIza. A dravya abhigraha che, eTale sAdhunI AcaraNAvizeSa che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : sAdhu bhikSA grahaNa karatI vakhate traNa rIte dravyaviSayaka abhigraha kare che, te A pramANe - (1) jagArI Adi lepavALA dravyane huM Aje grahaNa karIza, athavA lepa ane alepavALA mizra dravyane huM Aje grahaNa karIza, athavA vAla, caNAdi alepavALA rUkSa dravyane huM Aje grahaNa karIza, (2) athavA to roTalA vagere amuka dravyane ja huM Aje grahaNa karIza, (3) athavA kaDachI, bhAlA vagere amuka dravya dvArA koI vahorAvaze to ja huM grahaNa karIza. Ama dravyane AzrayIne traNa rIte abhigraha dhAraNa karI zakAya che. ane dhAraNa karelo abhigraha pUro na thAya topaNa adIna bhAvathI bhikSA lIdhA vagara pAchA pharatA sAdhune bhikSATanamAM yatna karavAthI mahAnirjarAnI prApti thAya che. 298. avataraNikAH kSetrAbhigrahamAha - avataraNikArya : have kSetraviSayaka abhigrahane kahe che - gAthA : aTTha u goarabhUmI elugavikkhaMbhamittagahaNaM ca / saggAmaparaggAme evaia gharA ya khittaMmi // 299 // For Personal & Private Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka / 'bhikSA' dvAra / gAthA 299-300 anvayArthaH a6 3 gogabhUmI=vaLI ATha prakAranI gocarabhUmio che. pannunavistRmamittALuM ==athavA elukanA viSmabhamAtrathI grahaNa. samavAma=svagrAma-52grAmaviSayaka vajJa ya thA=athavA ATalAM dharone viSe (bhikSA levI A) vruittani=kSetraviSayaka (abhigraha) che. gAthArtha: vaLI ATha prakAranI gocarabhUmio che. temAMthI amuka gocarabhUmimAMthI huM bhikSA grahaNa karIza tevo abhigraha kare, athavA mAtra uMbarAne oLaMgatI evI vyakti pAsethI AhAra grahaNa karIza tevo abhigraha kare, svagAma ane paragAmaviSayaka bhikSA grahaNa karIza tevo abhigraha kare, athavA ATalAM gharomAMthI huM bhikSA grahaNa karIza evo abhigraha kare, te kSetraviSayaka abhigraha che. TIkA : aSTau gocarabhUmayo vakSyamANalakSaNAH, tathA elukaviSkambhamAtragrahaNaM ca yathoktaM-"elukaM vikkhaMbhaittA " tathA svagrAmaparagrAmayoH, etAvanti ca gRhANi, kSetra iti kSetraviSayo'bhigraha iti gAthArthaH // 299 // TIkArya kahevAnAra lakSaNavALI ATha gocarabhUmio che. temAMthI koI eka gocarabhUmimAMthI bhikSA grahaNa karavI athavA te rIte elukanA viSlebhamAtrathI grahaNa=mAtra uMbarAne oLaMgatA puruSa pAsethI bhikSA grahaNa karavI. je pramANe kahevAyuM che - "elukane oLaMgIne..." te rIte svagAma ane paragAmaviSayaka bhikSA grahaNa karavI athavA ATalAM gharone viSe bhikSA mATe javuM. A kSetranA viSayavALo abhigraha che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: kSetraviSayaka abhigraha aneka prakArano che : (1) temAM prathama ATha prakAranI gocarabhUmiomAMthI sAdhu koI eka prakAranI bhUmimAMthI ja bhikSA lAvavAno abhigraha kare. (2) athavA sAdhu mAtra uMbarAne oLaMgatI evI vyakti pAsethI AhAra grahaNa karavAno abhigraha kare. (3) athavA sAdhu svagAma ke paragAmamAMthI gocarI lAvavAno abhigraha kare. (4) athavA sAdhu ATalI saMkhyAnAM gharomAMthI bhikSA grahaNa karavAno abhigraha kare. Ama kSetrane AzrayIne aneka rIte abhigraha dhAraNa karI zakAya. // 299 // avataraNikA : gocarabhUmipratipAdanAyAha gAthA: 101 www avataraNikArtha: pUrvagAthAmAM kahela ke vakSyamANa lakSaNavALI ATha gocarabhUmio che. tethI have ATha prakAranI gocarabhUmionuM pratipAdana karavA mATe kahe che - ujjuga 1 gaMtuM paccAgaiA 2 gomuttiA 3 payaMgavihI 4 / peDA 5 ya addhapeDA 6 abbhitara 7 bAhisaMbukkA 8 // 300 // For Personal & Private Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka / 'bhikSA' dvAra | gAthA 300 gAthArtha: 1. RRjvI, 2. gatvApratyAgati 3. gomUtrikA 4. pataMgavithI 5. peTA 6. adghapeTA 7. atyaMtarazambUkA ane 8. bAhyazambakA. 102 TIkA : RjvI gatvApratyAgatirgomUtrikA pataGgavithiH peDA cArddhapeDA abhyantarabahiH saMbukketi gAthAkSarArthaH // bhAvArthastu vRddhasampradAyAdavaseyaH, sa cAyam "ujjugA=Adio ceva hiMDaMto ujjugaM jAti toMDAu sanniyaTTai, gaMtuM paccAgaiyAe - toMDaM gaMtUNa tattha gahaNaM kareti Aio sanniyaTTara, gomuttiyA=ojovaliyA, yaMgavihI=maLiyavA payaMzukuLarikSA, peDA=peniyA phava coLA, adrupeDA=rUmaur ceva addhasaMThiyA gharaparivADI, abbhitarasaMbukkA bAhirasaMbukkA ya saMkhaNAhivittovamA, egIe aMto ADhavati bAhirao sanniyaTTai, rUpALu vivajJaka'' tti rU005 TIkArya RnvI ......cAkSarArthaH RjvI, gatvApratyAgati, gomUtrikA, pataMgavithI, peTA, ardhapeTA, ane atyaMtarabAhyazaMbUkA. A pramANe gAthAnA akSarono artha che. bhAvArtha sa ghAvam ane te A che ujjugA . sanniyadgurU (1) RjukA : AdithI japrAraMbhathI ja, hiMDana karatA=bhikSA arthe pharatA evA sAdhu, Rjuka= sIdhA, jAya che, ane bhikSA laI sanmukhathI pAchA phare che. ----- vaseya: vaLI bhAvArtha vRddhasaMpradAyathI jANavo. rig . sanniyadgurU (2) gatvapratyAgati H sanmukha jaine tyAM bhikSA grahaNa kare che, AdithI=prAraMbhathI, pAchA phare che. gomuttiyA vaMjovattiyA (3) gomUtrikA : vaMkovaliyA=sAmasAmA gharomAM vAMkIcUkI rIte javA dvArA bhikSA grahaNa kare che. payaMgavihI rizmA (4) pataMgavithI : pataMganA uDDaNanI sadeza aniyata che. - zeLA (5) peTA : peTikAnI jema cAra khUNAvALI che. peDA addhapeDA parivADI (6) aApeTA : AnI japeTA nAmanI gocarabhUminI ja, ardhasaMsthita evI gharanI paripATI= aDadhA AkArane pAmelI gharonI zreNI. miMtara ..... vittovamA atyaMtarazaMbUkA ane bAhyazaMbUkA zaMkhanI nAbhinI vRttinI upamAvALI che. pRthvId. . sanniyags (7) eka vaDe=atyaMtarazaMbUkA nAmanI eka gocarabhUmi vaDe, aMdarathI AraMbha kare che--bhikSATanano aMdarathI prAraMbha kare che, ane bahArathI pAchA phare che. pharALu vivAo (8) itarA vaDe viparyaya che--bAhyazaMbUkA nAmanI bIjI gocarabhUmi vaDe sAdhu bahArathI bhikSATanano prAraMbha kare che ane aMdarathI pAchA phare che. 'tti' vRddhasaMpradAyanA ATha prakAranI gocarabhUmionA svarUpakathananI samApti mATe che. * dharmasaMgraha graMthamAM nIce mujaba ATha gocarabhUmionuM svarUpa batAvela che. prata. pA.naM. 94. RjvI svavasateH RjumArgeNa samazreNivyavasthitagRhapaGktau bhikSAgrahaNena paGktisamApane tato dvitIyapaGktAvaparyApte'pi bhikSA'grahaNena Rjugatyaiva nivarttane ca bhavati 1 / For Personal & Private Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka / 'bhikSA' dvAra / gAthA 300 ane svavasatimAMthI=potAnA upAzrayamAMthI, Rju mArga vaDe samAna zreNIthI vyavasthita evI gharonI paMktimAM bhikSAnA grahaNa dvArA paMktinuM samApana thaye chate-te gharonI zreNi pUrNa thaye chate, tyArapachI aparyApta hote chate paNa=bhikSA pUratI prApta nahIM thayela hote chate paNa, bIjI paMktimAM bhikSAnA agrahaNa dvArA RjugatithI ja nivartanamAM=sIdhA mArgathI ja pAchA pharavAmAM, RjvI gocarabhUmi thAya che. gatvApratyAgatistu ekapaGktau gacchato dvitIyapaGktau ca pratyAvarttamAnasya bhikSaNe 2 / vaLI eka paMktimAM jatA evA ane bIjI paMktimAM pAchA pharatA evA sAdhunA bhikSaNamAM gatvApratyAgati gocarabhUmi thAya che. gomUtrikA ca parasparAbhimukhagRhapaGktyorvAmapaGktyekagRhe gatvA dakSiNapaGktyekagRhe yAtItyevaM krameNa zreNidvayasamAptikaraNe bhavati 3 / 103 ane paraspara sAmasAmAM evAM gharonI be paMktimAM DAbI paMktinA eka gharamAM jaIne jamaNI paMktinA eka gharamAM jAya che, A prakAranA krama vaDe baMne zreNIne pUrI karavAmAM gomUtrikA gocarabhUmi thAya che. pataGgavIthizcAniyatakramA 4 / ane pataMgavithI gocarabhUmi aniyata kramavALI che. peTA ca peTAkAraM caturastraM kSetraM vibhajya madhyavartIni gRhANi muktvA catasRSvapi dikSu samazreNyA bhikSaNe bhavati 5 / ane peTInA AkAravALA corasa kSetrano vibhAga karIne vacce rahenArAM gharone mUkIne, cAreya paNa dizAomAM sarakhI zreNI vaDe bhikSaNamAM--bhikSA grahaNa karavAmAM, peTA gocarabhUmi thAya che. arddhapeTA ca prAgvat kSetraM vibhajya digdvayasambandhigRhazreNyorbhikSaNe 6 / ane pahelAMnI jema=peTA gocarabhUminI jema, kSetrano vibhAga karIne be dizA saMbaMdhI be gharanI zreNImAM bhikSaNamAM bhikSA grahaNa karavAmAM, ardhapeTA gocarabhUmi thAya che. antaHzambUkA ca madhyabhAgAt zaMkhAvartagatyA bhikSamANasya bahirniHsaraNe bhavati 7 / ane madhyanA bhAgathI zaMkhAvartanI gati vaDe bhikSamANane bhikSA grahaNa karatA evA sAdhune, bahAra nIkaLavAmAM aMtaHzaMbUkA gocarabhUmi thAya che. bahiH zambUkA tu bahirbhAgAttathaiva bhikSAmaTato madhyabhAgAgamane bhavatIti 8 / vaLI bahAranA bhAgathI tevI rIte ja=jevI rIte antaHzaMbUkA gocarabhUmimAM batAvyuM tevI rIte ja, zaMkhAvartanI gati vaDe bhikSATana karatA sAdhune madhyabhAgamAM AvavAmAM bahiHzaMbUkA gocarabhUmi thAya che. 'kRti' ATha gocarabhUmionA svarUpakathananI samApti arthe che. 300nA For Personal & Private Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 pratidinakriyAvastaka "bhikSA' dvAra/ gAthA 300-301 * vaLI ATha gocarabhUmione AzrayIne kSetraabhigraha karanArA sAdhuo nIce batAvela citra mujaba bhikSATana kare che : 4. patavidhi, che. abhyAraNakA, 1. gaDhavI , LTLTLTLTLTUhi.' . zraya n 2. gatvA pratyAgati, TWITTTTTTIT 5. peTA, TITI * F S On 8. bAhAkA. 3. gomUtrikA, 6. alkapaTA, CT T T FP 64 CLI - - avataraNikA : kAlAbhigrahamAha - avataraNiyArtha: have kALaviSayaka abhigrahane kahe che - gAthA : kAle abhiggaho puNa AI majjhe taheva avNsaanne| appatte sai kAle AI biti majjha taiaMte // 301 // anvayArtha: vAste miyAdo putravaLI kALaviSayaka abhigraha mAruM mo taheva vALo=AdimAM, madhyamAM, te rIte ja avasAnamAM=aMtamAM, thAya che. jo patte sapha=(bhikSAno) kALa aprApta hote chate mAtra AdimAM (prathama) mA vivi=madhyamAM dvitIya, maMte to=aMtamAM tRtIya (kALaviSayaka abhigraha) thAya che. gAthArtha : vaLI kALaviSayaka abhigraha AdimAM, madhyamAM, tevI rIte ja aMtamAM thAya che. bhikSAno kALa na For Personal & Private Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 pratidinakriyAvastuka/ bhikSA' dvAra / gAthA 301-302 thayo hoya tyAre bhikSA levA javAno abhigraha, e prathama AdikALaabhigraha che; bhikSAno kALa prApta thAya tyAre bhikSA levA javAno abhigraha, e bIjo madhyakALaabhigraha che; ane bhikSAno kALa pUro thAya tyAre bhikSA levA javAno abhigraha, e trIjo avasAnakALaabhigraha che. TIkAH ___ kAla iti kAlaviSayo'bhigrahaH punaH, kiMviziSTaH ? ityAha - Adau madhye tathaivAvasAne pratItabhikSAvelAyAH, tathA cAha-aprApte sati kAle bhikSAkAle'TataH prathama ityAdau, dvitIyo madhya iti bhikSAkAla evATataH, tRtIyo'nta iti bhikSAkAlAvasAna iti gAthArthaH // 301 // TIkArya : vaLI kALanA viSayavALo abhigraha kevA prakArano che? ethI kahe che - pratIta evI bhikSAnI veLAnI AdimAM, madhyamAM, te rIte ja avasAnamAM kALaviSayaka abhigraha thAya che. ane te rIte kahe che=Adi, madhya ane avasAna e traNa prakArano kAlAbhigraha kaI rIte thAya che? te rIte kahe che - kALa=bhikSAno kALa, aprApta hote chate aTana karatA evAne bhikSA mATe pharatA evA sAdhune, AdimAM prathama thAya cheHkALaviSayaka pahelo abhigraha thAya che. bhikSAnA kALamAM ja aTana karatA evAne madhyamAM dvitIya thAya che=kALaviSayaka bIjo abhigraha thAya che. bhikSAnA kALanA avasAnamAM bhikSATana karatA sAdhune aMtamAM tRtIya thAya cheHkALaviSayaka trIjo abhigraha thAya che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : AdimAM eTale ke bhikSAkALathI pahelAM, madhyamAM eTale bhikSAkALanA samaye, aMte eTale bhikSAkALa vItI gayA pachI, A traNamAMthI koIpaNa eka samaye bhikSA levA javuM, evo bhikSA mATe kALano niyama karavo, te anukrame pahelo, bIjo ane trIjo kALaabhigraha che. li301 avataraNikA: kAlatraye'pi guNadoSAnAha - avataraNiyArthaH A traNeya paNa kALamAM thatA guNa-doSone kahe che - gAthA : dittagapaDicchagANaM havijja suhama pi mA ha aciattaM / ii appatta aIe pavattaNaM mA tao majjhe // 302 // anvayArtha: hiM pachif=dadata ane praticchikane=bhikSA ApanAra ane lenArane, fusUkSma paNa vinaM-apriyatva mA vijJa=na thAo, ethI mautta =aprApta, (ane) atIta evA For Personal & Private Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 pratidinakriyAvastuka / 'bhikSA' dvAra | gAthA 302 kALamAM (bhikSATana zreya nathI). pavattaLa mA=pravartana na thAo. totethI mo=madhya evA kALamAM (bhikSATana zreya che.) * '' vAkyAlaMkAramAM che. gAthArtha: bhikSA ApanAra ane lenAra baMnene sUkSma paNa apriyatva na thAo, ethI aprAptakALamAM ane atItakALamAM bhikSATana zreya nathI; ane aprAptakALamAM ke atItakALamAM adhikaraNarUpa pravartana na thAo, tethI madhyakALamAM bhikSATana zreya che. TIkA dadatpratIcchakayoH=gRhibhikSAcarayoH mA bhUtsUkSmamapi aciyattam - aprItilakSaNam, iti = etasmAddhetoraprApte atIte ca bhikSAkAle'TanaM na zreya iti gamyate, pravarttanaM ca adhikaraNarUpaM mA bhUt, tato madhye= bhikSAkAlamadhye'TanaM zreya iti gAthArthaH // 302 // TIkArya ApatA ane pratIcchakane=gRhI ane bhikSAcarane=bhikSA ApanArA gRhasthane ane bhikSA grahaNa karanArA sAdhune, sUkSma paNa aprItinA lakSaNavALuM apriyatva na thAo, ethI-e hetuthI, aprApta ane atIta evA bhikSAkALamAM aTana zreya nathI; ane adhikaraNarUpa pravartana na thAo, te kAraNathI madhyamAM bhikSAkALanA madhyamAM, aTana zreya che--bhikSATana kalyANarUpa che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha: pUrvagAthAmAM kALaviSayaka traNa prakAranA abhigraha batAvyA. temAMthI bhikSAnA aprAptakALamAM ke atItakALamAM gocarI mATe javAthI, bhikSA ApanArane aprIti thavAnI saMbhAvanA rahe che, ane bhikSA lenAra sAdhune paNa koI bhikSA vahorAve nahi to aprIti thavAnI saMbhAvanA rahe che. tethI bhikSAnA aprAptakALamAM ke atItakALamAM bhikSA arthe javuM e zreya nathI. vaLI, bhikSAnA aprAptakALamAM ke atItakALamAM gocarI mATe javAthI, sAdhune bhikSAnA samayathI vahelAM AvatA joIne gRhastho paNa "sAdhuo gocarI mATe vahelA pAre che", ema vicArI rasoI vahelI kare; athavA sAdhune bhikSAnA samayathI moDA AvatA joIne "sAdhuo gocarI mATe moDA padhAre che," ema vicArI gRhastho rasoi moDI kare athavA to karelI rasoI moDe sudhI rAkhI mUke. ane sAdhu mATe rasoI vahelI karavI, moDI karavI ke rAkhI mUkavI, te adhikaraNarUpa kriyA che; kema ke sAdhu mATe rasoI vahelI karavAthI, moDI karavAthI ke rAkhI mUkavAthI, te te AraMbhanuM pravartana karavAmAM sAdhu nimitta bane che. mATe madhya kALamAM sAdhuoe bhikSA mATe javuM zreya che. Ama chatAM, kALanA abhigrahadhArI sAdhue bhikSAno kALa zarU thayA pahelAM ke bhikSAno kALa pasAra thayA pachI, bhikSA grahaNa karavAno abhigraha karyo hoya to, ApanArane ane potAne aprIti na thAya ane adhikaraNarUpa pravartana na thAya, te rIte abhigrahadhArI sAdhuoe bhikSA grahaNa karavA javuM joIe, e prakAre gAthA 301-302 upa2thI jaNAya che, tattva bahuzruta jANe. 3025 For Personal & Private Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka/ "bhikSA dvAra / gAthA 303-304 * 100 avataraNikA : bhAvAbhigrahamAha - avataraNitArtha : have bhAvaviSayaka abhigrahane kahe che - gAthA : ukkhittamAicaragA bhAvajuA khalu abhiggahA huMti / gAyaMto ya ruyaMto jaM dei,nisaNNamAI vA // 303 // anvayArtha: vittimAr3a =uslipta Adi caraka, sAyaMtI yaMto ya gAto athavA raDato evo nisaUImArUM vA=athavA niSaNAdi=beThela vagere bhAvavALo, =jene Ape, (tene grahaNa karanArAnA) bAvakumA miyA=bhAvayukta abhigraho suMti thAya che. * "vRtna' vAkyAlaMkAramAM che. gAthArtha : usliptacara, nikSiptacara, gAto athavA raDato athavA beThelo vagere bhAvavALo je piMDane Ape tene grahaNa karanArA sAdhunA bhAvayukta abhigraho thAya che. TIkAH utkSiptAdicarA iti utkSipte bhAjanAtpiNDe carati gacchati yaH sa utkSiptacaraH, evaM nikSipte bhAjanAdAviti bhAvanIyaM, ta ete bhAvayuktAH khalvabhigrahA ityarthaH, gAyan rudan vA yaddadAti niSaNNAditi tadgrAhiNa rUti yathArtha: rU.rUA. TIkArtha : unsiplAdicara eTale bhAjanamAMthI piMDa upADAye chate je jAya che=anyane ApavA mATe jAya che, te unsiptacara che. e rIte bhAjanAdimAM nikSipta thaye chate piMDa nakhAye chate, je anyane ApavA mATe jAya che, te nikSiptacara che. A prakAre bhAvana karavuM. gAto evo, athavA raDato evo, athavA niSaNAdi=beThela Adi bhAvavALo puruSa, je piMDane Ape che, tenA grAhInA te piMDane grahaNa karanAra sAdhunA, te A bhAvayukta abhigraho thAya che, e pramANe gAthArtha che. avataraNikA : tathA - avataraNikArya : have bhAvaabhigrahane ja kahevA mATe 'tathA'thI samuccaya kare che - For Personal & Private Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 pratidinakriyAvastaka 'bhikSA' dvAra/ gAthA 303-304 gAthA : osakkaNa abhisakkaNa paraMmuho'laMkio va iyaro vi / bhAva'NNayareNa juo aha bhAvAbhiggaho nAma // 304 // anvayArtha : mokSaT=pAchaLa khasato, misadaHE=sanmukha Avato, paraMmuddo parAbhukha, azvima va=athavA alaMkRta, rUtho vikaItara paNa alaMkAra vagarano paNa, mAvaDaOUTyare gu=anyatara bhAvathI yukta prada mAvAmiAho A bhAvaabhigraha che. * "nAma' vAkyAlaMkAramAM che. gAthArtha : pAchaLa khasato hoya, sanmukha Avato hoya, parAkSukha hoya, athavA kadAdithI alaMkRta hoya athavA alaMkRta na paNa hoya, A sarva bhAvomAMthI koIpaNa bhAvathI yukta puraSa A bhAvaabhigrahano viSaya che. TIkA : sa apasaran abhisaran parAGmukho'laGkRtaH kaTakAdinA itaro'pi analaGkRto vA'pi bhAvenAnyatareNa yuktaH sameto yAvAn kazcid, atha ayaM bhAvAbhigraho nAmeti gAthArthaH // 304 // TIkAryaH saparansa meto apasaraNa karato, abhisaraNa karato, parAThukha, kaDA Adi vaDe alaMkRta athavA itara paNa=nahIM alaMkRta paNa, anyatara bhAvathI yukta=sameta=A sarva bhAvomAMthI koIpaNa eka bhAvathI yukta, yAvAna jeTalo zat koI hoya, sa: te-te te bhAvathI yukta bhikSA vahorAvanAra puruSa, =yaM mAvAmaha: e bhAvaabhigraha che=bhAvaabhigrahano viSaya che, rUti thAI. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : - sAdhuo gocarI vahoravA jatI vakhate vividha prakAranA bhAvaabhigrahane dhAraNa kare che. bhAjanamAMthI bhojanano piMDa upADelo hoya ane te piMDa vahorAve to grahaNa karavuM, te ukSiptacara nAmano bhAvaabhigraha che; ane "kSitrirA "mAM vi' padathI nikSiptacara nAmano bhAvaabhigraha grahaNa karavAno che. tethI e prApta thAya ke bhojana karanArane thALImAM jamavA mATe je bhojanano piMDa mUkelo hoya, ane te piMDa vahorAve to grahaNa karavuM, te nikSiptacara nAmano bhAvaabhigraha che. vaLI koI gAtAM, raDatAM ke beThelA vagere bhAvomAM rahIne vahorAve to ja vahoravuM, tevo abhigraha dhAraNa karavo, e paNa bhAvaabhigraha che. vaLI koI pAcho khasato, sanmukha Avato ke sAdhuthI parAmukha jato puruSa bhikSA Ape to ja bhikSA grahaNa karavI, athavA kaDA vagere alaMkArothI alaMkRta hoya tevo bhikSA Ape athavA alaMkRta na hoya tevo bhikSA Ape to ja grahaNa karavI, AvA prakAranA abhigraho dhAraNa karavA, e paNa bhAvaabhigraha che. 303/304 For Personal & Private Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka | 'bhikSA' dvAra | gAthA 305 avataraNikA : abhigrahaviSayopadarzanAyAha gAthA : avataraNikArya abhigrahonA viSayanA upadarzana mATe kahe che arthAt pUrvamAM dravya-kSetra-kALa-bhAvathI abhigraho batAvyA. have te abhigraho kevA puruSone AzrayIne ucita che ? te rUpa abhigrahonA viSayabhUta jIvone darzAvavA mATe kahe che - anvayArtha: - 2 purise paDucca ee abhiggahA navari ettha viNNeA / sattA vicittacittA keI sujjhati emeva // 305 // 109 pattha=ahIM=bhagavAnanA zAsanamAM, navaphikta puttei paDuthva=puruSone AzrayIne=AvA prakAranI kriyAvALA sAdhuone AzrayIne, Na amiTMA=A abhigraho vinge=jANavA. vicittacittA-vicitra cittavALA s=keTalAka sattA=sattvo=jIvo, meva=A rIte ja=abhigrahonA sevanathI ja, muAMti=zuddha thAya che. gAthArtha: bhagavAnanA zAsanamAM phakta AvA prakAranI kriyAvALA sAdhuone AzrayIne A abhigraho jANavA. vicitra cittavALA keTalAka jIvo abhigrahonA sevanathI ja zuddha thAya che. TIkA puruSAn pratItyaivaMvidhakriyAn vineyAnete'bhigrahAH atra zAsane navaraM vijJeyA iti, kimetadevamityatrAhasattvA vicitracittA:-vicitrAbhisandhayaH kecana zudhyanti karmmamalApekSayA evameva abhigrahAsevanenaiveti gAthArtha: // 20 // TIkArya phakta puruSone=AvA prakAranI kriyAvALA vineyone, AzrayIne arthAt bhikSATana karatI vakhate judA judA abhigraho kare evA sAdhuone AzrayIne, A zAsanamAM--bhagavAnanA zAsanamAM, abhigraho jANavA. A Ama kema che ? arthAt abhigraho AvA prakAranI kriyAvALA sAdhuone AzrayIne ja kema che, sarvane AzrayIne kema nathI ? e prakAranI zaMkAmAM kahe che - - karmamalanI apekSAthI vicitra cittavALA vicitra abhisaMdhivALA, keTalAka sattvo=jIvo, A rIte ja=abhigrahonA AsevanathI ja zuddha thAya che, e pramANe gAthArtha che. For Personal & Private Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 pratidinakriyAvastuka/ bhikSA' dvAra/ gAthA 305-306 bhAvArtha : pUrve batAvyuM ke sAdhuo dravya-kSetra-kALa-bhAvane AzrayIne judA judA abhigraho kare che, je abhigraho sarva sAdhuo mATe sAmAnyathI nathI, paraMtu keTalAka sAdhuonAM tevA prakAranAM karmo hoya che, jethI teo vividha prakAranA abhigraho grahaNa karIne bhikSATana kare, ane abhigraho pramANe bhikSA na maLe topaNa cittane samabhAvamAM rAkhIne abhigraho pratye baddharAgathI apramAdapUrvaka yatna kare, to teonA samabhAvanI vRddhi thAya. jema DhaMDhaNaRSine bhUtakALanAM tevAM karmonA udayathI svalabdhithI bhikSA prApta thatI na hatI, tyAre te mahAtmAe abhigraha grahaNa karyo ke "mane svalabdhithI bhikSA prApta thaze to ja huM bhojana karIza." A prakAranA abhigrahanA pAlanamAM pratidina apramAdabhAvathI udyama karatAM DhaMDhaNaRSinA saMyamanA kaMDakonI vRddhi thatI hatI, jethI cha mahinA pachI kRSNa mahArAjAnA vaMdanane kAraNe temane nirdoSa paNa prApta thayelA modaka mane svalabdhithI prApta thayA nathI.' ema bhagavAna pAsethI jANIne potAnA abhigrahanI zuddhi arthe paraThavavA yatna kare che, tyAre tenA baLathI ja saMyamanI zuddhi thavAthI te mahAtmAne kevalajJAnanI prApti thaI. AthI phalita thAya che ke keTalAka jIvonAM tevA karmo hoya che, jethI teo abhigrahomAM daDha yatna kare to ja samabhAvanI vRddhi thAya, anyathA na thAya. mATe tevA sAdhuone AzrayIne zAstramAM abhigrahonuM vidhAna karela che. A30pA avataraNikAH matrAdi - avataraNikArya : ahIM kahe che-pUrvamAM dravya-kSetra-kALa-bhAvane AzrayIne je abhigraho batAvyA, emAM pUrvapakSI zaMkA karatAM kahe che - gAthA : jo koi parikileso jesi kesiMci suddhiheTha tti / pAvai evaM tamhA Na pasatthA'bhiggahA ee // 306 // anvayArthaH vaM=A rIte=guru-lAghavanA Alocana vagara abhigraho svIkAravAmAM Ave e rIte, hari je koIno sughe zuddhino hetu no ho viSanero je koI pariphleza pAvaDuM prApta thAya, tahIM-te kAraNathI mihA A abhigraho pasaMsthA =prazasta nathI=suMdara nathI. * "tti' pAdapUrti mATe che. gAthArtha: gura-lAghavanA Alocana vagara abhigraho ravIkAravAmAM Ave e rIte, zuddhino hetu je koI pariphleza prApta thaze, te kAraNathI A abhigraho suMdara nathI. For Personal & Private Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 11 pratidinakriyAvastukabhikSA' dvAra / gAthA 300-300 TIkAH yaH kazcit pariklezo dAruvahanAdiH yeSAM keSAJcit karmakarAdInAM zuddhiheturiti karmamalamapekSya prApnoti evaM gurulAghavAlocanazUnyAbhigrahAGgIkaraNe sati, yasmAdevaM tasmAt na prazastA=na zobhanAH karmakSayanimittamabhigrahA ete=bhavatopanyastA iti gAthArthaH // 306 // TIkArtha: A rIteeguru-lAghavanA AlocanathI zUnya evA abhigrahonuM aMgIkaraNa hote chata=guru-lAghavanA vicAra vagara abhigrahono karmakSayanA nimittarUpe svIkAra hote chate, karmakarAdikamajUrI karanAra vagere, je koIno dAruvaDanAdi=lAkaDAne UMcakavA vagererUpa, je koI parikleza karmarUpa malane apekSIne zuddhino hetu prApta thAya. je kAraNathI Ama =majUra vagereno pariphleza zuddhino hetu prApta thAya ema che, te kAraNathI karmanA kSayanA nimitte A=tamArA vaDe upanyasta=graMthakAra vaDe kahevAyelA, abhigraho prazasta nathI=zobhana nathI, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pUrvapakSI sthUla daSTithI vicArIne kahe che ke nirjarA arthe svAdhyAyAdimAM pravRtti karavI ucita che, paraMtu kevala klezakArI evA abhigraho grahaNa karIne svAdhyAyAdino vyAghAta karavo joIe nahIM. tethI A abhigrahono svIkAra guru-lAghavano samya vicAra karyA vagara pravRtti karavA jevo che. Ama chatAM, abhigrahonA klezane nirjarAnuM kAraNa svIkAravAmAM Ave to je koI majUrI karanAra vagere lAkaDAnuM vahana vagere karIne kleza anubhave che, teonI paNa karmonI nirjarA thavArUpa zuddhi thavI joIe; kema ke majUra vagerenI jema sAdhuo paNa game tevA abhigraho karIne bhikSA mATe nirarthaka pharavArUpa kaSTa veThe che, ane svAdhyAyAdino vyAghAta kare che. tethI jema majUra vagerene nirjarA thatI nathI, tema sAdhuone paNa nirjarA thatI nathI. AthI A abhigraho suMdara nathI. ahIM "va'no artha "guru-lAghavanA AlocanathI zUnya evA abhigraho svIkArAye chate' ema karavA dvArA pUrvapakSIne e kahevuM che ke AtmAmAM nirlepatAnA pariNAmathI karmanirjarA thAya che, paraMtu abhigraho grahaNa karyA pachI bhikSA prApta na thAya to sAdhune bhikSATanano ane zrudhAsahanano kleza prApta thAya, ane klezathI nirjarA thAya nahIM. mATe sAdhue abhigraho grahaNa karavAne badale saMyamamAM upaSTabhaka evI bhikSA prApta karIne nirlepa cittaprAptinA ucita upAyamAM udyama karavo joIe. 306ll avataraNikA: AcArya Aha - avataraNitArtha : pUrvagAthAmAM pUrvapakSIe zaMkA karI ke abhigraho klezarUpa hovAthI prazasta nathI. tenA javAbarUpe AcArya kahe che - For Personal & Private Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 pratidinakriyAvastuka/ bhikSA' dvAra/ gAthA 300 gAthA : satthe vihiA niravajja mo ya mohAighAyaNasamatthA / titthagarehi vi ciNNA supasatthA'bhiggahA ee // 307 // anvayArtha : satye vidi=zAstramAM vihita che, nirava =ane niravadya che, mohAphiyAyaUsamarthIi=mohAdinA ghAtanamAM samartha che, tisthAdi vi ripaUT=tIrthakaro vaDe paNa cIrNa che=Acarita che. (AthI) paU mihA A abhigraho suparasthA suprazasta che. * "o' pAdapUrti arthe che. gAthArtha : zArAmAM nihita che ane niravadha che, mohAdinA ghAtanamAM samartha che, tIrthaMkaro vaDe paNa Acarita che, AthI A abhigraho suprazasta che. TIkAH zAstre vihitA:=pravacane uktAH, niravadyAzca-apApAzca prakRtyA, mohAdidhAtanasamarthAH mohamadApanayanasahAH, tIrthakarairapi bhagavadbhiH cIrNA ityAcaritAH, na tvevaM ye kecana pariklezAH, ityataH suprAstAH atizayazobhanA abhigrahA ete anantaroditAH, vizuddhiphaladarzanAditi gAthArthaH // 307 // TIkArtha : abhigraho zAstramAM vidhAna karAyelA che=pravacanamAM kahevAyelA che, ane prakRtithI niravagha=apApa, mohAdinA ghATanamAM samartha=moha ane madanA apanayanamAM samartha, tIrthakara bhagavAna vaDe paNa carNa che=Acarita che. paraMtu A rIte=pUrvagAthAmAM pUrvapakSIe kahyuM e rIte, je koI pariklazo nathI karmakArAdinA lAkaDA vahana karavA Adi pariphlezo jevA A abhigraho nathI. ethI A pUrvamAM kahevAyelA, abhigraho suprazasta che atizaya zobhana che; kema ke vizuddhirUpa phaLanuM darzana thAya che arthAt abhigrahonA pAlanathI samabhAvanI vizuddhirUpa phaLa pratyakSa dekhAya che, A pramANe pathArtha che. bhAvArtha : sAdhune abhigraho dhAraNa karavAnuM zAstramAM vihita che, ane zAstramAM vihita kriyA karavAthI avazya nirjarA thAya che; kema ke zAstra sarvajJakathita che, ane sarvajJa nirjarAnuM kAraNa hoya te ja kriyAnuM vidhAna kare. A rIte zAstravacananA baLathI abhigrahone nirjarAnuM kAraNa batAvIne have yuktithI nirjarAnuM kAraNa batAve che - vaLI abhigraho prakRtithI niravadya che, arthAt abhigrahonI pravRtti e koI pApapravRtti nathI ke jethI nirjarA na thAya. tethI majUra vagere majUrI vagerenI kriyA kare che, te sAvadya pravRtti hovAthI tenA jevI abhigraha grahaNa karavAnI pravRtti che tema kahI zakAya nahIM. Ama, nirava evA abhigraho avazya nirjarAnuM kAraNa che, tema batAvIne have anubhavathI kaI rIte abhigraho nirjarAnuM kAraNa che, te batAve che - For Personal & Private Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka / 'bhikSA' dvAra / gAthA 300-308 abhigraho moha ane madane dUra karavAmAM samartha che, te A rIte - - sAdhu AtmAnA kalyANa mATe bhikSATana kare che, ane te paNa kSudhA-tRSA lAgI hoya te vakhate bhagavAnanA vacananA smaraNapUrvaka vizeSa prakAranA abhigraho grahaNa karIne bhikSATana kare che. vaLI potAno abhigraha pUro na thAya tyAM sudhI koI jAtanI dInatA karyA vagara bhagavAnanA vacana upara pUrNa AsthApUrvaka kSudhAtRSA sahana kare che, ane potAnA abhigraha pramANe bhikSA na maLe topaNa bhikSAnI aprAptikRta kheda karatA nathI, paraMtu potAnA abhigraha anusAra bhikSAprApti mATe samabhAvapUrvaka ucita yatna kare che. AthI tevA munionA mohAdinA saMskAro abhigraho grahaNanA kAraNe kSINa-kSINatara thAya che. vaLI A abhigraho tIrthaMkaroe paNa sevyA che. mATe mahApuruSothI sevAyelA A abhigraho nirjarAnuM kAraNa che. vaLI, pUrvapakSIe abhigrahonI majUronAM kaSTo sAthe tulanA karI te anucita che; kema ke majUro je kaSTo veThe che te zAstramAM vihita nathI, sAvagha pravRttirUpa che, ane te kaSTo veThavAthI majUronA mohAdi nAza pAmatA nathI, phakta te kaSTo veThavAmAM teone arita varte che, chatAM dhananA lobhathI teo te kaSTo veThe che, mATe te kaSTa veThavAthI paNa teone dhananI mUrchA ja vadhe che. jyAre muninA abhigraho vivekavALA ane samabhAvanI vRddhinA yatnayukta che. mATe vivekI sAdhu potAnI zakti anusAra guru-lAghavanuM Alocana karIne abhigraho kare to abhigrahonA baLathI avazya te muninA samabhAvanI vRddhi thAya che, ane abhigrahonA pAlanathI AtmAnI vizuddhirUpa svasaMvedita phaLa prApta thAya che. mATe vivekI muninA abhigraho suprazasta che. II307nA avataraNikA : alaM prasaGgena, prastutamAha avataraNikArya prasaMgathI saryuM, have prastutane kahe che 113 bhAvArtha: gAthA 286thI 'bhikSA'dvArano prAraMbha thayo, ane tyAM kahyuM ke mRtayogasamAcAravALA sAdhuo guru pAse upayoga karIne 'AvazyI' ane 'yasya yoga' vaDe bhikSA arthe vasatimAMthI nIkaLe che. tyArapachI gAthA 287thI 295mAM upayoganI kriyAnuM svarUpa batAvyuM, tyArapachI gAthA 297mAM kahyuM ke sAdhuo dravyAdi abhigrahothI yukta, eSaNAmAM upayukta ane AhArAdimAM mUrchA vagaranA thaIne bhikSATana kare che. tyAM prazna thAya ke abhigraho zuM che ? tethI prAsaMgika rIte gAthA 298thI 305 sudhI abhigrahonuM svarUpa batAvyuM. tyArapachI abhigrahothI kleza thAya che, paNa nirjarA nathI thatI, evI zaMkAnuM gAthA 306mAM udbhAvana karIne tenuM gAthA 307mAM samAdhAna karyuM A rIte abhigrahonuM svarUpa ane tenI saphaLatA prAsaMgika batAvI. have sAdhuo bhikSATana karIne kaI rIte vasatimAM Ave che, te rUpa prastutane kahe che - For Personal & Private Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 pratidinakriyAvastaka bhikSA' dvAra/ gAthA 308 gAthA : suttabhaNieNa vihiNA uvauttA hiMDiUNa te bhikkhaM / pacchA urviti vasahiM sAmAyAriM abhidaMtA // 308 // anvayArthaH suttamA vidi=sUtramAM kahevAyela vidhithI yuvaka te=upayukta evA teo=sAdhuo, maLyuM fIMDiV=bhikSA mATe pharIne pacha=pAchaLathI sAmAyariMmavaMtA sAmAcArIne nahIM bhedatAvariM-vasatine viSe viMti=Ave che. gAthArtha sUtramAM kahela vidhithI upayukta evA sAdhuo bhikSA mATe pharIne pAchaLathI sAmAcArIne nahIM virAdhatA vasatimAM Ave che. TIkA? ___ sUtrabhaNitena vidhinA-zaGkitAdiparihAreNa upayuktAH tathA hiNDitvA=aTitvA te sAdhavaH bhikSAsarvasampatkarI, pazcAt taduttarakAlaM uviti=Agacchanti vasatiM sAmAcArI - ziSTasamAcaraNalakSaNAM abhindantaH avirAdhayanta iti gAthArthaH // 308 // TIkAIH zaMkitAdinA parihArarUpa sUtramAM kahevAyela vidhithI upayukta evA teo-sAdhuo, sarvasaMpankarI bhikSA mATe, te prakAre=je prakAre grahaNa karela abhigrahomAM koI skUlanA na thAya te prakAre, pharIne=aTana karIne, pAchaLathI tenAthI uttara kALane viSe, ziSTonA samAcaraNanA lakSaNavALI sAmAcArIne nahIM bhedatA=nahIM virAdhatA, vasatine viSe Ave che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pUrve graMthakAre kahyuM ke upayogano kAyotsarga karyA pachI sAdhuo abhigrahapUrvaka bhikSATana kare che, te bhikSATana karatI vakhate sAdhuo bhikSAnA aMkitAdi 42 doSone smRtimAM rAkhIne zAstravidhi anusAra upayukta hoya che ane gamanAdi ceSTA paNa upayogapUrvaka kare che, jethI koI prakAranI virAdhanA na thAya. A rIte sva-parane ekAMte kalyANakara evuM bhikSATana karIne potAne je kAMI bhikSA prApta thaI hoya te meLavyA pachI sAdhu vasatimAM Ave che, ane vasatimAM pravezavA mATenI sAdhunI je sAmAcArI che tenI virAdhanA na thAya te prakAranI yatanApUrvaka teo vasatimAM praveze che. AthI phalita thAya ke sAdhunI bhikSATananI kriyA mAtra udara bharavA mATe nathI ke kaSTa veThavA mATe nathI, paraMtu atyaMta upayogapUrvaka sarva ucita pravRttio karavA dvArA saMvarabhAvanI atyaMta vRddhi karavA mATe che. Hi308 For Personal & Private Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastupha| 'bhikSA' dvAra/ gAthA 309 115 avataraNikA : tatra 2 - avataraNiyArtha: pUrvagAthAmAM batAvyuM ke bhikSATana karIne sAmAcArInI virAdhanA nahIM karatA sAdhuo vasatimAM Ave che. have tyAM vasatimAM praveza karavAmAM, ziSTonI sAmAcArI zuM che? te tatra tra'thI batAve che - gAthA: takkAlANuvaladdhaM macchigakaMdAi vigiMcaMti / uvaladdhaM vA vi tayA kahaMci jaM NojjhiaM Asi // 309 // anvayArtha : takSAtAvartavaddha te kALamAM anupalabdha=bhikSAgrahaNakALamAM nahIM dekhAyela, 3vaddha vA vi athavA upalabdha paNa=bhikSA grahaNakALamAM dekhAyela paNa, machiviTA=makSikA, kaMTakAdi tathA tyAre vi=koIka rIte = Hi mAsa je uSmitatratyAga karAyela, na hatAM, (tene) viviMti tyaje che. gAthArtha : bhikSA grahaNakALamAM nahIM dekhAyela, athavA dekhAyela paNa mAkhI, kAMTA vagere tyAre koI kAraNe je tyAga karAyela na hatAM, te mAkhI, kAMTA vagereno tyAga kare che. TIkAH tatkAlAnupalabdha bhikSAgrahaNakAlAdRSTaM makSikAkaNTakAdi vigicaMti pRthakkurvanti parityajantItyarthaH upalabdhaM vA'pi tadA=grahaNakAle kathaJcit sAgArikAdibhayena yannojjhitaM na parityaktamAsIditi thArtha: rU0 TIkAI: te dhULamAM anupalabdhane bhikSAgrahaNakALamAM ane, athavA upalabdha paNa=bhikSAgrahaNakALamAM daSTa paNa, makSikA, kaMTakAdi tyAre=grahaNakALamAM=bhikSA grahaNa karatI vakhate, koIka rIte sAgArikAdinA bhayathI, je ujijhata na hatAM parityajAyela na hatAM, tene pRthapha kare che-parityaje che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha: pUrvagAthAmAM batAvyuM ke ziSTonI sAmAcArInI avirAdhanA karatA sAdhuo vasatimAM Ave che. tyAM zikhonI sAmAcArI zuM che? tenA aMgarUpe batAve che ke bhikSA grahaNa karatI vakhate sAdhuo jema bhikSAnA grahaNamAM upayukta hoya che, tema bhikSAmAM mAkhI vagere koI jaMtu ke kAMTA vagere che ke nahi ? te jovAmAM paNa upayukta hoya che. Ama chatAM, bhikSAgrahaNakALamAM te mAkhI vagere joyAM na hoya to upAzrayamAM praveza karatAM pahelAM avazya tene jue che; ane kadAca bhikSA grahaNakALamAM joyAM hoya, paraMtu gRhasthonI sAme kADhe to gRhasthone lAge ke sAdhu mAkhI vagerevALI vastu vApare che, jethI dharmanuM lAiva thAya, tenA nivAraNa mATe For Personal & Private Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 pratidinakriyAvastuka/bhikSA' dvAra/ gAthA 309 thI 311 bhikSA vahoratI vakhate joyela paNa mAkhI Adine kADhela na hoya to, upAzrayamAM praveza karatAM pahelAM avazya te mAkhI vagerene sAdhuo bhikSAmAMthI alaga karIne ucita sthAne tyAga kare che. 30lA avataraNikA : yatra tadvigiJcati tadAha - avataraNiyArtha: - pUrvagAthAmAM kahyuM ke bhikSA grahaNakALamAM anupalabdha ke upalabdha evA mAkhI vagerene bhikSAmAMthI tyaje che. te kyAM tyaje che? tethI jyAM je sthAnamAM, tene mAkhI vagerene, sAdhu tyaje che, te sthAnane kahe che - gAthA : sunnahara deule vA asaI a uvassayassa vA dAre / macchigakaMTagamAI sohettumuvassayaM pavise // 310 // anvayArtha : sutradA re ne vA=zUnyagharamAM ke devakulamAM, ma ga 3varsayasa vA vA athavA nahIM hote jIte ja zUnyagRhAdi vidyamAna nahIM hote chate ja, upAzrayanA dvAramAM macchavaMdanA makSikA, kaMTakAdine sohetuM=zodhIne 3vayaM=upAzrayane viSe vize praveze. * mULagAthAmAM rahela "ga' vakAra arthamAM che. gAthArtha : - zUncagharamAM ke devakulamAM, athavA zUnyagRhAdi vidhamAna nahIM hote chate ja upAzrayanA dvAramAM mAkhI-kAMTA Adine zodhIne sAdhu upAzrayamAM praveze. TIkAH zUnyagRhe devakule vA, asati vA=avidyamAne vA tacchUnyagRhAdau, upAzrayasya vA dvAre makSikAkaNTakAdyaM vastu zodhayitvA uddhRtyopAzrayaM pravizediti gAthArthaH // 310 // noMdha: TIkAmAM taskUcagRhAvI mAM tat zabda vadhArAno bhAse che. TIkArya : zUnyagharamAM ke devakulamAM athavA nahIM hote chate ja zUnyagRha Adi avidyamAna hote chate ja, upAzrayanA dvAramAM mAkhI, kAMTA vagere vastune zodhIne uddharIne=pAtramAMthI kADhIne, upAzrayane viSe praveze, e pramANe gAthArtha che. 310 avataraNikA: atraiva vidhizeSamAha - For Personal & Private Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka/ bhikSA' dvAra / gAthA 311 117 avataraNikArya : gAthA 308mAM kahela ke ziSTa sAmAcArInI virAdhanA nahIM karatA sAdhuo vasatimAM Ave che, ane temAM sAmAnyathI ziSTa sAmAcArI batAvI ke mAkhI-kAMTA vagerene kADhIne vasatimAM praveze. have ahIM ja=vasatinA pravezamAM ja, vivizeSane bAkI rahela vidhine, kahe che - gAthA : pAyapamajja nisIhia aMjali daMDuvahimokkhaNaM vihiNA / sohiM ca kariti tao uvauttA jAyasaMvegA // 311 // paDidAragAhA // avArtha : pAyAma=pAdapramArjanane, nizIhima=maiSebikIne, maMtri=aMjaline, vihipa saMkurimomagui= vidhithI daMDa ane upadhinA mokSaNane, to gha=ane tyArapachI nAyA -utpanna thayelA saMvegavALA, 33=upayukta evA sAdhuo soei vAritti zuddhine kare che. gAthArtha : vasatimAM pravezatA sAdhuo paganI pramArjanA, naiSelikI, aMjali, vidhithI dAMDo ane upadhinuM mokSaNa kare che, ane tyArabAda utpanna thayelA saMvegavALA, upayukta evA sAdhuo zuddhine kare che. TIkA : __pravizantaH pAdapramArjanaM kurvanti tathA naiSedhikIm aJjalimityaJjaligrahaM tathA daNDopadhimokSaNaM vidhinA vakSyamANena, zuddhiM cA''locanayA kurvanti tata upayuktAH santo jAtasaMvegA iti dvAragAthAsamAsArthaH rUA . TIkArya : pravezatA=vasatimAM praveza karatA sAdhuo, pAdanA pramArjanane tathA naiSebikIne, aMjaline= aMjalinA grahane, tathA kahevAnAra vidhithI daMDa ane upadhinA mokSaNane kare che, ane tyArapachI utpanna thayelo che saMvega jemane evA upayukta chatA sAdhuo AlocanA vaDe zuddhi kare che. A pramANe tAragAthAno samAsArtha che=saMkSepathI artha che. bhAvArtha : gAthA 308mAM kahela ke bhikSATana karIne sAdhuo ziSTa sAmAcArIne avirAdhatA vasatimAM praveze che. te vasatimAM praveza karavAnI ziSTa sAmAcArI batADavA mATe pAMca dvAronuM prastuta gAthAmAM varNana karela che, je dvAronuM vizeSa varNana graMthakAra AgaLamAM karavAnA che. temAM prathama vAra vasatimAM pravezatAM sAdhuo pAdapramArjanA kare che tenuM che. bIjuM dvAra nisIhi bole che tenuM che, trIjuM dvAra aMjali joDe che tenuM che, cothuM dvAra vidhipUrvaka dAMDo ane upadhi mUke che tenuM che ane tyArapachI pAMcamuM dvAra saMvegapUrvaka upayukta thayelA sAdhuo bhikSA saMbaMdhI AlocanA vaDe zuddhi kare che tenuM che. ll311 For Personal & Private Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 pratidinakriyAvastuka/ bhikSA' dvAra/ gAthA 312 avataranisi: vyAsArthaM tu svayamevAha - avataraNikAW: pUrvagAthAmAM sAdhune bhikSA grahaNa karyA pachI vasatimAM praveza karavAnI vidhinAM pAMca dhAro batAvyAM. have te dvAronA vyAsArthane=vistArathI arthane, vaLI graMthakAra svayaM ja kahe che - gAthA: evaM paDupaNNe pavisao u tinni u nisIhiyA hoti / aggaddAre majjhe pavesaNe pAya'sAgarie // 312 // dAraM // sanyayArtha : evN=|| = 287ma tAveda me zata, paDupaNNe pratyutpanna hote te mAhAra prApta thaye chate, pavisao u=qNI pravezatAne vasatimA praveza 42tA sAdhune, aggaddAre dvArabhA, majjhe madhyamai, pavesaNe pravezanamA tinni nisiihiyaa=29|| naSedhihAmI hotithAya che. pAya'sAgarie asAra Dote chate pAha (prA.) * 'u' pAhapUrti bhATe che. gAthArtha: gAthA 290mAM batAvela e rIte AhAra prApta thaye chate vaLI vasatimAM pravezatAM sAdhune agradvAramAM, madhyakAramAM ane pravezadvAramAM, ema traNa nizIhi thAya che. koI gRhastha na hoya tyAre sAdhu baMne paganuM pramArjana kare che. TIkA: evaM pratyutpanne satyAhAre pravizataH sAdhovasati tisro naiSedhikyo bhavanti agradvAre madhye pravezane iti ca, pravezanaM nijadvAraM, naiSedhikIti dvAraM alpavaktavyatokramaprayojanaM / pAdapramArjanadvAramAha-pAdAvasAgArike pramArjitavyau, samyagyatanAdisadbhAvAditi gAthArthaH // __iha cAyaM vRddhasampradAyaH - "bhikkhAyariyAe niyattANaM imo vihI, bAhiM ThiyA devakuliyAe vA sunnaghare vA bhattapANaM paDilerhiti mA macchiyA vA kaMTao vA hujjA, jaM ca pANayaM kAraNe olaMbae gahiyaM taM uggahaNae chubhittA pavisaMti, jamasuddhaM taM tatto ceva paddhivittA aNNaM gahAya eti, jahiM ca saMsattayaM pANayaM gahiyaM tattha bhAyaNe aNNaM pANayaM na ghippaMti, aha sattugA laddhA to tiNi vAre pattAbaMdhe paDilehiMti, jai tihiM vArAhiM na diTuM suddhaM, aha divA tAhe puNo tinneva vArA paDilehijjaMti, evaM jAva dIsaMti, niyattA ya bAhiM tAva vasahIe appasAgArie pAe pamajjati, tAhe tinni nisIhiyAo kariti aggadAre majjhe pavesaNe ya, aNNe bhaNaMti-tiNNi vAre nisIhiyAo kariti pavesadAre mUle ya" // 312 // TIvArtha: A rIte=gAthA 297mAM bhikSATana karavAnI vidhi batAvI e rIte, AhAra pratyutpannahote chate AhAra prApta thaye chate, vasatine viSe pravezatA sAdhunI agradvAramAM, madhyamAM ane pravezanamAM, ema traNa auSadhikIo For Personal & Private Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka / 'bhikSA' dvAra | gAthA 312 thAya che. pravezana nija dvAra che-vasatimAM pravezavuM e sAdhunuM mukhya dvAra che. naiSadhikI' e prakAranuM dvAra alpavaktavyatA hovAthI utkramanA prayojanavALuM che, arthAt pAdapramArjanadvAra pravezanadvAranuM prathama dvAra che, chatAM naiSadhikI dvAranuM prathama varNana karavArUpa utkramanuM prayojana naiSadhikIdvAramAM rahelI alpavaktavyatA che. pAdapramArjanadvArane kahe che - asAgArika hote chategRhastha nahIM hote chate, pAda pramArjavA; kema ke samyagyatanAdino sadbhAva che-gRhastha na hoya tyAre samyag yatanA Adi thaI zake che, e pramANe gAthArtha che. iha saMpravAyaH ane ahIM bhikSATana karIne AvatAM vasatinA pravezamAM, A=AgaLa kahevAya che e, vRddhono saMpradAya che. ......... bhikkhA viThThI bhikSAcaryAthI nivRttanIpAchA pharelA sAdhuonI, A=nIce batAve che e, vidhi che. vArdi * phuggA bahAra sthita=upAzrayanI bahAra rahelA sAdhuo, devakulikAmAM ke zUnyagharamAM bhakta-pAnane pratilekhe che=jue che. ahIM prazna thAya ke bhakta-pAnane bahAra rahIne kema jue che ? ethI kahe che - makSikA athavA kaMTaka na ho=vahorelA bhakta-pAnamAM mAkhI ke kAMTA na ho, arthAt mAkhI ke kAMTA hoya to tene bahAra paraThavIne sAdhuo vasatimAM praveza kare. huM ....... visaMti ane je pAnaka kAraNa hote chate avalaMbakamAM=mAtrakamAM, grahaNa karAyuM hoya, tene avagrahamAM=pAtrakamAM, nAMkhIne upAzrayamAM praveza kare che. jamasuddhaM jahiM ca karatA nathI. 119 aha sattugA nAMkhIne traNa vAra pratilekhe che. vRtti je azuddha hoya tene tyAM ja=zUnyagharAdimAM ja, paraThavIne anyane grahaNa karIne upAzrayamAM Ave che. vikhaMti ane jemAM jIvAdithI saMsakta pAnaka grahaNa karAyuM hoya, te bhAjanamAM anya pAnakane grahaNa ********. patneihiMti have sattukA prApta thaI=bhikSAmAM sAthavo prApta thayo hoya, to pAtrabaMdhamAM=jhoLImAM, jai ......... nA rIsaMti jo traNa vAra pratilekhavA vaDe sAthavAmAM jIvAta vagere na dekhAyuM to zuddha che, have jIvo dekhAyA to pharI traNa ja vAra pratilekhe che, A pramANe jyAM sudhI jIva dekhAya tyAM sudhI pratilekhe. niyattA pamannati ane nivRtta=bhikSAcaryAthI pAchA pharelA sAdhuo, bahAra alpasAgArikavALI= gRhasthonA abhAvavALI, vasati hote chate pagane pramArje che. tA pavezaLe ya tyArapachI agradvAramAM, madhyamAM ane pravezanamAM=pravezavAmAM, traNa nisIhione kare che. aNNe mUtte ya anyo kahe che - pravezadvAramAM ane mUladvAramAM traNa vAra nisIhine kare che. bhAvArtha: gAthA 297mAM batAvyuM e rIte bhikSATana karatA sAdhuo potAne apekSita eTalo AhAra prApta thAya tyAre vasatimAM praveza kare che. tethI bhikSATanathI AvyA pachI vasatimAM praveza e sAdhunuM nija dvAra che, ane te dvA2nA avayavo gAthA 311mAM vasatimAM pravezavAnA krama pramANe batAvyA che. tethI vasatimAM pravezatI vakhate sau prathama sAdhu paganI pramArjanA kare che ane pachI 'nisIhi' bole che. tethI te avayavonuM varNana karatAM prathama pAdapramArjana dvAranuM ane pachI naiSedhikI dvAranuM varNana karavuM joIe. Ama chatAM graMthakAre pAdapramArjana dvArane choDIne utkramathI prathama naiSadhikI dvAranuM varNana karyuM, tenuM prayojana naiSeSikI dvA2mAM rahelI alpavaktavyatA che, arthAt "agradvAramAM, madhyadvAramAM ane pravezadvA2mAM ema traNa dvA2omAM sAdhu 'nisIhi' bole che," ATaluM ja naiSedhikI dvAramAM vaktavya che, jyAre pAdapramArjana dvAramAM adhika vaktavya che. For Personal & Private Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 pratidinakriyAvastuka| 'bhikSA' dvAra / gAthA 312-313 AthI prathama naiSedhikI dvAranuM varNana karyA pachI pAdapramArjana dvAranuM varNana karatAM graMthakAra kahe che ke bhikSAcaryAthI pAchA AvyA pachI upAzrayamAM praveza karatI vakhate jo koI gRhastha tyAM hoya nahIM, to sAdhu ovAthI potAnA paganuM pramArjana karIne aMdara praveza kare. Azaya e che ke bhikSATana karatI vakhate pagamAM sacitta rajakaNa vagere kAMI lAgela hoya to tene dUra karavA mATe sAdhu odhAthI paganuM pramArjana kare che, ane koI sacitta raja Adi hoya to tene ucita sthAne mUke che, jethI te jIvone kilAmaNA na thAya. ahIM prazna thAya ke koI gRhastha na hoya to ja sAdhu pAdapramArjana kema kare che? tethI kahe che - gRhastho na hoya tyAre yatanA Adi samyaguM thaI zake che; kema ke gRhasthanI dekhatAM sAdhu oghAthI paganuM pramArjana kare to gRhasthane thAya ke sAdhuo dharmanA upakaraNathI paganuM pramArjana kare che, ane te dharmanA upakaraNane sAthe rAkhIne svAdhyAyAdi kare che, tethI A lokono dharma zauca vagarano che, ane tema vicArIne te gRhasthane dharma pratye anAdara thAya. tethI gRhasthane dharma pratye anAdara na thAya te mATe sAdhuo sAgArika na hoya to be paganuM pramArjana kare. li31rA avataraNikA: aJjalidvAraM vyAcikhyAsurAha - avataraNikArya : vasatimAM pravezananI kriyAnAM pAMca dvArA gAthA 311mAM batAvela, temAMthI "pAdapramArjana' dvAra ane niSedhikI' dvAranuM pUrvagAthAmAM vyAkhyAna karyuM. have "aMjali' dvArane vyAkhyAna karavAnI icchAvALA graMthakAra kahe che - gAthA : hatthusseho sIsappaNAmaNaM vAio namukkAro / gurubhAyaNe paNAmo vAyAe namo Na usseho // 313 // dAraM // anvayArthaH halyusedo hastano uya, sIsaUSTmAM zirathI praNamana, vA namuktirovAcika namaskAra (karAya che.) purumAyo guru bhAjana hote chate=hAthamAM gocarIthI bhAre pAtrA hote chate, paUTo praNAma (ane) vAyA namo vAcAthI namaskAra karAya che,) sodo =(paraMtu hAthano) uchUya karAto nathI. gAthArtha : hastano uchUca, zirathI praNamana, vAcika namaskAra karAya che. hAthamAM gocarIthI bhAre pADyA hote. chate praNAma ane vAcAthI namaskAra karAya che, paraMtu hAthano uchUya karAto nathI. TIkAH hastocchyo-lalATe tallaganalakSaNaH, ziraHpraNamanaM-tadavanAmalakSaNaM, vAciko namaskAra iti 'namaH For Personal & Private Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka/ bhikSA' dvAra/ gAthA 313, 314 thI 310 - 101 kSamAzramaNebhya' ityevaMrUpaH, gurubhAjane praNAma eva kevalaH, tathA vAcA 'nama' iti vAciko namaskAraH, nocchyo hastasya gurubhAjanapatanabhayAditi gAthArthaH // 313 // TIkArya : lalATamAM tenA lagananA lakSaNavALo-kapALamAM hAthane lagAvavA svarUpa, hastano uchUya, tenA avanAmanA lakSaNavALuM zirathI praNamana mastakane namAvavA svarUpa mastakathI praNAma, "kSamAzramaNone namaskAra thAo' e prakAranA rUpavALo vAcika namaskAra karAya che. guru bhAjana hote chate hAthamAM gocarIthI bhAre pAtra hote chate, kevala praNAma ja thAya che, tathA vANI vaDe "namaH' e prakArano vAcika namaskAra karAya che, guru bhAjananA patananA bhayathI hAthano uMskRya karAto nathI, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : sAdhuo gocarI lAvyA pachI traNa vAra nisAhi kahIne upAzrayamAM praveze tyAre gurunA vinaya arthe hAtha UMcA karIne mastakane aDADIne, mastaka namAvI praNAma kare ane vacanathI "kSamAzramaNane namaskAra thAo", e pramANe bole. A prakArano vinaya karavAthI kSamApradhAna evA maharSio pratye pUjayabhAvanI vRddhi thAya che, ane ziSTa sAmAcArInuM pAlana thAya che. jo hAthamAM rahela gocarInA pAtrAno bhAra vadhAre hoya to hAthane mastake na lagADe; kema ke gocarInA bhAravALA pAtrA paDI javAno bhaya rahe. AthI te vakhate mastakathI namIne, kSamAzramaNane namaskAra thAo" tevA vacanaprayoga vaDe saMyamI evA mahAtmAo pratye pUjyabhAvanI vRddhi kare. 31all avataraNikA: vyAkhyAtamaJjalidvAraM, adhunA daNDopadhimokSaNadvAraM vyAkhyAyate, tatrAha - avataraNikAIH pUrvagAthAmAM "aMjali" dvArA vyAkhyAna karAyuM. have "daMDa-upAdhimokSaNa dvAra gAthA 316nA pUrvArdha sudhI vyAkhyAna karAya che, tyAM=ThaMDa-upadhimokSaNadvAramAM, kahe che - gAthA : uvari hiTThA ya pamajjiUNa laDhei ThavaMti saTThANe / paDheM uvahissuvarra bhAyaNavatthANi bhANesuM // 314 // anvayArtha: saTTAne svasthAnamAM 3 diThThA ya=upara ane nIce pamjhaU[=pramArjIne rdUi-laSTine=dAMDAne, vaMti sthApe che. supiduM-upadhinI upara paTTane colapaTTAne, ApaNuM=bhAjano upara mAyAvasthAnika bhAjananAM vastrone (sthApe che). For Personal & Private Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka / 'bhikSA' dvAra / gAthA 314 thI 317 svasthAnamAM upara ane nIce pramArjIne dAMDAne sthApe che, upadhi upara colapaTTAne sthApe che ane pAtrA upara pAtrAnAM vastrone sthApe che. TIkA 122 gAthArtha: uparItyUrdhvamadhazca pramRjya pratyupekSaNApUrvakaM yaSTiM sthApayanti svasthAne = daNDakasthAna eva, nAnyatra, paTTamiti colapaTTakamupadherupari 'uvahI jo hiMDAvio taM saThANe ThaviMti tassuvariM colapaTTayaM,' bhAjanavastrANi - pAtrabandhAdIni bhAjaneSveva pAtreSveva, vRddhAstu vyAcakSate - 'rayattANANi jattha bhAyaNAINi ThavijjaMti tattheva dhareMti 'tti gAthArthaH // 314 // TIkArya uparI nAnyatra svasthAnamAM=daMDakanA sthAnamAM ja=dAMDA mUkavAnA sthAnamAM ja, upara ane nIce pratyupekSaNApUrvaka pramArjIne yaSTine-dAMDAne, sthApe che, anyatra nahIM=bIje sthAne sthApatA nathI. = paTTamiti srotapaTTaya paTTane-colapaTTakane, upadhinI upara sthApe che. ene ja spaSTa kare che - je upadhi hiMDAvAI-bhikSATana karatI vakhate sAdhu vaDe je upadhi potAnI sAthe pheravAI, te upadhine svasthAnamAM sthApe che, tenA upara colapaTTakane sthApe che. pAtreSyeva pAtrabaMdha vagere bhAjananAM vastrone bhAjano upara ja=pAtro upara ja, ............................ bhAjana sthApe che. vRddhAntu vyAkSate vaLI vRddho kahe che yattANANi vastrone rAkhe che. tti gAthArtha: e pramANe gAthAno artha che. / / 314 gAthA: -- thati jyAM bhAjanAdine sthApe che tyAM ja rajastrANone dhAraNa kare che-jhoLI, paDalAM vagere pAtranA jai puNa pAsavaNaM se havijja to uggahaM sapacchAgaM / dAu annassa sacolapaTTago kAiaM nisire // 315 // anvayArthaH napha punavaLI jo tetene te sAdhune, pAsavaLuM prazravaNa daivi--=thAya, to to sapAnuM Ti=paDalAo sahita avagrahane=pAtrakane, annaAE=anyane OM ApIne sotapaTTo=sacolapaTTaka= colapaTTA sahita ja, jAgaM=kAyikAne ni=ivosirAve. gAthArtha vaLI jo te sAdhune prazravaNa thAya, to paDalAo sahita pAtrakane anya sAdhune ApIne colapaTTA sahita ja kAyikAne vosirAve. For Personal & Private Use Only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka/ bhikSA' dvAra-"i" dvAra/ gAthA 314 thI 310 123 TIkA: ___ yadi punaH prazravaNaM-kAyikArUpaM se tasya sAdhorbhavet, tato'vagrahamiti pratigrahakaM sapacchAgamiti saha paTalairdattvA samAnyasmai sAdhave sacolapaTTaka eva san kAyikAM Nisiri tti nisRjed vyutsRjediti gAthArthaH // 315 // TIkArtha: vaLI jo tene te sAdhune, kAyikArUpa prazravaNa thAya, to avagrahane pratigrahane, pahalAo sAthe anya sAdhune ApIne sacolapaTTaka ja chatA=colapaTTAthI sahita evA ja sAdhu, kAyikAne mUtrane, vosirAve, e pramANe gAthAno artha che. gAthA: vosiria kAiaM vA AgaMtUNa ya tao asaMbhaMto / dAraM / pacchA ya joggadesaM pamajjiGa suttavihiNA u // 316 // iriaM paDikkamei icchAmiccAI kaDDaI suttaM / aiArasohaNaTThA kAyanirohaM daDhaM kuNai // 317 // anvayArtha : kAiaM vosiria vA bhane yiAne bhUtrane, posirAvAne tao asaMbhaMto ya-mane tyA25chI asaMbhrAMta mevA sAdhu (yogya dezamai) AgaMtUNAvIne pacchA yamane tyA25chI suttavihiNA u-sUtranA vipi 4 joggadesaM= yogya hezane pamajji-pramALane iririyAvaDiyAne paDikkamei-pratime che. icchAmiccAI="icchAmi paDikkamiuM iriyAvahiyAe" tyAhi suttaM sUtrane kaDaI mote. cha. (tyA2lAha) aiArasohaNaTThA matiyAranA zodhana martha bhikSATanama bAgelA matiyAronI zuddhi mATe, daDhaM kAyaniroha-dRDha Ayanirodhane=152sane, kuNai-72 . gAthArtha : mUtrane vosirAvIne, ane tyArapachI asaMbhrAMta evA sAdhu yogya dezamAM AvIne ane tyArapachI sUAnI vidhi paDe 1 yogya dezane pramAune dhariyAvahiyAne pratibhe che. icchAmi paDikkamiuM pratyA sUtrane bole che. tyArapachI bhikSATanamAM lAgelA aticAronI zuddhi mATe dRDha kAyotsargane kare che. TA : vyutsRjya parityajya kAyikAM ca, Agatya ca tataH tadanantaraM asambhrAnto vizuddhaH san yogyadezamiti gmyte| vyAkhyAtaM daNDopadhimokSadvAraM, adhunA zuddhidvAraM vyAcikhyAsayA''ha - pazcAcca-gamanAnantaraM yogyadeza-viziSTasthaNDilarUpaM pramRjya rajoharaNena, kathamityAha- sUtravidhinA=cakSuHpratyupekSaNapurassareNeti gAthArthaH // 316 // IryAmiti IryApathikAM pratikrAmati, kathamityAha - icchAmItyAdi='icchAmi paDikkamiuM iriyAvahiyAe' ityevamAdi, AkarSati paThati, sUtraM-gaNadharAbhihitaM, aticArazodhanArthaM saMyamaskhalitavizuddhinimittaM kAyanirodhamUrdhvasthAnAdinA prakAreNa dRDham atyarthaM karotIti gAthArthaH // 317 // For Personal & Private Use Only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 pratidinakriyAvastaka, bhikSA dvAra-"i" dvAra | gAthA 314 thI 317, 318 thI 320 TIkAryaH ane kAyikAne=mUtrane, vosirAvIne parityajIne, ane tyArapachI asaMbhrAMta vizuddha chatA, sAdhu yogya dezane viSe, AvIne, iryApathikanuM pratikramaNa kare che ema AgaLa sAthe saMbaMdha che. daMDa-upAdhimokSadvAra vyAkhyAna karAyuM have zuddhidvArane kahevAnI icchA vaDe kahe che - ane pAchaLathI=gamananI anaMtara-yogya dezamAM gayA pachI, rajoharaNa dvArA viziSTa sthaMDilarUpa yogya dezane vizeSa prakAranI zuddha bhUmirUpa ucita pradezane, pramArjIne, kevI rIte pramArjIne? ethI kahe che - sUtranI vidhithI-cakSuthI pratyupekSavA pUrvaka, pramArjIne, e pramANe gAthAno artha che. iryAne=IryApathikane, pratikrame che. kevI rIte? ethI kahe che - "icchAmi paDikkamiuMiriyAvahiyAe" evamAdirUpa gaNadhara vaDe kahevAyela sUtrane bole che, aticAranA zodhana arthe=saMyamamAM alitanI vizuddhinA nimitte, UrdhvasthAnAdi prakArathI daDha=atyartha=atyaMta, kAyanirodhana=kAyotsargane, kare che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pUrve kahyuM ke bhikSATanathI pAchA pharelA sAdhuo ziSTonI sAmAcArInI virAdhanA karyA vagara potAnI vasatimAM Ave che. tyArapachI gAthA 314mAM batAvyA mujaba svasthAnamAM dAMDAne sthApe che ane yogya sthAnamAM upadhine mUkIne tenA para colapaTTo mUke che. paraMtu jo sAdhune mUtranI zaMkA hoya to paDalA sahita pAtrA anya sAdhune bhaLAvIne colapaTTA sahita ja mUtra vosirAve che, ane tyArapachI bhikSATanamAM lAgelA aticAronI zuddhi karavA mATe sAdhu iriyAvahI Adi kriyA karavAnA sthAne jaIne yogya pradezane, jIvarahita che ke nahIM e pramANe cakSathI joIne. tyArapachI rajoharaNathI pramArjIne asaMbhrAMta manavALA thaIne arthAta tvarA Adi bhAvothI rahita bhikSATananI pravRttithI saMyamanI zuddhi karavAne abhimukha bhAvavALA thaIne, iriyAvahI sUtra bole che, jethI bhikSATanamAM gamana-Agamana karatI vakhate koI aticAra lAgyo hoya arthAt samitionA pAlanamAM kaMI alanA thaI hoya, to tenI zuddhi thAya. ane iriyAvahiyA karIne tyArapachI bhikSAcaryAmAM lAgelA aticArothI saMyamamAM malinatA thaI hoya to tenI vizuddhi mATe sAdhu atyaMta upayogavALA thaIne UbhA rahIne kAyAnA nirodharUpa kAyotsa kare che. ll314/315/316/31NA avataraNikA: tatraiva vidhimAha - avataraNikA: tyAM ja sAdhu iriyAvahiyA karIne aticAranA zodhana mATe daDha kAyotsarga kare che te viSayamAM ja, vidhine gAthA : cauraMgulamappattaM jANuM hiTThA'chivovariM nAbhiM / ubhao kopparadhariyaM karijja paDheM ca paDalaM vA // 318 // For Personal & Private Use Only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 pratidinakriyAvastuka, 'bhikSA' dvAra-iryA' dvAra/ gAthA 318 thI 320 puvvuddiDhe ThANe ThAuM cauraMgulaMtaraM kAuM / muhapotti ujjuhatthe vAmaMmi a pAyapuMchaNayaM // 319 // kAussaggaMmi Thio ciMte samudANie aIyAre / jA niggamappaveso tattha u dose maNe kujjA // 320 // manvayArtha: hiTThA jANunIye nune cauraMgulamappattaM yAra aMgula samApta, uvari nAbhiM achiva=352 nAbhine nahI sparzatA, ubhao kopparadhariyaM bhayabhane 54, 5 ghA29 42|yel mevA paTTaM ca paDalaM vA=paTane athavA pAne karijja-43. puvuddiva ThANe pUrvoddiSTa sthAnamA ThAuMmA 24Ine cauraMgulaMtaraM kAuM=(4ganA mAgaNanA mAgamA) yAra aMgula aMtarane zane ujjuhatthe stamaixbhAyamai, muhapotti bhupatti vAmaMmi abhane vAmamAM=14 , pAyapuMchaNayaMpApuMchana2425, (rANe cha,) kAussaggaMmi Thio=yotsabhA 28 samudANie aIyAre sAmuni matiyAroneciMte-yiMta sAdhu thitavana 43. (3ve sAmudAni matiyArona tivananI bhayA matAve cha -) jA niggamappaveso yAvat nigama sane praveza sAdhu bhikSA artha upAzrayamAMthI nIyA bhane 75||shrymaa pravezyA, tattha =qNI mAM dose (dAla) hoSone maNe kujjA manamA 43. gAthArtha: kAyotsargamAM nIce jAnune cAra AMgaLa vaDe aprApta, uparamAM nAbhine cAra AMgaLa vaDe nahIM sparzatA, baMne bAju koNIothI dhAraNa karAyela evA colapaTTAne athavA pagalAne kare, pachI pUrve batAvela yogya sthAnamAM UbhA rahIne baMne paganA AgaLanA bhAgamAM cAra AMgaLanuM aMtara rAkhIne jamaNA hAthamAM mahapatti ane DAbA hAthamAM oghAne grahaNa kare che ane A rIte kAyotsargamAM rahela sAdhu sAmudAnika aticAronuM ciMtavana kare. have sAmudAnika aticAronA ciMtavananI maryAdA batAve che ke sAdhu vasatimAMthI bhikSA arthe bahAra nIkaLyA ane vasatimAM pravezyA, tyAM sudhInI kriyAmAM lAgelA doSonuM manamAM ciMtavana kare. TI : ___ cauraMgulamappattanti caturbhiraGgalairaprAptaM jANu hiTTha tti adho jAnunI, tathA achivovariM NAbhinti aspRzadupari nAbhiM catubhirevAGgalairiti, evamubhayoH pArzvayoriti gamyate kopparadhariyaM ti kUparAbhyAM dhRtaM, karijja paTTaM ca paDalaM va tti ittham anena vinyAsena kuryAt paTTe vA colapaTTakaM paTalAni vA pAtraniryogAntargatAnIti gAthArthaH // 318 // __ pUrvoddiSTe sthAne yogyadeza ityarthaH, sthAtumiti sthitvA, catvAryaGgalAni antaraM kRtvA agrapAdayoriti gamyate, mukhavastrikA Rjuhasta iti dakSiNahaste'sya bhavati vAme ca haste pAdapramArjanaM rajoharaNamiti gAthArthaH // 319 // ___ sa caivaM kAyotsarge sthitaH san cintayet sAmudAnikAnaticArAn samudAnaM bhikSAmIlanaM tatra bhavAn puraHkarmAdIn, tadavadhimAhuH - yAvannirgamapravezau, 'jA ya paDhamabhikkhA laddhA jA ya avasANillA' tatra tu doSAnpuraHkAdIn manasi kuryAt, yato nivedanIyAste guroriti gAthArthaH // 320 // For Personal & Private Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 pratidinakriyAvastuka, bhikSA' dvAra-"i" dvAra/ gAthA 318 thI 320 TIkArtha: nIce be jAnu ne cAra aMgulo vaDe aprApta, ane uparamAM nAbhine cAra aMgulo vaDe ja nahIM sparzatA, e rIte baMne pAsamAM be koNI vaDe dhAraNa karAyelA evA paTTane athavA paDalane kare arthAt A rIte=A vinyAsathI=uparamAM batAvyuM e prakArathI, paTTane colapaTTakane, athavApAtraniryoganI aMdara rahelA pahalAone kare, e pramANe gAthAno artha che. pUrvamAM uddezAyelA sthAnamAM=yogya dezamAM, UbhA rahIne, agranA be pAdamAM=baMne paganA AgaLanA bhAgamAM, cAra aMgulo aMtarane karIne, AnA=IryApathikI karanAra sAdhunA, Rju hastamAM dakSiNa hastamAM= jamaNA hAthamAM, mukhavastrikA=muhapatti, ane vAma hastamAM DAbA hAthamAM, pAdapramArjana=rajoharaNa, kare che, e pramANe gAthAno artha che. ane A rIte kAyotsargamAM rahelA chatA te=sAdhu, sAmudAnika aticArone=samudAna eTale bhikSAnuM milana temAM thanArA purakamadine, ciMtave. tenI avadhine-sAmudAnika aticAro ciMtavavAnI maryAdAne, kahe che - nirgama ane praveza sudhI, e spaSTa kare che - ane je prathama bhikSA prApta thaI ane je avasAnanI je chellI bhikSA prApta thaI, vaLI tyAM te bhikSA prApta karavAmAM, lAgelA purakarmAdi doSone manamAM kare=manamAM vicArI rAkhe, je kAraNathI teo=bhikSA prApta karavAmAM lAgelA puraHkarmAdi aticAro, gurune nivedana karavA joIe, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : gAthA 317 mAM batAvyuM. e rIte iriyAvahiyA karIne sAdhu daDha kAyotsarga kare che; have te kAyotsargamAM kevI rIte UbhA rahe che ? tenI vidhi batAve che - kAyotsarga karatI vakhate sAdhu paDalA athavA colapaTTo hAthanI be koNIothI pakaDI rAkhe, ane te colapaTTo athavA paDalA jAnathI cAra AMgaLa upara hovA joIe ane nAbhithI cAra AMgaLa nIcA hovA joIe; kema ke sAdhune vastra dhAraNa karavAnuM nathI, phakta nagnatAnA parivAra arthe colapaTTo paheravAno che; mATe jAnathI cAra AMgaLa upara ane nAbhithI cAra AMgaLa nIce colapaTTo athavA paDalA pakaDI rAkhe; kema ke tenAthI adhika upara ke nIce colapaTTo rAkhe to vastradhAraNano adhyavasAya thAya che ane zAstramaryAdAno anAdara thAya che. A rIte colapaTTo athavA paDalA dhAraNa karIne, jyAM aticAronuM Alocana karavAnuM che te sthAnamAM, paganA AgaLanA bhAgamAM cAra AMgaLanuM aMtara rAkhIne sAdhu kAussagnamudrAmAM UbhA rahe, ane jamaNA hAthamAM muhapatti ane DAbA hAthamAM rajoharaNa rAkhe. A rIte kAyotsargamAM UbhA rahIne sAdhu bhikSA grahaNa karavAmAM lAgelA sAmudAnika aticAronuM ciMtavana kare, ane te ciMtavanamAM pote bhikSA mATe nIkaLela tyArathI mAMDIne upAzrayamAM praveza karyo, tyAM sudhImAM pote je prathama bhikSA prApta karI ane je chellI bhikSA prApta karI te sarva viSayaka lAgelA doSonuM manamAM ciMtavana kare, je kAraNathI kAyotsarga pAryA pachI sAdhue te sarva doSo gurune nivedana karavAnA che. H318/319/32all For Personal & Private Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 pratidinakriyAvastuka| 'bhikSA dvAra-"i" dvAra/ gAthA 321 avataraNikA: pUrvagAthAmAM batAvyuM ke sAdhu bhikSA mATe upAzrayamAMthI nIkaLe ane upAzrayamAM praveze, tyAM sudhImAM lAgelA doSonuM ciMtavana kare. have te doSone kayA kramathI ciMtavavAnA che? te batAve che - gAthA : te u paDisevaNAe aNulomA hoti viaDaNAe a / paDisevaviaDaNAe itthaM cauro bhave bhaMgA // 321 // anvayArtha: tezvaLI teotte doSo, parisevaUIL=pratisevanA vaDevimaUTU=ane vikaTanA vaDe maytnoma= anuloma=anukULa, haoNti=hoya che. DiseviUTI=pratisevanA ane vikaTanArUpa rUu=ahIM A be padamAM, vaDo maMgA=cAra bhAMgAo bhave thAya che. gAthArtha : vaLI te doSo pratisevanA vaDe ane vikaTanA vaDe anukULa hoya che. pratisevanA ane vikaTanArUpa A be padamAM cAra bhAMgAo thAya che. TakA ? te tu doSAH pratisevanayA-AsevanArUpayA'nulomA bhavanti anukUlA bhavanti vikaTanayA - AlocanayA ca, pratisevanAyAM vikaTanAyAM ca padadvaye catvAro bhaGgA bhavanti, tadyathA - pratisevanayA'nulomA vikaTanayA ca, tathA pratisevanayA na vikaTanAyAM, tathA na pratisevanayA vikaTanAyAM, tathA na pratisevanayA na vikaTanayeti pathArtha rUrazA TIkArya : vaLI te doSo AsevanArUpa pratisevanA vaDe ane AlocanArUpa vikaTanA vaDe anuloma hoya che=anukULa hoya che. pratisevanArUpa ane vikaTanArUpa padayamAM cAra bhAMgAo thAya che, te A pramANe - (1) pratisevanAthI ane vikaTanAthI anuloma che; (2) ane pratisevanAthI anuloma che, vikaTanAmAM anuloma nathI; (3) ane pratisevanAthI anuloma nathI, vikaTanAmAM anuloma che; (4) ane pratisevanAthI anuloma nathI, vikaTanAthI anuloma nathI, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: gocarImAM lAgelA doSonuM ciMtavana ane guru pAse nivedana sAdhu AsevanAnA kramathI athavA AlocanAnA kramathI, kare che. pahelA prakAranuM ciMtavana pratisevanAanuloma che. tethI sAdhu bhikSA mATe vasatimAMthI nIkaLe tyArathI mAMDIne vasatimAM praveze tyAM sudhImAM je kramasara pravRtti thaI che, temAM lAgela aticAronuM kramasara ciMtavana kare, arthAt prathama bhikSA jayAM grahaNa karI tyArathI mAMDIne jayAM chellI bhikSA grahaNa karI, tyAM sudhImAM For Personal & Private Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 pratidinakriyAvastuka / 'bhikSA' dvAra-'ircA' dvAra | gAthA 321 je je doSo lAgyA hoya, te te doSonuM kramasara ciMtavana kare, ane te ja pramANe guru pAse nivedana kare, te pratisevanAanuloma ciMtavana kahevAya. bIjA prakAranuM ciMtavana vikaTanAanuloma che arthAt AlocanAnA krama pramANe che. tethI sAdhu sauthI nAnA doSanuM prathama ciMtavana kare, pachI kramasara tenAthI moTo moTo doSa ciMtave, e pramANe sarvathI moTo doSa chelle ciMtavana kare. Ama karavAnuM kAraNa e che ke AlocanA e doSonA ciMtavana ane nivedanamAtrarUpa nathI, paraMtu tIvra saMvegapUrvaka doSonA pazcAttApano tIvra adhyavasAya pedA thAya, te prakAranA ciMtavana ane nivedananI kriyArUpa che. tethI tIvra pazcAttApanA pariNAmapUrvaka nAnA doSanuM prathama ciMtavana ane nivedana karavAthI pazcAttApano pariNAma vizeSa tIvra bane che; kema ke nirjarAnA artha sAdhu pazcAttApano pariNAma thAya tevA upayogapUrvaka ciMtavana ane nivedana kare che; tethI jema jema sAdhu doSonuM ciMtavana ane nivedana karatA jAya che, tema tema sAdhuno pazcAttApano bhAva adhika adhika vadhato jAya che. tethI jo prathama moTo doSa kahevAmAM Ave to temAM tevo tIvra pazcAttApano bhAva pragaTa thayo na hoya to pApa nAza pAme nahi, paraMtu prathama nAnA doSo kahIne kramasara moTA moTA doSo kahevAmAM Ave to vadhato jato te pazcAttApano pariNAma moTA doSo kahetI vakhate vizeSa tIvra thayo hoya to pApa nAza karavA samartha bane che. AthI ja AlocanAnA kramanA viSayamAM gItArtha sAdhu sAmudAnika aticAronuM ciMtavana AlocanAnA kramathI ja kare che, ane guru pAse nivedana paNa AlocanAnA kramathI ja kare che. paraMtu AlocanAnA kramanA viSayamAM gItArtha na hoya tevA sAdhu sAmudAnika aticAronuM ciMtavana AsevanAnA kramathI kare che ane guru pAse nivedana paNa AsevanAnA kramathI ja kare che. vaLI aticAronA ciMtavana ane nivedanane AzrayIne pratisevanA ane vikaTanA e be padamAM cAra bhAMgA thAya che. te A rIte : (1) pratisevanA anuloma che ane vikaTanA anuloma che H koI sAdhuthI bhikSATanakALamAM prathama nAno doSa sevAyo hoya ane pachI uttarottara moTA moTA doSo sevAyA hoya, ane te sAdhu gItArtha hoya, to te sAdhu doSonuM ciMtavana ane guru AgaLa nivedana AlocanArUpa vikaTanAnA kramathI karatA hoya che, tethI temanuM Alocana prathama bhAMgAmAM prApta thAya; kema ke teothI doSonI pratisevanA paNa AlocanAnA kramathI ja karAyelI che. - (2) pratisevanA anuloma che, paNa vikaTanA anuloma nathI : koI sAdhuthI bhikSATanakALamAM doSo sevAyA hoya, ane te sAdhu gItArtha na hoya, tethI teo doSonuM ciMtavana ane guru AgaLa nivedana AlocanA rUpa vikaTanAnA kramathI karatA na hoya, paraMtu pote prathama je doSa sevyo ane uttarottara je je doSo sevyA te rUpa pratisevanAnA kramathI karatA hoya che, tethI temanuM Alocana bIjA bhAMgAmAM prApta thAya. (3) pratisevanA anuloma nathI, paNa vikaTanA anuloma che H koI sAdhuthI bhikSATanakALamAM doSo sevAyA hoya, ane te sAdhu gItArtha hoya, tethI teo doSonuM ciMtavana ane guru AgaLa nivedana AlocanArUpa vikaTanAnA kramathI karatA hoya che, paraMtu pote doSo AlocanAnA krama pramANe sevyA na hoya, to temanuM Alocana trIjA bhAMgAmAM prApta thAya. For Personal & Private Use Only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 129 pratidinakriyAvastaka "bhikSA' dvAra-i) dvAra / gAthA 321-322 (4) pratisevanA anuloma nathI ane vikaTanA anuloma nathI : koI sAdhuthI bhikSATanakALamAM doSo sevAyA hoya ane te sAdhu gItArtha na hoya, tethI teo doSonuM ciMtavana ane guru AgaLa nivedana AlocanArUpa vikaTanAnA kramathI paNa karatA na hoya ane pote je kramathI doSo sevyA che te rUpa pratisevanAnA kramathI paNa karatA na hoya, paraMtu koI ADAavaLA ja kramathI karatA hoya, to temanuM Alocana cothA bhAMgAmAM prApta thAya. 321|| avataraNikA: gAthA 320mAM batAvyuM ke kAyotsargamAM rahelA sAdhu sAmudAnika aticAronuM ciMtavana kare, tyArabAda gAthA 321mAM te doSonA ciMtavanano krama batAvyo. tyAM prazna thAya ke iryApatha pratikramaNanA kAyotsargamAM to logassanuM ciMtavana karAya che, tene badale sAmudAnika aticAronuM ciMtavana sAdhu kare che tema kema kahyuM? tethI kahe che - gAthA : te ceva tattha navaraM pAyacchittaM ti Aha samayaNNU / jamhA sai suhajogo kammakkhayakAraNaM bhaNio // 322 // anvayArtha : tattva=tyAM=gocarIthI AvyA pachI mAtru karela hoya ke na karela hoya, e baMne saMbaMdhI karAtA iriyAvahiyAmAM, navaraMte veva phakta teo ja=sAmudAnika aticAro ja, pAchidaM prAyazcitta che, ti e pramANe samayaUpU samayajJo siddhAMtane jANanArAo, mAkakahe che; naphA=je kAraNathI saMsadA sugono zubhayoga vakrama+gyAra karmakSayanuM kAraNa paNa kahevAyo che. gAthArtha : gocarIthI AvyA pachI mAtru karela hoya ke na karela hoya, e baMne saMbaMdhI karAtA iriyAvahiyAmAM phakta sAmudAnika aticAro ja prAyazcitta che. e pramANe siddhAMtane jANanArAo kahe che; je kAraNathI sadA zubhayoga karmakSayanuM kAraNa kahevAyo che. TIkAH te eva navaraM kevalaM sAmudAnikA aticArAzcintyamAnAH santaH tatra kAyikAdIryApathikAyAM prAyazcittamiti evamAhuH samayajJAH siddhAntavidaH, kimiti ? yasmAt sadA sarvakAlameva zubhayogaH= kuzalavyApAraH karmakSayakAraNaM bhaNita: tIrthakaragaNadharairiti gAthArthaH // 322 // * "zvavidyAlIthIyA''mAM 'mAri' padathI akAyikIyapathikAnuM grahaNa karavAnuM che. tethI e prApta thAya ke gocarI lAvyA pachI sAdhu mAgu karIne Avela hoya ke mAtru karyA vagara Avela hoya, ema baMne saMbaMdhI iryApathikI kriyAmAM sAmudAnika aticAronuM ciMtavana e prAyazcitta che. TIkArya : tyAM=kAyikAdinI iryApathikAmAM, kevala phakta, teo ja=ciMtavAtA chatA sAmudAnika aticAro ja, For Personal & Private Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka / 'bhikSA' dvAra-'ircA' dvAra | gAthA 322-323 prAyazcitta che, e pramANe samayajJo--siddhAMtane jANanArAo, kahe che. kayA kAraNathI ?=iryApathikImAM ciMtavAtA aticAro ja prAyazcitta kayA kAraNathI che ? ethI kahe che - je kAraNathI tIrthaMkara-gaNadharo vaDe sadA=sarvakALa ja, zubhayoga=kuzalavyApAra, karmakSayanuM kAraNa kahevAyo che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha: 130 bhikSATanathI pAchA pharyA pachI sAdhue mAtru karela hoya ke na karela hoya, e baMne saMbaMdhI iriyAvahiyApUrvakanA kAyotsargamAM phakta sAmudAnika aticAronuM ciMtavana e ja prAyazcitta che, ema zAstra jANanArAo kahe che. mATe iryApathikInA kAyotsargamAM logassanuM ciMtavana sAdhu karatA nathI, paraMtu bhikSATanamAM lAgelA doSonuM ciMtavana kare che. have temAM yukti batAve che ke tIrthaMkaro ane gaNadharo vaDe zubhayoga ja karmakSayanuM kAraNa kahevAyelo che, ane iriyAvahiyApUrvaka kAussaggamAM aticAronuM ciMtavana karavuM e zubhayoga che. mATe tenAthI karmano nAza thAya che. tethI muni kAyotsargamAM sAmudAnika aticAronuM ciMtavana kare. // 322 avataraNikA : tataH kimityAha - avataraNikArya pUrvagAthAnA uttarArdhamAM kahyuM ke je kAraNathI zubhayoga karmakSayanuM kAraNa kahevAyo che, tenAthI zuM ? ethI kahe che - bhAvArtha: gAthA 322mAM graMthakAre kahyuM ke sAmudAnika aticAronuM ciMtavana prAyazcitta che, je kAraNathI zubhayoga karmakSayanuM kAraNa kahevAyo che. tyAM koIne prazna thAya ke zubhayoga karmakSayanuM kAraNa hoya, tenAthI zuM prApta thAya ? ke jethI kAyotsargamAM karAtuM sAmudAnika aticAronuM ciMtavana prAyazcittarUpe siddha thAya ? tethI teno khulAso graMthakAra prastuta gAthAmAM kare che - gAthAH suhajogo a ayaM jaM caraNArAhaNanimittamaNuaM pi / mA hojja kiMci khaliaM pehei taovautto vi // 323 // anvayArtha: artha ==ane AsAmudAnika aticAronA ciMtanarUpa pUrvagAthAmAM kahyuM e, yudghanono=zubhayoga che; khaM=je kAraNathI cAra haLanimitta=caraNanA ArAdhananuM nimitta che. totenA kAraNe=sAmudAnika aticAronA ciMtavanane kAraNe, vaDatto vi=upayukta paNa=bhikSAgrahaNakALamAM upayukta paNa sAdhu, anusaM pi=aNu paNa=sUkSma paNa, vidhi vRttiaM=kAMI skhalita mA ho--=na thAo, (e pramANe) penDe=prekSaNa kare che. For Personal & Private Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka/ bhikSA' dvAra-"i" dvAra/ gAthA 323 131 gAthArtha : sAmudAnika aticAronA ciMtavanarUpa pUrvagAthAmAM kahyuM e zubhayoga che, je kAraNathI caraNanA ArAdhanAnuM nimitta che. tenA kAraNe bhikSA grahaNakALamAM upayukta paNa sAdhu "sUkSma paNa kAMI khalanA na thAo." e pramANe prekSaNa kare che. TIkAH zubhayogazca ayaM - sAmudAnikAticAracintanarUpaH, kathamityAha - yad yasmAt caraNArAdhananimittam askhalitacAritrapAlanArtham, aNvapi sUkSmamapi mAbhUt kiJcit skhalitaM prekSate-paryAlocayati tata upayukto'pi bhikSAgrahaNakAla iti gAthArthaH // 323 // TIkArya ane sAmudAnika aticAronA ciMtanarUpa A pUrvagAthAmAM kahyuM e, zubhayoga che. kevI rIte? ethI kahe che - je kAraNathI caraNanA ArAdhananuM nimitta che=asmalita cAritranA pAlana arthe che. tyAM zaMkA thAya ke aticAronuM ciMtavana caraNanA ArAdhananuM nimitta kaI rIte che? ethI kahe che - tenA kAraNe= aticAronA ciMtanane kAraNe, bhikSAnA grahaNakALamAM upayukta paNa sAdhu "aNu paNa=sUkSma paNa, kAMI alita=smalanA, na thAo" ema prekSaNa kare che paryAlocana kare che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : gAthA 322nA pUrvArdhamAM kahyuM ke kAyotsargamAM sAmudAnika aticAronuM ciMtavana e prAyazcitta che. tyAM prazna thAya ke sAmudAnika aticAronuM ciMtavana prAyazcitta kema che? tethI uttarArdhamAM khulAso karyo ke tIrthakaro ane gaNadharoe zubhayogane karmakSayanuM kAraNa kahela che. tyAM koIne prazna thAya ke zubhayoga karmakSayanuM kAraNa hoya tenI sAthe sAmudAnika aticAronA ciMtavanane zuM saMbaMdha? tethI prastuta gAthAmAM batAvyuM ke sAmudAnika aticAronuM ciMtavana zubhayoga che, tethI te karmakSayanuM kAraNa che, mATe te prAyazcittarUpa che. ahIM prazna thAya ke sAmudAnika aticAronuM ciMtavana zubhayoga kema che? tethI kahe che ke je kAraNathI sAmudAnika aticAronuM ciMtavana cAritranI ArAdhanAnuM nimitta che arthAt sAdhunA asmalita cAritranA pAlanamAM kAraNa che. tyAM prazna thAya ke sAdhu gocarI lAvyA pachI gocarI saMbaMdhI lAgelA aticAronuM zodhana kare, teTalAmAtrathI te ciMtavana asmalita cAritranA pAlananuM kAraNa kaI rIte bane ? tethI kahe che ke gocarI lAvyA pachI kAyotsargamAM saMvegapUrvaka sAmudAnika aticAronuM ciMtavana karavAthI pharI jyAre bhikSAgrahaNano kALa Ave, tyAre vizeSa upayukta thaIne bhikSA grahaNanI pravRtti thaI zake. vaLI, te upayoga kaI rIte rAkhI zakAya? te batAve che - "mArI bhikSA grahaNanI kriyAmAM sUkSma paNa smalanA na thAo," e prakAranuM sAdhu paryAlocana kare che, ane bhikSA grahaNakALamAM AvuM paryAlocananuM kAraNa pUrvamAM saMvegapUrvaka sAmudAnika aticAronA ciMtavanathI utpanna thayelo zubhabhAva che. tethI sAmudAnika aticAronuM ciMtavana sAdhumAM niraticAra cAritranA pAlanane anukULa evI ghaNI zaktino saMcaya karAvIne asmalita cAritranA pAlana mATe samartha banAve che. For Personal & Private Use Only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 pratidinakriyAvastuka bhikSA' dvAra-"i' dvAra/ gAthA 323-324 ahIM vizeSa e che ke bhikSATana karyA pachI karAtA iriyAvahiyAmAM ciMtavana karAtA sAmudAnika aticAro ja prAyazcitta che, ema batAvavA mATe gAthA 322mAM "te veva' ema vikAra mUkela che. tethI e phalita thAya ke sAmAnya rIte sarva zubhayogo karmakSayanuM kAraNa che, paraMtu bhikSATana karyA pachI saMvegapUrvaka aticAronuM ciMtavana karavAmAM Ave to ja saMvegane kAraNe bhikSATananI kriyA uttarottara aticArothI rahita karavA samartha banAve tevI zaktinuM sAdhumAM AdhAna thAya che. tethI bhikSATana karyA pachI karAtA iriyAvahiyApUrvakanA kAyotsargamAM aticAronA ciMtavanane choDIne logassa vagere anya zubhayogonuM , ciMtavana karavAmAM Ave to prAyaH te prakAranI zuddhinuM kAraNa bane nahIM. mATe sAdhue prastuta kAyotsargamAM sAmudAnika aticAronuM ja ciMtavana karavuM joIe ane te bhikSATanamAM lAgelA aticAronuM prAyazcitta che. ||323 avataraNikA : pakSAntaramAha - avataraNiyArtha: gAthA 322-3ra3mAM batAvyuM ke bhikSATana karyA pachI sAdhu iriyAvahiyApUrvaka kAyotsargamAM sAmudAnika aticAronuM ciMtavana kare che e gocarImAM lAgelA doSonI zuddhirUpa prAyazcitta che. vaLI tene ja yuktithI batAvyuM ke A ciMtavana zubhayoga che, mATe te prAyazcitta che. have pakSAMtarane kahe che=bIjo pakSa batAvatAM kahe che - gAthA : kAyaniroho vA se pAyacchittamiha jaM tu aNussaraNaM / taM vihiANuTThANaM kammakkhayakAraNaM paramaM // 324 // anvayArtha : =athavA teno gocarIthI AvyA pachI mAtru Adi karIne ke karyA vagara Avela sAdhano, ahIM kAyikAdi saMbaMdhI iriyAvahiyAmAM, vanirodoHkAyAno nirodha pAchidaM prAyazcitta che. gaM tu apura vaLI je anusmaraNa che=sAmudAnika aticAronuM ciMtavana che, taMtrate vihipuvi=vihita anuSThAna paramaM parama mevaripakarmakSayanuM kAraNa che. * mULagAthAmAM 'vA'kAra pUrvagAthA sAthe pakSAMtara batADavA arthe che. gAthArtha: athavA gocarIthI AvyA pachI mAtruAdi karIne ke karyA vagara AvelA sAdhuno, kAcikAdisaMbaMdhI iriyAvahiyAmAM kAyAno nirodha prAyazcitta che, vaLI je sAmudAnika aticAronuM ciMtavana che, te vihitA anuSThAna parama karmakSayanuM kAraNa che. For Personal & Private Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka / 'bhikSA' dvAra-'i'i dvAra | gAthA 324 TIkA kAyanirodho vA UrdhvasthAnAdilakSaNaH se-tasya = kAyikAdyutsargakarttuH sAmAnyAgatasya vA prAyazcittamiha= kAyikAdIryApathikAyAM, yatpunaH smaraNaM sAmudAnikAMticArANAmiti gamyate tadvihitAnuSThAnameva yatInAM, etacca karmmakSayakAraNaM paramamiti gAthArthaH // 324 // TIkArya 133 athavA teno=kAyikAdinA utsargane karanArano ke sAmAnyathI Avelano=mAtra Adi karIne AvelA sAdhuno ke sAmAnyathI bhikSATana karIne AvelA sAdhuno, ahIM=kAyikAdinI iryApathikAmAM=mAtra Adi saMbaMdhI iriyAvahiyAmAM, UrdhvasthAnAdinA lakSaNavALo kAyanirodha=UbhA rahevA vagere svarUpavALo kAyotsarga, prAyazcitta che. vaLI je sAmudAnika aticAronuM smaraNa che, te yationuM=sAdhuonuM, vihita anuSThAna ja che, ane Avihita anuSThAna, parama karmakSayanuM kAraNa che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: navA vikalpa pramANe e kahevuM che ke gocarIthI AvyA pachI mAtra Adi karIne ke zaMkA na hoya to ema ne ema sAdhu iriyAvahiyApUrvaka kAyotsarga kare ane kAyotsargamAM kAyAno nirodha karIne sAdhu UbhA rahe che te ja prAyazcitta che; paraMtu kAyotsargamAM sAmudAnika aticAronuM ciMtavana karavuM e prAyazcitta nathI. tyAM prazna thAya ke to pachI sAdhuo kAyotsargamAM sAmudAnika aticAronuM ciMtavana kema kare che ? tethI kahe che ke sAmudAnika aticAronuM ciMtavana e vihitAnuSThAna che arthAt zAstramAM sAdhune sAmudAnika aticAronuM ciMtavana karavAnuM vidhAna che. mATe je anuSThAnanuM zAstramAM vidhAna hoya tenuM pAlana karavuM e sAdhvAcAranI kriyA che, ane tevI kriyAnuM pAlana e prakRSTa karmakSayanuM kAraNa che. tethI e prApta thAya ke bhikSATanamAM lAgelA doSonuM prAyazcitta e kAyanirodhanI kriyA che, ane sAmudAnika aticAronuM ciMtavana e sAdhunI ucita AcaraNArUpa kriyA che, ane te kriyAthI ghaNAM karmono nAza thAya che. gAthA 322-323mAM batAvela prathama vikalpa ane prastuta gAthAmAM batAvela bIjo vikalpa nayabhedakRta che. prathama vikalpamAM iriyAvahiyApUrvaka kAussaggamudrAmAM karAtuM sAmudAnika aticAronuM ciMtavana e prAyazcittarUpa kahela che. tethI e prApta thAya ke sAdhune bhikSAmAM koI doSa lAgyo hoya ane sAdhu saMvegapUrvaka kAyotsargamAM aticAronuM ciMtavana kare, to te pApanI zuddhi sAmudAnika aticAronA ciMtavanathI thAya che. vaLI, bIjA vikalpa pramANe iriyAvahiyAnI kriyA e doSonI zuddhi mATe karAtI kriyA che, ane e kriyAmAM chelle bolAya che ke "tAva kArya ThANeNaM moNeNaM jhANeNaM appANaM vosirAmi." tethI e ja prakAranA upayogapUrvaka kAyAne vosirAvIne sAdhu kAyAnA nirodhapUrvaka UbhA rahe che, te kAyaguptino pariNAma che; ane A kAyaguptino pariNAma ja bhikSAmAM lAgelA doSonA aticAronI zuddhi karavA mATe samartha che. tethI kAyagupti dvArA bhikSAkRta doSonI zuddhi thaI jAya che. vaLI, sAmudAnika aticAronuM ciMtavana e zAstramAM vihitAnuSThAna che, ane vihita kriyAnuM pAlana e svataMtra nirjarAnA kAraNarUpa che, jenAthI vizeSa-vizeSata2 nirjarA thAya che. 5324 // For Personal & Private Use Only Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 pratidinakriyAvastuka/ 'bhikSA' dvAra-"i" dvAra/ gAthA 325 avataraNikA : parAbhiprAyamAzaGkya pariharannAha - avataraNiyArtha: pUrvagAthAmAM kahyuM ke iriyAvahiyApUrvaka karAto kAyanirodha bhikSAmAM lAgelA doSonuM prAyazcitta che. tyAM paranA abhiprAyanI AzaMkA karIne teno parihAra karatAM graMthakArazrI kahe che - gAthA : jai evaM tA kiM puNa annattha vi so na hoi niyameNa / pacchittaM hoi ccia aNiyama u jaM aNussaraNe // 325 // anvayArtha : na viM=jo Ama che=bhikSA lAvyA pachI iriyAvahiyApUrvaka logassanA smaraNa vagara karAto kAyanirodha bhikSAmAM lAgelA doSonuM prAyazcitta che, to mannatya vi=to anyatra paNa=mAtra Adi karIne iriyAvahiyApUrvaka karAtA kAyotsargamAM paNa, so=AkalogassanA smaraNa vagarano kAyanirodha, niyA =niyamathI vija pu=kema vaLI pachitta na hoTTa=prAyazcitta nathI ? (teno graMthakAra javAba Ape che -) ro vi thAya ja che; baMje kAraNathI masara=anusmaraNamAM kAyotsargamAM logassanuM ciMtavana karavAnA viSayamAM, gAyama =aniyama ja che. gAthArtha : je bhikSA lAvyA pachI iriyAvahiyApUrvaka logassanA smaraNa vagara karAto kAyanirodha bhikSAmAM lAgelA doSonuM prAyazcitta che, to mAtru Adi karIne iriyAvahiyApUrvaka karAtA kAyotsargamAM paNa logassanA smaraNa vagarano kAyanirodha niyamathI kema vaLI prAyazcitta nathI ? teno graMthakAra javAba Ape che ke thAya ja che; je kAraNathI kAyotsargamAM logassanA ciMtavana viSayaka aniyama ja che. TIkA? __yadyevaM kAyanirodha eva tatra prAyazcittaM, tatki punaranyatrA'pi bhikSATanAdivyatirekeNa kAyikAgamanAdau, asau kAyanirodha eva caturviMzatistavAnusmaraNazUnyo, na bhavati niyamena avazyaMtayA prAyazcittaM ? ityatra gururAha-bhavatyeva, na ca (?na) bhavati, kuta ityAha - aniyama eva yad-yasmAdanusmaraNe, tathAhi - na caturviMzatistava eva tatrA'pi cintyeta, api tu yatkiJcitkuzalaM ityetAvatA ca naH prayojanamityalaM prasaGgeneti gAthArthaH // 325 // noMdha: TIkAmAM na ra mavati che tyAM na mati hoya tema bhAse che. TIkArya jo A rIte pUrvagAthAmAM kahyuM e rIte, tyAM bhikSATana karyA pachI mAtra Adi karIne ke nahIM karIne Avela sAdhu dvArA karAtA iriyAvahiyAmAM, kAyAno nirodha ja=kAyotsarga ja, prAyazcitta che, to anya For Personal & Private Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka/ bhikSA' dvAra-"i" dvAra-"AlocanA' dvAra | gAthA 325-326 135 sthAnamAM paNa bhikSATanAdinA vyatirekathI kAyikAgamanAdimAM paNa, arthAt bhikSATanAdi karyA vagara mAtra javA vagerenI pravRtti karyA pachI karAtI iryApathikamAM paNa, A=caturvizatistavanA anusmaraNathI zUnya evo kAyanirodha ja, niyamathI=avazyapaNAthI, kema vaLI prAyazcitta nahIM thAya ? e prakAranI ahIM ziSyanI zaMkAmAM, guru kahe che - thAya ja, paraMtu na thAya ema nahIM. kayA kAraNathI thAya? ethI kahe che - je kAraNathI anusmaraNamAM ciMtavanamAM, aniyama ja che. ane te aniyama ja tathaTdathI spaSTa kare che - tyAM paNa bhikSATanAdi karyA vagara laghunIti Adi karyA pachI karAtI iryApathikamAM paNa, caturvizatistava ja=logassa ja, ciMtavavo joIe ema nahIM, paraMtu je kAMI kuzala hoya e ciMtavavuM joIe, ane eTalAthI amAre prayojana che. ethI prasaMga vaDe saryuM, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: pUrvagAthAmAM sthApana karyuM ke bhikSA lAvyA pachI sAdhu aticAranI zuddhi mATe iriyAvahiyApUrvaka kAyotsarga kare che, ane temAM logassanuM smaraNa karatA nathI paraMtu sAmudAnika aticAronuM ciMtavana kare che; kema ke bhikSAnA doSonI zuddhinuM kAraNa to kAyanirodhanI kriyA ja che. AthI koIne zaMkA thAya ke bhikSATanAdi sivAyanI mAtru AdinI kriyAmAM paNa iriyAvahiyApUrvaka karAtA kAyanirodhathI ja zuddhi thavI joIe. tethI tyAM paNa logassanA ciMtavananI jarUra raheze nahIM. tene graMthakAra kahe che ke iriyAvahiyApUrvaka kAyanirodhathI zuddhi thAya ja; phakta kAyanirodha karIne kAyotsargamAM kAMIka zubha ciMtavana karavuM joIe. AthI jema gocarI lAvyA pachI sAdhunuM vihitaanuSThAna hovAthI sAmudAnika aticAronuM ciMtavana sAdhu kare che, tema anya sthAnamAM paNa koI zubha ciMtavana sAdhu kare to cAle. A rIte prAsaMgika zaMkA karIne tenuM samAdhAna karyuM, tethI graMthakAra kahe che ke have prasaMga vaDe saryuM. ll32pA avataraNikA : gAthA 230mAM batAvela pratidinakriyAnA 10 dvAromAMnuM trIjuM bhikSA dvAra gAthA 286thI zarU thayuM. temAM gAthA 308mAM kahela ke bhikSAcaryAthI pAchA pharelA sAdhuo ziSTonI sAmAcArInI virAdhanA nahIM karatA vasatimAM praveze che, ane te zisAmAcArInI zeSavidhi batAvavA gAthA 311mAM vasatimAM pravezananA pAdapramArjanAdi pAMca dhAro batAvyAM. temAMnA chellA "zuddhi dvAranuM varNana gAthA 316nA uttarArdhathI zarU karyuM, temAM vacce graMthakAre gAthA 32 rathI 325 sudhI prAsaMgika kathana karyuM. pAMcamA zuddhi dvAranA aMtima bhAgane spaSTa karavA mATe gAthA 320mAM aMte kahela ke kAyotsargamAM rahelA sAdhu sAmudAnika aticAronuM ciMtavana kare ane bhikSATanamAM lAgelA doSonuM manamAM ciMtavana kare. tyArapachI sAdhu zuM kare? te have graMthakAra batAve che - gAthA : ciMtittu jogamakhilaM navakAreNaM tao u pArittA / paDhiUNa thayaM tAhe sAhU Aloae vihiNA // 326 // bhikkhiria tti dAraM gayaM // For Personal & Private Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 pratidinakriyAvastuka/ bhikSA' dvAra-ircA dvAra-AlocanA' dvAra/ gAthA 326 anvayArtha : avinaM nof=akhila yogane sAmudAnika aticArorUpa samagra yogane, dvitig=ciMtavIne to ane tyArapachI navavArevi parittA=navakArathI (kAyotsarga) pArIne tAde tyArapachI thayaM stavanekalogassane, paDhikA kahIne sAdUsAdhu (guru pAse jaIne) vidipa=vidhithI mAno Alocana kare bhikSAnuM nivedana kare. vidhvami='bhikSA', "iryA' tti e prakAre sAruM sAyaM dvAra gayuMsamAptine pAmyuM. gAthArtha : sAmudAnika aticArorUpa samagra yoganuM ciMtavana karIne ane tyArapachI navakArathI kAyotsarga pArIne tyArabAda logassa bolIne sAdhu guru pAse jaIne vidhithI bhikSAnuM nivedana kare. TIkA : cintayitvA yogamakhilaM-sAmudAnikaM namaskAreNa tatazca tadanantaraM pArayitvA 'Namo arihaMtANaM' ityanena tataH paThitvA stavamiti caturviMzatistavam / vyAkhyAtaM zuddhidvAram tadvyAkhyAnAcceryAdvAram, adhunA''locanAdvAramAha- tataH caturviMzatistavapAThAnantaraM, gurusamIpaM gatvA sAdhuH-bhAvatazcAritrapariNAmApanna: san, Alocaye=bhikSAnivedanaM kuryAt, vidhinA-pravacanokteneti gAthArthaH // 326 // TIkArya : sAmudAnikarUpa akhila yogane ciMtavIne, ane tyArapachI 'namo arihaMtANaM' e prakAranA A namaskAra vaDe pArIne, tyArapachI stavane caturvizati stavane, kahIne; guru pAse Alocana kare ema anvaya che. zuddhi dvAra vyAkhyAna karAyuM, ane tenA=zuddhi dvAranA, vyAkhyAnathI IryAdvAra vyAkhyAna karAyuM. have AlocanA dvArane kahe che - tyArapachI=caturvizatistavanA pAThanI anaMtara=logassa bolyA pachI, bhAvathI cAritrapariNAmathI Apanna chatA gurunI pAse jaIne sAdhu pravacanamAM kahevAyela vidhithI Alocana kare bhikSAnuM nivedana kare, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha: kAyotsargamAM sAmudAnika aticAronuM ciMtavana karIne "namo arihaMtANaM" bolavApUrvaka sAdhu kAyotsarga pAre ane tyArabAda pragaTa logassa bole. ahIM sudhInA kathanathI gAthA 311 mAM batAvela pAMca dvAromAMnuM chelluM zuddhi dhAra puruM thayuM, ane tenA vyAkhyAnathI gAthA 230mAM batAvela 10 dvAromAMthI iryA nAmanuM cothuM dvAra paNa kahevAyuM arthAt pratidinakriyAnuM je cothuM dvAra "iryA che, te ja gAthA 311nuM pAMcamuM "zuddhi dvAra che. ane te zuddhi dvAranuM vistArathI varNana gAthA 316nA uttarArdhathI zarU thayuM ane prastuta gAthAnA pUrvArdhamAM pUruM thayuM. tethI zuddhi dvAranA vyAkhyAnathI iryA dvAranuM paNa vyAkhyAna thayuM. have AlocanA dvArane kahe che - For Personal & Private Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka / 'AlocanA' dvAra | gAthA 326-320 kAussagga pAryA pachI caturvizatistavarUpa pragaTa logassa bolyA pachI guru pAse jaIne bhAvathI cAritranA pariNAmane pAmelA sAdhu zAstramAM kahela vidhipUrvaka bhikSAmAM lAgela doSonuM nivedana kare. Azaya e che ke "bhagavAnanI AjJA pramANe mAre ucita AlocanA karavI che" e prakAranA tIvra saMvegapUrvaka muni cAritranA pariNAmane dhAraNa kare che, ane zAstramAM kahela vidhinuM smaraNa karIne te prakAre bhikSAnuM nivedana kare che, jethI anAbhoga ke sahasAtkArathI paNa koI doSa thayo hoya, to te doSa guru pAse aticAranA nivedanakALamAM nAza pAme. II326 // avataraNikA : tatra vidhipratiSedharUpatvAt zAstrasya pratiSedhadvAreNA''locanAvidhimAha avataraNikArya : tyAM=pUrvagAthAmAM kahyuM ke guru pAse jaIne sAdhu bhikSATanamAM lAgelA doSonuM vidhipUrvaka nivedana kare te kathanamAM, zAstranuM vidhi-pratiSadharUpapaNuM hovAthI pratiSedhanA dvArathI AlocanAnI vidhine kahe che - - bhAvArtha: pUrvagAthAmAM kahyuM ke bhAvathI cAritranA pariNAmavALA sAdhu vidhipUrvaka Alocana kare, e zAstravacana vidhirUpa che; paraMtu zAstravacana ekAMte vidhAna karatuM nathI, paNa lAbhane sAme rAkhIne vidhAna kare che ane lAbha na dekhAya teno niSedha paNa kare che. tethI zAstranuM dareka kathana vidhi ane pratiSadharUpa che. mATe have kevA saMyogomAM sAdhue AlocanA na karavI joIe ? e batAvavArUpa pratiSedha dvArA graMthakArazrI AlocanAnI vidhi batAve che - 130 - athavA gAthA 230 rUpa mULadvAragAthAmAM batAvela trIjuM 'bhikSA' dvAra gAthA 286thI 326mAM ane cothuM 'iryA' dvAra gAthA 317thI 326mAM varNavyuM, have pAMcamA 'AlocanA' dvArane graMthakArazrI varNave che -- gAthA : vakkhatta parAhutte patte mA kayAi Aloe / AhAraM ca karitI nIhAraM vA jai karei // 327 // dAragAhA || anvayArthaH vavivRtta=(guru) vyAkSipta hote chate, pannuttu=parAmukha hote chate, vamatte=pramatta hote chate AhAra ca niMtI=athavA AhArane karate chate narU nIhAra vA jarU=athavA jo nIhArane kare che, (to) vAr3a mA AnokyAreya AlocanA karavI joIe nahIM. gAthArtha guru vyAkSipta hoya tyAre, parAqhukha hoya tyAre, pramatta hoya tyAre, athavA AhAra karatA hoya athavA nIhAra karatA hoya tyAre, kyAreya AlocanA karavI joIe nahIM. For Personal & Private Use Only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 pratidinakriyAvaka, "AlocanA' dvAra/ gAthA 320-328 TIkA : ___ vyAkSipte dharmakathAdinA, parAGmukhe anyatomukhe, pramatte vikathAdinA, evambhUte gurAviti gamyate mA kadAcidAlocayet, taddoSAnavadhAraNasambhavAd, AhAraM vA kurvati sati, asahiSNvakArakAdidoSasambhavAt, nIhAraM vA=mAtrakAdau purISaparityAgaM vA yadi karoti, zaGkAdharaNamaraNAdidoSasambhavAditi gAthArthaH // 327 // TIkArya dharmakathAdi dvArA vyAkSipta, parAThukha anyato mukhavALA=bIjI bAju mukhavALA, vikathAdi dvArA pramatta, AvA prakAranA guru hote chate kyAreya AlocanA na kare; kema ke tenA bhikSAnA, doSonA anavadhAraNano saMbhava che. athavA AhArane karate chate AlocanA na kare; kema ke asahiSNu evA gurune akAraka Adi doSono saMbhava che. athavA jo nIhAra=mAtrakAdimAM maLanA parityAgane, karatA hoya to AlocanA na kare; kema ke zaMkAnA dharaNane kAraNe=maLatyAganI zaMkAnA dhAraNane kAraNe, maraNAdi doSono saMbhava che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : guru dharmakathAdi karavA dvArA vyAkSipta hoya, athavA AlocanA sAMbhaLavAne abhimukha na hoya, athavA guru vikathAdi dvArA pramatta hoya, tyAre ziSyae bhikSA grahaNa karatI vakhate lAgela doSonI AlocanA karavI joIe nahIM, kema ke guru vyAkSipta, parAMmukha ke pramatta hoya tyAre AlocanA karavAmAM Ave to ziSya dvArA nivedana karAtA bhikSAgrahaNakALamAM lAgelA doSonuM guru avadhAraNa samyaguM karI zake nahIM. - ahIM vizeSa e che ke guru jo dharmakathA Adi karavAmAM pravRtta hoya, te vakhate ziSya AlocanA kare to guruno upayoga AlocanA sAMbhaLavAmAM samyaka rahe nahIM, mATe guru avyAkSipta hoya tyAre AlocanA karavI joIe, jethI ziSyanI zuddhi thAya te mATenuM sabhya paryAlocana karIne guru te ziSyane zuddhino samyam upAya batAve. vaLI sAmAnya rIte guNavAna guru saMyamanA yogomAM apramAdabhAvathI utthita hoya chatAM saMyamavRddhinA tevA koIka prayojanavizeSathI guNavAna paNa guru kyAreka vikathAdimAM pramatta hoya tyAre ziSya AlocanA kare to gurunuM citta apramAdavALuM nahIM hovAthI zuddhinA upAya mATeno samyagU yatna thAya nahIM. mATe guru svayaM apramAdavALA hoya tyAre ja ziSyae AlocanA karavI joIe. vaLI, guru AhAra karatA hoya tyAre paNa AlocanA karavI joIe nahIM; kema ke guru zarIrathI asahiSNu hoya to teone akAraka Adi doSo thavAno saMbhava che; arthAt AhAra ThaMDo thaI javAne kAraNe gurunA zarIramAM takalIpho thavAno saMbhava che. athavA to guru nIhAra karatA hoya tyAre paNa AlocanA karavI joIe nahIM; kema ke AlocanA sAMbhaLavAmAM gurune maLatyAganI pravRtti barAbara na thavAthI maLano rodha thavAne kAraNe maraNa, roga thavArUpa doSo thavAno saMbhava che. ll327. avataraNikA: uktArthaprakaTanArtha cAha bhASyakAra: - For Personal & Private Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka / 'AlocanA' dvAra / gAthA 328-329 avataraNikArya ane pUrvagAthAmAM AlocanA nahIM karavA yogya pAMca sthAno batAvyAM, te rUpa kahevAyela arthane pragaTa karavA mATe oghaniryuktanA bhASyakAra kahe che gAthA : kahaNAI vakkhitte vigahAI pamatta annao va muhe / aMtara akAragaM vA nIhAre saMkamaraNaM vA // 328 // dAraM // anvayArthaH 1 hArUM vavitte=(guru) kathanAdi dvArA vyAkSipta hote chate, vigADuM pamatta anno va mudde-vikathAdi dvArA pramatta athavA anyato mukhavALA hote chate, (AlocanA na karavI.) aMtara aArAM vA=aMtarAya athavA akAraka thAya=guru AhAra karatA hoya tyAre AlocanA karavAthI AhAra karavAmAM aMtarAya thAya athavA AhAra ThaMDo thaI jAya, nIhAre saMmaraLa vA=ane nIhAra karate chate (AlocanA karavAthI) zaMkAne kAraNe= maLatyAganI zaMkAno avarodha thavAne kAraNe, maraNa thAya. gAthArthaH guru kathA Adi dvArA vyAkSipta hoya, vikathAdi dvArA pramatta hoya, bIjAnI vAta sAMbhaLavAne abhimukha hoya, tyAre AlocanA na karavI. athavA guru AhAra karatA hoya tyAre AlocanA karavAmAM Ave to gurune AhAra karavAmAM aMtarAya thAya athavA AhAra ThaMDo thaI jAya. vaLI guru nIhAra karatA hoya tyAre AlocanA karavAthI maLatyAganI zaMkAno avarodha thavAne kAraNe maraNa thAya. mATe tevA samaye guru pAse AlocanA karavI joIe nahIM. TIkA na vyAkhyAtA // 328 // 139 bhAvArtha: guru dharmakathA vagerethI vyAkSipta hoya, athavA vikathA vagerethI pramatta hoya athavA teonuM bIjA koI tarapha mukha hoya, tyAre AlocanA na kare. vaLI guru AhAra karatA hoya tyAre AlocanA na kare; kAraNa ke AlocanA sAMbhaLe teTalo samaya gurune AhA2 ka2vAmAM aMtarAya thAya athavA AhAra ThaMDo thAya. guru nIhAra karatA hoya tyAre paNa ziSya AlocanA na kare; kAraNa ke sAdhu AlocanA karatA zuM bolI rahyA che ? e prakArano sAMbhaLavAmAM upayoga javAne kAraNe jhADo na thAya, jethI maraNa paNa thAya. 328 // avataraNikA : gAthA 327-328mAM guru kaI avasthAmAM hoya tyAre AlocanA na karavI joIe ? te batAvyuM. have guru kaI avasthAmAM hoya tyAre kaI rIte AlocanA karavI joIe ? te batAve che - For Personal & Private Use Only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 pratidinakriyAvastuka "AlocanA' dvAra / gAthA 329-330 gAthA : avvakkhittaM saMtaM uvasaMtamuvaTThiyaM ca nAUNaM / aNuNNavittu mehAvI AloejjA susaMjao // 329 // anvayArtha : vyavavatta saMta vasaMtamurgha ra nAkav=avyAkSipta chatA upazAMta ane upasthita evA gurune jANIne medAvI susaMgamo medhAvI susaMyata aNuviju=anujJApana karIne=gurunI anujJA mAMgIne, mAtAjJa=Alocana kare. gAthArtha : avyAkSipta chatA upazAMta ane upasthita evA gurune jANIne medhAvI susaMgata gurunI anujJA mAMgIne Alocana kare. TIkAH avyAkSiptaM santamupazAntamupasthitaM ca jJAtvA anujJApya medhAvI Alocayet susaMyata iti gAthAsamAsArthaH // 329 // TIkArya : avyAkSipta chatA, upazAMta ane upasthita gurune jANIne medhAvI susaMyata anujJApana karIne=guru pAse AlocananI anujJA mAMgIne, Alocana kare, e pramANe gAthAno samAsArtha che. bhAvArtha : anya pravRttimAM vyAkSipta na hoya, upazAMta cittavALA hoya ane AlocanA sAMbhaLavA mATe upasthita thayelA hoya tevA gurune jANIne bhikSATana karIne AvelA buddhimAna sAdhu "huM AlocanA karuM?' e pramANe anujJA mAMgIne AlocanA kare, jethI guru AlocanAnuM samyagu avadhAraNa karI zake. - sAdhune "medhAvI' vizeSaNa ApavAthI e kahevuM che ke guru kaI sthitimAM hoya tyAre AlocanA na karavI ane guru kaI sthitimAM hoya tyAre AlocanA karavI, te samyagu vicArIne je sAdhu AlocanA kare te sAdhu medhAvI che. ane "susaMyata' vizeSaNa mUkavA dvArA e jaNAvavuM che ke saMyamamAM atyaMta upayoga rAkhIne leza paNa mAyA vagara bhikSATanakALamAM potAnI thayelI skUlanAone smRtimAM lAvIne je sAdhu saMvegapUrvaka gurune nivedana kare te sAdhu susaMyata che. [32lA avataraNikA : vyAsArthamAha - avataraNikAIH pUrvagAthAmAM batAvela avyAkSipta Adi avayavonA arthane vyAsathI vistArathI, kahe che - For Personal & Private Use Only Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka/ "AlocanA' dvAra/ gAthA 330-331 * 141 gAthA : kahaNAI avakkhittaM kohAduvasaMtuvaTThiyamuvauttaM / saMdisaha tti aNuNNaM kAUNa vidinna Aloe // 330 // dAraM // anvayArthaH vaUAruM vimavanaMkathanAdithI avyAkSipta, vohIluvasaMtakrodhAdithI upazAMta, giyaMsupasthita, 3vaDAM upayukta evA gurune (jANIne) saMvida tti maurudi #ljhaUT=Adeza Apo" e pramANe anujJAne karIne vivi(guru dvArA anujJA) apAye chate mAtno=Alocana kare. gAthArtha : kathanAdithI avyAkSipta, krodhAdithI upazAMta, upasthita, upayukta evA garane jANIne, "Adeza Apo", e pramANe anujJA mAMgIne guru dvArA anujJA apAye chate Alocana kare. TIkAH dharmakathAdinA avyAkSiptaM nirvyApAraM, krodhAdinopazAntaM tadanAsevanena, upasthitaM, upayuktamAlocanAzravaNe, tamitthaMbhUtaM vijJAya 'sandizata' ityevamanujJAM kRtvA vitIrNe datte prastAva iti gamyate tataH Alocayet=nivedayediti gAthArthaH // 330 // TIkAIH dharmakathA vagere dvArA avyAkSipta=nircApAra, tenA=krodhAdinA, anAsevanane kAraNe krodhAdithI upazAMta, upasthita AlocanA sAMbhaLavA mATe sanmukhabhAvavALA, AlocanAnA zravaNamAM upayukta; AvA prakAranA teneegurune, jANIne "AjJA Apo' e prakAranI anujJAne karIne prastAva apAye chate=AlocanA nivedana karavAnI guru dvArA anujJA apAye chate, tyArapachI Alocana kare nivedana kare, e pramANe gAthArtha che. 330 avataraNikA: taccaitatparityAgato'nena vidhinetyAha - avataraNikAW: ane te AnA parityAgathI Avidhi vaDe karavuM joIe=pUrvagAthAmAM batAvyuM te Alocana gAthA 331thI gAthA 333nA pUrvArdha sudhI kahevAze e doSonA parityAgathI gAthA 333nA uttarArdhathI gAthA 336 sudhI kahevAze e vidhi vaDe karavuM joIe, e prakAre kahe che arthAt guru pAse Alocana karatI vakhate sAdhue kayA bhAvonuM varjana karavuM joIe ? ane zenuM Alocana karavuM joIe? te batAve che - gAthA : NaTTaM calaM valaM ca bhAsaM mUaM taha DhaDDaraM ca vajjijjA / Aloejja suvihio hatthaM mattaM ca vAvAraM // 331 // For Personal & Private Use Only Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 pratidinakriyAvastuka/ "AlocanA' dvAra / gAthA 331-332 anvayArtha : suvidi paduM ratna vatna mA mUi tada DhahU va vaSiA =suvihita nRtyane, calanane, valanane, bhASAne, maukyane ane DhaDharane varja, ghaMmatta vAvAraMva mAtmonna-hastane, mAtrane ane vyApArane Alocana kare=guru pAse nivedana kare. gAthArtha : suvihita sAdhu nRtyanuM, calananuM valananuM, bhASAnuM, mokyanuM TaTTara svaranuM varjana kare. gRhastha saMbaMdhI hAthanuM, mAtrakanuM ane vyApAranuM guru pAse nivedana kare. TIkAH nRtyaM calanaM valanaM bhASA maukyaM tathA DhaDharaM ca varjayet, etatparityAgataH Alocayet suvihitaH hastaM mAtraM ca vyApAraM ceti gAthArthaH // 331 // TIkArya : suvihita sAdhu nRtyane, calanane, valanane, bhASAne, mokyane mUkapaNAne, ane Dhara svarane varSe, AnA-nRtyAdinA, parityAgathI hastane, mAtrane ane vyApArane Alocana kare=vahorAvanAra gRhasthanA pANIthI bhInA hAthane, gRhasthanA pANIthI bhInA kaDachI vagere sAdhanane, ane kayo vyApAra karatA gRhastha vaDe bhikSA apAI ? ene guru pAse nivedana kare, e pramANe gAthAno artha che. 3315 avataraNikA: vyAsArthastu bhASyAdavaseyaH taccedam - avataraNiyArtha: vaLI vyAsArtha-pUrvagAthAno vistArathI artha, oghaniryuktinA bhASyathI jANavo, ane te A che - bhAvArtha: graMthakAre pUrvagAthA oghaniryuktimAMthI lIdhela che, ane tenA upara oghaniyuktimAM bhASya paNa che. tethI graMthakAra kahe che ke pUrvagAthAno vistArArtha bhASyathI jANavo. ane te vistArathI arthane kahenAra oghaniryuktinI 269-270mI bhASyagAthA prastutamAM gAthA 332-333 che. gAthA : karapAyabhamuhasIsacchiho?mAIhiM nacciaM nAma / dAraM / valaNaM hatthasarIre calaNaM kAeNa bhAveNa // 332 // anvayArtha: pAyamamuhasIchidramArdi navirsa=kara, pAda, bhU, zira, akSi, oSTha Adi vaDe nartita, rusthalarIre vartai=hAtha ane zarIranuM valana hA, mAve vana-kAyAthI (ane) bhAvathI calana karavuM joIe nahIM). * "nAma' avyaya vAkyAlaMkAramAM che. For Personal & Private Use Only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastukaI 'AlocanA' dvAra/ gAthA 332-333 143 gAthArtha : kara, pAda, bhUkuTi, zira, AMkha, oSTha vagere vaDe nartita AlocanA karavI te nRtyadoSa che. hAthane ane zarIrane vALIne AlocanA karavI te valanadoSa che. kAyAthI ane bhAvathI calita thaIne AlocanA karavI te calanadoSa che. TIkA : karapAdabhUziro'kSyoSThAdibhirtitaM nAma Alocayet karAdInAM SaNNAM vikArato na pravRttaH, sthitvA dhArayatItyetanna karttavyaM, valanaM hastazarIrayoH savikArametadapi na kArya, calanaM kAyena bhAvena ca kAyena parAvarttanaM bhAvena cArubhikSAdoSagUhanamiti gaathaarthH|| 332 // TIkArya : hAtha, paga, bhramara, mastaka, AMkha, hoTha Adi vaDe nartita eTale kadi cha aMgonA vikArathI pravRtta evA sAdhu Alocana na kare. UbhA rahIne dhAraNa kare che-guru pAse sthira UbhA rahIne guru je prAyazcitta Ape tene sAdhu dhAraNa kare che, ethI A nartana, karavuM joIe nahIM. hAtha ane zarIranuM valana, vikAravALuM A paNa valana paNa, karavuM joIe nahIM. kAyathI ane bhAvathI calana, kAyathI parAvartana zarIrane maraDavuM, bhAvathI suMdara bhikSAnA doSone chupAvavA. A prakAranuM calana paNa karavuM joIe nahIM, ema anvaya che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : sAdhu hAthane, pagane, bhUkuTine, mastakane, cakSune ke hoThane nacAvIne AlocanA karatA hoya to nRtya nAmano doSa thAya che. tethI sAdhue bhikSAmAM lAgelA aticAronI te rIte AlocanA karavI joIe nahIM. vaLI, sAdhu hAthane ane zarIrane vALIne AlocanA karatA hoya to valana nAmano doSa thAya che. tethI te rIte AlocanA na karavI joIe, paraMtu vinayapUrvaka hAtha joDIne ucita mudrAthI AlocanA karavI joIe. vaLI, kAyAthI calana ane bhAvathI calana ema be prakAre calana nAmano doSa che. temAM AlocanA karatI vakhate ALasa maraDatA hoya to kAyAthI calanadoSa thAya che, ane sArI bhikSA meLavavAmAM lAgelA doSone guru samakSa chupAvatA hoya to bhAvathI calanadoSa thAya che. tethI te rIte AlocanA karavI joIe nahIM. 332aa avataraNikA: gAthA 331mAM bhikSAmAM lAgela doSonuM guru pAse nivedana karatI vakhate sAdhune varjana karavA yogya cha doSo batAvela, temAMthI nRtya, vilana, calana e traNa doSonuM svarUpa pUrvagAthAmAM batAvyuM. have gRhasthabhASA, mUkabhASA ane DhaDharasvaranuM svarUpa batAvIne zenuM Alocana karavuM joIe? te batAve che - gAthA : gAratthiabhAsAo ya vajjae mUa DhaDDUraM ca saraM / Aloe vAvAraM saMsaTThiare ya karamatte // 333 // For Personal & Private Use Only Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 pratidinakriyAvaka/ "AlocanA' dvAra/ gAthA 333 anvayArtha : mArasthimAsAno ya ane gRhasthabhASAne, mUDhahUra sAM maukyane ane DhaDhara svarane vana-varja, vamatte ya saMmi ane kara-mAtranA saMsRSTa-itaraviSayaka saMsRSTa-asaMsRSTaviSayaka, vAvAra mAtovyApArane Alocana kare. gAthArtha : ane gRhasthanI bhASAne, maukyane ane Dhaphara svarane varSe, ane kara-mAtranA saMsRSTa-asaMskRSTa viSacaka vyApAranuM Alocana kare. TIkAH __ Alocayan gRhasthabhASAzca varjayet, na kevalaM narttitAdyeva, tathA maukyam avyaktabhASaNena mUkabhAvaM DhaGkaraM ca svara=mahAnirghoSaM varjayet, etatparityAgenA''locayet vyApAra saMsRSTAsaMsRSTaviSayaM kr(?maa)pAtrayoti thArtha: rUrUNA noMdha: TIkAmAM mULagAvyA pramANe pAtrone sthAne varamAtrathIH hovuM joIe. TIkArya ane Alocana karatA sAdhu gRhasthanI bhASAone varje, kevala nartitAdine ja nahIM, tathA maukyane=avyakta bolavAthI mUkabhAvane, ane DhaDhara svara=mahAnirdoSane=moTA avAjane, varja. AnAnartitAdi cha doSonA, parityAgathI hAtha ane mAtranA saMsRSTa-asaMsRSTanA viSayavALA vyApArane Alocana kare, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : gocarImAM lAgela doSonI AlocanA karatI vakhate sAdhue narvitAdi doSonuM varjana karavuM joIe, tema ja gRhasthanI bhASAthI AlocanA karavI joIe nahi, paraMtu saMyatanI bhASAthI AlocanA karavI joIe; vaLI AlocanA avyakta bhASaNathI ke moTA avAjathI paNa karavI joIe nahIM, paraMtu spaSTa ane guru sAMbhaLI zake tevA ucita avAjathI karavI joIe. vaLI zenI AlocanA karavI joIe? te batAve che - gocarI vahorAvanAra vyaktinA hAtha ane vahorAvavAnA sAdhanarUpa pAtro jalAdithI saMsRSTa hatA ke asaMtRSTa hatA? ane kevA prakAranI pravRttipUrvaka gocarI vahorAvI? e sarvanuM guru AgaLa yathArtha nivedana karavuM joIe. ahIM vizeSa e che ke gAthA 331mAM batAvelA nRtyAdi doSovALuM Alocana karavAthI avidhi thAya che. tethI Alocana karatI vakhate sAdhue zarIranA koI vikAro na thAya tevI zAMta mudrAmAM UbhA rahIne, hAtha ane zarIrane sthira rAkhIne, saMpUrNa mAyArahita thaIne bhikSA grahaNakALamAM je rIte doSo sevAyA hoya te rIte sarva doSone guru pAse yathArtha prakAzana karavA joIe; paraMtu jo nRtyAdi doSothI Alocana karavAmAM Ave to AlocanAnI kriyA yathArtha karI hoya topaNa, te prakArano saMvarabhAva nahIM thavAthI saMyamanI zuddhi thAya For Personal & Private Use Only Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka/ "AlocanA' dvAra/ gAthA 333-334 145 nahIM. mATe saMyamanI zuddhinA arthI sAdhue nRtyAdi doSonuM svarUpa samyapha jANIne te doSonA parihArapUrvaka AlocanAmAM udyama karavo joIe. 333 avataraNikA : etadeva spaSTayati - avataraNikAIH Ane ja spaSTa kare che arthAt pUrvagAthAnA uttarArdhamAM kahyuM ke vahorAvanAranA kara ane mAtranA saMsRSTaasaMskRSTa viSayaka vyApAranuM Alocana kare, ene ja spaSTa kare che - gAthA : eaddosavimukko guruNo gurusaMmayassa vaa''loe| jaM jaha gahiaM tu bhave paDhamAyA jA bhave caramA // 334 // anvayArthaH rovimudaA doSothI vimukta nartitAdi doSothI rahita evA sAdhu, guru gurunI gurusaMyamsa vA=athavA gurusammatanI pAse), paDhamA nA gharamAM maprathama bhikSAthI yAvatu carama bhikSA thAya tyAM sudhI) gaM=je haMkaje prakAre himaM tu magRhIta ja hoya, (tenuM) mAtno=Alocana kare. gAthArtha : nartitAdi doSothI rahita evA sAdhu guranI athavA gurammatanI pAse, prathama bhikSAthI mAMDIne carama bhikSA sudhI je vastu je prakAre gRhIta ja hoya, tenuM Alocana kare. TIkA : ___etaddoSavimukta iti narttitAdidoSarahitaH san guro: AcAryasya gurusammatasya vA jyeSThAryasya Alocayet, kimityAha - yad odanAdi yathA=yena prakAreNa DovAdibhAjanAdinA, gRhItaM tuzabda evakArArthaH gRhItameva bhavet na pratiSiddhamAlocyata iti, kuta Arabhya ? ityavadhimAha - prathamAyAH bhikSAyA iti gamyate Arabhya yAvad bhaveccaramA pazcimA bhikSeti gaathaarthH|| 334 // TIkArya : A doSothI vimukta-narvitAdi doSothI rahita chatA sAdhu, gurunI=AcAryanI ke gurathI saMmata evA jyeSThAryanI pAse AlocanA kare. zenuM Alocana kare? ethI kahe che - bhAta vagere jene je prakAre=Doyo Adi ane bhAjana Adi je prakArathI, grahaNa karAyela ja hoya tenuM Alocana kare, pratiSiddhane Alocana na kare gRhastha dvArA vahorAvAtI vastumAMnI je vastuno sAdhue koI doSa jaNAvAthI vahorAvavA viSayaka pratiSedha karela hoya tenuM guru pAse nivedana na kare. For Personal & Private Use Only Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 pratidinakriyAvastuka/ "AlocanA' dvAra/ gAthA 334-335 kyAMthI AraMbhIne? arthAt A prakAranuM Alocana paNa kyAMthI AraMbhIne kyAM sudhI kare? ethI avadhine kahe che arthAt Alocana karavA viSayaka maryAdAne kahe che - prathama bhikSAthI AraMbhIne jyAM sudhI carama=pazcima=chellI, bhikSA thAya, tyAM sudhI Alocana kare, ema anvaya che. mULagAthAmAM nahi pachI rahelo 'tu' zabda patrakAranA arthavALo che. tethI "gRhIta ja ema prApta thAya, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha: sAdhu nartita Adi cha doSothI rahita thaIne gurunI pAse AlocanA kare athavA to gurue AlocanA sAMbhaLavAnI saMmati ApI hoya evA jayeSTha sAdhu pAse AlocanA kare, ane te AlocanA kaI rIte kare? te batAve che - sAdhu bhikSA mATe nIkaLyA hoya tyAre pahelA gharathI mAMDIne chellA ghara sudhI bhAta vagere je je bhikSA je je prakAre grahaNa karela hoya, te te bhikSAne te te prakAre sarva nivedana kare. arthAt pahelA gharethI DoyA vagere amuka sAdhanathI amuka prakArano vyApAra karatI vyakti pAsethI meM vahoryuM hatuM, ane te Doyo vagere sAdhana pRthvIraja vagerethI saMsRSTa hatAM ke asaMtRSTa hatAM, vaLI vahorAvanAra vyaktie kaI kriyA karatAM vahorAvyuM? e sarva vAta nivedana kare. ahIM TIkAmAM "gRhItaPva' ema "tu'no vikAra karyo, tenA dvArA e jaNAvavuM che ke sAdhue bhikSATana karatI vakhate je bhikSAno pratiSedha karyo hoya arthAt vahorAvanAra pAsethI je bhikSA grahaNa na karI hoya, tenuM guru pAse nivedana karavAnI jarUra nathI, paraMtu vahorAvanAra pAsethI pote grahaNa karela ja bhikSAnuM guru pAse nivedana karavAnuM che. A334 avataraNikA : apavAdamAha - avataraNitArtha: apavAdane kahe che - bhAvArtha: pUrvagAthAmAM kahyuM ke prathama bhikSAthI mAMDIne chellI bhikSA sudhI je bhikSA je prakAre grahaNa karI hoya te bhikSAnI te prakAre AlocanA kare. temAM apavAda batAve che - gAthA : kAle apahuppaMte uvvAo vA vi ohamAloe / velA gilANagassa va aigacchai gurU va uvvAo // 335 // For Personal & Private Use Only Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka/ "AlocanA' dvAra/ gAthA 335 140 anvayArtha : vAne magIte kALa nahIM pahoMcate chate, 3vyA vA vi=athavA (bhikSA lAvavAthI sAdhu) grAnta hoya, triAsa vra venA garUchaThTha athavA glAnane (gocarI ApavAnI) veLA jatI hoya, va 3brAvo=athavA guru zrAnta hoya (to) mohamAnooghathI=sAmAnyathI, Alocana kare. gAthArtha : kALa pahoMcato na hoya athavA bhikSA lAvavAthI sAdhu zvAna hoya athavA glAnane gocarI ApavAnI veLA jatI hoya athavA guru grAnta hoya, to sAmAnyathI Alocana kare. TIkAH kAle aprabhavati sati, uvvAo vA vi tti zrAnto vA bhikSATaneneti, ohamAloe sAmAnyenAlocayet, velA glAnasya vA'tigacchati, gururvA zrAntaH zrutacintanikAdineti sAmAnyenA''locayet, yadi zuddhaiva tataH 'prathamapazcime sarvasAdhuprAyogyaM 'ityAdIti gAthArthaH // 335 // TIkArya : kALa nahIM pahoMcate chate athavA bhikSATanathI zrAMta hoya=sAdhu bhikSA mATe pharavAthI thAkela hoya, to ogha Alocana kare= sAmAnyathI Alocana kare, athavA glAna sAdhunI veLA jatI hoya=atikrAMta thatI hoya, athavA guru zrutaciMtanakAdithI zrAMta hoya ethI sAmAnyathI Alocana kare. te ogha AlocananuM svarUpa batAve che - jo bhikSA zuddha ja hoya to prathama-pazcima nathI, mATe sarva sAdhuone prAyogya che,' ityAdi bole, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : (1) gAthA 334mAM batAvyuM te rIte, prathama bhikSAthI mAMDIne chellI bhikSA sudhI AlocanA karavAmAM anya ucita kriyAo mATe samaya ocho paDe tema hoya to sAdhue odhathI AlocanA karavI joIe. (2) bhikSA lAvavAmAM ghaNo samaya thayo hovAthI thAkelA sAdhu vistArathI AlocanA karavA mATe samartha na hoya tyAre sAdhue oghathI AlocanA karavI joIe. (3) vistArathI AlocanA karavA jatAM glAna sAdhune gocarI ApavAnuM moDuM thatuM hoya to paNa sAdhue oghathI AlocanA karavI joIe. (4) guru zAstro bhaNAvavA AdinI kriyAthI zrAnta thayelA hoya athavA samudAyanI ciMtAne kAraNe zrAnta thayelA hoya tyAre paNa sAdhue oghathI AlocanA karavI joIe. vaLI te oghathI AlocanA kevI rIte kare ? te saMkSepathI batAve che - jo bhikSA sarva doSothI rahita evI zuddha ja hoya to pUrvakarma ane pazcAtakarma nathI. AthI sarva bhikSA sAdhuprAyogya che, ema bolIne oghathI AlocanA kare. TIkAmAM prathamezane pachI "anya' zabda adhyAhAra che, je abhAva arthamAM che. tethI e artha prApta prathama' eTale paryakarma ' ma' eTale pazcAtakarma, te baMneno abhAva che. ane tyArapachI "sarva sAdhuone prAyogya che," ema kahevA dvArA AdhAkarmAdi koI doSo thayA nathI, ema sUcana karAyuM che. 33pA. For Personal & Private Use Only Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 pratidinakriyAvastuka| 'AlocanA' dvAra/ gAthA 336 avataraNikA: etadeva bhAvayati - avataraNikAW: pUrvagAthAmAM TIkAnA aMte ogha AlocanAnuM saMkSepathI svarUpa darzAvyuM. enuM ja bhAvana kare che - gAthA : purakammapacchakamme appe'suddhe a ohamAloe / turiakaraNaMmi jaM se (?taM) Na sujjhaI tattiaM kahae // 336 // anvayArtha: puramapachAme masuddhama maLe pura:karma-pazcAtakarma ane azuddha alpa hote chate nAto-oghathI Alocana kare. (gAthAnA pUrvArdhamAM zuddha bhikSAnuM ogha Alocana batAvyuM. have bhikSA koIka doSathI yukta hoya, to tenuM ogha Alocana batAve che -) turivAra mitratvaritakaraNamAM gaM=je ja zuddha nathI, tatta=teTalAmAtra taMtratene kahe. gAthArtha : pUrvakarma-pazvAkarma ane azuddha alpa hote chate oLathI Alocana kare, tvaritakaraNamAM je zuddha nathI, teTalAmAtra tene kahe. TIkAH ___pura:karmapazcAtkarmetyete prathamapazcime prAbhRtake gRhyete, alpe'zuddha ityatrAlpazabdo'bhAvavacanaH, azuddhAbhAve sati sAmAnyenA''locayet 'aggiliyA pacchiliyA sesaM sAhUNa pAyoggaM', tvaritakaraNe yattanna zuddhyati azanAdIti gamyate tAvanmAtraM kathayet Alocayet, anye tu vyAcakSate - puraHkarmapazcAtkarmagrahaNena doSaparigraha eva, tatazcAlpe'zuddha iti yatra puraHkarmAdidoSA na vidyante tatra sAmAnyenAlocayet 'aggiliyA pacchiliyA sAhupayogA,' zeSaM pUrvavaditi gAthArthaH // 336 // TIkArtha: puraHkarma-pazcAtkarma' e prakAranA A prathama ane pazcima prAkRtika grahaNa karAya che. alpezuddha e prakAranA kathanamAM "anya' zabda abhAvanA vacanavALo che. tethI azuddhano abhAva hote chate=pUrvakarmapazcAtkarma ane azuddha evA AdhAkarmAdi doSo nahIM hote chate, sAmAnyathI Alocana kare. zuM bolavA dvArA sAmAnyathI Alocana kare? te zAstrIya paribhASAmAM batAve che - jiniyA chaniyA se dUUT pAyo'=pUrvakarma, pazcAtkarma, zeSa=pUrvakarmAdithI zeSa evA AdhAkarmAdi doSo, nathI, mATe sAdhuone prAyogya che. tvaritakaraNamAM je anAdi zuddha nathI, teTalAmAtra tene=te azuddha apanAdine, kahe=Aloce. For Personal & Private Use Only Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvaka/ "AlocanA' dvAra/ gAthA 336-330 149 vaLI anyo kahe che - puraHkarma-pazcAtkarmanA grahaNathI doSono=AdhAkadi sarva doSono, parigraha ja che. ane tethI pratyezuddha eTale jyAM=je bhikSAmAM, purakarmAdi doSo na hoya tyAMte bhikSAmAM, sAmAnyathI Alocana kare. zuM bolavA dvArA sAmAnyathI Alocana kare? te anyamatavALA paNa zAstrIya paribhASAmAM batAve che"mAniyA chaniyA sadupayo' pUrvakarma-pazcAtkarma nathI, mATe bhikSA sAdhuone upayogI che. zeSa pUrvanI jema che, arthAtu gAthAnA pUrvArdhano artha anyamatavALA judo kare che, paraMtu zeSa evA gAthAnA uttarArdhano artha anya matavALA paNa tvaritakara thI mAtnovat sudhI graMthakAre karyo tema ja kare che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha: zuddhabhikSA hoya tyAre pUrvakarma-pazcAtkarmarUpa nAnA doSo nathI ane azuddha evA AdhAkarmAdi moTA doSo nathI, ema ogha Alocana kare. ane e Alocana karavA mATe sAdhu "jiniyA pachittiyA sevaM sAdUUT pAyo' e prakAre zabdaprayoga kare, jethI khyAla Ave ke A bhikSA pUrvakarma-pazcAtkarma ane AdhAkarmAdi doSothI rahita che, tethI A bhikSA sAdhu mATe yogya che. vaLI, gAthAnA pUrvArdhano artha anya matavALA bIjI rIte karatAM kahe che ke pUrvakarma ane pazcAtkarmanA grahaNathI badhA ja doSono saMgraha thAya che, ane "kheDaphu" eTale je bhikSAmAM pUrvakarmAdi sarva doSo nathI te bhikSAmAM sAmAnyathI Alocana kare. ane e sAmAnya Alocana "piniyA sniyA sadupayo" bolavA dvArA thAya che, jethI khyAla Ave ke bhikSAmAM pUrvakarma-pazcAtkarmAdi sarva doSo nathI, mATe A bhikSA sAdhuone upayogI che. vaLI, jyAre utAvaLa hoya tyAre lAvela bhikSA jo azuddha hoya to temAM jeTalo AhAra doSita hoya, teTalA ja AhAranuM sAdhu kathana kare, je kathana tvarita kArya hote chate oghaAlocanarUpa che. paraMtu jo tvaritakArya na hoya to sAdhu pUrvamAM jaNAvela vidhipUrvaka vistArathI bhikSAnuM guru pAse Alocana kare. li336ll avataraNikA : gAthA 329thI 336mAM bhikSATana karIne AvelA sAdhune guru pAse bhikSA meLavavAmAM lAgelA aticAronA AlocananI vidhi batAvI. te vidhi mujaba sAmudAnika sarva aticAronuM Alocana karyA pachI gurune gocarI batAvatAM pahelAM sAdhue zuM karavuM joIe? te batAve che - gAthA : AloettA savvaM sIsaM sapaDiggahaM pamajjittA / uDmahe tiriyaM pi ya paDilehe savvao savvaM // 337 // anvayArtha: savaM mAtnotta=sarvane AlocIne=bhikSA meLavavAmAM lAgelA sarva aticAronuM Alocana karIne, sapaDAE sI pamttA=sapratigraha zirane pramArjIne=pAtrasahita mastakane pramArjIne, hUmade tiriyuM For Personal & Private Use Only Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 pratidinakriyAvastuka, "AlocanA' dvAra/ gAthA 330 pi =Urdhva, adho ane tiryakra paNa saMdhyo saMbaM=sarvathI sarvane sarva dizAomAM saMpUrNane, pavitrede pratilekhe=nirIkSaNa kare. gAthArtha : - bhikSA meLavavAmAM lAgelA sarva aticAronuM Alocana karIne pAtrasahita mastakane pramAjIne Uddha, adho ane tiryakra paNa sarva dizAomAM saMpUrNa nirIkSaNa kare. TIkAH itthamutsargataH Alocya sarvasamudAnaM taduttarakAlaM ziraH sapratigrahaM pramRjya mukhavastrikayA, "sIsaM kiM nimittaM pamajjijjai? kiMci laggaM bhavijjA tAhe dAeMtassa heTAhuttassa paDiggahe paDijjA, paDiggaho kiM pamajjijjai? tattha uvariM pANANi vA bhavijjA, pacchA pariggaheNa NINieNaM te pANajAtiyA pilijjanti" Urdhvamadhastiryagapi ca pratyupekSeta=nirIkSeta sarvataH sarvaM sarvAsu dikSu niravazeSaM, "ur3a kiM nimittaM? gharakoilao vA sauNI vA saNNaM vosirijjA uMdaro vA sappo vA uvari laMbijjA eyanimittaM, tiriaM tu mA suNao vA majjAro vA ceDarUvaM vA dhAvaMtaM AvaDijjA, hiTTayaM mA khIlao vA visamadAruyaM vA hojja" tti thArtha rUrUA. TIkArya : rUlya, ... vastriya A rIte-gAthA 334mAM batAvyuM e rIte, utsargathI sarva samudAnane bhikSA meLavavAmAM lAgelA sarvaaticArone, Alocana karIne, tenAthI uttarakALane viSe-tyArapachI, mukhavastrikAthI= muhapattithI, sapratigraha zirane pramArjIne pAtrasahita mastakane pramArjIne, Urdhvadi pratyupekSaNa karavuM joIe, ema AgaLa sAthe anvaya che. sIsa .... paMiM? sAdhu zirane kayA nimitte pramArje che? te batAve che - kSitrijJA zira para kaMIka lAgeluM hoya to batAvatA evA nIce vaLelAnA pratigrahamAM paDeHgurune gocarI batAvavA mATe nIce vaLelA sAdhunA pAtramAM paDe, vido liMka pamm? pratigraha kema pramArze? tatthaniSpatti ane tyAM upara prANo hoya pAtrA upara jI pAchaLathI bahAra kaDhAyelA pratigrahathI jhoLImAMthI bahAra kaDhAyelA pAtrathI, te prANajAtiyo jIvo, pIDAya che. kartha ... niravazeSa Urdhva, adho ane tirthaka paNa sarvathI sarva sarva dizAomAM niravazeSa, pratyupekSaNa kare nirIkSaNa kare. hiM nimitta ? sAdhu Urdhva kayA nimitte nirIkSaNa kare? te batAve che - parazo . nimitte gRhakokilaka ke zakanI saMjJAne vosirAve=garoLI ke pakSI jhADa parathI viSTA kare, athavA uMdara ke sarpa upara laTakatA hoya, e nimitte Urdhva nirIkSaNa kare. tiri ... mAvaDannI vaLI tiththu zvAna, mArjara ke doDatA evA ceTarUpa kUtaro, bilADo ke doDato evo bALaka, na athaDAo, e nimitte tiryaka nirIkSaNa kare. aaiN ... Tonga nIce khIlaka ke viSama dAruka=bhUmi para khIlI ke viSama lAkaDuM, na ho, e nimitte adhaH nirIkSaNa kare. tti thArtha e pramANe gAthArtha che. For Personal & Private Use Only Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastupha"AlocanA' dvAra/ gAthA 330-338 151 bhAvArtha : TIkAmAM kahyuM ke "utsargathI sarva samudAnanuM Alocana karIne sAdhu pAtrasahita mastakane pramArjIne sarva dizAomAM saMpUrNa nirIkSaNa kare." enAthI e prApta thAya ke glAnanI veLAno atikrama thato hoya ke guru zrAnta hoya tyAre sAdhu apavAdathI saMkSepathI AlocanA kare, ane te vakhate gurune bhikSA batAvavAnI nathI, paraMtu mAMDalImAM ja guru AgaLa bhikSA mukAya che, tethI sAdhu jyAre sarva samudAnanuM apavAdathI Alocana kare tyAre pAtra ane mastakanuM pramArjana karatA nathI, tema ja sarva dizAomAM nirIkSaNa karatA nathI, paraMtu sAdhue utsargathI AlocanA karI hoya te vakhate sAdhu gurune bhikSA batAve che. tethI tyAre sAdhu pAtra ane mastakanuM pramArjana tema ja sarva dizAomAM saMpUrNa avalokana kare che, e prakAranuM tAtparya jaNAya che. 33NA avataraNikA : etadeva spaSTayati - avataraNikAI: Ane ja spaSTa kare che-pUrvagAthAmAM batAvyuM ke AlocanA karyA pachI sAdhu pAtrasahita ziranuM pramArjana karIne Urdhva, adho ane tirthaka sarva dizAomAM saMpUrNa nirIkSaNa kare. ene ja spaSTa kare che - * ahIM zira ane pAtranA pramArjananuM prayojana prathama na batAvatAM Urdhva, adho ane tirthaka sarva dizAomAM nirIkSaNanuM prayojana pahelAM batAve che; kema ke te traNamAM guru doSa che. A prakAranuM yojana oghaniryuktibhASyamAM karela che, ane te ja gAthAo te ja kramathI ahIM paNa che. tethI te pramANe tAtparya jANavuM. gAthA : urdU gharakoilAI |daarN| tiriaM majjArasANaDiMbhAI |daarN| khIlagadArugapaDaNAirakkhaNaTThA aho pehe ||338||daarN|| anvayArtha: parophArUM upara garoLI vagerene tithvi jJAsA hiMmArUM tirphe bilADI, kUtarA, bALakAdine so vItralApa pha#gTTa nIce khIlI, lAkaDAthI (pAtranA) patanAdinA rakSaNa mATe prekSaNa kare=jue. gAthArtha : upara garoLI vagerene, tiththu bilADA, kUtarA, bALakAdine, nIce khIlI, lAkaDAthI pAtranA patanAdinA rakSaNa mATe jue. TIkAH ___ UrdhvaM gRhakokilAdi tatpurISAdipAtarakSaNArthaM, pAThAntaraM vA ur3e puSphaphalAdI, etadapi maNDapakAdisthitAnAM bhavatyeva tatazca tatpAtasaGghaTTanAdirakSArthaM, tiryaGmArjArazvaDimbhAdi tadApAtapariharaNAya, tathA kIlakadArukapatanarakSArthaM ata:(? kIlakadArukapatanAdirakSArthaM adhaH), prekSeta kriyA sarvatrAnuvartata iti gAthArthaH // 338 // For Personal & Private Use Only Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 pratidinakriyAvastuka / 'AlocanA' dvAra / gAthA 338 noMdhaH (1) TIkAmAM jhIlavA patanamArtha ataH che tene sthAne mULagAthA pramANe jItavA patanAvikSArtha atha: hovAnI saMbhAvanA che. (2) mULagAthAmAM rahela peDhe kriyApada jovAnI kriyAno vAcaka che ane tenuM Urdhva, adho ane tiryak, ema traNeya sAthe joDANa che. * '"patanAvi''mAM 'Avi' padathI jIvonuM grahaNa karavuM. TIkArya : tenA purISAdinA pAtathI rakSaNa arthe=garoLI AdinI viSTA Adi paDavAthI rakSaNa arthe, Urdhva gRhakokilA Adine=upara garoLI Adine, jue, athavA pAThAMtarane AzrayIne Urdhva puSpa-phaLAdine jue. A paNa=puSpa-phaLAdinuM patana paNa, maMDapAdimAM rahela sAdhuone thAya ja che, ane te kAraNathI tenA puSpaphaLAdinA, pAtathI thatA saMghaTTanAdinI rakSA arthe upara jue, ema anvaya che. tenA ApAtanA pariharaNa mATebilADA AdinA athaDAvAno parihAra karavA mATe, tihu~ bilADA, kUtarA, bALaka Adine jue. ane kIlaka, dArukathI patananI rakSA arthe=khIlA, lAkaDAthI pAtra paDavA vagerenI rakSA arthe, adhaH=nIce jue. mULagAthAnA aMte rahela prekSeta kriyA sarvatra anuvarte che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha: bhikSATana karIne AvelA sAdhu bhikSAnuM Alocana karyA pachI gurune jhoLI kholIne gocarInA pAtrA batAvatAM pUrve upara garoLI vagere hoya to tenI viSTA vagere pAtramAM na paDe te mATe Urdhva nirIkSaNa kare, ane jo gharoDvAD e pAThanA badale '++ pukhtatAvI' e pATha grahaNa karIe to teno artha A pramANe che : uparathI puSpa, phaLa vagerenA pAtanA rakSaNa mATe sAdhu Urdhva jue che, ane A paNa maMDapabagIcA vageremAM rahelA sAdhuone mATe saMbhavita bane ja che. tethI puSpa, phaLa vagere pAtramAM na paDe athavA teno saMghaTTo na thAya e mATe sAdhu upara nirIkSaNa kare. vaLI, bilADI, kUtaro, nAno bALaka vagere na Ave eTalA mATe sAdhu tiryak nirIkSaNa kare; kema ke bilADI vagere pAtrAne pADI nAkhe to bhikSA DhoLAI javAthI jIvavirAdhanA thavAno saMbhava rahe. mATe chakAyanA pAlanamAM dayALu sAdhue te prakAranI virAdhanAnA rakSaNa mATe jhoLImAMthI pAtrA kADhatAM pUrve avazya tihu~ jovuM joIe. vaLI nIce jamIna 52 joyA vagara sAdhu pAtrA mUke to nIce khIlI vagere kaMI hoya to pAtrA paDI jAya, tema ja nIce jIvajaMtu pharatA hoya to te dabAI jAya, jethI jIvavirAdhanA thAya. mATe sAdhu jhoLImAMthI pAtrA kADhIne nIce mUkatAM pUrve adhaH nirIkSaNa kare. A prakAranI yatanA karavAthI SaTkAyanA pAlanano pariNAma thAya che, ane sarvatra ucita pravRtti karavAno viveka pragaTe che. 1338 // For Personal & Private Use Only Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 pratidinakricAvatuka/ "AlocanA' dvAra/ gAthA 339 avataraNikA : pUrvagAthAmAM Urdhva, adho ane tiryaka nirIkSaNa karavAnuM prayojana batAvyuM. have mastaka ane pAtranuM pramArjana karavAnuM prayojana batAve che - gAthA : oNamao pavaDijjA sirao pANA ao pamajjijjA / emeva uggahami vi mA saMkuDaNe tasaviNAso // 339 // anvacAI: mono so=namatA evA zira parathI paUT=prANIo=jIvo, pavavijJA=paDeHpAtrAmAM paDe, meva e rIte ja 3 ivi=avagrahamAM paNa=pAtramAM paNa, saMDo saMkoca thaye chate taviUTINo mA==sano vinAza na thAo. mane manna=AthI pramArje. gAthArtha : namatA evA mastaka parathI jIvo pAtrAmAM paDe, AthI mastakanI prArthanA kare. e rIte ja pAtrAmAM paNa saMkoca thaye chate trasa jIvono vinAza na thAo, AthI pramArje. TIkAH avanamataH prapateyuH zirasaH prANina iti, aprANinAmapyupalakSaNametat, ataH pramArjayed, evameva avagrahe'pi pratigrahe'pi, mA saMkoce udghATyamAnapAtrabandhasaGkoce trasavinAza iti tallagnatrasaghAta ityataH pramArjayediti gAthArthaH // 339 // TIkArya : namatA evA zirathI prANIo=jIvo, paDe. A aprANIonuM paNa=kacaro vagere ajIvonuM paNa, upalakSaNa che. AthI pramArjI=sAdhu ziranuM pramArjana kare. A rIte ja avagrahamAM paNa che-pratigrahamAM paNa che, saMkoca thaye chata-ughADAtA evA pAtrabaMdhano saMkoca thaye chate, vyasano vinAza temAM lAgelA trasano ghAta pAtrabaMdhamAM lAgelA trasa jIvono nAza, na thAo. ethI pramArje sAdhu pAtranuM pramArjana kare, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : vaLI, gurune AhAra batAvavA mATe jhoLImAMthI mAtrA bahAra kADhatAM pahelAM sAdhu mastakanuM pramArjana kare; kema ke mastaka para koI jIva paDela hoya to gurune gocarI batAvavA mATe mastaka namAvatI vakhate te mastaka para rahela jIva pAtrAmAM paDe, jethI jIvavirAdhanA thAya. vaLI, sAdhu mastakanuM pramArjana karyA pachI pAtranuM pramArjana kare; kema ke AhAra batAvavA mATe jhoLI kholIne pAtra bahAra kADhatI vakhate jhoLI saMkocAya tyAre jhoLI sAthe pAtranuM gharSaNa thavAthI pAtra para rahela jIva marI javAnI saMbhAvanA che. For Personal & Private Use Only Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 pratidinakriyAvastuka/ "AlocanA' dvAra/ gAthA 339 thI 341 AthI gurune AhAra batAvatAM pahelAM sAdhue mastaka ane pAtranuM pramArjana karavuM joIe, jethI jIvonI samyagU yatanA thAya, ane A prakAranI yatanAthI ja sAdhuno SakAyanA pAlanano pariNAma rakSita thAya che. 339o. avataraNikA : gurorAhAradarzanavidhimAha - avataraNikArya : gurune AhAranA darzananI vidhine kahe che arthAt bhikSAnuM Alocana karyA pachI mastaka ane pAtranuM pramArjana karIne Udhvadi dizAonuM saMpUrNa avalokana karyA bAda sAdhu lAvela AhAra gurune batAve che. AthI gurune AhAra batAvavAnI vidhine kahe che - gAthA : kAuM paDiggahaM karayalaMmi addhaM ca oNamittANa / bhattaM vA pANaM vA paDidaMsijjA gurusagAse // 340 // anvayArtha: guru'IB=guru pAse pahadaM pratigrahane=pAtrane, ratnami=karatalamAM hatheLImAM, varaM (grahaNa) karIne ddha ca=ane ardha gomittA=avanamana karIne=namIne, matta vA pAdi vA=bhaktane ane pAnane parisibbA=batAve. gAthArtha : guru pAse pAtrane hatheLImAM grahaNa karIne ane ardha namIne bhAta ane pANI batAve. TIkA? _kRtvA pratigrahaM karatale, aprAvRttopaghAtasaMrakSaNArthaM pRSThato'valokanaM kRtvA, arddha cA'vanamya, tataH kimityAha-bhaktaM vA pAnaM vA pratidarzayed gurusakAze AcAryasamIpa iti gAthArthaH // 340 // TIkArya : - aprAvRttanA upaghAtanA saMrakSaNa arthe jhoLImAMthI bahAra kADhelA khullA pAtrane kUtarAdithI upaghAta thAya tenA rakSaNa mATe, pAchaLathI avalokanane karIne pratigrahane karatalamAM karIne=pAtrane hAthamAM grahaNa karIne, ane ardha namIne, tyArapachI gurunI pAse=AcAryanI samIpamAM, bhaktane ane pAnane batAve. e pramANe gAthArtha che. li34all gAthA : tAhe durAloiabhattapANe esaNamaNesaNAe vA / adussAse ahavA aNuggahAI u jhAejjA // 341 // For Personal & Private Use Only Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka / 'AlocanA' dvAra | gAthA 341 anvayArtha: tAdde tyArapachI=gurune AhAra batAvyA pachI, jurAnoamattapALe=durAlocita bhakta-pAnanA (nimitte) sAmosaNa vA=athavA eSaNA-aneSaNAviSayaka (anAbhoga nimitte) annusnAme=ATha ucchvAsane ahavA=athavA aNuhArUM 3 jJAUA=anugrahAdine ja dhyAna kare. gAthArthaH gurune AhAra batAvyA pachI durAlocita bhakta-pAnanA nimitte athavA eSaNA-aneSaNAviSayaka anAbhoganA nimitte ATha zvAsozvAsanuM athavA anugrahAdinuM ja dhyAna kare. TIkA : 1 tataH=tadanantaraM durAlocitabhaktapAnayornimittamiti gamyate eSaNA'neSaNayorvA anAbhoganimittamiti gamyate aSTAvucchvAsAn paJcanamaskAramityarthaH dhyAyeteti yoga:, athavA'nugrahAdyeva 'jai me aNuggahaM kujjA sAhU' ityAdi dhyAyed, iyaM gocaracaryeti gAthArthaH // 349 // TIkArya 155 tyArapachI=gurune AhAra batAvyA pachI, durAlocita bhakta-pAnanA nimitte athavA eSaNAaneSaNAviSayaka anAbhoganA nimitte ATha ucchvAsane=paMcanamaskArane, dhyAna kare. 'dhyAyeta' e prakAre yoga che=mULagAthAnA aMte rahela jJAA no anuskhAne sAthe saMbaMdha che. TurAnovitamapAnayo: pachI 'nimitte' pada ane khaLAneSaLayorcA pachI 'anAmonimitta' pada adhyAhAra che. athavA=paMcanamaskAranuM dhyAna kare athavA, 'jJarU me anuduM pnA sAdU' ityAdi rUpa anugrahAdinuM ja dhyAna kare. A=gAthA 297thI 341 sudhI batAvI e, gocaracaryA che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: gocarI lAvyA pachI sAdhu guru pAse gocarInI AlocanA kare, ane te AlocanAmAM kadAca koIka azuddhi rahI gaI hoya athavA to gocarInI gaveSaNA karatI vakhate anAbhogathI koI doSa lAgyo hoya, ane tenI potAne upasthiti na thaI hoya, to tenI zuddhi mATe sAdhu gurune gocarI batAvyA pachI kAussagga kare che. tethI sAdhune A prakAranI upasthiti hoya ke mAre gocarInI AlocanA guru pAse samyak karavI joIe, chatAM paNa guru pAse AlocanA karavAmAM kAMIka khAmI rahI gaI hoya, athavA to anAbhogathI paNa gocarInI gaveSaNA karavAmAM koI doSa lAgyo hoya to tenI zuddhi mATe huM A kAussagga karuM chuM. A prakAranA pratisaMdhAnapUrvaka kAussagga karavAthI gocarImAM lAgela doSothI thayela pApa nAza pAme che. vaLI pApanA kSaya mATe karAtA kAussaggamAM dhyAna be prakAre karAya che : (1) namaskAranA ciMtavanathI karAya che, jenAthI thayelA zubha bhAvothI pApa nAza pAme che; athavA to (2) 'A mahAtmAo mArA para anugraha karIne mArI lAvelI gocarI grahaNa karo,' e prakAranA anugrahAdinA zubha ciMtavanathI karAya che, jenAthI paNa lAgela pApa nAza pAme che. II341 For Personal & Private Use Only Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 pratidinakriyAvastuka/ "AlocanA' dvAra/ gAthA 342 gAthA : viNaeNa paTThavittA sajjhAyaM kuNai to muhuttAgaM / evaM tu khobhadosA parissamAI a hoti jaDhA ||342||aaloann tti dAraM gyN|| anvayArtha: to tyArapachI=pUrvagAthAmAM kahyuM te pramANe dhyAna karyA pachI, viIUM saTTAyaM pavittA=vinayathI svAdhyAyane prasthApIne muttA muhUrta (svAdhyAyane ja) kare che. pUrva tu=vaLI A rIte (svAdhyAya karavAthI) mosA parimAkSobhanA doSo, parizramAdinI ti=parityakta thAya che. mAno"AlocanA' utta-e prakAre sAruM yaMtradvAra gayuM=pUrNa thayuM. gAthArtha : ( pUrvagAthAmAM kahyuM te pramANe dhyAna karyA pachI, vinayathI svAdhyAyanuM prasthApana karIne eka muhUrta svAdhyAya ja kare che. vaLI A rIte ravAdhyAya karavAthI kSobhanA thayelA doSo parizramAdi parityakta thAya che. TIkA : ___ uktadhyAnAnantaraM vinayena-vandanAdinA prasthApya svAdhyAyaM karoti tato muhUrtaM svAdhyAyameva, karotIti varttamAnanirdezastulAdaNDamadhyagrahaNanyAyata: trikAlagocarasUtrasaGgrahArthaH, svAdhyAyakaraNe guNamAha - evaM tu svAdhyAyakaraNena kSobhadoSAH vAtAdidhAtukSobhAparAdhAH parizramAdayaH-svAGgikA bhavanti jaDhA parityaktA rUti thArtha rU4rA. TIkArya tyArapachI-ukta dhyAnanI anaMtara=pUrvagAthAmAM kahevAyela dhyAna karyA pachI, vaMdanAdivinayathI svAdhyAyane prasthApIne muhUrta svAdhyAyane ja kare che, "Rti' e prakAre vartamAnakALano nirdeza tulAnA daMDanA madhya grahaNanA nyAyathI traNa kALanA viSayavALA sUtranA saMgrahanA arthavALo che. svAdhyAyanA karaNamAM guNane kahe cheHbhikSATana karIne AvyA pachI eka muhUrta svAdhyAya karavAmAM sAdhune prApta thato lAbha batAve che - vaLI A rIte svAdhyAya karavAthI kSobhanA doSo=vAta vagerenA ane dhAtuonA kSobhanA aparAdho, ane svAMgika potAnA zarIranA aMga saMbaMdhI, parizramAdi tyajAyelA thAya che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pUrvagAthAmAM batAvyuM e rIte gocarInI AlocanA karyA pachI ATha zvAsozvAsa pramANa dhyAna karIne gocarI lAvanAra sAdhu vaMdanAdi vinayapUrvaka svAdhyAyanuM prasthApana karIne eka muhUrta sudhI svAdhyAyane ja kare che. joti' e prakArano vartamAnakALano nirdeza tulAdaMDanA madhya grahaNanA nyAyathI A sUtra trikAlagocara che ema batAvavA mATe che arthAt jema trAjavAnA daMDano madhyabhAga grahaNa karavAthI AkhI tulA grahaNa thAya che, tema bhUta ane bhaviSyanI madhyamAM vartamAna hovAthI vartamAnakALano prayoga karavAthI bhUtakALa ane For Personal & Private Use Only Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 pratidinakriyAvastuka / 'AlocanA' dvAra-'bhojana' dvAra | gAthA 342-343 bhaviSyakALanuM grahaNa thAya che, mATe A sUtra trikALanA viSayavALuM che. AnAthI e prApta thAya ke anAdi bhUtakALa ke anaMta bhaviSyakALamAM haMmezAM sAdhuo gocarI lAvyA pachI A rIte svAdhyAya karatA hatA, kare che ane karaze. vaLI, sAdhue bhikSATana karela hovAthI sAdhunA zarIramAM vAyu Adi ane dhAtuo kSobha pAmelA hoya che, AthI te sthitimAM jo AhAra vA52vAmAM Ave to AhAra vikRtine pAme che. mATe sAdhu bhikSATana karIne AvIne bhikSAnuM Alocana karIne svAdhyAya ka2vA bese to AhA2 vAparavAmAM teTalo kALakSepa thavAthI zarIramAM thayelA dhAtu-vAyu AdinA kSobho zAMta thaI jAya che. tethI bhagavAne sAdhune AhAra vAparatAM pUrve saMyamane hitakArI evI svAdhyAyanI kriyA batAvela che. 342 // avataraNikA : gAthA 230mAM batAvela daza mUladvAromAMthI 'AlocanA' nAmanuM pAMcamuM dvAra gAthA 327thI 342mAM puruM thayuM. have chaThThA 'bhojana' dvAranuM varNana graMthakAra zarU kare che gAthA : vo aho sAhU maMDaliuvajIvao a iaro a / maMDalimuvajIvaMto acchai jA piMDiA savve // 343 // anvayArthaH sAdhU Ja vuviddo ho=ane sAdhu prakAranA hoya che : maMttivanIvo a ro a=mAMDalIupajIvaka ane itara=mAMDalIanupajIvaka. nA sabve piDiyA=jyAM sudhI sarva sAdhuo piMDita=bhegA thAya, (tyAM sudhI) maMDanimuvanIvaMto=mAMDalIne upajIvatA=mAMDalIupajIvaka sAdhu, arU=rahe che=rAha jue che. gAthArtha ane sAdhu be prakAranA hoya che : mAMDalIupajIvaka ane mAMDalIanupajIvaka. jyAM sudhI badhA sAdhuo bhegA thAya tyAM sudhI mAMDalIupajIvaka sAdhu rAha jue che. TIkA dvividhazcA'sAvapi sAdhuH, , tamena vaividhyuMnetyAnna-ma'tyupatnIva zetA=anupatnIvazrva, patnIvo= maNDalIbhoktA, anupajIvakaH = kAraNataH kevalabhoktA, tatra maNDalimupajIvan = maNDalyupajIvakaH tAvattiSThati gRhItasamudAna eva yAvatpiNDitAH sarvve - tanmaNDalibhoktAra iti gAthArthaH // 343 // TIkArya ane A paNabhikSATana karIne AvelA paNa, sAdhu be prakAranA hoya che. kayA dvividhapaNAthI be prakAranA hoya che ? ethI kahe che - mAMDalIupajIvaka ane itara=anupajIvaka=mAMDalImAM bhAjana nahIM karanAra. upajIvaka eTale mAMDalImAM bhojana karanAra. anupajIvaka eTale kAraNathI kevala bhoktA=ekalA bhojana karanAra. temAM mAMDalIne viSe upajIvatA evA=mAMDalIupajIvaka sAdhu, jyAM sudhI te mAMDalImAM bhojana For Personal & Private Use Only Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 pratidinakriyAvastuka / 'bhojana' dvAra | gAthA 343-344 karanArA sarva sAdhuo piMDita thAya=ekaThA thAya, tyAM sudhI grahaNa karAyela samudAnavALA ja rahe che=potAnI pAse rAkhela bhikSAvALA ja rAha jue che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha: bhikSAgrahaNa mATe gayelA sAdhu paNa be prakAranA hoya che H (1) mAMDalImAM bhojna karanArA ane (2) kAraNathI ekalA bhojana karanArA. ane mAMDalIbhojI sAdhuo bhikSAnuM Alocana karyA pachI jyAM sudhI anya mAMDalIbhojI sAdhuo bhikSA vahorIne na Ave tyAM sudhI pAtrAne potAnI pAse rAkhIne svAdhyAya karatA rAha jue che; kema ke bhikSAvALA pAtrA potAnI pAse rAkhavAmAM na Ave ane pahelethI ja mAMDalImAM mUkavAmAM Ave to kyAreka koInAthI pAtrA athaDAya to pAtrAmAM rahelI bhikSA DhoLAvAno prasaMga Ave, tethI sAdhu jyAM sudhI mAMDalImAM vAparavA na jAya tyAM sudhI, pAtrAne potAnI bAjumAM rAkhIne svAdhyAya kare. paraMtu potAno svAdhyAya pUro thAya ke tarata bhikSA vAparavA besatA nathI; kema ke mAMDalIupajIvI sAdhune sarva sAdhuo bhegA thAya tyAre ja vAparavAnuM hoya che. 5343 // avataraNikA : pUrvagAthAmAM batAvyuM ke sAdhu be prakAranA hoya che H (1) mAMDalIupajIvI ane (2) mAMDalIanupajIvI. temAM je mAMDalI upajIvI che, te jyAM sudhI badhA sAdhuo bhikSA grahaNa karIne na Ave tyAM sudhI sarva sAdhuo AvavAnI rAha jue. have mAMDalIanupajIvI sAdhu kaI rIte vAparavA bese ? te batAvatAM kahe che gAthA: iaro saMdisaha tti a pAhuNakhamaNe gilANasehe a / aharAyaNiaM savve ciatteNa nimaMtae evaM // 344 // anvayArthaH saMvida tti a=ane 'AjJA Apo', e pramANe (gurune pUchIne) pho=itara=mAMDalIanupajIvaka sAdhu, saLe pAduLajImaLe zitALasehema=sarva prApUrNaka, kSapaka, ane glAna, zaikSone aALiyaMyathArAtvika= saMyamanA paryAya pramANe, viJattena=prIti vaDe nimaMta=niyaMtraNa kare. vaM=A pramANe (AgrahatyAga ane samAna dhArmikanuM vAtsalya thAya che.) gAthArtha: ane "AjJA Apo" e pramANe gurune pUchIne mAMDalIanupajIka sAdhu sarva prAthUrNaka, kSapaka, glAna ane zaikSone saMyamanA paryAya pramANe mananI prIti vaDe nimaMtraNa kare. A pramANe Agrahano tyAga ane samAna dhArmikanuM vAtsalya thAya che. TIkA - itaro=maNDalyanupajIvakaH sandizateti ca guruM ApRcchya tadvacanAt prAghUrNakakSapakaglAnaziSyakAMzca For Personal & Private Use Only www.jalnelibrary.org Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 159 pratidinakriyAvastukI "bhojana" dvAra/ gAthA 344-345 yathAratnAdhikaM yathAjyeSThAryatayA sarvAn ciyatteNaM ti bhAvato manaHprItyA nimantrayet, evamAgrahatyAgaH samAnadhArmikavAtsalyaM ca kRtaM bhavatIti gAthArthaH // 344 // TIkArya ane "AjJA Apo' e pramANe gurune pUchIne tenA-gurunA, vacanathI Itara mAMDalIanupajIvaka sAdhu, sarva prAthUrNaka, lapaka, glAna, ziSyakone=navadIkSita sAdhuone, yathAranAdhika yathAjyeSThAryatAthI, bhAvathI mananI prIti vaDe nimaMtre. A rIte Agrahano tyAga ane samAna dhArmikanuM vAtsalya karAyeluM thAya che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha: mAMDalIanupajIvaka sAdhu guru pAse anujJA mAMgI gurunA vacanathI potAnI lAvelI gocarI vAparavA mATe prAthUrNaka=bahArathI AvelA sAdhuo, kSapaka= tapasvI sAdhuo, glAna=bimAra sAdhuo, ane zaikSa=navI dIkSA grahaNa karI hoya tevA sAdhuone nimaMtre, ane te nimaMtraNa paNa jayeSTha AdinA kramathI kare, ane khAlI batADavA mATe ja nahi, paraMtu bhAvathI manamAM prIti utpanna karIne nimaMtraNa kare, arthAt mArI lAvelI bhikSA A badhA sAdhuo grahaNa karo, evA zuddha AzayapUrvaka nimaMtraNa kare. A prakAre nimaMtraNa karavAthI potAnA lAvelA azana-pAna pote ja vAparavA, evA Agrahano= mamatvanA pariNAmano, tyAga thAya che, ane potAnA samAna dharmavALA sAdhuonI bhakti thAya che. l344 avataraNikA : pUrvagAthAmAM batAvyuM ke mAMDalIanupajIvaka sAdhu prAdhUrNaka sAdhuo vagerene nimaMtraNa kare. have nimaMtraNa karyA pachI prApUrNakAdi koI azanAdinA arthI hoya to zuM karavuM? te batAvatAM kahe che - gAthA : dinne gurUhi tesiM sesaM bhuMjejja guruannunnnnaao| guruNA saMdiTTho vA dAuM sesaM tao bhuMje // 345 // anvayArtha: (prAthUrNakAdi azanAdinA arthI hoya to mAMDalIanupajIvaka sAdhu guru pAse AvIne gurune nivedana kare, tyArapachI) gurUfe guru vaDe tefteteone=prAthUrNakAdine, vinne=(azanAdi) apAye chate kumakuigo= guruthI anujJAta sekaM zeSane=bAkI rahela azanAdine, muMnev=vApare, guruvA=athavA guru vaDe saMvisaMdiSTa sUcana karAyela te sAdhu, rAka(svayaM prApUrNaka vagerene azanAdi) ApIne to tyArapachI se muM=zeSane vApare. gAthArtha: prAdUrNakAdi azanAdinA arthI hoya to mAMDalIanupajIvaka sAdhu guru pAse AvIne gurune nivedanA kare, tyArapachI guru vaDe prArNakAdine azanAdi apAve chate gurathI anujJAta bAkI rahela AzanAdine For Personal & Private Use Only Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 pratidinakriyAvastaka "bhojanA dvAra/ gAthA 345 vApare, athavA gura vaDe sUcana karAyela te sAdhu svayaM prAthUrNakAdine azanAdi ApIne tyArapachI zeSane vApare. TIkAH tatra yadi prAghUrNakAdayo'rthinastata Agatya guronivedayati, tatazca guruH prAghUrNakAdibhyo dadAti, itthaM datte gurubhiH tebhyaH prAghUrNakAdibhyaH zeSaM bhuJjIta gurvanujJAtaH san, atha kathaJcidakSaNiko guruH tato guruNA sandiSTo vA san dattvA prAghUrNakAdibhyaH zeSaM tato bhuJjIta, zeSamiti na tebhya uddharitameva kiMtvapradhAnamapi zeSamucyate, yathoktaM-'sesAvasesaM labhaU tavassI' iti gAthArthaH // 345 // TIkArtha: tyAM=mAMDalIanupajIvaka sAdhu sarva sAdhuone nimaMtraNa kare temAM, jo prAthUrNakAdi arthI hoya azanAdi grahaNa karavAnI icchAvALA hoya, to mAMDalIanupajIvaka sAdhu AvIne gurune nivedana kare che, ane tyArapachI guru prApUrNakAdine Ape che=mAMDalIanupajIvaka sAdhunA azanAdi Ape che. A rIte guru vaDe teone prAthUrNakAdine, azanAdi apAye chate guruthI anujJAta chatA mAMDalIanupajIvaka sAdhu zeSane=bAkI rahela azanAdine, vApare. athavA jo koIka rIte guru akSaNika samaya vagaranA, hoya to guru vaDe saMdiSTa chatA AjJA apAyelA evA te mAMDalIanupajIvaka sAdhu, prApUrNakAdine ApIne tyArapachI zeSa azanAdine vApare. zeSa" eTale temAMthI uddharita ja nahIM pote je azanAdi prAthUrNakAdi sAdhuone Ape che temAMthI potAne anukULa bAkI rakhAyela ja azanAdi zeSa che ema nahIM, paraMtu apradhAnane paNa=sAmAnya azanAdine paNa, zeSa kahevAya che. AvA prakArano "zeSa' zabdano artha karavAmAM athottathI sAkSIpATha Ape che-"zeSa evA avazeSane sAmAnya evA vadhelA azanAdine, tapasvI sAdhu prApta kare che," e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha: mAMDalIanupajIvI sAdhu prAyaH tapasvI hoya che. tethI teMo tapanA pAraNe svayaM potAnI bhikSA lAve che ane tyArapachI teo prApUrNakAdi sAdhuone nimaMtraNA kare che, ane temAMthI koI bhikSA grahaNa karavA mATe icche to teone ApyA pachI ja zeSa evI bhikSA pote vApare che. ahIM "zeSa' zabdano artha spaSTa karatAM kahe che ke pote lAvelI bhikSAmAMthI potAne anukULa hoya tevI vastu judI kADhIne anya bhikSA prApUrNakAdine ApIne te juduM kADheluM zeSa bhojana pote vApare evo zeSa zabdano artha nathI; paraMtu mAMDalIanupajIvI evA te tapasvI paNa sAdhu, prApUrNakAdine anukULa sArI bhikSA ApyA pachI je sAmAnya bhikSA vadhI hoya tene vApare. ane dehane puSTa kare tevI pradhAna bhikSA na hoya tevI paNa bhikSAne "zeSa' kahevAya che. AthI kahyuM ke tapasvI potAnI lAvelI bhikSAmAMthI je suMdara bhikSA hoya te bhaktithI prAthUrNakAdine Ape ane zeSa evA avazeSa dravyane pote vApare. A rIte nimaMtraNA sAmAcArInuM samyapha pAlana karanAra sAdhu nirjarA prApta kare che. ||34pA For Personal & Private Use Only Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka / 'bhojana' dvAra / gAthA 346 avataraNikA yadi tu necchati kazcit tatra kA vArttetyAha - avataraNikArya : vaLI jo mAMDalIanupajIvaka sAdhu prAthUrNakAdine nimaMtraNa kare ane koI icche nahi, to tyAM kaI vArtA ? arthAt te nimaMtraka sAdhune zuM lAbha thAya ? ethI kahe che - gAthA: icchijja na icchijja va taha vi a payao nimaMta sAhU / pariNAmavisuddhIe u nijjarA hoagahie vi // 346 // anvayArthaH rUcchinna mana rUcchinna va=ane (koI) icche ke na icche, taddavi=topaNa payo=prayata=prayatnavALA muni, sAhU=sAdhuone nimaMta=niyaMtraNa kare; (je kAraNathI) pariAmavisudvIpa =pariNAmanI vizuddhithI ja ahi vi=agRhIta hote chate paNa=koIpaNa vaDe azanAdi nahIM grahaNa karAye chate paNa, niSnA=nirjarA ho=thAya che. gAthArtha: koI icche ke na icche, topaNa prayatnavALA muni sAdhuone nimaMtraNa kare; je kAraNathI pariNAmanI vizuddhithI ja, koI azanAdi na grahaNa kare topaNa nirjarA thAya che. TIkAH 161 icchet necchedvA yadyapyevaM, tathApi ca prayato yatnaparaH san nimantrayet sAdhUn nirvANasAdhakAneva, kimityetadevamityAha yasmAtpariNAmavizuddhyaiva nimantraNakAlabhAvinyA nirjarA bhavatyagRhIte'pIti gAthArtha: prAr46|| - TIkArya : joke koI icche ke na icche e pramANe che, ane topaNa prayata=yatnaparayatnamAM tatpara chatA mAMDalIanupajIvaka sAdhu, nirvANanA sAdhaka ja sAdhuone nimaMtre. kayA kAraNathI A Ama che ?=koI na icche topaNa sarvane kema nimaMtre ? ethI kahe che - je kAraNathI nimaMtraNakALamAM thanArI pariNAmanI vizuddhithI ja agRhIta hote chate paNa=azanAdi koI sAdhu vaDe nahIM grahaNa karAye chate paNa, nirjarA thAya che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: gAthA 344mAM batAvyuM e rIte mAMDalIanupajIvaka sAdhu bhikSA mATe prAthUrNakAdine nimaMtraNA kare, ane gAthA 345mAM batAvyuM e rIte niyaMtraNA karyA pachI teone gocarI ApIne zeSa pote vApare. For Personal & Private Use Only www.jalnelibrary.org Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 pratidinakriyAvastuka | 'bhojana' dvAra/ gAthA 346-340 A rIte nimaMtraNA karavAthI nirvANanI sAdhanA karanArA evA koI sAdhu bhikSA icche to avazya Ape, ane jo nimaMtraNA karavA chatAM koI bhikSA na icche topaNa sAdhunI ucita sAmAcArI che ke nimaMtraNA karIne ja pote vApare. Ama bhikSA lAvIne nimaMtraNA karanAra sAdhuno Azaya bhakti karavAno hovAthI nimaMtraNakALabhAvi pariNAmanI vizuddhithI ja nimaMtraNA karanArA sAdhune nirjarA thAya che. li346ll avataraNikA: vyatirekamAha - avataraNiyArthaH - pUrvagAthAmAM kahyuM ke koI azanAdi Icche ke na Icche topaNa pariNAmanI vizuddhithI ja nimaMtraNa karanAra mAMDalIanupajIvaka sAdhune nirjarA thAya che. te kathananA vyatirekane kahe che - gAthA : pariNAmavisuddhIe viNA u gahie vi nijjarA thovA / tamhA vihibhattIe chaMdijja tahA vi attijjA // 347 // anvayArtha: rAmavizuddhI viUT =vaLI pariNAmanI vizuddhi vinA (prApUrNakAdi vaDe azanAdi) dipa vi=prahaNa karAye chate paNa thavA nijharA=stoka nirjarA thAya che=kAMI nirjarA thatI nathI. taphA-te kAraNathI vimittA=vidhi-bhaktithI inni -nimaMtraNa karavuM joIe, taNA vi=te prakAre ja=vidhipUrvaka ja, ttijJA=vAparavuM joIe. noMdhaH mULagAthAmAM 'tA vitti' che, temAM 'vi' vakAranA arthamAM bhAse che; ane 'tti nA'no artha TIkAmAM kholela nathI, paraMtu at dhAtunuM vidhyartha trIjo puruSa ekavacananuM rUpa hoya ane "gocarI vAparavI joIe? tevo artha thato hoya, tema jaNAya che. gAthArtha : vaLI pariNAmanI vizuddhi vagara prAthUrNaka Adi azana vagere grahaNa kare topaNa kAMI nirjarA thatI nathI, te kAraNathI vidhi-bhaktithI nimaMtraNa karavuM joIe, vidhipUrvaka ja vAparavuM joIe. TIkA? pariNAmavizuddhyA vinA tu gRhIte'pyazanAdau prAghUrNakAdibhiH nirjarA stokA=na kAcidityarthaH, yasmAdevaM tasmAdvidhibhaktibhyAM chandayet nimantrayet, tathA ca na lATapaJjikAmAnaM kuryAditi gAthArthaH rU47nA TIkArya : vaLI pariNAmanI vizuddhi vinA prAthUrNakAdi vaDe azanAdi grahaNa karAye chate paNa thoDI nirjarA thAya For Personal & Private Use Only Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka / 'bhojana' dvAra | gAthA 340-348 che=kAMI nirjarA nathI thatI; je kAraNathI Ama che, te kAraNathI vidhi ane bhakti vaDe nimaMtre; paraMtu lATapaMjikA mAtrane na kare, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha: gocarI lAvyA pachI sAdhu prApUrNakAdine nimaMtraNA kare, ane te nimaMtraNA kevala aupacArika bhASAthI ke potAnuM kharAba na dekhAya evA koI AzayathI kare, to pariNAmanI vizuddhi rahe nahi; paraMtu "A nirvANasAdhaka munionI bhakti karIne huM mArA AtmAne nirmaLa karuM," e prakArano bhAva rAkhIne sAdhuone niyaMtraNa kare to pariNAmanI vizuddhi thAya ane nirjarA thAya; ane AvA pariNAma vinA prAthUrNakAdine azana vagere Ape, topaNa nirjarA thatI nathI. mATe zAstranI vidhipUrvaka guNavAna sAdhuone nimaMtraNa karavuM joIe, paraMtu lATapaMjikAmAtra karavI joIe nahi arthAt dekhAva mAtra na karavo joIe. ahIM "dekhAva mAtra kare eTale kaMI na ApavuM" evo artha karavAno nathI, paraMtu mAruM kharAba na dekhAya, tevA koIka AzayathI niyaMtraNA kare, ane kadAca te sAdhu grahaNa paNa kare ane A sAdhu Ape paNa; chatAM haiyAmAM bhaktibhAva ke ApavAnA manoratho nahIM hovAthI lATapaMjikAmAtra thAya che, jenA kAraNe nirjarAnI prApti thatI nathI. II347nA avataraNikA etadevodAharaNataH spaSTayati avataraNikArya Ane ja arthAt gAthA 346mAM kahyuM ke sAdhu nimaMtraNA kare, ane koI azanAdi bhikSA grahaNa na kare, topaNa pariNAmanI vizuddhithI ja nimaMtraNA karanArane nirjarA thAya che; ane gAthA 347mAM kahyuM ke pariNAmanI vizuddhi vagara nimaMtraNA kare, ane prAthUrNakAdi azanAdi bhikSA grahaNa kare, topaNa te nimaMtraNA karanAra sAdhune nirjarA thatI nathI. e baMne kathanane ja, udAharaNathI spaSTa kare che - gAthA: AharaNaM siTTidugaM jiNaMdapAraNaga'dANadANesu / vibhittibhAva'bhAvA mokkhaMgaM tattha vihibhattI // 348 // 163 anvayArtha : nizipAraNAvALavALetu=jinendranA pAraNakaviSayaka adAna-dAnamAM vimittimAvAmAvA=vidhibhaktino bhAva ane abhAva hovAthI siddhituAM zreSkriya AhaLa udAharaNa che. tattva=tyAM=jinendranA pAraNAnA viSayamAM, vimittI-vidhi-bhakti movuMo=mokSanuM aMga che. gAthArtha: jinendranA pAraNAnA viSayamAM vidhi-bhaktino bhAva hovAne kAraNe adAnamAM, ane vidhibhaktino abhAva hovAne kAraNe dAnamAM be zreSThI udAharaNa che. tyAM vidhi-bhakti mokSanuM aMga che. For Personal & Private Use Only Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 pratidinakriyAvastukabhojanA dvAra/ gAthA 348, 349-350 TIkA? udAharaNamatra zreSThiddhayaM jIrNazreSThI abhinavazreSThI ca jinendrapAraNakAdAnadAnayoriti adAne dAne ca vidhibhaktibhAvAbhAvAt, ekatra vidhibhaktyorbhAva: anyatrA'bhAvaH, mokSAGgaM tatra vidhibhaktI, na tadrahitaM dAnamapIti gAthArthaH // 348 // TIkArtha: ahIM nimaMtraNa karavAnA viSayamAM, jinendranA pAraNakaviSayaka adAna-dAnamAM=adAnamAM ane dAnamAM, vidhi ane bhaktino bhAva ane abhAva hovAthI, zreSThidvaya=jIrNazreSThI ane abhinavazreSTha udAharaNa che. eka sthAne vidhi ane bhaktino bhAva che, anya sthAne abhAva che vidhi ane bhaktino abhAva che. temAM vidhi ane bhakti mokSanuM aMga che, tenAthI rahita evuM dAna paNa=vidhi ane bhakti vagaranuM dAna paNa, nathI=mokSanuM aMga nathI, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pariNAmanI vizuddhithI ane pariNAmanI vizuddhi vagara nimaMtraNA sAmAcArI karavAnA viSayamAM jIrNazreSThI ane abhinavazreSThInuM dRSTAMta che. bhagavAnane jIrNazreSThIe pAraNuM na karAvyuM ane abhinavazreSThIe pAraNuM karAvyuM, chatAM jIrNazreSThIne bhagavAnane pAraNuM karAvavA viSayaka dAna ApavAmAM vidhi ane bhaktino bhAva hato, tethI bhagavAne temanA ghare pAraNuM na karyuM topaNa jIrNazreSThIne nirjarAnI prApti thaI. tema koI sAdhu vidhi-bhaktinA bhAvapUrvaka nimaMtraNA sAmAcArI kare ane prApUrNaka Adi AhAra grahaNa na kare, topaNa nimaMtraNA karanAra sAdhune nirjarAnI prApti thAya. vaLI abhinavazreSThIe bhagavAnane pAraNuM karAvyuM, topaNa bhagavAnane pAraNuM karAvavAviSayaka vidhi ane bhaktino bhAva na hovAthI tene nirjarArUpa phaLa maLyuM nahi. tema koI sAdhu vidhi-bhaktinA bhAva vagara nimaMtraNA kare ane prApUrNakAdi AhAra grahaNa kare to paNa te sAdhune nirjarA prApta thAya nahi. 348 avataraNikA: etadeva spaSTayati - avataraNiyArtha: pUrvagAthAmAM kahyuM ke nimaMtraNAthI thatI nirjarA ane anirjarAmAM jIrNazreSThI ane abhinavazreSThInuM dRSTAMta che. ene ja spaSTa kare che - gAthA : vesAlivAsaThANaM samare jiNapaDima siTThipAsaNayA / aibhatti pAraNadiNe maNoraho annahiM pavise // 349 // jA tattha dANadhArA loe kayapunnau tti a pasaMsA / kevaliAgama pucchaNa ko puNNo ? jiNNasiTTi tti ||350||yuglN|| For Personal & Private Use Only Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka/ "bhojana' dvAra / gAthA 349-350 15 manvayArtha : vesAlivAsaThANaM vaizAlI nagarImA bhagavAna yomAsu 26yA, samare jiNapaDimehevamukhamA nipratimA pA2942rI, siTThipAsaNayA-ezreiSThI 43 vAyA, aibhattimiti . pAraNadiNe maNoraho bhgvaann| 5|25||naa hivase zreiSDAne thayera manoratha, annahiM pavise bhagavAnano anya gha2mA praveza, jA tattha 4yAre tyAManyanA 52mAM, dANadhArA chAnanI paa2|| 25, loe amane soma kayapunnau tti pasaMsA='tapuSya' se prabhArI prazaMsA 28, kevaliAgamalI bhagavaMtanuM sAgamana, pucchaNadoDI : 72|yes pRch| ko puNNo oe| puSyazANI cha ? jiNNasiTThi-'ezreiSThI,' tti me prabhArI valI 43 uttara apAyela. gAthArtha: vaizAlI nagarImAM bhagavAna comAsu rahyA, devakulamAM jinapratimA dhAraNa karI, jIrNazreSThI vaDe bhagavAna jovAyA, atibhakti thaI. bhagavAnanA pAraNAnA divase jIrNazreSThIne thayela manoratha, bhagavAnano anya gharamAM praveza, tyAM dAnadhArA thaI ane lokamAM "kRtapuNya' evI prazaMsA thaI, kevalIbhagavaMtanuM Agamana, loko vaDe karAyela pRcchA, koNa puNyazALI che? "jIrNazreSThIe pramANe kevalI vaDe uttara apAyela. TI : ___ egayA bhagavaM mahAvIre viharamANe vesAlAe vAsAvAsaM Thie, tattha ya aNuNNaviya oggahaM samare tti devaule paDimAe Thie, se ya paDimAe Thie jiNNaseTThiNA diTe, taM ca dRTThaNa atIva se bhattI samuppaNNA aho ! bhagavato somayA NippakaMpaya tti, ahiMDaNeNa viNNAo cAummAsigo abhiggaho siTThiNA, aikvaMtA cattAri mAsA, patto pAraNagadivaso, diTTho ya bhikkhAgoyaraM pati calio bhagavaM, samuppaNNo siTThissa maNoraho, 'aho dhaNNo ahaM jadi me bhagavaM gehe AhAragahaNaM karei,' gao turio gehaM appaNo, pavaDDamANasaMvego ya bhagavao AgamaNaM paloiDaM pavatto, bhagavaM pi adINamaNo goyaradvitIe ahiNavasiTThigehaM paviTTho, teNa vi ya bhagavaMtaM pAsiUNa jahicchAe davAviyaM kummAsAdibhoyaNaM, pattavisesao samubbhUyANi divvANi, addhaterasahiraNNakoDIo nivaDiyA vasuhArA, 'kayapuNNo 'tti pasaMsio loehiM ahiNavasiTTI, jiNNaseTThI vi bhagavao pAraNayaM suNeUNa na paviTTho me bhagavaM gehaM ti avaThThiyapariNAmo jAo, gao ya bhagavaM khittaMtaraM / ____ Agao ya pAsAvaccijjo kevalI taMmi ceva divase vesAlI, muNio ya logeNa, niggao tassa vaMdaNavaDiyAe, vaMdiUNa ya vasudhArAvuttaMtavimhieNa loeNa pucchio kevalI, bhagavaM ! imIe nagarIe ajja ko puNNo tti ? ko mahaMtapuNNasaMbhArajjaNeNa kayattho tti ? bhagavayA bhaNiyaM 'jiNNaseTThi'tti, logeNa bhaNiyaM-Na bhagavao teNa pAraNagaM kayaM, na ya tassa gehe vasuhArA nivaDiyA, tA kahameyamevaM ? bhagavayA bhaNiyaM-kayaM ceva bhAveNa, avi ya Idiso tassa kusalapariNAmo Asi jeNa jai thevavelAe titthagarapAraNagavuttaMtaM na suNaMto ao pavaDDamANasaMvegayAe siddhi pAviUNa kevalaM pi pAvito, avi ya pAviteNa saDDhAieNa niruvahayaM sokkhaM pAyaM, ao mahaMtapuNNasaMbhArajjaNeNa so kayattho tti, pAraNagakAragassa For Personal & Private Use Only Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 pratidinakriyAvastuka/ "bhojana' dvAra / gAthA 349-350 tu ahiNavasiTThissa Na tAriso pariNAmo, ato Na tahA kayattho, vasuhArAnivaDaNaM ca egajammiyaM thevaM paoyaNaM ti gAthAdvayArthaH // 349/350 // TIkArya gayA ... vi viharatA evA bhagavAna mahAvIra ekadA vaizAlInagarImAM varSAvAsa=comAsu, rahyA. tatha ... Dii ane tyAM-vaizAlInagarImAM, avagrahane anujJApana karIne=avagrahanI anujJA mAMgIne, samaramAM devakulamAM, pratimA vaDe rahyA ... vi ane jIrNazreSThI vaDe pratimAmAM rahelA te=bhagavAna, jovAyA. taMtra....vipatti ane temane=bhagavAnane, joIne aho! bhagavAnanI saumyatA:niSpakaMpatA! e pramANe temane jIrNazreSThIne, atizaya bhakti utpanna thaI. ahiMDo .... siIi ahiMDanane kAraNe=bhagavAna bhikSA mATe nahIM pharatA hovAne kAraNe, zreSThI vaDe cAturmAsika abhigraha jaNAyo. phaoNstA ... mAvaM cAra mAsa atikrAMta thayA, pAraNAno divasa prApta thayo ane bhikSAgocara tarapha cAlelA bhagavAna jIrNazreSThI vaDe jovAyA. samUMUo ... pavitta zreSThIne manoratha utpanna thayo, aho ! jo mArA gharamAM bhagavAna AhAranuM grahaNa kare, to huM dhanya thAuM. jIrNazreSThI jaladI potAnA gharane viSe gayA, ane vadhatA evA saMvegavALA bhagavAnanA Agamanane jovA mATe pravRtta thayA. mAd ji . moya adIna manavALA bhagavAna paNa gocaranI sthitimAM abhinavazreSThInA gharane viSe pravezyA, ane tenA vaDe abhinavazreSThI vaDe, paNa bhagavAnane joIne aDadAdinuM bhojana yathecchAthI apAvAyuM. pattavo ... divasaThThI pAtravizeSa hovAthI divo pragaTyA, sADA bAra karoDa sonaiyAnI vasudhArA paDI. "kRtapuNya che', e pramANe loko vaDe abhinavazreSThI prazaMsAyo. niJUreTTI vi ... vittatAM bhagavAnanA pAraNAne sAMbhaLIne jIrNazreSThI paNa "bhagavAna mArA gharane viSe na pravezyA", e pramANe avasthita pariNAmavALA thayA, ane bhagavAna kSetrAMtarane viSe=bIjA kSetramAM, gayA. mAro . ...... no ane pArzvanAtha bhagavAnanI paraMparAmAM vartatA evA kevalI te ja divase vaizAlIne viSe AvyA ane loka vaDe jaNAyA. niro ... seTTi tti temane vaMdana nimitte nIkaLyo te kevalIne vaMdana karavA mATe loka nIkaLyo, ane vasudhArAnA vRttAMtathI vismita loka vaDe vaMdana karIne kevalI puchAyA. bhagavaMta! A nagarImAM Aje koNa puNyazALI che?-koNa mahAna puNyanA saMbhAranA samUhanA, arjana dvArA kRtArtha che? "jIrNazreSThI' e pramANe bhagavaMta vaDe kahevAyuM. For Personal & Private Use Only Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka | 'bhojana' dvAra | gAthA 349-350, 351 160 : logeNa .......methamevaM ? loka vaDe kahevAyuM H tenA vaDe=jIrNazreSThI vaDe, bhagavAnane pAraNuM nathI karAyuM, ane tenA=jIrNazreSThInA, gharamAM vasudhArA paDI nathI, to kevI rIte A Ama che ?=jIrNazreSThI kevI rIte puNyazALI che ? bhagavayA pAviMto bhagavAna vaDe kahevAyuM H bhAvathI karAyuM ja che=jIrNazreSThI vaDe bhagavAnane bhAvathI pAraNuM karAvAyuM ja che. vaLI evA prakArano teno--jIrNazreSThIno, kuzala pariNAma hato, je kAraNathI jo thoDI veLA sudhI tIrthaMkaranA pAraNAno vRttAMta na sAMbhaLyo hota to AnA kAraNe--vRttAMta nahIM sAMbhaLavAne kAraNe, vadhatA evA saMvegapaNA vaDe siddhine siddhiyoganI bhUmikAne, pAmIne kevalajJAnane paNa pAmata. avi yu........... yahyo tti ane vaLI,prApta evA zraddhAnA atizaya vaDe nirupahata evA saukhyane prApta karyuM che. jIrNazreSThI mokSa pAmavAnI taiyArImAM che, tethI 'mokSa pAmyA', e prakArano aupacArika prayoga karela che; kema ke AvI uttama zraddhAthI najIkanA kALamAM teo mokSa pAmavAnA che, A jaNAvavA mATe'niruvayaM sovavuM pArtha' mUkela che, ane mokSanuM ja sukha nirupahata che. A kAraNathI mahAna puNyanA samUhanA arjuna vaDe te=jIrNazreSThI, kRtArtha che. pAraNa poyAM vaLI pAraNakane karAvanAra abhinavazreSThIne tevA prakArano pariNAma na hato. A kAraNathI abhinavazreSThI tevA=jevA jIrNazreSThI kRtArtha che tevA, kRtArtha nathI, ane vasudhArAnuM paDavuM e eka janma saMbaMdhI thoDuM prayojana che-phaLa che. tti thAyArtha: A pramANe baMne gAthAno artha che. II349/350nA avataraNikA : gAthA 343 mAM kahela ke be prakAranA sAdhuo hoya che, mAMDalIupajIvaka ane mAMDalIanupajIvaka. temAM prathama mAMDalIanupajIvaka sAdhunI gocarI vAparavA besatA pUrve karavAnI ucita vidhi gAthA 344-345mAM batAvI. tyArabAda mAMDalIanupajIvaka sAdhu prAthUrNakAdi sAdhuone nimaMtraNA kare, temAM nimaMtraNA karanAra sAdhune kyAre nirjarA thAya ane kayAre na thAya? e vAta gAthA 346-347mAM prAsaMgika batAvI, ane temAM jIrNazreSThI ane abhinavazreSThInuM dRSTAMta batAvyuM. A rIte mAMDalIanupajIvaka sAdhunI bhikSA vAparavAnI vidhi batAvIne, have mAMDalIupajIvaka sAdhuo bhikSA lAvyA pachI zuM kare ? te batAve che gAthA: iare u niaTThANe gaMtUNaM dhammamaMgalAIaM / kati tAva suttaM jA anne saMNiaTTaMti // 351 // anvayArthaH rUsare 3=vaLI itara=mAMDalIupajIvaka sAdhuo, nisraTThALe=nijasthAnamAM=mAMDalImAM gocarI vAparavA besavAnA sthAnamAM, maMtULa=jaIne nA anne saMsikRti=jyAM sudhI anya sAdhuo pAchA phare che, tAva=tyAM sudhI dhammamaMnatAryAM murtta=dharmamaMgalAdi sUtrane skrRti=bole che. For Personal & Private Use Only Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 pratidinakriyAvastuka/ "bhojana' dvAra/ gAthA 351-352 gAthArtha : vaLI mAMDalIupajIka sAdhuo mAMDalImAM gocarI vAparavA besavAnA sthAnamAM jaIne jyAM sudhI bIjA sAdhuo pAchA phare che tyAM sudhI dharmamaMgalAdi sUtra bole che. TIkAH ___ itare tu maNDalyupajIvakAH nijasthAne upavezanamAzritya gatvA, kimityAha-dharmamaGgAlAdi karSanti= paThanti tAvatsUtraM yAvadanye sAdhavaH sanivartanta iti gAthArthaH // 351 // TIkArya : vaLI mAMDalIupajIvako besavAne AzrayIne potAnA sthAnamAM jaIne, zuM? ethI kahe che - jyAM sudhI anya sAdhuo pAchA phare che, tyAM sudhI dharmamaMgalAdi sUtrane bole che, e pramANe gAthArtha che. li351/l. avataraNikA dharmamaGgalAdItyuktaM tadAha - avataraNitArtha : pUrvagAthAmAM mAMDalIkapajIvaka sAdhuo bIjA sAdhuo na Ave tyAM sudhI dharmamaMgalAdi sUtrano svAdhyAya kare che, e pramANe kahevAyuM tene kahe che - gAthA : dhammaM kahaNNa kujjaM saMjamagAhaM ca niamao savve / ehahamittaM va'NNaM siddhaM jaM jaMmi titthammi // 352 // anvayArtha: tharmo dharmane, vaUT i=kaI nu kukkAne saMgama!hiM gha=ane saMjamagAthAne savva sarva sAdhuo nigamaniyamathI (bole che;) mitta va=athavA ATaluM mAtra maMpi tisthA=je tIrthamAM vi siddha je anya siddha hoya, (tene sarva sAdhuo niyamathI bole che.) gAthArtha : dazavaikAlika sUtranuM paheluM "dho maMgalamukkiTTa' nAmanuM adhyayana, bIjuM "kahe kujA sAmaNa nAmanuM adhyayana, ane "saMjame sukiakhANa' nAmanA trIjA adhyayananI pahelI gAthA, A sarva sAdhuo niyamathI bole che, athavA ATalA pramANavALuM je bhagavAnanA zAsanamAM je bIjuM sUtra siddha hoya, te bhagavAnanA zAsanamAM sarva sAdhuo te bIjuM sUtra niyamathI bole che. TIkA : ___ dharmamiti dharmamaGgalakaM, kahaNNa kujjamiti tadanantarAdhyayanaM, saMjamagAhaM ceti tRtIyAdhyayanagAthAM ca saMjame suTTiappANamityAdilakSaNAM, niyamataH sarve paThanti, etAvanmAnaM vA anyat sUtraM siddhaM yad yasmistIrthe-RSabhAdisambandhini tanniyamataH sarve paThantIti gAthArthaH // 352 // For Personal & Private Use Only Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakiyAvatuka"bhojana' dvAra/ gAthA 352-353 * 169 TIkAI: dharmane eTale dharmamaMgalakane, kahenu kukkAne eTale tyArapachInA adhyayanane, ane saMjayagAthAne eTale "saMjame suaidhdhANaM' ityAdinA lakSaNavALI trIjA adhyayananI gAthAne, sarva sAdhuo niyamathI bole che. athavA ATaluM mAtra RSabhAdinA saMbaMdhavALA je tIrthamAM je anya sUtrasiddha hoya tene sarva sAdhuo niyamathI bole che, e pramANe gAthAno artha che. 35rA avataraNikA: pUrvagAthAmAM batAvyuM ke gocarI vAparatAM pahelAM sAdhuo dhammo maMgalAdi sUtrano svAdhyAya kare che. have svAdhyAya karyA pachI sAdhuo zuM kare che? te batAve che - gAthA : diti tao aNusaddhiM saMviggA appaNA u jIvassa / rAgaddosAbhAvaM sammAvAyaM tu mannaMtA // 353 // anvayArtha: to tyArapachI=svAdhyAya karyA pachI, dAdAsAmAvaM samAvAyaM mannatA=rAga-dveSanA abhAvaviSayaka samyagvAdane mAnatA, saMvidha saMvigna evA sAdhuo appaUTUAtmA vaDe ja nava-jIvane potAne, puThuiM anuzAsti zikhAmaNa, hiMti=Ape che. * "tu" pAdapUrtimAM che. gAthArthaH svAdhyAya karyA pachI rAga-dveSanA abhAvaviSayaka samyagravAdane mAnatA, saMvigna evA sAdhuo AtmA vaDe ja AtmAne anuzAsti Ape che. TIkAH dadati tataH svAdhyAyAnantaraM anuzAsti-svopadezalakSaNAM saMvignA mokSAbhilASiNaH santaH Atmanaiva jIvasya Atmana eva, kimityatrAha-rAgadveSAbhAvamiti rAgadveSAbhAvaviSayaM samyagvAdaM manyamAnA iti gAthArthaH rUbarU TIkArya : tyArapachI=svAdhyAyanI anaMtara=svAdhyAya karyA pachI, saMvigna=mokSanA abhilASavALA chatA, sAdhuo AtmA vaDe ja jIvane AtmAne ja, svane upadezanA lakSaNavALI anuzAstine Ape che. kayA kAraNathI? arthAt saMvigna sAdhuo pote ja potAne anuzAsti kayA kAraNathI Ape che? e prakAranI zaMkAmAM kahe che - - rAga-dveSanA abhAvanA viSayavALA samyagvAdane mAnatA evA te sAdhuo che, ethI pote ja potAnA AtmAne anuzAsti Ape che, ema anvaya che, e pramANe gAthArtha che. For Personal & Private Use Only Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 pratidinakriyAvastuka| 'bhojana dvAra/ gAthA 353-354 bhAvArtha : mAMDalIupajIvaka sAdhu gocarI lAvyA pachI pUrvamAM batAvela vidhipUrvaka gurune batAvIne, jyAM vAparavA besavAnuM che tyAM besIne, jyAM sudhI anya sAdhuo bhikSA grahaNa karIne na Ave tyAM sudhI svAdhyAya kare; ane te svAdhyAya vartamAnamAM dhammomaMgalAdi sUtrano pracalita che, ane anya tIrthakaranA kALamAM vartamAnanA sUtramAM batAvela bhAvane kahevA mATe samartha evuM je koI anya sUtra prasiddha hoya te sUtrano svAdhyAya te tIrthakaranA kALanA sAdhuo kare. - A prakAre svAdhyAya karyA pachI bhikSA vAparavAmAM karmabaMdha na thAya, tenI jAgRti mATe mahAtmAo gocarI vAparatAM pUrve pote ja potAnA AtmAne ja anuzAsana Ape che; kema ke mahAtmAo jANatA hoya che ke bhagavAnanA zAsanano samyagvAda rAga-dveSanA abhAvaviSayaka che, ane mithyAvAda rAga-dveSa karavArUpa che; tethI potAnAmAM samyagvAdanI niSpatti karavI hoya to dareka pravRtti atyaMta sAvadhAnatApUrvaka karavI joIe, jethI rAga-dveSanI zaktino mULathI tyAga thAya. A rIte rAga-dveSathI mukta thavAnI abhilASAvALA sAdhuo AtmAne anuzAsana Ape che, je anuzAsananuM vizeSa svarUpa AgaLanI gAthAmAM batAvAze. 35all avataraNikA: anuzAstimAha - avataraNitArtha : anuzAstine kahe che arthAt pUrvagAthAmAM batAvyuM ke svAdhyAya karyA pachI mokSanA abhilASI sAdhuo pote ja potAne anuzAsana Ape che, tethI te anuzAsananuM svarUpa batAve che - gAthA : bAyAlIsesaNasaMkaDaMmi gahaNaMmi jIva! na hu chalio / ihi jaha na chalijjasi bhuMjaMto rAgadosehiM // 354 // anvayArtha: vIyAnIsaUsaMjani divimi=beMtAlIsa eSaNAthI saMkaTa evA gahanamAM-eSaNAnA betAlIza doSothI vyApta evI guphAmAM, gIva ! he jIva! nA chatimo (tuM) nathI ja chalAyo=chetarAyo, rUdika atyAre muMgaMta=bhojana karato evo gadarAvordi jevI rIte rAga-dveSa vaDe ja chatijJasi tuM na chalAya. (tevI rIte tAre karavuM joIe, e prakAre sAdhu potAnA ja AtmAne anuzAsana Ape che.) gAthArtha : eSaNAnA beMtAlIsa doSothI vyApta evI guphAmAM he jIva! tuM nathI ja chetarAyo, have bhojana karato evo tuM jevI rIte rAga-dveSa vaDe na chalAya, tevI rIte tAre karavuM joIe. A prakAre sAdhu potAnA ja AtmAne anuzAsana Ape che. For Personal & Private Use Only Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka / 'bhojana' dvAra / gAthA 354-355 TIkA dvicatvAriMzadeSaNAsaGkaTa iti Akule gahane he jIva ! bhikSATanaM kurvan nA'si chalitaH =na vyaMsito'si, tadidAnIM yathA na chalyase bhuJjAno rAgadveSAbhyAM tathA'nuSTheyamiti gAthArthaH // 354 // TIkArya beMtAlIsa eSaNAnA doSothI saMkaTa=Akula=vyApta, evA gahanamAM=guphAmAM, bhikSATanane karato evo he jIva ! tuM chalAyo nathI=chetarAyo nathI, tethI have bhojana karato evo tuM rAga ane dveSa vaDe je rIte na chalAya te rIte tAre karavuM joIe, e pramANe gAthAno artha che. 1 bhAvArtha: je sAdhu atyaMta upayogapUrvaka bhikSAnA doSonA parihAra mATe yatna karatA hoya, te sAdhunI kyAreka bhikSA lAvavAmAM skhalanA thaI hoya topaNa te skhalanAnI samyag AlocanA karavAthI zuddhi thaI jAya che. A rIte skhalanAnI zuddhi karIne svAdhyAya karyA pachI vA52vA bese tyAre sAdhu vicAre ke A 42 eSaNAnA doSothI Akula evI bhikSArUpI gahana guphA che, jemAM gayelA sAdhuo khyAla na rAkhe to mokSamArgamAM javAne badale te guphAmAM aTavAI jAya; paraMtu huM evI paNa guphAmAM aTavAyA vagara ArAmathI bahAra nIkaLavArUpa nirdoSa bhikSA lAvyo chuM, ane kadAca koI skhalanA thaI hoya to tenI paNa zuddhi karI lIdhI che. AthI have mane mokSamArgamAM laI janAra pariNAma karavAmAM koI vyAghAtaka nathI; paraMtu jo gocarI vAparatAM rAga-dveSathI chalAIza, to mArI pariNAmavRddhirUpa pravRtti vyAghAta pAmaze. mATe huM te rAga-dveSanA pariNAmothI chalAuM nahi, e prakAranA samyak praNidhAnapUrvaka AtmAne anuzAsana ApIne gocarI vAparavA mATe sAdhu te rIte yatna kare, jethI gocarI vAparavAnI kriyA saMyamavRddhinuM kAraNa bane. II354 // avataraNikA : AtmAne anuzAsana ApyA pachI sAdhu kaI rIte bhojana kare ? te batAve che gAthA: 11 rAgaddosavirahiA vaNalevAiuvamAi bhuMjaMti / kaDDittu namokkAraM vihIe guruNA aNunnAyA // 355 // -- anvayArthaH namodhAmAM vruittuM=namaskArane=navakArane, bolIne gurubjA anunnAyA=guru vaDe anujJAta, rAyaddosavirahama=rAga-dveSathI virahita evA sAdhuo vaLalevAvamApha=NalepAdinI upamAthI viThThI= vidhipUrvaka muMnaMti=vApare che. gAthArtha: navakArane bolIne guru vaDe anujJAta, rAga-dveSathI rahita evA sAdhuo vraNalepAdinI upamAthI vidhipUrvaka vApare che. For Personal & Private Use Only Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 pratidinakriyAvastuka, "bhojana' dvAra/ gAthA 355-35 TIkA : ___tatazca rAgadveSavirahitAH santaH vraNalepAthupamayA-vraNalepAkSopAGgavadityAdilakSaNayA bhuJjate, kaDvettu NamokkAramiti paThitvA namaskAraM vidhinA-vakSyamANalakSaNena bhuJjate 'sandizata pArayAma' ityabhidhAya guruNA'nujJAtAH santa iti gAthArthaH // 355 // * "trIjo pakSopavityAratnakSaUAyA'mAM "tyavi' padathI pugamAMsabhakSaNanA draSTAMtanuM grahaNa che, tethI sAdhu putranA mAMsanA bhakSaNanI jema nirlepabhAvathI bhojana kare, tema artha prApta thAya. TIkArtha: ane tyArapachI=pUrvagAthAmAM batAvyuM e rIte AtmAne anuzAsana ApyA pachI, rAga-dveSathI virahita chatA sAdhuo "traNamAM lepa, akSanA upAMganI jema' ityAdi lakSaNavALI vaNalepAdinI upamAthI vApare che. vaLI kaI rIte vApare che ? te spaSTa kare che - "Adeza Apo, ame pArIe" e pramANe kahIne guru vaDe anujJA apAyelA chatA sAdhuo navakArane bolIne kahevAnAra lakSaNavALI vidhithI vApare che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha: muni rAga-dveSathI sarvathA rahita nahIM hovA chatAM upayogathI sAvadhAna thaIne gocarI vApare che, tethI vAparavAnI kriyAmAM rAga-dveSa karatA nathI, paraMtu rAga-dveSano uccheda thAya tevo yatna kare che. mATe ja teonuM "rAga-dveSathI virahita' ema vizeSaNa ApyuM che. vaLI vAparatAM pahelAM ucita vidhirUpe navakAranuM smaraNa karIne gurunI anujJA meLavyA pachI muni zAstrokta vidhi mujaba vraNalepa ane akSopAMganI upamAthI vApare che. sAdhu vraNalepa'nI upamAthI AhAra kare arthAt jema zarIramAM traNa = cAMdA, paDelA hoya, to te cAMdAnA ghA rujhavavA mATe upayogI hoya teTalo ja lepa karAya, tema sAdhu saMyamanI sAdhanA mATe upayogI hoya teTaluM ja bhojana kare, jethI bhojanagrahaNa paNa saMyamavRddhinuM kAraNa bane. athavA sAdhu "akSopAMga'nI upamAthI bhojana kare arthAtuM gADAMnA paiDAnA joDANane dharIne, "akSa kahevAya, ane tailI padArthanA lepane 'upAMga' kahevAya. vaLI akSa upara tailI padArthono teTalo ja lepa karAya ke jethI gADuM sahaja rIte bhAra vahana karIne cAlI zake, paraMtu akSamAM tailI padArthono ghaNo lepa lagADAya nahi; kema ke paiDAmAM tailI padArtha vadhAre lagAvavAthI niSphaLa jAya che. tevI rIte sAdhu paNa samyaguM anuSThAna sudaDha karI zakAya teTaluM ja bhojana grahaNa kare, paraMtu vadhAre bhojana grahaNa kare nahi. l3papI avataraNikA : vidhimAha - avataraNitArtha : pUrvagAthAmAM kahyuM ke sAdhuo vaNalapAdinI upamAthI vidhipUrvaka vApare che. tethI have gocarI vAparavAnI vidhine kahe che - For Personal & Private Use Only Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka / 'bhojana' dvAra / gAthA 356 gAthA: anvayArtha: niddhamahurAi puvi pittAIpasamaNaTTayA bhuMje / buddhibalavaddhaNaTThA dukkhaM khu virgiciraM niddhaM // 356 // pittArUMvasamATTuyA buddhivanavadvaTThA=pittAdinA prazamana arthe (ane) buddhi-baLanA vardhana arthe (sAdhu) puni=pUrve=bhojananI zarUAtamAM, nimannurA=snigdha-madhurane muMne=vApare, niddha chu vinidhinuM 3vavuM= kharekhara snigdhane tyajavuM duHkharUpa che. (mATe paNa sAdhu snigdha-madhura dravyane pahelAM vApare.) : gAthArtha pittAdinA prazamana arthe ane buddhi-baLanA vardhana arthe sAdhu bhojananI zarUAtamAM snigdhamadhurane vApare. kharekhara snigdhane tyajavuM duHkharUpa che, mATe paNa sAdhu snigdha-madhura dravyane pahelAM vApare. TIkA : snigdhamadhure- nisyandanapAyasAdirUpe pUrvam=Adau pittAdiprazamanArthaM bhuJjIta, AdizabdAt vAtAdiparigrahaH, tadanu amladravyAdIni, prayojanAntaramAha- buddhibalavarddhanArthaM, na hi buddhibalarahitaH paralokasAdhanaM karttumalamiti, tathA duHkhaM ca parityaktuM sthaNDile'pi, sattvavyApattisambhavAditi gAthArthaH // 356 // TIkArya 963 pittAdine zamAvavA mATe pUrve=AdimAM=bhojananA prAraMbhamAM, nisyaMdana-pAyasAdirUpa snigdha ane madhura dravyane vApare, tyArapachI khATAM dravya vagerene vApare. '"pittAvi''mAM 'Avi' zabdathI vAtAdino parigraha che. prayojanAMtarane--snigdha ane madhura dravyane pahelAM vAparavAmAM bIjA prayojanane, kahe che - buddhi ane baLane vadhAravA mATe, snigdhAdi dravyane pUrve vApare, ema anvaya che. buddhi ane baLa vadhAravAnuM zuM prayojana che? emAM yukti Ape che - je kAraNathI buddhi ane baLathI rahita jIva paralokanA sAdhanane karavA mATe= paralokanI sAdhanA karavA mATe, samartha thato nathI, ane te rIte sthaMDilamAM paNa=zuddha bhUmimAM paNa, snigdhAdi dravyono parityAga karavA mATe duHkha che=muzkela che; kema ke sattvanI vyApattino saMbhava che--snigdhAdi dravyo paraThavavAthI jIvono nAza thavAno saMbhava che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha: sAmAnya rIte sAdhune snigdhAdi dravya vA52vAno niSedha che, chatAM koI sAdhune saMyamanI vRddhi mATe snigdhAdi dravyo vagara cAle tema na hoya to kAraNe snigdhAdi dravya grahaNa karavAnI paNa bhagavAnanI anujJA che. athavA kvacit anya nirdoSa bhikSA maLI na hoya paraMtu snigdhAdi bhikSA ja nirdoSa maLI hoya tyAre paNa saMyamanI vRddhi mATe sAdhu snigdhAdi AhAra grahaNa kare. tethI AvA koIka kAraNe sAdhu snigdhAdi AhAra For Personal & Private Use Only Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka / 'bhojana' dvAra / gAthA 356-350 lAvyA hoya tyAre gocarI vAparavAmAM prathama snigdhAdi dravyo vAparavAnI vidhi che; kema ke snigdhAdi dravyo prathama vA52vAthI pitta-vAyu vagerenuM zamana thAya che. AthI sAdhue prathama snigdha-madhura dravya vAparyA pachI amvadravyAdi vAparavAM joIe. vaLI gocarInA prAraMbhamAM snigdha-madhura AhAra vAparavAnuM bIjuM prayojana e che ke buddhi ane baLa vadhAravA mATe sAdhu gocarImAM prathama snigdhAdi dravya vApare. 14 ahIM prazna thAya ke buddhi ane baLa vadhAravAnuM prayojana zuM ? tethI kahe che buddhi ane baLarahita jIva paralokanI sAdhanA karavA mATe samartha thato nathI arthAt buddhi hoya to sAdhu zAstronA sUkSma padArthonuM jJAna sArI rIte karI zake, ane zarIrabaLa vadhe to vaiyAvaccAdi kRtyo sArI rIte karI zake, jethI paralokanI sAdhanA thaI zake. vaLI gocarImAM snigdhAdi AhAra pahelAM vAparavAnuM trIjuM prayojana e che ke koI kAraNathI zarIranI tevI paristhiti thAya ke pote lAvelo AhAra paNa vAparavAnI potAnAmAM zakti na hoya, tyAre jo RkSAdi AhAra pahelAM vAparyo hoya ane pachI snigdhAdi AhAra sAdhu vAparatA hoya, to pAchaLathI bAkI rahelo snigdhAdi AhAra paraThavavAno prasaMga Ave, je AhAra nirdoSa bhUmimAM paNa paraThavavo muzkela thAya; kema ke snigdhAdi AhAramAM kIDI vagere jaladI AkarSAine Ave che, jethI tenI hiMsA thavAnI saMbhAvanA rahe. AthI te hiMsAnA parihAra mATe paNa sAdhu prathama snigdhAdi dravyono AhAra kare. II356 // avataraNikA atraiva vidhivizeSamAha avataraNikArya pUrvagAthAmAM gocarI vAparavAnA viSayamAM vidhi batAvI. emAM ja vizeSa vidhine kahe che gAthA : aha hojja niddhamahurAI appaparikammasaparikammehiM / bhottUNa niddhamahure phusia kare maMca hAkaDae // 357 // anvayArthaH a jo nibhramadurANaM snigdha-madhura appaparimnasaparimeMdi alpaparikarma-saparikarmavALA pAtramAM ho--=hoya, (topaNa) nindvamaTTu snigdha-madhurane monULa=vAparIne vare siga=hAthane lUMchIne mahAvas= yathAkRta evA pAtrone (mAMDalImAM pheravavA mATe) maMtra=mUke. gAthArtha jo snigdha-madhura alpaparikarma-saparikarmavALA pAtramAM hoya, topaNa snigdha-madhurane vAparIne hAthane lUMchIne yathAkRta evAM pAtrone mAMDalImAM pheravavA mATe mUke. For Personal & Private Use Only Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 pratidinakriyAvastuka/ bhojanA dvAra / gAthA 350 TIkAH atha bhavetAM snigdhamadhure-uktasvarUpe alpaparikarmasaparikarmayoH pAtrayoH tathA'pyayaM nyAyaH, bhuktvA snigdhamadhure pUrvameva tadanu spRSTvA karAnnirlepAn kRtvA muMca'hAgaDae tti pravarttayed bhojanakriyAM prati yathAkRtAni, saMyamagauravakhyApanArthametaditi gAthArthaH // 357 // TIkAryaH jo kahevAyela svarUpavALA=niyaMdana-pAyasAdirUpa, snigdha ane madhura, alpaparikarma ane saparikarmavALA pAtramAM hoya, topaNa A nyAya cheHsnigdhAdi dravya prathama vAparavAnI vidhi che. pUrve ja snigdha ane madhurane vAparIne tyArapachI hAthane lUchIne nirlepa karIne, yathAkRtone mUke= yathAkRta pAtrone bhojananI kriyA prati pravartAve. A=alpaparikarmavALA-saparikarmavALA pAtramAMthI snigdhAdi dravyane vAparIne hAtha lUchIne yathAkata pAtrone pravartAvavA e, saMyamanA gauravanA khyApananA arthe che=saMyamanuM gaurava jaNAvavA mATe che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : sAmAnya rIte sAdhu yathAkRta pAtrAmAM rahelA bhojanane prathama vApare che; kema ke yathAkRta pAtrAmAM nirdoSatA vizeSa hoya che. tethI saMyama pratyeno gauravabhAva jaLavAya te mATe sAdhuone mAMDalImAM prathama yathAkRta pAtrAmAMthI gocarI ApavAmAM Ave che. Ama chatAM, alpaparikarma ke bahuparikarmavALA pAtrAmAM snigdha-madhura AhAra Avela hoya to pittAdinA zamana Adi mATe sAdhune prathama te snigdhAdi AhAra vAparavo ucita che. tethI mAMDalImAM yathAkRta pAtrAne badale alpaparikarma ane bahuparikarmavALA pAtrAmAMthI prathama sarva sAdhuone snigdha-madhura bhojana apAya che, ane te bhojana vAparyA pachI hAtha cokhkhA karIne yathAkRta pAtrA mAMDalImAM pheravavA mATe mukAya che; ane yathAkRta pAtrAnuM sarva bhojana badhA sAdhuo vAparI le, tyArapachI alpaparikarma ane bahuparikarmavALA pAtrAmAM raheluM anya bhojana sAdhuone apAya che. Ama, alpaparikarma ane bahuparikarmavALA pAtrAmAMthI snigdha-madhura bhojana sarva sAdhuone ApyA pachI sAdhu hAthane nirlepa kare che ane pachI yathAkRta pAtrAne gocarI ApavA mATe mAMDalImAM pherave che. A pravRtti saMyamanA gauravanA khyApana mATe che, kema ke yathAkRta pAtrA saMyamamAM vizeSa upakAraka che. tethI yathAkRta pAtrAne hAthamAM pakaDatAM pahelAM alpa-bahuparikarmavALA pAtramAM rahelA AhArathI kharaDAyelA hAthane lUchavAnA che. Ama karavAthI yathAkRta pAtrA pratye sAdhune vizeSa bahumAna abhivyakta thAya che. ahIM vizeSa e che ke mAMDalIupajIvaka sAdhuomAMthI keTalAka sAdhuo pAse yathAkRta pAtrA hoya, keTalAka pAse alpaparikarmavALA pAtro hoya, keTalAka pAse bahuparikarmavALA pAtrA hoya, ane te sarva sAdhuo potapotAnI bhikSA mAMDalImAM lAvIne mUke, ane temAM rahela bhojana gurunA Adeza pramANe mAMDalImAM vaheMcAya, temAM sAmAnyathI niyama pramANe mAMDalImAM sAdhuone yathAkRta pAtrAmAM rahela bhojana prathama apAya. For Personal & Private Use Only Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 pratidinakriyAvastaka "bhojana' dvAra/ gAthA 350-358 Ama chatAM, kyAreka alpaparikarmavALA ane bahuparikarmavALA pAtrAmAM ja snigdha-madhura bhikSA AvI hoya ane yathAkRta pAtrAmAM na AvI hoya tyAre, pittAdinA zamana mATe ane sAdhuonA buddhi-baLanA vardhana mATe mAMDalImAM alpaparikarma ane bahuparikarmavALA pAtrAmAMthI paNa snigdha-madhura AhAra prathama ApavAmAM Ave che. li357 avataraNikA: bhojanagrahaNavidhimAha - avataraNitArtha : pUrvanI be gAthAmAM kahyuM ke sAdhu prathama snigdhAdi AhAra vApare. have sAdhu keTalA pramANavALA koLiyAthI AhAra vApare? te batAvavA arthe bhojanagrahaNanI vidhine kahe che - gAthA : kukkuDiaMDagamittaM ahavA khuDDAgalaMbaNAsissa / laMbaNamittaM geNhai avigiavayaNo u rAyaNio // 358 // anvayArtha: bhiMDAmitta davA vRdu staMvasisa naMva mitta kukaDInA aMDakanI mAtrAvALA athavA kSullakanA laMbanathI khAnArAnA laMbananI mAtrAvALA kavalane kukaDInA iMDAnA pramANavALA athavA bALakanA koLiyA jevaDA pramANavALA koLiyAthI khAvAnA svabhAvavALA puruSanA koLiyAnA pramANavALA koLiyAne, (sAdhu) nehRFgrahaNa kare che, (ATalA pramANavALA kavala grahaNa karavAnuM prayojana batAve che) rAkho = rAtvika ratnAdhika sAdhu, viviyano avikRtavadanavALA ja hoya che. gAthArtha : kukaDInAM iMDAMnA pramANavALA athavA bALakanA koLiyA jevaDA pramANavALA koLiyAthI khAvAnA svabhAvavALA puruSanA koLiyAnA pramANavALA koLiyAne, sAdhu grahaNa kare che; ATalA pramANavALA kavala grahaNa karavAnuM prayojana batAve che - ratnAdhika sAMdhu avikRta vadanavALA ja hoya che. TIkA : ___ iha grahaNakAle kukkuTyaNDakamAtraM kavalamiti gamyate athavA kSullakalambanAzinaH puMsaH lambanamAtraM= kavalamAtraM gRhNAti, avikRtavadana eva-svabhAvasthamukho ratnAdhiko jyeSThAryo'nyabhaktyarthamiti gAthArthaH l/rU58. TIkAI: ahIM=bhojananA viSayamAM, grahaNakALamAM kukaDInA IDAnI mAtrAvALA kavalane athavA bALakanA laMbanathI koLiyAthI, khAnArA puruSanA laMbananI mAtrAvALA=kavalanI mAtrAvALA, kavalane sAdhu grahaNa kare che. For Personal & Private Use Only Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka / 'bhojana' dvAra / gAthA 358-359 temAM prayojana batAve che anyanI bhakti arthe ratnAdhika=jyeSTha Arya, avikRtavadanavALA ja=svabhAvastha mukhavALA ja, hoya che, e pramANe gAthAno artha che. - bhAvArtha: sAdhu gocarI vAparatI vakhate kukaDInA iMDA jevaDA pramANavALA koLiyA grahaNa kare, athavA to nAnA bALakanA koLiyA jevaDA pramANavALA koLiyAthI khAvAnA svabhAvavALA puruSanA koLiyA jeTalA pramANavALA koLiyAthI AhAra vApare che; kema ke ratnAdhika sAdhu avikRtavadanavALA hoya che, arthAt moDhAmAM AhArano koLiyo hoya tyAre paNa svAbhAvika mukhavALA ja hoya che. tethI vadhAre khAvAnA pariNAmarUpa bhAvadoSane kAraNe mukha vikRta thAya teTalA moTA koLiyAthI AhAra grahaNa karatA nathI. Azaya e che ke sAdhune cokkasa kavalanI saMkhyA pramANa AhAra vAparavAno hoya che, tethI jo adhika AhAra vAparavAno pariNAma hoya sAdhu moTA koLiyA grahaNa karIne kavalanI saMkhyAno nirvAha kare.paraMtu sAdhu rAtmika hoya che, tethI moTA koLiyA grahaNa karavArUpa adhika AhAra vAparavAnI vRttivALA hotA nathI. tethI sAdhu sahaja rIte mukhamAM samAya teTalA nAnA koLiyA grahaNa karIne ja kavalanI saMkhyAno paNa nirvAha kare che. gAthA: ahIM kahyuM ke "ratnAdhika sAdhu anyanI bhakti mATe avikRtavadanavALA ja hoya che." tenAthI e prApta thAya ke sAdhu moTA koLiyA grahaNa karIne AhAra vApare to mAMDalImAM prApta thayelo parimita AhAra anya sAdhuone alpa pramANamAM maLe, tethI guNavAna sAdhu vicAre ke huM nAnA koLiyAthI AhAra grahaNa karIza to adhika AhAra anya sAdhunI bhakti mATe vaparAze. A prakAranA zubha adhyavasAyathI ratnAdhika sAdhuo nAnA koLiyAthI AhAra grahaNa kare che, jethI pote svabhAvastha mukhavALA 2he. // 3585 lot gahaNe pakkhevaMmi a sAmAyArI puNo bhave duvihA / gaNaM pAmi bhave vayaNe pakkhevaNaM hoi // 359 // anvayArthaH daLe pavevami a=(kavalanA) grahaNamAM ane prakSepamAM samAyArI=sAmAcArI=maryAdA, puLo yuvijJA mane-vaLI be prakAre che. gaddAM pAmi mane=grahaNa pAtramAM thAya, pamhevaLa vayaLe ho=prakSepana vadanamAM thAya che. gAthArtha: kavalanA grahaNamAM ane prakSepamAM maryAdA vaLI be prakAre che : grahaNa pAtramAM thAya ane prakSepana vadanamAM thAya che. For Personal & Private Use Only www.jalnelibrary.org Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 pratidinakriyAvastaka "bhojanA' dvAra/ gAthA 359-360 TIkAH grahaNe lambanakasya prakSepe ca vadane etadviSayA sAmAcArI=sthitirityarthaH punarbhavati dvividhA, grahaNaM pAtre bhavet bhAjanAnnA'nyatra ityarthaH, vadane prakSepo bhavati na tu gRhItvA'nyatra, (? iti) punarlakSaNArthamiti mAthArtha rUDA noMdhaH TIkAmAM punartakSArtha che, tene sthAne ruti nakSArtha hovuM joIe.' TIkArya : laMbanakanA=AhAranA koLiyAnA, grahaNamAM ane vadanaviSayaka prakSepamAM eTale AnA=AhAranA kavalanA, viSayavALI sAmAcArI-sthiti, vaLI be prakAre thAya che. grahaNa pAtramAM thAya, bhAjanathI anyatra nahIM=pAtra sivAya bIjA sthAnethI AhAra grahaNa karavo hoya tyAre laMbakanA grahaNarUpa sAmAcArI nathI thatI; prakSepa vadanamAM thAya che, paraMtu grahaNa karIne anyatra nahIM-pAtramAMthI AhAra laIne vadana sivAya bIjA sthAnamAM prakSepa karavo hoya tyAre laMbanakanA prakSeparUpa sAmAcArI nathI thatI. - e prakAre lakSaNa arthe jaNAvavA mATe, be prakAranI sAmAcArI che, ema anvaya che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : - kukaDInA iMDA pramANa kavalanA grahaNamAM ane vadanaviSayaka prakSepamAM, ema e baMne viSayaka sAmAcArI che. Azaya e che ke pUrvagAthAmAM kukaDInA iMDAnA pramANa jeTalo ke bALakanA koLiyA jeTalA koLiyAthI khAnArA puruSanA kavalanA pramANa jeTalo je AhArano koLiyo batAvyo, te koLiyAnI maryAdA pAtramAMthI levAviSayaka ane mukhamAM nAkhavAviSayaka che; paraMtu koI kAraNe pAtra sivAya bIjA sthAnethI AhAra grahaNa karavo hoya, ke pAtramAMthI AhAra grahaNa karIne mukha sivAya bIjA koI sthAne prakSepa karavo hoya, tenA viSayamAM A grahaNa ane prakSeparUpa sAmAcArI nathI. AthI sAdhu gRhastho pAsethI bhikSA vahoratI vakhate ke prAdhUrNakAdine gocarInI mAMDalImAM bhikSA ApatI vakhate je grahaNa ane prakSepa kare che, tenuM prastuta grahaNa ane prakSeparUpa sAmAcArImAM grahaNa nathI. li3palA avataraNikA: grahaNavidhimAha - avataraNikArya : gAthA 358mAM pAtrAmAMthI kavala grahaNa karavAnuM pramANa batAvyuM. tyArabAda gAthA 359mAM vAparatI vakhate pAtrAmAMthI kavalanuM grahaNa ane vadanamAM kavalano prakSepa karavAmAM be prakAre sAmAcArI batAvI. have pAtrAmAMthI kavala grahaNa karIne kaI rIte vAparavuM joIe? te rUpa kavalanA grahaNanI vidhine kahe che - For Personal & Private Use Only Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka / 'bhojana' dvAra / gAthA 360 gAthA: payaragakaDacheeNaM bhottavvaM ahava sIhakhaieNaM / gemahi a vajjittA dhUmaiMgAlaM // 360 // anvayArtha: oLuM anenetti =eke ane aneke-ekalabhojI sAdhue ane mAMDalIbhojI sAdhuoe, dhUmAnaM vannittA=dhUma-aMgArane varjIne payADacheI=prataraka-kaTachedathI ava=athavA sauhavaphAI=siMhabhakSitathI mottavaM=vA52vuM joIe. gAthArtha: prataracheda, kaTacheda athavA siMhabhakSita vaDe bhojana karavuM joIe. mAMDalIanupajIvaka sAdhue dhUmaaMgAra doSane tyajIne A traNeya prakAramAMthI koI eka prakArathI vAparavuM joIe, ane mAMDalIupajIvaka sAdhue dhUma-aMgAra doSane tyajIne kaTacheda sivAya be prakAramAMthI koI eka prakAre vAparavuM joIe. TIkA H 19 pratarakakaTacchedena bhoktavyam athavA siMhabhakSitena, tatra bhoktavyamiti grahaNavidhipurassaraM prakSepavidhimAha, ekenetthaM bhoktavyam anekaistu kaTakavarjaM, varjjayitvA dhUmAGgAramiti vakSyamANalakSaNaM dhUmamaGgAraM ceti, atrAyaM vRddhasampradAyaH-" kaDagacchedo nAma jo egAo pAsAo samuddisai tAva jAva uvvaTTo, payareNamegapayareNaM, sIhakkhaieNaM sIho jatto Arabheti tatto ceva niTThaveti evaM samuddisiyavvaM, evaM puNa egANiu (? yassa ) tisu vi, maMDaliyassa Do Lasthi, attenuM adnenuM ca' kRti gAthArtha: ||360nA noMdhaH oghaniyuktinI 288 mI bhASyagAthA paNa A ja pramANe che, paraMtu tenI TIkAmAM mAMDalIbhojI ke elabhojI, e baMne sAdhuone A traNamAMthI koIpaNa prakAre dhUma ane aMgAra doSarahita vAparavAnuM kahela che. ahIM mULagAthAmAM paNa mAMDalIbhojIe kaTakachedane choDIne be prakAre AhAra vAparavo joIe tevo koI zabda nathI. Ama chatAM pU. haribhadrasUri ma. sA.e vRddhasaMpradAyanA baLathI TIkAmAM mAMDalIbhojI sAdhu mATe A prakArano vibhAga karyo hoya tema jaNAya che. TIkArya pratarakakaTa vidhimAha prataraka-kaTacheda vaDe athavA siMhabhakSita vaDe vAparavuM joIe. tyAM= mULagAthAmAM, 'mottabhraM' e prakAranA zabdathI AhAranA grahaNanI vidhipUrvaka prakSepanI vidhine kahe che=batAve che. neTyuM. ......ti dhUma-aMgArane eTale kahevAnAra lakSaNavALA dhUmane-dhUmadoSane, ane aMgArane=aMgAra doSane, varjIne sarva sAdhuoe vAparavuM joIe. eke=mAMDalIanupajIvI sAdhue, A rIte-traNa prakAramAMthI game te eka prakAre, vaLI aneke=mAMDalIupajIvI sAdhuoe, kaTakane varjIne=kaTakachedane choDIne, bemAMthI koIpaNa eka rIte bhojana karavuM joIe. For Personal & Private Use Only Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180. pratidinakriyAvastuka/ "bhojana' dvAra/ gAthA 360-31 rUti' gAthAsparzI TIkAnI samApti arthe che. trArtha vRddhawvA ahIM kavalanA grahaNanA ane kavalanA mukhamAM prakSepanA viSayamAM, A vRddhasaMpradAya che. vaDA ......... 3aTTo kaTakacheda eTale je eka pAsAthI AhAra vAparavAno zarU kare che, tyAM sudhI ke jyAM sudhI pAtrAno AhAra saMpUrNa pUro thAya. pratarathI eTale eka pratara vaDe=paDa vaDe, AhAra vAparavo zarU kare, tyAM sudhI ke jyAM sudhI pAtrAnI saMpUrNa gocarI pUrI thAya. sadauM ... samuiisayartha siMhabhakSita vaDe eTale siMhe jyAMthI AraMbha kare che, tyAM ja samApta kare che. e rIte sAdhue vAparavuM joIe. rtha puna vaLI A=pUrvamAM varNana karyuM e prakAre AhAra vAparavAnI vidhi, prAya tivi ekalojI sAdhune traNeya paNa prakAromAM che. maMtriya To 0i mAMDalIkapajIvI sAdhune kaTakacheda nathI, .... thAI: araktathI ane aduSTathI, arthAt mAMDalIkapajIvI ane mAMDalIanupajIvI, e baMne sAdhuoe rAga ane dveSa vagara vAparavuM joIe, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : kaTakacheda eTale jema jema AhAra vaparAya, tema tema pAtrano thoDo thoDo bhAga kramasara khAlI thato jAya. prataracheda eTale prathama AhAranuM uparanuM paDa, tyArabAda nIcenuM paDa, tyArabAda tenI nIcenuM paDa, e pramANe AhAra vApare. siMhabhakSita bhojanamAM pAtramAM rahela AhAra goLAkAra rIte vApare che arthAt jyAMthI vAparavAnuM zarU karyuM hoya, tyAM ja vAparavAnuM samApta thAya che. sAdhue gocarI A traNa prakAramAMthI koIpaNa eka prakAre vAparavI joIe. temAM mAMDalIbhojI sAdhue kaTakachedane choDIne bAkInA be prakArathI pAtramAMthI koLiyA grahaNa karIne dhUma ane aMgAra doSa varjIne vAparavuM joIe, tema ja ekalojI sAdhue A traNamAMthI koIpaNa eka prakArathI pAtrAmAMthI koLiyA grahaNa karIne dhUma ane aMgAra doSa varjIne vAparavuM joIe. 360 avataraNikA: prakSepasAmAcArImabhidhitsurAha - avataraNitArtha : gAthA 359mAM gocarI vAparavAnA viSayamAM pAtrAmAMthI kavalanA grahaNa ane prakSepa viSayaka be prakAranI sAmAcArI batAvI. temAMthI pUrvagAthAmAM kavalanA grahaNanI vidhi batAvatAM sAdhue dhUma doSa ane aMgAra doSane varjIne bhojana karavuM joIe, teTaluM vizeSa kahyuM. have prakSepasAmAcArIne kahevAnI icchAvALA graMthakAra kahe che gAthA : asurasaraM acabacabaM ahuamavilaMbiaM aprisaarddi| maNavayaNakAyagutto bhuMjai aha pakkhivaNasohI // 361 // For Personal & Private Use Only Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SAS pratidinakriyAvastuka/ "bhojanA' dvAra/ gAthA 361-362 anvayArtha : maUvathaUttio mana-vacana-kAyAthI gupta evA sAdhu asura asurakasura, vavavavaM= acabacaba, maduzaMkaadbhata, vinaMvidaM=avilaMbita, pariNAkiaparisAdI muMgaTTa=vApare. A prakAre vivAdI prakSepananI zuddhi che. gAthArtha : mana-vacana-kAyAthI gupta sAdhu sura-sara na vApare, caba-jaba na vApare, jaladI-jaladI na vApare, khUba dhIme-dhIme na vApare, DhoLatAM-DhoLatAM na vApare. A prakSepasAmAcArInI zuddhi che. TIkAH ___asurakasuraM-tathAvidhadravabhojanavat, acabacabaM-tathAvidhatIkSNAbhyavahAravad, adrutam atvaritam, avilambitam-amantharam, aparisATi parisATIrahitaM, manovAkkAyaguptaH san bhuJjIta, atha prakSepavidhiriti mAthArtha: rUdazA TIkArya mana-vacana-kAyAthI gupta chatA sAdhu tevA prakAranA dravabhojananI jema asurakasura, tevA prakAranA tIkSNa abhyavahAranI jema=kaDaka AhAranI jema, acabacabaM, adbhata=atvarita-utAvaLa vagara, avilaMbita= amaMthara=nirAMta vagara, aparisATi=parisATIthI rahita=DhoLyA vagara, bhojana kare. e prakAre mukhamAM kavalanA prakSepanI vidhi che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha: gRhastho bhojanamAM svAda levA mATe jema sabaDakA laIne pravAhI padArtho khAya, tema sAdhu sura-kasura avAja karatAM vApare nahIM; vaLI bhojanamAM kaDaka dravyo khAtI vakhate gRhastho jema caba-jaba avAja karIne khAya, tema caba-caba avAja karIne paNa sAdhu vApare nahIM. vaLI keTalAka gRhastho jaladI jaladI khAvAnI TevavALA hoya che, tema sAdhu mukhamAM jaladI jaladI koLiyA bharIne khAya nahIM. vaLI keTalAka gRhastho nirAMte dhIme dhIme vAparavAnA svabhAvavALA hoya che, tema sAdhu ati dhIme dhIme paNa vApare nahIM. vaLI gRhasthonI jema DhoLatAM DhoLatAM paNa sAdhu vApare nahIM, paraMtu mana-vacana-kAyAthI gupta thaIne vApare arthAt vAparatI vakhate sAdhu manathI bhojanano svAda levAmAM upayukta na hoya, paraMtu potAne bhojanamAM kyAMya rAgAdi bhAvo na thAya te prakAre upayukta hoya; vaLI vAparatI vakhate sAdhu vAto karatA na hoya, paraMtu maunapUrvaka vAparatA hoya; vaLI vAparatI vakhate kAyAne paNa sthira rAkhI hoya : A prakAranI mukhamAM kavalanA prakSepaviSayaka sAdhunI maryAdA che. i361 avataraNikA: dhUmAdi vyAcikhyAsayA''ha - avataraNiyArtha: gAthA 360mAM kahela ke sAdhu dhUma ane aMgAra doSa varjIne vApare. tethI have dhUmAdine=dhUma ane aMgAra doSane, vyAkhyAna karavAnI icchAthI kahe che - For Personal & Private Use Only Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 pratidinakriyAvastaka "bhojana' dvAra / gAthA 362 gAthA : rAgeNa saiMgAlaM doseNa sadhUmagaM muNeavvaM / rAgaddosavirahiA bhuMjaMti jaI u paramattho // 362 // anvayArtha: roja saraMkAnaMrAgathI sAMgAra=rAgathI khAnAra sAdhunuM cAritra aMgAradoSavALuM, rose dhUma=pathI sadhUmaka=%SathI khAnAra sAdhunuM cAritra dhUmadoSavALuM, mu =jANavuM. (AthI) karUM yatio raddoviradigA=rAga-dveSathI virahita muMgaMti=bhojana kare che. 3paramabhyo e prakArano paramArtha che. gAthArtha : rAgathI khAnAra sAdhunuM cAstri aMgAradoSavALuM ane dveSathI khAnAra sAdhunuM cAritra dhUmadoSavALuM jANavuM. AthI sAdhuo rAga-dveSathI virahita vApare che. e prakArano bhAvArtha che. TIkAH rAgeNa bhuJjAnasya sAGgAraM, cAritrendhanasya dagdhatvAd, dveSeNa sadhUmaM mantavyaM, cAritrendhanasyaiva dAhaM pratyArabdhatvAd, rAgadveSavirahitA bhuJjante yataya iti paramArtho vAkyabhAvArtha iti gAthArthaH // 362 // TIkAI: rAgathI bhojana karatA sAdhunuM cAritra aMgAravALuM thAya che, kema ke cAritrarUpa IdhananuM dagdhapaNuM che-cAritrarUpI Idhana baLI gayela che. TreSathI bhojana karatA sAdhunuM cAritra dhUmavALuM jANavuM kema ke cAritrarUpa IdhananuM ja dAha prati ArabdhapaNuM che=cAritrarUpI Idhana baLavAnuM zarU thayela che. AthI yatio sAdhuo, rAga-dveSathI virahita bhojana kare che. e prakArano paramArtha che=vAkyano bhAvArtha che, arthAt gAthAnA uttarArdhamAM batAvyuM e prakArano gAthAnA pUrvArdharUpa vAkyano bhAvArtha che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : sAdhu indriyone anukULa khAdya padArtho pratye paNa rAgavALA hotA nathI ane kevala saMyamanI vRddhi arthe ja bhojana karatA hoya che. chatAM ati viSama prakRtivALo AhAra hoya, ane tenAthI indriyone upaghAta thato hoya, tyAre jo sAdhune dveSa pragaTe to cAritra rUpI iMdhana baLavAno prAraMbha thAya, paraMtu hajI baLyo nathI; ane je sAdhu indriyone anukULa padArtho rAgathI vApare che, tenuM cAritra rUpI iMdhana baLI jAya che, tethI aMgArA jevuM bane che; kema ke acAritrI jIvo jema indriyonA rAgane kAraNe indriyonA viSayomAM svAda le che, tema sAdhunA vezamAM rahevA chatAM paNa indriyone anukULa evA AhAramAM sAdhu rAgane dhAraNa kare, to te sAdhunuM cAritra pariNAmathI bhasma thAya. AthI muni rAga-dveSathI rahita thaIne bhojana vApare che, e prakArano gAthAnA pUrvArdhanA vAkyano bhAvArtha che. vaLI, muni rAganI manovRtti na thAya te mATe anukULa padArtho grahaNa na karatA hoya topaNa kvacit indriyone anukULa khAdya padArtha bhikSAmAM prApta thayo hoya, ane vAparatI vakhate jo muni sAvadhAna na hoya, to te anukULa padArtha pratye iSad rAga thAya, ane tyAre teTalA aMzamAM te sAdhunuM cAritra malina thAya che; For Personal & Private Use Only Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastaka "bhojanA' dvAra/ gAthA 362-363 183 ane pratikULa padArtha pratye ISad dveSa thAya topaNa muninuM cAritra teTalA aMzamAM malina thAya; paraMtu jo muni rAgathI vAparatA hoya athavA rAgane kAraNe indriyone anukULa padArtho meLavavAnI vRttivALA hoya, to tevA muninuM to cAritra ja naSTa thAya che. [36rA - avataraNikAH kimityetadevamityAha - avataraNikArya : pUrvagAthAmAM kahyuM che e pramANe kayA kAraNathI che? arthAt rAgathI bhojana karavAthI cAritrarUpI baMdhana baLI thAya che ane dveSathI bhojana karavAthI cAritrarUpI Idhana baLavAno prAraMbha thAya che e, e pramANe kayA kAraNathI che?=bhojanamAM thatA rAga-dveSa sAdhunA cAritrano nAza kema kare che? ethI kahe che - gAthA : jaibhAgagayA mattA rAgAINaM tahA cao kamme / rAgAivihurayA vi hu pAyaM vatthUNa vihurattA // 363 // anvayArtha : =rAgAdinI namAyA ma=jeTalA bhAgagata mAtrA hoya, tahIM teTalo mevo karmamAM caya thAya che. vadhUUviduttA=vastuonuM vidhutva hovAthI=bhojanamAM vaparAtI odanAdi vastuonuM tucchapaNuM hovAthI, rA'vidurathA vikarAgAdinI vidhuratA paNa pAyaM prAyaH che. * "du' vAkyAlaMkAramAM che. gAthArtha : rAgAdinI jeTalA bhAgagata mAtrA hoya, teTalo karmamAM caya thAya che. bhojanamAM vaparAtI odanAdi vastuonuM tucchapaNuM hovAthI rAgAdinI vidhuratA paNa prAyaH che. TIkAH yAvadbhAgagatA mAtrA utkarSamapekSya rAgAdInAM tathA cayaH karmaNi, tattvatastannibandhanatvAt tasyAH, atastadvaidhurye yatitavyamiti vAkyArthaH, rAgAdividhuratApi prAyo, na tu niyamenaiva, kathamityAha - vastUnAmodanAdInAM vidhuratvAd, ityeteSu sundareSvevAtitarAM yatnaH kArya iti gAthArthaH // 363 // TIkArya : - vAddha ... tA: utkarSane apekSIne=bhojanagata rasanA utkarSane AzrayIne, rAgAdinI yAvahmAgagata mAtrA hoya jeTalA bhAgane pAmelI mAtrA hoya, teTalo karmamAM cama=saMcaya, thAya che; tattvataH tAH tarikhyatvanuM kema ke tattvathI tenuM=rAgAdinI mAtrAnuM, tagnibaMdhanapaNuM cheHkarmabaMdhamAM kAraNapaNuM che. For Personal & Private Use Only Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka / 'bhojana' dvAra / gAthA 363 ata vAvArtha: AthI tenA vaidhuryamAM=rAgAdinA nAzamAM, yatna karavo joIe, e prakArano vAkyano artha che=prastuta gAthAnA pUrvArdhano artha che. rAgAdi niyamenaiva rAgAdinI vidhuratA paNa prAyaH che, paraMtu niyamathI ja nathI. thaM ? kRtyAtta - kaI rIte ? arthAt sAdhune rAgAdinI vidhuratA prAyaH kema che ? niyamathI ja kema nathI ? ethI kahe che - 184 vidhutvAr kema ke odanAdi vastuonuM vidhurapaNuM che=tucchapaNuM che, gAthArtha: ethI suMdara evA AmanAmAM ja=suMdara evI bhojanagata vastuomAM ja, atizaya yatna karavo joIe=bhojanagata suMdara vastuo vAparatI vakhate rAgAdi na thAya te mATe sAdhue atizaya prayatna karavo joIe, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha: vastU ityeteSu sAdhuo sAmAnyathI tuccha evA bhAta vagere vApare che, jethI bhojanagata padArthomAM teone prAyaH rAga thato nathI; Ama chatAM sAdhune bhojana karatI vakhate rAga ja na thAya tevo niyama nathI; kema ke anAdikALathI jIvano indriyone anukULa padArthomAM rAga karavAno ane pratikULa padArthomAM dveSa karavAno abhyAsa che. mATe ja sAdhu bhojanamAM bhAta vagere tuccha dravyo vApare che, jethI AtmAmAM rAgAdinA saMskAro jAgRta na thAya. vaLI bhojanamAM rasanA utkarSavALA padArthanI apekSAe jeTalI mAtrAmAM sAdhune rAgAdi bhAvo thAya, teTalI mAtrAmAM temanA AtmA 52 karmono saMcaya thAya che; kema ke rAgAdi bhAvo 52mArthathI karmabaMdhanA saMcayanuM kAraNa che. AthI sAdhue vAparatI vakhate khAdya padArthomAM rAgAdi na thAya te rIte yatna karavo joIe. vaLI kyAreka zarIranA koIka kAraNe ke anya koI tevA nimittothI sAdhu suMdara bhojana vAparatA hoya, tyAre to te suMdara bhojana vAparatAM saheja paNa rAga na thAya te prakAre sAdhue atizaya yatna karavo joIe, jethI rAgAdi dvArA sAdhunA cAritrano nAza na thAya. ahIM vizeSa e che ke sAdhu vItarAga banavAnA arthI che, paraMtu vItarAga thayA nathI. tethI sarva udyamathI indriyonA koIpaNa viSayamAM rAgAdi bhAvo na thAya te mATe teo saMva2bhAvamAM manoyogane pravartAvavA dvArA gupti pratye rAga dhAraNa kare che. Ama, saMvarabhAvamAM rAga dhAraNa karIne saMyamavRddhimAM yatna karanArA paNa sAdhune kyAreka suMdara bhojananAM nimitto prApta thAya te vakhate, jo teo atyaMta bhAvita thaIne saMvarabhAvamAM manoyogane pravartAvavA mATe udyamavALA na rahI zake, to indriyonA anukULa viSayomAM teonA cittanuM yojana thavAthI te viSayone AzrayIne kaMIka rAgAMza sparze che, ane te rAgAMzo jeTalI mAtrAmAM sAdhune sparze teTalI mAtrAmAM te sAdhune karmabaMdha thAya che. vaLI, cAritra saMvarabhAvarUpa hovAthI karmabaMdhanuM kAraNa nahIM hovA chatAM jyAre sAdhu khAdya padArthomAM rAgAdi bhAvo pAmIne karmabaMdha kare che tyAre temanuM cAritra nAza pAmavA mAMDe che, ane sAvadhAna na rahe to sAdhunuM cAritra saMpUrNa paNa nAza pAmI jAya che. AthI sAdhue tattvanA bhAvana dvArA potAno rAga saMvarabhAvamAM rahI zake te rIte bhojana vAparatAM yatna karavo joIe, jethI cAritrano nAza thAya nahIM. // 36 // For Personal & Private Use Only Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka / 'bhojana' dvAra | gAthA 364 avataraNikA prAyo'niyamenetyuktam, adhunA niyamanimittamAha - avataraNikArya sAdhune rAgAdinI vidhuratA prAyaH aniyamathI hoya che, e pramANe pUrvagAthAmAM kahevAyuM. have niyamanA nimittane=niyamathI rAgAdinI vidhuratA karavAnA kAraNane, kahe che bhAvArtha: pUrvagAthAnA kathana pramANe sAdhuo prAyaH karIne suMdara bhojana nahIM karatA hovAthI teone prAyaH rAgAdi pravartatA nathI, topaNa nimittane pAmIne rAgAdi pravartI zake che. tethI kahyuM ke jyAre gocarImAM suMdara dravyo prApta thayAM hoya tyAre to rAgAdi na thAya te mATe sAdhue atizaya prayatna karavo joIe. have sAdhu zuM kare to kAraNe suMdara padArtho vApare tyAre paNa rAgAdi thAya nahi ? te batAve che prastuta gAthAmAM gAthA: - anvayArthaH TIkA niameNa bhAvaNAo vivakkhabhUAo suppauttAo / hoi khao dosANaM rAgAINaM visuddhAo // 364 // suppaDattAo=suprayukta, vivavadhamUAo vipakSabhUta, vizuddhAo vizuddha evI mAvaLAo=bhAvanAthI nijhameLa=niyamathI rAjAILa temAnaM=rAgAdi doSono vo ho=kSaya thAya che. gAthArtha: suprayukta, vipakSabhUta, vizuddha evI bhAvanAthI niyamathI rAgAdi doSono kSaya thAya che. 185 niyamena=avazyaMtayA bhAvanAyAH sakAzAt, kiMviziSTAyA ityAha-vipakSabhUtAyAH = vairAgyAdirUpAyAH, na prayogamAtrAdityAha - suprayuktAyAH, kimityAha - bhavati kSayo doSANAM rAgAdInAM vizuddhAyA bhAvanAyAH sakAzAditi gAthArthaH // 364 // TIkArya bhAvanAthI, kevI viziSTa bhAvanAthI ? ethI kahe che --vipakSabhUta=rAgAdinA vipakSabhUtavairAgyAdirUpa, prayogamAtrathI nahIM=bhAvanAonuM ciMtana karavAmAtrathI nahIM. ethI kahe che - suprayukta evI vizuddha bhAvanAthI, zuM thAya che ? ethI kahe che - niyamathI=avazyapaNAthI, rAgAdi doSono kSaya thAya che, e pramANe gAthAno artha che. For Personal & Private Use Only Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 pratidinakriyAvastuka| 'bhojana' dvAra/ gAthA 364-35 bhAvArtha : AhAra vAparatI vakhate rAgAdi na thAya te mATe munie atyaMta prayatna karavo joIe, e prakArano upadeza pUrvagAthAmAM Apyo. have evo mArga batAve che ke jenAthI sAdhune koIpaNa nimittathI rAgAdi na UThe, ane te mArga A pramANe - rAgAdinI pratipakSabhUta evI vairAgya AdirUpa bhAvanAo muni jyAre atyaMta upayogapUrvaka bhAve che, tyAre te vizuddha koTinI bhAvanA AtmAmAM pragaTe che; ane tevI vizuddhakoTinI bhAvanAothI rAgAdi doSono kSaya thAya che. arthAt jIvamAM tevA prakAranA rAgAdi thaI zake tevA saMskAro nAza pAme che, ane sahaja rIte te muni bhAvanAothI bhAvita mAnasavALA rahI zake che, jethI tathAvidha nimittane pAmIne suMdara bhojanAdi vAparavA chatAM paNa lezamAtra rAgAdi pariNAmo munine sparzI zakatA nathI. li364ll avataraNikA: akAraNe na bhoktavyamiti bhojanakAraNAnyAha - avataraNikArya : akAraNamAM bhojana karavuM joIe nahIM, ethI bhojananA kAraNone kahe che - bhAvArtha : gAthA 359mAM grahaNa ane prakSepa, ema be prakAranI sAmAcArI batAvI. tyArapachI pAtrAmAMthI kaI rIte sAdhu kavala grahaNa kare ane te kavalano mukhamAM prakSepa kare, tenI vidhimAM rAgAdi doSone TALavAno upAya batAvyo. have kAraNa na hoya to munie bhojana paNa na karavuM joIe, ethI have sAdhune bhojana karavAnAM cha kAraNo batAve che - gAthA : veaNa veAvacce iriaTThAe a saMjamaTThAe / taha pANavattiAe chaTuM puNa dhammaciMtAe // 365 // dAragAhA // anvacArga : vega-=vedanA=zupAvedanIyanA zamana mATe, verAvaLye vaiyAvRjya=sAdhuonI vaiyAvacca karavA mATe, miThThA =IryAnA arthe iryAsamitinA pAlana mATe, saMgamaThThA =ane saMyamanA arthe=saMyamanA pAlana mATe, tada pAvattimA ane prANanA pratyaye=jIvananA rakSaNa mATe, chaThuM pu thaHdhatA vaLI chaThuM (kAraNa) dharmanI ciMtAthI=dharmanuM ciMtana karavA mATe, (sAdhu bhojana kare.) gAthArtha : sudhAvedanIyanA zamana mATe, sAdhuonI vaiyAvacca mATe, irSAsamitinA pAlana mATe ane saMcamanA rakSaNa mATe, ane jIvananA rakSaNa mATe, vaLI chaThThuM kAraNa dharmanuM ciMtana karavA mATe sAdhu bhojana kare. For Personal & Private Use Only Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 189 pratidinakriyAvastakanuM bhojana dvAra/ gAthA 365, 366 thI 368 TIkAH vedaneti vedanopazamanAya vaiyAvRttyArtha IyarthaM vA saMyamArthaM vA tathA prANapratyayamiti prANanimittaM SaSThaM punaH dharmacintayA bhuJjIteti gAthArthaH // 365 // TIkArya : vedanAnA upazamana mATe, vaiyAvRjya mATe, athavA iryAnA arthe=IryAsamiti mATe, athavA saMyama mATe, tathA prANanA nimitte, vaLI chaThTha dharmanI ciMtAthI sAdhu bhojana kare, e pramANe gAthAno artha che. 36pA avataraNikA: etadeva spaSTayati - avataraNitArtha : pUrvagAthAmAM bhojana karavAnAM cha kAraNo batAvyAM. ene ja spaSTa kare che - gAthA : Natthi chuhAe sarisA veaNa bhuMjijja tappasamaTThA |daarN| chuhio veAvaccaM na tarai kAuM tao bhuMje ||366||daarN|| IriaM ca na sohijjA |daarN| pehAIaMca saMjamaM kAuM |daarN|| thAmo vA parihAyai |daarN| guNaNuppehAsu a asatto ||367||daarN|| anvayArtha: chuTTA rikSA vema patvikakSudhAnI sadeza vedanA nathI, tapasamaTTa tenA=sudhAvedanAnA, prazamArthe maMgim=bhojana kare. di=zudhita=bhUkhyA sAdhu, mAvaLaM vAvaiyAvaccane karavA mATe na ta2phutra samartha thatA nathI, to muMje te kAraNathI bhojana kare. ira ra sahiSNA=ane iryAne zodhatA nathI IryAsamitine zuddha pALI zakatA nathI, pedAzaM ra saMga athavA prekSAdi saMyamane karavA mATe (samartha thatA nathI,) thAno vA parAyaathavA prANa parikSaya pAme che, UTUkherAlu ma galatto athavA guNana-anuprekSAmAM azakta thAya che, (te kAraNathI sAdhu bhojana kare.) avataraNikA: vyatirekamAha - avataraNikAW: * * vyatirekane kahe che arthAtu pUrve sAdhu kayA kAraNathI bhojana kare? te rUpa anvaya batAvyo, have kayA kAraNathI sAdhu bhojana kare nahIM? te rUpa vyatireka batAve che - * gAthA : na u vaNNAinimittaM etto AlaMbaNeNa va'NNeNaM / taM pi na vigaivimissaM Na pagAmaM mANajuttaM tu // 368 // For Personal & Private Use Only Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 pratidinakriyAvastuka, 'bhojana' dvAra/ gAthA 366 thI 368 anvayArtha : | Uo 3 maUof a mArnavo[=paraMtu AnAthI= vedanAdi AlaMbanathI, athavA anya AlaMbanathI vaUUInamitta =varNAdinA nimitte nahIM=sAdhu AhAra vApare nahIM, te pite paNa zuddha AlaMbanavALuM bhojana paNa, vilAvimAM ra=vikRtithI vimizra nahIM, pApaM A=prakAma nahIM, paraMtu) mAIgujaM tu= mAnathI yukta ja (kare.) gAthArtha : sudhA sarakhI vedanA nathI. tethI tene zamAvavA mATe sAdhu vApare. bhUkhyA sAdhu vaiyAvacca karavA mATe zaktimAna thatA nathI tethI vApare, ane ircAsamitinuM pAlana karI zakatA nathI mATe sAdhu vApare, athavA pratyupekSaNAdi saMcama karavA mATe vApare, athavA prANanA rakSaNa mATe vApare, athavA guNana ane anuprekSAmAM azakta na thAya te mATe sAdhu vApare. paraMtu vedanAdi cha kAraNonA AlaMbanathI ke anya koI aprAmANika AlaMbanathI zarIrano varNa ane baLa vadhAravA mATe sAdhu na vApare. ane te zuddha AlaMbanavALuM bhojana paNa ghI-tela vagere rasothI mizra na vApare, mAtrAthI adhika na vApare, paraMtu pramANopeta ja vApare. TIkA? nAsti kSudhA=bubhukSayA sadRzI vedaneti bhuJjIta tadvedanopazamAya, tadbhAve ArtadhyAnAdisambhavAt, tathA chuhio tti bubhukSito vaiyAvRtyaM na zaknoti kartumityato bhuJjIta, karttavyaM ca vaiyAvRttyaM nirjraahetutvaaiita gAthArthaH rUddaddA IryAM cetIryApathikAM ca na zodhayatIti bhuJjIta, pratyupekSaNAdikaM vA saMyamaM kartuM na zaknotIti bhuJjIta, tathA thAmo va tti prANalakSaNaH paribhrazyatIti bhuJjIta, guNanAnuprekSayorveti parAvarttanArthAnusmaraNayorvA azakta ityebhirAlambanairbhuJjIta // 367 // ___ na u vetyAdi sUcAgAthA, na tu varNAdinimittaM bhuJjIta, AdizabdAlaparigrahaH, etto tti ato vedanAderAlambanena vA'nyena bhuJjIta, tadapi zuddhAlambanaM na vikRtivimizra=na kSIrAdirasopetaM, na prakAmaM mAtrAtiriktaM, kintu mAnayuktameva bhuJjIteti gAthArthaH // 368 // TIkArya : sudhAbumukSA=bhUkha, sarakhI vedanA nathI. ethI te vedanAnA upazama mATe sAdhu bhojana kare; kema ke tenA bhAvamAM=sudhAvedanAnA sadbhAvamAM, ArtadhyAnAdino saMbhava che; tathA kSadhita=bubhukSita=bhUkhyA sAdhu, vaiyAvaccane karI zakatA nathI, ethI bhojana kare, ane nirjarAnuM hatupaNuM hovAthI vaiyAvacca karavuM joIe, e pramANe gAthAno artha che. ane iryAne=IryApathikane, zodhatA nathI=pALI zakatA nathI, ethI bhojana kare; athavA pratyupekSaNAdi saMyamane karI zakatA nathI, ethI bhojana kare; athavA prANasvarUpa thAma paribhraMza thAya che, ethI bhojana kare; athavA guNana ane anuprekSAmAM parAvartana ane arthanA anusmaraNamAM, azakta thAya che, ethI A AlaMbano vaDe=uparamAM batAvela che kAraNo vaDe, sAdhu bhojana kare. For Personal & Private Use Only Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakricAvatuka/ "bhojana' dvAra/ gAthA 366 thI 368 189 na 30 ityAdi sucAgAthA che na 3 vaUU -- ityAdirUpa gAthA 368 gAthA 36panAM badhAM dvAro batAvyA pachI sAdhu kayA nimitte bhojana na kare? tene sUcavanAra che. paraMtu varNAdinA nimitte bhojana na kare. "mari' zabdathI "vari"mAM "maHi' zabdathI, baLano parigraha che. AnAthI vedanA AdithI, ke anya AlaMbanathI bhojana na kare=varNAdinA nimitte bhojana kare nahIM. ahIM 'ra'no pharIvAra anvaya karavAno che. zuddha AlaMbanavALuM te paNa=vedanAdi chamAMthI koI kAraNathI karAtuM bhojana paNa, vigaIthI mizra nahIM-kSIrAdi rasothI yukta nahIM, prakAma=mAtrAthI atirikta pramANathI adhika, nahIM=sAdhu bhojana kare nahIM. paraMtu mAnathI yukta ja=pramANopeta ja, bhojana kare, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : | muni che kAraNothI ja AhAra vApare, te A pramANe - (1) jayAre sudhA asahya lAgI hoya, jenA kAraNe ArtadhyAnAdi thavAno saMbhava hoya, tyAre muni vApare. () kSudhA atizayita hoya tyAre AhAra vAparavAmAM na Ave to vaiyAvacca barAbara karI zakAya nahi. tethI muni vaiyAvacca mATe vApare; kema ke guNavAna puruSonI vaiyAvacca karavAthI temanA pratyenA vartatA bhaktibhAvathI mahAnirjarAnI prApti thAya che, ane AhAra vAparyo na hoya to vaiyAvacce sArI rIte thaI zake nahi. AthI vaiyAvacca mATe upakAraka hoya teTalo pramANopeta AhAra muni vApare. (3) iryAsamitinI zuddhi mATe muni gocarI vApare; kema ke AhAra vAparavAmAM na Ave to cakSumAM aMdhArAM AvavAthI IryAsamitinuM samyagu pAlana na thaI zake. tethI deha pratye ane AhAra pratye sAdhu nirmama hovA chatAM iryAsamitinA pAlanamAM upakAraka hoya teTalo AhAra vApare. (4) pratyupekSaNAdi saMyamanA pAlana mATe muni gocarI vApare; kema ke AhAra na vAparyo hoya to zarIramAM ati zithilatA thavAne kAraNe sAdhu pratyupekSaNAdi jIvarakSAnI sAmAcArIrUpa saMyamanuM samyagu pAlana na karI zake. mATe saMyamanI sAmAcArIne upakhaMbhaka thAya, teTalA ja pramANavALuM ucita bhojana sAdhu kare. (5) jo muni AhAra na vApare to zarIra ane AhAra pratye nirapekSa hovAthI potAne ArtadhyAna na thAya topaNa dehano nAza thAya, ane devabhavanI prApti thAya to manuSyabhavamAM je saMyamanI vRddhi thaI zake che te devabhavamAM thaI zake nahi. AthI muni prANarakSA mATe AhAra vApare. (6) sAdhu saMyamanI vRddhi mATe bhaNelAM zAstronuM parAvartana kare che ane arthonuM anusmaraNa kare che, jethI zAstravacanothI bhAvita thayela mati uttarottara vRddhi pAmIne saMyamanA UMcA kaMDakonI munine prApti thAya. mATe munine AhAranA abhAvane kAraNe guNana ane anuprekSaNamAM vyAghAta thato dekhAya, tyAre muni AhAra vApare. A rIte chae kAraNomAMthI koIpaNa kAraNa prApta thaye chate sAdhu AhAra vApare. have kayA kAraNoe sAdhu AhAra na vApare ? te batAve che - uparamAM batAvela che kAraNonuM AlaMbana laIne ke anya koI kAraNanuM AlaMbana laIne varNAdi vadhAravA mATe sAdhu bhojana na kare. For Personal & Private Use Only Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 pratidinakriyAvastuka, bhojanA' dvAra/ gAthA 366 thI 368, 369 Azaya e che ke zAstramAM sAdhune vedanAdi che kAraNothI AhAra grahaNa karavAno kahelo che. tethI te vedanAdi kAraNonuM AlaMbana laIne athavA "mArAthI zAsananAM ghaNAM kAryo thaI zake che, mATe mAre dehane sAcavavo joIe," AvA prakAranA koIka AlaMbanane laIne, zarIranAM varNAdinI vRddhi nimitte sAdhu bhojana kare nahi, tema ja zarIranA baLanI vRddhi nimitte paNa sAdhu AhAra na kare, ane vaLI AvuM zuddha AlaMbanavALuM paNa bhojana sAdhu vigaIothI mizrita na vApare, ane saMyamane upakAraka thAya tenAthI adhika pramANamAM paNa na vApare. li366/367368 avataraNikA: * patideva aSTayati - avataraNikAI: Ane ja spaSTa kare che arthAt gAthA 365mAM sAdhune AhAra vAparavAnAM cha kAraNo batAvyAM ane te cha kAraNono vistArathI artha gAthA 366-367mAM batAvyo. tyArabAda gAthA 368mAM varNAdinA nimitte sAdhu AhAra na vApare, e rUpa vyatireka batAvyo. have e vyatirekane ja spaSTa kare che - gAthA : je vaNNAinimittaM etto AlaMbaNeNa va'nneNaM / bhuMjaMti tesi baMdho neo tappaccao tivvo // 369 // anvayArtha : patto mavi a kArnivona=AnAthI=vedanAdi AlaMbanathI, athavA anya AlaMbanathI ne jeo vaUUnimitta=varNAdinA nimitte muMgaMti=bhojana kare che, tesi=teone tapyo tenA pratyayavALo= azubha evA varNAdi AlaMbananA nimittavALo, tivyo vaMtho tIvra baMdha ne=jANavo. gAthArtha : pUrvagAthAmAM kahela vedanAdi cha kAraNonA AlaMbanathI athavA anya AlaMbanathI je sAdhuo varNAdi mATe vApare che, te sAdhuone azubha evA vaNadi AlaMbananA nimittaka tIvra karmabaMdha jANavo. TIkAH ye varNAdinimittam ato vedanAdeH Alambanena vA'nyena bhuJjate, teSAM bandho vijJeyaH tatpratyaya ityazubhavarNAdyAlambanapratyayaH tIvra iti gAthArthaH // 369 // TIkArya : jeo AnAthI=vedanAdithI, athavA anya AlaMbanathI varNAdinA nimitte bhojana kare che, teone tenA pratyayavALo=azubha varNAdi AlaMbananA nimittavALo, tIvra baMdha=karmano baMdha, jANavo, e pramANe gAthAno artha che. For Personal & Private Use Only Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka/ "bhojana' dvAra/ gAthA 369-300 bhAvArtha : pUrvagAthAmAM batAvelo vedanAdi che kAraNonA AlaMbanathI athavA to potAnAthI jinazAsananAM ghaNAM kAryo thaI zake che, ItyAdi koI AlaMbanathI, je muni varNAdi vadhAravA mATe AhAra vApare che, te munine zarIranAM varNAdi vadhAravArUpa azubha AlaMbananA nimitte tIvra pApabaMdha thAya che. mATe pApathI DaranAra munie svamati pramANe asadu AlaMbano laIne varNAdinI vRddhinuM nimitta bane te rIte bhojana karavuM joIe nahIM, paraMtu prAmANikapaNe vedanAdi sad AlaMbano laIne saMyamanI vRddhinuM kAraNa bane te rIte bhojana karavuM joIe. li369 avataraNikA: ___ tadapi na vikRtivimizramityuktam, ato vikRtau doSamAha - avataraNiyArtha: te paNa zuddha AlaMbanavALuM bhojana paNa, sAdhu vikRtithI vimizra na vApare, e pramANe gAthA 368nA trIjA pAdamAM kahevAyuM. AthI vikRtimAM=vigaIothI mizrita bhojana vAparavAmAM, thatA doSane kahe che - gAthA : vigaI vigaIbhIo vigaigayaM jo u bhuMjae sAhU / vigaI vigayasahAvA vigaI vigayaM balA Nei // 370 // anvayArtha : viviyAvA=vigaI vikRtinA svabhAvavALI che. (AthI) vivuM =vikRtinekacittanI vikRtine AzrayIne, virAma=vigatithI bhIta-durgatithI bhaya pAmelA, go dUje sAdhu viphA=vikRtigatane= vigaIthI banela athavA vigaIthI mizra evA bhojanane, muMbaI-vApare che, (te sAdhune) vivigaI vastA=baLathI baLAtkAre, visAyaM vigatine viSe durgatimAM, DuM=laI jAya che. * "3' pAdapUrti mATe che. gAthArthaH vigaI vikRtinA svabhAvavALI che. AthI cittanI vikRtine AzrayIne durgatithI bhaya pAmelA je sAdhu vigaIthI banela ke vigaIthI mizra evA AhArane vApare che, te sAdhune vigaI baLAtkAre durgatimAM laI jAya che. TIkA : vikRtimiti cetovikRtimAzritya vigatibhIto durgatibhItaH san duSTAccetasaH kugatiriti manyamAna ityarthaH, vikRtigatamityatra cetovikRtihetutvAd vikRti:-kSIrAdirUpA parigRhyate tadgataM tajjAtaM gatavikRti vA vikRtimizra, yastu bhuGkte sAdhuH sa vikRtigAmyeva, kimityatrAha-vikRti:-kSIrAdilakSaNA vikRtisvabhAvA=cetovikArasvabhAvA, yatazcaivamato vikRtiH prayujyamAnA vigati balAnnayati, tatkAraNapoSaNAditi pathArtha rU7 | For Personal & Private Use Only Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 pratidinakriyAvastuka/ "bhojana' dvAra/ gAthA 300-301 TIkArtha: __vikRtimiti cetovikRtimAzritya vigatibhIto durgatibhItaH san duSTAccetasaH kugatiriti manyamAna phacartha: yaH sAdhu: mu = vikRtirAyeva, vikRtine cittanI vikRtine AzrayIne, vigatithI bhIta= durgatithI bhaya pAmelA chatA, arthAt duSTa cittathI kugati thAya che e prakAre mAnatA evA, je sAdhu vApare che=vikRtigatane vApare che, te vikRtigAmI ja che-te sAdhu durgatimAM janArA ja che. _ vikRtigataM iti atra cetovikRtihetutvAd kSIrAdirUpA vikRtiH parigRhyate tadgataM tajjAtaM vikRti-vikRtimirjhavA, 'vikRti ti' e prakAranA zabdamAM cittanI vikRtinuM hetupaNuM hovAthI dUdha vagere rUpa vigaI grahaNa karAya che. tadgatannatajjata te vigaIthI utpanna thayeluM bhojana, athavA matavikRtivALuM vikRtithI mizra, evuM bhojana. "vikRtigata' kahevAya. vikasityatrIhaM-kayA kAraNathI? arthAtu vigaI vAparanAra sAdhudurgatimAM janArA ja kema che? e prakAranI zaMkAmAM kahe che - kSIrannikSaUT vikRti vikRtivamAvA =veto vizvamAvI: dUdha vagere svarUpa vikRti vikRtinA svabhAvavALI che=cittanA vikAranA svabhAvavALI che. yazaivamato ane je kAraNathI Ama che=vigaI cittamAM vikAra karavAnA svabhAvavALI che, e kAraNathI prayucamInA vivRtiH vanas vati nati prayojAtI evI=sAdhu dvArA vaparAtI evI, vikRti baLathI vigatine viSe durgatine viSe, laI jAya che; taUpoSaUvati thaI. kema ke tenA kAraNonuM poSaNa che=vigaInuM sevana durgatinAM kAraNone poSanAra che, A pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : cittanI vikRtine AzrayIne durgatithI bhaya pAmelA sAdhu saMsAranA bhogone choDIne saMyamanA yogomAM yatna kare che. Ama chatAM jo sAdhu cittanA vikAranA hetubhUta evI vigaIothI baneluM bhojana ke vigaIothI mizrita bhojana vApare, to vigaIo cittamAM vikAra karavAnAsvabhAvavALI hovAthI sAdhune karmabaMdha karAvI baLAtkAre durgatimAM laI jAya che; kema ke durgatimAM javAnuM kAraNa cittanI vikRti che. mATe cittanI vikRtithI DarelA sAdhu cittamAM vikAra karavAnA kAraNabhUta evI vigaIonuM sevana karatA nathI. II370 avataraNikA: sAmprataM vikRtisvarUpamAha - avataraNiyArtha: gAthA 370mAM kahyuM ke vigaI sAdhune baLAtkAre durgatimAM laI jAya che. tethI have vigaInA svarUpane kahe che - For Personal & Private Use Only Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka bhojanA dvAra/ gAthA 301-302 193 gAthA : khIraM dahi navaNIyaM ghayaM tahA tillameva guDa majjaM / mahu maMsaM ceva tahA ogAhimagaM ca dasamI tu // 371 // anvayArtha : vIra vadi navacaM caM dUdha, dahIM, mAkhaNa, ghI tahIM-tathA tirja tela, guda maLyuM goLa, madya, mag maMtaM veva=madhu ane mAMsa morAhimai =ane avagAmika taLeluM, vasamI (=vaLI dazamI (vigaI) che. >> 'va' ane 'va' pAdapUrtimAM che. * gAthAnA uttarArdhamAM rahela "hA' pAdapUrtimAM che. gAthArtha : dUdha, dahIM, mAkhaNa, ghI, tela, goLa, madha, madha, mAMsa, ane taLeluM dazamI vigaI che. TIkAH kSIraM dadhi navanItaM ghRtaM tathA tailameva guDo madyaM madhu mAMsameva ca tathA udgrAhimakaM ca dazamIti eSA vikRtisaGkhyeti gAthApadAni // 371 // TIkArtha : - dUdha, dahIM, mAkhaNa, ghI ane tela, goLa, madha=madirA, madha ane mAMsa, ane ugrAhimaka-taLeluM, dazamI che, e prakAre A vigaIonI saMkhyA che. A pramANe gAthAnAM pado che. I371il. avataraNikA: padArthaM tvAha - avataraNikArya : pUrvagAthAmAM vigaInAM daza pado batAvyAM. vaLI te padonA arthane kahe che - gAthA : gomahisuTTipasUNaM elaga khIrANi paMca cattAri / dahimAiAI jamhA uTTINaM tANi no hu~ti // 372 // anvayArtha: joriTTisUi=gAya, bheMsa, UMTaDI, bakarIonAM, patnI-gheTIonAM, paMra vIrapAMca zIro, (ane UMTaDIne choDIne) vAridimAphagADuM cAra dadhi Adi vigaI) che; naphA=je kAraNathI 3vi tALa=UMTaDIonAM teo=UMTaDIonAM dUdhanAM dahIM Adi, no Tuti thatAM nathI. For Personal & Private Use Only Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 pratidinakriyAvastakanuM bhojana' dvAra/ gAthA 302-303 gAthArtha : gAya, bheMsa, UMTaDI, bakarIonAM, gheTIonAM pAMca zIro, ane UMTaDIne choDIne cAra dadhi Adi vigaI che; je kAraNathI UMTaDIonAM dUdhanAM dahIM Adi thatAM nathI. TIkAH gomahiSyuSTrIpazUnAM eDakAnAM ca sambadhIni kSIrANi paJca vikRtayaH, na zeSANi mAnuSIkSIrAdIni, tathA catvAri dadhyAdIni dadhinavanItaghRtAni ca catvAryeva gavAdisambandhIni, yasmAduSTrINAM tAni dadhyAdIni na bhavanti, maduDamAvAhiti pathArtha rU7ra TIkArtha: gAya, bheMsa, UMTaDI, bakarIonA ane gheTIonA saMbaMdhavALAM pAMca kSIro vigaI che, zeSa evA mAnuSInA kSIrAdi nahIM manuSya strInA dUdha vagere vigaI nathI. tathA cAra dahIM Adi=gAyAdinA saMbaMdhavALAM cAra ja dahIM, mAkhaNa ane ghI, vigaI che, je kAraNathI UMTaDIonAM teo=dadhi Adi=dahIM, mAkhaNa ane ghI, thatAM nathI; kema ke mahuDano bhAva che, arthAt UMTaDInA dUdhamAM meLavaNa nAMkhyA pachI dUdha phodA phodA thaI jAya che, e pramANe gAthAno artha che. 372aa gAthA : cattAri huMti tillA tilaayasikusuMbhasarisavANaM ca / vigaIo sesAI DolAINaM na vigaIo // 373 // anvayArtha: titvamasivuMmarivAdi =ane tala, aLasI, kusuMbha, sarasavonA, cattAri ti=cAra tela viko hRtikavigaI thAya che, sonA-DoLa AdinA resADuM=zeSa evA tela vijo ra=vigaI nathI. gAthArtha : tala, aLasI, kusuMbha ane sarasavonAM cAra tela vigaI thAya che, DoLa AdinAM zeSa evAM tela vigaI nathI. TIkAH catvAri bhavanti tailAni tilAtasIkusumbhasarSapANAM sambandhIni vikRtayaH, zeSANi DolAdInAM sambandhIni na vikRtaya iti, DolAni=madhukaphalAnIti iti gAthArthaH // 373 // TIkArtha : tala, aLasI, kusuMbha, sarasavonA saMbaMdhavALAM cAra tela vigaI thAya che, DoLAdinA saMbaMdhavALAM zeSa evAM tela vigaI nathI. DoLA eTale madhukanAM phaLo-mahuDAnAM phaLo, e pramANe gAthAno artha che. 373. For Personal & Private Use Only Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvakA "bhojana' dvAra/ gAthA 304-305 195 gAthA : davaguDapiMDagulA do majjaM puNa kaTTapiTThanipphannaM / macchiapottiabhAmarabheaM ca tihA mahu~ hoi // 374 // anvayArtha : pupiMDanA=dravagoLa-piMDagoLa=pravAhI goLa-ghana goLa, rokabe, pinipumai=vaLI kATha-piSTathI niSpanna magha=lAkaDA-loTamAMthI banelI madirA, machinnapattimAmara tihAM mahuM ane mAphika-pottika-bhrAmaranA bhedavALuM traNa prakAre madha roDra=(vigaI) thAya che. gAthArtha : pravAhI goLa ane ghana goLa be vigaI che, vaLI lAkaDAMmAMthI ane loTamAMthI banelI madirA vigaI che, ane madhamAkhI, kuMtiyA ane bhamarInA bhedavALuM traNa prakAre madha vigaI thAya che. TIkA: dravaguDapiNDaguDau dvau kakkabapiNDAvityarthaH, madyaM punaH kASThapiSTaniSpannaM sIdhusurArUpaM, mAkSikapottikabhramarabhedaM ca tridhA madhu bhavati vikRtiriti gAthArthaH // 374 // TIkArya : dravagoLa ane piMDagoLa kakkaba ane piMDa, e be; vaLI sIdhu ane surArUpa kASTha ane piSTathI niSpanna evuM madha=madirA; ane mAlika, pottika, bhramaranA bhedavALuM mAkhI, kutiyA, bhamarInA bhedavALuM, traNa prakAranuM madhu=madha, vigaI thAya che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : DhIlo goLa ane kaThaNa goLa vigaI che. vaLI vanaspati, zeraDI, mahuDAM, drAkSa vageremAMthI banatI madirA kAchaniSpanna che, ane tene sIdhuM kahevAmAM Ave che; tathA loTane kovaDAvIne banatI madirA piSTaniSpanna che ane tene surA kahevAmAM Ave che, te baMne madirA vigaI che. madhamAkhInuM madha, kutiyAnuM madha ane bhamarInuM madha vigaI che. 374o gAthA : jalathalakhahayaramaMsaM cammaM vasa soNiaM tiheaM pi / Ailla tiNNi calacala ogAhimagAi vigaIo // 375 // anvayArtha: vapna vaNa soLa ti nitnathaudayamaMtracarma=cAmaDuM, vasA carabI, zoNitarUpaEloharUpa, traNa prakAranuM A paNa jalacara, sthalacara ane khecaranuM mAMsa (vigaI) che. mApha tipipA ratnatra mAhirU viDyio=AdinA traNa calacalavALA udhrAhimakonapahelAM traNa ghANavALA taLelA padArtho, vigaI che. For Personal & Private Use Only Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka / 'bhojana' dvAra | gAthA 305-306 gAthArtha cAmaDuM, carabI, lohI e traNeya prakAranuM A jalacara, bhUcara ane khecaranuM mAMsa vigaI che ane pahelA traNa ghANavALA taLelA padArtho vigaI che. TIkA 196 'jalasthalakhacaramAMsaM' carazabdaH pratyekamabhisambadhyate, jalacarasthalacarakhecaramAMsaM, carmma vasA zoNitaM tridhaitadapi vikRtiriti yoga:, tathA AdyatrayacalacalodgrAhimakAni ca = mrakSaNabhRtatavakapakvAni trINyeva ghArikAvaTakAdIni vikRtiriti gAthArthaH // 375 // TIkArya 'natasthatavavAmAMA' ahIM 'vara' zabda pratyekane viSe=jala-sthala-kha' e dareka sAthe, saMbaMdha karAya che, tethI jalacara, sthalacara ane khecaranuM mAMsa. cAmaDuM, carabI, lohIrUpa traNa prakAranuM A paNa=jalacarasthalacara-khecaranuM mAMsa paNa, vigaI che, ane Adya traNa calacalavALA udAhimako=prakSaNathI bharelA tavakamAM pakva arthAt tela ke ghI rUpa cIkaNA padArthathI bharelI tavImAM pakAvelA, traNa ja ghANavALA ghArI-vaDA vagere vigaI che, e pramANe gAthAno artha che. I375 // gAthA: sesA Na huMti vigaI ajogavAhINa te u kappaMti / paribhuMjaMti na pAyaM jaM nicchayao na najjaMti // 376 // anvayArtha: sennA=zeSa-te ja ghI ke telamAM cothA ghANathI AraMbhIne pakAvela ghArI-vaDAM vagere, vi$ kha DhuMti-vigaI thatAM nathI. te vaLI teocothA ghANathI AraMbhIne pakAvelAM ghArI-vaDAM Adi, anoLavAdIA=ayogavAhIone=joga vahana nahIM karanArA sAdhuone, vyaMti=kalpe che, (chatAM teo) pAyaM na parimanaMti=prAyaH paribhoga karatA nathI; naM=je kAraNathI nilkyao=nizcayathI na naEti=jaNAtuM nathI. gAthArtha te ja ghI ke telamAM cothA ghANathI AraMbhIne pakAvelAM ghArI, vaDAM vagere vigaI thatAM nathI. vaLI cothA ghANathI AraMbhIne pakAvelAM ghArI, vaDAM vagere joga vahana nahIM karanArA sAdhuone ka2e che, chatAM teo prAyaH paribhoga karatA nathI; je kAraNathI nizcayathI jaNAtuM nathI. TIkA zeSANi caturthaghAnAdArabhya na bhavanti vikRtayaH, ayogavAhinAM sAdhUnAm - avizeSato nirvikRtikaparibhoktRRNAM tAni kalpante, na tatra kazciddoSaH, paribhujyante na prAyaH tathA'pyanena kAraNena, yat nizcayato na jJAyante kathametAni vyavasthitAni iti gAthArthaH // 376 // For Personal & Private Use Only Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka / 'bhojana' dvAra | gAthA 36-370 TIkArya cothA ghANathI AraMbhIne zeSa evAM ghArI-vaDAM Adi, vigaI thatAM nathI, teo--cothA ghANathI AraMbhIne te ja ghI ke telamAM taLelAM ghArI-vaDAM Adi, avizeSathI=sAmAnyathI, nivigaIno paribhoga karanArA ayogavAhI sAdhuone kalpe che, temAM koI doSa nathI; topaNa A kAraNathI--have kahe che e kAraNathI, prAyaH paribhoga karatA nathI; je kAraNathI AghArI-vaDAM Adi, kevI rIte vyavasthita che arthAt navuM ghI ke tela umeryA vagara te ja ghI ke telanA traNa ghANa pachInA ghANomAM taLelA che ? ke pahelAMnA ghANamAM taLelA che ? te, nizcayathI=nakkI, jaNAtuM nathI, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: navuM ghI ke tela umeryA vagara te ja ghI ke tela vageremAM taLelAM ghArI-vaDAM vagere cothA ghANathI AraMbhIne vigaI thatAM nathI, topaNa yoga vahana karanArA sAdhuo te vApare nahi; paraMtu je sAdhu yoga vahana karatA na hoya, ane sAmAnyathI vigaIvALuM bhojana karatA na hoya, arthAt vizeSa koI kAraNane choDIne sAmAnyathI vigaIo je vAparatA na hoya, tevA sAdhune sAmAnyathI cothA ghANathI AraMbhIne te ja telAdimAM taLelo AhAra vAparavo kalpe che. chatAM teo prAyaH vAparatA nathI, tenuM kAraNa e che ke A vaDAM vagere cothA ghANa pachInAM ja che, tevo khAtarIpUrvaka nirNaya thato nathI; kema ke gRhasthane pUche ane te gRhastha bhaktivALo hoya to vahorAvavA mATe viparIta kathana kare tevI saMbhAvanA rahe, athavA jo gRhasthe vahorAvavA mATe cothA ghANavALAM vaDAM Adi judAM rAkhyAM hoya to sAdhune sthApanAdoSa lAgavAnI saMbhAvanA rahe, athavA to kvacit kRtadoSanI paNa saMbhAvanA rahe. tethI sAdhu prAyaH tevAM ghArI, vaDAM Adi vAparatA nathI. Ama chatAM, 'prAya:' zabdathI e kahevuM che ke AgADha kAraNa hoya athavA ghArI-vaDAM vagere nirdoSa che tevo nirNaya thato hoya, tyAre sAdhu kvacit vApare paNa kharA. 5376 // gAthA: egeNa ceva tavao pUrijjai pUaeNa jo tAo ovasa puNa kappai nivvigaya levaDo navaraM // 377 // 190 anvayArtha : meLa ceva pUgaLa=eka ja pUpaka vaDe=puDalA vaDe, tavo--tavakatAvaDI, pUriSna=purAya che, tAo tenAthI no nIo vi=je bIjo paNa che, meM puLa=te vaLI nivviAya nirvikRtikane=nivigaIvALo AhAra vAparanAra sAdhune, =kalpe che. navaraM tevo=phakta levATaka che-te puDalo lepakRta che. gAthArtha: eka ja puDalA vaDe tAvaDI purAya che, te puDalAthI je bIjo paNa puDalo che, te vaLI nivigaIvALo AhAra vAparanAra sAdhune kalpe che. phakta te puDalo lepakRta che. TIkA ekenaiva tavakaH pUryate pUpakena, yat (? yaH) tataH pUpakAt dvitIyo'pi nirvikRtikasya kalpate, asau tevATajo navamiti gAthArtha: rU77|| For Personal & Private Use Only Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 pratidinakilyAvastaka 'bhojana' dvAra/ gAthA 300-308 noMdha: TIkAmAM vat che, tene sthAne mULagAvyA pramANe ya: hovuM joIe. 4 "vI vi''mAM "gapa'thI e kahevuM che ke traNa ghANa pachInI taLelI vastu to vigaItyAgIne kalpe che, paraMtu tavAmAM taLAyelA prathama puDalA pachIno bIjo paNa puDalo vigaItyAgIne dhe che. TIkArya eka ja puDalA vaDe tavI purAya che, te puDalAthI je dvitIya paNa puDalo che, te nirvikRtikane=nivigaIvALo AhAra vAparanArA sAdhune, kalpe che; phakta e levATaka che-e bIjo puDalo lepakRta kahevAya che, e pramANe gAthAno artha che. . bhAvArtha : ghI ke telathI eka vAra tAvaDI bharI hoya, temAM eka puDalo taLyA pachI je thoDuMka ghI ke tela tAvaDImAM rahyuM hoya, temAM bIjuM ghI ke tela umeryA vagara te telAdithI ja bIjo paNa puDalo taLavAmAM Avyo hoya, to te puDalo paNa vigaItyAgIne kahyuM che; ane Avo puDalo vigaI kahevAto nathI, paraMtu lepakRta gaNAya che. II377 avataraNikA : vidhizeSamAha - avataraNikArya : vidhizeSane kahe che arthAt pUrvamAM daza vigaIonuM svarUpa batAvyuM. te vigaIonA viSayamAM, bAkI rahela vidhine kahe che - gAthA : dahiavayavo u maMthU vigaI takaM na hoi vigaI u / khIraM tu nirAvayavaM navaNIogAhimaM ceva // 378 // anvayArtha: viyavo vaLI dahIMno avayava baMdhUkamastu dahIMnI tara, vi=vigaI che, taoN kaparaMtu takra-chAza, virAra doDra=vigaI nathI thatI. ghIraMtu navodi vevai=vaLI kSIra=dUdha, ane navanItaudgrAhimakakamAkhaNa-pakvAnna, niravayavaM niravayava che. gAthArtha: vaLI dahIMno avayava dahIMnI tara vigaI che, paraMtu chAza vigaI nathI. vaLI dUdha, mAkhaNa ane pakavAnna niravayava che. TIkA : dadhyavayavastu mastu vikRtivarttate, takraM na bhavati vikRtistu, kSIraM tu niravayavam-ekameva, navanItodgrAhimake ca niravayave iti gAthArthaH // 378 // For Personal & Private Use Only Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka | 'bhojana' dvAra | gAthA 378-309 TIkArya vaLI dahIMno avayava mastu vigaI varte che, paraMtu takra=chAza, vigaI thatI nathI; vaLI dUdha niravayava=eka ja=dahIMnI jema avayava vagara saMpUrNa ja, vigaI che, ane mAkhaNa-pakvAnna niravayava che--dahIMnI jema mastu rUpa ane takrarUpa avayava grahaNa karIne eka avayava kalpe ane eka avayava na kalpe evA vibhAga vagara saMpUrNa vigaI che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha: dahIMnA avayavabhUta dahIMnI tara vigaI gaNAya che, chatAM dahIMnA avayavabhUta chAza vigaI gaNAtI nathI. : te rIte dUdhamAM dUdhanI tararUpa avayava hovA chatAM tenI dUdhathI pRthak rUpe vivakSA karela nathI. AthI dUdha avayava rahita che, mATe gAya Adi pAMcanuM dUdha vigaI gaNAya. e rIte mAkhaNa ane pakvAnna paNa avayava vagaranA che. mATe te paNa vigaI che. II378 // gAthA: ghaghaTTa puNa vigaI vIsaMdaNa mo a kei icchaMti / telagulANa nivigaI sUmAliakhaMDamAINi // 379 // 199 anvayArtha: yayayaTTo puLa=vaLI dhRtaghaTTa=ghIno kITTo, vi=vigaI che, veD jha vIsaM|| rUghdhati=ane keTalAka visyaMdanane (vigaIrUpe) icche che. tenuALa-tela ane goLanI bhUmAnimaNuMkamAkR=isukumArikA, khaMDAdi nivirUM=nivigaI che. pAdapUraNa arthe che. gAthArtha: vaLI ghIno kITTo vigaI che, ane keTalAka visyaMdanane vigaIrUpe icche che. telanI sukumArikA ane goLanA khAMDAdi nivigaI che. TIkA dhRtapaTTa: punaHvibhUti:, dhRtayaTTo=mahiyA uva, visyananuM pa civinti, visvatvanuM addhaniddudhayamAchuuddhtNdulnipphnnnnN, tailaguDayoravikRtiH sukumArikAkhaNDAdIni = sukumArikA - sastitIyA khaNDA AdizabdAt sakkaramacchaMDiyAdINi tti gAthArthaH // 379 // TIkArya vaLI dhRtaghaTTa vigaI che. ghRtaghaTTa eTale mahiyADuva; ane keTalAka visyaMdanane icche che=vigaIrUpe icche che. visyaMdana eTale ardha dagdha evA dhRtanI madhyamAM nAMkhela taMdulathI niSpanna evuM dravya; tela ane goLanA sukumArikA, khAMDa Adi, 'Avi' zabdathI sAkara, matsaMDikA Adi avikRti che--vigaI banatI nathI. sukumArikA eTale sastitIyA, khAMDa Adi e pramANe gAthAno artha che. 379nA For Personal & Private Use Only Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 gAthA: majjamahuNo Na kholAmayaNa vigaIo poggale piMDo / rasao puNa tadavayavo so puNa niyamA bhave vigaI // 380 // anvayArthaH mannamattuLo=magha ane madhano hohrAmayaLa=khola ane madana, pozaNe piMDo=pudgalamAM=mAMsamAM, piMDa vinArUMo =vigaI nathI. tavavayavo puLa=vaLI teno=pudgalano, avayava raso=rasaka che, mo pute vaLI niyamA=niyamathI vi=vigaI mave=thAya. gAthArtha: madha ane madhano khola ane madana, mAMsamAM piMDa vigaI nathI. vaLI mAMsano avayava rasaka che, te vaLI niyamathI vigaI thAya. TIkA madyamadhunorna kholamadane vikRtI, tathA pudgale piNDo na vikRtiH, piMDoti kAlijjaM, rasakaH punastadavayavo = mAMsAvayavaH, sa punarniyamAd bhavedvikRtiriti gAthArthaH // 380 // TIkArya madya ane madhanA khola ane madana=mINa, vigaI nathI; tathA pudgalamAM=mAMsamAM, piMDa vigaI nathI. piMDa eTale kAlijja=hRdayanuM gUDha mAMsavizeSa; vaLI teno avayava=mAMsano avayava, rasaka che, vaLI te niyamathI vigaI thAya, e pramANe gAthAno artha che. 380 avataraNikA: prAsaGgikamAha - pratidinakriyAvastuka / 'bhojana' dvAra / gAthA 380-381 avataraNikArya prAsaMgikane kahe che - bhAvArtha: gAthA 370mAM kahela ke vigaIo baLAtkAre jIvane durgatimAM laI jAya che, mATe sAdhue vigaIo vAparavI joIe nahi. tethI vigaIo zuM che ? evI jijJAsA thavAthI gAthA 371thI 380 sudhI vigaIonuM svarUpa batAvyuM. Ama, vigaIonuM svarUpa batAvatAM prasaMgathI lepakRta dravyo paNa batAvavAM joIe; kema ke lepakRta dravyothI paNa jIvane vikRti thAya che. AthI have prAsaMgika rIte lepakRta dravyonuM svarUpa batAve che gAthA: khajjUramuddiyAdADimANa pillucchucicamAINaM / piMDaraso na vigaIo niyamA puNa hoMti levakaDA // 381 // For Personal & Private Use Only Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka, bhojanA dvAra/ gAthA 381-382 * 201 anvayArtha: gbUramudiyAdimA khajUra, mRddhIkA drAkSa, dADamano (ane) fpaNuramA=pilikSa, ciMcAdino piMko vAgo ra=piMDa ane rasa vigaI nathI. trevaDa pu[=paraMtu lepakRta niyama-niyamathI tithAya che. gAthArtha : khajUrano, drAkSano, dADamano, pilikSano ane ciMcAdino piMDa ane rasa vigaI nathI, paraMtu lepakRta niyamathI thAya che. TIkAH kharjUramudrikA(?mRdvIkA) dADimAnAmiti mRdvIkA=drAkSA, tathA pilikSaciJcAdInAmiti ciMcAo= aMbilikAo, piNDarasau na vikRtI bhavataH, niyamAtpunarbhavataH lepakRtAviti levaDaga tti gAthArthaH // 381 // TIkAryaH khajUra, mRDhIkA, dADamanAM ane pilikSa, ciMcAdinAM piMDa ane rasa vigaI thatA nathI, paraMtu lepakRta niyamathI thAya che. mRddhIkA eTale drAkSa, ciMcA eTale AMbalI, e pramANe gAthArtha che. II381 avataraNikA: gAthA 370mAM kahela ke vigaIo jIvane baLathI durgatimAM laI jAya che, mATe sAdhu vigaIono paribhoga karatA nathI. tethI gAthA 371thI 381mAM vigaIonuM svarUpa batAvyuM, ane jemAM vigaIonuM mULa svarUpa nathI tevI vivigaIonuM paNa svarUpa batAvyuM. have A nivigaIono paNa paribhoga sAdhu kyAre karI zake ? te batAvavA arthe kahe che - gAthA : etthaM puNa paribhogo nimviiANaM pi kAraNAvikkho / - ukkosagadavvANaM Na u aviseseNa vinneo // 382 // anvayArtha: sviM pu=vaLI ahIM vigaIonA adhikAramAM, nizviUAM pi=nirvikRtikano paNa niviyAtA dravyono paNa, parimomAM paribhogavaIRUvallo-kAraNanI apekSAvALo che, to sAvatrA vize | ja vinnekavaLI utkRSTa dravyono (paribhoga) avizeSathI=sAmAnyathI, na jANavo. gAthArtha : vaLI vigaIonA adhikAramAM niviyAtA dravyono paNa paribhoga kAraNanI apekSAe che, vaLI utkRSTa dravyono paribhoga sAmAnyathI na jANavo. For Personal & Private Use Only Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 pratidinakriyAvastuka, 'bhojana' dvAra/ gAthA 382 TIkA : ____ atra punaH vikRtyadhikAre paribhogo nirvikRtikAnAmapi khaNDAdInAM kAraNApekSaH, kAraNaM zarIrAsaMstaraNaM, utkRSTadravyANAM rasAdyapekSayaiva na tvavizeSeNa vijJeyaH paribhoga iti, etaduktaM bhavati"AvaNNanivvigaiyassa asahuNo paribhogo, iMdiyajayatthaM nivvigatiyassa na paribhogo"tti gAthArthaH li38rA * "nirvivatimAnAmapi'mAM ''thI e jaNAvavuM che ke sAdhune vigaIono paribhoga to kAraNanI apekSAvALo che ja, paraMtu nivigaIono paNa paribhoga kAraNanI apekSAvALo che. * "sApekSava''mAM 'ri' padathI varNa,gaMdha ane sparzanuM grahaNa karavAnuM che, ane khAdyapadArthamAM rasanI pradhAnatA hovAthI "varNAdinI apekSAe ja' ema na kahetAM "rasAdinI apekSAe ja' ema kahela che. TIkArya : vaLI ahIM=vigaIonA adhikAramAM, nirvikRtika evI paNa khAMDa Adino paribhoga kAraNanI apekSAvALo che, zarIranuM asaMstaraNa kAraNa che=zarIranuM asamarthapaNuM nirvikRtika evA khAMDa Adi dravyonA paribhoganuM kAraNa che. vaLI rasAdinI apekSAthI ja utkRSTa dravyono paribhoga avizeSathI=sAdhune sAmAnyathI, na jANavo. ti' gAthAsparzI TIkAnI samAptimAM che. A kahevAyeluM thAya che - Apana nirvikRtikano=prApta thayela niviyAtA dravyano, asahiSNu sAdhune paribhoga che, IdriyonA jaya arthe nirvikRtikano paribhoga nathI, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : sAdhuo sAmAnya saMyogomAM aMta-prAMta-tuccha bhojana kare che, to paNa koIka sAdhunuM zarIra komaLa hovAne kAraNe RkSa bhojana vAparIne saMyamanuM pAlana karavA asamartha hoya to jemAM vigaInuM mULa svarUpa nathI tevA nivigaIvALA dravyonuM te sAdhu sevana kare. ane koI kAraNa na hoya to sAdhu jema vigaIvALAM dravyo vAparatA nathI, tema nivigaIvALAM dravyo paNa vAparatA nathI. A rIte gAthAnA pUrvArdhathI e prApta thayuM ke zarIranA asaMtaraNane kAraNe sAdhu nivigaIvALAM dravyono paribhoga kare che. ene ja spaSTa karavA gAthAnA uttarArdhathI kahe che - rasAdinI apekSAe ja utkRSTa dravyono paribhoga sAdhu sAmAnyathI kare nahIM, paraMtu saMyamanA yogo sevavA mATe zarIra asamartha banyuM hoya tyAre kAraNavizeSathI ja tevA niviyAtA utkRSTa dravyono paribhoga kare che. vaLI A gAthAnA tAtparyane spaSTa karatAM kahe che ke je sAdhunuM zarIra RkSa AhArane sahana karI zake tema na hoya tevA ja sAdhu nivigaIno paribhoga kare, paraMtu jeonuM zarIra RkSa AhArane sahana karI zake tevuM hoya tevA sAdhuo to indriyono jaya karavA mATe nivigaIno paNa paribhoga kare nahIM; kema ke indriyone anukULa rasAdivALAM dravyono paribhoga karavAthI indriyone anukULa padArtho pratye jIvane sUkSma paNa pakSapAta thavAnI saMbhAvanA rahe che. ll38rA For Personal & Private Use Only Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 203 pratidinakriyAvastuka7 'bhojana' dvAra | gAthA 383 avataraNikA: oghato vikRtipribhogdossmaahavataraNikAIH oghathI vikRtiparibhoganA doSane kahe cheHvizeSa kAraNa vagara sAmAnyathI vigaIonA sevanathI thatA doSane kahe che - gAthA : vigaI pariNaidhammo moho .(?jo) jamudijjae udiNNe a / suTTha vi cittajayaparo kahaM akajje na vaTTihiI? // 383 // anvayArtha: viruM vikRti moro pariphathamo =moharUpa pariNatidharma che, go viMI>je (vigaIonA sevanathI) udIraNA pAme che. livot =ane udIrNa thaye chate=mohanI udIraNA thaye chate, sudRvivinaya sArI rIte paNa cittanA jayamAM parAtpara evA sAdhu, daM 3one kevI rIte akAryamAM naviihaM? nahIM vartaze ? gAthArtha : vikRti moharUpa pariNatidharma che, je vigaIonA sevanathI udIraNA pAme che, ane mohanI udIraNA thaye chate sArI rIte paNa cittane jItavAmAM tatpara sAdhu kevI rIte akArcamAM na pravarte? TIkAH vikRtiH pariNatidharmaH, kIdRgityAha - moho, yat ( ? yo) udIryate, tataH kimityAha-udIrNe ca mohe suSThvapi cittajayaparaH prANI kathaM akArye na vatiSyate? iti gAthArthaH // 383 // noMdha: mULagAthAmAM 'na' che tenA sthAne "no' ane TIkAmAM "ya' che, tenA sthAne ":' hoya, tema bhAse che; kema ke e sarvanAma prastutamAM mohano parAmarzaka che ane moha zabda puMliMga che. vi'mAM "pi'thI e kahevuM che ke mohanI udIraNA thAya tyAre cittano jaya karavAmAM tatpara na hoya tevA sAdhu to akAryamAM pravarte che, paraMtu sArI rIte paNa cittano jaya karavAmAM tatpara hoya tevA sAdhu paNa akAryamAM kema na pravarte ? TIkArya vikRti pariNatidharma che. kevA prakAranI pariNatidharma che? ethI kahe che - moha che vikati e jIvano moharUpa pariNati dharma che, je udIraNA pAme che=je moha vigaIonA sevanathI udIraNA pAme che. tenAthI zuM?=moha udIraNA pAme tenAthI zuM? ethI kahe che - ane moha udIrNa thaye chate suThu paNa cittanA jayamAM para evo prANI=sArI rIte paNa cittano jaya karavAmAM tatpara evo jIva, kevI rIte akAryamAM nahIM vartaze? arthAt vartaze, e pramANe gAthArtha che. For Personal & Private Use Only Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 pratidinakriyAvastukanuM bhojana' dvAra/ gAthA 383-384 bhAvArtha : vikRti e jIvano pariNatirUpa dharma che ane te mohasvarUpa che, je moha vigaIonA sevanathI udIraNA pAme che. ane jayAre moha udIraNA pAme che tyAre sArI rIte paNa cittane jItavAmAM tatpara sAdhu akAryamAM pravartI zake che. Azaya e che ke sAdhu saMyama grahaNa karIne citta upara jaya meLavavA yatna karatA hoya che, kema ke sAdhune saMsArano bhaya hoya che. topaNa sAdhu vigaIonuM sevana kare to te vigaIo temanA cittamAM vikRti pedA kare che, ane te vikRtine kAraNe te sAdhumAM kAmAdi vikAro pedA thAya che, je vikArone kAraNe te sAdhunI bAhya indriyo utsukatAne vaza thaI bAhya padArthone AzrayIne pravarte che, tethI cittano jaya karavAmAM tatpara paNa sAdhune kAmAdi vikAro akAryamAM pravRtti karAve che. mATe sAdhue vigaIonA sevanathI dUra rahevuM joIe. li38all avataraNikA: pUrvagAthAmAM kahyuM ke vigaIonA sevanathI cittane jItavAmAM tatpara sAdhu paNa akAryamAM pravarte che. e vAta dRSTAMtathI batAve che - gAthA : dAvAnalamajjhagao ko taduvasamaTThayAe jalamAI / saMte vi na sevijjA mohAnaladIvie uvamA // 384 // anvayArtha: rAvInanamAjho dAvAnalanI madhyamAM rahelo =koNa taduvasamakyA tenA-dAvAnalanA, upazama arthe saMte vikasatuM paNa=vidyamAna paNa, nanamA jalAdine na vinA=na seve ? modAnavIvitra mohAnalathI=moharUpI agnithI, dIptamAM vama=(A) upamA che. gAthArtha : dAvAnalanI madhyamAM rahelo koNa, dAvAnalanA upazamana mATe vidhamAna paNa jalAdine na seve ? moharUpI agnithI dIptamAM A upamA che. TIkA : ___ dAvAnalamadhyagataH san kastadupazamArthaM jalAdIni santyapi na seveta ? sarva eva seveta ityarthaH, mohAnaladIpte'pyupameti jalAdisthAnIyA yoSitaH seveteti gAthArthaH // 384 // * "te vi"mAM "ma'thI e kahevuM che ke dAvAnalanI madhyamAM rahela puruSa jalAdi na hoya to to jalAdi na seve, paraMtu jalAdi hoya topaNa jalAdi na seve ema nahIM, seve ja. TIkArya : dAvAnalanI madhyamAM rahelo chato koNa tenA upazama arthe dAvAnala zamAvavA mATe, chatA paNa jalAdinetravidyamAna paNa pANI Adine, na seve? arthAt sarva ja seve badhA ja jalAdine seve. moharUpa For Personal & Private Use Only Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastaka "bhojanA' dvAra/ gAthA 384-385 205 analathI dIptamAM paNa A upamA che=jalAdi sthAnIya evI strIone seve vigaIonA sevanathI vyAkuLa thayela cittanI vyAkuLatA zamAvavA mATe pANI AdinA sthAne strIone seve, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: je rIte pote dAvAnalanI vacce rahela hoya ane pAse pANI vagere vidyamAna hoya to dAvAnalanA zamana mATe sarva puruSo yatna kare che, te rIte vigaIonA sevanathI kAmavRtti UThe tyAre, saMyamI paNa sAdhu te kAmanA zamana mATe anucita pravRtti karyA vagara na paNa rahe. mATe sAdhue moharUpI agni pragaTa na thAya, te arthe vigaIonuM sevana karavuM joIe nahi. - ahIM vizeSa e che ke vigaIonA sevaMnathI pradIpta mohavALA sAdhu sAkSAt strIonuM sevana na paNa kare, topaNa strIone jovAnI kriyAthI ke strIo sAthe vArtAlApanI kriyAthI potAne UThela vikArone zamAvavA mATe je yatna kare, e sarva vigaIonA sevanathI pragaTela vikAranuM kArya che, e prakArano prastuta gAthAno dhvani che. li384 avataraNikA : atiprasaGganivRttyarthamAha - avataraNiyArtha: gAthA 383-384mAM kahyuM ema sAmAnya rIte vigaIonA sevanathI mohanI udIraNA thaye chate cittano jaya karavAmAM tatpara paNa sAdhu akAryamAM pravarte che. paraMtu Avo niyama ekAMte mAnIe to, kAraNe vigaIono paribhoga karatA susAdhune paNa mohanI udIraNA mAnavAno atiprasaMga Ave. tethI te atiprasaMganI nivRtti arthe kahe che - gAthA : ettha rasaloluAe vigaI na muai daDho vi deheNaM / jo taM pai paDiseho ?vvo na puNa jo kajje // 385 // anvayArtha: te ro vi deha daDha paNa no je rasatonumA=rasanI lolupatAthI vipaDuM vigaIne namugaDuM mUkatA nathI, taM paDuM tenA prati sthi=ahIM=vigaIonA adhikAramAM, DisedokapratiSedha rabbo jANavo. gopu vanne na=paraMtu je kAryamAM (vigaIne mukatA nathI, tenA prati pratiSedha) nathI. gAthArtha : * zarIrathI dRDha paNa je sAdhu rasanI lolupatAthI vigaIne choDatA nathI, tenA prati vigaIonA adhikAramAM pratiSedha jANavo. paraMtu je sAdhu kAryamAM vigaIne choDatA nathI tenA prati pratiSedha nathI. TIkA : atra prakrame rasalolupatayA kAraNena vikRti na muJcati dRDho'pi dehena yastaM prati pratiSedho For Personal & Private Use Only Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 pratidinakriyAvastuka, "bhojana' dvAra/ gAthA 385-386 vikRterdraSTavyaH, na punaryaH kArye na muJcatIti gAthArthaH // 385 // * "Dho vi''mAM "pi'thI e darzAvavuM che ke je sAdhu dehathI daDha na hoya te to vigaIne na mUke, paraMtu dehathI daDha paNa sAdhu vigaIne na mUke tenA prati vigaIno pratiSedha che. TIkArya dehathI daDha paNa je sAdhu rasanI lolupatArUpa kAraNathI vigaIne mUkatA nathI, tenA prati A prakramamAM= vigaIonA adhikAramAM, vigaIno pratiSedha jANavo; paraMtu je sAdhu kArya hote chate vigaIne mUkatA nathI tenA prati pratiSedha nathI, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : je sAdhu vigaIo sevyA vagara saMyamano nirvAha karI zake tema hoya, tevA sAdhune rasanI lolupatAthI vigaIo vAparavAno pariNAma thAya, to teone AzrayIne zAstramAM vigaIo vAparavAno niSedha karyo che; paraMtu je sAdhu vigaIo vagara saMyamano nirvAha karI zake tema na hoya, teone saMyamanA pAlana mATe upakhaMbhaka thAya, teTalI vigaIo vAparavAno niSedha nathI. II38pA avataraNikA: etadevAha - avataraNikA : Ane ja kahe che arthAt gAthA 385mAM kahyuM ke vigaIonA sevana vagara saMyamano nirvAha karI zake tema na hoya, tevA sAdhune kArya hoya tyAre vigaIonA sevanano niSedha nathI, ene ja kahe che - gAthA : abbhaMgeNa va sagaDaM na tarai vigaI viNA u jo sAhU / so rAgadosarahio mattAe vihIe taM seve // 386 // anvayArtha: 3mo sAuM va atyaMga vinA zakaTanI jema vividha vigaI vinA ja no sAdU-je sAdhu taDuM samartha nathI=AtmAne saMyamanA yogomAM calAvavA mATe samartha nathI, rAto raddio =rAga-dveSathI rahita te mattApa vilI=mAtrAthI=pramANathI, vidhipUrvaka te seve tene=vigaIne, seve. gAthArtha : atyaMga vinA gADAMnI jema vigaI sevyA vagara ja je sAdhu AtmAne saMyamanA yogomAM calAvavA mATe samartha nathI. rAga-dveSathI rahita te sAdhu pramANathI vidhipUrvaka vigaIne seve. TIkA : abhyaGgeneva zakaTaM na zaknotyAtmAnaM yApayituM vikRti vinA tu yaH sAdhuH, saH itthaMbhUto rAgadveSarahitaH san mAtrayA vidhinA-kAyotsargAdilakSaNena tAM seveteti gAthArthaH // 386 // For Personal & Private Use Only Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka/ "bhojanA' dvAra/ gAthA 386-380 200 TIkArya : atyaMga vagara zakaTanI jemaetailI padArthathI gADAnAM paiDAMnuM mardana karyA vagaranA gADAnI jema, je sAdhu vigaI vinA ja AtmAne yApanA karavA mATe=sadanuSThAnanI kriyAo dvArA potAnA AtmAne upazamabhAva tarapha laI javA mATe, zaktimAna nathI, AvA prakAranA te sAdhu rAga-dveSathI rahita chatA mAtrAthI=pramANathI, kAyotsargAdinA lakSaNavALI vidhithI tene vigaIne, seve. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : jema gADAnA paiDAmAM tailI padArtha lagADavAmAM na Ave to gADAnuM paiDuM cAlI na zake, tema atisukumAra hovAne kAraNe je sAdhunuM zarIra vigaIonAM sevana vagara saMyamanA yogomAM sudaDha yatna karI zake tema na hoya, tevA sAdhu rAga-dveSa na thAya te rIte upayukta thaIne vigaIonA sevana arthe kAyotsargAdi vidhi karIne, saMyamanA pAlana mATe upayogI hoya teTalA pramANamAM vigaIonuM sevana kare, jethI te vaparAtI evI vigaIo cittamAM vikAro pedA na kare. li386ll avataraNikA: mAnayu' rUtyu tavAdaavataraNiyArtha: - sAdhu prakAma bhojana na kare, paraMtu pramANayukta ja bhojana kare, e pramANe gAthA 368mAM kahevAyuM hatuM, tene kahe che, arthAt sAdhunA pramANopeta bhojanane batAve che - gAthA : paDuppaNNa'NAgae vA saMjamajogANa jeNa prihaannii| . na vi jAyai taM jANasu sAhussa pamANamAhAraM // 387 // bhuMjaNa tti dAraM gayaM // anvayArtha : paDDappaUUISVIINa vA=pratyutpannamAM ke anAgatamAM=vartamAnamAM ke bhaviSyamAM, neT=jenA vaDe= jeTalA pramANavALA AhAra grahaNa vaDe, saMgamanoIE=saMyamayogonI paradA pariNANi = nAyaTTa na thAya, taM-tenezteTalA pramANavALA AhAra grahaNane, sAsaMsAdhunopamAnamANA pramANavALo AhAra nApAsu--tame jANo. muMgaUT='bhojana' gi=e prakAre vAre yaMtradvAra gayuM-puruM thayuM. * "vi' pAdapUrti mATe che. gAthArtha: - vartamAnamAM ke bhaviSyamAM jeTalA pramANavALA AhAranA grahaNa vaDe sAdhunA saMcamayogonI parihANa na thAya, teTalA pramANavALA AhAranA grahaNane sAdhuno pramANavALaoN AhAra tame jANo. TIkAH pratyutpanna iti vartamAne anAgate vA eSye saMyamayogAnAM kuzalavyApArANAM yena parihANirna jAyate tatpuTutayA kSudhA vA, taM jAnIdhvaM sAdhoH pramANamAhAramiti pramANayuktamiti gAthArthaH // 387 // For Personal & Private Use Only Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 pratidinakriyAvastuka bhojana' dvAra-pAtrakadhAvana" dvAra/ gAthA 380-388 TIkArtha : jenA vaDe jeTalA pramANavALA AhAranA grahaNa vaDe, pratyutpannamAM vartamAnamAM, ke anAgatamAM eSyamAM= bhaviSyamAM, tenI puSTatAthI ke sudhAthI=zarIranA puSTapaNAthI ke bhUkhathI, saMyamayogonI-kuzaLavyApAronI parihANi na thAya, tene-teTalA pramANavALA AhAranA grahaNane, sAdhuno pramANavALA=pramANathI yukta, AhAra tame jANo, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: - sAdhu dIrdhadaSTithI potAnA zarIranI kSamatAno vicAra karIne AhAra vApare, jethI pote vartamAnamAM saMyamanA vyApArI sArI rIte karI zake ane bhaviSyamAM paNa saMyamanA yogonI hAni na thAya; paraMtu jo sAdhu kevala UNodarI karavAnI vRttivALA hoya, to sudhAne kAraNe kvacit vartamAnamAM saMyamanI kriyAo pramAdathI thAya, jethI te te kriyAothI uttama adhyavasAyo niSpanna thaI zake nahi; to kvacit atizaya UNodarI karavAne kAraNe kALakrame zarIra asamartha banI jAya, jethI daDha prayatna dvArA paNa kriyAomAM pariNAmanI vRddhi thaI zake nahi. Ama, UNodarI karavAnI vRtti hovA chatAM dIrgha paryAlocananA abhAvane kAraNe UNodarI ja saMyamanA pariNAmanI vyAghAtaka banI jAya che. athavA jo sAdhu zarIrane puSTa karavAnI vRttithI AhAra grahaNa karatA hoya, to kadAca te sAdhu bAhya kriyAo sArI rIte karI zakatA hoya topaNa zarIra pratyenA mamatvane kAraNe te kriyAo temane samyagu pariNamana pAmatI nathI; kema ke AhAranI vRddhi ane zarIra pratyenI puSTatAno bhAva saMyamanA pariNAmanI vRddhimAM avarodhaka bane che. AthI zarIranI puSTino Azaya paNa na thAya ane avicAraka rIte sudhA sahana karavAnI vRtti paNa na thAya, te rIte sAdhu AhAra vApare, jethI saMyamanA yogomAM daDha yatna dvArA uttama bhAvonI vRddhi thaI zake; ane A prakAre vaparAyelo AhAra sAdhu mATe pramANopeta AhAra jANavo. 387 avataraNikA: mUladvAragAthAyAM bhojanadvAramuktam, adhunA pAtradhAvanadvAravyAcikhyAsayA''ha - avataraNiyArtha: gAthA 230 rUpa mULadvAragAthAmAM batAvela chaThuM "bhojanadvAra gAthA 343thI 387mAM kahevAyuM. have sAtamA "pAtradhAvana'dvAranuM vyAkhyAna karavAnI icchAthI graMthakAra kahe che - gAthA : aha bhuMjiUNa pacchA joggA hoUNa pattage tAhe / jogge dhuvaMti bAhiM sAgarie navaramaMto vi // 388 // anvayArtha : nijhA pachI bhojana karIne pachI no ho=yogya thaIne, tAde tyArapachI no pattotra For Personal & Private Use Only Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka| 'patrakadhAvana" dvAra/ gAthA 388-389 209 yogya pAtrakone vArdi bahAra ghuvaMti-dhove che. navaephakta sAgi=sAgArika hote chata=gRhastha hote chate, saMto vi=aMdara paNa=pAtrAne mAMDalInI aMdara paNa dhove che. gAthArtha : bhojana karIne pachI yogya thaIne tyArapachI yogya pAtrAne mAMDalInI bahAra dhove che, phakta gRhastha hote chate pAtrAne mAMDalInI aMdara paNa dhove che. TIkAH __ athetyupanyAsArthe, bhuktvA pazcAt tadanantaraM, yogyA bhUtvA karAdiniravayavAdinA ucitA bhUtvA, pAtrakANi tataH tadanantaraM yogyAni niravayavAdinaiva prakAreNa dhAvanti samayaparibhASayA trepyatItyarthaH bahiH= maNDalabhUmeranyatra, sAgArike satyupaghAtasaMrakSaNArthaM navaramanto'pi abhyantare'pi dhAvantIti gaathaarthH||388|| TIkArya : "mA' e prakArano avyaya upanyAsanA pAtrakadhAvana dvAranA prAraMbhanA, arthamAM che. bhojana karIne pAchaLathI tyArapachI, yogya thaIne=kara AdinA niravayava Adi dvArA ucita thaIne=hAtha ane pAtrakone bhojananA aMzothI rahita karavA vagere dvArA ucita thaIne, tyArapachI niravayavAdi prakArathI ja=pAtrAne bhojananA aMzothI rahita karavA AdirUpa prakArathI ja, yogya evA pAtrakone bahAra=mAMDalInI bhUmithI anya sthAnamAM, dhuve che arthAt samayanIHzAstranI paribhASA vaDe trepa kare che. phakta sAgArika hote chata=gRhastha hote chate, upaghAtanA saMrakSaNa arthe pAtrovananI kriyAthI gRhasthane aruci thAya tema hoya to zAsananA upaghAtanA rakSaNa mATe, aMdara paNa atyaMtaramAM paNa=mAMDalInI bhUminI aMdara paNa, dhuve che=sAdhu pAtrakone dhuve che, e pramANe gAthArtha che. ll388. avataraNikA: _kena vidhinetyAha - avataraNiyArtha: pUrvagAthAmAM kahyuM ke sAdhuo bhojana karIne yogya thaIne yogya pAtrakone mAMDalIbhUminI bahAra dhove che. tethI jijJAsA thAya ke te pAtrako kaI vidhithI dhove che? ethI kahe che - gAthA : acchadaveNuvauttA niravayave diti tesu kappatiaM / nAUNa va paribhogaM kappaM tAhe pavardRiti // 389 // anvayArtha : 3vattA=upayukta evA sAdhuo niravaye tenuM niravayava evA teomAMebhojananA aMzothI rahita evA pAtrAomAM, chaUT=svaccha dravathI dhvatiyaM hiMti kalpatrikane Ape che. parimo va nAjhaT= athavA paribhogane jANIne=AdhAkarmAdi doSovALA bhojananA paribhogane jANIne, paMkalpane tAde parvotkRti tenAthI-traNa vArathI, vadhAre che. For Personal & Private Use Only Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 pratidinakriyAvastaka "pAtrakadhAvana" dvAra/ gAthA 389-390 gAthArtha : upayukta evA sAdhuo bhojananA avayavothI rahita evA pAtrAone ravaccha pANIthI traNa vAra dhuve che athavA AdhAkamadi doSovALA bhojanano paribhoga jANIne pAtrAone traNa vArathI vadhAre vAra dhuve che. TIkAH ___ acchadraveNa svacchodakenopayuktAH santaH avayavakalpayordattAvadhAnA iti bhAvaH, niravayava iti jAtAvekavacanaM tatazca niravayaveSu, dadati teSu bhAjaneSu kalpatrayaM-samayaprasiddhaM, jJAtvA vA paribhogamAdhAkAdeH kalpaM tataH pravarddhayanti sadoSatAparikhyApanena gAddharyapariharaNArthamiti gAthArthaH // 389 // TIkArtha: upayukta chatA=avayava ane kalpamAM Apela avadhAnavALA sAdhuo, niravayava evA teomAM= bhAjanomAM, accha dravathI=svaccha udakathI, samayamAM prasiddha evA kalpatrayane Ape che=bhojanathI nahIM kharaDAyelA pAtrAone cokhkhA pANIthI traNa vAra dhuve che; athavA AdhAkarmAdinA paribhogane jANIne, sadoSatAnA parikhyApana dvArA gArthanA pariharaNa arthe=gRddhibhAvanA parivAra mATe, kalpane tenAthI-traNa vArathI, vadhAre che, niravalve' e prakAranuM ekavacana jAtimAM che, ane tethI niravayaveSa ema bahuvacanamAM jANavuM, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha: avayava ane kalpamAM upayogavALA thaIne sAdhuo pAtrA dhove che, arthAta pAtrAnA koIpaNa bhAgamAM leza paNa AhArano aMza na rahI jAya, ane traNa vakhata dhovAnI kriyAmAMthI eka paNa vAra ochuM ke vadhAre na thaI jAya, tevA upayogavALA thaIne sAdhuo svaccha pANIthI traNa vakhata pAtrA dhove che. jo koI kAraNasara sAdhue AdhAkarmAdi doSovALuM bhojana karyuM hoya, to te sAdhu AdhAkarmAdi doSovALA pAtrA azuddha hovAthI traNa vArathI vadhAre vAra dhove, jethI pote sadoSa bhojana karyuM che, tenuM anyane jJApana thAya, ane AdhAkarmAdi doSovALA bhojanamAM vRddhino parihAra thAya arthAt sAmAnya nimittane pAmIne Avo azuddha AhAra levAno pariNAma pharI na thAya, paraMtu AdhAkarmAdi doSovALuM bhojana sadoSa che, tevI buddhi thavAthI tenA parivAra mATe huM vizeSa prayatna karuM, tevo pariNAma thAya. l389 avataraNikAH vidhizeSamAha - avataraNikAIH pUrvagAthAmAM pAtrabAvananI vidhi darzAvI. te vidhimAM ja bAkI rahela vidhine kahe che - gAthA : aMto niravayavi ccia biatiakappe vi bAhi jai pehe| avayavamaMtajaleNaM teNeva karijja te kappe // 390 // For Personal & Private Use Only Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastaka "pAtrakadhAvanA' dvAra/ gAthA 390 anvayArtha: saMto=aMdara niravavazva =niravayava hote chate ja=pAtrA bhojananA aMzothI rahita hote chate ja, vivikhe vikabIjA-trIjA kalpamAM paNa gaThTho vAbihAra avayavaM avayavane=bhojananA aMzane, pade dekhe, (to) tevA saMtanajo te ja aMtarjala vaDe te pe te kalpathI ranna=kare=bahAra lAgelA bhojananA avayavane sApha kare. gAthArtha : pAtra aMdarathI bhojananA avayavothI rahita hote chate ja bIjA-trIjA kalyamAM paNa je bahAra bhojananA avayava dekhAya, to te ja aMtarjale vaDe te kalpathI bahAra lAgelA bhojananA avayavane sApha kare. TIkA : ___ anta: madhye niravayava eva pAtra iti gamyate dvitIyatRtIyakalpe'pi prastute bahiryadi prekSeta kathaJcidavayavaM, tato'ntarjalena tenaiva gRhItena kuryAt tatkalpAd bahiH, na punastadbhaGgabhayAdanyatra gRhNIyAditi gAthArthaH // 390 // TIkArya : aMdara=madhyamAM, pAtra niravayava ja hote chate bhojananA aMzothI rahita ja hote chate, prastuta evo bIjo-trIjo kalpa karAye chate paNa=bIjI-trIjI vakhata pAtra dhovAnI vidhi karAye chate paNa, jo koIka rIte bahAra avayavane pAtranI bahAra bhojananA aMzane, jue, to grahaNa karela te ja aMtarjala vaDe=pAtrane aMdarathI dhovA mATe lIdhela pANI vaDe ja, te kalpathI=bIjA ke trIjA kalpathI, bahAra kareHpAtrane bahArathI dhove. paraMtu tenA bhaMganA bhayathI=pAtra bhAMgI javAnA bhayathI, anyatra=bIjA koI bhAjanamAM rahela pANI, grahaNa na kare, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: pUrvagAthAmAM kahyuM ke sAdhuo svaccha pANI vaDe pAtrAne traNa vAra dhuve che. te kaI rIte dhuve che? te spaSTa kare che - pAtrAne aMdara eka vakhata dhoyA pachI aMdara koI AhArano avayava rahelo na hoya topaNa bIjItrIjI vakhata pAtrAne aMdarathI dhuve che; tyAre jo pAtrAnI bahAranA bhAgamAM koI AhArano avayava lAgelo dekhAya, to te pAtrAne bIjI-trIjI vAra aMdara je pANIthI dhoyuM hoya te ja pANIthI pAtrAnI bahAra lAgelA te AhAranA avayavane sApha kare, ane jo pAtrAnI bahAra koI AhArano avayava lAgelo na hoya to pAtrAne aMdarathI ja traNa vAra dhuve, paraMtu aMdaranA pANIthI pAtrAne bahAra sApha karavA mATe yatna karavA jatAM pAtru hAthamAMthI paDaze to phUTI jaze, e prakAranA pAtru bhAMgavAnA bhayathI, sAdhu pAtrAnI bahAra lAgelA avayavane sApha karavA navuM pANI le nahIM; kema ke tema karavAthI pANIno adhika vyaya thAya che, ane sAdhune atyaMta parimita pANIthI ja pAtrA svaccha karavAnA hoya che. A rIte parimita pANIthI ja pAtrA dhovAthI ane pAtrAmAM AhAranA aMzo na rahe te prakAranI ucita kALajI rAkhavAthI zAstrokta vidhinuM pAlana thAya che. 390. For Personal & Private Use Only Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 pratidinakriyAvastuka, "pAtrakadhAvana" dvAra/ gAthA 391 avataraNikA: yaduktaM 'yogyAni dhAvanti bahiH' ityatra kazcidAha-itthaM sati te'tra bhuJjate pracchanna ityApannaM, tadatra kiM prayojanaM ? iti prayojanamAha - avataraNiyArtha: gAthA 388nA uttarArdhamAM kahela ke 'yogya evA pAtrakone sAdhuo bahAra dhuve che. e prakAranA kathanamAM koI kahe che - Ama hote chate arthAt sAdhuo pAtrA bahAra dhuve che ema hote chate, teo-sAdhuo, ahIM pracchannamAM bhojana kare che, e prakAre prApta thayuM. te kAraNathI ahIM pracchanna bhojanamAM, zuM prayojana che? ethI pracchanna bhojana karavAnA prayojanane kahe che - gAthA : pacchanne bhottavvaM jaiNA dANAo paDiniatteNaM / tucchagajAiadANe baMdho iharA padosAI // 391 // anvayArtha: VIophinimatte naphaTEdAnathI pratinivRtta evA yatie chinne porabaM-pracchannamAM bhojana karavuM joIe. tuccha gAphalAne tuccha vaDe yAcitanA dAnamAM vaMdho baMdha thAya che-puNyabaMdha thAya che. rAtre anyathA tuccha vaDe yAcitanA adAnamAM, posAaSAdi thAya che. gAthArtha: dAnathI pratinivRtta evA sAdhue pracchannamAM vAparavuM joIe. tuccha vaDe cAcitanA dAnamAM puNyabaMdha thAya che, tuccha vaDe yAcitanA adAnamAM prasveSAdi thAya che. TIkA? __ pracchanne vijane bhoktavyaM, kenetyAha-yatinA=pravrajitena, kiMviziSTenetyAha - dAnAt pratinivRttena, puNyapApakSayArthinA mumukSuNetyarthaH, apracchannabhojane doSamAha - tucchayAcitadAne bandhaH, sambhavati ca kecid dramakA ye pravrajitAnapi yAcanti, tatra cAvazyamanukampayA'pi dadataH puNyabandha eva, asAvapi ca neSyate, sauvarNanigaDakalpatvAt tasya, itarathA pradveSaNAdaya iti adAne tucchayAJcAyAM te eva kSudrajantutvAt pradveSamApadyante, zAsanAvarNavAdaM gRhNanti, tathA ca sati saMsAre patantyanarthaM prApnuvanti, tadetadvastuto nimittakAraNatvena kRtaM bhavatIti pracchanne bhoktavyamiti gAthArthaH // 391 // TIkArya pracchanne.tyartha pracchannamAM vijanamAM ekAMtamAM, bhojana karavuM joIe. koNe? ethI kahe che - yatie=pravrajite. kevA viziSTa evA pravrujite? ethI kahe che - dAnathI pratinivRtta evA yatie. tenuM tAtparya khole che - mumukSu hovAthI=mokSanI icchAvALA hovAthI, puNya-pApanA kSayanA arthI evA yatie, ekAMtamAM bhojana karavuM joIe, ema anvaya che. For Personal & Private Use Only Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastukI "pAtrakadhAvana" dvAra/ gAthA 391 213 mawchannamonane ... tI apracchanna bhojanamAM doSane kahe che - tuccha vaDe yAcitanA dAnamAMdramako vaDe maMgAyela AhArane ApavAmAM, baMdha che, ane keTalAka dramako saMbhave che, jeo pravrajito pAse paNa =sAdhuo pAse paNa, mAMge che. ane tyAM dramakonI yAcanAmAM, anukaMpA vaDe paNa ApatA evAne=bhojana ApatA evA sAdhune, avazya puNyabaMdha ja thAya che. ane A paNa=puNyabaMdha paNa, sAdhu vaDe icchAto nathI; kema ke tenuM= puNyabaMdhanuM, suvarNanI nigaDakalpapaNuM che arthAt puNyabaMdha sonAnI beDI jevo che. rUtarathI ... gAthArtha itarathA pradveSaNAdi thAya che arthAt tucchanI yAMcAmAM adAnamAM dramako vaDe AhAra mAMgavA chatAM AhAra nahIM ApavAmAM, zudrajaMtupaNuM hovAne kAraNe, teo ja tuccha evA dramako ja, praSane prApta kare che, zAsananA avarNavAdane grahaNa kare che. ane te pramANe thaye chate dramako dvArA praSi ane zAsanano avarNavAda karAye chate, dramako saMsAramAM paDe che, anarthane prApta kare che. te-uparamAM varNana karyuM te, A buddhimAM upasthita evA pradveSAdi doSo, vastutaHparamArthathI, nimittakAraNapaNuM hovAne kAraNe karAyeluM thAya che= pracchannamAM bhojana nahIM karanAra sAdhu dvArA karAyeluM thAya che. ethI pracchannamAM=ekAMtamAM, bhojana karavuM joIe, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: sAdhu mokSanA arthI hoya che ane mokSano upAya puNya-pApano kSaya che. tethI mumukSu evA sAdhu dAnathI pratinivRtta hoya che arthAt dAnathI pAchA pharelA hoya che. AthI dAna-zIlAdi dharmanA cAra prakAramAMthI dAnane choDIne teo zIlAdirUpa bhAvadharmane seve che; kema ke dAnadharma dravyastavarUpa che ane te mukhyatve puNyabaMdhanuM kAraNa che, jyAre zIlAdidharma bhAvarUvarUpa che ane te mukhyatve nirjarAnuM kAraNa che. jo sAdhu pracchanna bhojana na kare to tuccha evA bhikhArIo sAdhu pAse paNa bhojananI yAcanA kare, ane dayAne kAraNe paNa jo sAdhu teone bhojana Ape to sAdhune puNyabaMdha thAya, ane sAdhu puNyabaMdha icchatA nathI; kema ke puNyabaMdha suvarNanI beDI jevo che.ane jo sAdhu puNyabaMdhanA parivAra mATe yAcakone dAna na Ape to te yAcakone sAdhu pratye dveSa thAya, sAdhuno avarNavAda bole, jethI te yAcako duraMta saMsAramAM bhaTake. tethI tevA jIvonA ahitane nivAravA mATe sAdhu pracchanna bhojana kare. ahIM vizeSa e che ke sAdhu te bhavamAM mokSe na jAya topaNa saMyamanI ArAdhanAthI AnuSaMgikarUpe baMdhAyelA puNyathI teo uttama koTinA devabhavane pAme che; chatAM sAdhu puNyabaMdhanA arthI hotA nathI, paraMtu nirjarAnA arthI hoya che, ane nirjarAno upAya zIlAdi bhAvadharma ja che; ane A bhavamAM sAdhu zIlAdirUpa bhAvadharmano prakarSa na karI zake to mokSa prApta thAya nahi, tethI A bhavamAM karela saMyamanI ArAdhanAthI AnuSaMgika rIte prApta thayelA puNyanA baLathI te sAdhune devabhava prApta thAya, topaNa te sAdhunI saMyamanI pravRtti nirjarAne anukULa hoya che. jyAre zrAvako nirjarAmAM yatna karI zake tevI bhUmikAvALA nahIM hovAthI teo nirjarArthe zIlAdi dharmane sevatA hoya topaNa prabaLa puNyanA upAyarUpa dAnadharmane paNa seve che; arthAt jema sAdhu jANatA hoya che ke puNya e sonAnI beDI sarakhuM che tema pariNata zrAvaka paNa jANatA hoya ke puNya sonAnI beDI sarakhuM che, tethI mokSa mATe zIlAdidharmamAM yatna karavo joIe; topaNa zIlAdi bhAvadharmamAM pUrNa rIte yatna karavAnuM zrAvakanuM sAmarthya hotuM nathI, AthI mokSamAM sahAyaka evA dAnadharmane paNa zrAvaka seve che; jyAre sAdhu to For Personal & Private Use Only Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 pratidinakriyAvastuka"pAtrakadhAvana" dvAra / gAthA 391-392 kevala nirjarArthe zIlAdi bhAvadharmamAM yatna kare che, ane nirjarAnI pUrNatAnI prApti na thaI hovAthI AnuSagikarUpe prApta thayelA puNyathI teo devabhavamAM jAya che. 391 avataraNikAH mUladvAragAthAyAM pAtrakadhAvanadvAraM vyAkhyAtaM, tadanantaraM yadvidheyaM taddarzayati - avataraNikArya : mULadvAragAthA 230mAM batAvela sAtamuM pAtradhAvana" dvAra gAthA 388thI 391mAM vyAkhyAna karAyuM have tenAthI pachI=pAtradhArana karyA pachI, je karavA yogya che, tene darzAve che - gAthA : saMvaraNaM tayaNaMtaramekkAsaNage vi appamAyatthaM / ANAaNuhava seaM AgAranirohao aNNaM // 392 // pattagadhuvaNa tti dAraM gayaM // anvacAI: I havje vikaekAzanaka hote chate paNa tayautAM tenA pachI=pAtrakadhAvana pachI, maUTHpurvaka AjJAno anubhava thavAthI AjJAnI upasthiti thavAthI, gavi=anya (prayojana)-AIIBniramo AgArano nirodha thavAthI appanIyarthA=apramAda arthe saMvaraV=saMvaraNa=paccakhkhANa grahaNa karavuM, gaM=zreya che. pattAdhuvaU[=pAtrakadhAvana" tti e prakAre sAruM yaMtradvAra gayuM=samApta thayuM. gAthArtha : ekAsaNuM hovA chatAM paNa pAtrA dhoyA pachI AjJAnI upasthiti thavAthI ane bIjuM prayojanaAgArano nirodha thavAthI apramAda mATe paccakhANa grahaNa karavuM zreya che. TIkA : pAtradhAvanAnantaraM pratyAkhyAnaM vidheyaM, yadyapi prAgevaikAzanakaM pratyAkhyAtaM tathA'pi bhuktvA pratyAkhyAnaM grAhyaM apramAdArthaM tathA''jJAnubhavAt zreyaH, etadAkAranirodhatazcA'nyatprayojanaM, sAgAriyAgAreNaM guruabbhuTANeNaM AuMTaNapasAreNaM pAridvAvaNiyAgAreNaM' ityete prAk AkAra gRhItAH teSAM nirodhArthaM punarapi pratyAkhyAnaM vidheyamiti // 392 // * "data saUTo vi''mAM 'pa'thI e samuccaya karavo che ke ekAsaNuM na hoya tyAre to vAparyA pachI paccakhkhANa karavuM Avazyaka che, paraMtu ekAsaNuM hoya tyAre paNa vAparyA pachI apramAda arthe paccakhANa karavuM zreya che. TIkArtha: pAtrakadhAvananI pachI paccakakhANa karavuM joIe. joke pahelAM ja ekAsaNuM pratyAkhyAta che=bhojana karatAM pahelAM ja ekAsaNAnuM paccakakhANa karAyeluM che, topaNa te prakAre AjJAno anubhava thavAthI=bhagavAnanI AjJAnI upasthiti thavAthI, apramAda arthe bhojana karIne paccakakhANa grahaNa karavuM zreya che, ane AgArano nirodha thavAthI A anya prayojana che. te spaSTa kare che - sAgArika AgAra, guru abhyatthAna AgAra, For Personal & Private Use Only Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastuka/ "pAtrakadhAvana" dvAra-"vicAra" dvAra / gAthA 392-393 215 AkuMcana-prasAraNa AgAra ane pAriSThApanikA AgAra; A AgAro pahelAM grahaNa karAyA hatA, teonA nirodha arthe pharI paNa=bhojana karIne pAtradhAvana karyA pachI paNa, paccakakhANa karavuM joIe. bhAvArtha: gocarI vAparyA pachI pAtrA dhovAnI vidhinuM varNana gAthA 391mAM pUruM thayuM. tyArabAda je paccakhANa karavAnuM che tene pAtrapAvanakAranI aMrtagata laIne graMthakArazrI tenuM svarUpa batAve che - sAdhue ekAsaNuM karyuM hoya topaNa apramAdanI vRddhi mATe pAtrA dhoyA pachI sAdhu paccakakhANa kare che arthAt ekAsaNAnuM paccakhANa pUrve karyuM hovAthI vAparyA pachI paNa AhAratyAganuM paccakhANa che ja, topaNa pharI pANI vAparavAnuM na hoya to covihAranuM ke pANI vAparavAnuM hoya to tivihAranuM paccakhANa levAthI sAdhune "have mAre AhAra vAparavAno nathI," evo eka saMkalpavizeSa thAya che, je apramAdabhAvanI vRddhinuM kAraNa bane che, mATe sAdhu paccakakhANa kare che. vaLI, vAparyA bAda pAtrA dhoyA pachI bIjI vakhata paccakakhANa levAthI bhagavAnanI AjJAnuM pAlana thAya che, je AtmA mATe kalyANarUpa che, ane vAparyA pachI paccakhANa levAnuM bIjuM prayojana e che ke ekAsaNAnuM paccakhANa letI vakhate "sAgariyAgAreNaM, AuTaNapasAreNaM, guruadbhuTTANeNaM, pAriDhAvaNiyAgAreNaM" ema je cAra AgAro rAkhelA hatA, teno paNa pharI paccakakhANa grahaNa karavAthI nirodha thAya che. mATe sAdhue pAtrA dhoyA pachI paccakakhANa grahaNa karavuM joIe. li39rA avataraNikA: adhunA vicAradvAramAha - avataraNikAIH pAtrA dhoIne paccakakhANa lIdhA pachI sAdhu maLatyAga arthe saMjJAbhUmimAM jAya che, tethI have mULadvAra gAthA 230mAM batAvela AThamA "vicAradhArAne kahe che - gAthA : kAlamakAle saNNA kAlo taiyAe sesagamakAlo / paDhamA porisi Apuccha pANagamapuSphi aNNa disiM // 393 // anvacAI: - vArtAne saIUT=kAla-akAlamAM saMjJA thAya che, taphayANa no-tRtIyAmAMetrIjI porisImAM, (saMjJA thAya te) kAla che. selamAnoHzeSa akAla che. DhimA parisi=prathama porisImAM (saMjJA thaye chate bIjA sAdhuone) mApu pUchIne ahiM anya dizAne viSe puSTipAchAM apuSmita=gaMdharahita, pAnaka (grahaNa karavuM joIe.) gAthArtha : kAlamAM ane akAlamAM saMjJA thAya che, trIjI porisImAM saMjJA thAya te kAlasaMjJA che, zeSa akAlasaMjJA For Personal & Private Use Only Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 pratidinakriyAvastaka "vicAra' dvAra/ gAthA 393 che. prathama porisImAM saMjJA thAya to anya sAdhuone pUchIne anya dizAmAM gaMdharahita pAnaka grahaNa karavuM joIe. TIkA: kAlAkAlayoH saMjJA, saMjJeti samayaparibhASayA purISotsargaH, sa kAle akAle ca bhavati, tatra kAlastRtIyAyAM pauruSyAM tasyAH aucityena, zeSa: akAla: svAdhyAyAdihAniprasaGgAt, prathamAyAM pauruSyAM saMjJAbhAve satyApRcchya zeSasAdhUn pAnakamapuSpitamanyasyAM dizi grAhyamiti gAthAkSarArthaH // bhAvArthastu vRddhasampradAyAdavaseyaH, sa cAyam - saNNA duvihA-kAle akAle ya, tattha jA kAle sA suttaporisiM atthaporisiM ca kAUNaM kAlassa paDikkamittA jAyAe velAe sA kAle, ahavA jA jimiyassa sA kAle, sesA akAle, jai NAma paDhamaporisIe saNNA bhavijjA tattha ko vihI? tattha uggAhettA pANayaM giNhai, aha Na uggAhei asAmAyArI, logo vijANai-jahA esa bAhirapANayaM giNhai, tAhe Na dijja cauttharasiaM, uggAhieNa ya aNNo guNo, koi saDDho pahAio, saddhAe puNNAe sAhU diTTho, dhuvo lAbho tti paDilAhijja, so vi lAbho bhavai, saMkA vi Na bhavai, aNNe jANaMti-jahA pANagassa hiMDaMti, so puNa kerisaM pANagaM giNhar3a tti? acchamapuphiyam=agaMdhaM jAhe Na hojja cauttharasiaM tAhe tidaMDodayaM giNhai, jAe disAe saNNAbhUmI tAe disAe na ghettavvaM, jar3a giNhai asAmAyArI, uDDAho hujjA, tamhA aNNAe disAe pANayaM ghettavvaM, taM pi jai aNAucchAe vaccati asAmAyArI, to teNaM parimiyaM pANayaM gahiyaM, tAhe aNNo vi bhaNejja ahaM pi vaccAmi', jai parimie ekkassa do vaccati uDDAho, aha Na(?NaM) aNNaM maggai tAhe bhAvAsaNNA(?NNaM) bhavati, tAhe dosA, tamhA ApucchittA gaMtavvaM pANayassa, AmaMteyavvA ya 'ajjo ! kassa bhe kajjo saNNApANaeNa?' tAhe jattiyA bhaNaMti tesiM parimANeNa giNhai, jai do vaccaMtA tA tiNha parimANeNa giNhai, aha bahave tAhe aparimiyaM givhijjA, cittUNa Agao bAhiM paDilehettA pamajjittA daMDayaM ThAvittA iriyAe paDikkamittA AloettA dAettA puNo vi ApucchaMti vaccAmi bAhiM', ANayai AmaMtei, jai koi vaccai tAhe tappamANaM pANayaM giNhai, jAhe natthi appaNA ego tAhe biuNaM giNhai, tAhe ekkalago vi vaccai, taM oggAhiamaNNassa dAUNa hatthe daMDayaM pamajjittA tAhe giNhai, jai aNApucchAe vaccai asAmAyArI, AvassiyaM na karei asamAyArI, evaM tA akAlasaNNAe bhaNio vihI, jA sA kAlao sA suttatthANi karittA tatiyAe porisie tti| alaM tAvatsAmAcAryantareNa // 393 // nodha: TIkAmAM mada mAM che tene sthAne gada ja hovuM joIe, ane te "' vAkyAlaMkAramAM hoya tema bhAse che, athavA aha pachI rahelo Na vadhArAno lAse che. vI bhAvAsaNNA ne sthAne bhAvAsaNNaM sadhyame. TIkArtha: kAlAkAlayoH ...... purISotsargaH sAmane mAmA saMzA thAya che. saMmele zAsvanI paribhASA vaDe purISano utsarga maLano tyAga; sa ....... bhavati te=purISana) Gral, mA bhane sa maya thAya che. tatra ...... prasaGgAt tyAMnI porisImAM tenusaMzAnu, Gyita5j sovAthI usa . svAdhyAyAhinI hAnino prasaMga hovAthI zeSatratrIjI porisI sivAyano, akAla che. prathamAyAM ...... gAthAkSarArthaH paThedI porisImA saMzAno mAva thaye chate zeSa sAdhumAne pUchIne puSpita pAnaka=gaMdharahita cokhAnuM dhovaNa vagere, anya dizAmAM je dizAmAM potAne maLano tyAga karavA mATe javAnuM che tenAthI anya dizAmAM, grahaNa karavuM joIe, e pramANe gAthAno akSarArtha che. For Personal & Private Use Only Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvaranuka/ 'vicAra' dvAra/ gAthA 393 210 bhAvArtha ... rAya, vaLI bhAvArtha vRddhasaMpradAyathI jANavo, ane te A che - saUOT ... mAtre ya saMjJA be prakAranI che H kAlamAM ane akAlamAM. tatha ... #aa mahAne tyAM be prakAranI saMjJAmAM, je saMjJA kAlamAM che te sUtraporisIne ane arthaporisIne karIne, kAlanuM pratikramaNa karIne thayelI veLAmAM thAya, te saMjJA kAlamAM che. athavA jamelAne bhojana karelA sAdhune, je thAya te saMjJA kAlamAM che. zeSa=bAkInI veLAmAM thayelI saMjJA, akAlamAM che. . vidI ? jo prathama porisImAM saMjJA thAya tyAM kaI vidhi? te batAve che - tatha - hiMsi tyAM avagAhana karIne=pAtrAne jhoLIthI vIMTALIne, pAnakane grahaNa kare che. jo avagAhana na kare to asAmAcArI che. loka jANe che - jevI rIte A sAdhu bAhirapAnakane=maLatyAga mATe laI javAnA pAnakane, grahaNa kare che, tyAre caturtharasikane chAzanI Azane, na Ape, ane avagAhita vaDe-pAtrAne jhoLIthI DhAMkavA vaDe, anya guNa che=bIjo lAbha cheH koI zrAddha jato hoya, pUrNa zraddhA vaDe sAdhu jovAyA, dhruva cokkasa, lAbha thaze, e pramANe paDilAbhe, te paNa lAbha thAya che. zaMkA paNa thatI nathI. anya loko jANe che- jevI rIte pAnaka mATe phare che. so ... zivg tti vaLI te sAdhu, kevA prakAranA pAnakane grahaNa kare che? ethI kahe che - 0 chama apAyuM ttavaM svaccha, apuSmita=gaMdharahita, evuM caturtharasika jyAre na hoya=prApta na thAya, tyAre tridaMDodakane traNa vAra ukALelA pANIne, grahaNa kare che. je dizAmAM saMjJAbhUmi hoya=maLatyAga mATe javAnI zuddha bhUmi hoya, te dizAmAM pAnaka grahaNa karavuM na joIe. jo grahaNa kare to asAmAcArI thAya, pravacanano uphAha thAya. te kAraNathI anya dizAmAM pAnaka grahaNa karavuM joIe. te di tAre to te paNa=pAnaka paNa, jo anApRcchAthI jAya=anya sAdhuone pUchyA vinA grahaNa karavA mATe jAya, to asAmAcArI thAya. tethI bIjAne pUchyA vagara javAthI, tenA vaDe=pAnaka levA janAra sAdhu vaDe, parimita=pramANasara, pAnaka grahaNa karAyuM, tyAre anya paNa sAdhu kahe- huM paNa AvuM chuM. jo ekane parimita evA pAnakamAM be sAdhu jAya, to uDDAha thAya. have anyane mArgaNa kare=bIjuM pAnaka mAMgavA mATe jAya, to bhAvAsana thAya che arthAtu maLatyAganI hAjata tIvra thAya che, tyAre doSo thAya. bhAvAsanathI thatA doSonuM varNana gAthA 423mAM karela che. tA ... dinA te kAraNathI pUchIne anya sAdhuone pUchIne, pAnaka mATe javuM joIe ane AmaMtraNa karavuM joIe - he Arya! saMjJAnA pAnaka vaDe kone kArya che? tyAre jeTalA sAdhuo kahe che, teonA parimANathI pAnaka grahaNa kare. jo be jAya be sAdhu maLatyAga mATe AvatAM hoya, to traNa sAdhuonA parimANathI pAnaka grahaNa kare, athavA bahu hoya=ghaNA sAdhuo AvatA hoya, to aparimita=ghaNuM pAnaka, grahaNa kare. hinUUT ... Ano vi vava grahaNa karIne AvelA=pAnaka grahaNa karIne AvelA sAdhu, bahAra hAtha-pagane ne. pramArjIne, daMDakane sthApIne, iriyAvahiyAthI pratikramIne, pAnakane AlovIne, gurane dekhADIne, pharI paNa pUche che, huM bAhirane viSe jAuM chuM. jaNAve anya sAdhuone paNa pAnaka AvI gayuM che tema jaNAve, ane AmaMtraNa Ape. jo koI sAdhu Ave, tyAre tenA pramANavALuM pAnaka grahaNa kare. jyAre AtmA sAthe nathI=koI sAdhu potAnI sAthe AvatuM nathI, tyAre eka dviguNane=bamaNA pAnakane, grahaNa kare che, tyArapachI ekalo paNa jAya che. .... jidda avagAhita evA tene=jhoLIthI vIMTALela evA pAtrakane, anya sAdhunA hAthamAM ApIne, daMDakane pramArjIne tyAre pAtraka grahaNa kare che. navuM... vihI jo anApRcchAthI jAya che=saMjJAbhUmie jatI vakhate jo anya sAdhuone pUchyA vinA sAdhu jAya che, to asAmAcArI thAya, AvazvikIne karatA nathI, to asAmAcArI thAya, A pramANe akAlasaMjJAmAM vidhi kahevAI. nA sA ... parisiNa je te saMjJA kAlathI che, te sUtra-arthone karIne tRtIya porisImAM thAya che. 'tti' vRddha saMpradAyanA kathananI samApti arthe che. tna .... yaMtare anya sAmAcArIthI saryuM. li39all For Personal & Private Use Only Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 pratidinakriyAvastaka "vicAra' dvAra/ gAthA 394 avataraNikA: etadeva sUcayannAha - avataraNitArtha : Ane ja sUcavatAM kahe che, arthAt pUrvagAthAmAM kahyuM ke saMjJA kAlamAM ane akAlamAM thAya che, trIjI porisImAM thAya te kAlasaMjJA che ane zeSa kALamAM thAya te akAlasaMjJA che. temAM prathama porisImAM saMjJA thAya to anya sAdhuone pUchIne anya dizAmAM pAnaka grahaNa karavuM joIe, e vidhinuM ja mULagAthAmAM saMkSepathI sUcana karatAM kahe che - gAthA : airegagahaNa uggAhieNa Aloia pucchiu~ gacche / esA u akAlaMmI aNahiMDiahiMDiA kAle // 394 // anvayArtha: 35hi mAdaUT=udgrAhita vaDe atirikta grahaNa jhoLIthI vIMTALelA pAtraka vaDe pAnakane vadhAre grahaNa kare, mAtnorUma puchavuM che- AlocIne pUchIne jAya=pAnaka vahorIne AvyA pachI pAnaka vahoravAmAM lAgelA doSonuM guru pAse Alocana karIne bIjA sAdhuone pUchIne pachI pote saMjJAbhUmie jAya. alI 3 akSAbaMdhI vaLI A akAlamAM (saMjJA) che, marhiDidiMDi jo=aNahiDita ane hiDitanI kAlamAM (saMjJA) che. gAthArtha : jhoLIthI vIMTALela pAtraka vaDe pAnakane vadhAre grahaNa kare, pAnaka vahorIne AvyA pachI pAnaka vahoravAmAM lAgelA doSonuM guru pAse Alocana karIne bIjA sAdhuone pUchIne pachI pote saMjJAbhUmie jAya. vaLI A akAlamAM saMjJA che, aNahiMDita ane hiMDitanI kAlamAM saMjJA che. TIkA? atiriktagrahaNaM pAnakasya udgrAhitena bhAjanenAlocya guroH pRSTvA tamanyAMzca sAdhUn gacchet, eSA punarakAle saMjJA, ahiNDitahiNDitayostu kAla iti, kAlasaMjJAviSayavibhAgo nidarzita eveti gAthArthaH //314 TIkArtha: udghAhita bhAjana vaDeejhoLIthI DhAMkelA pAtraka vaDe, pAnakanuM atirikta grahaNa kare, gurunI pAse Alocana karIne tene=gurune, ane anya sAdhuone pUchIne jAya=sAdhu maLatyAga karavA mATe saMjJAbhUmie jAya. vaLI A akAlamAM saMjJA che. vaLI ahiMDita ane hiMDitanI gocarI vahoravA nahIM pharelA ane pharelA mATe sAdhunI, saMjJA kAlamAM che. "ti' gAthAsparzI TIkAnI samAptimAM che. kAlasaMjJAviSayaka vibhAga nidarzita ja che pUrvagAthAmAM vRddhasaMpradAyanA kathanamAM darzAvAyelo ja che, e pramANe gAthArtha che. For Personal & Private Use Only Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratidinakriyAvastaka "vicAra' dvAra/ gAthA 394-395 219 bhAvArtha : koI sAdhune akAlamAM maLatyAga karavAnI zaMkA thAya, tyAre pUrvagAthAmAM batAvyuM e pramANe te sAdhu vidhipUrvaka saMjJAbhUmie jAya, ane potAne Avazyaka hoya tenAthI vadhAre pANI grahaNa kare, jethI saMjJAbhUmimAMthI AvatA ke jatA gRhastho jotA hoya to vadhelA pANIthI hAtha-paga dhoI zakAya, jethI zAsanano uDDAha na thAya; paraMtu jo vadhAre pANI na lIdhuM hoya to pANI nahIM vadhavAthI koI gRhastha jotA hoya topaNa sAdhu hAtha-paga dhoI na zake, jethI te sAdhune joIne koI gRhasthane thAya ke sAdhuo azuddha bhUmimAMthI AvyA pachI svaccha thatA nathI, tethI A lokono dharma azucivALo che. vaLI jo gRhastha na hoya to sAdhune pANIthI hAtha-paga dhovAnI AvazyakatA rahetI nathI; Ama, sAdhu maLatyAga karavA saMjJAbhUmie jatI vakhate vadhAre pANI laIne jAya, ane te pAnaka paNa vastrathI DhAMkela pAtrAmAM grahaNa kare; jethI koI gRhasthane zaMkA na thAya ke A sAdhu saMjJAbhUmie javA nIkaLyA che. vaLI pAtrAne jhoLIthI DhAMkIne laI javAnuM vizeSa kAraNa AgaLanI gAthAnI TIkAmAM batAvyuM che. ane saMjJAbhUmie jatI vakhate paNa gurune ane anya sAdhuone pUchIne jAya, jethI koIne maLatyAga mATe sAthe AvavuM hoya to AvI zake. A prakAranI akAlasaMjJAnI vidhi che. vaLI kAlasaMjJAviSayaka vibhAga pUrvagAthAmAM vRddha saMpradAyanA varNanamAM batAvyo ke "tastha nA vAste sI suttaporisiM atthaporisiM ca kAUNaM kAlassa paDikkamittA jAyAe velAe sA kAle, ahavA jA jimiyassa sI ne e rIte sUtraporisI ane arthaporisI karIne kALanuM pratikramaNa karyA pachI gocarIe jatAM pahelAM maLatyAga mATe jAya, te ahiMDitakAlasaMjJA che; ane jeo gocarI lAvyA pachI vAparyA pachI maLatyAga mATe jAya, te hiDitakAlasaMjJA che. 394o. avataraNikA: utkRSTakAlasaMjJAmAha - avataraNiyArtha: gAthA 393mAM kAlasaMjJA ane akAlasaMjJAnuM svarUpa batAvyuM, ane gAthA 394mAM kAlasaMjJAnA hiMDita ane ahiMDita, ema be bheda pADyA. temAMthI hiMDitakAlasaMjJA utkRSTa kAlasaMjJA che, tethI have utkRSTa kAlasaMjJAne kahe che - gAthA : kappeUNaM pAe ekikkassa u duve paDiggahie / dAuM do do gacche tiNhaTTha davaM tu ghittUNaM // 395 // anvayArtha: pANa peka pAtrone kalpa karIneegocarI vAparyA pachI pAtrAne traNa vAra dhoIne, kSatri eka-ekanA ja=potAnA ane potAnA saMghATakanA ema baMnenA ja, tuve paDiyA itAbe-be pratigrahakane ApIne to vaLI be-be sAdhu tithrakru-traNa sAdhuonA arthe tavaM dravane-pANIne, dhitUui=grahaNa karIne vacce jAya che=maLatyAga mATe saMjJAbhUmie jAya che. For Personal & Private Use Only Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 pratidinakriyAvastaka "vicAra' dvAra/ gAthA 35 gAthArtha : gocarI vAparyA pachI pAtrAne traNa vAra dhoIne potAnA ane potAnA saMghATakanA ema baMnenA ja be be pAtrAne ApIne, vaLI be be sAdhu traNa sAdhuo jeTaluM pANI grahaNa karIne maLatyAga mATe saMjJAbhUmie jAya che. TIkAH kalpayitvA vizodhya pAtrANi ekaikasya tu svasaGghATakapratibaddhasya dvau dvau pratigrahako AtmIyaM tatsambaddhaM ca dattvA, samAdhyamAtrakAniyamaparibhogakhyApanaparametat, dvau dvau gacchataH dravaM tu trayANAmaya gRhItvA kurukucAdinimittamiti gAthArthaH // 395 // TIkArya : pAtrone kalpa karIne=vizuddha karIne, sva ane saMghATakarUpe pratibaddha evA eka ekanA ja=potAnA ane potAnA saMghATaka sAdhunA ja, be be pratigrahakane=AtmIyane ane tenAthI saMbaddhane potAnA be pAtrane ane potAnA saMghATakanA be pAtrane, ApIne, vaLI kurakucAdinA nimittepaganuM prakSAlana vagere karavA mATe, traNa sAdhuone mATe dravane-pANIne, grahaNa karIne be be jAya che=be be sAdhuo saMghATaka banIne saMjJAbhUmie maLatyAga karavA jAya che. A samAdhi, amAtraka ane aniyamaparibhoganA khyApanamAM para che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: TIkAmAM kahyuM ke A kathana arthAt "pAtrAne kalpa karIne ekeka sAdhunA be be pratigrahane ApIne e kathana samAdhi, amAtraka ane aniyamaparibhoganA khyApanamAM tatpara che. AnAthI e phalita thAya ke sAdhu vAparyA pachI potAnA pAtraka-mAtrakane dhoIne, potAnA ane potAnA saMghATakanA pAtraka-mAtraka potAnA saMghATaka sAdhune soMpIne, anya saMghATakamAMnA eka sAdhu sAthe spaMDilamAM maLatyAga arthe jAya. A prakAranI zAstravidhithI traNa artho khyApana thAya che : (1) samAdhi (2) amAtraka (3) aniyamaparibhoga. (1) samAdhi : sAdhu maLatyAga karavA jatI vakhate potAnA pAtraka-mAtraka koI sAdhune soMpyA vagara potAnA sthAne mUkIne jAya ane koI tene grahaNa karIne game tyAM anya sthAne mUke, to jIvavirAdhanA thavAnI saMbhAvanA rahe. tema ja te pAtrA hiMsAnuM adhikaraNa bane; ane sAdhu potAnAM upakaraNo adhikaraNa na bane te prakAranA saMvarabhAvavALA hoya che, ane te saMvaranA pariNAmane anukULa teonA cittamAM kaSAyonuM zamana varte che, je jIvarakSAne anukULa samAdhino pariNAma che. ane te samAdhinA pariNAmane kAraNe ja sAdhuo potAnA pAtrone koI sthAne mUkatA nathI. AthI maLatyAga mATe janAra sAdhu samAdhivALA hoya che, ema saMghATaka sAdhune potAnA pAtraka-mAtraka ApIne e kathanathI sUcita thAya che. (2) amAtraka : vaLI sAdhuo maLatyAga mATe jatI vakhate mAtrakano upayoga karatA nathI. AthI maLatyAga mATe janAra sAdhu mAtraka vagaranA hoya che, ema "saMghATaka sAdhune pAtraka-mAtraka ApIne e kathanathI sUcita thAya che. For Personal & Private Use Only Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 221 pratidinakriyAvastuka/ vicAra' dvAra / gAthA 35-396 (3) aniyamaparibhoga : vaLI sAdhuo jenI sAthe saMghATaka thaIne bhikSA mATe gayA hoya tenI sAthe ja saMghATaka thaIne maLatyAga mATe jatA nathI, paraMtu anya sAdhu sAthe saMghATaka thaIne jAya che, kema ke dareka pravRttimAM niyata be sAdhu ja saMghATaka banIne sAthe rahe to niyamaparibhoga thAya, ane tema thAya to be sAdhunI parasparanI prIti vadhe, jethI asaMyamanI prApti thAya. AthI eka samudAyamAM rahelA sAdhuo dravyathI aneka hovA chatAM bhAvathI to sadA eka ja hoya che, kema ke sAdhuo koInI sAthe prItithI joDAyelA hotA nathI, tethI paraspara prItino saMbaMdha na thAya tadarthe anya sAdhu sAthe saMghATaka banavArUpa paribhoga paNa sAdhuone niyata rAkhavAno nathI. AthI zAstrakAroe maLatyAga karavA jatI vakhate potAnA saMghATaka sAdhune pAtrakamAtraka ApIne anya saMghATakamAMnA eka sAdhu sAthe javAnuM kahela che. ahIM vizeSa e che ke pa. pU. A. zrI haribhadrasUri mahArAjA saMyamanI sarva kriyAonA sUkSma tAtparyanA pArane jonArA che, ane teo mitabhASI che. tethI prastuta prasaMgamAM teozrIe mitabhASaNarUpe kahela che ke A rIte potAnA saMghATakane potAnA pAtraka-mAtraka soMpavAthI samAdhinuM khyApana thAya che. e kathanathI arthathI e siddha thAya ke SakAyanA pAlana mATenI sAdhunI je je sUkSma sAmAcArI che te sarva sAmAcArIthI sAdhu atyaMta bhAvita hoya che, jenA kAraNe teomAM pakAyanA pAlanane anukULa sudaDha vyApAra karAve tevI kaSAyonI anAkuLatArUpa samAdhi vartatI hoya che; ane te samAdhine kAraNe saMyamane upaSTabhaka evI koIpaNa pravRtti teo kaMTakAkIrNa bhUmimAM gamanatulya kare che, ane saMyamane upakhaMbhaka evA prayojananA abhAvamAM teo sthira AsanamAM besIne svAdhyAyAdithI satata bhAvita thAya che. A prakAranA yatnanuM kAraNa teomAM vartatI tathA prakAranI samAdhi che. AthI jeomAM je je prakAranI samAdhino abhAva hoya teo te te prakAranI saMyamanI ucita yatanAo karI zakatA nathI. AthI tevA sAdhuo saMyamanA prayojanathI gamanAdi ceSTA karatA hoya tyAre paNa tathA prakAranI samAdhinA abhAvane kAraNe samitiomAM samya yatna karI zakatA nathI. ||39po avataraNikA : etadeva spaSTayati - avataraNiyArtha: pUrvagAthAmAM utkRSTa kAlasaMjJAnuM svarUpa batAvyuM, je gocarI vAparIne pAtrA dhoyA pachI maLatyAga mATe saMjJAbhUmie javAnI pravRttirUpa che. have Ane jasutkRSTa kAlasaMjJAnA svarUpane ja, spaSTa kare che - gAthA : kappeUNaM pAe saMghADailo u egu doNhaM pi / pAe dharei biio vaccai evaM tu aNNasamaM // 396 // anvayArtha: paNa khejhavi vaLI pAtrone kalpa karIne traNa vAra dhoIne, saMpAdano (gocarI mATe gayelA) saMghATakavALA | eka-bemAMthI eka sAdhu, sothuM pi baMnenA paNa paNa ghaTTa pAtrone dhAraNa kare che. vize For Personal & Private Use Only Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 pratidinakriyAvastaka "vicAra" dvAra/ gAthA 396-390 tuvaLI dvitIya-bIjA sAdhu, purva mAsamaM A rIte anyanI sAthe bIjA saMghATakamAMnA eka sAdhu sAthe, vazvaDuM jAya che=maLatyAga mATe saMjJAbhUmie jAya che. gAthArtha vaLI pAtrAne traNa vAra dhoIne gocarI mATe gayelA saMghATakavALA bemAMthI eka sAdhu baMnenA paNa pAtrAne dhAraNa kare che, vaLI bIjA sAdhu A rIte anya saMghATakamAMnA eka sAdhu sAthe maLatyAga mATe saMjJAbhUmie jAya che. TIkA : ____ kalpayitvA pAtrANi saGghATakavAn ekaH anyataro dvayorapi pAtre dhArayati, dvitIyastu saGghATakavAn vrajati evamanyasamamiti anyasaGghATakasatkasAdhusamamiti gAthArthaH // 396 // TIkArtha: pAtrone kalpa karIne-traNa vAra dhoIne, saMghATakavALA eka=anyatara=gocarIe gayelA saMghATakamAMnA bemAMthI eka sAdhu, baMnenA paNa be pAtrane pAtraka ane mAtrakane, dhAraNa kare che. vaLI saMghATakavALA dvitIya=gocarIe gayelA saMghATakamAMnA bIjA sAdhu, A rIte anyanI sAthe bIjA saMghATaka saMbaMdhI sAdhunI sAthe, jAya che=maLatyAga karavA mATe saMjJAbhUmie jAya che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : sAdhu vAparyA pachI pAtrAne traNa vAra dhove, ane tyArapachI gocarI mATe je be sAdhu saMghATaka banIne gayA hoya, te saMghATakamAMnA be sAdhumAMthI koIpaNa eka sAdhu potAnA ane potAnA saMghATaka sAdhunA, ema baMnenA pAtrAnuM dhyAna rAkhe; kema ke pAtrA koIne sAcavavA ApyA vagara ema ne ema sAdhuthI bahAra javAya nahi. tethI maLatyAga mATe janAra sAdhu potAnA pAtrA potAnA saMghATaka sAdhune saMbhALavA mATe Ape, ane bIjA saMghATaka saMbaMdhI eka sAdhu sAthe maLatyAga karavA mATe saMjJAbhUmie jAya. II39dI gAthA : ekkikko saMghADo tiNhAyamaNaM tu jattiaM hoi / davagahaNaM evaiaM imeNa vihiNA u gacchaMti // 397 // anvayArtha: Thdo saMvADo eka eka saMghATaka titraNa sAdhuone gatta kAyamaUAM jeTaluM Acamana rothAya che, jIva ta=eTaluM ja vaUEdravanuM grahaNa kare che,) 3viUiC=A ja vidhithI=AgaLanI gAthAmAM kahevAze e ja vidhithI, chati=jAya che=maLatyAga mATe saMjJAbhUmie jAya che. gAthArtha : eka eka saMghATaka traNa sAdhuone jeTaluM Acamana thAya eTaluM ja pANI grahaNa kare che, ane AgaLamAM kahevAze e ja vidhithI maLatyAga mATe saMjJAbhUmie jAya che. For Personal & Private Use Only Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 263 pratidinakristhAvastuka "vicAra" dvAra/ gAthA 390-398 TIkAH ekaikaH saGghATaka iti saGghATakatvaM bahirbhUmyapekSayA, trayANAmAcamanaM yAvad bhavati dravagrahaNametAvat karotIti vAkyazeSaH, tadanena vidhinA vrajanti, tuzabdasyAvadhAraNArthatvAdanenaiveti gAthArthaH // 397 // TIkArya : eka eka saMghATaka traNa sAdhuone jeTaluM Acamana zuddhi, thAya che, eTaluM dravanuM grahaNa kare che. saMghATakapaNuM bahibhUminI apekSAthI che=be be sAdhunuM yugala maLatyAga mATe saMjJAbhUmie javAnI dRSTithI saMghATakapaNuM che. tyArapachI A vidhithI jAya che=sAdhuo maLatyAga karavA mATe have kaheze e vidhithI saMjJAbhUmie jAya che. gAthAnA cothA pAdamAM rahela tu zabdanuM avadhAraNanuM arthapaNuM hovAthI AnAthI ja=AgaLamAM kahevAze e vidhithI ja, ema vikAra samajavo, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: pUrvagAthAmAM batAvyuM e rIte gocarI mATe gayela saMghATakamAMthI eka sAdhune potAnI upadhi soMpIne bIjA sAdhu, gocarI mATe gayela anya koIka saMghATakamAMnA eka sAdhu sAthe maLatyAga mATe jAya. te vakhate te sAdhu ane anya saMghATakamAMthI AvanAra sAdhu, ema baMne sAdhu maLatyAga mATe janAra saMghATaka bane, ane te saMghATaka maLatyAga karyA pachI zuddhi mATe traNa sAdhune Avazyaka hoya teTaluM pANI laIne jAya che, kema ke te saMjJAbhUmimAM gRhastho dekhatA hoya, to te saMghATaka sAdhu vadhelA pANIno hAtha-paganI zuddhi karavA mATe upayoga kare, jethI gRhasthone sAdhuo pratye jugupsA na thAya. AthI traNa sAdhuone zuddhi karavA mATe joIe teTaluM pANI laIne eka-eka saMghATaka, AgaLanI gAthAmAM kahevAnA che e vidhithI saMjJAbhUmimAM maLatyAga karavA mATe jAya. |39nA avataraNikA: pUrvagAthAmAM kahyuM ke eka-eka saMghATaka traNa sAdhunA Acamana jeTaluM pANI grahaNa karIne A ja vidhithI jAya che. tethI have te saMjJAbhUmie javAnI vidhi ja batAve che - gAthA : ajualiyA aturaMtA vigahArahiA vayaMti paDhamaM tu / nisiittu DagalagahaNaM AvaDaNaM vaccamAsajja // 398 // viAra tti dAraM gayaM // anvayArtha: anumatiyA=ajugalita, turaMtA-tvarA nahIM karatA, virahAdimA vikathAthI rahita evA sAdhuo paDhamaM=prathama aMDilane viSe, tu=prathama sthaDilanA abhAvamAM anya sthaDilane viSe vayaMti jAya che. (ane tyAM jaIne) nisiphag= besIne vavamIsiMEvarcane maLane, AzrayIne hukkAna hii=DagalanuM grahaNa (ane) mAvaDavi=Apatana (kare che.) vivicAra" tti e prakAre vAre sAyaM dvAra gayuM pUrNa thayuM. For Personal & Private Use Only Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 pratidinakriyAvastuka/ "vicAra' dvAra/ gAthA 398 gAthArtha : samagatithI nahIM cAlatA, tvaritagatithI nahIM cAlatA, vikathAthI rahita evA sAdhuo prathama bhAMgAvALI zuddhabhUmimAM, prathama bhAMgAvALI zuddhabhUminA abhAvamAM anya zuddhabhUmimAM jAya che, ane tyAM jaIne besIne maLane AzrayIne DagalanuM grahaNa ane Apatana kare che. TIkA : __ ajualitA iti samagamanaparihAreNa, atvaramANA-asambhrAtAH, vikathArahitA: IryopayuktA eva, vrajanti prathamaM sthaNDilaM, turvizeSaNArthaH tadabhAve'nyat, tatra caiSA sAmAcArI - thaMDilassa abbhAse disAloaMkariti, kiMnimittaM ? parisohaNatthaM, DagalagANaMca AdANaM kariti, jai uddhaTTio giNhai asAmAyArI apamajjie vA jai giNhai, te puNa DagalagA duvihA-saMbaddhA asaMbaddhA ya, saMbaddhA je bhUmIe samaM laggA, te jai giNhai asAmAyArI, jA ya tattha virAhaNA, je asambaddhA te tivihA-ukkosA majjhimA jahaNNA, ukkosA pahANA majjhimA iTTAlAdi jahaNNA leTTagAdi, ukkose same masiNe ya giNhai, tAhe tinni vAre AvaDei, jo bhinnavacco so tiNNi aNNe doni, jo arisAitto bhagaMdalAitto vA so na giNhai, kaha puNa gijjhaMti? saMDAsayaM pamajjittA NiviTTho giNhati tti / etadevAha - niSadya-upavizya DagalagagrahaNaM karoti, ApatanaM teSAmeva bhUmau, varca AsAdya grahaNaM teSAmeveti mAthArtha: rU18 TIkArcaH majunitA ~ sthAnaM samagamananA parihAra vaDe saMghATaka sAdhu sAthe cAlavAnA tyAga vaDe, ajugalita, tvarA nahIM karatA=asaMbhrAMta, vikathAthI rahita=IryAsamitimAM upayukta ja, sAdhuo prathama caMDilane viSe jAya che. suvizeSArtha: taddamAveDaca, "tuM vizeSaNanA arthavALo che. ane te vizeSaNArtha ja batAve che ke tenA abhAvamAM anyane viSe=prathama bhAMgAvALA spaMDilanA abhAvamAM anya spaMDilane viSe, jAya che. tatra vaiSA sAmAvA-ane tyAM IMDilane viSe javAnA viSayamAM, A sAmAcArI che - caMtninna ... napha phi caeNDilanA abhyAsamAM=maLatyAga karavAnI zuddha bhUminI najIkamAM, dizAlokane kare che-sAdhuo dizAnuM avalokana kare che. zA mATe dizAonuM avalokana kare che ? te batAve che - parizodhana arthe paththaro zodhavA mATe, dizAonuM avalokana kare che. ane DagalonA AdAnane kare che-paththaro le che. jo Urdhvasthita grahaNa kare=sAdhu paththaro UbhA UbhA le, athavA jo apramArjitane grahaNa kare=paththaro pramAryA vagara le, to asAmAcArI thAya. te puLa ... virApha vaLI te Dagalo be prakAranA che saMbaddha ane asaMbaddha jeo bhUmi sAthe lAgelA coTalA, hoya te Dagalo saMbaddha che, jo teosaMbaddha Dagalo, grahaNa kare to asAmAcArI che. ane je kAraNathI tyAM=saMbaddhaDagalo grahaNa karavAmAM, virAdhanA thAya che. ...... nahi je asaMbaddha Dagalo che te traNa prakAranA che: utkRSTa, madhyama, jaghanya. utkRSTa pASANo paththaro, madhyama iTa vagere, jaghanya leNukAdi=mATInA DhephAM vagere. sAdhu utkRSTa, sama=sapATa, ane masRNa=lIsA, evA Dagalone grahaNa kare che. tyArapachI traNa vAra aphALe che. je bhinnavacevALA che te traNane=je sAdhune DhIlo jhADo thato hoya te sAdhu traNa Dagalone, anyo bene=bIjA sAdhuo be Dagalone grahaNa kare, je sAdhu masAvALA ke bhagaMdaravALA hoya, te sAdhu Dagalone grahaNa na kare. For Personal & Private Use Only Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 pratidinakriyAvastaka "vicAra' dvAra/ gAthA 398 da ... zipati vaLI Dagalo kevI rIte grahaNa karAya che? te batAve che - saMdezakane pramArjIne beThela sAdhu prahaNa kare che. tti' sAmAcArInA kathananI samApti arthaka che. pataMvAda - Ane ja kahe che=A vAtane ja mULagAthAnA uttarArdhamAM kahe che - niSadya ... teSAmeva DagalonuM grahaNa besIne kare che. teonuM ja DagalonuM ja, bhUmimAM Apatana che arthAt aphALe che. teonuM ja DagalonuM ja, varcane maLane, AzrayIne besIne grahaNa che. rUti thArtha A pramANe gAthAno artha che. 398 For Personal & Private Use Only Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Personal & Private Use Only Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcavaratuka prakaraNa zabdaza: vivecana bhAga-2 Avazyaka Adi dvAra prapekSaNA dvAra pramArjanA dvArA vicAra dvAra bhikSA dvArA pratidinakriyA kulaka IryA dvAra spaMDila dvAra 213 bilskih bhujanA dvAra AlocanA dvArA : prakAzaka : mAtA gA) 5, jaina marcanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-380007. Teli./pheksa : (079) 26604911, phona : (079) 32911401 E-mail : gitarthganga@yahoo.co.in DESIGN BY in Education international 9824348580