Book Title: Agam 01 Ang 01 Aacharang Sutra Part 01 Sthanakvasi Gujarati
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Catalog link: https://jainqq.org/explore/006401/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namo arihaMtANaM namo sidhdhANaM namo AyariyANaM namo uvajajhAyANaM namo lee savva sAhurNa eso paMca namukakAro salva pAvappaNAsaNo maMgalANaM ca savvasiM paDhamaM havaI maMgala Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinAgama prakAzana yojanA pa. pU. AcAryazrI ghAMsIlAlajI mahArAja sAheba kRta vyAkhyA sahita DVD No. 2 (Gujarati Edition) :: yojanAnA Ayojaka :: zrI caMdra pI. dozI - pIeca.DI. website : www.jainagam.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ KARANG SHRT SUTRA PART : 01 zrI AcArAMga sUtra : bhAga- 01 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLavAnuM ThekANuM : zrI a. bhAga che. sthAnakavAsI jaina zAstroddhAra samiti The. gareDiyA kUvAreDa, grIna leja pAse, rAjakeTa. (saurASTra) bIjI AvRtti ? prata 1000 vIra saMvata : 2484 vikrama saMvata : 2014 IsvI sana : 1958 * sudraka : maNilAla chaganalAla zAha dhI navaprabhAta prinTIMga presa ghIkAMTA reDa :: amadAvAda, zrI AcArAMga sUtra : 1 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAdhyAya mATe khAsa sUcanA (1) A sUtranA mUlapAThano svAdhyAya divasa ane rAtrinA prathama prahare tathA cothA prahare karAya che. (2) prAtaHuSAkALa, sandhyAkALa, madhyAhna, ane madhyarAtrimAM be-be ghaDI (48 miniTa) vaMcAya nahIM, sUryodayathI pahelAM 24 miniTa ane sUryodayathI pachI 24 miniTa ema be ghaDI sarvatra samajavuM. (3) mAsika dharmavALAM strIthI vaMcAya nahIM temaja tenI sAme paNa vaMcAya nahIM. jyAM A strIo na hoya te oraDAmAM besIne vAMcI zakAya. (4) nIce lakhelA 32 asvAdhyAya prasaMge vaMcAya nahIM. (1) AkAza saMbaMdhI 10 asvAdhyAya kAla. (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) ulkApAta--moTA tArA khare tyAre 1 prahara (traNa kalAka svAdhyAya na thAya.) (9) digdAha--koI dizAmAM atizaya lAlavarNa hoya athavA koI dizAmAM moTI Aga lagI hoya to svAdhyAya na thAya. garjArava--vAdaLAMno bhayaMkara garjArava saMbhaLAya. gAjavIja ghaNI jaNAya to 2 prahara (cha kalAka) svAdhyAya na thAya. nirdhAta--AkAzamAM koI vyaMtarAdi devakRta ghoragarjanA thaI hoya, athavA vAdaLo sAthe vIjaLInA kaDAkA bole tyAre ATha prahara sudhI svAdhyAya na thAya. vidyuta--vijaLI camakavA para eka prahara svAdhyAya na thA. yUpaka--zuklapakSanI ekama, bIja ane trIjanA divase saMdhyAnI prabhA ane caMdraprabhA maLe to tene yUpaka kahevAya. A pramANe yUpaka hoya tyAre rAtrimAM prathamA 1 prahara svAdhyAya na karavo. yakSAdIma--koI dizAmAM vIjaLI camakavA jevo je prakAza thAya tene yakSAdIpta kahevAya. tyAre svAdhyAya na karavo. (8) ghumika kRSNa--kAratakathI mahA mAsa sudhI dhUmADAnA raMganI je sUkSma jala jevI dhUmmasa paDe che tene dhUmikAkRSNa kahevAya che. tevI dhUmmasa hoya tyAre svAdhyAya na karavo. mahikAzveta--zItakALamAM zvetavarNavALI sUkSma jalarUpI je dhummasa paDe che. te mahikAzveta che tyAre svAdhyAya na karavo. (10) rajauddAta--cAre dizAmAM pavanathI bahu dhULa uDe. ane sUrya DhaMkAI jAya. te rajauddAta kahevAya. tyAre svAdhyAya na karavo. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) audArika zarIra saMbaMdhI 10 asvAdhyAya (11-12-13) hADakAM-mAMsa ane rUdhira A traNa vastu agnithI sarvathA baLI na jAya, pANIthI dhovAI na jAya ane sAme dekhAya to tyAre svAdhyAya na karavo. phUTeluM iMDu hoya to asvAdhyAya. (14) maLa-mUtra--sAme dekhAya, tenI durgadha Ave tyAM sudhI asvAdhyAya. (15) smazAna--A bhUminI cAre bAju 100/100 hAtha asvAdhyAya. (16) caMdragrahaNa-jyAre caMdragrahaNa thAya tyAre jaghanyathI 8 muhUrta ane utkRSTathI 12 muhUrta asvAdhyAya jANavo. (17) sUryagrahaNa--jyAre sUryagrahaNa thAya tyAre jaghanyathI 12 muhUrta ane utkRSTathI 16 muhUrta asvAdhyAya jANavo. (18) rAjavyagrata-najIkanI bhUmimAM rAjAonI paraspara laDAI thatI hoya tyAre, tathA laDAI zAnta thayA pachI 1 divasa-rAta sudhI svAdhyAya na karavo. (19) patana-koI moTA rAjAnuM athavA rASTrapuruSanuM mRtyu thAya to teno agnisaMskAra na thAya tyAM sudhI svAdhyAya karavo nahIM tathA navAnI nimaNuMka na thAya tyAM sudhI UMcA avAje svAdhyAya na karavo. (20) audArika zarIra-upAzrayanI aMdara athavA 100-100 hAtha sudhI bhUmi upara bahAra paMcendriyajIvanuM mRtazarIra paDyuM hoya to te nirjIva zarIra hoya tyAM sudhI svAdhyAya na karavo. (21thI 28) cAra mahotsava ane cAra pratipadA-ASADha pUrNimA, (bhUtamahotsava), Aso pUrNimA (indra mahotsava), kArtika pUrNimA (skaMdha mahotsava), caitrI pUrNimA (yakSamahotsava, A cAra mahotsavanI pUrNimAo tathA te cAra pachInI kRSNapakSanI cAra pratipadA (ekama) ema ATha divasa svAdhyAya na karavo. (29thI 30) prAtaHkAle ane sabhyAkALe dizAo lAlakalaranI rahe tyAM sudhI arthAta sUryodaya ane sUryAstanI pUrve ane pachI eka-eka ghaDI svAdhyAya na karavo. (31thI 32) madhya divasa ane madhya rAtrie AgaLa-pAchaLa eka-eka ghaDI ema be ghaDI svAdhyAya na karavo. uparokta asvAdhyAya mATenA niyamo mUlapAThanA asvAdhyAya mATe che. gujarAtI Adi bhASAMtara mATe A niyamo nathI. vinaya e ja dharmanuM mUla che. tethI AvA AvA vikaTa prasaMgomAM gurunI athavA vaDIlanI icchAne AjJAne ja vadhAre anusaravAno bhAva rAkhavo. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAdhyAya ke pramukha niyama (1) (3) isa sUtra ke mUla pATha kA svAdhyAya dina aura rAtrI ke prathama prahara tathA cauthe prahara meM kiyA jAtA hai| prAta: USA-kAla, sandhyAkAla, madhyAhna aura madhya rAtrI meM do-do ghaDI (48 miniTa) svAdhyAya nahIM karanA cAhie, sUryodaya se pahale 24 miniTa aura sUryodaya ke bAda 24 miniTa, isa prakAra do ghar3I sabhI jagaha samajhanA caahie| mAsika dharmavAlI striyoM ko svAdhyAya nahIM karanA cAhie, isI prakAra unake sAmane baiThakara bhI svAdhyAya nahIM karanA cAhie, jahA~ ye striyA~ na hoM usa sthAna yA kakSa meM baiThakara svAdhyAya kiyA jA sakatA hai| nIce likhe hue 32 asvAdhyAya-prasaMgo meM vA~canA nahIM cAhie(1) AkAza sambandhI 10 asvAdhyAyakAla (1) ulkApAta-bar3A tArA TUTe usa samaya 1 prahara (tIna ghaNTe) taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (2) digdAha--kisI dizA meM adhika lAla raMga ho athavA kisI dizA meM Aga lagI ho to svAdhyAya nahIM karanA cAhie / garjArava-bAdaloM kI bhayaMkara gaDagaDAhaTa kI AvAja sunAI detI ho, bijalI adhika hotI ho to 2 prahara (cha ghaNTe) taka svAdhyAya nahIM karanA caahie| nirghAta-AkAza meM koI vyantarAdi devakRta ghora garjanA huI ho athavA bAdaloM ke sAtha bijalI ke kaDAke kI AvAja ho taba ATha prahara taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / vidyuta--bijalI camakane para eka prahara taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie yUpaka-zukla pakSa kI prathamA, dvitIyA aura tRtIyA ke dino meM sandhyA kI prabhA aura candraprabhA kA milAna ho to use yUpaka kahA jAtA hai| isa prakAra yUpaka ho usa samaya rAtrI meM prathamA 1 prahara svAdhyAya nahIM karanA cAhie (8) yakSAdIpta--yadi kisI dizA meM bijalI camakane jaisA prakAza ho to use yakSAdIpta kahate haiM, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / dhUmikA kRSNa-kArtika se mAgha mAsa taka dhuMe ke raMga kI taraha sUkSma jala ke jaisI dhUmasa (koharA) par3atA hai use dhUmikA kRSNa kahA jAtA hai isa prakAra kI dhUmasa ho usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (9) mahikAzveta-zItakAla meM zveta varNavAlI sUkSma jalarUpI jo dhUmasa par3atI hai vaha mahikAzveta kahalAtI hai, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (10) rajodghAta-cAroM dizAoM meM teja havA ke sAtha bahuta dhUla uDatI ho aura sUrya DhaMka gayA ho to rajodghAta kahalAtA hai, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA caahie| (2) aitihAsika zarIra sambandhI 10 asvAdhyAya-- (11,12,13) hADa-mAMsa aura rudhira ye tIna vastue~ jaba-taka agni se sarvathA jala na jAe~, pAnI se dhula na jAe~ aura yadi sAmane dikhAI deM to svAdhyAya nahIM karanA cAhie / phUTA huA aNDA bhI ho to bhI asvAdhyAya hotA hai| (14) mala-mUtra--sAmane dikhAI hetA ho, usakI durgandha AtI ho taba-taka asvAdhyAya hotA hai| zmazAna--isa bhUmi ke cAroM tarapha 100-100 hAtha taka asvAdhyAya hotA (16) candragrahaNa-jaba candragrahaNa hotA hai taba jaghanya se 8 muhUrta aura utkRSTa se 12 muhUrta taka asvAdhyAya samajhanA cAhie / (17) sUryagrahaNa-jaba sUryagrahaNa ho taba jaghanya se 12 muhUrta aura utkRSTa se 16 muhUrta taka asvAdhyAya samajhanA cAhie / (18) rAjavyudgata-najadIka kI bhUmi para rAjAoM kI paraspara lar3AI calatI ho, usa samaya tathA lar3AI zAnta hone ke bAda eka dina-rAta taka svAdhyAya nahIM karanA caahie| patana-koI bar3e rAjA kA athavA rASTrapuruSa kA dehAnta huA ho to agnisaMskAra na ho taba taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie tathA usake sthAna para jaba taka dUsare vyakti kI naI niyukti na ho taba taka UMcI AvAja meM svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (20) audArika zarIra-upAzraya ke andara athavA 100-100 hAtha taka bhUmi para upAzraya ke bAhara bhI paJcendriya jIva kA mRta zarIra par3A ho to jaba taka vaha nirjIva zarI vahA~ par3A rahe taba taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (21 se 28) cAra mahotsava aura cAra pratipadA-ASAr3hI pUrNimA (bhUta mahotsava), Aso pUrNimA (indriya mahotsava), kArtika pUrNimA (skandha mahotsava), caitra pUrNimA (yakSa mahotsava) ina cAra mahotsavoM kI pUrNimAoM tathA usase pIche kI cAra, kRSNa pakSa kI cAra pratipadA (aikama) isa prakAra ATha dinoM taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (29 se 30) prAtaHkAla aura sandhyAkAla meM dizAe~ lAla raMga kI dikhAI deM taba taka arthAt sUryodaya aura sUryAsta ke pahale aura bAda meM eka-eka ghar3I svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (31 se 32) madhya divasa aura madhya rAtrI ke Age-pIche eka-eka ghar3I isa prakAra do ghar3I svAdhyAya nahIM karanA caahie| uparokta asvAdhyAya sambandhI niyama mUla pATha ke asvAdhyAya hetu haiM, gujarAtI Adi bhASAntara hetu ye niyama nahIM hai / vinaya hI dharma kA mUla hai tathA aise vikaTa prasaMgoM meM gurU kI athavA bar3oM kI icchA evaM AjJAoM kA adhika pAlana karane kA bhAva rakhanA cAhie / Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AyArAMga sUtra prathama zrutasThaMdha prathama adhyayana chA viSayAnubhaziSThA anu. viSaya pAnA naM. JD 14 14 1 bhaMgasAyarA 2 avatararAzA 1. lagavAn vayanoM meM utpavRkSa hehuloM ke pathyIsa (25) guNoMDI udhabhA 2. bhagavAn DI vAzI upaatizaya 3. manuyoga (4) 1. yarA zAnuyoga 2. dharbha jthAnuyoga 1. AkSepAyAdhidharbha jthA (4) 2. dharbha bhatibhA 3. gaNitAnuyoga pravazyAghAna sabhaya nirzaya 1. bhAsa viyAra 2. pakSa viyAra u. tithi viyAra 4. vAra viyAra 5. nakSatra vicAra 6. yoga viyAra 7. hA vicAra 8. lagna vicAra 8. graha viyAra 10. zIdhra pravazyA sabhaya ni3pArA 11. Iza suyyana 12. prathama goyarI viyAra 13. nUtana pAtra vyApArA 20 14. mAyAryAhipa pradhAna sabhaya 4. dravyAnuyoga dravya takSArA 1pa 15 17 18 0 0 0 21 21 zrI AcArAMga sUtra : 1 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anu. viSaya pAnA naM. 23 25 ww 0 0 0 0 G0 0 0 paryAya akSarA dravya vibhAga (bheTa - 6) 24 1. dha stiSThAya sva35 2. madha stimAya sva35 26 3. AhAzAstiThAya sva35 4. DAsa ni3pArA jAla zavyutpatti DAla siddhi u2 DAla sakSA jA sva35 5. pu6galAstichAya pudagala zabdArtha pugasa sakSama pugata pradeza saMdhyA pugata kSetra sthiti pugata me parabhAzusva35 sndha sva3pa aura usa leTa parabhA andha DAraza parabhAzu jandha vyavasthA-choSTa vAstichAya va zArtha chAva sva3pa bhAva aura usaDe leha-5 1. saupazabhiSTha bhAva 2. kSAyitalAva 48 kSAyopazabhibhAva mauyibhAva pArizAbhibhAva vA sthiti kSetra javaDI hAsa-vRddhi chavaDI urdhva gati va sakSama 0 6 E 48 pa 43 13 zrI AcArAMga sUtra : 1 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anu. viSaya chati bhuvAstiDAya SaDdravya viyAra bhava s'ndha viyAra SadravyoM prA sapriya - nikSkSyi viyAra vyavahAranaya ho leDara Sadravya viyAra SaDdravyoM ke viSaya meM rtRtvA'rtutva ni3pAe vyavahAra naya (6) 1. 2. 3. 4. zuddhavyavahAra natha azuddhavyavahAra naya zubhavyavahAra natha azulavyavahAra natha upayaritavyavahAra natha anupayaritavyavahAra naya 4. 6. bhavaDe sva3pameM saddaza-visaddaza vicAra chati javatA sampU sUtra kA upadruma sUtra prathama laga zahArtha zrI AcArAMga sUtra : 1 sUtra dvitiya (saMjJA ) saMjJA se leha 1. AhAra saMjJA 2. laya saMjJA 3. maithuna saMjJA 4. parigraha saMjJA 4. Dodha saMjJA 6. bhAna saMjJA 7. mAyA saMjJA 8. sola saMjJA 8. loDa saMjJA 10. jodha saMjJA 11. suja saMjJA 12. huHja saMjJA pAnA naM. yaya pa 57 paTa paTa paTa yasa 59 60 61 61 61 62 63 64 pa pa 66 67 68 68 69 68 70 70 70 71 71 71 71 72 72 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anu. viSaya pAnA naM. 72 72 73 73 73 77 74 74 70 (78 78 78 13. bhoha saMjJA 14. vithiThitsA saMjJA 15. zo'saMjJA 16.dharbha saMjJA jJAnasaMjJA leha (5) 1. bhatijJAna 2. zrutajJAna 3. savadhijJAna 75 4. bhanaHparyayajJAna 5. DevalajJAna bhatijJAna leha (4)77 chahA sapoha mImAMsA bhArgA gaveSA saMjJA smRti bhati prajJA 80 sUtra tRtIya (saMjJA) tIna praThAra chAnbha 1. saMbhUchananbha 2. garbhanbha 3. upadhAta nbha sUtra yaturtha (saMjJA) sUtra pazcama AtmavAhiza AtmazamghArtha mAtmAstitvasiddhi mAtmA DA dravyatva mAtmA hA sva35 (13) 0 0 0 D9 0 0 0 64 zrI AcArAMga sUtra : 1 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anu. viSaya pAnA naM. 100 100 102 102 103 104 105 1. bhavatva ni3pArA 2. nityatva ni3pArA 3. yetanAvatva ni3pArA 4. udhayogavatva ni3pArA 5. parizAbhitva ni3pArA 6. prabhutva ni3pArA 7. urtRtva ni3pArA 8. lo'tRtva siddhi 8. zarIra parizAbhatva siddhi 10. abhUtatva nipArA 11. pratizarIra bhinnatva siddhi 12. paugalidharbha sayutThatva siddhi 17. urdhvagati svabhAvatva siddhi ti Atmahi praza lovAhi praza SaDvanihAya 1. pRthiviSThAyabheTa 2. maDAyame u. te sTAyame 4. vAyuDAyameTa 5. vanaspatichAyo 6. asaSThAyabheda115 -4. dvitriyaturindriya bheTa 6. pazyendriyameha (4) bhanuSyale sarbhabhUmi dhvaniSThAya (4) 1. lavanapatihevabheTa 2. vyantarasevabheTa 3. jyotiS vaha 4. vaibhAnivabheda utpAtIta 107 108 109 111 111 111 111 112 113 114 1 14 114 11pa 116 117 117 118 118 119 120 120 122 zrI AcArAMga sUtra : 1 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anu. viSaya pAnA naM. 123 124 125 12pa 129 126 131 131 134 137 138 141 SavanihAyamehasaMDasana jIvasaMkhyA 124 dharbhavAhiza 1. dharbhasva35 2. dharbhasiddha 3. urbha DA bhUtatva 4. va aura dharbha DA saMndha 5. hA anAhitva 6. sarbhavAhibhatanirAza 7. andhsv3pni3paa|132 8. andhaThArazanisvArA prakRtimandha mATha dharmo De lakSAta 2. sthitijandha sthitijandha goSTa 3. anubhAvasandha puzyapAparbha ni3pArA sarvadhAti pratiyA~ (20) zidhAti prakRtiyA~ (25) adhAti prakRtiyA~ (75) uttara prakRti saMjyA (148) dharbhakSayaviyAra chati dharbhavAhi praSTa ghyiAvAhi pramA prAzAtidhAta jhyiA 157 bhRgavadhameM udhata DI ThyiA sUta meM loha DAlane vAle hI ghyiA dhanuSase vIMdhane vAle chI ghyiA vRSTijJAna De liye hastAhi IlAne vAleThI ThyiA tA' para yaDha ra usaTheila to'nevAle hI ThyiA aThAraha pApasthAna (1) prAtipAta 143 144 146 147 148 1pa3 1pa6 1pa8 1pa8 1pa9 1pa9 1pa9 160 zrI AcArAMga sUtra : 1 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anu. viSaya pAnA naM. 160 161 161 162 162 164 164 165 166 167 168 168 169 (2) bhRSAvAda (3) mahattAdhAna 160 (4) bhaithuna 161 (4) parigraha (6-18) chodha se bhithyAErzanazatyatA chati nyiAvAhi prajJA 162 chaThA sUtra (rbhasabhAramsa) sUtra saptabha (aparijJAta zava) sUtra aSTabha (zava chA yonisaMdhAna) yonibheTa (8) yorAsI lAja yoniyA~ sUtra navabha (parijJA) sUtra zabha (rbhasabhAramsa) sUtra bheDAhaza (upasaMhAra) sUtra dvAdaza (upasaMhAra) prathama adhyayana he prathabha haizaSThI sabhApti dUsare zaThA upabha va De viziSTa jJAna DemabhAvahA kArA pRthivIDAya hI hiMsAbhe tahAzrita zavoM chI hiMsA pRthivIDAya takSA pRthivIDAya pra3pAzA pRthivIDAya chavaparizAbha pRthivIDAya vadhadvAra - zastradvAra pRthivIDAya hA upabhoga pRthivIDAya sabhAramala prayona pRthivIDAya sabhAramla isa 6STAnta dvArA pRthivIchava siddhi pRthivIDAya sabhArambha nivRti upasaMhAra - Gdeza sabhApti tRtIya uddeza upabha aura 6STAnta managAra takSA 169 170 171 172 176 177 178 179 180 181 182 182 187 187 188 188 zrI AcArAMga sUtra : 1 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anu. viSaya pAnA naM. 191 191 19pa 197 18 200 202 202 204 20pa 206 208 208 209 210 anagAra purtavya zraddhAsva35 (1) yathApravrutikaraNa (2) apUrvaka (3) anivrutikarAra 198 (4) aghiAmazraddhA aplAyazraddhopadeza mAya DI hiMsA taghAzrita anya bhAvoMThI hiMsA aSkAyazastra aplAyaropadeza apaka aSkAyasacitatA aplAyajIvalakSaNa aSkAyaprarUpANaII akAyajIvapariNAma aSkAyazastra ghAvanajala - ghAvanapAnI (21) aplAyavarAghanAdoSa aplAya ke viSayameM anya mata samIkSA anyamatA gumavirogha upasaMhAra caturthoddezaka upakrama agnikAya ke abhyAkhyAna meM AtmA kA abhyAkhyAna agnikAya lakSaNa akAya sacittatA agnikAya kharUpANaII 217 agnikAya jIva pariNAma agnikAyApalApa dIrghalokazastra (agnikAya) kA khedajJa dIrghalokazabdArtha agnikAya zastra 211 212 212 213 213 214 21pa 216 216 218 219 219 220 221 zrI AcArAMga sUtra : 1 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anu. viSaya pAnA naM. 223 224 226 227 228 230 231 232 232 234 240 241 agnihAya sabhArambha nivRti pratijJA agni virAdhanAghoSa agniSThAyopabhoga agni sabhAramloSa agni sabhArambha meM usane Azrita anya chAvoM hI hiMsA upasaMhAra Gdeza sabhApti pazcabhoddezaTha (vanaspati) upabha sanagAra lakSArA vanaspatichAya sathitatA (lakSAzadvAra) vanaspati pra3pAzA (meTa) vanaspati paribhArA vanaspatiThAyopabhaIna saMsAra hA hetu hai 3pAhi gurA meM bhUrI saMsAra chA chArA hai 3vAhigurAbhUrAghoSa vanaspatizastra sabhArambha meM taghAzrita anecha va hiMsA vanaspativirAdhasAdhvAbhAsa upabhogadvAra vanaspativirAdhanAisa 248 bhanuSyazarIra he sAtha vanaspati hI sathitatA DI siddhi upasaMhAra GdezasabhAti SaSThoddeza (asaSThAya) upabha asoM me yasakhAyalakSA asAyaprapA asahAyaparizAbha pratyeSTha yasa chavoM ke sujama alaga alaga hai 243 244 245 246 247 249 2pa1 upara upara 2pa4 2papa 2papa 256 zrI AcArAMga sUtra : 1 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anu. viSaya pAnA naM. o e d 263 pratye'hizA vihizA meM prathivI mAhi mAzrita yasavoM ko paritApa hene se saMsAra ubhArA 2pa6 asahAya De sabhArambha meM anya prAziyoM chI hiMsA 2pa7 yasaSThAyaThI hiMsAbhe parijJA (yasaThAyasabhAraMbhaghoSa) 258 upabhogadvAra 2pa9 veghanAdvAra 260 asAvavirAdhanAila asavahiMsAprayoSana 261 upasaMhAra uddezasabhApti saptabha uddeza (vAyuThAya) vAyuThAyavirAdhanaviveDa 263 vAyuDAyalakSA 266 vAyuThAya pra3pAyA 266 vAyuThAya paribhAga 267 vAyutAya zastra 267 vAyudhAya DI hiMsA meM ghAva nihAya3gha loDa DI hiMsA 268 dravyaliMgIkRta vAyuSThAyavirAdhanA 269 vAyuThAyayopabhoga 270 vAyuvirAdhanAghoSa ra71 vAyuvirAdhanAparihAra ra72 bhujavascimA vicAra ra74 SaDvasniDA vicAra 274 SanihAyArambhaghoSa ra76 SazvavirAdhanAparihAra ra77 prathama adhyayana samApti 279 ||sbhaat // zrI AcArAMga sUtra : 1 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainAcArya - jainadharma divAkara - pUjyazrI - ghAsIlAlajI - mahArAja - viracitayA''cAracintAmaNi- vyAkhyayA samalaGkRtaM hindI gurjara bhASA'nuvAdasahitam AcArAGgasUtram / ( prathamo bhAgaH adhya0 19 ) [ prathamaH zrutaskandhaH ] ACHARANGA SUTRA PART 1 CHAPTER 1 niyojaka : saMskRta - prAkRtajJa - jainAgamaniSNAta- priyavyAkhyAni - paNDita - munizrIkanhaiyAlAlajI - mahArAjaH Wan prakAzakaH a0 bhA0 zve0 sthA0 jainazAstroddhAra samitipramukhaH zreSThi- zrI - zAntilAla - maGgaladAsa bhAI - mahodayaH mu0 rAjakoTa dvitIya AvRtti vIra saMvata prati 1000 2484 vikrama saMvata 2014 IsvIsana 1958 mUlyam - rU0 12-0-0 Bao Che Che Che Dan Che Shou Duan Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalAcaraNa / avataraNA AcArAMga satranI AcAracintAmaNi TIkAne gujarAtI anuvAda maMgalAcaraNa. bhavya jInA tamAma mane ratha pUrNa karavAvALA zrI vIra bhagavAnane praNAma karIne, tathA vividha prakAranI labdhionA dhAraka,cauda pUrvenA jJAtA, AdhyAtmika zaktithI sampanna zrI gautama gaNadharane namaskAra karIne sakala dethI rahita hovAnA kAraNe tathA vAstavika vastusvarUpane prakAzita karavAnA kAraNe ujajavala jinavANIne hadayamAM dhAraNa karIne- dhArIlAla muni prayatna karIne, bhavya purUSonI tathA munijanenI ISTa siddhi mATe, zrI AcArAMgarUpa sUtra (derA)mAM bhagavadubhASita-vividha AcAra rUpa maNine mAlArUpamAM parevuM chuM. bhavya manuSya tene hamezAM hRdayamAM dhAraNa kare. jaDadravya rUpa cintAmaNi hRdaya para arthAt vakSasthaLa upara dhAraNa karAya che. kintu A AcAracintAmaNi (TIkA) hadayamAM dhAraNa karavA gya che. 2. A aDhI dvIpanI aMdara, paMdara karmabhUmirUpI nandana-vanamAM samyakatvarUpa kyArImAM AtmarUpI kalamba-kalama (DALI), tIrthakaranetra bAMdhavAmAM kAraNabhUta vIsa sthAnI vAraMvAra ArAdhanArUpI jalathI vRddhi pAmIne tIrthakararUpa nUtana-navIna kalpavRkSa utpanna thAya che. bhagavAn ke vacanoM meM kalpavRkSa ke kuloM ke paccIsa (25) guNoM kI upamA jevI rIte kalpavRkSonA phUlemAM saundarya Adi guNa dekhAya che, te pramANe tIrthakarenA vacanemAM paNa saundarya Adi tamAma guNe dekhAya che. baMnemAM samAna rUpathI dekhAtA guNe A prakAranA che- (1)-saundarya, (2)-sugaMdha, (3)-tridoSanAzakapaNuM, (4)-sAta dhAtunI puSTi karanAra, (5)-cAmaDI, vALa-baLakArIpaNuM, (6)-hRdayane AnaMdakAraka, (7)-tApanuM zamana karavApaNuM, (8)-zabhAkArIpaNuM, (9)-utsAhakapaNuM, (10)-phUrtijanakapaNuM, (11)vIryavardhakapaNuM, (12)-zramanivAraNapaNuM, (13)-madhuratA (14)-snigdhatA-cikaNa- paNuM, (15)-ahudalatA, (16)-viSavinAzakapaNuM, (17)- makaraMda-puSparasa-dhArakatA, (18)-vyAdhivinAzakatA, (19)-vikasanazIlatA, (20)-tRSNAnivArakatA, zrI AcArAMga sUtra : 1 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (21)-mUchanivArakatA, (22)-paththatA, (23)-medhatA, (24)-utkRSTa bhAvanuM utpAdaka paNuM ane (rapa)-avayavasannivezavizeSapaNuM. A pacAsa guNe kalpavRkSanA phUlemAM tathA bhagavAnanA vacanamAM kevI rIte samAnapaNe dekhAya che te batAve che saM. guNa kalpavRkSanA kulenA pakSamAM bhagavAnanA vacanenA pakSamAM (1) saundarya, manahara AkRtivALA, madhura ane mehaka zabda saundarya. (2) sugandha, nAsikAne tRpta karanAra, divyadhvanirUpa hovAthI Arya, anArya, be pagavALAM tathA cAra pagavALAM jIne pita pitAnI bhASAmAM pariNata hevAnA kAraNe tRptikAraka. (3) tridevanAzakatva, vAta, pitta ane kapha, A traNa mithyAtva, mizra ane sabhyadezone dura karavA vALA katva-mehanIya, A traNakarmone nAza karanAra (4) sAtadhAtune puSTa, rasa, rakta mAMsa, meda, hADakAM dravyArthika ane paryAyAthikakaravApaNuM majajA ane vIrya, A sAta nayanI apekSAe kathaMcita dhAtune balavAna karanAra. nityatA kathaMcit anityatA Adi sAta aMgenA piSaka (5) cAmaDI ane vALane zarIrasaMbaMdhI vikAra dUra AtmAnA ArtadhyAna ane khaLakAraka, karanAra. raudra dhyAnarUpa vikArane nAza karanAra (6) hRdayane AnaMdakArI, daSTi paDatAM ja hRdayane kAnamAM paDatAM ja prANI mAtrane AnaMda ApanAra atyanta AnaMda ApanAra (7) tApanivAraNa karanAra, zItala hevAthI saMtApa zA tarasamaya hovAthI kaSAyaharanAra, janita saMtApane nAza karanAra, (8) zubhAkArIpaNuM, ghareNAMrUpa hevAthI zebhA mithyAtva AdinI malinatA vadhAranAra dUra karIne AtmAnA tejane prakAzita karanAra, zrI AcArAMga sUtra : 1 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (9) utsAhakapaNuM. utsAha utpanna karanAra pAMca pramAdanuM nivAraNa karIne dharmanI ArAdhanAmAM traNeya ne uttejana ApanAra. (10) skUti utpanna harSa utpanna karanAra hovAthI mokSa mATe parAkrama karavAnI karavApaNuM. pitAnI IcchAnusAra siddhi preraNA karanAra. mATe pravRtti karAvanAra (11) vIryavardhakapaNuM. tamAma indriyane zakti tapa ane saMyama dvArA AdhyAApanAra tmika baLa vadhAranAra, (12) zramanivAraNa sugaMdha Adi aneka guNonI cAra gatiomAM bhramaNa karIne karavApaNuM. vizeSatA hovAthI te te thAkI gayelA jInA bhava IdriyanI zithilatA dUra bhramaNane nivAraNa karIne tenA karanAra. khedane sarvathA nAza karanAra (13) madhurapaNuM. (14) snigdhatA. madhura rasavALA, apUrva, avinAzI mokSa sukhanA anubhava rUpa rasavALA cikaNApaNuM. kAnamAM paDatAM ja AtmAnA dareke-dareka pradezamAM dharmAnu rAga jagADanAra se patra, hajAra patra Adi svasamaya ane parasamayanA rUpathI ghaNuM patro (pAMdaDA) svarUpanA prakAzaka hovAnA vALA kAraNe jUdI jUdI jAtanA pramANa, naya, nikSepa AdithI (15) bahudaLatA. yukta. (16) viSanAzakaNuM. sthAvara ane jaMgama viSane nAza karanAra viSayavAsanArUpa viSane-jherane nAza karanAra. (17) makaranda-dhAritva. kulanA rasa vALA. anitya Adi bAra bhAvanAothI utpanna vairAgya janita zAMtarasa pragaTAvanAra. zrI AcArAMga sUtra : 1 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (18) vyAdhi vinAzaka bhaya AditamAma vyAdhione sarvaghAti prakRti Adi paNuM. nivAraNa karanAra. tamAma karmone nAza karanAra, (19) vikAsavApaNuM kramazaH vikAsa pAmavAvALA. anAdi kAlathI sutA pahelA AtmAnA guNene vikAsa karanAra. (20) tRSNAnivArakapaNuM. lAlaca dUra karanAra. viSayanI abhilASA dUra karanAra. (21) mUchanivArakapaNuM bebhAnapaNuM maTADanAra meha nAza karanAra (22) paththatA. hitakara. A leka ane paraleka saMbaMdhI sukha utpanna karanAra hovAthI AtmAne atyanta upakArI. (23) madhyatA. pavitratA karanAra. mithyAtva Adi pAMca Azrava rUpI maLathI rahita hevAnA kAraNe nirmala. (2) utkRSTa bhAve utpanna de zeka AdithI utpanna vibhava pariNati dvArA utpanna karavApaNuM. thanAra ciMtAne dUra karIne thayelI durvAsanAne dUra karIne vizuddha vicAra utpanna karanAra tIrthakara getra bAMdhavA gya viziSTa bhAvanA utpanna karanAra. (25) avayavasannivezanuM. sarva avayavathI paripUrNa sarva aMge ane upagathIyukta vizeSapaNuM. tIrthakararUpI kalpavRkSonA vacanarUpa pupina, gaNadharee zraddhArUpI sUtara-derAmAM guthI karI gadya-padyarUpa vividha aMga-upAMgamaya mALAe racI. te mALAone hRdayamAM dhAraNa karIne, tenI mahattAno aMtaHkaraNamAM vicAra karanAra bhAvitAtmA purUSajJAna ane kyiA dvArA karmarajakaNane dUra kare che. tathA sarva prakAranI upAdhi ane pIDAthI rahita, jene prApta karIne pharIthI kaI vakhata AvavuM paDatuM nathI. evI siddhigatirUpa zivapadane prApta kare che, temaja bhAvabhIrU anya bhavya jIne paNa te pada (zivapadanI prApti karAve che. zrI AcArAMga sUtra : 1 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAn kI vANI ke 35 atizaya 5vRkSa te A leka saMbaMdhI sukha ApI zake che ane te sukha paNa adhava ane kSaNabhaMgura hoya che, paraMtu tIrthakara bhagavAna lekettara akSaya ane zAzvata-nitya sukha Ape che; laukika sukha te kheDuta mATe muzakA (anAja vinAnAM pheMtarAM) samAna svAbhAvika siddhaja che. bhagavAnanA vacanemAM pAMtrIsa lakattara atizane sarva prANIone anubhava thAya che, zrI samavAyAMga sUtramAM e pAMtrIza atizayone ullekha jovAmAM Ave che. mUla pATha A prakAre che- "pAtai qvacArUselA pattA" arthAt -satya vacananA patrIza atizaya guNa kahevAmAM AvyA che. ahiM satyavacanane artha che-bhagavAnanA vacana, kemake te sarva hita karanArA che. te vacanene atizaya arthAt guNa pAMtrIza che. paraMparAnA niyama pramANe pAMtrIza atizaya A pramANe mAnavAmAM AvyA che - (1) saMskAravattva-prakRti, pratyaya, liMga, vacana AdithI yukta banavuM. (2) udAttatAzrotAo mATe sugama. (3) upacArapatatA-khaM-jaMgalI mANasenI bhASAmAM jovAmAM AvatA alIla-kharAba, zarama Ave tevA bhASAnA doSa rahita. (8) gaMbhIradhvanitvameghanA je gaMbhIra zabda. (5) anunAdiva-pratidhvaniyukatahevuM (paDaghArUpa thavuM). (6) dakSiNatAsaralatA (7) upanItarAga--mAlakeza rAga jevo guNa hovuM. arthA-jevI rIte mAlakeza rAga paththarane paNa pigaLAvI de che. te pramANe bhagavAnanA vacane kaThora hRdayavALA mANasane paNa pigalAvI de che, tAtparya e che ke bhagavAnanA vacana mahAna hRdaya drAvaka hoya che. (8) mahAWtA-bhagavAnanA vacana mokSamArganuM pratipAdana karanArA che tethI mahatvapUrNa ane arthathI yukta hoya che. (9) avyAhata paurvAparya-pUrvApara zrI AcArAMga sUtra : 1 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viredhathI rahita hoya che. (10) ziSTa purUSa dvArA svIkArelA tatvane badha karAve che. (11) asaMdigdhatA-abhidheya-vAkyarthanuM spaSTa rUpathI pratipAdana karavAnA kAraNe saMzaya utpanna thatuM nathI. (12) apahatA ttaratva-samasta guNothI yukta hovAthI bIjA pakSanA vAdI temAM koI paNa prakArano deSa kADhI zakatA nathI. (13) hRdayagrAhitya-tamAma zrotAvarganA hRdayane haraNa karavAvALA (14) dezakAlAvyatItva--dravya, kSetra kAla ane bhAvane anukULa. (15) tatvAnurUpatna--vivakSita vastu eTale belavA mATe manamAM nakkI kareluM, tenA dravya ane paryAyanA svarUpane prakAzita karavAvALA, (16) prakIrNa prasutatva prasaMga vinA vistAra sahita nahi kahevuM, tathA saMkSepamAM nahi kahevuM. (17) anya pragRhItatva-pUrvApara padenI ane arthonI apekSA rAkhavA vALA, arthAt prakaraNa saMgata. (18) abhijAtatA-jIva Adi tanA atyanta sUphama svarUpanuM paNa eTaluM spaSTa nirUpaNa karavAvALA jemake netrathI joI rahyA heya. (19) atisnigdha madhuratA-amRta samAna tRpti karavA vALA. (20) aparamamaMdhitva--bIjAnA marmane pragaTa nahi karavA vALA, athavA pratipakSIonA marma (hetuo-yuktio ) nuM nirAkaraNa-karavA vALA. (21) artha dharmAbhyAsAnapatatA-paramArtha--arthAt mokSa tathA mokSanA sAdhanarUpa dharmane bedha karavAvALA. (22) udAratA-prANImAtranuM kalyANa karavA karAvAvALA, athavA tuccha arthonuM pratipAdana nahi karavA vALA (23) paranindADaDamotkarSavimuktatA-para nindA ane AtmaprazaMsAthI rahita (24) upagatazlAghatva-sarvahitakArI hovAne kAraNe sarvane mATe upAdeya-grahaNa karavA gya. (25) anAnItatva-kAnane apriya lAge evA dethI rahita. (26) utpAditAcchinnakautuhalatva-navA-navA arthanuM nirUpaNa karavAnA kAraNe vAraMvAra sAMbhaLavAnI abhilASA utpanna karavAvALA, arthAt bhagavAnanA vacanene vAraMvAra sAMbhaLavA abhilASA-IcchA thAya che, (ra) adbhatatva-zIvratAthI rahita (28) anativilasmitatva-bahuja vilaMbathI uccAraNa nahi karavAvALA, arthA-vAkaya samApta thayA pahelAM vizrAma lIdhA vinA ja belavAvALA. (2) vizvama-vikSepa-reSAvezArirahitatva-vizvama artha-brAMti, vikSepa--arthAt patipAdya vastu tarapha gaphalata, zoSa-arthAt krodhanA AvezathI rahita (30) vicitratA-varNana karavA yogya vastunA svarUpane prakAzita karavAnA kAraNe lekenara (31) AhitavizeSatA-dravya ane paryAyanI zrI AcArAMga sUtra : 1 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSatAnuM pratipAdana karavA vALA (32) sAkAratA-hetu, kAraNa Adi vaDe spaSTa rUpathI prakAzita karIne padArthone sAkSAtkAra karAvavA vALA. (33) saparigrahItatvautpAda, vyaya, ane dhauvyamaya sattAnA rUpamAM arthanA prakAzaka (34) aparakheditatva pitAne ane pArakAne kheda nahi pahoMcADanAra (35) avyuccheditva-pratipAdya viSayane nirNaya thayA vinA nahi aTakanArA, arthAt vivakSita vastune pUrNa nirNaya karavA vALA, anuyoga (4) bhagavAnanA vacamAM A pramANe pAMtrIza atizaya arthA-guNa hoya che. prAcIna AcAryoe paNa kahyuM che- "sArA" ityAdi 35. (pAMtrIza vANInA guNe pahelA kahI gayA chIe jethI ahiM ene artha kahevAnI AvazyakatA nathI) bhagavAnanA vacana cAra anuyAgomAM vaheMcAyelA che. cAra anuga A che(1) caraNakaraNanuga. (2) dharmakathAnuyoga, (3) gaNitAnuga ane (4) dravyAnuyega. bhagavAna-dvArA prarUpita arthanI sAthe gaNadharanA vacanane roga hoya te anuga kahevAya che, tAtparya e che ke bhagavAnanA vacanane anukULa gaNadharoe kareluM vyAkhyAna te anuga kahevAya che. caraNa karaNAnuyoga (1) caraNakaraNanuga- jenAthI bhavasAgarane kinAre arthAta caudamuM guNasthAna prApta karI zakAya, tene arthAt mUlaguNane "caraNa" kahe che, athavA vrata Adi caraNa kahevAya che. te sittera (0) che. kahyuM paNa che- zrI AcArAMga sUtra : 1 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMca mahAvrata, dasa zramaNadharma, sattara saMyama, daza vaiyAvRtya, nava brahmacaryanI guptio, ratnatraya-(samyajJAna, darzana ane cAritra) bAra prakArane tapa, cAra krodhAdivijya,-(krodhavijaya, mAnavijaya, mAyAvijaya, bhavijaya ) A pramANe sittera (70) prakAranA caraNa kahevAya che. te 1 . caraNanI puSTi karavA vALA karaNa kahevAya che. karaNane abhiprAya che-uttara guNa, athavA piDavizuddhi Adine karaNa kahe che, tenA paNa sittera bheda che. kahyuM paNa che - cAra piMDavizuddhi, pAMca samitie, bAra bhAvanA, bAra paDimA, pAMca Indriya niSedha, pacIza pratilekhanA, traNa guptie, cAra abhigraha, A sarva karaNa kahevAya che." ! 1 A pramANe caraNa ane karaNanA anugane arthAt bhagavAnanI vANIne anukUla vyAkhyAnane caraNakaraNanuga kahe che. tAtparya e che ke-je zAstramAM cAritrasambandhI nirUpaNa che te caraNakaraNAnuyoga samajavuM joIe. dharmakathAnuyoga Adi bAkInA traNa anuga bhavya jIne caraNa ane karaNamAM pravRtta kare che, teTalA mATe te paNa e anuganuM aMga che. A prakAre cAreya anugomAM caraNakaraNanuga pradhAna-mukhya che. mukhya hevAnA kAraNe ja tenI gaNanA sauthI prathama karI che. kahyuM paNa che - "he Atmana ! caraNa ane karaNamAM je mahattva che, tene prathama samajI le, te mehanuM nivAraNa kare che, AtmAnA nizcaya arthAt vAstavika svarUpane pragaTa kare che, te sarva guNane AdhAra ane anAdi kAlanA mithyAtvadeSane phUra kare che, vizuddhinuM kAraNa ane IndriyanA zIdhra damana mATe te sahAyaka che 1 II samyajJAna denAra che ane mokSasukha utpanna karavAvALuM che. karmarUpI dhULane dUra karavAvALuM che. AtmAmAM udyota-prakAza karavA vALuM che. ane samasta guNone advitIya prakAzaka che. he Atmana ! caraNa ane karaNane Azraya kalyANakArI che, A viSayamAM zaMkAne sthAna ja kayAM che? arthAt nizcita rUpathI ja te kalyANa karavA vALuM che. A leka (saMsAra) te pariNAme ekadama narasa-rasarahita che, tuM temAM sukhanI abhilASA zA mATe kare che ? | 2 | zrI AcArAMga sUtra : 1 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma kathAnuyoga (2) dharmasthAnuga saMsArarUpI sAgaramAM DubatA bhavya jIne dhAraNa karavAvALI, vahANa pramANe kinAre laI janArI, athAt zubha sthAnamAM pahoMcADI devA vALI vastune dharma kahevAmAM Ave che. te dharmanI kathA arthAt bhagavAnane upadeza jemAM jovAmAM Ave che. tene gharmakathA kahe che. athavA ahiMsA AdinI prarUpaNa te dharmakathA kahevAya che. athavA te zrata ane cAritranI pradhAnatAvALI kathAne dharmakathA kahe che, athavA zubha ane azubha karma-phalane pragaTa karavuM te dharmakathA che. athavA tIrthakara, cakravartI Adi mahApurUSenA caritranuM varNana karavuM te dharmakathA che. tenA anuga-vyAkhyAnane dharmakathAnuga kahe che. dharmakathA cAra prakAranI che. (1) AkSepaNI (2) vikSepaNI () saMvedanI ane (4) nirvedanI. AkSepaNa Adi dharmakathAothI AkSipta, vikSipta, saMvedita ane nivedita (virakta) thayelA bhavya jIva cAritra prApta kare che. AkSepANyAdi dharma kathA (4) (1) AkSepaNI- je kathA dvArA zrotA mehathI haThI jaIne cAritra tarapha AkarSita thAya che te AkSepaNI dharmakathA kahevAya che. kahyuM paNa che - jenAthI zrotAne sanmArgamAM sthApita karI zakAya che tene AkSepaNa kathA kahe che, jevI rIte kamalAvatIe ISakArane ghamamAM sthira karyo. te 1. - nAnI umaravALA pitAnA be bALakenI sAthe tathA patnI sahita bhagu purohita sarvasva tyAga karIne dIkSA grahaNa karavA mATe potAnA gherathI nIkaLyA, te purahitanuM tamAma dhana mArA pati (rAjA) e laI lIdhuM che. evuM jANIne rANI kamalAvatIne vairAgya utpanna thaI gayuM ane teNe potAnA pati rAjA ISikArane samajAvyA- zrI AcArAMga sUtra : 1 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "mahArAja ! je dhanane bhRgu purAhite vamana karI nAkhyu che te dhanane Apa bhAgavaze ? Apa vamananuM sevana karavAvALAnI peThe bhAganI lAlasA zA mATe kare che ? 2 ItyAdi rAjA iSukAra pAte kamalAvatInA vacana sAMbhaLatAM ja vairAgya pAmyA ane rAjA tathA rANI ane sAthe-sAthe dIkSA grahaNa karI. // 1 // (2) vizleSaNI samyavAda arthAt anekAntavAda, athavA satyasiddhAMtanA guNAnuM digadarzana karAvIne zrotAone mithyAvAda arthAt ekAntavAdathI dUra karAvanArI kathA te vikSepaNI kathA kahevAya che. kahyu paNa cheH-- " samyavAdane utkarSa batAvIne mithyAvAda arthAt mithya! mAnyatAnuM khaMDana karavAvALI vikSepaNI kathA che. jevI rIte kezI zramaNe pradezI rAjAne mithyAvAdathI mukta karyA hatA. // 2 // ' zrI kezI zramaNanA zrImukhathI karUNArasathI paripUrNa AstikavAda sAMbhaLIne pradezI nAmanA rAjAe nAstikavAda tyAga karyAM, khAra vratadhArI zrAvaka thaIne marIne prathama saudhama kalpamAM sUryabha nAmanA deva thayA. (3) savedmanI je kathA sasAranI asAratA khatAvIne bhavyajIvAmAM meAkSanI abhilASA jAgrata kare che, te sa MvedanI dharmakathA che. kahyuM paNa che.-- "je kathA sAMbhaLavAmAtrathI ja meAkSanI IcchA utpanna thAya che. te sarvedanI dharmakathA che. jevI rIte maTTI nAmanI rAjakanyAe cha rAjAone bodha Apyo. I]" cha rAjA mArA upara Asakta-premavALA che, evuM jANIne maTTI kumArIe teone sa'sAranI ni:sAratA samajAvI ane teomAM muktinI abhilASA utpanna karI, maTTIkumArInA te upadeza saMvedanI dhamakathA che. (4) nivedanI je kathA zrotAone viSaya bhAgathI virakta banAve che te nivedanI kahevAya che. kahyu paNa cheH---- ra " jenuM zravaNu karatAM ja vairAgya utpanna thAya che, te nivedanI dharmakathA che jevI rIte bhagavAna mahAvIre zAlibhadrane pratimAdha ApyuM. // 4 // " zrI AcArAMga sUtra : 1 10 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamalanA jevA kAmala ane kAntimAna AkRtivALA zAlibhadrakumAra zrI mahAvIra bhagavAnanI dha dezanA sAMbhaLatAM ja vairAgyane prApta thayA ane cAritra dhAraNa karyuM kahyuM paNa che: ghu kathAmAM prIti rAkhavAvALA je purUSa saMsAranA mukhane kSaNabhaMgura samajI le che te ananta du:kha ApavAvALA bhAganA tyAga karIne vairAgya dhAraNa karI cAritrarUpI bagIcAmAM vihAra kare che. / 1 / / uttarAdhyayana sUtranA egaNatrIsamAM adhyayanamAM dharmakathAnuM phela khatAvyu` che, te A pramANe cheH-- 66 bhagavan ! dharmakathAthI jIvane zuM lAbha thAya che ? uttara-dharmakathAthI jIvane nija rAnI prApti thAya che, dharmakathAthI jIva pravacananI prabhAvanA kare che, pravacananI prabhAvanAthI AgaLa zubha karmonA baMdha kare che." AkSepaNI Adi cAra prakAranI dharmakathAthI utpanna thanArA AnandanI dhArAonA tara MgAthI jevuM aMtaHkaraNa ullAsane prApta thayuM che, evA aneka bhAvitAtmA bhavyadharmakathA karavAvALA purUSa janma. jA ane maraNarUpI bhayAnaka ane vizAla magaramacchAthI vyApta e pramANe ISTa-viyeAga ane aniSTa-sacAgarUpI vaDavAnalathI sahita apAra samArasAgarathI pote paNa pAra utare che, ane khIjAne paNa pAra utAre che, te dharmakathA kahenAra aneka-aneka bhavya jIvAne dIkSita kare che ane sasAra rUpI kuvAmAM paDavAvALA prANIone rakSaNa karavAnuM AzvAsana devAvALA jinazAsananA mahimA vadhAratA thakA samasta jagatane jinazAsanamAM prItivALA banAvI mithyAtva nivAraNa ane samyakatvanI sthApanA karI kakaiATIne khapAve che. kadAcit pariNAmamAM utkRSTa rasAyana AvI jAya tA trileAkamAM pavitra tIrthaMkara gotranI paNa prApti kare che. jina bhagavAnanuM zAsana pAte ujjavala che te paNa je dezavizeSa ane kAlavizeSamAM mithyAtvanA aMdhakAra phelAI jAya che, tyAM bhagavAnanA zAsanapracArarUpa ArAdhana karIne dharmakathAkAra " prabhAvaka "nuM pada prApta kare che. kahyuM paNa cheH 4prabhAvaka ATha prakAranA che. (1) prAvanika, (2) dharmakathAkAra (3) vAdI, (4) labdhionA dhaNI, (pa) tapasvI, (6) vidyAvAna--rAhiNI-prajJapti Adi vidyAnA dhAraka, (7) siddhavacanasiddhiAdisiddhiovALA, (8) kavi" // 1 | zrI AcArAMga sUtra : 1 11 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma mahimA dharmamahimApitA bhAI ane putra vagere te AgalA bhavamAMDave pachInA bhAvamAM paNa sulabha che, paraMtu saMsAramAM zrata-cAritra dharma sulabha nathI1 dvAdazAMgIrUpI dukAnamAM nizcayanaya ane vyavahAranayane jANavAvALA saMyamI puruSa bhaktirUpI mUlya ApIne dharma prApta karI zake che. ema karyA vinA dharmanI prApti thatI nathI." | 2 | kSapaka zreNI ke sivAya kisI anya upAya se zukla --dhyAna kA ekatvavitarka avicAra nAmaka dUsarA pAyA nahIM prApta kiyA jA sakatA // 6 // siddhAMjana vinA pRthvInI aMdarane khajAne prApta karI zakAtuM nathI. evI ja rIte zruta-cAritra vinA AtmajJAna thatuM nathI. | 3 || AtmajJAnanA abhAvathI tava-atattvane nizcaya thaI zakato nathI, ane tatvaatatvane nizcaya karyA vinA bhavya jIvene amRtabhAvanA thatI nathI | 4 |. amRtabhAvanAnA abhAvathI vizuddha dhyAnanI prApti thatI nathI ane vizuddha dhyAna vinA kSapakazreNI upara ArahaNa thaI zakatuM nathI. || 5 | kSapakazreNa vinA bIjA keI upAyathI zukala dhyAnane ekatva-vitarka-avicAra nAmaka bIje pAye prApta karI zakatuM nathI. te 6 . saMyamI puruSa zukala dhyAnane bIje pAye prApta karIne kevalajJAna prApta kare che, ane kevalI kahevAya che. . 7 | kevalajJAna vinA zalezI avasthA prApta thatI nathI, zailezI avasthA jyAre prApta thaI jAya che, tyAre munirAja sakala karmone kSaya karI nAkhe che. te 8 sakala karmone kSaya thayA pachI siddhi prApta thAya che, siddhi lAbha thayA pachI zAzvata siddha thAya che, e mATe mukSArthI puruSoe kRta-cAritrarUpa dharmanuM AcaraNa karavuM joIe, || 9 || zrI AcArAMga sUtra : 1 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNitAnuyoga / pravajyAdAna samaya nirNaya (3) gaNitAnuga- gaNita arthAt saMkhyAne anuga te gaNitAnuga kahevAya che. jIva pudgala Adi cha dravyonI gaNanA karavA mATe, tathA dravyonA paryAnI gaNatarI karavA mATe gaNitAnuyoganI AvazyakatA hoya che, gaNitAnugathI jina bhagavAna dvArA kahelA padArthonI ThIka ThIka gaNanA thaI zakatI hovAthI samyakatvanI zuddhi thAya che, ane samyakatvanI zuddhithI cAritranI zuddhi thAya che. pUrvAnupUvI pazcAnupUvI tathA anAnupUrvI AdithI, ane bhaMgajALanI gaNanA karavAthI cittamAM sthiratA Ave che, ane cittanI sthiratAthI kaSAyarUpI agni zAMta thAya che. ane tethI cAritra nimala thAya che. gaNitAnuM ja bhagavAnanA kevalajJAna Adi e guNe e pramANe paryAnI anaMtatA pragaTa kare che. "saMkhyAtIta guNe ane paryAnI saMkhyA jANavI azakya che te vAta paNa saMkhyAnuM jJAna karyA vinA jANI zakAtI nathI, te gaNitAnuga dvArA jANI zakAya che. bhagavAnanA guNanuM vAraMvAra smaraNa karavAthI bhagavAnanI stuti thAya che, ane tethI darzana-zuddhi thaI zake che, ane darzana vizuddha thavAthI cAritranI zuddhi thAya che. zubha tithi tathA zubha nakSatrathI yukta samayamAM ja dIkSA Adi ApavI joIe, A prakAranA samayanuM jJAna karAvavAvALo hovAthI gaNitAnuyoga paNa cAritranI prAptinuM kAraNa che ema siddha thAya che. tethI gaNitAganuM phala paNa cAritranI rakSA karavI eja che, ahIM prasaMgathI De tiSane viSaya batAvavAmAM Ave che- dIkSA ApavAnA samayane nirNaya zrI AcArAMga sUtra : 1 1 3 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArA vicAra (1) mAsa-vicAra- piSa, citra, jeTha ane ASADha mAsane tyajIne bAkInA bIjA mahinAo dIkSA ApavA mATe uttama che. vizeSa mAsa-vicAra(1) zrAvaNuM-zubha. (7) mAgha-jJAnanI vRddhi. (2) bhAdrapada-ziSyanI kamI. (8) phaluna-sukha saubhAgya ane yazanI vRddhi. (3) Asa-sukha. (9) citra-alpa sukha. (4) kArtikavidyAvRddhi. (10) trizAkha-ratnatrayane lAbha. (5) mArgazIrSa-zubha. (11) jeTha-sAdhAraNa, AmAsamAM bIjA nakSatra vagerenuM bala hoya te zubha che. (6) Si-vidyAvRddhine abhAva. (12) aSADha-gurUbhAIonI sAthe premanI kamI. pakSa vicAra (2) pakSa-vicAra- kaNu pakSamAM paDavethI pAMcama sudhInI tithio azubha che. chaDUthI laIne dazama sudhInI tithio madhyama che, ane ekAdazI-agIyArasathI laIne amAvAsyA sudhInI tithie azubha che. zukala pakSamAM-paDavethI laIne pAMcama sudhInI tithie azubha che. chaDUthI dazamI sudhI madhyama che, ane ekAdazIthI punama sudhInI tithie zubha che. | tithi vicAra (3) tithi-vicAra- dIkSAnA viSayamAM paDave, trIja, pAMcama, sAtama, ekAdazI ane terasa, A tithio uttama che. nava tithio tyAjya - (1) zukala caturdazI, (2) amAvAsyA (3) je tithimAM sUrya-saMkamaNa thAya te, (4) dvitIyA, (5) catuthI, (6) SaSThI, (7) aSTamI (8) navamI (9) dvAdazI zrI AcArAMga sUtra : 1 14 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAra vicAra (4) vAra vicAraravi, sema, budha, gurU ane zanivAra uttama che. nakSatra vicAra (5) nakSatra-vicAra- dIkSAnA viSayamAM tera nakSatra uttama che - (1) azvinI, (2) rehiNI, (3) mRgazIrSa, (4) puSya, (5) uttarAphAlganI, (6) hasta, (7) anurAdhA (8) ceSThA (9) uttarASADhA, (10) abhijita (11) zravaNa (12) uttarabhAdrapada, (13) revatI. nakSatramAM sAta doSa- (1) saMdhyAgata-je nakSatramAM sUrya AgaLa AvavAvALo che te nakSatra, jevI rIte ke hasta nakSatramAM sUrya heya te dainika citrA nakSatra saMdhyAgata kahevAya che. (2) ravigata-je nakSatramAM ravi hoya te denika nakSatra ravigata jANavuM joie. (3) durgata-jemAM unmArgagAmI-vakra-graha hoya te nakSatra durgata kahevAya che. (4) sagraha-je nakSatramAM krUra graha hoya. (5) vilammita-sUrya dvArA bhagavIne chuTuM karAyeluM nakSatra. (6) rAhugata-je nakSatramAM caMdragrahaNa athavA sUryagrahaNa thayuM hoya. evA nakSatramAM cha mAsa sudhI dIkSA ApavI varjanIya che, (7) prahabhinna-jemAM traNa rahe heya, evuM nakSatra. yoga vicAra (6) yoga-vicAra- yogenA nAmathI ja zubha-azubha phaLanI pratIti thaI jAya che. jemake -viSkabha Adi dainika cogomAMthI prIti Adi zubha phaLavALAM che, ane viSkabha Adi coga te azubha phaLa ApanAra che. Ananda Adika sAMgika (vAra-nakSatranA saMgathI banavAvALA) gemAM Ananda Adi ga zubha phaLa denArA che, ane kALadaMDa Adi azubha phaLa ApanArA che. zrI AcArAMga sUtra : 1 15 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karaNa vicAra (7) karaNa-vicAra- karaNa agiAra hoya che. (1) bava (2) bAlava (3) kaulava (4) vilocana (keI koI ene "taitila' paNa kahe che) (5) garAdi (tenuM gara' nAma paNa che) (6) vaNija (7) viSTi (8) zakuni (9) catuSpada (10) nAga (11) kiMtuna. A agiyAra karaNemAM bavathI laIne viSTi sudhI sAta karaNa cara che; ane chellA zakuni Adi cAra sthira che. bavathI laIne viSTi sudhInA sAta karaNa kaI eka tithimAM niyamita rahetA nathI te kAraNathI tene cara kahe che, zakuni Adi chellAM cAra, kRSNa pakSanI caudasa, amAvAsyA tathA zukala pakSanI pratipadA-paDa tithimAM niyamita rahe che eTale te sthira kahevAya che. A viSayanuM vivecana jaMbUDhIpaprajJaptinA sAtamA vakSaskAramAM spaSTa rUpathI kareluM che, tyAM kahyuM che - "he bhadaMta ! A agyAra karaNAmAM keTalA karaNuM cara ane keTalA karaNa sthira kahevAmAM AvyA che ?, he gautama! sAta karaNuM cara ane cAra karaNa sthira kahevAmAM AvyA che" ItyAdi A sthaLe dina zabdane artha che ke-tithine pUrvArdha bhAga, ane rAtrI zabdane artha che ke-tithine uttarArdha bhAga. e agiyAra karaNAmAMthI bava, bAlava, kaulava ane vaNija, A cAra karaNa zubhaphaladAyaka che. viSTikaraNanuM bIjuM nAma bhadrA che. dIkSA Adi kAryomAM te bhadrA tyajavA gya che. kahyuM paNa che- zrI AcArAMga sUtra : 1 16 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "bhadrA karaNamAM kareluM kAma prathama te siddha thatuM nathI, kadAcit siddha paNa thAya te selame mahine AvatAM tene samULa vinAza thAya che." | 1 | - bhadrA zukala pakSamAM cotha tathA ekAdazI tithinA uttarArdhamAM rahe che, ane AThama tathA pUnamanA divase tithinA pUrvArdhamAM rahe che. kRSNapakSamAM trIja ane dazamInA dina tithinA uttarArdhamAM ane sAtama tathA caudazanA dina tithinA pUrvArdhamAM rahe che. tithinA uttarArdhamAM rahevAvALI bhadrA divasane vyApta karatI hoya, ane pUrva bhAgamAM rahevAvALI rAtrIne vyApta karatI hoya te kaI deSa nathI. - trIza ghaDInI bhadrAnI chellI traNa ghaDIe pUcha kahevAya che ane bhadrAnI te pUMcha zubha che. zakuni, catupada, nAga ane kistudana nAmanA karaNa kRSNa pakSanI caudaza, amAvAsyA, zukala pakSanA paDavAnA vegathI bhAvita hevAthI tyAjya banI jAya che, bAkI be karaNa sIvilecana ane garAdi nAmanA sAdhAraNa che. paramparA jANavAvALAne A pramANe mata che. gaNividyAprakIrNa kakAre dIkSAnA viSayamAM catuSpada ane nAga nAmanA be karaNone uttama mAnyA che. teNe kahyuM che ke -"nA vaDacq cAra sainikaravamaLa nAga ane catupada nakSatramAM niSkramaNa karavuM joIe, arthAt ziSyane dIkSA ApavI joIe. temanuM A kathana barAbara nathI, kAraNa e che ke niSkamaNamAM-dIkSAmAM-- amAvAsyA niSiddha mAnI che, eTalA mATe amAvAsyAnA vegathI bhAvita upara kahelA banne kAraNe uttama hoya te vAta asaMbhava che. lagna vicAra (8) lagna-vicAra- dIkSA aMgIkAra karavAmAM mithuna, siMha, kanyA, vRzcika, dhana, makara, kuMbha ane mIna-lagna zubha che. bAkInA cAra tyAjya che. zrI AcArAMga sUtra : 1 17 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graha vicAra (9) praha-vicAra dIkSA lagnamAM zanaizcara madhyama baLavALe gurU balazALI ane zuka balAhIna hoya te dIkSA ApavI joIe, bIjA, pAMcamA, chaThA, sAtamA ane agiAramAM sthAnamAM zani madhyama baLavALo hoya che, trikeNamAM kendramAM ane agiAramAM sthAnamAM rahele guru (bRhaspati) baLazAlI samajavAmAM Ave che. trIja, chaThA, navame ane agiAramA sthAnamAM sthita zukra nirbala hoya che, tethI karI zukra asta hoya te paNa dIkSA grahaNa karavI te uttama mAnavAmAM AvyuM che. e keI AcAryane mata che. caMdramAthI tathA lagnathI sAtamA sthAnamAM sUrya, maMgala zuka hoya to tyAjya che. athavA e traNeyane saMgama hoya te dIkSA lenAra pratipAtI (paDivAI) thaI jAya che, athavA e traNamAMthI be athavA koI paNa eka tyAM hoya te dIkSA levAvALo kuzIla ane krodha Adi durgane dhAraNa karanAra bane che, athavA candra tathA lagnathI sAtamuM sthAna khAlI hoya athavA caMdramA bIjA grahathI varjita hoya te dIkSA zubha samajavI joIe, athavA gurU ane budhamAMthI koI paNa ekanI sAthe caMdrane saMgama hoya te zubha che. zIdhra pravajyA samaya nirUpaNa (10) turata dIkSA ApavAno samaya (2) siddhachAyAlagnazubha tithi, vAra, nakSatra ane lagna AdinA abhAvamAM turata karavA cagya kAryomAM siddha chAyA lagna ja grahaNa karavA cogya che. samatala bhUmi upara pitAnA zarIranI chAyA, somavAra zukravAra ane zanivAranA divase sADA ATha paga pramANa hoya, maMgaLavAranA divase nava paga pramANa hoya, budhavAre ATha paga pramANu, ravivAre agiAra paga, gurUvAre sAta pagalAM chAyA hoya te tene siddha chAyAlagna kahe che. A lagnamAM dIkSA Adi zubha kArya karI zakAya che. A siddhachAyAlagna prApta hoya te tithi, vAra, nakSatra, bhadrA ane lagna Adine vicAra karavAnI AvazyakatA nathI. kahyuM paNa che - zrI AcArAMga sUtra : 1 18 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddha chAyA lagna hoya te dUSita nakSatra, tithi, vAra, tArA, caMdra tathA dUSita graha paNa zubha thaI jAya che, arthAt siddhachAyAlagnanI hAjarImAM nakSatra Adine doSa mAnavAmAM AvatuM nathI. te 1 . " eka mAtra chAyA lagna ja uttama che. tene mukAbale tithi, nakSatra, vAra, caMdramAM graha ane upagraha kaI paNa karI zakatA nathI. te 2 . yoginInuM tenA sAme baLa nathI. viSTinuM paNa baLa nathI, zULa ane candra paNa chAyAlagnanI hAjarImAM ke I prakAre kaI paNa bagADI zakatA nathI. siddhachAyAlana eka evI vamayI siddhi che jene devatA paNa bhedI zakatA nathI. tArA" (a) zaMku chAyAlagnabAra AgaLa lAMbI khIlIne paDachAye ravivAre vIza AMgaLa, somavAre seLa AMgaLa, maMgaLavAre paMdara AMgaLa, budhavAre cauda AMgaLa, gurUvAre tera AMgaLa, zukravAre bAra AMgaLa, tathA zanivAre paNa bAra AMgaLa hoya te tene zaMkuchAyAlagna kahe che. te lagnamAM dIkSA Adi kArya zubha che. (T) tIvra utkaMThAvAlA dIkSAthIne samayaviSayavAsanAnI viSama aTavI (vana)mAM vyApta dAvAnalanI vikaTa jvAlAothI jenuM aMtaHkaraNa baLI gayuM che, ane je ananta janma, jarA, maraNa vagerenA bhayathI ciMtAtura che, cAre bAjuthI makAnamAM Aga lAgavAthI jenuM sarvasva bhasma thaI gayuM che evA purUSanI jema, AtmarakSAne anya koI upAya nahi dekhavAthI eka mAtra dIkSAne ja zaraNa-Azraya samajavAvALA, tIvra vairAgyanI prabhA-tejathI camate mokSAbhilASI ziSya rema-romamAM jene agni lAgI che, evA purUSanI jema atyanta Atura banIne taraMgarahita samudra pramANe zAnta sanA sAgara, dravya, kSetra, kAla ane bhAvanA jANanAra ane nigraMtha pravacananA marmajJa gurUthI dIkSA devA mATe prArthanA kare, te tene teja vakhate dIkSA ApavI zubha che evA prasaMge tithi, vAra, nakSatra Adine vicAra karavAnI jarUra nathI. zrI AcArAMga sUtra : 1 19 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keza luccana (11) kezaleAca dIkSA dhAraNa karyAM pachI kezaleAca karavAmAM zinavAra ane maMgaLavAra tyAjya che tathA kRttikA, vizAkhA, maghA, ane bharaNI, A cAra nakSatra tyajavA yAgya che, prathama gocarI vicAra (12) navadIkSitanI prathama gAcarI- pahelIvAra gocarInA viSayamAM tIkSNa, ugra ane mizra nakSatra tathA zina ane magaLavAra tyAjya che, ArdrA, azleSA, jyeSThA, ane mUla, A cAra nakSatra tIkSNa che, bharaNI, traNa pUrvA ( pUrvASADhA, pUrvAbhadrApada, ane pUrvAphAlgunI ) ane maghA e pAMca nakSatra ugra nakSatra che. kRttikA ane vizAkhA, A e nakSatra mizra kahevAya che. riktA tithi, amAvAsyA ane kSaya tithi tyAjya che, parantu je zani ane moMgalavAranA coga hAya tA riktA tithi paNa uttama che. nUtana pAtra vyApAraNa (13) navA pAtranA upayoga geAcarI Adi mATe navA pAtrane upayAga mRgazIrSa, puSya, azvinI, hasta, anurAdhA, citrA, ane revatI nakSatromAM, tathA seAmavAra ane gurUvAranA divase karavA te zubha che. AcAryAdipada pradAna samaya (14) AcAya Adi padavIdAnanA samaya-- AcArya Adi padavI ApavAmAM zravaNu, jyeSThA, puSya, abhijIta, hasta, azvinI rAhiNI, uttarAtraya ( uttarA-SADhA, uttarA-bhAdrapada, uttarA-qAlgunI ) mRgazira, anurAdhA ane revatI, A nakSatro zubha che. A prasaMga upara zubha tithi ane zubha vAra vagere paNa jovuM joie. zrI AcArAMga sUtra : 1 20 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyAnuyoga (4) dravyAnuyegaAgaLanI paryAya prApta karanArA ane prathamanI paryAyane tyAga karavAvALAne dravya kahe che, athavA je paryAya dvArA prApta hoya athavA paryAyothI yukta hoya tene dravya kahe che. evA dravyanA anuyegane dravyAnuga kahe che. dravyAnuyoga dravyanA yathArtha svarUpane samajAvavA mATe barAbara sAco mArga pradarzita kare che, tethI samyagdarzana nirmala thAya che, ane samyagdarzananI nirmalatAthI samyaka cAritranI prApti thAya che. e pramANe A anuga paNa caraNa karaNAnugane piSaka che. dravya lakSaNa dvivyanuM lakSaNadravya kene kahe che ? e praznano uttara A pramANe che-je guNone AdhAra hoya te dravya che, je pramANe jIvamAM jJAna, darzana, cAritra sukha ane upaga Adi vizeSa guNa che. astitva (je zaktinA nimittathI dravyane kyAreya paNa nAza na hoya.) vastutvadravyatva ( je zaktinA nimittathI paryAya haMmezAM badalatI rahe) ane prameyatva-yatva (je zaktinA nimittathI dravya keI na kaI jJAnane viSaya heya) Adi sAmAnya guNa che. e pramANe dharmAstikAyamAM gatietutva (gatikAraNatA) adharmAstikAyamAM sthitihetutva (sthitikAraNatA) AkAzamAM avakAzadAnahetutva (avakAzadAyitva) kAlamAM vartanAhetutva (navapurANakAraNatA) Adi, ane pudgalamAM rUpAdimattva vizeSa guNa che. tethI e sarvamAM dravyanA lakSaNanI saMgati thaI jAya che. keI AcAryo" "sat caDhakSaNa" evuM sUtra racIne "3aa caca-vyayukta sA' arthAt jemAM utpAda, vinAza ane dhrauvya eka kALe jovAmAM Ave te "sat" che. A sUtra dvArA satnI vyAkhyA karatA thakA sAmAnya dravyanuM svarUpa batAvIne zrI AcArAMga sUtra : 1 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ,, vizeSa dha karAvavA mATe vizeSa lakSaNa e batAvyu` che ke:-" muLocavavuM drazyam A lakSaNa paNa prakRta (cAlu) lakSaNa (kuLayo drazyam) mAM samAviSTa che tethI vizeSa lakSaNa karavAnI AvazyakatA nathI. vAstavamAM tA paryAya, guNathI bhinna nathI, kAraNa ke kArya ane kAraNamAM bheda nathI, jevI rIte kaDAM ane kuMDala Adi paryAya suvarNathI bhinna nathI ghaTa ane zakAra Adi paryAya mRttikA--mATIthI bhinna nathI, kAraNa ke guNAthI utpanna thavA vALA paryAya, guNAthI bhinna nathI, evI avasthAmAM dravyanA lakSaNamAM paryAya zabda nAkhavA te jarUrI nathI. guNanA lakSaNa dravyanA Azraya--AzrayI rUpathI athavA kaMthacit tAdAtmyarUpathI nitya sahevatI dharma guNu kahevAya che. guNu e dravyanI zaktivizeSa che. mAtra dravyAzrita rahevuM te guNanu lakSaNa che. jevI rIte jIvanA guNa-jJAna, darzana, sukha ane vI Adi che. tathA pudgalanA guNu-varNa, gaMdha, rasa ane sparza Adi che. upara je 'mAtra' zabdanA prayoga karyAM che te paryAyamAM atiprasaMga nivAraNu karavA mATe che, arthAt guNu kevala dravyamAM hAya che, paryAyamAM hAya nahi. dravyanA svarUpa para vicAra karavAthI jaNAya che ke guNNAnA samudAya ja dravya che. je rIte-mUla, skaMdha, zAkhA ane prazAkhA AdinA samUha te vRkSa che. e pramANe astitva, pariNAmitva vastutva, jJeyatva, prameyatva, pradezavattva Adi sAmAnya guNAnA, tathA cetanA gatihetutva, sthitihetutva, avakAzadAnahetutva, vartanAhetutva, vaNu, rasa, gaMdha, spavattva Adi vizeSa guNNAnA samUha te dravya che. ahi e yAda rAkhavuM joIe ke vibhinna drabyAnA vizeSa guNNAnA samUha khanI zakatA nathI. evI rIte dravya ane paryAyanA viSayamAM paNa samajavuM joie. vizeSa AgaLa khatAvIzuM. zrI AcArAMga sUtra : 1 22 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryAya lakSaNa paryAyanuM lakSaNa-- jenI aMdara huMmezAM utpAda ane vyaya thayA kare che, ane je haMmezAM sadAkALa sthira rahetuM nathI tene paryAya kahe che, athavA dravya ane guNane Azraya lenAra tene paryAya kahevAmAM Ave che. dravyanA utpAda ane vinAza-zIla dharma te paryAya kahevAya che. paryAya, dravyamAM pazu rahe che ane guNamAM paNa rahe che. jIvanA ekaja jJAnaguNu kAlanA bhedathI bhinna bhinna rUpa dhAraNa karIne paryAya kahevAya che. jevI rIte ke eka ATha varSanA vinayavaMta, pramAda ane vikathAthI dUra rahevAvALA khAlamuni peAtAnA gurUnA caraNa kamaLAnI sevA karatA thakA prathama Avazyaka mAtranuM adhyayana kare che, pachI samiti ane guptinuM jJAna saMpAdana kare che; tyAra pachI kramathI dvAdazAMganuM tattva jANI jJAnanI dhArAmAM vRddhi kare che; te khAlamuninuM jJAna kSaNa-kSaNamAM vilakSaNa-tarehavAra banI navIna rUpAmAM utpanna thAya che tene 'paryAya' zabdathI oLakhavAmAM Ave che, e pramANe dana ane cAritra Adi guNAnA paryAya paNa samajI levA joie. manuSyatA, khAlakapaNuM Adi jIvanA paryAya che, ane ekazuNukALApaNu Adi pudgalanA vaNuM guNanA paryAya che. A pramANe A nizcita thAya che ke-paryAya, dravya ane guNa e bannemAM rahe che. uttarAdhyayanasUtramAM kahyu che-- * "guNAnA je Azraya hAya, tene dravya kahe che; guNu eka mAtra dravyamAM ja rahe che, ane paryAyanuM lakSaNa ubhayAzrita hAya che, arthAt paryAya, dradhva ane guNu atemAM jovAmAM Ave che. dravyanA lakSaNamAM paryAya? padanA samAveza nahi karavAthI bhagavAnanA abhiprAya e che ke--kA kAraNanA abhedathI guNamAM ja paryAyanA samAveza thaI jAya che. 'luvyasiyAnuLA ' A vAkayanA artha e che keH--guNu kevala dravyamAM ja hAya che, A kathanadvArA guNanu lakSaNa paNa kahI Apyu che. paryAyanuM lakSaNa ubhayAzrita hAya che, mannemAM arthAt dravyamAM ane guNumAM paNa paryAya rahe che. pava, paya ane poya zabda samAna avALA che. zrI AcArAMga sUtra : 1 23 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravya vibhAga (bheda - 6) dravyanA bheda- dravyanA cha prakAra che-(1) dharma (2) adharma (3) AkAza () kAla (5) pudgala ane (6) jIva. zrI bhagavatI sUtramAM paNa kahyuM che "bhagavAna ! dravya keTalAM kahI che gautama! cha dravya kahelA che. te A pramANe-dhamastikAya, adhamastikAya AkAzAstikAya, pudgalAstikAya, jIvAstikAya ane addhA-samaya." uttarAdhyayana sUtramAM paNa kahyuM che "dharma adharma, AkAza, kAla, pudgala ane jIvane sarvajJa sarvadazI jina bhagavAne laMkasaMjJA ApI che" | 7 | dharma adharma ane AkAza A traNa dravya eka-eka che, kAla, pudgala ane jIva ananta-ananta dravya che. " | 8 | kAla sivAyanA bAkInA pAMca dravya astikAya kahevAya che. "asti" e tinta rUpa jaNAtuM eka avyaya che, ane pradezanuM vAcaka che. je potAnA sthAnathI cuta nahi thavA vALA, arthAt dravyanI sAthe ja joDAI rahelA nirvibhAga-jene pharI bhAga na thaI zake te khaMDa, pradeza kahevAya che. pudgala galanasvabhAva vALA che, te kAraNe jyAre te nirvibAga khaMDa pugalanA skaMdha athavA dezathI chuTA thaI jAya che tyAre te khaMDa paramANu kahevAya che. jyAre te paramANu yudgalanA kaMdha athavA dezamAM pharIne maLI jAya che tyAre te paramANunA badale pharI pradeza kahevAya che, A abhiprAye bhagavAne pudgalAstikAlayanA cAra bheda batAvyA che. (1) skaMdha, (2) deza, (3) pradeza ane (4) paramANu kAyane artha che-samUha, jemAM athavA jenAM pradezonA samUha hoya te astikAya kahevAya che, astikAya arthAt pradezanA samUha vALA, dharmarUpa astikAya dhamastikAya samajavuM joIe. e ja pramANe adharmAstikAya, AkAzAstikAya, pudgalA stikAya ane jIvAstikAya, e astikAyonAM nAma che. kAlidravya-pradezonA samUha5 nahi hevAthI astikAya nathI tethI kAla e "kAlAstikAyakahevAya nahi. zrI AcArAMga sUtra : 1 24 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmAstikAya svarUpa dharmAstikAyanuM lakSaNa-- svabhAvathI athavA prayogathI gatikriyAmAM pariNata thayelA jIvA ane pudgalAnI gatimAM je sahakArI kAraNa hoya, tene dharmAstikAya kahe che. jIvA ane pudgalAnA gamana karavuM te svabhAva ja che, e gamana-kriyAmAM upAdAnakAraNa te pote ja hAya che; dharmAstikAya sahAyakamAtra hAvAthI te nimitta kAraNa che. (1) jevI rIte nadI athavA samudramAM avagAhana karavAvALA macchAmAM gamana karavAnI peAtAnI ja IcchA utpanna thAya che, ane pote ja te gati kare che, parantu jala tenI gatimAM sahAyarUpa nimitta kAraNa thAya che parantu maccha jo sthira rahevAnI IcchA kare teA jala tene gamana karavA mATe preraNA karatuM nathI. (ra) athavA jevI rIte-mATIthI taiyAra thatA ghaDAmAM ThaMDA ane cAka nimitta kAraNa hAya che. avagAhana karanArA dravyanA avagAhanamAM (3) athavA jevI rIte-pAte ja AkAza nimitta kAraNa hoya che. (4) athavA jevI rIte pANI varasavAthI kheDuta pote ja khetInA kAmanA Arabha kare che, khetInA AraMbha karavAvALA kheDutAnA khetI kAryanA ArambhamAM vRSTi ( varasAda ) sahakArI kAraNa hoya che. (5) eka zAstrIya dRSTAMta bIjI paNa dRSTigocara thAya cheH-- ',, karavAvALA "huM siddha svarUpa chuM. huM ananta sukhanuM bhAjana-pAtra chuM." A prakAranI bhAvanApUrvaka, vyavahAra nayathI zuddha siddha bhagavAna-paramAtmAnuM dhyAna ane nizcayanayathI nivikalpa dhyAnamAM pariNata thavA vALAne je siddha-gati prApta thAya che temAM upAdAna kAraNu dhyAna karavAvALA pote bhavyAtmA che; ane preraNArahita niSkriya tathA amUrtika hAvA chatAM paNa siddha bhagavAna temAM sahAyaka hovAthI nimitta kAraNa thaI jAya che. e pramANe amUrtika, niSkriya ane preraNArahita dharmAstikAya pazu jIva ane puThUgalAnAM gatirUpa pariNAmamAM sahAyaka hAvAthI nimitta kAraNa che. zrI AcArAMga sUtra : 1 25 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaMkA-dharmAstikAya daMDa Adi pramANe nimitta kAraNa thaI zakatuM nathI, kemake te vyApAra karatuM nathI, kAryanI utpattimAM vyApAra karanAra ja kAraNa hoya che. kAryanI utpattimAM vyApAra nahi karavA chatAM ya je kaIne kAraNe mAnavAmAM Avaze te game te vastu game te kAryamAM kAraNa thaI jaze. evI dazAmAM niyata kArya kAraNa bhAvane abhAva thaI jaze. samAdhAna--A zaMkA ThIka nathI; kAraNa ke ahiM hetu asiddha che. gatirUpa kAryamAM dhamastikAya vyApArarahita nathI, dharmAstikAyane svAbhAvika vyApAra vidyamAna hovAthI tene kAraNe mAnavuM te yuktisaMgata che. bhagavAne dharmAstikAyanuM lakSaNa A pramANe batAvyuM che - karo : dho" dharmAstikAya gatilakSaNavALuM che (uttarAdhyayana sUtra a0 28) arthAt gatirUpa kAryathI dharmAstikAyanuM anumAna thAya che. (1) arUpi- (2) acetanatva (3) ayitva (4) atisahAyakatva. e sarva dharmAstikAyanA guNa che, (1) skaMdha (2) deza (3) pradeza ane (4) aguruladhutva, e tenA paryAya che. dharmAstikAya-dravya, kSetra, kAla, bhAva ane guNa, e pAMca bhedothI jANI zakAya che. jevI rIte-dravyathI dharmAstikAya eka che, kSetrathI lekapramANa che. kAlathI Adi-anta rahita che, bhAvathI rUpAdirahita che-rUpa-rasa-gaMdhasparza temAM nathI, ane guNathI calana-guNavALA che. adharmAstikAya svarUpa adharmAstikAyanuM svarUpa svabhAvathI rithatirUpa pariNata thayelA che ane pudgalenI sthitimAM sahakArI thavuM te adhamastikAyanuM lakSaNa che. jIva ane pudgala jyAre svabhAvathI ja sthita thAya che te pitAnI sthitimAM upAdAna kAraNa te pote ja che, parantu adharmAstikAya temAM sahAyaka thAya che, tethI te nimitta kAraNa che. (1) jevI rIte-pite ubhA rahevA vALA musApharonI sthitimAM chAyA sahakArI kAraNa hoya che. agara keI ubhA na rahe te te ubhA rahevAnI preraNA nathI karatI. (2) athavA-jevI rIte pote ja ubhA na rahevA vALA devadattanI sthitimAM pRthvI sahakArI kAraNa che, paraMtu je devadattane ubhA na rahevuM hoya te pRthvI devadattane baLajabarIthI ubho rAkhI zakatI nathI. (3) athavA-jevI rIte samiti-guptinA dhAraka, ratnatrayanI ArAdhanA karavAvALA, samabhAvanA rasamAM nimagna, samAdhiyukta mativALA mahAtmA nizcayanayathI zrI AcArAMga sUtra : 1 2 6 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmasvarUpanuM ciMtana karatA thakA kSapakazreNI para ArUDha thaIne utpanna kevalajJAna ane kevaladarzanane dhAraNa karavA vALA thaIne samasta karmono kSaya karIne dArika zarIrane ahiM ja tyAga karIne siddhigati nAmanA sthAnane prApta thaI sthira thaI jAya che. nizcayanayathI svayaM sthitimAM pariNata thayelA te siddha jIvanI sAdi anaMta sthitimAM te sthAna sahakArI kAraNa hoya che; paraMtu te sthAna tene bhavA mATe preraNA nathI karatuM. (4) athavA-jevI rIte vyavahAranayathI siddha bhagavAnanI bhaktithI svayaM utpanna thayelA savikalpa dhyAnamAM avasthita mahAtmA purUSanI savikalpa dhyAnamAM je sthiti che, temAM nikriya, amUrtika ane preraNArahita siddha bhagavAna sahAyaka hovAthI nimitta kAraNa hoya che, paNa siddha bhagavAna tene dhyAnamAM sthita thavAnI preraNA karatA nathI. e abhiprAyathI bhagavAne kahyuM che ke-"namo TAstra " adharmAstikAya sthiti lakSaNa vALA che. ( uttarAdhyayana. a. 28) jenA dvArA keI vastu lakhI zakAya (dekhI zakAya) athavA je vastune paricaya karAvanAra hoya te lakSaNa kahevAya che. sthAna arthAt sthiti ja jenuM lakSaNa che arthAt sthitirUpa kAryathI jenuM anumAna thAya che, tene adharmAstikAya kahe che. adharmIkAyanA guNa-(1) adhitva (2) acetanatva (3) akriyatva ane (4) sthitisahAyakatva che. (1) skaMdha, (2) deza, (3) pradeza, ane (4) agurulaghutva, e adharmAstikAyanA paryAya che. adharmAstikAya dravya, kSetra, kAla bhAva ane guNanA bhedathI pAMca prakAre jANI zakAya che. jemake-adharmAstikAya dravyathI eka che, kSetrathI lekapramANa che, kAlathI Adi-anta rahita che, bhAvathI arUpI arthAt rUpa, rasa gaMdha ane sparzathI rahita che, ane guNathI sthitiguNavALA che. zaMkA-dharma zabdathI zubha phala ApavA vALA puNya ane adharma zabdathI azubha phala ApavA vALA pApanuM grahaNa zA mATe karavAmAM AvatuM nathI ? samAdhAna-puNya ane pApa, dravya nathI, guNa che eTalA mATe dravyanAM prakaraNamAM teno samAveza thaI zakato nathI athavA puNya-pApa pa dharma ane adharma pudgalarUpa che, tethI tene samAveza pugalamAM ja thaI jAya che. dharmAstikAya ane adharmAstikAyamAM tene garbhita nathI karI zakatA. zrI AcArAMga sUtra : 1 2 7. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkAzAstikAya svarUpa AkAzanuM svarUpa-- satra pratibhAsita pudgala ane jIva AkAza kahe che. AkAza' zabdamAM A' ane kAza' e bhAga che. A nA atha che-cAreya kArathI--satra, ane 'kAza'nA artha che prakAzita thavA vALA, tAtparya e che kepeAtAnA avagAhadAna ( avakAza Apave ) nAmanA guNathI je hAya che te AkAza che, athavA jyAM dharma, adhama, kAla, tapeAtAnA svarUpathI prakAzita hAya che--pratIta thAya che tene dharma, adhama Adi tamAma dravyenA AdhAra anI je te AkAza che. avakAza ApanAra ja AkAza kahevAya che. avakAza ApavA te AkAzanu lakSaNa khatAvavAmAM Avyu che, te vyavahAranayathI upacArarUpa kathana che. astikAya' zabdanI vyAkhyA prathama ja kahI dIdhI che, uttarAdhyayana sUtra (a.28)mAM kahyuM che ke " AcaLa savvasjvALa naThuM ogAi vaLa - Iti. tene Azraya Ape che AkAza sadravyonA AdhAra che. sArAMza e che ke AkAza sarva kabyAnA AdhAra hAvAthI avagAhana lakSaNavALu che. dharmAstikAya adharmAstikAya ane kAlanA AkAzamAM samAveza hovAthI jIva ane pudgalAnA aupacArika sayAga ane vibhAga dvArA avagAha thAya che, avagAha thavAthI dezanA bhedathI avagAha paNa bhinna thaI jAya che, ane saMcAga tathA vibhAga utpanna thAya che. tAtparya e che ke-avagAha athavA avakAza ja jenuM avagAhathI jenu anumAna thAya che te dravya AkAza che. athavA te dharma, adhama Adi draSyAnI sthiti kayAM hoya? arthAt tene na raheta, eTalA mATe AkAzanA astitva, keAI jAtanI paNa vizvAsa karavA cAgya che; e paNa bhagavAne ukta kathanathI dhvanita karyuM" che. AkAzanI siddhi mATe 'mAcaLa satvavALa' ane 'ovana' A be vizeSaNa lagAvelA che. lakSaNa che, arthAta AkAza na hoya koI AdhAra ja zaMkA karyA vagara AkAza e prakAranA che. (1) leAkAza ane (2) aleAkAkAza. sthAnAMga sUtramAM kahyuM che -"duviSe bApAne pannatte, taMjJA-joLAnAthe ceva gopAse ceva' dharma Adi tamAma drabyAnA AdhAra ane asaMkhyAtapradezarUpa AkAzakhaMDa te leAkAkAza kahevAya che. leAkAkAzathI bhinna anantapradezI alAkAkAza che. zaMkA-jo ke AkAza ja jIva ane pudgalAnI gati ane sthitimAM sahAyaka kAraNa thaI zake che teA pachI dharmAstikAya ane adharmAstikAya drabyAnA svIkAra zrI AcArAMga sUtra : 1 28 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavAnuM kAI paNa prayeAjana jovAmAM AvatuM nathI, samAdhAna-dharma dravya ane adhama dravyane avazya svIkAra karavA joIe, tenA svIkAra nahi karavAthI bahu ja doSa Ave che, te A pramANe (1) AkAzane ja gatinuM kAraNa mAnI levAmAM Ave te jIvA ane purnIMgalAnuM alAkAkAzamAM paNa gamana mAnavuM paDaze; kemake alAkAkAza paNa chevaTe te AkAza ja che. (2) athavA aleAkAkAza jIvA ane pudgalAthI vyApta mAnI leze te te aleAkAkAza nahi rahetAM leAkAkAzaja thaI jaze; evI sthitimAM aleAkAkAza tA vandhyA putranA samAna thaI jaze, arthAt aleAkAkAzanu' astitva ja raheze nahi, (3) bhagavAne e prakAranA AkAza atAvyAM che, te vyavasthA bhaMga thaI jaze, (4) siddha bhagavAna upa2 jaine leAkanA agrabhAgamAM sthita thAya che, te AgamanI maryAdA paNa AkAza-puSpanA samAna thaI jaze. (5) ApanA mata pramANe gatinu kAraNa AkAza che ane te uSNa uparanA dezamAM leAkAkAzanA agrabhAgathI paNa AgaLa vidyamAna--haiyAta che, tethI siddhonI gatimAM rUkAvaTa-rokANu nahi thAya. dharma dravya ane adhadravyane AkAzathI bhinna mAnI levAthI lAkAkAzathI upara aleAkAkAzamAM gatinuM kAraNu dhadravya nathI, tethI leAkAkAzathI AgaLa gati paNa thatI nathI, tathA sthitinu kAraNa adhadravya leAkanA antataja (aMdaraja) che, tethI dhadravyanI sahAyatAthI siddha leAkanA aMta sudhI paheAMcIne adhadravyanI sahAyatAthI tyAM ja arthAt leAkAkAzanA aMdaraja thAlI jAya che. tAtparya e che ke jalanA agrabhAga upara sthita rahelA tuMbaDAnI peThe siddha bhagavAna lAprakAzanA agrabhAga upara sthita che. A maryAdA svataH siddha thaI jAya che. aupapAtika sUtramAM paNa kahyuM che---- 66 siddha bhagavAna kayAM rAkAI jAya che ? kAM sthita thAya che ? kayAM zarIranA tyAga karIne, kayAM jaIne siddha thAya che ? / / 1 / siddha bhagavAna aleAkamAM rAkAI jAya che, leAkanA agrabhAgamAM sthita thAya che, ahiM zarIranA tyAga karIne tyAM jaIne siddha thaI jAya che. / / 2 / " zrI AcArAMga sUtra : 1 29 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaMka-je e pramANe che te dharmadravya ane adharmadravyane svIkAra karI levuM joIe, pharIne AkAzanI zuM AvazyakatA che? AkAzanuM kArya avagAhaavakAza Ape te che, te kArya dharmadravya ane adharma dravyathI ja saMpanna thaI jaze. samAdhAna--AgamamAM dharmadravya ane adharmadravyane gati ane sthitimAM sahAyaka batAvyA che, eTalA mATe te avakAza ApavAmAM samartha nathI. bIjAnuM kArya kaI bIje nahi karI zake, je ema thavA lAgaze te sarvatra gaDabaDa thaI jaze. jagatamAM netrathI jovAnuM kArya kAna karI zakatA nathI. zaMkA-kevalajJAnane je anaMtame bhAga che tene barAbara AkAzadravya che, ane AkAzadravyane paNa anaMtame bhAga lekAkAza che, te evaDA nAnA sarakhA lakAkAzamAM samasta lekavyApI ane e saMkhyAta pradezavALA dharmadravyane, adharmadravyane, antAnanta jIvone ane tenAthI paNa anantagaNa pudgalene samAveza kevI rIte thaI zake ? eka kAkAza samasta dravyane avagAha-avakAza ApI zake, e asaMbhava che. samAdhAna--kAkAzanI avakAza ApavAnI zakti mahAna che, vilakSaNa che ane acitya che eTalA mATe bhagavAne kahyuM che -"mALa saMdhyA rahuM zAstradLa" avagAhalakSaNavALA AkAza sarva dravyono AdhAra che. bhagavAne pitAnA kevala jJAnamAM AkAzanI avagAhadAna-avakAza ApanArI-zakti joIne tene "sarva dravyane AdhAra che" ema nikapaNa karyuM che. bhagavAnanA vacanane abhiprAya e che ke-AkAzanI avagAhanazakita bahu ja moTI che, ane temAM sarva dravyono samAveza saralatAthI thaI jAya che. jevI rIte dUdhanA paripUrNa pAtramAM patAsAM nAkhavAmAM Ave che te temAM (dUdhamAM samAviSTa-otaprota thaI jAya che, athavA jevI rIte dIvAlamAM kIla-khIlIne samAveza thaI jAya che, te pramANe kAkAzamAM ananta dravyono samAveza thaI jAya che. zakA-alokAkAzanI siddhi kevI rIte hoI zake ? te dravyone AdhAra nathI ane avakAzadAnarUpa lakSaNa tenAmAM ghaTI zakatuM nathI. samAdhAnagati ane sthitinA kAraNe dharma ane adharma dravyane abhAva hovAnA kAraNe ja alakAkAzanI dravyAdhAratAnI zakita ane avakAzadAna-zakti pragaTa thatI nathI. athavA alakAkAza mAnavAmAM nahi Ave te jIvo ane pudagalanI. tathA kamarUpI beDIthI mukata thayelA siddha jIvanI gatine kayAMya anta-cheDe ja nahi Ave, ane bhagavAne kahelI loka-alokanI vyavasthA paNa kAyama nahi rahe. e pramANe Agama ane yukita pramANethI alokAkAzanI siddhi thAya che, zrI AcArAMga sUtra : 1 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkAzanuM parimANa bIjAM sarva dravyonI apekSAe moTuM che, kemake te anantapradezI che. eTale ke AkAza mahAtkaMdharUpa che. (1) arUpi(2) acetanatva (3) akriyatva (6) avagAhadAyitva, e AkAzAstikAyanA guNa che, ane (1) skaMdha, (2) deza, (3) pradeza, tathA agurU laghutva, tenA paryAya che. dravya, kSetra, kAla, bhAva ane guNanA bhedathI AkAza dravya pAMca prakArathI jANI zakAya che. jemake dravyathI AkAzAstikAya eka che, kSetrathI lokAlokapramANa che, kAlathI Adi-antarahita che, bhAvathI arUpI che-temAM varNa, gaMdha, rasa ane sparza nathI, guNathI avakAza ApavAvALuM che. kAla nirUpaNa / kAla zabda vyutpatti kalanirUpaNa kAla zabdanI vyutpatti jenA dvArA vastu jANI zakAya te kAla che. ahiM karaNamAM "pa" pratyaya thaye che "A bAlaka mAsika-eka mAsane che, A bAlaka vArSika-eka varSane che, A phUla vAsaMtika-vasaMtaRtusaMbaMdhI che e rUpamAM vastuonuM jJAna kAla dvArA ja thAya che. athavA svabhAvathI pariNata thavAvALA padArtha samUho dvArA nimittarUpamAM je prApta karI zakAya te kAla kahevAya che. "kAla samasta vastuonA pariNamananuM kAraNa che" e AgaLa batAvavAmAM Avaze. zrI AcArAMga sUtra : 1 31, Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAla siddhi kAlanI siddhi- padArtha che athavA padArtha vatta rahela che e prakAranA vyavahAranuM kAraNa varnanA che "anurAta hRdyAre pANininA A sUtrathI "pUtu dhAtuthI "pratyaya thaye che. je vartanazIla hoya tene vartanA kahe che. utpatti, akasmRti, ane vidyamAnatArUpa vRtti, arthAt kriyA vartanA kahevAya che. vartanA sarva padArthomAM vidyamAna che. te, padArthonuM vizeSa pariNAma che. padArthonuM vartanArUpa kArya keI nimitta kAraNa vinA thaI zakatuM nathI. tethI vartanArUpa kAryanI utpattimAM je nimitta kAraNa che te kAla dravya che. jevI rIte gatinuM nimitta kAraNa dharma-dravya che. kAla lakSaNa kAlanuM lakSaNasvabhAvathI vidyamAna padArthonI vidyamAnatApa je vanA che, temAM sahakArI kAraNa thavuM te kAlanuM lakSaNa che. A abhiprAyathI bhagavAne paNa kahyuM che- ITITasthaLo #aa" kAla vattanA lakSaNa vALa che vartana lakSaNa arthAt jJApaka jenuM, arthAt vattanArUpa kAryathI jenuM anumAna thAya che. tene kAla kahe che. vartanA upalakSaNa che tethI pariNAma, kriyA, paratva (pahelA paNuM) ane aparatva (pAchApaNuM)nuM grahaNa thaI jAya che. niyAmaka kAraNanA abhAvamAM padArthanuM pariNamana thatuM nathI. jo evuM mAnavAmAM na Ave te sarva padArthonI eka sAthe ja utpatti thaI jaze, tathA kAraNa vinA paNa zrI AcArAMga sUtra : 1 3 2 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAryanI utpattine prasa'ga upasthita thaze. kemake pariNAma kAi para nirbhara raheze nahi, vinA kAraNe ja thaze, parantu evI rIte hoya nahi. pariNAma niyata samaya para ja hAya che, eTalA mATe aneka zaktiethI yukta eka kAla nAmanuM kAraNu aMgIkAra karavuM joie. te aneka zaktie pAta-peAtAnuM kArya karavA mATe keI vizeSa kAlamAM ja uddata-prakAzita thAya che. sadA thatI nathI. kemake tenA svabhAva ja evA che, jemake- kurarUpathI piraNata vanaspatinuM mULa, kAMDa-kAtaLI, chAla, patra, skaMdha, zAkhA, viTapa-DALI, puSpa, phaLa-rUpa pariNamana eka sAthe thatAM nathI. prathama aMkura hatu, pachI ska MdhavALuM thayuM, ane keTalAka divase pachI te phUlaze, e pramANe leAkavyavahAra paNa prasiddha ja che, athavA jevI rIte puruSane khalya, kumAra, cuvA, madhyama Adi avasthA, tathA navApaNuM ane junApaNuM ane pranaSTa--nAzapa pariNamana eka sAthe thatu nathI, eTalA mATe samasta pariNAmeAnu niyAmaka nimitta kAraNu kAla ja siddha thAya che jemake kAtara, vasrane kApavAmAM nimitta kAraNu thAya che, te pramANe dravyeAnA pariNamanamAM kAla nimitta kAraNa thAya che. kriyA e dravyanuM pariNAma vizeSa che. tenuM nimitta kAraNa paNa kAla ja che. jema AkAzamAM AMgaLI che, hatI ane haraze' A prakAranA vyavahAra kAlane Azrita che. kAlanI sattA na mAnavAmAM Ave te atIta-bhUtakALa ja vartamAna ane bhaviSya kALa thaI jaze, kemake kriyAnA niyAmaka keAI nathI, A pramANe atIta bhUtakALa Adi kALeAnA vibhAga nahi rahevAthI vyavahAranA lepa thaI jaze. eTalA mATe kAla avasya che, jenI sahAyatAthI bhUtakALa AdinA vyavahAra spaSTarUpathI siddha thAya che' ema mAnavuM te ja cAgya che. pratidina anne vakhata samasta-tamAma vastra, pAtra Adinu pratilekhana karavuM, pratyeka divasa ane rAtrinA antamAM Avazyaka karavuM, cokAlIna-cAreya kAla svAdhyAya karavA, te bhagavAne munionu kartavya khatAvyuM che. agara kAladravyanI sattA nahi mAneA tA divasa rAta vagere bhenA patto maLaze nahi, ane samaya para AgaLa kahelAM sa kAryo karI zakAze nahi, evI avasthAmAM zAstronA e upadeza nirarthaka thaI jaze. " akAlane,tyAga karIne ceAgya samaya para muniee bhikSAne mATe javuM--AvavuM joie" bhagavAne munienu e kartavya kahyuM che. kAladravyane nahi mAnavAmAM Ave te A sarva kartavya ane temanA upadeza paNu naSTaprAya thaI jaze. zrI AcArAMga sUtra H 1 33 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te sivAya grISma Adi RtuomAM sAdhuo mATe bhagavAne AtApanA Adi dharmone upadeza Ape che, kAla dravyane mAnavAmAM Ave te ja, athavA kAla dravya hoya to ja e upadeza ghaTI zake che. kAlanA abhAvamAM grISma RtunuM jJAna thaze nahi, ane bhagavAne kahelI kiyAnI hAni thaI jaze. ahiM sudhI batAvI cUkyA ke vattanA, pariNAma ane kriyA, je ke dravyane svabhAva che, kAlanI sahAyatAthI ja thAya che. paratva ane aparatvanuM milA-julA jevuM jJAna paNa kAladvArA ja thAya che. daravartI, nAnI dIkSA-paryAyavALA muni dUra hovAnA kAraNe kSetrathI para hevA chatAMya paNa (dIkSAmAM nAnA hovAnA kAraNe) kAlathI apara kahevAya che, samIpavatI che paNa jyeSThameTI dIkSA paryAyavALA muni kSetrathI apara hovA chatAMya kALathI para kahevAya che. ahiM "para" paNa "apara thaI gayo che. ane "apara paNa 'para banI gayo che. para ane aparanAM e vyatikara kAraNa vinA saMbhava nathI, tethI e vyatikaramAM je kAraNa che, basa teja kALa che. augapa-eka sAthe ane agapadya-AgaLa-pAchaLanuM je jJAna thAya che, temAM paNa kAladravyanuM astitva siddha thAya che. "e bane munioe eka sAthe dRSTivAdanuM adhyayana karyuM" ane "e munioe bAra aMgenuM eka sAthe adhyayana karyuM nathI-AgaLa-pAchaLa adhyayana karyuM che" A vAkyathI yaugapadya ane ayogapadyanuM-eka sAthenuM ane AgaLa-pAchaLanuM je jJAna thAya che. temAM kAla vinA bIjuM kaI kAraNa dekhAtuM nathI. je kAraNa che te ja kALa che. wwvaSacana caritra" arthAta-ekane viSaya bIjAmAM cAlyo jAya te vyatikara kahevAya che. jevI rIte-paranuM apara thaI javuM ane aparanuM para thaI javuM. jaladI-surata ane DhIlanuM jJAna paNa kAlanA kAraNathI ja thAya che. jema-"A mahAtmAe lAMbA samaya sudhI tapa karyuM, gajasukumAla munie turatamAM AtmakalyANa karI lIdhuM." ItyAdi vAkyothI tapazcaraNa ane kalyANa sAdhana vageremAM vilamba ane avilambanuM jJAna kAlanA abhAvamAM thaI zakaze nahi. gaI kAla, AvatI kAla, Aja, parama divase, ItyAdi kAlavAcaka zabda paNa kAla nAmanA dravyane pragaTa kare che, sarvajJa bhagavAna dvArA kahevAmAM AvelA e kAla Adi zabda vAstavika vastunA bedhaka che, kemake e samAsahita pada che ane zuddha eka pada . je pada samAsarahita ane zuddha eka pada hoya che, te vAstavika padArthanA ja bodhaka hoya che. jema 5 Adi. vartanA hetutva, astitva, yatva Adi guNone AdhAra levAthI, tathA bhUtakAla, bhaviSyakAla ane vartamAnakAla Adi paryAne Azraya hevAthI kAlanuM dravyapaNuM zrI AcArAMga sUtra: 1 34 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddha thAya che. eTalA kAraNathI yukti tathA upapatti (purAvA-pramANu )thI kAla nAmanuM chaThThuM dravya siddha thAya che. AMkha ughADIne jue, A viSayamAM Agama-pramANa paNa vidyamAna che88 na maMte ! ~aa pattA ?, zocamA ! che subbA vaLattA, taMjJAdharmAcA, adhammatyiALu, bApA ciANa, punnAruciANa, nIciAd, "" addhAsamae 1 arthAt~' bhagavan 'dravya keTalAM che? gautama dravya cha che-dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, pudgalAstikAya, jIvAstikAya ane addhAsamaya arthAt kAla. tathA-- - vijJAna maMte ! sabbA pattA ?, zocamA ! vvidA sarvyavvA pattaLA, taMtrajJA-dharmaciA, adhamaciA, nAva gaddhAlamaC '' arthAt-bhagavan ! sa dravya keTalAM che ? gautama ! sa dravya cha che dharmAstikAya adharmAstikAya yAvat auAsamaya'( bhagavatI, za. 25. u. 4 ). uttarAdhyayanasUtra ( smR. 28 ) mAM paNa kahyuM che-dha, adharma, ane AkAza dravya eka eka kahyuM che, phAla, puddagala ane jIva anaMta-anaMta che. kAla svarUpa kAlanuM svarUpa-- samayakSetra (aDhIDhIpa) vyApI, nirvibhAga (jenA bhAga na paDe tevu), Adyanta-rahita, ekapradezarUpa vartamAna samayane kAla kahe che, A eka hovAnA kAraNathI astikAya nathI. zrI AcArAMga sUtra : 1 35 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrya candra Adi jyAtiSkAnI gatinA AzrayathI kAlanA vibhAga thAya che, sUrya candra Adi jyAtiSkanI gati manuSya leAkamAM ja hoya che. dina, rAta, muddata, pakSa, mAsa, Rtu, ayana, varSe, yuga AdinA vibhAga sUrya AdinI gatithI ja leAkamAM thAya che. A prakAre atIta (bhUtakALa) vartamAna AdinA vibhAga paNa samajavA joie. jenI gaNatarI na thaI zake, je upamAna mAtrathI gamya (samajI zakAya tevuM) che, te kAla asa Mkhyeya che, jemake-palyApama, sAgarApama, ItyAdi, asaMkhyeya Adi kALanuM jJAna paNa bhagavAne manuSyaleAkaprasiddha upamAnanuM pradarzana karI prarUpita karyuM` che. samaya, AvalikA Adi sUkSma kAla te sUryAdi janmyAtiSkanI gatithI paNa jANI zakAtu nathI, kemake te ati sUkSma che. AthI kAlanA vyavahAra samayakSetra-aDhI dvIpanI aMdara ja thAya che, samayakSetrathI khahAra jIvAnI AyuSya AdinI gaNanA thAya che te manuSyakSetraprasiddha pramANathI ja thAya che, ema samajI levuM. jo ke kAla eka ja che to paNa bhUta bhaviSyanA bhedathI ananta che, tethI bhagavAne kahyu che-' baLatAni ca kbAni kSAro puSpAha nato 'kRti, kAla pudgala ane jIva e drazyeA ananta che. vartamAna samaya paryAyasahita hAvA chatAM paNu ananta nathI kemake te eka ja che. nizcayanayathI tA kAla leAkavyApI mAnavAmAM Ave che AthI bhagavAne kahyuM che kedhmmo adhammo AgAsa kAlo puggala jaMtavo / 66 esa logotti pannatto jiNehiM varadaMsihiM " / / varadazI -lAkAleAkane jovAvALA jina bhagavAne dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, kAla, pudgalAstikAya ane jIvAstikAya, eja leAka che' ema kahyuM che. upara darzAvelA cha dravyonA samudAyane bhagavAne sAmAnya rIte leAka kahela che. kALanA-arUpittra, acetanatva, akriyatva ane vartanAhetutva, e cAra guNu che. ane atItatva, anAgatatatva, vartamAnatva, tathA agurulaghutva e cAra paryAya che. A kALa--dravya, kSetra, kALa, bhAva ane guNanA bhedathI pAMca prakAre jaNAya che, jemake-dravyathI kALa eka, kSetrathI aDhIdvIpa pramANu, kAlathI Adyantarahita, bhAvathI arUpI-vaNuM -gandha-rasa-sparza-rahita che, ane guNuthI vartanAlakSaNavALe che, zrI AcArAMga sUtra : 1 36 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pudgalAstikAya / pudragala zabdArtha pudgalAstikAyapudgala zabdane atha- paraspara maLIne ekatra thaIne navIna ghana-ghaTAdinA rUpamAM je eka-meka thaI jAya che, ane je gaLI jAya che arthAt tuTI gaelI metIonI mALA pramANe vikhAI jAya che, te pudgala kahevAya che. tAtparya e che ke-jemAM pUraNa ane gAlana dharma hoya te pudgala che, pudagalarUpa astikAya te pudagalAstikAya kahevAya che. agara pudgalAstikAya na heta te ghaTa Adi kArya banI zakta nahi. A kAraNathI, tathA pratyakSa dekhI zakAya che te kAraNathI paNa pudgalAstikAyanI sattA rUDI rIte siddha che, pudagala lakSaNa pudagalanuM lakSaNapudgalanuM lakSaNa japavatva che; jemAM rUpa, rasa, gaMdha ane sparza jevAmAM Ave arthAt je mUrtimAna hoya te pugala che. jo ke paramANu Adi gugala bahu ja sUkSama che ane atIndriya hovAnA kAraNe tenA guNa indri dvArA grahaNa karI zakAtA nathI, te paNa jyAre te pugalonuM bAdara skaMdhanA rUpamAM pariNamana thAya che, tyAre te indri dvArA grahaNa thaI jAya che, ane tenuM rUpavatva pratIta thavA lAge che. paramANu Adi atIndriya pudagalamAM ane dharmAstikAya vagere atIndriya dravyomAM eTaluM aMtara-pheraphAra che ke-dharmAstikAya Adi arUpI dravya kayAreya paNa indriyone viSaya thatA nathI, tethI te atIndriya ane arUpI che, paraMtu paramANu Adi pugala atIndriya hovA chatAMya rUpI che. zrI AcArAMga sUtra : 1 37 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pudgala pradeza saMkhyA pudagalanI pradezasaMkhyAparamANuthI laIne acitta mahAtkaMdha sudhI sarva pugala vividha pariNamanavALA hoya che. tenA pradeza yathAsaMbhava saMkhyAta, asaMkhyAta athavA ananta hoya che. saMkhyAta paramANuonA saMgathI banelA skaMdha saMkhyAtapradezI kahevAya che, asaMkhyAta paramANuothI banelA skaMdha asaMkhyAtapradezI ane ananta paramANuothI niSpanna skaMdha ananta-pradezI kahevAya che. paramANu niraMza hoya che, tenA aneka bhAga thaI zakatA nathI tethI te apradezI che. pudagala kSetra sthiti pudgalenI kSetrasthitiparamANumAM vibhAga nahi hovAnA kAraNe kAkAzanA eka ja pradezamAM tenI avagAhanA hoya che dvayAzuka arthAt be paramANuvALA skaMdha lekAkAzanA eka pradezamAM athavA be pradezomAM avagAhana kare che. e pramANe traNa aNuovALA skaMdha lekAkAzanA eka pradezamAM, be pradezomAM athavA traNa pradezomAM avagAhana kare che. e pramANe ja cAra aNuovALA Adi kanI avagAhanA, tathA saMkhyAtapradezI, asaMkhyAtapradezI ane anantapradezI sudhInA skaMdhanI avagAhanA lakAkAzanA eka pradezathI laIne saMkhyAta tathA asaMkhyAta pradezomAM hoya che. zaMkA-AkAzanA eka nAnA pradezamAM ananta pradezI kaMdhane samAveza kevI rIte thaI zake, gAgaramAM sAgarane samAveza thayele keI ThekANe dekhAtuM nathI ? zrI AcArAMga sUtra : 1 38 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAdhAna--pudgaleAmAM pariNamanazakti ja evI che jethI tenu' atyanta sUkSma pariNamana heAya che. e kAraNe anantapradezI ska Mdha paNa AkAzanA eka pradezamAM samAI jAya che. athavA AkAzamAM evI keAI vicitra avakAzadAna karavAnI zakti che ke--te kAraNathI anantapradezI skAnA paNa AkAzanA eka ja pradezamAM samAveza thaI jAya che. jemake--atyanta saghana leADhAnA gALAnA avagAhanathI niravakAza AkAza pradezamAM dhamaNanA vAyuthI vRddhi pAmelA agninA avayavA praveza karI jAya che. tAtparya e che ke-leADhAnA geALo ahu ja ThAsa (polANa vinAnA) hoya che, te AkAzanA je pradezomAM meAjIda che, tyAM jagyA dekhAtI nathI. te paNa dhamaNunA vAyunI preraNAthI te AkAza pradezamAM agninA praveza karI jAya che. te pachI chidrarahita te leADhAnA goLAne ThaMDA karavA mATe tenA upara pANI nAkhavAmAM Ave tA je AkAza-pradezomAM leADhAnA gALA ane agni che, temAM pANInAM TIpAM paNu roka-Toka (aTakAvyA) vinA praveza karI jAya che. athavA--eka dIpakanA prakAzamAM aneka dvIpakAnA prakAza samAI jAya che. athavA eka ka ( mAvizeSa) parimita pArAmAM ekaso karyAM parimita sAnAnA samAveza thaI jAya che. anantapradezI acitta mahAska'dha, kevalisamuddhAtanI samAna samastaleka byApI hoya che, te svAbhAvika gatithI, prathama samayamAM asaMkhyAtayeAjanavistRta daMDanA AkAramAM pariNata thAya che. khIjA samayamAM te kapATanA rUpamAM pariNata thAya che, ane trIjA samayamAM mathAna ( dahIM valAvavAnA ravaiyA)nA rUpamAM thAya che, cAthA samayamAM pratara pUrNa karIne leAkamAM vyApta thaI jAya che. pharI pAMcamA samayamAM pratarane sakoce che, chaThThA samayamAM mathAnane, sAtamA samayamAM kapATane ane AThamA samayamAM IMDAkArane e sikeADe che, tyAra pachI te khaMDa-khaMDa thaine vikherAI jAya che. pudgalAnA upakAra---- zarIra, vacana, mana ane prANa Adi puddagalenA pariNAmavazeSa-gamana, dAna, vacana, ci'tana ane prANana (zvAsa levA) Adi rUpathI jIveAnA upakAra kare che, eTale zarIra AdinA rUpamAM pudgala ja javAnA upakAra kare che, temAM zarIra pAMca prakAranA che--(1) audArika, (2) vaikriya, (3) AhAraka, (4) tejasa ane (5) kA*Nu prANIomAM sukha, du:kha, jIvana ane maraNurUpa je pariNamana thAya che, te sarva piraNAmeAmAM pudgala kAraNarUpa che. tethI e siddha thAya che ke pudgala jIvAnA upakAra kare che. zrI AcArAMga sUtra : 1 39 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pudgalanA vizeSa guNa va, gaMdha, rasa ane sparza pudgalenA vizeSa ( asAdhAraNa ) guNa che-- sahabhAvI piraNAma che zabda, baMdha, sUkSmatA, sthUlatA, saMsthAna (AkAra) bheda, tama, chAyA, Atapa, udyota Adi paryAthI lakhI zakAya che-jANI zakAya che. te AzayathI bhagavAne zabda Adi pudUMgalAnuM lakSaNa kahyuM che, te A pramANe che-- 66 sadhayAra ujjoo, pabhA - chAyA-sstavRtti vA, vaNNarasagaMdhaphAsA; puggalANaM tu lakkhaNaM" zabda, aMdhakAra, udyota prabhA, chAyA, Atapa, vaNu, rasa, ga Mdha ane sparza, e pudgalonuM lakSaNa che. gAthAmAM-'chAyA'tavrutti' ahiM 'kRtti' zabda AdinA arthamAM che, e pramANe 'Ari' zabdathI vaNu vagerenuM grahaNa thaI zake che te paNa tene alaga kahevAnuM kAraNa e che ke te nitya sahabhAvI guNu che. vaNu pAMca prakAranA che-kALA, lIlo, lAla, pILeA ane dhALe. sugaMdha ane durgaMdhanA lettuthI gaMdha e prakAranA che. rasanA pAMca bheda che-tIkhA, kaDavA, kaSAyelo, khATA ane mIThA, spanA ATha bhedya che--kaThaNa, kAmala, bhArI, halakA, zIta, uSNu, cikaNA ane rUkSa saMsthAna pAMca prakAranAM che-vRtta-gALa, trikANu, catuSkoNa, lAMbuM ane geALamaToLa, pudgala zrI AcArAMga sUtra : 1 bheda puddagalAnA bheda sakSepathI pudgalanA be bheda che-(1) paramANu ane (2) skaMdha. 40 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramANu svarUpa paramANunuM svarUpaparamANu, e pudgalane aMtima vibhAga che. te niraMza (aMzarahita) che. paraspara asaMyukta che. sUkSama hovAnA kAraNe indriyanI pravRtti temAM thaI zakatI nathI. eka varNa, eka gaMdha, eka rasa ane be sparzathI yukta che. dvayaNuka kaMdhathI laIne acitta mahAtkaMdha paryanta skUla ane sUkamaskaMdharUpa kAryanuM kAraNa che, ane nitya che. bhagavAne bhagavatI sUtra (za. 20 u. 5.)mAM kahyuM che - prazna-"bhagavan! paramANu pudgala keTalA vaNavALuM, keTalA gaMdhavALuM, keTalA rasavALuM, ane keTalA sparzavALuM kahyuM che? uttara-gautama! eka varNavALuM, eka gaMdhavALuM, eka rasavALuM, ane be sparzavALuM kahyuM che." eka varNavALuM hoya che te kadAcita kALuM, kadAcita lIluM, kadAcita lAla, kadAcit pILuM ane kadAcit zveta hoya che. eka gaMdhavALuM hoya che te kadAcita surabhigaMdha (sArI gaMdha) vALuM ane kadAcita durabhigaMdhavALuM hoya che. je eka rasavALuM hoya che te kadAcita tIkhuM, kadAcit kaDavuM, kadAcit kaSAyeluM, kadAcita khATuM ane kadAcit madhura-mIThuM-hoya che. je be sparzavALuM hoya che te kadAcita zIta ane snigdha-(cikaNA) 1, kadAcita zIta ane rUkSa, kadAcit uSNa ane rinagdha 3, tathA kadAcit uSNa ane rUkSa hoya che. " paramANu, zastra dvArA latA AdinA pramANe chedI zakAtuM nathI, cAmaDAnI jema seya vagerethI vIMdhI zakAtuM nathI, kASThanI jema agni AdithI bALI zakAtuM nathI, ane vastra pAtra Adi padArthonI jema hAtha vagerethI pakaDI zakAtuM nathI. bhagavAne bhagavatIsUtra-(za. 20-u. 5) mAM kahyuM che - prazna-"bhagavad ! dravya paramANu keTalA prakAranuM kahyuM che? uttara--gautama! cAra prakAranuM kahyuM che-"achagha, abhedya, adAhya ane agrAhya" (chedI zakAya nahi, bhedI zakAya nahi, baLI zake nahi, ane grahaNa thaI zake nahi). paramANu, pugala hevAnA kAraNe mUrtika che te paNa tenA khaMDa-bhAga thaI zakatA nathI jemake:-AkAzane eka pradeza jaghanya aMzapa che, ane tenuM parimANa zrI AcArAMga sUtra : 1 41 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva parimANathI hInatama che, e pramANe paramANu paNa jaghanya aMzarUpa che, tenAM aMza-vibhAga thaI zakatA nathI, te akhaMDa che. pratyakSathI jovAmAM AvatA aneka prakAranA bAdarapa pariNata skaMdhathI paramANunuM anumAna thAya che. kahyuM paNa che-- paramANu kAraNupa che, antima aMzarUpa che, sUkSma che ane nitya che, eka rasavALuM che, eka gaMdhavALuM, eka varNavALuM ane be sparzavALuM hoya che. skaMdharUpa kAryanA dekhAvathI tenuM anumAna thAya che. skandha svarUpa aura usake bheda skaMdhanuM svarUpa ane bhedaparaspara maLelA-aMdara aMdara baddha-paramANuone samUha te aMdha kahevAya che. skaMdhamAM rahele niraMza avayava te pradeza kahevAya che. je ke dharma-dravya, adharma-dravya, AkAza ane jIva paNa pudagalanA samAna skaMdharanapa che, te paNa skaMdharUpa pudgalathI temAM e bhinnatA che--dharma Adi cAra dravyanA pradeza pita-pitAnA skaMdhathI kayAreya paNa alaga thaI zakatA nathI. kemake dharma Adi cAra dravya amUrta che. pudgala dravyanA pradeza khaMDa khaMDa thaIne alaga thaI jAya che, kema ke pugala mUrta che. AzleSa (maLavuM) ane vizleSa (judA thavuM) dvArA mUrta vastumAM maLavuM ane chUTA thavuM te zakti che, A vAta sarvane anubhavathI siddha che. eTalA kAraNathI skaMdha pudgalenuM sthUla athavA sUkSama avayava kahevAya che 'bauti' ri-avayava arthAt pRthapha thaI zake tene avayava kahe che, e vyutpatti pramANe vibhakta thavA gya aMzane ja avayava kahe che. A kAraNathI pudgala dravyane pradeza ja avayava kahevAya che. saMghAta (melApa)thI bheda (judA paDavA)thI tathA saMghAta-bhedathI DhipradezI vigere skaMdha utpanna thAya che. bhagavAne sthAnAQtramAM kahyuM che - "be sthAnethI pudgala paraspara maLe che. te A pramANe-pudgala pite ja vAdaLa Adi pramANe maLI jAya che, athavA bIjA puruSa AdinA dvArA meLavAya che. e pramANe pugala pote ja agala thaI jAya che, athavA to bIjAnA dvArA alaga karI zakAya che. be paramANuonA saMghAtathI (maLavAthI) dvidezI kaMdha bane che. kripradeza skaMdha zrI AcArAMga sUtra : 1 42 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane eka paramANune saMga thavAthI tripradezI kaMdha bane che, saMkhyA paramANuonA saMghAtathI (maLavAthI) saMkhyAtapradezI skaMdha bane che. ane asaMkhyAta paramANuonA sagathI asaMkhyAtapradezI kaMdha bane che. ananta paramANuonA saMgathI ananta pradezI aMdha utpanna thAya che. anantapradezI audhane saMga thAya te anantAnaHpradezI skaMdha utpanna thAya che. saMkhyAtapradezI Adi skadhamAM saMgarUpa pariNamana pUrvanA prakArathI samajI levuM joIe. kacaNuka AdinA kramathI anantAnantapradezI paryanta je skaMdha che, te saMga pariNamanathI banyA che. temAMthI je eka paramANu alaga thaI jAya te te eka paramANahIna skaMdha rahI jAya che. e pramANe be, traNa, cAra, pAMca Adi paramANuo alaga thaI jAya te antamAM kripradeza skaMdha ja bace che. ska dhathI alaga thayelA paramANu jyAre bIjA paramANunI sAthe maLe che, te baMnenA maLavAthI navIna prayaNuka utpanna thAya che. e pramANe saMga ane vibhAga dvArA tareha-tarehanA skaMdha utpanna thayA kare che. paramANu badhu kAraNa paramANuonA baMdhanuM kAraNa- be athavA adhika paramANu eka bIjAmAM praveza karI zakatA nathI, kemake paramANamAM chidra nathI. alabata svAbhAvika gatithI be athavA bethI adhika para mANuone paraspara saMga thavAthI temAM vidyamAna snigdhatA ane rUkSatAnA guNanA kAraNe tene ApasamAM baMdha thaI jAya che. ektApa pariNamanane baMdha kahe che. baMdhanA saMbaMdhamAM eTaluM vizeSa samajavuM joIe ke - zrI AcArAMga sUtra : 1 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaghanya guNa snigdha be paramANuone athavA baha paramANuone paraspara baMdha thatuM nathI, jaghanya artha ahiM hInatama samajavo joIe. guNa zabda ahiM saMkhyA (DigrI) ne vAcaka che. jevI rIte eka gaNA be gaNA Adi pada eka saMkhyaka, disaMkhyaka Adi arthanuM vAcaka che. snigdhatI (cikaNApaNuM) Adi guNenI adhikatA ane nyUnatA lekamAM prasiddha che. jemAM pANInI apekSAe bakarInuM dUdha cikANuM hoya che. bakarInA dUdhathI gAyanuM dUdha ane gAyanA dUdhanI apekSAe bheMsanuM dUdha vadhAre snigdha (cikaNuM) hoya che. e pramANe pANI AdimAM uttarottara cikaNapaNAnI adhikatA che. e pANI AdimAM pahelA-pahelAnAmAM cikaNApaNAnI nyUnatA che. e pramANe eka guNa snigdha, eka guNa snigdhanI sAthe, tathA be athavA adhika paramANuone paraspara baMdha thato nathI, ane eka guNa rUkSane ekaguNa rUkSanI sAthe be athavA adhika paramANuone paraspara baMdha thato nathI. zaMkA-paramANuone saMga mejUda hovA chatAMya paNa, ane baMdhanA kAraNabhUta snigdhatva (cikaNApaNuM) tathA rUkSatva (lukhApaNuM) vidyamAna hovA chatAMya baMdhaetArUpa pariNamana kema thatuM nathI? samAdhAna-paramANumAM e prakAranI pariNamananI zaktine abhAva che, dravyanI pariNamana zaktio kSetra ane kAlanA anuredhathI, prayatna tathA svabhAvanI apekSA rAkhatI thakI nAnA prakAranI thAya che. jaghanya guNavALA hovAnA kAraNe, nirbala hovAthI sneha athavA rUkSa paramANu kaI pudgalane pariNata karavAmAM samartha thatuM nathI. jevI rIte samAna durbaLatAvALA be malemAMthI kaI keIne parAjita karI zakatA nathI. eTalA kAraNathI siddha thayuM ke-jaghanya guNavALAone paraspara baMdha thatuM nathI. e pramANe dviguNathI laIne saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMtaguNa snigdha yugalane dviguNathI laIne saMkhyAta, asaMkhyAta, ane anaMtaguNa snigdhatAvALA samaguNa pudgalanI sAthe ApasamAM baMdha thatuM nathI. tathA dviguNa Adi rUkSa yugalane dviguNa Adi rUkSa samaguNavALA keI paNa pudgalanI sAthe baMdha thata nathI. jema samAna baLavALA be malemAMthI keI keIne parAjita karI zakatA nathI. e pramANe samAna snigdhatA hovA chatAMya, snigdha pudgalane nigdha pudgalanI sAthe baMdha thatuM nathI, ane samAna rUkSa hovA chatAMya rUkSane rUkSanI sAthe paNa baMdha thatuM nathI. zaMkA-jaghanya snigdha pulane kayA prakAranA snigdha pugalanI sAthe paraspara baMdha thAya che? zrI AcArAMga sUtra : 1 44 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAdhAna-jaghanya snigdha pudgalanA e guNa (DigrI) athavA traNa guNu adhika snigdhatAvALA pudgalanI sAthe madha thAya che jemake:-eka guNa (DigrI) snigdhatAvALA paramANunA traNa guNu (DigrI) snigdhatAvALA paramANunI sAthe samaiga thaI jAya te baMdha thaI jAya che. tevI rIte eka guNu (DigrI) (aMza) snigdhatAnA cAra, pAMca, tyAM sudhI ke sakhyAta asaMkhyAta e pramANe anaMta guNa snigdhanI sAthe khadha thAya che. eka guNa snigdhatAnA eka adhika guNa snigdha arthAt dviguNu snigdhanI sAthe kha'dha thatA nathI, kemake e guNu adhika snigdhanA snigdha puddagalanI sAthe baMdha khatAnyeA che, eka guNa adhika snigdha pudgalamAM vizeSa prakAranAM pariNamananI zakti nathI. eka guNa ( DigrI ) snigdhatAvALAnI apekSA eka guNu (DigrI ) adhika ( snigdha jyAM kahevAya tyAM be guNa (DigrI) snigdhatAvALA pudgala samajI levA joie. pUrNAMkata yukti pramANe dviguNu Adi snigdhanA pAta-potAnI apekSAthI eka guNa adhika snigdha sAthe khaMdha thatA nathI. dviguNa snigdhathI eka adhikanA atha chetriguNa snigdha, ane triguNa snigdhathI eka adhika caguNu snigdha samajava joie. e pramANe ananta guNa snigdha pazu, peAtAnAthI eka guNu hIna snigdhanI apekSAthI eka guNa adhika snigdha che. tethI dviguNu snigdhane triguNa snigdhanI sAthe madha thatA nathI. sArAMza e che ke:-snigdha pudgalane eka guNa adhika snigdha pudgalanI sAthe kha'dha thatA nathI. dviguNu snigdha Adine e guNu adhika arthAt cAra guNu snigdhanI sAthe baMdha thaI jAya che. jema-e guNu snigdhathI be guNu adhika snigdhane atha cAra guNu snigdha, traNa guNa adhikanA arthe pAMca guNa snigdha, cAra guNu adhikane artha cha guNa snigdha, e pramANe samajavu joie. caturguNu snigdhathI draSika SadguNa snigdha, vyadhika saptaguNu snigdha caturadhika aSTaguNu snigdha samajavu joIe, e pramANe pAMca guNa snigdha AdithI sakhyAta, asaMkhyAta anantaguNa snigdhanA e guNa adhika snigdhanI sAthe aMdha thAya che e pramANe jadhanya guNu rUkSanI ajadhanya guNu rUkSanI sAthe baMdhanI vyavasthA jANavI joI e visardeza pudgalAnA madha-- prazna-visadeza arthAt parasparavadhI pudgalenA adhanI zu vyavasthA che ? uttara-jadhanya guNu snigdhanA jaghanya guNavALA pudgalanI sAthe madha thatA zrI AcArAMga sUtra : 1 45 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. jaghanya guNu (eka guNu) snigdhanA athavA ajaghanya, ( ethI laI ne ananta guNa sudhI) snigdhanA peAtAnAthI eka guNa adhika rUkSanI sAthe baMdha thAya che. ane pAtapAtAthI be adhika, traNa adhika, cAra adhika Adi rUkSa pudgalanI sAthe paNa aMdha thAya che, bhagavAne prajJApanA sUtranA 13mA pariNAma padyamAM kaheluM che prazna- bhagavan ! andhana-pariNAma keTalA prakAranAM kahyAM che ? uttara--gautama! e prakAranAM kahelAM che-(1) snigdhakha dhanapariNAma ane (1) rUkSa dhanapariNAma. 27 samAna snigdhatA athavA samAna rUkSatA hoya te vimAtra arthAt adhikanA hInanI sAthe ane hInanA snigdha hAya ke rUkSa hAya, khaMdha thaI jAya che // 1 // e guNa adhika snigdha sAthe snigdhane baMdha thAya che. ane e guNa adhika rUkSanI sAthe rUkSanA anya thAya che. have visadaza anya kahe che-"nidasta jIvale" ItyAdi. jaghanya guNavALA paramANune cheDIne bIjA game te viSama hoya athavA sama hAya te snigdhanA rUkSanI sAthe madha thAya che. zrI AcArAMga sUtra : 1 khaMdha thatA nathI. paraMtu adhikanI sAthe, bhale te 4 6 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAracintAmaNi-TIkA avataraNA pudgalAstikAya // paramANubandhavyavasthAkoSTakam // jaghanyaguNa-(ekaguNa )-snigdhruukssyobndhvyvsthaa| sadRzAnAm visadRzAnAm snigdharUkSasaMkhyA | snigdhasya+ rUkSasya+ snigdhasya+ snigdhena saha / rUkSeNa saha rUkSaNa saha jaghanyasya (ekaguNasya) bandhAbhAva: bandhAbhAva: bandhAbhAva: jaghanyena (ekaguNena) saha jaMghanyasya (ekaguNena)+ bandhAbhAvaH bandho bhavati / bandho bhavati ekAdhikena (dviguNena) saha jaghanyasya (ekaguNasya)+ yadhikAdiguNena-(triguNa bandho bhavati bandho bhavati | bandho bhavati caturguNataH samArabhya yAvad anantaguNena) saha ajaghanyaguNa-(dviguNAdi)-snigdharUkSayobandhavyavasthA sadRzAnAm visadRzAnAm snigdharUkSa : saMkhyA snigdhasya+ / rUkSasya+ snigdhasya+ snigdhena saha rukSeNa saha | rUkSeNa saha | dviguNasya+dviguNena saha bandhAbhAva: bandhAbhAvaH | bandho bhavati dviguNamya+ekAdhikena bandhAbhAva: bandho bhavati (triguNena) saha dviguNasya+dvathadhikAdiguNena (caturguNapaJcaguNataH samArabhya / bandho bhavati bandho bhavati | bandho bhavati yAvad anantaguNena) saha / evam ajaghanyaguNa-(triguNacaturguNataH samArabhyAnantaguNaparyanta)-snigdharUkSayoH samaguNena, ekAdhikaguNena, drathadhikAdiguNena ca saha bandhavyavasthA bhAvanIyA // pra. A-16. - bandhAbhAvaH - zrI AcArAMga sUtra : 1 47 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvAstikAya / jIva zabdArtha jIvAstikAya jIva zabdane artha- je jIve che arthAt prANene dhAraNa kare che, te jIva kahevAya che. "siddhamAM prANane abhAva hovAthI te ajIva thaI jaze, ema kahevuM te ThIka nathI. "je prANene dhAraNa kare che" ema kahevAmAM prANa-sAmAnyanI vivakSA kahI che. siddhomAM je ke pAMca Indriya Adi dasa prakAranA dravya-prANa nathI, te paNa bhAva-prANu hoya che, ane te bhAva-prANanA kAraNe siddha bhagavAnanuM jIvapaNuM siddha thAya che. viziSTa prakAranA prANone saMbaMdha hovAnA kAraNe jIvavA vALAne jIva kahe che. prANa be prakAranA che-(1) dravya-prANa ane (2) bhAva-prANu, dravya prANanA dasa bheda che--pAMca Indripa, traNa baLa arthAt manebala, vacanabala ane kAyalaba3, zvAse chAsa, tathA Ayu, A dasa dravyaprANa sAdhAraNa rIte saMsArI jIne hoya che. nArakI tiryaMca Adi saMsArI jIvomAM paNa dravyaprANa dekhAya che, paraMtu sarva prakAranA karma-saMbaMdhathI rahita siddhomAM mAtra bhAvaprANu ja hoya che, siddha jIva bhAvaprANonA kAraNathI ja prANI kahevAya che. bhAvaprANunA cAra bheda che-anantajJAna, anantavIrya, ananta sukha ane anAdiananta sthiti, kSayopazamathI utpanna thavA vALI pAMca Indriye ananta jJAnane vikAra (vabhAvika pariNamana) che, mana, vacana ane kAyabala, anaMta vIrUpa bhAva prANane vikAra che, zvAsocchAsa te anaMtasukharUpa bhAvaprANane vikAra che, ane sAdi-sAnta AyurUpa dravyaprANa, anAdi anaMta sthitirUpa bhAvaprANune vikAra che. e pramANe bhAvaprANa, dravyaprANanA kAraNa che. jIva svarUpa bhAva aura usake bheda-5 jIvanuM svarUpa pathamika Adi bhAva vALA, asaMkhyAtapradezI, pariNamI. pradIpaprabhAnA samAna saMkeca-vikAsa svabhAvavALA, vyaktirUpathI anaMtasaMkhyaka, kriyAzIla, pradeza samudAyarUpa, nitya, arUpI, avasthita, amUrta hovA chatAMya saMsArI avasthAmAM mUrta jevA dekhAvAvALA, udarvagamana svabhAvavALA AtmA jIva kahevAya che. bhAva ane bhAvanA bheda prazna-jIvanuM svarUpa batAvatA thakA tene aupazamika Adi bhAvALA kahela che; te bhAva zuM vastu che ? zrI AcArAMga sUtra : 1 48 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttara-sAMbhaLe, AtmAnA paryAyanI avasthA ja bhAva kahevAya che. AtmAnI paryAya, avasthAonA bhedathI nAnA prakAranA hoya che, tethI AtmaparyAyavattI bhAva pAMca prakAranA che (1) aupazamika (2) kSAyika (3) kSApazamika (4) audayika ane (5) pAriNAmika. aupathamika bhAva (1) opazamika bhAvarAkhathI DhAMkelA agni samAna mehanIya karmanI anudraka avasthA, evuM pradezanI apekSA paNa udaya na hoya te upazama kahevAya che. arthAt uddekarUpathI tathA pradezapathI-baMne prakAranA udayanuM yathAzakti rekAvuM te upazama che. A prakArane upazama sarvopazama kahevAya che. je upazamathI hoya tene parAmika kahe che. arthAta krodha Adi kaSAnA udayAbhAvarUpa upazamanA phalarUpa jIva, tenA parama zAnta avasthArUpa pariNAma aupazamika kahevAya che e AtmAnI eka prakAranI zuddhi che; jemake katacUrNa (nirmalakulanuM cUrNa) tathA phaTakaDI AdinuM cUrNa nAkhavAthI kacare ane mela nIce besI jAya che, ane jala svaccha thAya che. mehanIya karmanA upazamathI zraddhArUpa je darzana utpanna thAya che. athavA viratirUpa je cAritra utpanna thAya che, te aupazamika samyagdarzana ane aupazamika cAritra kahevAya che. kSAyika bhAva (ra) kSAyika bhAvakarmane atyanta ucheda thaI ja te kSaya kahevAya che. kSayathI thavAvALo bhAva kSAyika bhAva che. arthAt ekavAra utpanna thaIne pharI nAza nahi thavAvALA jJAna, darzana ane cAritrarUpa jIvana pariNAmane kSAyika bhAva kahe che. kSAyika avasthA jIvanI parama vizuddhi che. jema-pUrNarUpathI samasta kIcaDa-kAdava Adi melanA dUra thavAthI jalanI parama svacchatA thAya che. zrI AcArAMga sUtra : 1 49 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSAyopathamika bhAva (3) kSAyopathamika bhAvamithyAtva mehanIya Adi karmonA udIrNa (udayamAM AvelA) aMzane nAza thave te kSaya che, ane anudIrNa aMzanuM phala devAmAM umukhate tarapha nahi thavuM te upazama che, e bane avasthAone kSApazamika bhAva kahe che. A bhAvanuM bIjuM nAma "mizrabhAva" paNa che. thoDI thoDI ThaMDI thayelI ane DhAMkelI agni pramANe je kama udayAvalimAM AvI cUkyAM che tene kSaya thave, tathA zeSa kane udraka ane kSaya, baMne avasthAothI rahita thavuM, A banenAM AdhAra upara kSapazamika bhAva utpanna thAya che. audayika bhAva (8) audayika bhAvakarmane vipAka (phala) maLavuM te udaya kahevAya che. udayathI utpanna thavAvALe bhAva te audayika che. audayika bhAva AtmAnI malinatA rUpa che. jemake kIcaDa- kAdavanA saMsargathI jalamAM malinatA AvI jAya che. narakagati nAma-karma AdinA udayathI narakagati Adi audayika bhAva kahevAya che. kaSAya-mehanIya karmanA udayathI koSa. mAna Adi te audayika bhAva che. A pramANe tamAma sthaLe audayika bhAvane vicAra karI le. pAriNAmika bhAva (5) pariNAmika bhAvapUrNa avasthAne sarvathA tyAga nahi karatAM rUpAMtara thavuM te pariNAma che, ane pariNAma teja pariNAmika kahevAya che. ahIM svArthamAM Thapha pratyaya thaye che paraMtu nivRtti arthamAM nathI thayo. nivRtti arthamAM pratyaya thavAthI jIvane AdimAna (AdivALa) thavAne prasaMga AvI jAya che. je-"pariNAme nivRtta pariNAminIraH " arthAta "pariNAmathI thavAvALe pariNAmika jIva kahevAya che? AvI. vyutpatti zrI AcArAMga sUtra : 1 50 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavAmAM Ave te pUrvakALamAM jIva nahi hatA te have thayeA che.' A prakAre jIvane sAdi (AdivALo) mAnavA paDaze, paraMtu ema thaI zake nahi, kAraNa ke-je jIva bhUtakALamAM nahIM hatA tyAre tenu AkAzapuSpanI samAna bhaviSyat kALamAM thavuM kema saMbhave ? ema yuktithI paNa virodha Ave che. vagara piraNAme kAI paNa bhAva nathI thaI zakatA, eTalA mATe bhAvamAM pariNAmanI pradhAnatA che. AtmAnu svAbhAvika pariNamana ja pAriNAmika bhAva kahevAya che, arthAta AtmAnI anAdipariNamanasattAnuM je kAraNa che, tene pAriNAmika bhAna samajavuM joie kahyuM paNa che-- " je karmanA bhedonA kartA che, je karmanA phaLanA bhAkatA che; saMsArabhramaNa karavAvALA che, nivRdyuti (meAkSa) prApta karavA vALo che te AtmA che. AtmAnu khIjuM lakSaNa nathI." / / 1 / / jIva kA sthiti kSetra jIvatuM sthitikSetra-- leAkAkAzanA asaMkhyAtamA bhAgathI laine sa pUrNa leAkAkAzamAM jIvanu avagAhana thaI zake che. kAraNa e che ke-jIvanA pradeza dIpakanI prabhAnI samAna sakAca vistAra svabhAvavALA che, arthAt koI vakhata saMkucAI jAya che ane kAI vakhata phelAI jAya che. AtmAnuM parimANu AkAzapramANe mahAna nathI. ane paramANunA kharAkhara paNa nathI parantu AtmA madhyama parimANu vALe che. pradezeAnI sa MkhyAnI apekSAe samasta AtmAnuM piramANu kharAbara che. arthAt sarva AtmA leAkAkAzanA kharAkhara asaMkhyAta pradezavALA che, paraMtu prApta zarIranA anusAra tenA vistAramAM (parimANumAM) aMtara paDI jAya che. teTalA kAraNathI pratyeka jIvane AdhAra-kSetra lAkAkAzanA asakhyAtamA bhAgathI laine sa MpUrNa leAka sudhI thaI zake che. jyAre jIva kevalisamuddAta kare che, te samaya te eka jIva saMpUrNa leAkAkAzamAM vyApta thaI jAya che. samasta jIvarAzinI apekSAthI saMpUrNa leAkAkAza jIvAnu AdhArakSetra che. jIvane avagAha leAkAkAzanA asakhyAtamA bhAgamAM hAya che. A viSayamAM AgamanuM pramANa A pramANe che-- ' saTTAmeLa hoyala asaleggajmane'' svasthAnanI apekSA lAkanA asa MkhyAtamA bhAgamAM (jIvanI sthiti che) prajJAvanA, 2 pat nIyasthAnAdhiAra ) zrI AcArAMga sUtra : 1 51 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaMkA-jenA pariNAmanI nyUnAdhikatAnuM zuM kAraNa che ? samAdhAna-anaMtAnaMta paramANuonA pracaya (samUha) sapa kAmaNa zarIra sAthe anAdi kAlathI jIvane saMbaMdha che; e saMbaMdhanA kAraNe ekaja jIvanA aneka kAlemAM, ane aneka nA ekaja kAlamAM bhinna bhinna prakAranuM parimANa thAya che. kAmaNa zarIra sadAya vibhinna rapamAM pariNamana karI rahe che, tenA saMgathI dArika Adi zarIra paNa kArmaNa zarIra pramANe jUnAdhika parimANavALA hoya che. jIva kI hAsa-vRddhi jIvanI hAsa vRddhijIva vAstavamAM arUpI che, te paNa zarIranI sAthe saMbaMdha hovAnA kAraNe te nAnA-moTA parimANane dhAraNa kare che, te kAraNathI temAM mUrta padArthanI jema apacaya (hAsa) ane upacaya (vRddhi) thAya che. svabhAvathI saMkeca-vikAsavALo jIva nimitta prApta karI dIpakanI pramANe pitAnA Azraya (zarIra)mAM pratibhAsita thAya che- dekhAya che). jevI rIte gharamAM, mahelamAM ane khullA AkAzamAM rAkhele prakAza-paMjarU5 dIpaka, pitAnI jagyAe dekhAte thake koI jagyAe saMkucita hoya che ane kaI jagyAe vistRta hoya che. e pramANe zarIranA parimANa anusAra parimANa vALo AtmA mUtta jevo dekhAya che. rAga zrIya sUtramAM kahyuM che - he paradezI rAjA! jema koI kUTAgAra zALA heya te (yAvatu) gaMbhIra hoya ane kaI puruSa jyota athavA dIpaka temAM rAkhe che te ene pUrNa rUpathI prakAzita kare che, e pramANe he paradezI! AtmA pitAnA pUrvopArjita karmo pramANe jevuM zarIra prApta kare che, tene asaMkhyAta AtmapradezathI sajIva banAvI de che, te zarIra game te meTuM hoya athavA nAnuM heya." zrI AcArAMga sUtra : 1 5 2 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva kI udarva gati jIvanI urdhva gatisakala karmone kSaya thayA pachI tatkAla mukta thayele jIva upara tarapha gamana kare che. jIva amUrta che, ane e kAraNathI te gati karI zakato nathI--ema kahevuM te ThIka nathI; kemake pudgalanI pramANe jIva svabhAvathI ja gatizIla che. gatinA viSayamAM jIva ane pulamAM eTalo bheda cheH-pudgala adhogatizIla che, ane jIva urvagatizIla che. arthAt pudgalene svabhAva nIce javAnuM che, ane jIvane svabhAva upara tarapha javAne che. paraMtu temAM aMtarAya nAMkhavAvALA dravyanA nimittathI urdhvagatizIla jIva paNa nIce tarapha athavA ticha gamana kare che. athavA keI vakhata gamana karavAmAM asamartha thaI jAya che. jIvanI svAbhAvika gatine pratibaMdha (aTakAyata) karanAra karma ja che. jyAre sakala kamene atyanta kSaya thaI jAya che, ane karmone saMsarga rahetuM nathI, tyAre karmabaMdhanane kSaya thavAthI urdhvagati thavAmAM kaI pratibaMdhaka (aMtarAya karanAra) rahetuM nathI, tyAre siddha jIvane urdhva gamana karavAne avasara prApta thAya che. jIva lakSaNa jIvanuM lakSaNajIvanuM lakSaNa upaga che, te jIvane vastunA bedhamAM vyApRta-vyApArayukta kare che. tAtparya e che ke-bedharUpa vyApAra upaga kahevAya che. jJAna, saMvedana, pratyaya. A sarva upayoganA paryAyavAcI zabda che, sAmAnya bodha (darzana) ane vizeSa bodha (jJAna) anubhava siddha che. e baMne bodhathI ema nizcaya thAya che ke -jIva avazya che, jemAM A sAmAnya tathA vizeSa bodha jovAmAM Ave che e kaI jIva nathI ke jemAM sAmAnya bodha zrI AcArAMga sUtra : 1 5 3 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (nirAkAra upaga) ane vizeSa bodha (sAkAra upaga) vidyamAna na hoya, e kAraNathI bhagavAne kahyuM che ke -"jIvo vaLavaLo" jIva upayoga lakSaNavALo che. jenA dvArA vastu lakhI zakAya-jANI zakAya-te lakSaNa kahevAya che. upayoga jenuM lakSaNa hoya, tene "upagalakSaNa" kahe che. tAtparya e che ke-jJAnalakSaNa dvArA jIva mAlUma paDe che. pRthivIkAya Adi tamAma saMsArI jInA jJAnane anaMtame bhAga hamezAM prakAzamAna ane AvaraNarahita banI rahe che. saMpUrNa kAkAzanA pagale kadAca karmarUpamAM pariNata thaI jAya te paNa te kaI eka jIvanA jJAnane pUrNa rUpathI AvRta karI (DhAMkI) zake nahi. sUrya game teTalI ghanaghaTA-(meghADaMbara)mAM AcchAdita thaI jAya te paNa sUryane cheDe -jhAjhe prakAza te banI ja rahe che, prakAza kyAreya pUrNa paNe tirahita-AcchAdita thatuM nathI. e pramANe pRthivIkAya Adi ekendriya jInA "upaga" aMza paNa sadA skurAyamAna rahe che. agara lekavyApI pudgala ekaThA thaIne kavaNArUpa pariNata thaIne jJAnane pUrI tarehathI AcchAdita karI nAMkhe (DhAMkI de) te jIva ajIva banI jAya, paNa ema banavuM asaMbhavita che. eTalA kAraNathI e siddha che ke-pRthivIkAya Adi eka IndriyavALA jImAM paNa jJAnane kiMcit aMza svabhAvathI anAvRta-AvaraNarahita rahe che. AgamamAM paNa kahyuM che -"sadagrIvALa vicaLuM varasa batamAna nirUghAro jai puNa sovi AvarijA to NaM jIvo ajIvattaM pAvijA " " suhuvi mehasamudae hoi pabhA caMdasarANaM" "sarva jIvene akSarane anaMtame bhAga jJAna sadaiva ughADuM (nirAvaraNa) rahe che. agara te paNa je DhaMkAI jAya te jIva ajIva thaI jAya" meghane khuba samudAya hoya te paNa caMdra ane sUryanI prabhA banI rahe che." upagane je sarva jaghanya aMza tamAma saMsArI jIvomAM sarvadA anAvRta (ughADA) banI rahe che. te sarva jaghanya aMza utpattinA prathama samayamAM vartamAna, aparyApta sUkSma nigadanA jImAM paNa hoya che. te pachI te upagano aMza ekendriya dvIndriya trIndriya, caturindriya ane paMcendriyanA bhedathI bhinna thaIne, saMbhinna srotasva Adi labdhionA samUhathI, labdhi, nimitta, karaNa, zarIra, Indriya, vacana ane manane Azraya laIne vadhatuM jAya che, ahIM sudhI ke vividha prakAranA kSayopazamanI vicitratAvALA jene avagraha Adi bhedathI ane tenAthI paNa adhika vadhIne samasta ghAtI karmone zrI AcArAMga sUtra : 1 5 4 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSaya thavAthI samasta reya padArthone jANavA yogya vizuddhatA prApta karIne kevalajJAna saMjJA pAme che. jIva be prakAranA cheH-siddha jIva ane asiddha jIva, sakala karmothI rahita jIva siddha kahevAya che, ane saMsArI jIva asiddha kahevAya che. dravyabaMdha ane bhAvabaMdhane saMsAra kahe che. ATha karmone saMbaMdha te dravyabaMdha che, ane rAgadveSa Adi pariNamene saMbaMdha thAya te bhAvabaMdha che. e be prakAranA baMdharanapa saMsAra jene hoya che te saMsArI jIva kahevAya che. saMsArI jIva trasa ane sthAvaranA bhedathI be prakAranA che. pRthvI, pANI, ane vanaspati A traNa sthAvara che, teja, vAyu, udAra jIva trasa che. temAM teja ane vAyu gatigrasa che, labdhithI sthAvara che. udAranA cAra bheda che. kriIndriya, trIndriya, caturindriya ane paMcendriya. paMcendriya nA saMjJI asaMjJI, e be bheda che. iti jIvAstikAya jIvAstikAyanA guNa A che-(1) anaMtajJAna, (2) anaMta darzana (3) anaMta sukha ane (4) anaMta vIrya. (1) avyAbAdhavatva (2) anavagAhanAva7 (3) amUrtikatva ane (4) agurulaghutva, e jIvanI paryAya che. dravya, kSetra, kAla, bhAva ane guNanA bhedathI pAMca prakAre jIvAstikAyanuM jJAna thAya che. (1) dravyathI-jIva anaMta che. (2) kSetrathI-lekapramANa. (3) kAlathI-Adi anta rahita che. (4) bhAvathI-arUpI che-rUparasa-gaMdha ane sparzathI rahita che (5) guNathI-cetanAlakSaNa che. Iti chavAstikAya - zrI AcArAMga sUtra : 1 55 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Sadravya vicAra Sadbhavya vicAra---- cha dravyAmAM AkAza dravya kSetra che, ane bAkInA dharma ADhi pAMcadrabyA kSetravatI hAvAthI kSetra che; devakurU ane uttarakura kSetronA jIgaliAnA eka kezavALanA evA TukaDA karavAmAM Ave ke pharIne tene bIjo TukaDo thai zake nahi, temAMthI eka TukaDA jeTalA AkAzakSetrane vyApta kare che teTalA bhAgamAM AkAzanA asaMkhyAta pradeza kahevAya che. temAM dharmAstikAyanA asaMkhyAta pradeza che, adharmAstikAyanA asaMkhyAta pradeza che, ane nigeAdanA asaMkhyAta gelaka vidyamAna che. soyanI aNI khAkhara nigeAdanA khaMDamAM paNa asaMkhyAta zreNI vidyamAna che. eka eka zreNImAM asakhyAta--asaMkhyAta-pratara che. eka eka prataramAM asaMkhyAta gAlaka che. eka eka gAlakamAM asaMkhyAta nigeAda zarIra che, ane eka eka nigeAda zarIramAM anata anaMta niMgADha jIva che. zakA--anaMtanA anaMta bheda hAya che, evI sthitimAM eka nigeAda zarIramAM keTalA anaMta jIva hAya che ? samAdhAna-atItakAla (bhUtakAla)nA ananta samaya che, bhaviSyakAlanA paNu anaMta samaya che, ane vamAna kAla ekasamayamAtra che, e traNe kaleAmAM je samaya che, tene anaMtathI guNAkAra karavAthI je guNAkAra (rAzi) thAya teTalA samayathI paNa anaMta guNA adhika nigeAda jIva eka nigeAda-zarIramAM hoya che. eka jIvanA asakhyAta pradeza thAya che. eka-eka pradezamAM ane ta-anaMta kavaNAe lAgI che, ane eka-eka vaNAmAM ana'ta anata pudgalaparamANu che. paramANu e prakAranA che--(1) khaddha ane (2) amRddha. dharUpa paramANu buddhe kahevAya che, ane ApasamAM asaMyukta paramANu akhaddha kahevAya che. skaMdhanA paNa be bheda che--jIvasahita ane jIvarahita. temAM ghaTa paTa Aphri skaMdha ajIvaskadha kahevAya che. zrI AcArAMga sUtra : 1 56 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva skandha vicAra have jIvaddhadhane vicAra karavAmAM Ave che be paramANuone saMga thavAthI dvipradezI skaMdha bane che, ane traNa paramANaenA saMyogathI tripradeza skaMdha bane che, e pramANe asaMkhyAta paramANuonA saMgathI asaMkhyAtapradezI skaMdha utpanna thAya che. ahiM sudhInA skaMdha, jIve dvArA grahaNa karI zakAtAM nathI. kayA prakAranA kaMdha dvArA grahaNa karI zakAya che? te batAve che abhavyarAzi cumotera (74) vI che. e abhavya rAzinA jInI apekSA anaMta guNa adhika paramANu je ekaThA thAya te audArika zarIra grahaNa karI zake tevI vargaNuM hoya che, audArika vagaNanI apekSA anaMta guNa adhika vaikriyazarIragrAhya vagaNa hoya che, ane tenAthI paNa anaMta guNI adhika eka AhArakavarganuM hoya che. AhArakavaNAthI ananta guNa adhika tejasazarIramrAhya vagaNa hoya, tenAthI paNa ananta guNa adhika eka bhASAgrAhyA vagaNa hoya che, ane tenAthI anaMtaguNI adhika eka zvAsocchAsavargaNA heya che, ane tenAthI anantaguNI adhika eka mane vagaNa hoya che. mane vargaNAthI paNa anantaguNI adhika kArmaNavargaNa hoya che. tenAthI paNa ananta guNI adhika pagalaparamANunA skaMdha samajavAM joIe. e pramANe kAmaNagaNAnA ananta pudgala paramANuothI banelA skaMdha jIve dvArA grahaNa karavA yogya hoya che. rAga ane dveSa rUpa azuddha pravRttinA kAraNe AtmAnA eka-eka pradezamAM anaMtAnaMta karmavargaNAo e pramANe ekameka thaI rahI che ke-jema leDhAne geLo ane agni ekameka thaI jAya che, e kAraNathI jIvanA anaMta jJAna Adi guNa DhaMkAI jAya che. e pramANe jIvonI apekSA pudgala anaMtaguNa adhika jANavA joIe. te yugala, pI, acetana sakriya ane pUraNagalanasvabhAvavALA che. zrI AcArAMga sUtra : 1 57. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padravyoM kA saksi-niSkriya vicAra cha dravyomAM sakriya niSkiyane vicAra- nizcayanaya pramANe che dravyo sakriya che, paraMtu vyavahAranayathI dharmAstikAya adharmAstikAya AkAza ane kAla nAmanA cAra dravya kriyArahita che, jIva ane pugala dravya sakriya che. nizcayanayathI dharmAstikAya, gatimAM pariNata che ane pudgalenI gatimAM sahAyatA karavAnI kriyA kare che, ane adharmAstikAya, sthitimAM pariNata che ane pudgalanI sthitimAM sahAyatA devAnI kriyA kare che. e pramANe AkAza, avagAhadAnarUpa kriyA kare che, ane kAla vattanA AdimAM sahAyatA pahoMcADe che, jIva nizcayanayathI nijasvarUpa-ramaNarUpa kriyA kare che. agara nizcayanayathI jIva zubha ane azubharUpa vibhAvadazAmAM ramaNa karavAnI kriyA kare te tene avicala padanI prApti kadApi paNa thaI zake nahi, eTalA kAraNathI jIva pitAnA svabhAvamAM pariNatirUpa kriyA ja kare che, nizcayanayanI apekSA e pudgala paNa anAdi kAlathI pUraNa-galanarUpa kriyA kare che, e pramANe nizcayanayathI sarva dravya sakriya che, vyavahAranaya ko lekara padravya vicAra have vyavahAranayanI apekSAe kahevAya che-vyavahAranayathI dharma adharma AkAza ane kAla kiyArahita che, tathA jIva ane pudagala sakriya che. vyavahAranayathI jIva rAga-dveSarUpa azubha pariNati dvArA pratisamaya ananta pudgala paramANuonA skone grahaNa karavAnI kriyA kare che. paramANu pudgala paNa karmavargaNArUpamAM pariNata thaIne jIvanA samasta pradezamAM baddha thaI jAya che (sarva pradezane eMTI jAya che) teTalA kAraNathI te baMdhanarUpa kiyA kare che, ane pUraNa-galana Adi kriyA paNa kare che. e pramANe vyavahAranayathI jIva ane pudgala ja sakriya che. zrI AcArAMga sUtra : 1 58 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SadbhavyoM ke viSayameM kartRtvAkartutva nirUpaNa dravyAnu kartApaNuM ane akartApaNuM-- nizcayanayathI cha dravya, potapotAnA svarUpamAM kartA che. tethI sarva jgyAmAM kartApaNu' siddha thAya che. vyavahAranayathI jIva kartA che ane AkInA dharmAdi pAMca dravyA akartA che. vyavahAra naya (6) vyavahAranaya-- vyavahAranaya cha prakAra che. (1) zuddha vyavahAranaya (2) azuddha vyavahAranaya, zubha vyavahAranaya, (4) azubhavyavahAranaya, (5) upacarita vyavahAranaya, (6) anupacarata vyavahAranaya. zrI AcArAMga sUtra : 1 zudravyavahAra naya (1) zudhdha vyavahAranaya jIva kamalapa azuddhatAne haThAvIne anaMtajJAnAguiNurUpa zuddhatAne upArjana kare che te zuddha vyavahAranaya pramANe jIvamAM katva-kartApaNuM hAya che. te A pramANezuddha vyavahAranayathI jIva potAnA zuddha svarUpane prApta karavA mATe prayatna 59 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kare che, tyAre prathama guNasthAnamAM anantAnubaMdhI cAra kaSAyone kSaya karIne caturtha (cothuM) guNasthAna prApta kare che, ane samyakatva guNa pAmI jAya che. cAra apratyAkhyAnAvaraNa kaSAye kSaya karIne dezaviratirUpa pAMcamuM guNasthAna prApta kare che, ane pratyAkhyAnAvaraNa kaSAya-catuSTayanA kSayathI jIvane sarvaviratirUpa chaThThA ane sAtama guNasthAnanI prApti thAya che. jIvane je AThamuM guNasthAna prApta thAya che te tyAMthI be zreNIone AraMbha thAya che, ane jIva e bemAMthI kei eka zreNI para ArUDha thAya che. be zreNI A pramANe che-(1) upazamazreNI (2) kSapakazreNI. upazamazreNI vALo jIva agiAramAM guNasthAna sudhI caDhI zake che, kSapakazreNIvALo jIva AThamAthI dasamAM guNasthAna sudhI pahoMcIne agiAramAM guNasthAkane choDIne sIdhe bAramAM guNasthAna para ArUDha thaI jAya che. jIva dasamA guNasthAnanA aMtamAM rAga-dveSarUpa mehanIya kamane samULago nAza karIne ane bAramAM guNasthAnamAM zeSa traNa ghAtI karmone kSaya karIne temAM guNasthAnamAM pahoMce che e guNasthAnamAM ( bArame guNasthAnanA aMtima samayamAM) jIvane nirmala kevalajJAna prApta thAya che. teramA guNasthAna pachI pAMca hasva svara-(a-I-u--6) uccAraNa karatAM eTale samaya lAge che, teTalo samaya caudamAM guNasthAnamAM bhIne samasta karmone kSaya karIne mokSa prApta karI le che. jIvana zuddha svarUpane grahaNa karavA vALo A zuddha vyavahAra naya che. azuddhavyavahAra naya (2) azudhdha vyavahAranayaazuddha vyavahAranayathI rAga-dveSa ane mithyAtva Adi anAdi-kAlathI zatrunI mAphaka jIvanI sAthe lAgyAM che, e kAraNathI jIvamAM azuddhatA che. e azuddhatAnA kAraNe pratisamaya anantAnaH karma vagaNAo sattApathI baddha thatI rahI che. A pramANe azuddha vyavahAranayathI jIvane kartA samajavuM joIe. zrI AcArAMga sUtra : 1 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhavyavahAra naya (3) zubha vyavahAranaya-- zubha vyavahAranayathI AtmA dAna, zIla, tapa, bhAva, vinaya, bhakti vaiyAvRtya rUpa zubha kriyA kare che. zramaNanigranthAne prAruka eSaNIya--azana, pAna, khAdya, svAgha, vastra, kambala, pAtra, pAdAchana, paDihArI-pITha, phalaka, zayyA, sastAraka, auSadha, bheSajanu supAtra dAna Ape che, maratA jIvanI rakSArUpa abhayadAna Ape che, hInadIna ane nila jIveAnI sahAyatA kare che; sAdhamInA upara vAtsalya pragaTa kare che, parihatacintanarUpa maitrIbhAvanA, bIjAnA duHkhanivAraNurUpa karUNA tathA niHsvAthaeN paropakAra AdirUpa zubha kriyA kare che, te kAraNathI zubha vyavahAranayathI jIvanu kartApaNuM siddha thAya che. azubhabyavahAra naya (4) azubha vyavahAranaya-- azubha vyavahAranayathI jIva hAsya, bhaya, zAka, rati, arati, nidrA, prANAtipAta, mRSAvAda, adattAdAna, maithuna, parigraha, krodha, mAna, mAyA, lebha, rAga dveSa Adi azula kAryo eva bhAveAmAM pravRtta thAya che, viSayasukha evA AraMbha AdirUpa azubha kriyA kare che, tethI azubha vyavahAranayathI jIva kartA siddha thAya che. zrI AcArAMga sUtra : 1 upacaritavyavahAra naya (5) uparita vyavahAranaya-- uparita vyavahAranayathI jIva peAtAnA ajara amara tathA anaMtajJAna, darzana 6 1 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA avyAbAdha sukharupa zuddha svarUpa bhUlI jaIne paugalika vibhAva pariNAmamAM ke je anaMta dukhene janaka (utpanna karanAra) che. temAM anaMta AnaMda mAne che, mehane vaza thaIne bahAranI vastuomAM mamatva dhAraNa kare che, jema ke-"A ghara mArU che; A mArA putra che, A mArI strI che, A mArUM kuTuMba che, A sarva dhana-jana vagere mArUM che e pramANe viSapa-viSayone amRtarUpa mAnIne, viSayamAM tanmaya thaIne kSaNamAtra sukha ApavAvALA ane lAMbA kAla sudhI dukha ApavAvALA bhegene bhegavate thake, viSayanI mRgatRSNA tarapha vAraMvAra deDate thake A lAMbA mAgavALA saMsAramAM kSaNa mAtra paNa vizrAma pAmato nathI. mArA-mArA karate A jIva, putra ane patnI vagerenA sukhamAM sukha ane dukhamAMduHkha mAnate thakA tenA mATe nakAmo zeka kare che-tyAM sudhI ke tenA mATe prANone nAza karavA taiyAra thaI jAya che, A jIva parane potAnuM samajIne nAnA prakAranAM pApakArya karIne pitAne malIna banAve che. A pramANe karmane vaza thaI mamatAnA pAzamAM jakaDAele A jIva upacarita vyavahAranayathI kartA siddha thAya che. anupacaritavyavahAra naya (6) anupacarita vyavahAranaya anupacarita vyavahAranayathI jIva potAnA AtmAthI pratyakSa bhina zarIrane ajJAnavaza thaI pAriNamika bhAvathI AtmapradezonI ekatA samajIne, ane AtmAnuM evuM ja svarUpa mAnIne zarIranI puSTatA ane rakSA Adi mATe ekendriya Adi tamAma prANIonI hiMsA thavAvALA, mahAraMbha, mRSAvAda, adattAdAna, mithuna, ane parigraha Adi nAnA-aneka prakAranAM pApa karmonuM AcaraNa kare che. vastutaH AtmAnA svarUpamAM ane zarIramAM atyanta bhinnatA che, te A pramANe ke -AtmA citanya zrI AcArAMga sUtra : 1 6 2 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpa che, zarIra jaDa che. AtmA arUpI che, zarIra kSI che. AtmA jJAna, darzana, sukha, ane vIrya rUpa che, zarIra nisatva ane vividha vyAdhiothI yukta che. AtmA nitya che, zAzvata che, dhruva che, zarIra anitya AzAzvata ane adbhava che. AtmA atyaMta nirmala che, zarIramAM garbhAzayamAM sthita hovAthI zukra ane zeNitathI vIrya ane lehIthI) baneluM hovAnA kAraNe, tathA nava dvArothI mala nIkaLavAnA kAraNe atyaMta azuci-apavitra che ane malanuM pAtra che. je zarIranA mATe evAM evAM upara kahelAM tevAM karma karavAmAM Ave che, te zarIra anaMtavAra prApta thayuM che ane anaMtavAra cheDI dIdhuM che, paraMtu saMsArI jIva A nAzavaMta zarIramAM anurAga prIti karIne pharI-pharIne te pApakarma karIne potAne kamaranA bhArathI bhAre banAve che. e kAraNathI anAdi ane duraMta muzkelIthI pAra paDe te-saMsArarUpI mahagata-moTe khADe temAM vAraMvAra paDIne potAne uddhAra karavAmAM asamartha banI jAya che, paraMtu saMsArI jIva pitAnAM karelAM karmonA bhArane samajato nathI, tathA saMsArarUpI mahAgartamAM paDayo che te tene jANatA nathI. tethI pharI-pharI tevA karmo karavA lAge che. e pramANe AtmAthI bhinna zarIrane ja pitAnuM svarUpa samajIne tenAM piSaNa tathA rakSaNa mATe karavAmAM AvatI kriyAthI jIva anupacarita vyavahAranayanI apekSAe kartA siddha thAya che. e pramANe pUrve kahelA prakArathI cha prakAranA vyavahAranayathI jIvane kartA samajavuM joIe. jIva ke svarUpameM saddaza-visaddaza vicAra jIvanA svarUpamAM sadaza-vizadaza vicAra- prazna-agara sarva jInuM svarUpa ane lakSaNa samAnaja che te pachI saMsArI jIva duHkhI ane siddha sukhI kema che ? uttara-nizcayanayathI sarva jIvo siddhonI samAna che. temAMthI je jIva tamAma zrI AcArAMga sUtra : 1 6 3 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmAnA kSaya karI nAMkhe che, te sarva siddha kahevAya che. tenu' asalI svarUpa pragaTa thaI jAya che. saMsArI jIva karmane AdhIna hovAnA kAraNe duHkhI hAya che, e pramANe jo ke pratyakSa jIvanI sattA pRthak-pRthak jadI-judI che, te paNa tenAmAM svarUpanI samAnatA che. prazna--jo sarva jIva siddhonI samAna che te abhavya chatra siddhagatine kema prApta karI zakatA nathI. uttara-sAMbhaLe, abhanya jIvAmAM anAdi-anata cikaNA karmonA saMbaMdha hAvAthI ane aparivartanazIla svabhAvanA kAraNe karmanA kSaya karavAnI zakti nathI; bhavya jIvAne tevAM cIkaNAMka na heAvAthI ane parAvata svabhAvathI deva guru, ane dharUpa sAmagrInA maLavA para, jJAnAdi ratnatrayanI ArAdhanA karavAthI, tathA guNazreNI para AzahaNa karavAthI tene siddhapada prApta karavuM zakya che, manuSya bhava pAmIne, karmono kSaya karIne jIva meAkSe jAya che, te samaye avyavahAra rAzi sUkSma-nigodathI, akAma nirjarAdvArA bIjA jIveA nIkaLIne vikAsadazAne prApta kare che. agara dasa jIva meAkSamAM jAya che te dasa jIva sUkSma nigeAdathI bahAra nIkaLI Ave che. kadAcit alpasaMkhyaka sUma nigeAda-jIva mahAra nIkaLe che teA, tenI sAthe eka-be alabhya jIva bahAra AvI jAya che. paNa vyavahAra rAzimAM chavAtu ghaTavuM-vadhavuM thatuM nathI. e pramANe nigeAdageAlaka leAkamAM asaMkhyAta hAya che. A pramANe graMthArantaramAM kahyu che. iti avataraNa sampUrNa kRti avataraNA saMpUrNa -- A pramANe bhagavAna dvArA prarUpita cAra anuyAgAnu' svarUpa batAvavAmAM AvyuM che. e kahI ApyuM che ke caraNu-karaNAnuyAga pradhAna hovAnA kAraNe tenuM grahaNa sauthI prathama karavAmAM Avyu che. zrI AcArAMga sUtra : 1 6 4 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra kA upakrama khAra aMgAmAM acArAMga paheluM aMga che, kemake caraNu ane karaNa mAkSanA upAya che, tethI A aMga paNa mAkSanuM kAraNa che. AcArAMga sUtramAM nirUpita arthanuM anuSThAna karanArA bIjA aMgAnAM adhyayananI yogyatA prApta kare che, te kAraNathI A aMga pradhAna che. khIjI vAta e che keH A aMganA adhyayanathI kSamA Adi, athavA caraNu- karaNarupa zramaNa-dharmanuM samyak prakAre jJAna thAya che. AcAya Adi padmAnI prAptinA kAraNabhUta svasamayanuM parijJAna Adi samasta dharmamAM AcAradhAritva (saMyamapAlana)ja pradhAna che. e mATe AcAranuM pratipAdana karanAra Agama ja pahelu aMga heAvu. joI e, e siddha che. 6 ahiM 8 cAra ' zabdathI jJAnAcAra Adi pAMca prakArane AcAra samajavA joI e tenuM pratipAdana karavAvALuM aMga 'lAcArAkU ' kahevAya che. A 'AvArA' sUtranuM paheluM sUtra A che-- zrI AcArAMga sUtra : 1 * suruM mai' ItyAdi. sUtra prathama ' suca me ' ItyAdi. 6 sUlA--he AyuSman ! me' sAMbhaLyu che, te bhagavAne AvuM kahyuM che (sa-1) TIkA--hai AyuSman arthAt hai cirajIvI jammU !, AyuSman ' padma potAnA ziSya jammU svAmInuM kAmala-vacanarUpa sakhAdhana che, ane vinItapaNuM pragaTa karavA mATe che. athavA temanA samasta zrutajJAna, upadezanuM zravaNu, grahaNa, dhAraNa, ratnatrayanuM ArAdhana tathA meAkSasAdhananI yAgyatAnI prApti mATe A padanA prayAga karavAmAM AvyA che, AyunA abhAvamAM zrutanA zravaNathI laIne mekSa sudhI kAI paNa siddha thaI zakatI nathI A vacananA prabhAvathI jammU svAmIe e bhavamAM meAkSa prApta karyAM hatA. 65 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaga zabdArtha meM bhagavAnanA mukhathI sAkSAt sAMbhaLyuM che-paramparAthI nahi, kemake gaNadharonAM Agama anantarAgama hoya che. meM sAMbhaLyuM " meM gurUkulamAM nivAsa karatA thakA sAMbhaLyuM' A artha svataH siddha che. gurUkulamAM nivAsa karyA vinA gurunA caraNakamalane sparza karIne abhivAdana namaskAra tathA tenA mukhAravidathI nikalavAvALAM vacane zravaNa thaI zakatAM nathI. bhagavAna" zabdamAM je "ma' zabda che, tenA aneka artha thAya che te A pramANe- (1) sapUrNa padArthone jANavAvALuM jJAna, (2) mAhAnya arthAt anupama ane mahAna mahimAthI yukta hovuM, (3) yaza-arthAt nAnA prakAranA anukUla ane pratikUla parISahe ane upasargone sahana karavAthI phelAtI kIti, athavA jagatanI rakSA (uddhAra) karavAnI bhAvanAthI utpanna thayelI kIrti, (4) vairAgyaarthAt kAmaganI jarA paNa abhilASA nathavI, a thavI krodha kaSAyane nigraha kara, (5) mukita-samasta karmonA kSayarUpa mekSa (6) rUpa-sarvanA hRdayane harI levAvALuM anupama saundarya, (7) vIrya-antarAya karmanA kSayathI utpanna ananta zakita (8) zrI-ghAti karmono kSayathI utpanna anaMta jJAna, darzana, sukha ane vIrUpa anaMta catuSTayelamI (9) dharma-mokSarUpI dvAranAM kamADa ughADavAnuM sAdhana mRta-cAritrarUpa dharma (10) adharya-traNa lekanuM adhipatipaNuM A dasa guNa jemAM hoya tene bhagavAna kahe che evA bhagavAne kahyuM che. AgaLa kahevAze te tatva tIrthaMkarabhASita che, eTalA mATe "rA' zabdathI tIrthakara bhagavAnane artha ahiM samajavuM joie. kahyuM paNa che zrI AcArAMga sUtra : 1 6 6 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " anta bhagavaMta anuM nirUpaNa kare che, ane gaNadhara tene ruDI rIte sUtra rUpamAM guMthe che, arthAt bhagavAna tIrthaM 'kara dvArA upaSTi-upadezelAM atha rUpa AgamanA AdhAra para kuzaLa gaNadhara mUlarUpa AgamanI racanA kare che." te bhagavAne mAra prakAranI pariSad-sabhAmAM A pramANe kahyu che je, AgaLa A sUtramAM nirUpaNa karavAmAM Avaze. AgamAkata-AgamamAM kahelA a kAlpanika nathI, tethI draSyArthi ka nayathI arUpa A Agama anAdi che. sarva gaNadharAnI e para parA-paripATI che keH-pAta-peAtAnA vinIta ziSyA dvArA vinayapUrvaka mokSamArga pUchavAthI gaNadhara mahArAja prathama 'mu me ' A vAkya khele che. kahyu paNa cheH-- sUtra dvitiya (saMjJA) " vinayathI yukta nipuNa ziSyAe sevita tathA nila bhAvAvALA sarva gaNudharA dvArA potapotAnA ziSyA prati sarva prathama dhruvaM me' e vAkaya kahevAmAM AvyuM che " / / 1 / / cUlAtha-'menesi' ItyAdi. kAI-kAi (jIvA)ne saMjJA nathI hotI ke pUrva dizAmAMthI AvyeA chuM, athavA huM dakSiNa dizAmAMthI AvyA chuM, athavA huM pazcima dizAmAMthI Avyo chuM', athavA huM uttara dizAmAMthI Avyo chuM, athavA urdhva dizAmAMthI Avyo chuM, athavA huM adheA dizAmAMthI Avyo chuM, athavA anya-bIjI kaI dizAmAMthI athavA anudazA (vidizA)mAMthI Avyo chuM. IIII TIkA cAra gatimAM bhramaNu karavA rUpa soMsAramAM jJAnAvaraNa karmanA udayavALA keTalAka sajJI jIvAne sattA arthAt smRti nathI rahetI. niSedhaka-vAcaka anya zabdo tyajIne ahiM ne zabdanA prayoga karyo che, te viziSTa sajJAnA abhAva sUcavavA mATe samajavA joIe 'nA' zabda saniSedhavAcaka paNa che ane dezinaSedhavAcaka paNa che. kahyuM paNa che-- "nA" zabda prasaMgamAM AvelA saMpUrNa arthanA niSedha kare che, te atha game te tenu' eka avayava hoya athavA tenAthI bhinna arthAntara hAya tenA paNa niSedha karI de che" || 1 || je sattA dvArA AtmAnI gati ane Ati jIva jANe che. ahiM enA niSedha samajavA joIe. zrI AcArAMga sUtra : 1 57 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMjJA ke bheda saMjJAnA bheda- jInI saMjJA aneka prakAranI hoya che. bhagavatI sUtra (za. 6. u. 8)mAM dasa prakAranI saMjJAo kahevAmAM AvI che. te A pramANe che - prazna-bhagavAna ! saMjJAo keTalI kahI che? uttara-gautama! dasa saMjJAo kahI che te A pramANe che (1) AhAra-saMjJA (2) bhaya-saMjJA (3) mithuna-saMjJA, (4) parigraha-saMjJA. (5) krodha-saMjJA (6) mAnasaMjJA (9) mAyA-saMjJA (8) lobha-saMjJA (9) lekasaMjJA ane (10) gha-saMjJA. athavA-saMjJAna eTale saMjJA, te cetanA, arthAt cetanAne saMjJA kahe che te jyAre asAtavedanIya ane mehanIya karmanA udayathI utpanna vikAra yukta hoya che, tyAre te AhAra Adi saMjJA kahevAya che. te be prakAranI che-(1) anubhavanasaMjJA ane (2) jJAnasaMjJA. temAM anubhavanasaMjJA soLa prakAranI che, bhagavatIsUtrokta dasa saMjJAomAM cha meLavI devAthI seLa thAya che, cha saMjJAo A che -(1) sukhasaMjJA, (2) duHkhasaMjJA, (3) mohasaMjJA, (4) vicikitsAsaMjJA, (5) zaMkasaMjJA ane (6) dharma saMjJA. AhAra saMjJA (1) AhArasaMzA- sudhA (bhUkha) vedanIyanA udayathI kavalAhAra Adi mATe yogya pagalene grahaNa karavAnI kriyA jenA vaDe samyapha prakArathI jANI zakAya, te AhArasaMzA kahevAya che. zrI AcArAMga sUtra : 1 68 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athavA sudhAvedanIya karmanA udayathI utpanna thavA vALI AhAranI abhilASArUci-IcchA rUpa AtmAnI pariNati te AhArasaMzA kahevAya che, ahiM abhilASA zabdathI A prakAranI vastu mArA mATe puSTi karanArI che. A vastu maLe te mArUM hita thaze evA vicArathI yukta pitAnI puSTi ane saMtoSanA kAraNabhUta padArthanI prApti mATe vicAra karanAra AtmAnuM pariNAma, grahaNa karavuM joIe, khAlI peTa hovAnA kAraNe bhejya (bhojana karavA gya) vastunA zravaNa, darzana ane cintanathI AhAra saMjJA utpanna thAya che. AhAra Adi saMjJAo ekendriyathI AraMbhIne paMcendriya sudhInA sarva ne hoya che, ane jyAM sudhI saMsArane aMta thatuM nathI tyAM sudhI te saMjJAo rahe che. jala vagerenA AhAra para jIvita rahevAnA kAraNe vanaspati Adi ekendriya jIvomAM paNa AhArasaMjJAnuM astitva dekhAya che. bhaya saMjJA (2) bhaya saMjJA keI kAraNathI athavA vinA kAraNe bhaya the, mohanIya karmanA udayathI bhayabhIta puruSanI mohane aMtargata nekaSAyarUpa, netramAM ane caherAmAM vikAra the, romAMca thavuM (rUMvADA ubhAM thavAM) vagere kriyAo jenuM lakSaNa che, evI AtmAnI pariNati te bhayasaMjJA kahevAya che. durbaLatAthI, bhaya utpanna karAvanArI vAta sAMbhaLavAthI, bhayaMkara vastu dekhavAthI, tathA A loka vageremAM bhayajanaka vastune vicAra karavAthI bhayasaMjJA utpanna thAya che. lajajAvaMtI (lajALa) Adi vanaspatio hAthane sparza thavAthI bhaya lAgyo hoya tema pitAnA avayane saMkece che tethI temAM bhayasaMjJAnI vidyamAnatA dekhAya che. maithuna saMjJA (3) maithuna saMjJApuruSaveda-mehanIkamanA udayathI mithuna mATe strI tarapha jevuM. hasatuM sukha zrI AcArAMga sUtra : 1 69 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thavuM, zarIranu sta Mbhita thaI javu, tathA temAM zithilatA utpanna thavI, jAMga vagerenuM kaMpavuM Adi kriyArUpa AtmAnI pariNatine maithunasaMjJA kahe che. rakta (leAhI) ane mAMsanI adhikatAthI, strIkathA vagere sAMbhaLavAthI utpanna thayelI buddhithI, ane maithunanA vicAra karavAthI maithunasaMjJA utpanna thAya che. kurakhaka ( eka jAtanuM vRkSa) Adi vanaspatimAM suMdarI kAminInA hAthanA AliMgana thatAM, caraNAdhAtathI tathA kaTAkSapAta AdithI phula, pattAM Adi utpanna thAya che, A kAraNathI vanaspatimAM maithunasa jJAnuM astitva siddha thAya che. parigraha saMjJA (4) parigraha saMjJA-- lAbhameAhanIyanA udayathI dharmanA upakaraNeA sivAya khIjA sacitta, acitta ane mizra padArthonuM grahaNa karavu vagere mUrchArUpa AtmAnI pariNati te parigrahasa`jJA kahevAya che. sacitta Adi vastuonA parigraha dekhAvAthI, parigrahanA vicAra karavAthI ane parigrahanA saMgraha karavAthI parigrahasa`jJA utpanna thAya che. bilva ( khIlI ) Adi vanaspati potAnAM pAMdaDAthI kula-phala vagerene DhAMkI de che, tethI vanaspatimAM parigrahasanA dekhAya che. krodha saMjJA (5) krodhasa jJA-- krodhamAhanIya karmanA udayathI, jIvane jAtimaDha vagerethI utpanna, tathA ke vya akartavyanA viveka nAza karavAvALI sva-paranI aprItirUpa tathA jalana pa AtmAnI vibhAvaparita te krodhasa'nA kahevAya che. mAna saMjJA (6) mAnasa'jJA mAnamAhanIya karmanA udayathI ahaMkArarUpa AtmAnI vibhAvapariNati mAnasa'jJA kahevAya che. deva, gurU, dhama Adi mATAnA anAdara vagere karavAthI mAnasa jJA mAluma paDe che. zrI AcArAMga sUtra : 1 70 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAyA saMjJA (7) mAyA saMjJA- mAyAhanIya karmanA udayathI jIvanI kapaTapa vibhAvapariNati mAyA-saMjJA kahevAya che. bIjAne ThagavAnI IcchAthI, mehajanaka mana, vacana ane kAyAnA vyApArathI tenI pratIti thAya che. lobha saMjJA (8) lobhasaMjJA- lobhamehanIya karmanA udayathI sacitta Adi vastuomAM AsakitarUpa jIvanI vibhAvapariNati te lebhasaMjJA kahevAya che. AraMbha-parigraha AdinI pravRttithI lAbha saMjJAne pate lAge che. loka saMjJA (9) lokasaMjJA- jJAnAvaraNIya karmanA kSapazamathI ane mehanIyakarmanA udayathI kubuddhijanita takarUpa AtmAnI vibhAvapariNati lokasaMjJA kahevAya che. jema-aputriyAne sagati maLatI nathI." odha saMjJA (10) ghasaMjJA jJAnAvaraNIya karmanA alpa kSapazamathI utpanna thanArI ane apragaTa upayoga rUpa jIvanuM vibhAvapariNamana te ghasaMjJA kahevAya che, vela vagerenuM maMDapa upara caDhavuM vagerethI tenuM jJAna thAya che. zrI AcArAMga sUtra : 1 71 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukha saMjJA (11) sukhasaMjJAsaMsArI jIne sAtavedanIyanA udayathI sarva IndriyAmAM anukUlatAnuM bhAna karAvanArI AtmAnI eka viziSTa pariNatine sukhasaMjJA kahe che. du:kha saMjJA (12) du:khasaMjJAsaMsArI jIvane asAtavedanIyanA udayathI sarva indrimAM pratikULatAnuM bhAna karAvavA vALI, vividha prakAranA saMtAnA anubhavarUpa jIvanI pariNati te dukhasaMjJA kahevAya che. moha saMjJA (13) mehasaMjJA - mohanIya karmanA udayathI mithyAdarzana pa, tathA jJAnAdi guNene nidhi karavAvALI, samasta pApasthAnanA kAraNarUpa AtmAnI vibhAvapariNati te mehasaMjJA che. kudeva, kuguru ane kudharma AdimAM pravRtti hevAnA kAraNe mehasaMjJAnuM jJAna thAya che. vicikitsA saMjJA (14) vicikitsA saMjJA mohanIya ane jJAnAvaraNIya karmanA udayathI saMzayarUpa AtmAnuM pariNamana te vicikitsA saMjJA kahevAya che. jemake dAna dharma AdinA phalamAM saMdeha thave. A saMjJA be prakAranI hoya che-(1) dezathI, (2) sarvathI, "bAvIza pariSahanuM sahana karavuM te, brahmacarya pAlana karavuM te, kezanuM leAcana karavuM vagere kaleza sahana karavAnuM phala maLaze ke nahi? " A prakArane saMzaya te dezathakI vicikitsAsaMjJA che. "vAstavamAM paraleka che ke nahi, sarvajJadvArA prarUpita jIva Adi tatve yathArtha che ke nahi" A prakArane saMzaya te sarvathakI vicikitsAsaMjJA che. zrI AcArAMga sUtra : 1 7 2 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zoka saMjJA (15) zaikasaMjJAmehanIya karmanA udayane lIdhe, ISTaviyegathI utpanna thavA vAlI, vilApa ane vimanaskatA (vyAkula citta) rUpa AtmAnI pariNati zekasA kahevAya che. dharma saMjJA (16) dharmasaMjJAmehanIyakarmanA kSapazamathI karmakSayajanaka sarvavirati tathA dezaviratirUpa AtmAnI svabhAvapariNatine dharmasaMjJA kahe che. jIvarakSA Adi vyApAthI tenuM jJAna thAya che. jJAnasaMjJA ke bheda (5) jJAnasaMjJAnA bheda- mati, zrata Adi bheda vaDe-karI jJAnasaMjJA pAMca prakAranI kahI che te A pramANe che-(1) matijJAna, (2) zrutajJAna, (3) avadhijJAna, (4) mana:paryayajJAna, ane (5) kevalajJAna. matijJAna (1) matijJAnamanana karavuM te mati che. arthAt bedha che, matirUpa jJAna te matijJAna kahevAya che. ahiM jJAna zabda sAmAnya jJAnane vAcaka che. indriya ane manathI utpanna jJAna te mati che" e artha karavAthI sAmAnya ane vizeSa jJAnemAM samAnAdhikaraNatA (samAnapaNuM) thaI jAya che. zrI AcArAMga sUtra : 1 7 3 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutajJAna (2) zrutajJAna-- zruti athavA zravaNa-sAMbhaLavArUpa eka prakAranuM jJAna te zrutajJAna kahevAya che. zruta-jJAna kevu hAya che ? zabdanA sAMbhaLavAthI athavA bhASaNu AdithI, vAsthya-vAcaka bhAva saba dha pramANe je padArthanuM jJAna thAya che, tene zrutajJAna kahe che. ahiM zruta-zabdathI jJAna grahaNa karI zakAya che. kemake te jJAnanA prabhedonI aMdara che, paraMtu 'zrayate' A vyutpattithI zabdArthaMka zruta-zabda nathI. labdhirUpa matijJAna thayA pachI zrutajJAna utpanna thAya che, matijJAnanA abhAvamAM thatuM nathI te kAraNathI matijJAna te zrutajJAnanuM kAraNa che. zaMkA--matijJAna ja zrutajJAnarUpamAM pariNata dhaI jAya che, jemake mATI ghaTa rUpamAM pharI jAya che. ane tantu vasrarUpamAM badalAI jAya che. evI sthitimAM bhagavAne zrutajJAnanuM judu grahaNa zuM prayeAjanathI karyuM... ? samAdhAna-e ane dRSTAMta viSama che, jemake ghaTa pragaTa thatAM piMDAkAra mATI maTI jAya che, jema vastranI utpatti thatAM taMtunA jaththA nAza pAme che, te pramANe zrutajJAna utpanna thatAM matijJAna nAza pAmatuM nathI. bhagavAne kahyuM che keH-- " jyAM matijJAna che tyAM zrutajJAna che, jyAM zrutajJAna che tyAM matijJAna che ?" zrutajJAnanA sadbhAvamAM matijJAnanu astitva bhagavAne matAvyuM che. e kAraNathI matijJAna, zrutajJAnanu apekSAkAraNa ja che. ema mAnavuM joIe, teA tAtparya e nIkaLyuM ke matijJAnapUrvaka, indriya ane manathI utpanna thavAvALuM, tathA AptavAkayanuM anusaraNa karavAvALuM jJAna te zrutajJAna che. je sAMbhaLavAmAM AvI zake te zruta che" A vyutpatti pramANe 'zruta'zabdathI AmravacananuM grahaNa thai zake che. te pakSamAM zrutanuM arthAt ApavacananuM jJAna te zrutajJAna che. e pramANe SaSThItatpurUSa samAsa thaze. Apta arthAt rAgAdithI rahita, sarvajJa, tenuM vacana te Aptavacana kahevAya che adhyavasAya arthAt nizcaya, evA adhyavasAyarUpa arthAt padArthanuM nizcayAtmaka jJAna te zrutajJAna kahevAya che. zabda, zrutajJAnamAM kAraNa che, eTalA mATe zabda paNa zruta kahevAya che, paraMtu jJAna-bhedanI vyavasthAmAM zruta-zabda sAMbhaLavuM e arthanA vAcaka che. zrI AcArAMga sUtra : 1 74 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avadhijJAna (3) avadhijJAnaavane artha che adhaH' arthAt nIce, tAtparya e che ke-je jJAna adhe dizAnI vastuone vistArathI jANe che, te avadhijJAna kahevAya che. avadhirUpa jJAna avadhijJAna che, arthAt vistRtaviSayaka jJAna. jemake -anuttare pAtika deva avadhi. jJAnanA baLathI bhagavAnane prazna pUchIne jIvAdi tattvone nizcaya karI le che. athavAavadhinI sAthe je jJAna thAya che te avadhijJAna kahevAya che. avadhine artha che maryAdA avadhijJAna, rUpI dravyane ja jANe che, arUpI dravyone jANatuM nathI, A vyavasthA ja ahiM maryAdA samajavI joIe. tAtparya e thayuM ke arUpI-dravyone choDIne kevaLa rUpI dravyane jANavAvALuM jJAna te avadhijJAna kahevAya che. athavA je jJAna dvArA nIce-nIce vizeSa jANavAmAM Ave, te avadhijJAna che. te jJAna cAra gationA jIvane thaI zake che, mAtra rUpI padArthone sAkSAt jANe che, ane viziSTa kSapazamathI utpanna thAya che, deva, manuSya, tiryaMca ane nArakI, A sarva te jJAnanA adhikArI che, arthAt e cAreyane avadhijJAna thaI zake che. manaH paryayajJAna (4) mana:paryava jJAnaparyaya arthAt jANavuM, manane jANavuM te mana:paryaya jJAna che. arthAt-mana viSayakanuM saMpUrNa jJAna manaHparyaya kahevAya che. athavA mana:paryayanuM jJAna te manaHparyayajJAna kahevAya che. mana be prakAranAM che-(1) dravyamana ane (2) bhAvamana, mane vargaNAone dravyamana kahe che, ane saMsI jIva dvArA grahaNa karAelI mane vargaNAonuM jyAre ciMtana karavAmAM Ave che tene bhAvamana kahe che. mana:paryava jJAnanA prakaraNamAM bhAvamana ja levAmAM Ave che. aDhI kapanA saMsI paMcendriya jIve dvArA cintana karavAmAM AvatA viSayodhyavasAyapa paryAne mana:paryaya jJAna jANe che. jema ke-keI bIje jIva e vicAra kare--AtmA ke zrI AcArAMga sUtra : 1 75 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che? apa, cetana-svarUpa, karmone kartA, kaphalakatA, ItyAdi AtmAnA jJAna vizeSarUpa je pariNAma che, tene jANavA te manaH paryaya jJAna che. mana:paryaya jJAnI jIva mananA paryAyane ja pratyakSa kare che bahAranI vastuone nahi. paraMtu ema kahevuM ThIka nathI ke-mana paryayajJAnI bahAranI vastuone jANatA ja nathI, mana:paryayajJAnIone anumAnathI bahAranI vastuonuM jJAna hoya che. jemake - viziSTakSapazamajanya pratibhAvALA buddhimAna purUSa keInA IzArAthI athavA ceSTAne joIne tenA manane bhAva ane tenuM sAmarthya anumAnathI jANa le che, e pramANe mana:paryayajJAnI bIjAnA bhAvarUpa manane pUrNa rUpamAM pratyakSa karIne anumAnathI bahAranI vastuone jANI le che ke -"teNe amuka vastune vicAra karyo che" bahAranA padArthone vicAra karavAnA samaye teja padArthanA AkArarUpa mana thaI jAya che. mana:paryayajJAna, avadhijJAna pramANe rUpI padArthone viSaya kare che-jANe che manaH paryayajJAna kSapazamathI utpanna thAya che, paraMtu avadhijJAnathI te bhinna che, kemake svAmI AdinA bhedathI te baMnemAM bheda che. te A pramANe-avadhijJAna avirata samyagadaSTine paNa thAya che. te dravyathakI sarva rUpI jIvene jANe che, kSetrathakI samasta lekane jANe che, kAlathakI asaMkhyAta bhUta ane bhAvI utsarpiNa avasarpiNIne jANI zake che, bhAvathI samasta rUpI dravyamAMthI pratyeka dravyanI asaMkhyAta paryAne jANe che. mana:paryayajJAna apramatta saMyatane (munine) tathA AmaSa Adi keI labdhinA dhArakane ja thAya che. te dravyathI saMjJI paMcadvinyanAM manadravyane, kSetrathakI samayakSetramAtrane (aDhI dvIpane) kAlathI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAge bhUta-bhaviSya kAlane ane bhAvathI manadravyanI anaMta paryAne jANe che. zrI AcArAMga sUtra : 1 76 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalajJAna (5) kevalajJAna- kevalajJAna, kevala arthAt ekaja che. tenI sAthe bIjuM jJAna thatuM nathI, te asahAya che, arthAta Indriya, mana Adi keInI paNa sahAyatAnI tene apekSA nathI. ane te kevalajJAna jJAnAvaraNIya karmanA AtyaMtika kSayathI utpanna thAya che. kevalajJAna bhUtakAla, bhaviSyakAla ane vartamAna kAlanA samasta dravya, guNe ane paryAne yathArtharUpathI jANe che. te apratipAtI che, arthAt eka vAra utpanna thaIne pharI koI paNa vakhata nAza pAmatuM nathI, evuM je jJAna te kevalajJAna kahevAya che. graMthavistAranA bhayathI adhika vistAra ahiM karatA nathI. jJAnanuM prakaraNa hevAthI matijJAna Adi pAMca bhede batAvyA che. ahiM matijJAna ke bheda (5) . matijJAnane ja prasaMga che, matijJAna IhA Adi bhedathI aneka prakAranuM che. bhagavAne kahyuM che ke -IhA, apaha, vimarza, mArgaNA, gaSaNA, saMjJA, smRti, mati, ane prajJA, e sarva AbhinibaMdhaka jJAna-matijJAna che (naMdIsUtra matijJAnagAthA ra7) Abhinibedhika jJAnane artha che-trikAlaviSayaka matijJAna, bhagavAne kahyuM che ke"jJAna pAMca prakAranuM che, te A pramANe (1) AbhinibedhikajJAna (2) zrutajJAna, (3) avadhijJAna (4) mana:paryayajJAna ane kevalajJAna (nandI sU01) ihA (1) IhAIhA tathA apoha vagere matijJAnanA bheda che. nAma ane jAti AdinI vizeSa kalpanAthI rahita, sAmAnya jJAnanI pachI thavA vALI vicAraNAne IhA kahe che, jemake - sparzaneMdriyanA dvArA sparzanuM sAmAnya jJAna thayA pachI gADha aMdhakAra thAya tyAre netravALAne paNa e vicAra thAya che ke A sparza ke che? A keNe sparza karyo che. zene sparza che?, A kamalanA nALane sparza che ke sapane sparza che?, A prakAranI vicAraNA tene IhA kahe che. zrI AcArAMga sUtra : 1 77 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apoha (2) ahiapahane artha che nizcaya, ahi e zuM che? kahe che ke-matijJAnanA avagraha Adi cAra bhede pikIne trIje bheda je apAya che, tene ahiM "aha" zabdathI kahela che. avagraha Adi cAra bheda naMdIsUtramAM bhagavAne kahelA che. sAmAnya jJAna thayA pachI vizeSane nizcaya karavA mATe vicAraNA thatAM pachI tenA guNadoSanI vicAraNAthI utpanna nizcaya tene apeha kahe che, jema-"A kamalanA nALane sparza che ke sapane sparza che?" A prakAranI vicAraNuM thayA pachI nakakI karavAmAM Ave ke "A sparza kamalanA nALane ja che, kemake temAM atyanta zItalatA che" e prakArane nizcaya thAya che ane e nizcaya bIjAne arthAt sapanA sparzane nirAkaraNa karI de che. tethI karI A nizcaya te apaha, apAya ane apaneda paNa kahevAya che. mImAMsA (3 vima- jIva AdinA svarUpane jANavAnI IcchA te vimarza che. mArgaNA (8) mArgaNA- jIva Adi padArthonA yathArtha svarUpanuM anveSaNa karavuM te mAgaNA che. gaveSaNA (5) gaSaNamAgaNAnI pachI upalabdha nahi thavA vALA chavAdi padArthone pUrI rIte vicAra kare arthAt nirNayane abhimukha-vicAra parAyaNatAne gaveSaNa kahe che. zrI AcArAMga sUtra : 1 78 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMjJA () saMjJAIndriyajanya jJAnanA viSayabhUta padArthonuM pharI darzana thatAM "A teja che." e prakAre utpanna thavA vALuM jJAna te saMjJA kahevAya che. jema-"A teja AhArakalabdhivALA mahAtmA che jene meM vanamAM joyA hatA." smRti (7) smRti- prathama anubhava karelA padArthane viSaya karanArUM jJAna smRti kahevAya che. smRti-jJAna atIta viSayanuM ja, (vItI gayelA prasaMganuM ja) hoya che. ahIM eka udaharaNa che, jemake - celanA devI hemanta RtumAM bhagavAnanA samavasaraNamAMthI pAchI phare tyAre mArgamAM mahAvanamAM, potAnI pratijJA pAlanArA, keI eka jinakalpI munine dhyAnamAM sthita joIne, bhaktipUrvaka tenAM darzana, vaMdana vagere karIne pitAnA mahelamAM AvI ane rAtrIe suI gaI. nidrAvasthAmAM tene eka hAtha eDhavAnA vastramAMthI bahAra rahI gaye, ane ThaMDI havAnA kAraNe te hAtha TharI gaye, rANInI nidrA uDI gaI, tyAre teNe potAnA hAthane karI javAthI jaDa je joIne zIta Adi parISahethI AkAnta, mahA-vanavAsI muni sAMbharI AvyA ane kahevA lAgI ke-aho ! mahAvanamAM nagara bahAra te muni A samayamAM zItathI kevuM kaSTa pAmatA haze, evo vicAra karIne kamanI mahAnirjara karI. mati (8) mati- vartamAna viSayanuM jJAna te mati kahevAya che, jema "muni saMyama pAlana mATe bhikSA levA bhramaNa kare che." zrI AcArAMga sUtra : 1 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazA (9) prajJA - viziSTa kSayapazamathI utpanna thanArUM prabhUta padArthonA yathArtha svarUpanuM nirNayAtmaka jJAna te prajJA . AbhinidhikarUpa matijJAnanA prabheda kahevAyA. keTalAka jIvane saMjJA nathI thatI" ahiM saMjJA zabdathI matijJAnanA aMtagarta smRtirUpa viziSTa jJAnane bhagavAne bane" zabdane nirdeza karIne niSedha karyo che paraMtu sarva prakAranI saMjJApa sAmAnya jJAnane niSedha karyo nathI. te saMjJA kevA prakAranI che, je kaI-kaI jIvene nathI hotI , A pramANe jIjJAsA thavAthI kahyuM che ke-"saMna" arthAta te A prakAre- pusthimAMgovA Aigo" thI laIne "boliA vA lAgyo asi" sudhIne Azaya e che ke -A vartamAna janmathI pahelAM huM kyAM rahetuM hatuM, A prakAranuM pitAnI gati-AgatithI yukta cha dizAonuM jJAna keTalAka saMjJA jIne paNa nathI thatu. jema madirAnA kephathI chakelA mUchita-bebhAna rastAmAM paDelA purUSane svajanadvArA uThAvIne potAnA ghera lAvavAmAM Ave che; paraMtu mUcha utarI gayA pachI paNa tene jJAna thatuM nathI ke huM kyAM paDI gaye hato ? kevI rIte mane uDALe ? keNa kevI rIte mane ahiM lAvyA ?, A prakAranI viziSTa saMjJAnA abhAvathI jIva potAnA pUrvabhavane jANatA nathI. kAcarItro nA hisAba" arthAt jeTalI dizAo che, temAMthI kaI paNa eka dizAthI huM Avyo chuM. A pramANe potAnA AgamananI dizAne sAmAnya rUpathI paNa keTalAMka saMjJI jANatA nathI. kemake sarva dizAonA jJAnanA abhAvathI keI eka dizAnuM jJAna thavuM te asaMbhava che. kapurivALo vA' IzAna vagere koNa pa vidizAone anudizA kahe che. temAMthI sAmAnyarUpe kAI paNa eka dizAthI huM Avyo chuM, athavA vizeSarUpathI IzAna Agneya Adi vidizAethI huM Avyo chuM. evuM jJAna thatuM nathI. prazna-dizAo keTalI che ? uttara-saMkSepathI dizAnA be bheda che--dravya dizA ane bhAvadizA pUrva, pazcima, zrI AcArAMga sUtra : 1 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dakSiNa ane uttara. A cAra dizAo che. agni, IzAna, nitya, ane vAyavya, A cAra vidizAo che, A AThanI vaccamAM ATha avAntara dizAo che. A sarva maLIne soLa dizAo thAya che. tema urdhvadizA ane adizA zAmila karavAthI aDhAra dravya dizAmAM thAya che, dravya dizAne prajJApakadizA paNa kahe che. tathA-saMmUrhima manuSya, garbha ja karmabhUmi ja manuSya, garbha ja-akarmabhUmi ja manuSya, chapana antaradvIpanA manuSya, A cAra prakAranA manuSya, dvIndriya, trIndriya, aturindriya ane paMcendriyanA bhedathI cAra prakAranA tiryaMca, pRthvIkAya, apakAya, tejaskAya ane vAyukAyanA bhedathI cAra prakAranA. sthAvara, ane ajhabIja, mUlabIja, parvabIja tathA sakaMdhabIjanA bhedathI cAra prakAranI vanaspati, A sarve maLIne seLa thAya che, tathA narakagati ane devagati maLIne aDhAra prakAranI bhAva-dizAo che. prazna--dizAo ane vidizAonI pravRtti kyA sthAnathI hAya che? uttara-tiryagalakanA madhya bhAgamAM ratnaprabhA bhUmi che, tenA upara madhya bhAgamAM merU parvatanI aMdara nAnA be pratara che, tenA upara gAyanA stananA AkAra vALA cAra-cAra pradeza che. eve AThapradezI cAra khuNAvALo rUcaka nAmane bhAga che, tenAthI dizA ane vidizAonI pravRtti thAya che. kahyuM paNa che - "ti lokanA madhyamAM ATha pradezavALo rUcaka bhAga che, tyAMthI sarva dizAo ane anudizAonI pravRtti thAya che." | 1 | sUtra tRtIya (saMjJA) keTalAka jIne dravya dizAsaMbaMdhI jJAna nathI thatuM. e apekSAthI bhagavAne kahyuM che ke -"meDiM o saUTI mAru" bhAvadizA viSayanuM jJAna keTalAka jIne nathI. e vAta "vimenejiM no garca mava" ItyAdi AgalA sUtramAM kahIzuM. ne sU0 2 .. keTalAka saMrI ne bhAvadizAviSayanuM jJAna nathI te kahe che--"vamenerNi ItyAdi. mUlArthakaI kaI chane e jJAna nathI ke mAre AtmA utpattizIla che, mAre AtmA utpattizIla nathI, huM prathama koNa hatuM ane ahiMthI mRtyubAda parabhavamAM huM keNa thaIza? (huM kayAM jaIza?) (sU. 3) zrI AcArAMga sUtra : 1 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkA-AgaLa kahevA pramANe keTalAka sadI jIvAne potAnA viSayamAM vartamAna, bhUtakAla, ane bhaviSyakAlanA janma saMba MdhI jJAna hAtuM nathI, tene kayA prakAranuM jJAna nathI hotuM te viSayamAM kahe che ke:-mArA AtmA auyapAtika che ke nahi ? arthAt cAra gatimAM eka janmathI khIjA janmamAM gamana kare che, athavA vamAna janmamAM karmonA kSaya thavAthI bhAvI janmanA saMbadhathI rahita che? te ane jJAna vartamAnajanmasa'badhI che. athavA upapAtane artha che-gajanma ane samUIna janmathI vilakSaNa eka trIjA prakAranA janma che, te devA ane nArakIjIvAne thAya che. kahyuM che ke:* e prakAranA jIvAne upapAta janma kahelA che. te A pramANe-(1) devAne ane (2) nArakIone. (sthA. r u. 3) uSapAtathI utpanna thavA vALA te aupapAtika kahevAya che, tAtpa e thayu ke:-mAro AtmA devabhava athavA narakabhavathI AvyA che ? A prakAranuM jJAna thatuM nathI. "sthi me AyA navA " ahi niSedhanA aupapAtikanI sAthe anvaya che. arthAtmA AtmA aupapAtika nathI. evA artha samajavA joie. tAtparya e che ke-mArA AtmA gabhavathI athavA samUInabhavathI Avye che ? A anI spaSTatA karavAne mATe kahela che, ke huM kANu hatA ?" << prasaMga prApta thavAthI ahiM janma ane janmanA bhedonuM nirupaNa kare che tIna prakAra kA janma pUrva bhavasaMbaMdhI sthUla zarIranA tyAga karIne pachI vigrahagatithI taijasa ane kANu zarIranI sAthe AveleA jIva navA bhavane yAgya sthUla zarIra mATe saprathama cagya pudgalAne grahaNa kare che, te janma kahevAya che. janma traNa prakAranA che-- (1) saMmUna (2) garbha, ane (3) upapAta. saMmUrccha najanma (1) saMsUInajanma-- mAtA-pitAnA saMbadha vinA ja, utpattisthAnamAM rahelA bahAranA athavA AdhyAtmika audArika pudgalAne, peAtAnAM zarIra rUpathI jIvadvArA pariNata karI levuM te samUrkhana janma kahevAya che. kASTha tvacA (chAla) ane kuLa AdimAM utpanna thavA vALA kIDA vagere jantu kASTha athavA phaLa AdimAM mahAranA pudgaleAne pAtAnA zarIranA rUpamAM pariNata karI le che. te bahAranAM pudgala nimittaka janme che. zrI AcArAMga sUtra : 1 82 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvatA kutarA ane ziyALa AdinAM zarIramAM utpanna thavA vALA kIDA Adi tenAM zarIranI aMdaranAM pudgalene potAnA zarIrarupamAM pariNuta kare che te AdhyA tmika pudgalanimittaka janme che. pRthvIkAya, apakAya, tejaskAya, vAyukAya, vanaspatikAya, hIndriya, trIndriya, caturiMdriya ane garbha ja sivAya, paMcendriya, tiya ane manuSyane janma saMmUIna hoya che. garbhajanma (2) garbhajanmautpattisthAnamAM sthita, Agantuka raja-vIryanAM pudgalene potAnAM zarIra rUpamAM pariNata karavuM, ane mAtAe karelA AhAranA rasathI piSaNanI apekSA rAkhavA vALA te garbhajanma kahevAya che. jarAyuja, aMDaja ane pitaja jIvanuM janma garbhaja hoya che. garbhane lapeTI rAkhanArI cAmaDAnI thelI jarAyu kahevAya che. temAM utpanna thavA vALA jIva jarAyuja kahevAya che. manuSya, gAya, bheMsa, bakarI, gheTAM, ghoDA, gadheDA, UMTa, mRgalA, camara (himAlayamAM thatI eka gAya vizeSa) bhUMDa, rejha, siMha, vAgha, rIMcha, chIpalA, kutarA, ziyALa, bilADAM, vagere jarAyuja che, sApa ghoyarA, kaNasalAM, DheDha reDI, maccha, kAcabA, nakra (magara) zizumAra (eka prakAranuM jalacara prANI) Adi tathA pakSiomAM lemapakSI, haMsa, cASa (eka jAtanuM lIlI pAMkhevALuM kAbaranA jevuM paMkhI) zuka-(peTa), gIdha, bAja, kabUtara, kAgaDe, mora, maMDU (eka pakSI) bagalA vagere. aMDaja che. je jarAyuja pramANe cAmaDIthI viTAelAM utpanna na thAya te pitaja kahevAya che. jemake- sahI-sAhuDI) hAthI, zvAvidatrApaka, zazaka, zArikA, nakula-LIo, mUSika-uMdara vagere pakSIomAM carmapakSa-(rUMvADAM vagaranAM cAmaDAnI pAMkhevALA) jalkA (jaLa) vazulI (vaDavAMgaLa) bhAraMDa-pakSI, vizAla Adi pitaja che, zrI AcArAMga sUtra : 1 83 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upapAtajanma sUtra caturtha (saMjJA) (3) upapAtajanmaupapAta kSetramAM prApti mAtra jemAM nimitta che. evA utpattisthAnamAM sthita vekiya pudgalene pahelAM-pahelAM potAnA zarIrarUpamAM pariNata karavuM te upapatajanma kahevAya che. deva ane nArakIjIne A janma hoya che. devanI utpatti A pramANe thAya che-pracchadapaTa-uttarIya vastranA upara ane devadUSya vastranI nIce, eTale ke baMnenI vaccamAM vartamAna pudgalene vaikiyazarIranA rApamAM grahaNa karatA thakA deva utpanna thAya che. nArakIonI utpatti A pramANe che ke-narakavatI atyata sAMkaDA mukhavALI kuMbhiomAM sthita vaikiya zarIranAM pudgalene vikiya zarIranA rUpamAM grahaNa karatA thakA nArakI jIva utpanna thAya che. - tathA huM koNa hatA ? cAra gatiomAMthI pUrvabhavamAM huM nArakI hata, tiryaMca hate, manuSya hate athavA deva hate ?" A pramANe AgalA janmanI smRti ane "A bhavathI nIkaLIne AgalA havenA janmamAM cAra gatimAMthI huM kaI gatimAM jaIza. athavA huM kaI gati pAmIza ?" A pramANe AgAmI-have pachI thavAvALA janma saMbaMdhI nizcayAtmaka jJAna thatuM nathI; keTalAka saMjJIone (saMjJIjIne) paNa bhAvadizA-viSayanuM jJAna thatuM nathI. asaMjJI jIvane dizAo saMbaMdhInuM jJAna thatuM ja nathI. tevA saMsArI jIne pitAnI gati ane Agati viSenuM jJAna nathI thatuM, te batAvI gayA chIe have te kahevAmAM Ave che ke te jJAna kevI rIte thaI zake che?-- se naM " ItyAdi. mUlAtha-sahasaMmatithI, (bIjAnA upadeza vinA paNa sahaja jJAnathI), bIjAnI vAgaraNAthI ( spaSTIkaraNathI), bIjAnI pAsethI sAMbhaLIne jANe ke huM pUrva dizAthI Avyo chuM, yAvat bIjI dizAothI athavA vidizAethI huM AvyuM chuM, A pramANe keTalAka jIvane jJAna thAya che ke mAre AtmA aupapAtika (janma levAvALA) cheje A dizAthI athavA anudizAthI saMcAra kare che. sarva dizAothI, sarva anudizAothI, Avela je AtmA bhramaNa kare che te huM chuM (sU. 4) TIkAtha-mAgadhI bhASAmAM "se avyaya "atha," zabdanA arthamAM che. ahiM "atha' zabdathI e pragaTa karyuM che ke-prathamanA sUtromAM " nA mavara ItyAdi kahIne dravya dizAnA jJAnane niSadha karIne ane "no nA mava-ItyAdi kahIne bhAvadizAsaMbaMdhI jJAnane niSedha karIne have te jJAnanI utpattine prakAra pradarzita kare che- zrI AcArAMga sUtra : 1 84 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athavA keIpitA potAnI gati ane Agatine jANe te traNa prakAranA kAraNathI jANI zake che, tene kahe che-sahasaMmati AdithI, AtmAnI sAthe rahevA vALI samyam mati-buddhi arthAt parepadeza vinAja utpanna thavA vALI jAtismaraNa, avadhi, mana:paryaya, ane kevala-jJAnarUpa mati te sahasaMmati kahevAya che. jAtismaraNa vALA niyamathI saMkhyAta bhane jANe che. avadhijJAnI saMkhyAta athavA asaMkhyAta bhAvane jANe che. e pramANe manaH paryAyajJAnI paNa jANe che. paraMtu kevalajJAnI niyamathI ananta bhavene jANe che. jAtismaraNa jJAnavALA jIva vacamAM je asaMsIne bhava na kare te potAnA saMsI paMcendriyanA utkRSTa navaso (00) bhalene jANI zake che. jAtismaraNathI potAnA pUrvabhavane jANanArAnuM draSTAMta batAve che sugrIva nagaramAM balabhadra nAmane rAjA hatA. tenI paTarANInuM nAma-mRga hatuM, te mRgA rANI thakI balabhadrane putranI prApti thaI mAtA-pitAe tenuM nAma balazrI rAkhyuM, paraMtu te lokane viSe mRgAputra nAmathI prasiddha thaze. te mAtA-pitAne paramapriya hatuM, tene yuvarAja pada para abhiSeka karyo. pachI te prasannacitta thaIne degunhaga (vilAsI eka devanI jAti) deva samAna potAnA mahelamAM kIDA karate hate. eka vAra mRgAputra maNio ane ratnathI suzobhita pharza-suMdara taLiyAvALe mahelane sauthI uparane khaMDa hatuM, tenA upara beThe hate. te kutuhalapUrvaka nagaranA caupaDa trika tathA catvara mArgonuM avalokana karI rahyo hato. te vakhate e mArgamAM zIlathI vibhUSita, guNonA sAgara, tapa, niyama, saMyama dhAraNa karavAvALA eka muni daSTigocara thayA, te vakhate mRgAputra eka najarathI temanI sAme joyuM, ane tene joIne mRgAputrane mUcha AvI gaI ane jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM, tenAthI mAlUma paDayuM ke-"pUrva janmamAM dIkSA dhAraNa karIne, pAMca mahAvratanuM pAlana karI, pachI svarganA sukhe bhegAvIne A rAjakulamAM utpanna thaye chuM " A pramANe jAtismaraNa thavAthI te pharIne AtmakalyANamAM pravRtta thaI gayo. avadhijJAnI mallInAtha bhagavAne saMsAra-avasthAmAM potAnA pUrva janmane vRttAnta joI lIdhuM hatuM. mana:paryayajJAna ane kevalajJAnanA draSTAMta to prasiddha ja che. tathA-paranA vyAkaraNathI paNa gati-AgatinuM jJAna thAya che. parane artha chetIrthakara, tenuM vyAkaraNa-arthAt padArthanuM svarUpa yathArtharUpathI jANI-samajIne kahevuM, athavA paravyAkaraNane artha--tIrthakaranA pravacanarUpa Agama samajavuM joIe. zrI AcArAMga sUtra : 1 85 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paravyAkaraNanu udAharaNa, jemake-sAkSAt bhagavAnanI dezanAthI mekumAra Adie jAtismaraNu jJAna prApta karyuM hatuM. tathA-khIjA pAsethI sAMbhaLIne paNa gati-AgatinuM jJAna thAya che ke:peAtAnI gati ane Agati samajAvavAvALA bIjAnA vacanAthI paNa jAtismaraNa jJAna thaI jAya che, jema-cha mitra-rAjAoe chadmastha-avasthA vALA bhagavAna mallinAthanA vacaneAthI jAti smaraNa prApta karyuM hatuM. AtmAnA viSayamAM gati-AgatinuM jJAna je pramANe hoya che tene dekhADe che--'huM pUrva dizAthI AvyA chuM, (yAvatA) anyatara dizAthI athatA adeizAthI huM AngeA chuM' A kathanathI potAnA gamana sudhInI dravyadizAnuM jJAna sUcita karyu che, tathA--mAze AtmA aupapAtika che' tyAMthI laine bhramaNa kare che te hu tyAM sudhI dravyadizA ane bhAvadizA, e bannenuM jJAna bhagavAne pradarzita karyuM che. "te huM chuM'' A kathanathI ema pragaTa thAya che ke e traNamAMthI koI kAraNu dvArA jJAnane pAmele jIva A rUpamAM peAtAnA AtmasvarUpane jANe che ke A AtmA jyAM sudhI samasta karmonA kSaya karatA nathI, tyAM sudhI cAreya gatiemAM bhramaNa karatA rahe che, ane pharI koI ziAmAM athavA te anurdizAmAM gamana karaze. paraMtu jyAM sudhI karmone kSaya nahi heAya tyAM sudhI tenI gatinA aMta AvatA nathI. e pramANe A AtmA sarva dizAethI ane anuddizAethI Avye che ane karmone AdhIna thaIne phIthI sarva dizAe athavA vidizAomAM paribhrabhamaNa karaze. tene lezamAtra paNa vizrAma malI zakatA nathI evA huM chu, (s0 4) sUtra pazcama AtmavADhi prakaraNa AtmavAdIprakaraNa je jIva dravyadizAomAM ane bhAvizAemAM AtmAnu javuM--AvavuM jANIne peAtAnA AtmAnA viSayamAM e pramANe jANe che ke:-ma AtmA siddhagatinI prApti vinA khIjI cAra gatimAM bhramaNa karatA karatA eka janmathI khIjo janma grahaNu kare che, trikAlavatI che zarIrathI bhinna che, nityapariNAmI che ane samyakatva, jJAna, cAritra, sukha, vIya Adi guNA vALA che, te AtmavAdI che. have A viSayanu nirUpaNa karavAmAM Ave che--se gAyAvArI' ityAdi. mUlA--se gayAvArI" iti. te AtmavAdI che, leAkavAdI che, kama vAdI che ane kriyAvAdI che. (sU. 5) zrI AcArAMga sUtra : 1 8 6 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkA--je A (pUrvokta) prakArathI AtmAne jANe che, te AtmavAdI che, arthAta--AtmAnA svarUpane kahevA vALA che; tAtpaya e che ke AtmAnuM svarUpa kahevA vALA saMsAramAM ghaNA che. paraMtu vAstavamAM sAcA AtmavAdI te che ke je pUrvokta prakArathI AtmAnA jJAtA che, arthAt pUrvokta prakAre AtmAne jALuM che. AtmAnA svarUpane samajyA vinA madhanuM svarUpa samajavu azakya che, tenA abhAvamAM kAI nA AtmA utkRSTa karavurUcikara thatu nathI. ane te rUcinA abhAvamAM kAI ne nizcaya vyavahArarUpa jJAna ane kriyAmAM je meAkSanu kAraNa che temAM pravRtti thatI nathI. te kAraNathI AtmajJAnaneA prasaMga hovAthI ahiM thoDu vivecana karavAmAM Ave che-- AtmazabdArtha AtmA zabdanA a-- : atti' vRtti bAhmA arthAt je jANatA rahe che, te AtmA kahevAya che. 'ata' dhAtu satata gamana karavAnA arthamAM che. ane gamanAka sarva dhAtu jJAnAka paNa hAya che. ( gamana karavu' evA arthavALA tamAma dhAtu jJAna avALA paNa hAya che) e kAraNathI upara kahelA atha karyAM che. te zu siddha ane saMsArI ane prakAranA jIvAmAM hamezAM jJAna vidyamAna rahe che ane kAI paNa avasthAmAM upayAganA viyeAga thatA nathI keAI samaya jJAnane abhAva thaI jAya tA jIvamAM jIvatva ja na rahe. e kAraNathI uttarAdhyayana sUtra (a. 28 aaa. 10) mAM kahyuM' che keH-- nIvo jIvamogalano" " jIva upayoga lakSaNavALA che." athavA--ati arthAt je peAtAnA paryAyAne satata prApta thatA rahe che, te AtmA che. zrI AcArAMga sUtra : 1 87 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaMkA-AkAza Adi paNa pita pitAnA paryAyane niraMtara prApta thatA rahe che, te tene mATe paNa AtmA zabda prayoga karavo anivArya thaze. keI samaya tenAmAM paryAyane abhAva hoya te te apariNAmI Tharaze tyAre tenAmAM vastutva paNa nahi rahe. samAdhAna-e pramANe na kahe. nirantara pitAnA paryAyane prApta karavuM te te Atma zabdanI vyutpattinimitta mAtra che, paraMtu te pravRttinimitta nathI; pravRttinimitta te upaga ja che, tethI AkAza AdimAM Atma zabdane praga thaI zakatuM nathI. athavA-nirantara gamana kare che, A arthane paNa virodha nathI. kemake-saMsAra avasthAmAM karmanA AdhIna banIne AtmA aneka gatiomAM hamezAM gamana karate rahe che. mukta-avasthAmAM paNa bhUtakAlIna satata gamana vidyamAna che. AtmAstitvasiddhi AtmAnA astitvanI siddhi - sauthI prathama pratyakSa pramANathI ja AtmAnI siddhi kahe che -(1) AtmA che ke nahi, A prakAranuM saMzaya Adi jJAna pota potAnA AtmAmAM svasaMvedana pratyakSathI siddha che, te jJAna AtmA che. arthAt saMzaya Adi jJAna AtmAthI abhinna hovAnA kAraNe AtmasvarUpa ja che. (2) AtmAnA AzritapaNAthI ja duHkha-sukha Adi pita-potAnA zarIramAM pratyakSa jANavAmAM Ave che. (3) athavA-huM karI cUkaye, huM karuM chuM. karIza, ityAdirUpathI je ahaMpratyaya thAya che, tethI paNa AtmAnuM pratyakSapaNuM thAya che. AtmA na hoya te AtmAnA viSayamAM ahammatyaya (huM paNAnuM jJAna) kevI rIte thaI zake ? Atmara5 zrI AcArAMga sUtra : 1 88 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayanA abhAvamAM viSayI arthAta jJAnanI utpatti nathI thaI zakatI. zarIra ja A jJAnane viSaya che, arthAt "ahama ,' (huM) ne artha AtmA nathI balka zarIra che, ema kahevuM te ucita nathI, kemake je ema hoya te mRta zarIramAM ahammatyaya thaI zakaze. AtmAne viSaya karavA vALe A-ahammatyayanI vidyamAnatAmAM "huM chuM ke nathI" A prakArane saMzaya ja thatuM nathI ahapratyayanA viSayabhUta AtmAne sadbhAva hovAthI "huM chuM" A prakArane nizcaya ja thaI zake che. AtmAnA astitvanA viSayamAM saMzaya karavAmAM Ave te prazna upasthita thAya che ke A ahaRtyaya kone thAya che? kAraNa vinA to tenI utpatti thaI zakatI nathI je saMzaya karavA vALA jIva nathI te "huM chuM ke nahi" e prakArane saMzaya karanAra keNa che? saMzaya eka prakArane jJAna-guNa che, ane guNa guNInA abhAvamAM thaI zakatuM nathI. ahIM "deha guNI che" ema kahevuM te ThIka nathI, kAraNa ke deha mUrta che ane jaDa che. jyAre jJAna amUrta che ane cetanarUpa che. mUrta guNIne amUrta guNa hAI zake nahi. ane jaDane guNa cetana thaI zake nahi. A kAraNathI. "huM chuM ke nahi" e pramANe kahevAvALAne "mArI mAtA vadhyA che" e pramANe kahenAranA je svavacanabAdhA nAmane doSa Ave che. (4) athavA Atma guNa pratyakSathI ja siddha che, kemake-smRti, jIjJAsA, karavAnI IcchA, gamananI IcchA, saMzaya AdijJAna vagere je AtmAnA guNa che te potAnA AtmAmAM pratyakSathI siddha che. je padArthane guNa pratyakSathI pratIta thAya che te padArtha paNa pratyakSa mAnavAmAM Ave che. jema-ghaTa, AtmAne guNa pratyakSathI pratIta thAya che. te kAraNathI AtmA pratyakSa che. ghaTanA rUpa Adi guNe pratyakSa hevAthI ja guNI ghaTanuM pratyakSa hovuM jovAmAM Ave che. te pramANe vijJAna Adi guNe pratyakSa hovAthI AtmA paNa pratyakSa che. zaMkA-Ape je hetu ahiM Ape che te anekanika che; kemake AkAzane guNa zabda te te pratyakSa thAya che, paraMtu AkAza pratyakSa thatuM nathI. samAdhAna-e pramANe na kahe, kemake zabda te AkAzane guNa nathI paNa zabda te yugalane guNa che. kemake te Indriya (zrotrendriya)ne viSaya che. je Indriyane viSaya heAya che te paugalika ja hoya che, jema-rUpa Adi. zaMkA-guNene pratyakSa mAnI laIe. paraMtu guNInA pratyakSapaNAmAM zuM pramANa che? samAdhAna-guNa ane guNIne kaMcit tAdAmya saMbaMdha che-guNI, guNothI abhinna hoya che, eTale guNenA pratyakSapaNAthI AtmA guNI paNa pratyakSa pratIta thAya che. agara je guNI, guNethI bhinna heta te guNI ghaTa Adi paNa pratyakSa thaI zakata nahi. kemake mAtra pAdi guNeja pratyakSa hoya che, rUpAdi guNothI bhinna zrI AcArAMga sUtra : 1 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaTa kayAreya pratyakSa nathI thatA. anyanuM jJAna thavAthI anyane beSa thatu nathI, jemake ghaTanA jJAnathI paTa mAlUma thatA nathI (paranuM jJAna thatuM nathI;). guNu, dravyathI bhinna kadApi rahI zakatA nathI. * A guNa che ane A guNI che? e prakAranA bheda nAmamAtranA che vAstavika rIte guNa-guNImAM bheda nathI. agara agni guNI peAtAnA uSNatAguNathI atyanta bhinna thaI jAya teA te dADhukAya (khALavAnuM kAya) karavAmAM asamartha thaI jAya che. khIjI vAta e che ke-AtmA je peAtAnA jJAnaguNuthI bhinna hAya tA AtmAmAM jaDatA AvI jAya. eTalA mATe dravya ane guNanA bheda kei paNu vakhate hatA nahi, che nahi ane thaze paNa nahi. durjanasaMtASa nyAyathI tamArA mata pramANe kadAcit ema mAnI laIe ke AtmA guNAthI bhinna che, ane te kAraNe AtmA pratyakSa bhale na thAya teA paNu AtmAnA astitvamAM kAI prakAranI harakata AvatI nathI. jenA jJAnAdi guNu haiyAta che, te guNIrUpa AtmAnA apalApa-(chatI vastune nathI ema kahevu te) kema karavAmAM Ave ?. zakA--dehamAM ja jJAnAdi guNa dekhAya che, te kAraNathI e guNAnA AdhAra guNI deha ja che, jema rUpAdi guNenA AdhAra ghaTa che. AtmA jJAnAdi guNAnA AzrayabhUta guNI nathI. anumAna A pramANe che--jJAna Adi dehanA guNa che, kemake te dehamAM ja upalabdha jaNAya che, jemake gerApaNuM, dukhalApaNu ane sthULatA-jADApaNuM vagere samAdhAna--e pramANe kahevuM te yAgya nathI; jJAna Adi guNa te dehanA guNu nathI, kemake te amUtta che, ane acAkSuSa che. ( je netrathI dekhAtA nathI ). je amUrta ane acAkSuSa hAya che te dehanA guNu thaI zakatA nathI, jema AkAza. guNa, dravya vinA rahI zakatA nathI, te kAraNathI jJAna Adi guNAnA AdhArabhUta kAI dravya hAvuM joie. eTalA mATe jJAnAdi guNAne anurUpa je arUpI ane acAkSuSa guNI che, te dehathI bhinna AtmA ja che. jJAnAdi guNa dehasaMbaMdhI nathI, kAraNa ke te anumAna pratyakSathI khAdhita che, kemake pratyakSa pramANathI te dehamAM ja pratIta thAya che; te kthana ThIka nathI. kemake te pratyakSa anumAnathI bAdhita che. anumAnathI e siddha che ke jJAna Adi guNAnA AdhAra zarIra ane IndriyAthI kAI bhinna padmA ( AtmA) ja che. anumAna A pramANe che--jJAnAdi guNNAnA AdhAra zarIra ane indriyAthI bhinna che, kemake tenA naSTa thavA chatAMya tenA dvArA jANelA padArtha nu smaraNa heAya che. jenA naSTa thayA pachI paNa, jenA dvArA jALelA padmA tenu je smaraNa kare che te tenAthI bhinna heAya che. jema pAMca khaDakIe dvArA jovA vALA padArthonuM smaraNa karavA vALeA devadatta che. tene keAI kAraNathI dekhavAnI zakti naSTa thai javA chatAMya prathama dekhelA padArthonu zrI AcArAMga sUtra : 1 90 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ smaraNa rahe che tethI barAbara siddha che ke deha ane Indriya AdithI bhinna AtmA ja guNI che. A pramANe pratyakSapramANathI AtmAnA astitvanuM nirUpaNa karyuM che. anumAnathI AtmAnI siddhi- zake-jJAna Adi guNe pitAnA AtmAmAM hevAthI, te guNothI abhinna pitAnA AtmAne te pratyakSa mAnI levAmAM Ave, paraMtu bIjAnA zarIramAM AtmAnuM astitva kevI rIte jANI zakAya ? samAdhAna-jevI rIte pitAnA zarIramAM pratyakSapramANathI AtmA pratIta thAya che te pramANe bIjAnA zarIramAM anumAna pramANathI AtmA samajavuM joIe. anumAna pramANe A pramANe che: (1) bIjAnuM zarIra sAtmaka (AtmAthIyukta) che, kemake tenI IcchamAM pravRtti ane aniSTamAM nivRtti jovAmAM Ave che. jyAM ISTa-aniSTamAM pravRtti-nivRtti jovAmAM Ave che te sAtmaka hoya che. jema pitAnuM zarIra. tathA je sAtmaka (AtmAthIyukta) nathI, temAM ISTa-aniSTanI pravRtti-nivRtti paNa thatI nathI, jemakeghaTa, bIjAnA zarIramAM paNa pravRtti-nivRtti jovAmAM Ave che, tethI te sAtmaka che. (2) zarIra sakatRka (kartAthI yukta) che. kemake te AdivALuM ane niyata AkAra vALuM che; jema ghaTa, je sakartaka nathI detAM te AdivALA ane niyama AkAra vALAM nathI hotAM jema meghane vikAra (banAvaTa). zarIrane je kartA che te AtmA che. ahiM niyata AkAravALA sumeru AdithI vyabhicAra (hetu hoya ane sAdhya na hAya) nivAraNa karavA mATe AdivALA" vizeSaNa lagAvyuM che. athavA-Indriyane adhiSThAtA AtmA che. A viSayamAM anumAnane prayoga A pramANe karavuM joIe (3) Indriye kaI paNa adhiSThAtAthI yukta che, kemake te karaNa che; jemake cakra, cIvara, mRttikA, sUta ane daMDa Adi. cakra, cIvara vagerene adhiSThAtA kuMbhAra che, jene koI adhiSThAtA heya nahi, te karaNa paNa hoya nahi; jemake-AkAza. Indriyane je adhiSThAtA che, te AtmA che. (4) athavA-IndriyonA viSaya zabda Adi AdAnayuktana(grahaNa karavAvALAyukta) che, kemake temAM AdAna-Adeya bhAva mojuda che. jema sANasI ane lehamAM. tAtparya e che ke lekamAM sANasI ane lehamAM AdAna-Adeya bhAva prasiddha che. ane tenA AdAtA luhAra che; A pramANe indriya tathA viSayone paNa AdAnaAdeya bhAva che tethI tene paNa koI AdAtA have joIe tyAM AdAtA nathI, tyAM AdAna-Adeya bhAva paNa heya nahi, jema AkAzamAM. zrI AcArAMga sUtra : 1 91 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) athavA deha AdinA bhestA kAI avazya che, kemake te bhAgya che, je bhAgya hoya che, tenA leAkatA paNa hoya che. jemake anna, vastra AdinA. anna-vastra AdinA bhAkatA manuSya che. jenA bhAkatA nathI te bhAgya paNa nathI, jema gadheDAnA zIga. zarIra Adi bhAgya che, tethI tenA bhAkatA avazya che. (6) athavA deha AdinA kaMi svAmI che, kemake-te saMghAtarUpa che, mUrtimAna che, IndriyAnA viSaya che. ane cAkSuSa che, ghara Adi pramANe. ghara AdinA svAmI devadatta Adi che. jene kAI svAmI nathI te sa MghAtarUpa paNa nathI, ane te mUrtimAna paNa hAya nahi, indriyAnA viSaya paNa hoya dghi ane cAkSuSa ( netrathI joI zakAya tevA) paNa hoya niha, jemake AkAzapuSpa, deha Adi saMghAtarUpa che, tethI tene svAmI avazya che, deha AdinA svAmI che, te AtmA che. pUrvIkata--AdimAna hovA chatAMya niyata AkAravALA hovAthI' ityAdi hetuothI zarIra AdinA kartA Adi ja siddha hoya che. prastuta AtmA siddha thate nathI. ema nahi kahevuM joI e, kemake AtmAthI bhinna Izvara AdinuM kartApaNuM yukita saMgata thatuM nathI, tethI deha AdinA kartA, adhiSThAtA, AdAtA, bhAkatA ane svAmI AtmA ja che. ema nizcaya thaI jAya che. zaMkA-ghaTa AdinA kartA kuMbhAra vagere mUrtika, sa MghAtarUpa ane anitya Adi svabhAvavALA jovAmAM Ave che, tethI jIva paNa evA ja siddha thAya che para`tu tamane tenAthI viparIta dharmovALA AtmA siddha karavA che, evI sthitimAM sAdhyathI virUddha siddha karavAnA kAraNe pUrvAkata hetuomAM virUddhatA doSa Ave che. samAdhAna-e pramANe na kahA, ame sa'sArI AtmA siddha karavA mATe taiyAra thayA chIe, eTalA mATe kAi doSa AvatA nathI, saMsArI AtmA ATha karmonA samUhathI yukta hovAnA kAraNe tathA sazarIra hAvAnA kAraNe mUttatva Adi dharmothI yuktaja che. (7) athavA 'jIva' padanA vAcya avazya che, kAraNa ke A pada vyutpattivALu hovA chatAMya samAsarahita che, eka pada che, ghaTa Adi padonA samAna. 'ghaTa' e vyutpattivALuM asamAsa padma eka pada leAkamAM jovAmAM Ave che, te kAraNathI tenuM vAsthya paNa avazya che. 'jIva' 16, paNa evuM ja che, tethI te paNa sAka che. je pada sACka nathI thatu te vyutpattivALA asamAsa padma eka pada paNa thatuM nathI. jemake khaviSANu (gadheDAnA zIMga) pada, athavA 'Diltha' pada. jIva-pada evu nathI. tethI te sAka che. ( je vyutpattivALuM thatuM nathI te eka pada heAvA chatAMya pazu sACka nathI thatu, jema hittha" Adi pada. A hetumAM anaikAntikatA nivAraNu karavA mATe, vyutpattivALuM ' vizeSaNu zrI AcArAMga sUtra : 1 ( 92 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApyuM che. tathA je eka pada nathI. paraMtu samAsayukta pada te vyutpattivALuM hovA chatAMya sArthaka thatuM nathI. jema kharaviSANa Adi pada, temAM anekAntikatA haThAvavA mATe eka padane prayoga karelo che. zaMkA-"jIva' padane artha deha zA mATe mAnavAmAM nathI Avato? AtmA artha kema samajAya che ? dehanA arthamAM jIva zabdano prayoga jovAmAM paNa Ave che. jema-"A jIva che, tethI haNavA gya nathI' eTalA mATe jIva zabdane artha zarIra ja levo joIe. samAdhAna-deha ane jIvanA paryAyavAcI zabda jUdA jUdA che tethI e baMnene be jUde-jUde mAnave joIe. jema ghaTanA paryAyavAcI kubha, kalaza Adi zabda alaga che, ane AkAzanA paryAyavAcI zabdanabha, ma, gagana Adi zabda alaga che. e kAraNathI ghaTane artha ane AkAzane artha alaga che. e pramANe jIvanAM paryAyavAcaka-prANI, bhUta, jIva satva Adi zabda alaga che. ane dehanA paryAyavAcaka-zarIra, varU, kAya, gAtra Adi bhinna che. te mATe e baMnene artha paNuM alaga thavo joIe. "A jIva che tethI hanana karavA yogya nathI" A vAkaya dvArA dehamAM rahelA prANInI ja hiMsAne niSedha karavAmAM AvyuM che. AgamathI AtmAnI siAdha- Ata puruSa dvArA praNIta saMpUrNa Agama AtmAnuM bedhaka che. AtmatatvanA samyagadarzana, jJAna ane cAritra mATe ja AgamanI pravRtti hoya che. te paNa AgamanA keTalAka vAkya pramANarUpamAM pradarzita kare che- sauthI prathama re mAyAvatI' A prastuta-cAlu vAkayane ja laIe re 4 puNa kALajJAthI laIne "soDa sudhI pahelA vyAkhyAna karI dIdhuM che (AcA. 1-a. 1-u) tathA "asthi mAthA" "athi nIvA" "je mAyA" (sthA.1 sthA.1 u.) "vidda bhaMte ! vvA paNNattA ? goyamA ! duvihA paNNattA, taMjahA-jIvadavvA ya ajIvadavA ya' (anu. sU. 141) ItyAdi aneka Agama-vAkaya samajI levAM joie. bIjA sAMkhya zAstra vagere paNa prAyaH zarIrathI bhinna AtmAnA astitvane svIkAra kare che. zrI AcArAMga sUtra : 1 9 3 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmA kA dravyatva AtmAnuM dravyatvanarUpaNa - AtmA dravya che, kemake te cetanA Adi ananta guNothI yukata che, ane te jJAnapayoga tathA darzane paga Adi ananta paryAye vALa paNa che. cetanA dvArA AtmA nAnA prakAranA rUpamAM pariNata thAya che. paraMtu cetanA AtmadravyanA rapamAM tathA AtmAmAM rahevAvALA sukha Adi guNonA rUpamAM hamezAM vidyamAna rahe che. kaI vakhata paNa nAza pAmatI nathI. tenA AdhAra para jJAna, darzana Adi bhinna bhinna samayamAM thavAvALA aneka upayogone pravAha vaheto rahe che. te cetanAnA kAryarUpa paryAyapravAha svarUpathI upayoga ja che. upagAtmaka paryAya-pravAhanA samAna sukha-duHkhasaMvedanarUpa paryAyane pravAha che. tathA pravRtyAtmaka paryAya-pravAha Adi anaMta paryAyapravAha eka sAthe jArI rahe che. tethI cetanAguNa samAna AtmAmAM AnaMda vIrya Adi. eka-eka guNa svIkAra karavA yaMgya hovAthI anaMta guNa siddha thAya che. AtmAmAM cetanA, sukha, vIrya, Adi guNenI bhinna-bhinna vividha paryAya ekaja samayamAM upalabdha thAya che, paraMtu ekaja samayamAM ekalA cetanAguNanI vividha upagarUpa paryAyo upalabdha thatI nathI. e ja pramANe eka ja samayamAM ekalA AnaMda guNanI paNa vividha vedanarUpa paryAye upalabdha thatI nathI. pratyeka guNanI eka samayamAM ekaja paryAya pragaTa thAya che, jema jalamAM ubhA rahelA purUSane zIta ane uNu, e baMne upaga eka sAthe thaze nahi, upaganA samaye zItopayoga thaze nahi ane zIte paganA samaye uSNa paga jaNAze nahIM. AtmA nitya che, tenA cetanA Adi guNa paNa nitya che, paraMtu cetanAjanya upaga-paryAya nitya nathI, te hamezAM utpanna ane nAza thatI rahe che, tethI vyaktirUpathI anitya che, te paNa upaga-paryAyane pravAha trikAlavatI hovAthI nitya che. zrI AcArAMga sUtra : 1 94 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anata guNene akhaMDa samudAya ja dravya che, te paNa AtmAnA cetanA, sukha cAritra, vIrya Adi guNa sAdhAraNa buddhivALA chadmasthadvArA parimita-maryAdita ja jANavAmAM Ave che, paraMtu sarva guNa jANavAmAM AvatA nathI. tenuM kAraNa e che ke-viziSTa jJAna vinA AtmAnA samasta paryAya-pravAhane jANavA azakya che. je je paryAya-pravAha sAdhAraNa buddhivALA dvArA jANI zakAya che, tenA kAraNabhUta guNene vyavahAra karavAmAM Ave che, e kAraNathI te guNa vyavahArya thAya che, jema AtmAne cetanA, sukha, cAritra ane vIrya Adi guNa vyavahArya thAya che, bAkI sarva kevaligamya che. traNa kAla saMbaMdhI ananta paryAyonA eka-eka pravAhanuM kAraNa eka-eka guNa che. ane evA anaMta guNene samudAya te dravya che. A kathana kaMcit bhedavivalAthI ja che. abhedavivakSAthI te paryAye pitAnA kAraNabhUta guNathI abhinna che, ane guNa dravyathI abhinna che tethI guNaparyAyarUpaja dravya kahevAya che. dravyamAM sarva guNa ekarUpa nathI, keI keI guNa sAghAraNa che, arthAta-sAmAnya rUpathI aneka dravyomAM jovAmAM Ave che. athavA samasta dravyomAM jovAmAM Ave che. jema-astitva, vastRtva, pradezavatva ane zeyatva, e guNa samasta dravyamAM jovAmAM Ave che. niSkiyatva, acetanatva, ane arUpi- Adi guNa aneka dravyavatI che. kaI kaI guNa asAdhAraNa chemAtra eka dravyamAM rahe che. jevI rIte AtmAnA citanya, sukha, cAritra, vIrya Adi guNa. pita-pitAnA sAdhAraNa guNo ane guNothI utpanna paryAnI apekSA pratyeka dravya bIjA dravyathI bhinna che, ema samajavuM joIe. AtmA kA svarUpa (13) AtmAnuM svarUpa have AtmAnuM svarUpa kahe che - Atma-(1) jIva che, (2) nitya che, (3) cetanavaMta che, (4) u5yegavaMta che (5) pariNAmI che, (6) prabhu che, (7) kartA che, (8) sAkSAt bhokatA che, (9 pitAnA zarIra barAbara che, (10) amUrta che. (11) pratyeka zarIramAM bhinna bhinna che. (12) pagalika karmothI yukta che, ane (13) urdhvagamana svabhAvavALe che. - temAM AtmAnA jIvatvAdi svarUpanuM nirUpaNa karavAmAM Ave che - zrI AcArAMga sUtra : 1 95 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvatva nirUpaNa (1) chatvanuM nirUpaNa- AtmA nizcayanayathI sattA, citanya ane jJAna AdirUpa zuddha prANathI, tathA vyavahAranayathI yathAsaMbhava kSayopazamajanya IndriyAdi dravyaprANathI jIvita che, jIvita raheze ane jIvita hatuM, tethI AtmA jIva' kahevAya che. " AtmA zarIrathI bhinna nathI, ane eka janmathI bIjA janmamAM jato nathI nAstikane e pramANe je mata che, tenuM nirAkaraNa karavA mATe kahyuM che ke " AtmA jIva che. pUrva bhavanA saMskAra vinA A bhavamAM tatkAla janma pAmeluM bALaka mAtAnA stanapAnamAM (dhAvavAmAM) pravRtti kevI rIte karI zake che ?, bALakanI A pravRttithI siddha thAya che ke -tenAmAM pUrva bhavanA saMskAra vidyamAna che. A kAraNathI nizcaya thAya che ke AtmA pUrvabhavamAM paNa hatuM, ane te kAraNathI AtmA zarIrathI bhinna mAlUma paDe che. pAMca bhUtethI baneluM zarIra ja jo AtmA che te mATInuM pAtra, pANI, agni, AkAza, pavana vagere pAMca bhUtene culA upara jyAre soga thAya che, te te vakhate cetanArUpa AtmA kema pedA thato nathI?, ahiM pAMca bhUtane saMga vidyamAna che ane temAMthI tame (nAstike) AtmAnI utpatti mAne che ? athavA-mRtyu pAmelA zarIramAM pAMca bhUtane saddabhAva hevA chatAMya cetanasvarUpa AtmA kema upalabdha thatuM nathI ?, e kAraNathI nizcaya thAya che ke AtmA jaDa svarUpa pAMcabhUtothI bhinna che ane nitya che. ane bIjuM e paNa che ke-AtmAne deharUpa svIkAra karavAthI kRtanAza ane akRtAbhyAgama daSanI prApti thaze, karelA karma, phaLa ApyA vinA ja nAza thaI jaze. ane akRta-nahi karelA karmanuM phaLa bhegavavuM paDaze. karma nahi karavAvALAne karmanuM phaLa bhegavavuM paDe, ane karma karanAra phaLa bhogavavAmAMthI bacI jAya. A ane vAta anucita che. e kAraNe e nizcaya karI levuM joIe ke AtmA zarIrathI mina che, ane janmAntara gamana kare che. zrI AcArAMga sUtra : 1 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmA zarIramAM kaI vakhata rahe che, kaI vakhata nathI rahetuM tethI tene abhAva tyAM cokkasa rUpathI nathI. tethI mAnavuM joIe ke -AtmA dehathI bhinna che. anumAnane prAga A pramANe karavuM joIe AtmA zarIrathI bhinna che, kemake deha hovA chatAMya AtmA tyAM niyamathI rahetuM nathI, upAzrayamAM rahelA sAdhu zrAvaka pramANe. zaMkA-zarIramAM jIvanuM gamana-javuM, ane Agamana-AvavuM te najare jovAmAM AvatuM nathI, tethI te dehamAM sadeva vidyamAna rahe che. evI avasthAmAM Apane e abhAva siddha karavAne hetu asiddha che. ema kahevuM te barAbara nathI, kemake mRta zarIramAM AtmA mAlUma paDatuM nathI. athavA-AtmA deha ane indriyethI bhinna che, kAraNa ke tene nAza thayA pachI paNa tenA dvArA jANavAmAM AvelA padArthanuM smaraNa thAya che. jema jAtismaraNa jJAnathI mRgAputrane pUrvabhavanuM smaraNa thayuM hatuM. kaI kaI saMyamIne potAnA pUrva bhavanuM smaraNa thAya che. roga Adi kaI kAraNathI jenI dRSTi (netrathI jovAnI zakti) nAza pAmI gaI che te purUSa prathama anubhavelA lAla, pILA Adi raMganuM maraNa kare che. ane jenA kAna naSTa thaI gayA heya-( sAMbhaLavAnI zakita nAza pAmI hoya) te zabdanuM smaraNa kare che. keI gharanI khaDakIo dvArA prathama joyelA padArthonuM athavA to sAMbhaLelA zabdanuM devadattane anyatra-bIjA sthaLe smaraNa thAya che. e kAraNathI devadatta khaDakIothI bhinna che. te pramANe AtmA indriyothI bhinna che. nityatva nirUpaNa (ra) AtmAnI nityatA- AtmA nitya hovAnA kAraNe amUrta jaNAya che ane amUrta hevAnA kAraNe, dehathI bhinna che. te A pramANe-AtmA utpattirahita ane avinAzI che, tathA sava kAlamAM sthAyI che, ane kSaNanI apekSA paNa niranvaya (samULa) nAzavAna nathI, zrI AcArAMga sUtra : 1 9 7 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kemake vastu chatAMya tenI utpatti nathI hotI, jemake AkAza. utpattirahita ane avinAzI hovAnA kAraNe, tathA sarvakAlamAM vidyamAna rahevAne kAraNe, ane kSaNanI apekSAe paNa samULage nAzavAna nahi hovAnA kAraNe AtmAnI nityatA siddha thAya che. dehane ja AtmA mAnavAvALA kahe che ke AtmA parimita kAla sudhI le che, tathA kSaNikavAdI paNa niranvaya kSaNika-pariNAmapravAhane nitya mAne che. A pramANe AtmAnI niyatA siddha karIne e baMne (havAdI ane kSaNikavAdI)nA matanuM nirAkaraNa karyuM che. prastuta hetumAM "vastu hovA chatAMya paNa" e vizeSaNa e kAraNathI ApyuM che ke -zaza-viSANu-(sasalAnAM ziMgaDAM) AdithI vyabhicAra (hetu hoya ane sAdhya na hoya) na thAya, kAraNa ke utpattine abhAva te temAM paNa che, paraMtu vastutva temAM nathI. amUrtatva, paramANumAM nathI, ane tyAM nityatva hetu che, e kAraNathI paramANumAM vyabhicAranI AzaMkA karavI nahi. kAraNa ke AtmAmAM nityatva ane amUrtava ekAntarUpathI mAnavAmAM AvyuM nathI. athavA-AtmA nitya che, kAraNa ke te eka gatithI bIjI gatimAM jAya che, kAraNa ke te trikALaviSayaka kriyAne Alecaka (vicAra karanAra) che, ane te pratyabhijJAna ("A teja che " e prakAranuM jeDarU5 jJAna) vALe che. A traNa hetuo vaDe karI kSaNikavAdanuM nirAkaraNa thaI gayuM che. "naM zikti kSaNi" ItyAdi vacanathI ane "sa jIpa bAyoDa: 'ItyAdi zrutinA pramANathI AtmA ekAnta nitya siddha thAya che. ema kahevuM te paNa yukata nathI, kAraNa ke AtmAne ekAnta nitya svabhAva vALo mAnavAthI saMsaraNa (eka janmathI bIjA janmamAM javuM te) Adi vyavahArane nAza thaI jaze, e kAraNathI kathaMcita nitya ane kaMthacita anitya AtmA che. e pramANe svIkAra kare joIe, zrI AcArAMga sUtra : 1 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmA dravyArthika nayathI nitya che, ane paryAyArthika nayathI anitya che. e pramANe svIkAra nahi karavAthI "saMsaraNa karavAthI ItyAdi pUrvokata hetu asaMgata thaI jaze. eka svabhAvavALo AtmA svIkAra karavAmAM Avaze te temAM bIjA svabhAvanI utpatti nahi thAya, ane vartamAnakAlIna bhAva vinA bIjo bhAva kaI paNa vakhata prApta nahi thAya, e pramANe anityatva amUrtatvanA viSayamAM paNa syAdvAdane ja Azraya le joIe. anyathA vyavahAranA abhAvane prasaMga Avaze. AtmAne ekAta amUrta mAnavAthI tathA dehathI ekAnta bhinna mAnavAthI tene ghAta tha asaMbhava che, ane e dizAmAM hiMsA AdithI nivRtta thavAne upadeza devAvALA caraNa-karaNa AdinA bAdhaka tamAma zAo vyartha thaI jaze. te sivAya AtmAne saMsArarUpI khADAthI kaI vakhata paNa uddhAra nahi thAya. athavA-AtmA nitya che, kemake tenA kAraNone vibhAga nathI, jema AkAza. AkAzane kAraNene abhAva che tethI ja tenA kAraNene vibhAga paNa nathI. je nitya nathI te potAnA kAraNenA vibhAganA abhAvavALe paNa nahi thAya, jema paTa. paTathI taMtuone vibhAga thato jovAmAM Ave che. pharI paNa-AtmA nitya che. kAraNa ke tenA kAraNenA vinAzane abhAva che, jema AkAza. kAraNene abhAva hovAthI ja kAraNonA vinAzane abhAva che. jema AkAza je nitya nathI te kAraNavinAzabhAvavALuM paNa nathI, jema paTa. jovAmAM Ave che ke-paTanA kAraNabhUta taMtuone nAza thAya che. paNa AtmAnA janaka kAraNene abhAva che, tethI te kAraNenA vinAzane abhAvavALo che, arthAta AtmAne kAraNa ja nathI te pachI tenA kAraNene abhAva zuM thaze ? e kAraNathI AtmA nitya che. AtmA nitya hovAnA kAraNe amUrta che. ane amUrta hovAnA kAraNe zarIrathI bhinna che. paraMtu AtmAne ekAnta nitya mAnavAthI eka ja AtmA naraka, tiryaMca, manuSya ane devagatiya nAnA paryAyane prApta nahi thAya, ane ekAnta kSaNika mAnavAthI paNa svAdhyAya, adhyayana, dhyAna Adine parizrama vRthA thaI jaze, ane pratyabhijJAnane abhAva thaI jaze, e kAraNathI AtmA kaMthAcita nitya ane kaMthacit anitya che. e pramANe jarUra svIkAravuM joIe. je mANaso dravya, kSetra, kAla ane bhAvathI AtmAne ekAnta nitya, avicala svabhAva vALo mAne che, te sarva ayukta che. e pramANe mAnavAthI sukha, duHkha saMsAra ane mekSa banI zakaze nahi. AhalAdane anubhava karavArUpa kSaNa sukha kahevAya che. saMtApane anubhava kare te duHkha che. tiryaMca, manuSya, nArakI ane devabhavamAM javuM te saMsAra che. ATha prakAranA karma baMdhane viyega thave te mokSa che. ekAntavAda zrI AcArAMga sUtra : 1 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svIkAra karavAthI AtmA apracyuta, anutpanna ane sthira ekarUpa tathA eka svabhAva vALA DhAvAnA kAraNe temAM rUpAntara thavuM asaMbhavita hAvAthI sukha-duHkhAdi nahi hAya. te kAraNathI vibhinna avasthAe paNa thaI zakaze nahi. pharI je AtmA nArakatvAdri je rUpamAM che, te sarvAMdA te rUpamAM ja raheze. eTale eka bhavamAMthI khIjA bhavamAM jaI zakaze nahi. vaLI je AtmA aprasanna che te potAnA pUrvarUpanA parityAga na kare te tene pharI prasannatAmAM AvavuM te asaMbhava che, paraMtu aprasanna paNa kAI vakhata prasanna hoya ema dekhAya che; phrI ema nahi thaI zakaze. e kAraNathI anekAntavAdanA tyAga karIne anekAntavAdanA Azraya levA joIe. cetanAvatva nirUpaNa (3) cetanAva-- A AtmA nizcayanayathI zuddha cetanAthI yukta che ane vyavahAranayathI AtmAne karmI pIDita kare che" e prakAranA jJAnarUpa azuddha cetanAthI yukta che eTalA mATe AtmA cetanavAn kahevAya che. AtmAne kAI apekSAthI ja cetanavAn kahe che, vAstavamAM te AtmA cetanArUpa ja che, ' cetanA AtmAnA guNa che" e pramANe sarvane mata che. e abhiprAyathI tene cetanAvAnuM kahI dIdhA che. cetanA e prakAranI che. (1) zuddha-cetanA ane (ra) azuddha-cetanA. jJAnacetanA ja zuddha che, kacetanA ane kalacetanA te azuddha-cetanA che. upayogavatva nirUpaNa (4) upayAgavala A AtmA nizcayanayathI kevalajJAna ane kaivaladanarUpa zuddha upAgAthI yukta che. vyavahAranayathI matijJAna Adi upayegethI yukta che. e kAraNe AtmA upayAgavAna kahevAya che. zrI AcArAMga sUtra : 1 100 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmA jJAnapaga ane darzane pagathI bhinna nathI, e batAvavA mATe ja tene upayogavAnuM kahyo che. "jJAna ane AtmAno ekAnta bheda che" enaiyAyikene mata che, e matanuM nirAkaraNa karavA mATe e kathana karavAmAM AvyuM che. sarvanA siddhAntamAM dravya e vAstavamAM guNa ane paryAthI bhinna nathI, tethI kaMcita bhedanI vivakSA karIne AdhArAdheya bhAvanI kalpanAthI upagavAnuM kahyA che. upayoganA be bheda che-(1) jJAne paga ane (2) darzane paga, savikalpa upagane jJAne paga kahe che, ane nirvikalpa upayoga te darzane paga kahevAya che. temAM jJAne paga ATha prakAra che. (1) matijJAna, (2) kRtajJAna, (3) avadhijJAna, (4) mana:paryayajJAna, (5) kevalajJAna, tathA (6) kumatijJAna, (7) kutajJAna ane (8) virbhAgajJAna. temAM chevaTanA traNa ajJAna kahevAya che. paraMtu viparItajJAnarUpa hevAnA kAraNe tene jJAnanI kaTimAM rAkhyA che. emAM eka mAtra kevalajJAna kSAyika che, saMpUrNa AvaraNathI rahita ane pUrNa zuddha che. bAkInAM matijJAna Adi cAra jJAna kSApazamika che, deza thakI AvaraNarahita che. ane deza thakI zuddha che, traNa kajJAna azuddha che. darzane paganA cAra bheda che-(1) cakSudaMzana, (2) acakSudarzana, (3) avadhidarzana ane (4) kevaladarzana. temAMthI eka kevaladarzana kSAyika che. pUrNarUpathI AvaraNarahita che, ane pUrNa rUpathI zuddha che. cakSudarzana Adi traNa kSAyopathamika che, deza thakI nirAvaraNa che ane deza thakI zuddha che. AtmA jJAnAdi guNothI sarvathA bhinna che." e niyAyika Adine mata yukata nathI-ucita nathI, kAraNa ke jJAnAdi guNane saMbaMdha thayA pahelAM keI samaya AtmAne jJAnAdi guNothI rahita paNa mAnave paDaze, ane e pramANe tenA matamAM AtmA jaDa thaI jaze. AtmAne viSe jJAnane nitya-anAdi saMbaMdha svIkAra karavAmAM Ave te be padArtha mAnavA paDaze, ane te baMne arthAta AtmA ane jJAna te baMne ne sambaddha karavA mATe trIje kaI samavAya saMbaMdha mAnave paDaze. e bhAre gaurava thaze. te kAraNathI guNa ane guNIne vAstavamAM tAdAmya saMbaMdha svIkAra kare eja ucita che. athavA guNa-guNInA abhedane ja samavAya saMbaMdha kaho te tene svIkAra karavAmAM kaI prakAre hAni nathI. kahyuM paNa che:- je guNa ane paryAyanA tAdAbhyathI yukta hoya te dravya kahevAya che te dravyanI paryAye sadAya utpatti ane vinAza vALI che, ane te anAdipravAharUpa che." III zrI AcArAMga sUtra : 1 101 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariNAmitva nirUpaNa (5) AtmAnuM pariNAmIpaNuM- AtmA pariNAmI che. pratyeka samaya eka paryAyane choDI bIjo paryAya dhAraNa kare te pariNAma kahevAya che. te pariNAma jemAM hoya te pariNAmI kahevAya che, A vizeSaNathI AtmAnI kUTasthanityatAnuM nirAkaraNa karyuM che. "AtmA phaTastha nitya che" e svIkAra karavAthI AtmA jevo pahelAM hatuM te ja jJAnanI utpattinA samayamAM paNa raheze, evI dazAmAM AtmA pahelAM ajJAtA hatA te pachI padArthone mAtA kevI rIte thaze?, kemake-ApanA mata pramANe pratiniyata svarUpathI cuta nahi thatAM je che te ja banI rahe te kUTasthatA che. agara te pachIthI AtmAne padArthone jJAtA svIkAra kare che te prathama je ajJAtA hate tenuM jJAtAnA rUpamAM pariNamana thaI gayuM, tethI kUTastharUpa nityatA nAza pAmI gaI, A kAraNathI AtmAne pariNamI avazya mAnavo joIe. AtmA phUTastha nitya nathI parata pariNAmI nitya che. prabhutva nirUpaNa (6) AtmAnuM prabhutvanizcaya naya pramANe AtmA mekSa ane mokSanA kAraNarUpa zuddha pariNAme mATe pariNamana-sAmarthya vALe che. tathA vyavahAra nayathI saMsAra ane saMsAranA kAraNarUpa azuddha pariNAma mATe pariNata thavAnI zakitathI yukata che. A kAraNathI AtmA prabhu kahevAya che. A AtmA mokSamArgane upadeza devAnI, ratnatrayanA dvArA mekSasAdhananI ane sarvajJatAprAptinI zaktithI yukta hevAnA kAraNe prabhu che. "koI sarvajJa nathI" e je nAstikamata che tenuM nirAkaraNa karavA mATe sarvajJarUpamAM paNa AtmAnuM prabhutva sUcita karyuM che. jema-meghasamUha tathA maLathI AcchAdita sUrya, caMdramAnI ti, suvarNa athavA cAMdI vagere kramathI nirmala thatAM thatAM meghasamUha athavA maLanA khasI javAthI pUrNa zuddha rUpamAM AvI jAya che-zuddha thaI jAya che, te pramANe rAga-dveSa AdithI azuddha AtmA dhIre dhIre zuddha thaIne pUrNa zuddhatA prApta karI le che. e pramANe pUrNa zuddha AtmA ja sarvajJa kahevAya che. zrI AcArAMga sUtra : 1 10 2 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjI vAta e che ke AtmA pitAnuM kalyANa karavAmAM bIjAnI apekSA rAkhatuM nathI, te pitAnA kalyANasAdhanamAM pite ja samartha che. te kAraNathI AtmAnuM prabhutva siddha thAya che. e kAraNathI AtmahitanA abhilASI purUSoe mekSanA kAraNabhUta tapa ane saMyamanI ArAdhanAmAM pravRtta thavuM joIe. kartutva nirUpaNa (6) AtmAnuM kartavaA AtmA adaSTa Adi karmo karavAthI, nizcayanayanI apekSAe zuddha bhAvene kartA hovAthI tathA vyavahAranayathI dravyakama, bhAvakarma tathA neka-bAhya zarIra Adine kartA hovAthI kartA kahevAya che. "AtmA ekAntarUpathI akartA che." sAMkhyanA A matanuM nirAkaraNa karavA mATe AtmAne kartA vizeSaNa ApyuM che. A audArikAdi zarIrane kaI kartA che, kAraNa ke audArikAdi zarIra, AdimAna ane pratiniyata AkAra vALuM che, jema ghaDAne kartA kuMbhAra. je vastu karyA vinAnI hoya che, te AdimAna ane niyata AkAra vALI hoya nahi, jema vAdaLano vikAra, je zarIrane kartA che te AtmA che. e prakAre AtmAnuM kartava siddha thAya che. ahIM "Adimat " vizeSaNathI meru AdithI thavA vALA anekAntika doSanuM nivAraNa karyuM che, kAraNa ke te "AdimAna nathI. athavA-AtmA kartA che, kAraNa ke te pitAnA karmone bhekatA che. jema vaNika athavA kheDuta. AtmA potAnAM karmonAM phalane bhakatA che, te kAraNathI kartA che, jema vaNipha athavA kheDuta Adi, karma karyA vinA karmanuM phaLa bhogavatA nathI. te pramANe AtmA karma karyA vinA tenuM phaLa bhegavata nathI. zrI AcArAMga sUtra : 1 10 3 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athavA AtmA sukRta ane duSkRta-pa karmone akartA nathI, kAraNa ke te pitAnA sukRta ane duSkRta rUpa karmonA phalasvarUpa sukha-duHkhane anubhava kare che. AtmA akartA hatA te tene sukha-duHkhane anubhava nahi tha joIe. kartA na hovA chatAMya paNa phalane letA hovAthI gaDabaDa thaI jaze. pharI te mukata jIne paNa saMsAranuM sukha ane duHkha jogavavuM paDaze kAraNa ke te paNa akartA che. AtmA anubhava karavA vALo hovAthI bhokatA siddha thAya che, ane bhakatA hevAnA kAraNe kartA siddha thAya che. AtmA kartA na hoya to anubhavitA (anubhava karavA vALo) na hoya. "anubhava karavA vALAne kartA mAnavAthI mutAtmAne paNa kartApaNAne prasaMga Avaze, ema kahevuM te ucita nathI. kAraNa ke mukatAtmAone sAkSIrUpa anubhavathI hovA chatAMya dravya, bhAva karmothI rahita hevAnA kAraNe te saMsAranA viSaya-sukha vagerene utpanna karanAra karmone kartA nathI. e kAraNathI te AtmA akartA che, ane akartA hovAnA kAraNe te saMsAranA viSayasukhanA bhakatA paNa nathI. ahiM kartA zabdathI adaSTa AdinA janaka karmone kartA ja vivakSita che. tethI mukata AtmAmAM atiprasaMga AvatuM nathI. e kAraNathI ema siddha thayuM ke je saMsAranA sukha-duHkha vagerene bhokatA che, te enA kAraNabhUta karmone kartA paNa hoya che, je kartA nathI te bhakatA paNa nathI. bhAtRtva siddhi (8) AtmAnuM bhakatRtvaAtmA mehanA udayathI zuddha AtmasvarUpane bhUlI jaIne para-padArthomAM mAhita thaIne rAga-dveSa kare che, rAga-dveSane vaza thaIne rAtrI ane divasa navA-navA viSayone saMgraha karavA mATe prayatnazIla rahete thake, ane tene viga thatAM cintAthI vyAkulacitta thaIne ArtadhyAna ane raudradhyAna ne prApta thAya che, ane te kAraNathI potAnA zrI AcArAMga sUtra : 1 1 04 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAne viSe ka-raja (karmanA rajakaNe) ekaThI karI le che, jema ajJAnI manuSya roganA kAraNabhUta apathyanuM (rega utpanna kare tevuM) sevana karIne, pite IcchatuM nathI te paNa javara (tAva) Adine utpanna karI le che. te pramANe AtmA karmabaMdhananI IcchA nahi karavA chatAMya paNa Arta-raudra dhyAnane AdhIna thaIne karma baMdhanane prApta thAya che. jevI rIte karmabaMdhanane AtmA pote ja grahaNa kare che, te pramANe kaI bAhya nimittanI apekSAthI tenuM phala paNa pote ja bhogave che. e pramANe AtmAmAM bhokatApaNuM siddha thAya che. ane bhokatA hovAthI temAM kaI prakAranI bAdhA vinA kartApaNuM paNa siddha thaI jAya che. sAMkhyamata pramANe prakRti kartA che, jIva kartA nathI. bhaktApaNuM te paNa jIvamAM upacArathI che. darpaNAkAra buddhimAM pratibimbita (pratibiMbarUpe) thavAvALA dekhAvavAvALA) sukha-duHkha AdinuM pratibiMba AtmAmAM paDI zakatuM nathI, sphaTika tathA darpaNa AdimAM je pratibimba paDe che, te pariNAmI hevAnA kAraNe paDe che. sphaTika Adi je ekAnta apariNAmI hatI te temAM kaI paNa vastunuM pratibiMba paDI zakata nahI. A pramANe pariNAma svIkAra karI levAthI jIvamAM kartApaNuM sidhdha thaI jaze, ane bhekatApaNuM paNa svataH sidhdha thaI jaze. zarIra pariNAmatva siddhi (9) AtmAnuM zarIrapramANaAtmA prApta zarIranI barAbara che, arthAt zarIranuM je parimANa che te AtmAnuM paNa parimANa che. AtmA nizcayanayathI lokAkAzanI barAbara asaMkhyAtapradezI che. vyavahAranayathI zarIranAmakarmanA udayathI prApta thaela sUkSma athavA skUla zarIranuM je parimANa che. te parimANa vALo AtmA che. eTalA mATe AtmA zarIraparimANa kahevAya che. zrI AcArAMga sUtra : 1 105 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmA sarvavyApaka che." evA veDhAMtika AdinA mata che kAI kAI ema paNa mAne che keH--" AtmA aNu-parimANavALo che." te sa matAnuM nirAkaraNa karavA mATe AtmAne zarIra-parimANu vizeSaNa lagADayu che. AtmAne sarvavyApaka mAnaze| to te niSkriya Tharaze ane bhavAntaramAM jaI zakaze nahi, jema AkAza. " AtmA zarIramAtravyApI che kAraNa ke zarIramAM ja tenA guNa upalabdha thAya che. jema agninI uSNatA athavA ghaTa AdinA guNurUpa vagere je jagyAmAM jovAmAM Ave che, te ja jagyAmAM tenuM astitva pratIta thAya che, anyatra (khIjA sthaLe) nahi, e pramANe AtmAnAM caitanya Adi guNa jovAmAM Ave, tyAM ja tenu astitva mAnavuM joI e. AtmAnA guNu zarIramAM ja jovAmAM Ave che te kAraNathI zarIramAM ja AtmAnA astitvane svIkAra karavA te ucita che. tethI AtmA zarIra paramANu che. " phUla AdinA guNu-gadha vagere phulanI jagyA vinA bIjI jagyAe paNa jovAmAM Ave che te kAraNathI Apane hetu anaikAntika che." ema kahevu te ThIka nathI. kAraNa ke gaMdhanA AdhArabhUta pudgala svAbhAvika gatithI athavA prayatnajanya gatithI gatimAna heAvAnA kAraNe, gadhane grahaNa karavA vALA ghrANudeza sudhI Ave che. tAtparya e che ke-jyAM phUlanI gaMdha che tyAM te ga MdhanA AdhArabhUta gadhapudgala paNa hoya che, A kAraNa hetumAM vyabhicAra AvatA nathI. 66 AtmA sarvavyApaka nathI. kemake AtmAnA guNu satra jovAmAM AvatA nathI, jenA guNu satra upalabdha thatA nathI, te padArtha sarvavyApaka hAya nahi, jema ghaTa. AtmAnA guNu satra jovAmAM AvatA nathI, e kAraNathI te sarvavyApaka nathI. AkAza ahiM vyatirekanu udAharaNa che. te hetu asiddha che." ema kahI zakAze nahi. kAraNa ke dehathI atirikta (deha sivAya ) dezamAM buddhi Adi guNAne sadbhAva nathI. e pramANe saue svIkAreluM che. zarIramAM AtmAnA guNNAnuM astitva cheja, e kAraNathI hetu asiddha nathI. A pramANe zarIranI bahAra AtmAnuM astitva mAnavuM tyajIne potAnA dehamAMja astitva mAnavuM joIe. athavA--AtmA vyApaka nathI, kAraNa ke te cetana che. je vyApaka hAya che te cetana heAya nahi, jema AkAza. AtmA cetana che te kAraNathI vyApaka nathI. A hetuthI AtmAnI avyApakatA siddha thavAthI pUrvokta hetuthI ( kemake zarIramAM ja tenA guNa jovAmAM Ave che e hetuthI ) AtmAnI zarIrapramANatA paNa siddha thai jAya che. AThe samayamAM sa Mpanna thavA vALA kelisamrudhAtanI avasthAmAM cauda rAjUlAkamAM AtmAnuM vyApta thaI javAnuM ahiM je mAnyuM che, te kAdAcitka zrI AcArAMga sUtra : 1 106 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (kadAcita thavAvALuM) che, temAM vyabhicAra AvatuM nathI. AtmA zyAmAka dhAnyanA kaNa barAbara nathI; temaja aMgUThAnA parva (para) barAbara paNa nathI. eTale AtmA eka sAthe samasta zarIramAM vyApaka thaI zakate nathI, paraMtu AtmAnA guNa te saMpUrNa zarIramAM upalabdha thAya che, jema talamAM tela sarvatra hoya che. e kAraNathI e siddha thayuM ke AtmA A prApta zarIramAM tvacA-cAmaDI sudhI vyApI rahela che. amUrtatva nirUpaNa (10) AtmAnuM amUrtava AtmA amUrta che. kAraNa ke te Indri dvArA grahaNa karI zakAtuM nathI, khaDaga (talavAra) AdithI chedI zakAtuM nathI, zula AdithI bhedI zakAtuM nathI, arUpI che, anAdi kAlathI amUrta pariNAmavALo che. ane te nitya che. A kathanathI nAstikanA e matanuM nirAkaraNa thaI gayuM ke "AtmA atIndriya nathI, ane jaDathI bhinna nathI." zaMkA-AtmA amUrta che, netra Adi IndrithI jANI zakAtuM nathI, te pachI mANasa kevI rIte samajI zakaze ke AtmAnuM astitva che. samAdhAna-sAMbhaLe? mAnI le ke kaI (mANasa)nA sAme eka ATha varSane bALaka ubhe che. tenI bAjumAM tenA jevI samAna AkRtivAlI mATInI eka putaLI paNa rAkhI che. A bannene jovAvALAM juve che ke A putalI netra, nAka, kAnathI yukata te che, paraMtu jevAmAM, suMghavAmAM ane sAMbhaLavAmAM samartha nathI. ane A bALaka netrathI juve che, phUla saMghe che ane keInuM bhASaNa sAMbhaLe che. zrI AcArAMga sUtra : 1 107 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A putaLI kAMI paNa IcchA karatI nathI. paraMtu khALaka sarva indriyAnA viSayAnA bhAga karIne sukhI thavAnI icchA kare che. athavA kAI talavAra uThAvIne tene mAravA doDe tA putalI tA jema che tema tyAM ubhI raheze. paraMtu khAlaka talavAra mAravAnA duHkhathI udvigna--ciMtAtura banIne athavA teA mAravAnI AzaMkAthI bhAgI jaze. e khALaka koI bhUkhyA bALakane leAjana ApIne tenA upakAra paNu karaze ane koI bALakane thapaDa Adi mArIne tene rAvarAvaze, paratu putalI kAInuM hita ke athavA ahita karavA samartha nathI. athavA bALakane miThAI khAvA mATe lAvavAmAM Ave te teja samaye AvIne miThAi para tUTI paDaze ane tene miThAI khAvAnA sukhanA anubhava paNa thaze. putalI miThAi mATe Avaze nahI. ane khAze paNa nahI, te sukhanA anubhavanI te vAta ja jUdI rahI. e kAraNathI nizcaya thAya che ke mAlakamAM jIvanuM lakSaNa--je jJAna te vidyamAna che, te kAraNathI temAM jIva che. e pramANe anyatra paNa sajIva zarIramAM jIvanI sattAnA nizcaya karI zakAya che. vAstavamAM A AtmA kartA, bhAkatA ane nAnA prakAranI zubha ane azubha pariNationA kartA che. AtmA sa'sAra avasthAmAM potAnA ajJAnane AdhIna thaine du:kha upArjana kare che. kahyu paNa che ke: -- "" nAnA prakAranI ceAniyAthI yukta A saMsAramAM bhramaNa karatA thake jIva aneka bhayAnaka zArIrika ane mAnasika duHkha prApta kare che. // 1 // Atta dhyAna ane raudradhyAnamAM lIna rahevA vALo mUDha jIva AtmAnuM hita karatA nathI. A kAraNathI te A leAka ane paraleAkamAM mahAn phleza pAme che / / 2 / / pratizarIra bhinnatva siddhi (11) AtmAnuM pratizarIrabhinna AtmA jUdA-jUdA zarIrAmAM do-jUda che. samasta zarIrAmAM eka ja AtmAnuM astitva mAnavAmAM Ave te janma, maraNa aMdha ane mekSanI vyavasthA thaI zakaze nahI. arthAt, kAinuM janma, kAInuM maraNu, kaI baddha thAya ane keAI mukata thAya evI vyavasthA kevI rIte banI zakaze? A kAraNathI AtmA pratyeka zarIramAM alaga che.' ema sidhdha thAya AtmA anaMta che ema mAnavu joI e, AthI advaitavAdanu nirAkaraNa thaI gayuM. zrI AcArAMga sUtra : 1 108 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paudgalika karma sayuskatva siddhi 12) AtmAne paugalika kamasaMga A AtmA paugalika karmothI saMyukata (karmo sAthe joDAela) che nizcaya nayathI kamarahita hovA chatAMya paNa vyavahAranayanI apekSA anAdikAlathI paugalika karmonI sAthe AtmAne saMga che. e kAraNathI tene podugalika karmothI saMyukta kahe che. mithyAtvanI sAthe AtmAne anAdi saMbaMdha che. anAdikAlIna mithyAtvathI utpanna vibhAva-pariNatirUpa rAga-dveSathI AtmA pitAnA samasta pradezothI jJAnAvaraNa AdinA karmadaLone evI rIte grahaNa kare che ke jevI rIte khUba tapele loDhAne gaLa jalanuM grahaNa kare che. eTale ke jemAM agni ane loDhAne goLa ekameka thaI jAya che, ane dUdha-pANI ekameka thayelA pratIta thAya che. te pramANe karma dalikenI sAthe AtmA eka-meka thaIne mUtta je thaI jAya che. A pramANe nizcayanayathI amUrta hovA chatAMya paNa vyavahAranayathI AtmA mUtta che. AtmA ane karmane A saMbaMdha vyavahAranayathI ja samaja joIe. karma baMdhanI apekSA AtmAnI sAthe pudgalane ekatvarUpa saMbaMdha che, paraMtu lakSaNethI bane bhinna bhinna pratIta thAya che. e kAraNathI ekAnta mUratA nathI. tAtparya e che ke -vAstavamAM pudgalane baMdha te pudagalanI sAthe ja thAya che. pRthapha-pRthapha pudgala rUkSatA ane snigdhatA guNenA kAraNe paraspara baddha thaI jAya che. e pramANe AtmAnI sAthe prathamathI baddha thayelA (AtmAne prathama seTelA) karmayugalanI sAthe navIna karma pudgalone baMdha thAya che. te puganI avagAhanA AtmAnA asaMkhyAta pradezomAM thAya che. AtmAnA eka eka pradezamAM ananta yugala rahe che. AtmAnA pradeza ane karma pudagalene baMdha ekakSetrAvagAhanarUpa ja che. jevI rIte eka pugala bIjA pugalanI sAthe snigdhatA ane rUkSatA guNanA kAraNe maLIne skaMdha banI jAya che, tevI rIte AtmA ane pudgalane baMdha thatuM nathI. karmayugalonI avagAhanA AtmAnI sAthe A prakAre anAdikAlathI cAlI Ave che zrI AcArAMga sUtra : 1 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke ekapiMDarUpa kAmaNa zarIra ja utpanna thAya che te kArmaNa zarIra AtmAnA eka paNa pradezane cheDatuM nathI. AtmAnA tamAma pradezane vyApta (cAreya tarapha gherAyeluM) karIne talamAM tela rahe che te pramANe kAmaNa zarIra rahe che. paraMtu jJAnane anaMtamo bhAga, vAdaLAothI DhaMkAelI sUryanI prabhA pramANe khulle rahe ja che ? te kAmaNa zarIra ane tejasa zarIra atyanta sUkSama che. ane AtmAnI sAthe te haMmezAM rahe che. je sUkSma ke sthUla zarIramAM AtmA jAya che te zarIra pramANe saMkucita athavA vistRta thaI jAya che. ane te samaya A bane zarIra paNa sUkSama athavA skUla zarIranA anusAre saMkucita athavA vistRta thaI jAya che. jevI rIte akRtrima parvata AdinA skaMdhanI racanA te jevI che tevI ja vidyamAna rahe che, te paNa te skaMdhamAMthI purANa pudgala kharatAM rahe che. ane navIna pudgala AvIne temAM maLI jAya che. e pramANe tejasa ane kArpaNa zarIranuM svarUpa koI vakhata paNa nAza thatuM nathI, paraMtu temAM purANA karma pudagala pitA-pitAnuM phaLa ApIne pitAnI sthitine samaya samApta karIne haThI jAya che, ane navIna pudagala AtmapradezamAM maLIne baddha thaI jAya che. A pramANe AtmapradezonI sAthe karmone saMbaMdha anAdi kALathI pravAharUpamAM cAlyo Ave che. A karma-saMbaMdha te samaye nAza thaze ke jyAre AtmA mukata thaI jaze tejasa ane kArmaNa zarIranI sarvathA viyoga thaI javo teja AtmAnI mukti che. saMsArI jIvanI sAthe anAdi kAlathI kArpaNa zarIrane saMbaMdha ja na hatA te navIna kavaNAone saMbaMdha paNa koI vakhata nahI thate, ke siddhakSetra kAmaNavargaNAothI bharelo che, te paNa siddhomAM kAmaNa zarIra nahi hevAthI tene karmabaMdha thato nathI. zrI AcArAMga sUtra : 1 110 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ urdhvagati svabhAvatva siddhi iti AtmaDhi prakaraNa (13) AtmAnA Urdhva gatisvabhAva A AtmA Udhva--gati-gamana--svabhAva vALo che, kAraNa ke te agurU-laghu che. tA prazna karI zakAya che ke agara jo e pramANe che te AtmA aAgamana kema kare che ? A praznanA uttara e che ke -tukhaDAnA svabhAva jema pANImAM uparanI tarapha AvavAnA che teA paNa tene mATInA lepa karI devAthI te pANImAM nIce jAya che. ane mArTInA lepa dUra thatAM jalanI sapATI sudhI uparanA bhAgamAM Ave che. e pramANe AtmA kalepanA kAraNe nIce jAya che, ane kalepa dUra thavAthI leAkanA agrabhAga sudhI uparanA bhAgamAM jAya che. athavA jevI rIte era DAnu bIja baMdhanathI mukata thatAM upara jAya che. te pramANe AtmA paNu ka kha dhana nAza thatAM upara jAya che. lokavAdi prakaraNa SaDjavanikAya lAvAdIprakaraNa jo A pramANe AtmAnA svarUpane jANI karIne AtmAnA nirUpaNamAM tatpara thAya che te vAstavika rIte leAkavAdI che. " sarvajJA dvArA je leAkAvAya-avaleAkana karAya, arthAt sarvajJA jene joi zake che te loka che. arthAt SaDUjIvanikAyane leAka kahe che. leAka' zabdathI SaDUjIvanikAyanuM ja grahaNa karyuM che, kAraNa ke bhagavAne AtmajJAnane ja AgaLa rAkhIne leAkavAdInu` kathana karyuM" che. je SaDkavinekAyarUpa leAkane jANe che, te leAkavAdI che, arthAt lAkanA svarUpanuM kathana karavA vALA che Sa nikAyathI anabhijJa hAya te nahi. SaD jInikAyanI rakSA karavAthI ja AtmAnuM svarUpa pragaTa thAya che. bahU zrI AcArAMga sUtra : 1 111 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanikAyanI rakSA tenA jJAnanA abhAvamAM thaI zakatI nathI, te kAraNathI vaDujIvanikAyanAM svarUpanuM nirUpaNa karavAmAM Ave che - saMkSepamAM jIvanA be bheda che.-(1) siddhajIva ane (2) asiddhajIva. muktajIva te siddha kahevAya che ane asiddha te saMsArI jIva kahevAya che. saMsArI jIva paNa be prakAranA che. (1) trasa ane (2) sthAvara. pRthivIkAya, apUkAya, tejaskAya, vAyukAya, ane vanaspatikAya te sthAvara che. trasa jIva cAra prakAra che. dvIndriya, trIndriya, caturindriya ane paMcendriya. zrotra (kAna) cakSu (netra), ghANa (nAka), rasanA (jIbha), ane sparzana (cAmaDI), A pAMca iMdriye che. pRthivIkAya, apUkAya, tejaskAya, vAyukAya ane vanaspatikAya, A pAMca sthAvarajIva ekendriya che, kRmi Adi zrIndriya che. kIDI Adi trIndriya che, bhamarA vagere cauindriya che, manuSya Adi paMcendriya che. pAMca sthAvara ane eka trasa maLIne jIvanikAya che. e tamAmanA bheda, batAve che - pRthivikAyabheda (1) pRthivIkAyanA bheda- pRthivI jenuM zarIra hoya, te pRthivIkAya kahevAya che. pRthvIkAya Adi pAMceya sthAvaranAmakarmanA udayathI utpana hevAnA kAraNe sthAvara kahevAya che. pRthvIkAya aneka prakAre che, zuddhapRthvI, zarkarA, vA (retI) Adi. temAM zarkarA Adi dethI rahita mRttikArUpa, ane chANa agara kacarA AdithI rahita pRthvI zuddhapRthvI kahevAya che. paththaranA nAnA-nAnA kakaDAmAMthI maLelI mATI te zarkarA pRthivI che. vAs (ratI) zrI AcArAMga sUtra : 1 1 1 2 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLelI mATI vAlukApRthivI kahevAya che. e pramANe pRthivI kAyanA aneka bheda che. patthara, zilA, mIThuM, uSa-khAre, loDhuM, rAMge, (kalaI), trAMbuM, sIsuM, cAMdI, sonuM, haDatAla, hiMgale, manazila, surama, mUMgA-paravALAM, abhraka, annavAlukA, gameda, rUcaka, aMka, sphaTika, lehitAkSa, marakata, mAragahala, bhujaMga, IndranIla, gopIcandana, gesa, haMsagarbha, pulaka, saugadhika, caMdrakAnta, sUryakAnta, vaiDUrya, jalakAnta Adi bAdarapRthivIkAyanA bheda che (A khara bAdara pRthvIkAya che). e zuddha pRthivI Adi jyAre pitAnI khANamAM sthita hoya che, tyAre te sacetana heya che. chANa-kacare Adi zastrothI upahata (haNAelA) thaIne, athavA te sUrya ane agninA tAparUpa zastrathI acetana thaI jAya che. upara kahelA bAdara pRthivIkAya Adine jyAM eka jIva che. tyAM niyamathI asaMkhyAta pRthivIkAya jIva che. pRthivI, pAtAla, bhavana, naraka-prastara, vimAna Adi tenA sthAna che. sUthama pRthivI kAyanA jIva samasta lokamAM vyApta che. e baMnenA bheda-prabheda sarvanA AgamathI samajI levA joIe. aSkAyabheda (2) apUkAyanA bheda- apakAyanA aneka prakAra che-esa, mihikA (nihAra), oLo, haratanu(pRthvIne bhedIne tRNanA agrabhAga vagere upara rahenArUM pANI) zuddha jala (aMtarikSathI paheluM athavA nadInuM pANI, zItalajala, uSNujala (svabhAvathI garama pANInA kuMDAnuM pANI), khATuM jala, khArUM jala, kSIrAdaka ane vRdaka Adi, (lavaNa, vArUNa, kSIra, IkSarasa ane puSkaravara samudranAM pANI) jyAM eka apAya che, tyAM asaMkhyAta apUkAya che. bAdara apakAyanA sthAna samudra, taLAva, nadI, vAvaDI, kUvA Adi che, ane sUkSama apakAya samasta lekamAM vyApta che. tenA bheda-prabheda paNa AgamathI samajavA joIe. zrI AcArAMga sUtra : 1 11 3 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tejaskAyabheda (3) tejaskAyanA bheda- tejaskAya aneka prakAranA che; jema ke aMgAra, vAlA, alAta, zuddha agni, di, jyAM eka bAdara tejaskAyane jIva hoya che tyAM asaMkhyAta tejaskAya hoya . tenuM sthAna aDhIdviIpa 5 samayakSetra ja che, tenAthI bahAra te nathI. sUkSama jarakAyanA jIva lokavyApI che. tenA paNa bheda-prabheda AgamathI jANI levA joIe. vAyukAyabheda (4) vAyukAyanA bheda- vAyukAya paNa pUrva ane pazcima AdinA bhedathI, ane utkalika (jema samudramAM kallola) maMDalika, (mULamAMthI je goLa pharate vAte hoya te vAyu) Adi bhedathI aneka prakArano che, ghanavAta, tanuvAta, valaya, adheleka, ane pAtAla, bhavana Adi bAdara vAyukAyanA sthAna che, ane sUkSma vAyukAya sarvalekavyApI che, tenA bheda-prabheda pUrva pramANe AgamathI samajI levA joIe. tejaskAya ane vAyukAya gatizIla hevAnA kAraNe trasa paNa kahevAmAM Ave che. vanaspatikAyabheda (5) vanaspatikAyanA bheda- vanaspati kAya aneka prakAre che, jemake-zavAla, panaka, haridrA, Adu, mUlaka, Alu, sUraNa, DuMgaLI, lasaNa ane kanda Adi. A vanaspatio sAdhAraNa kahevAya che, (jemAM anaMta jI hoya tene sAdhAraNa kahe che) tathA vRkSa, (bhagavatI sUtramAM vRkSonA traNa bheda pADelA che. (1) zRMgabera (Adu)nI peThe anaMta jIvALAM jhADe, (2) AMbAnI mAphaka asaMkhya jIvALAM jhADa, (3) ane tADa-tamAla vagere pramANe saMkhyAta vALAM jhADe). guccha, gulma (navamAlikA jAI vagere) latA Adi pratyeka zarIra kahevAya che. sAdhAraNa vanaspati kAyanA eka zarIramAM ananta jIva hoya che. tenuM sthAna ghadadhi Adi che. sUma vanaspatikAya sarva lekavyApI che. zrI AcArAMga sUtra : 1 114 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenA bheda-prabheda zAstrathI samajI levA joIe. A pAMca sthAvarone eka mAtra sparzana Indriya hoya che. A pAMca javanikAyanuM kathana karI cUkyA chIe. have chaThThA trasa kAyanuM prarUpaNa karavAmAM Ave che- trasakAyabheda (6) trasakAyatrasapaNe be prakAranuM che-kiyAthI ane labdhithI. kArya karavuM, cAlavuM, eka jagyAthI bIjI jagyAe javuM te kiyA che. A kriyAthI ja tejaskAya ane vAyukAya trasa kahevAya che, labdhinI apekSAe A bane sthAvara ja che. kIndriya Adi kriyAthI paNa trasa che ane labdhithI paNa trasa che. ahiM trasanAmakarmane udaya te labdhi che. ane dezAntaramAM gamana karavuM te kriyA che. dviIndriya AdimAM e baMne jovAmAM Ave che. sthAvaranAmakarmodaya labdhinI apekSA-pRthvI, apU, teja, vAyu, vanaspati, A sarva sthAvara che. A pramANe trasa jIva cha prakAranA che-tejaskAya, vAyukAya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya ane paMcendriya. AmAMthI tejaskAya ane vAyukAyanuM varNana pahelAM karavAmAM AvyuM che. kIndriya Adi cAra prakAranA trasa jIvamAMthI dviIndriya AdinuM svara5 batAve che. dvitricaturindriyabheda (1) dvA--i zarIra ane kASTha AdimAM utpanna thavA vALA kRmi, phaLa AdimAM utpanna thavA vALA nI laMgu vagere. chANamAM utpanna thavA vALA ziMDalA vagere. jalamAM utpanna thavA vALA zaMkha, zIpa, jaLo vagere dvIndriya jIva che. tene sparzana ane zI, jaLo vagere kAlA , vagere. jalamAM zrI AcArAMga sUtra : 1 1 15. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rasanA e be indriye vALA jI asaMkhyAta che. (2) triIndriya kIDI, rohiNikA, kaMthavA, juM, lIkha, mAMkaDa, maMDA, zulazula, gepadikA, kAnakhajUrA, karNazala Adi trIndriya jIva prasiddha che. tene sparzana, rasanA, ane ghANa. A traNa Indriya hoya che. trIndriya jIva asaMkhyAta che. (3) caturindriya- bhamarA, vaTara, mAMkhI, DAMsa, macchara, vIMchI, kITa, pataMga, kaMsArI Adi cAra IndriyavALA jIva prasiddha che. temane sparzana rasanA, ghANa ane netra A cAra Indriya hoya che. e jIva asaMkhyAta che. pazendriyabheda (4) (4) paMcendriya pAMca indriya vALA jIva cAra prakAranA che-(1) nArakI, (2) tiyaca, (3) manuSya, ane (4) deva. nArakInA sAta prakAra che, kAraNa ke sAta narakamAM tenI utpatti hoya che. (1) ratnaprabhA, (2) zarkaraprabhA, (3) vAlukAprabhA, (4) paMkaprabhA, (5) dhUmaprabhA, (6) tama prabhA ane (7) tamastama:-prabhA nAmanI sAta pRthivI che. tyAM sAta narakabhUmio che. te narakabhUmiemAM nivAsa karavA vALA nArakI paNa sAta prakAranA kahevAya che. nArakI, paMcendriya-tiryaMca, manuSya, ane devene sparzana, rasanA ghANa, cakSu ane zrotra, A pAMca indriye heAya che. paMcendriya tiryaMca be prakAranA che-(1) garbha ja, (2) saMmUIima. temAM garbhajanA pAMca bheda che -(1) jalacara, (2) sthalacara, (3) khecara, (4) ura parisarpa, ane (5) bhuja parisarpa. maccha, makara (magara) Adi jalanA jIva jalacara kahevAya che. gAya, bheMsa Adi sthalacara kahevAya che mayUra (mera) Adi khecara kahevAya che. sarpa Adi uraparisarpa, ane ghAyarA Adi bhujaparisarSa che. zrI AcArAMga sUtra : 1 116 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSyabheda manuSya be prakAranA che-(1) karmabhUmija, (2) akarmabhUmija, jyAM utpanna thaIne jIva siddha buddha hoya che, nirvANa prApta kare che, ane sarva duHkhano aMta kare che tene karmabhUmi kahe che. saMsArane aMta karavAvALA, ratnatrayarUpa mekSamArganA jJAtA kartA, ane upadezaka tIrthakara bhagavAna karmabhUmimAM ja utpanna thAya che. te svayaM saMsAra samudrane tare che ane bIjA bhavya jIvone paNa tAre che. ahI dvIpamAM paMdara karmabhUmi che-pAMca bharatakSetramAM, pAMca airavata kSetramAM, ane pAMca mahAvidehomAM pAMca devakurU, ane uttarakure kSetra paNa antargata che. tene choDIne pAMca mahAvideha karmabhUmi che. A paMdara karmabhUmimAM utpanna thavA vALA manuSya ja jJAnAvaraNIya Adi tamAma karmarUpI cerethI saMsArarUpI mahAaraNyamAMthI chuTIne mekSadhAma jAya che. A paMdara kSetrothI bhinna kSetromAM janma levAvALA samyagdarzana, jJAna, cAritra svarUpa mokSamArgane prApta karavA samartha thatA nathI. ahe bhavya pitAnA kalyANa mATe zIghra-jaladI prayatna kare! anAdi kALathI SaDUjIvanikAyanI bhavasthiti ane kAyasthitimAM ananta janma, jarA, maraNa AdinuM duHkha bhegavIne pUrvapuNyanA udayathI karmabhUmimAM durlabha manuSya bhava maLe che. dezavirati ane sarvaviratirUpa amRtathI paripUrNa manuSpAyurUpa A kaTorAne chInavI levA mATe mRtyu sAmeja ubhela che. e kAraNathI tame viratirUpI amRtanA svAdanA sukhathI vaMcita raheze nahi. akarmabhUmi akarmabhUminuM kathanapAMca hemavata, pAMca harivarSa, pAMca ramyaka varSa, pAMca eraNyavata, pAMca devagurU, ane pAMca uttarakurU, A trIsa, ane chappana antaradvIpa, A sarva akarmabhUmi che. aMtara dvIpa paNa jugaLIyA kSetra hovAnA kAraNe akarmabhUmi ja che, temAM kaI paNa sthaLe tIrthakarane janma Adi thato nathI. jambudvIpamAM bharata kSetranI maryAdA karavAvALA himavata parvatanA pUrvabhAga ane pazcima bhAgathI vakra AkAranI be-be dADhe nIkaLI che. e prakAre airAvata kSetranI maryAdA karavAvALA zikharI parvatanA pUrva ane pazcima bhAgathI be-be vakrAkAra dADhe nikaLI che. zrI AcArAMga sUtra : 1 11 7 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A ATha dA para sAta-sAta antaradvIpa che. A pramANe chappana antaradvIpa che. antaradvIpaja (antaradvIpamAM utpanna thanArA) jIva paNa akarmabhUmija (akarma bhUmimAM utpanna thanArA) kahevAya che. A baMne prakAranA manuSyanAM maLa AdimAM e baMne bhUmiemAM saMmUrNima manuSya utpanna thAya che. garbhaja manuSya e eka (101) prakAranA che. tenA paryApta ane aparyApta bheda karavAthI base be (202) bheda thAya che. saMmUchima manuSya aparyApta ja hoya che te kAraNathI tenA eka eka (101) bheda temAM meLavavAthI manuSyanA kula traNa traNa (303) bheda thAya che. devanikAya (4) devanikAyadeva cAra prakAranA che--(1) bhavanapati, (2) vyastara, (3) jyotiSka ane () vaimAnika, bhavanapatidevabheda (1) bhavanapatideva bhavanapati deva dasa prakAranA che--(1) asurakumAra, (2) nAgakumAra, (3) suvarNa kumAra, (4) vidyakumAra, (5) agnikumAra, (6) dvIpakumAra, (7) udadhikumAra, (8) dizAkumAra (9) vAyukumAra, ane (10) svanitakumAra. kumAra pramANe, sukumAra, manohara, mRdu, madhura, lalitagativALA, kumAranA samAna rAga vyakta karavA vALA, kIDAmAM citta lagAvavA vALA, kumAranA pramANe uddhata-pa, veSa, bhASA AbhUSaNa, Ayudha, yAna, vAhana Adi dhAraNa karavA vALA hovAthI te deva, kumAra kahevAya che. jambudvIpamAM sumeru parvatanI nIce dakSiNabhAga ane uttara bhAganA ticha bhAgamAM aneka keDA-cheDI lAkha jana sudhI bhavanapati deva nivAsa kare che. zrI AcArAMga sUtra : 1 118 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAM ghaNA asura kumAre, AvAmAM ane kaI kaI vakhata bhavanamAM nivAsa kare che. nAgakumAra sarva prAyaH bhavanamAMja nivAsa kare che. ratnaprabhA pRthvInA piMDathI upara ane nIce eka-eka hajAra jana cheDIne, eka lAkha aThotera hajAra jana parimANamAM madhyabhAgamAM sarva jagyAe asurakumAra devanA AvAsa che. parantu bhavana, ratnaprabhA pRthvInI nIce (90000) nevuM hajAra jana parimita bhAgamAM ja che. tyAM dakSiNAdhipati amarendra AdinA ane uttarArdhAdhipati balIndra AdinA bhavana che. mahAmaMDapanI samAna AvAsa che. nagaranA samAna bhavana che. paraMtu te bhavane bahArathI gaLAkAra ane aMdarathI samacatuSkaNa che. tene taLIAne bhAga kamalanI kaNikA samAna hoya che. amba Adi paMdara paramadhArmika paNa asurakumAra jAtinA che. teonA nAma jemake-(1) amma, () ambarISa, (3) zyAma, (4) zabala, (5) rudra, (6) vairudra, (7) kAla, (8) mahAkAla, (9) asipatra, (10) dhanuSa, (11) kuMbha, (12) vAluka, (13) vaitaraNI, (14) parasvara, (15) mahASa. vyantaradevabheda (2) vyaktadevaeka hajAra jana parimANavALA ratnaprabhAkAMDanI nIce ane ekase ejana upara tathA ekase ejana cheDIne ATha jana parimANayukta ratnaprabhAkAMDamAM vyataM devenA asaMkhyAta nagara che. te pramANe bhavana ane tenA AvAse che. bALakanI jema pitAnI IcchAthI, iMdra Adi devanI AjJAthI. athavA cakravatI AdinI AjJAthI prAyaH aniyata gativALA hoya che. A deva kaI ke manuSyanI dAsanI samAna sevA kare che. te vividha prakAranA parvatanI guphAomAM ane vanaguphAo AdimAM nivAsa kare che. zrI AcArAMga sUtra : 1 119 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyantara deva sALa che (1) pizAca, (2) bhUta (3) yakSa, (4) rAkSasa (5) kinnara, (6) kapurUSa, (7) maheAraga, (8)gadhava, (9) aprajJaptijJa, (10) 5McaprajJaptika, (11) RSivArdika, (12) bhUtavAki, (13) *ndrita, (14) mahAkrandrita, (15) kUSmAMDa ane (16) pataMga, (sthA.. sthA. 23. 2) jA bhaka vyantara deva paNa dasa prakAranA che, jema (1) annajAlaka, (2) pAna jA'bhaka, (3) vasrA laka, (4) layanA bhaka, (5) zayanAbhaka, (6) puSpa bhUbhaka, (7) lAbhaka (8) puSpakalA bhaka, (9) vidyAAka, ane (10) avyakatatlR bhaka jyotiSmadevabheda (3) jyAtiSThadeveza-- prabhAnA puMja samAna atyaMta ujjavala vimAnAmAM utpanna thavA vALA deva caiAtiSTha kahevAya che. jyAtiSTha deva madhya leAkamAM prakAza kare che. jyAtiSka deva pAMca prakAranA che. (1) candra, (2) sUrya, (3) graha, (4) nakSatra ane (5) tArAgaNu, A pAMca samayakSetra (aDhIDhIpa)mAM cAle che ane samayakSetranI bahAra sthira svabhAvavALA che. vaimAnikadevabheda (4) vaimAnika deva udhvaleAkamAM vimAnAmAM vAsa karavA vALA vaimAnika kahevAya che, athavA jyAM viziSTa puNyAtmA praveza kare che tene vimAna kahe che. ane vimAneAmAM vAsa karavA vALA vaimAnika kahevAya che, athavA-samadazI hAvAnA kAraNe jyAM viziSTa jJAna hAya, athavA anya devAnI apekSAe, jyAM haiya--upAdeyanuM viziSTa jJAna hoya te vimAna che, ane temAM thavA vALA vaimAnika che. zrI AcArAMga sUtra : 1 120 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaimAnika deva e prakAranA che-(1) kalpApapanna ane (2) kalpAIta. kalpanA atha che-AcAra. ahiM Indra, sAmAnika, trAyatriMza AdaeNinA vyavahAra kalpa mAnyA che, ane A kalpa jenAmAM jovAmAM Ave che te kalpApapanna kahevAya che. sauma Adi devalAkamAM nivAsa karavAvALA vaimAnika deva kapApapanna che. athavA kalpathI arthAta, niyamathI arthAt Indra sAmAnika Adi, athavA svAmI sevaka Adi bhAvarUpa maryAdAthI yukta deva kalpapapanna kahevAya che. Indra, sAmAnika, trAyazriMza, leAkapAla, pAriSadya, AnIka, AtmarakSaka, AbhiyAgya, prakINu ka ane kaljiSika, pAta-potAnI maryAdAnuM pAlana karatA thakA kApapanna kahevAya che. sAmAnika Aphri devenA adhipati indra kahevAya che. indranA samAna sAmAnika hoya che. maMtrI ane purohita jevA trAyastri...za deva che. sImAnI rakSA karanArA te leAkapAla che mitranI samAna pAriSadya che, sainika ane senAdhipattirUpa AnIka che. IndranA zarIranI rakSA karavAvALA AtmarakSaka kahevAya che. nAgarika--paurajananI samAna prakIrNAMka deva che. dAsanA samAna sevaka deva AbhiyAki kahevAya che, anyonI samAna kaviSika che. A Indra, sAmAnika Adi deva saudhama Adi sakAmAM hAya che. vyaMtaro ane nyAtiSka devomAM trAskriza ane leAkapAla hAtA nathI. kapApapanna devAnA nivAsasthAna khAra che. (1) saudharma, (2) azAna (3) sanatkumAra (4) mAhendra (5) brAleAka (6) lAntaka, (7) mahAzuSka, (8) sahasrAra, (9) Anata, (10) prANata, (11) AraNu, (12) acyuta. A mAra devalAka kalpa vimAna che. sodhama kalpanI kharAkharI para ezana kalpa che. azAnanA upara sanatkumAra kalpa che, sanakumAranA upara mAhendra kalpa che. e pramANe upara upara tamAma kalpa samajavA joI e. jyAtiSkamaDaLanI upara, asaMkhyAta kADA-kADI caiAjana upara jaI ne meruthI upalakSita dakSiNa bhAgamAM AkAza-pradezamAM saudhama kalpa ane azAna kalpa che. saudhama pa pUrva pazcimamAM lAMkho, uttara-dakSiNamAM vastI ane a candrakAre che. sUryanA samAna camakadAra laMbAI, cauDAI ane paridhithI asaMkhyAta kADAkeADI ceAjana, saratnamaya che, ane lAkanA aMta sudhI vistRta che. tenA madhya bhAgamAM sarva ratnamaya azoka, saptaparNa, campaka, Amra, eva' saudharmAvata'sathI zebhita iMdranA AvAsa che. zukra devendranI sudharmA nAmanI sabhA je kalpamAM hoya, te saudhama kalpa kahevAya che. zrI AcArAMga sUtra : 1 121 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ azAna ka5 paNa ardhacandrAkAra che. banne kalpa maLIne pUrNa candramAnI samAna che. tenAthI asaMkhyAta keDA-cheDI jana upara samAna dezamAM sanakumAra ane mahendra kalpa che. sanakumAra ka95 ardhacandrAkAra che ane mahendra kapa paNa e prakArane che. bane maLIne pUrNa candramAnI barAbara AkAravALA che. tenAthI asaMkhyAta keDArkeDI jana upara brahAleka pUrNacandrAkAra che. e pramANe lAntaka, mahAzuka ane sahaAra teTalAteTalA jana upara-upara pratyeka, pUrNacandramAsamAna avasthita che. tethI asaMkhyAta keDA-keDI jana upara AkAzapradezamAM Anata ane prANata barAbarI para pratyeka ardhacandrAkAra che. e bane kapi maLIne pUrNa candramAnA AkAranA thaI jAya che. tethI asaMkhyAta koDA-keDI jana upara AraNa ane azruta loka pratyeka adha. candrAkAra che. e bane maLIne paNa pUrNacadrAkAra jevAM thaI jAya che. bAra kalpavAzI IndronAM nAme A pramANe che-sodhamakalpanA zaka (1) azAnanA IzAna (2) sanakumAranA sanakumAra (3) mahendranA mahendra, (4) brahmalekanA brahendra, (5) lAntakanA lantaka, (6) mahAzukanA mahAzukra, (7) sahasAranA sahastrAra ane AnataprANata ka9pAnA eka prANata nAmanA Indra che, AraNa ane aSNuta kalpanA agruta nAmanA eka Indra che. (1) temAM nava lokAtika deva che-(1) sArasvata, (2) Adiya, (3) vahiM, (4) varuNa, (5) goya, (6) tuSita, (7) avyAbAdha, (8) Agneya, ane (9) riSTa. A lokAntika deva brahmakamAM nivAsa kare che. IzAnakeNamAM sArasvata, pUrvamAM Aditya, AyaNamAM vaDhi, dakSiNamAM varuNa, nityamAM gaItoya pazcimamAM tuSita,vAyavyamAM avyAbAdha, uttaramAM agigyA(Agneya)ane madhyamAM riTa nivAsa kare che. kalpAtIta kapAtItaje deve kalpathI bahAra che te kalpAtIta kahevAya che. arthAta saudharma Adi kalpathI bahAra svAmI-sevaka Adi maryAdAthI rahita, svataMtra havAnA kAraNe ahamindra nAmathI prasiddha che. bhadra Adi navaveyakamAM, tathA vijaya Adi pAMca anuttara vimAnamAM nivAsa karavA vALA deva te kAtIta kahevAya che. saudharma Adi bAra kalpathI upara asaMkhyAta keDA-cheDI jana jaIne nava civeyaka vimAna eka bIjAnI upara avasthita che. purUSAkAra lekanI grIvA (DAka) nA sthAna para je vimAna che. te raiveyaka vimAna kahevAya che. sauthI uparanA raiveyaka vimAna upara asaMkhyAta keDA-keDI jana jaIne pAMca anuttara vimAna che. temAMthI eka madhya bhAgamAM che, cAra cAreya dizAomAM che. anuttaravimAnavAsI deva anuttara kahevAya che. zrI AcArAMga sUtra : 1 12 2 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navaveyakanA nAma- (1) bhadra, (2) subhadra, (3) sujAta, (4) samAnasa, (5) sudarzana, (6) priyadarzana, (7) amegha, (8) supratibhadra ane (9) yazodhara che. pAMca anuttara vimAna-(1) vijaya, (2) vaijayanta, (3) jayanta, (4) aparAjita ane (5) sarvArthasiddha. jenAthI uttara arthAt utkRSTa keI vimAna na hoya te anuttara vimAna kahevAya che. tIrthakara AdinA samavasaraNa AdimAM kapipapanna deva gamanAgamana kare che. kalpAtIta deva potAnA sthAnathI anya jagyAe jatA nathI. | SaDUjIvanikAyabhedasaMkalana SaDUchavanikAyanA bhedane vega jIvanikAyanA kula pAMcase tresaTha (pa63) bheda che. te A prakAre che- pRthvI, apU, teja ane vAyukAya, tenA bAdara ane sUphamanA bhedathI ATha bheda thayA. te AThane paryApta ane aparyAptanA bhedathI soLa bheda thAya che. vanaspatikAya sUma, sAdhAraNa ane pratyekanA bhedathI traNa prakAranA che. e traNenA paryApta ane aparyApta bheda karavAthI cha bheda thayA. A pramANe pAMca ekendriya sthAvara jInA bAvIsa bheda che. beIndriya, traNa-Indriya ane cauIndriyanA paryApta aparyAptanA bhedathI cha bheda thayA te sarvane eka karavAthI aThAvIsa (28) bheda thayA. tiryaMca paMcendriya-jalacara, sthalacara, becara, ura parisarSa ane bhujaparisarSanA bhedathI pAMca prakAranA che. te pAMcanA saMjJI ane asaMjJInA bhedathI dasa thayA, tenA paryApta ane aparyApta bheda karavAthI viza (20) bheda thayA, te vIsamAM pUrvokta aThAvIsa meLavavAthI tiyAnA aDatAlIsa (48) bheda thAya che. ratnaprabhA Adi sAta narakabhUmiemAM sAta prakAranA nArakI che. tenA paryApta ane apapta bheda karavAthI cauda bheda thAya che. manuSyanA traNa traNa (303) bheda prathama spaSTa kahI cUkyA chIe. devonA ekaso aThANuM (198) bheda che. bhavanapatinA asurakumAra Adi dasa, paramAdhAmI paMdara, sarva pacIsa bheda thayA. vyaktinA chavIsa bheda che-seLa pizAca Adi, ane dasa annajabhakaAdi. caMdramA Adi pAMcanA cara ane acara bheda hovAthI tiSka denA daza (10) bheda che. vaimAnika denA ADatrIsa(38) bheda che-sudharma Adi bAra, sArasvata Adi nava kiviSika Adi traNa, bhadra Adi raiveyeka nava, vijaya Adi pAMca anuttara vimAna, A sarvane eka zrI AcArAMga sUtra : 1 1 2 3 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavAthI navANuM (9) bheda thAya che. ane tenA paryApta aspRpta bheda karavAthI ekase aThANuM (198) bheda devAnA che. A pramANe upara kahelA sarva bhedane ekaThA karavAthI pAMcase tresaTha (563) SajIvanikAyanA bheda thAya che. jIvasaMkhyA jIvonI saMkhyA jIva ananta che, te A prakAre che - (1) saMjJI manuSya saMkhyAta che. (2) asaMsI manuSya asaMkhyAta che. (3) nArakI asaMkhyAta che. () deva asaMkhyAta che. (5) tiryaMca paMcendriya asaMkhyAta che. (6) dvindriya asaMkhyAta che. 7) trIndriya asaMkhyAta che. (8) caturindriya asaMkhyAta che. (9) pRthvIkAya asaMkhyAta che. (10) apUkAya asaMkhyAta che. (11) tejaskAya asaMkhyAta che. (12) vAyukAya asaMkhyAta che. (13) pratyeka vanaspatikAya asaMkhyAta che. (14) tenAthI siddhajIva ananta che. (15) bAdara nigoda jIva kandamULa Adi (16) sUma nigada jIva sauthI siddhothI paNa ananta che. anantagaNu che. karmavAdiprakaraNa karmavAdI prakaraNaje A pramANe SaDUchavanikAyanA svarUpanuM nirUpaNa karavAvALA che te lokavAdI vAstavika rIte karmavAdI che. jJAnAvaraNa Adi karmonuM kathana karavuM te jene svabhAva heya, te karmavAdI che. SajIvanikAyanA tatvane samajavAvALa lakavAdI jJAnAvaraNa AdiATha karmone ja naraka AdicAra gatiomAM bhramaNanuM kAraNa jANe che. jJAnAvaraNIya Adi karmonA baMdhanA kAraNathI ja jIva cAra gatiomAM paribhramaNa karate thake samyajJAna ane cAritranI prApti vinA saMsArarUpI dAvAnalamAM paDelA AtmAne uddhAra karavAmAM samartha thatuM nathI. A prakAre karmabaMdhane jANanAra bhavyajIva karmavAdI kahevAya che. zrI AcArAMga sUtra : 1 1 24 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmasvarUpa (1) karmanuM svarUpa- kamane prasaMga hovAthI tenA svarUpanuM nirUpaNa kare che jIva dvArA mithyAtvaAdi kAraNothI je karavAmAM Ave te karma che. jevI rIte agnithI tapAvela loDhAne goLa pANImAM nAkhavAmAM Ave te te cAreya taraphathI pANIne kheMce che, te pramANe anAdikAlIna mithyAtva Adi kAraNethI AtmA niraMtara rAgadveSarUpe pariNAmethI pitAne samasta AtmapradezamAM karmavargaNAnA pudugalene kheMce che, ane kSIra-nIra pramANe tApa banAvI le che, tene karma kahe che. karmasiddha (2) karmanI siddhi- sarva AtmAomAM Atmatva samAna hovA chatAMya paNa kaI deva che, koI nArakI keI manuSya che; keI tiryaMca, keI sukhI che, keI duHkhI che. keI dhanavAna che, kaI nidhana che keI svarUpavAna che, kaI kurUpa che, koI sabala che, keI nirbala che. kaI regI che, keI nirogI che. A sarva vicitratA keI kAraNa vinA hoI zake nahI. tenuM kaI kAraNa na hoya te AvI vicitratA paNa hAya nahIM. ane hoya te pachI te hamezAM mATe rahI zakate. kaI paNa kAraNa vinA devagati athavA narakagati hoya te te nitya hoya, tathA deva ane nAraka Adi bhavane abhAva paNa nitya heta. e pramANe je sukhI che te hamezAM mATe sukhIja heta. ane je duHkhI che te hamezAM duHkhIja raheta, tene haMmezA mATe sukhane abhAva raheta. e kAraNathI kahyuM che ke -"je vastu kaI kAraNanI apekSA rAkhatI nathI te AkAza pramANe sadaiva vidyamAna rahe che, athavA khara-viSANa (gadheDAnA ziMgaDA)nI pramANe kadApi heya nahIM" agara A vicitratAnuM keI kAraNa mAnavAmAM Ave che te kAraNane ame karma kahIe chIe, kahyuM che - Atmatva-(AtmApaNuM)nI samAnatA hovA chatAM paNa je kAraNathI manuSyAdipa vicitratA hoya che-dekhAya che. te adaSTa che. tene kama kahe che. ane te nAnA prakAranA che arthAt ghaNu prakAranA che." | 1 | zrI AcArAMga sUtra : 1 125 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e karma, pugalasvarUpa che, amUrta nathI. athavA karmane amUrta mAnavAmAM Ave te tenAthI AtmAne anugraha ane upaghAta thavo asaMbhava che, jema AkAzathI thatuM nathI. kahyuM paNa che - "samAna parAkrama, udyama, ane sAhasavALI vyaktiomAM keI--kAI potAnuM kArya siddha karI le che ane keI kaI nathI karI zakatI. mitra! A bAbatamAM karma vinA bIjuM kaI kAraNa hoya te kahe? arthAt karmaja enuM eka mAtra kAraNa che." 15 bIjuM paNa kahyuM che-"garbhamAM nava mAsa sudhI kalala (garbhanuM prathama svarU5) Adi aneka rUpamAM vRddhi pAmIne mAtAnA garbhamAMthI pUrvakarma sivAya bIjuM keNa bahAra kADhe che?" zaMkA-jevI rIte karma vinA paNa bhAta-bhAtanA megha AdinA vikAro jovAmAM Ave che, te pramANe karmanA abhAvamAM paNa saMsArI jIvemAM sukha-duHkha AdinI vicitratA hoya che. ema mAnavAmAM zuM hAni che? samAdhAna-meghavikAra-gaMdharvanagara, IndradhanuSa Adi, gRha, prAkAra, vRkSa, rakta nIla, pati Adi rUpamAM vicitratA dhAraNa kare che. tyAM svabhAvathI pariNata IndradhanuSa Adi gugalanA pariNAmenI vicitratA jovAmAM Ave che. paraMtu citrakAra Adi koI zilpIdvArA gRhIta citramAM aMkita, lekha, kASTha Adi pudagala mAM tenAthI paNa adhika viziSTatA jovAmAM Ave che te pachI jIva dvArA grahaNa karelA Antarika kamapudgalenI sukha-dukha Adi nAnA (jUdA-jUdA) rUpamAM pariNamananI viziSTatara vicitratA kema na hoya ? zaMkA-abra (gha) AdinA samAna karma pudagalanuM vicitra pariNamana svIkAra kare che te pachI, "bAhya zarIra ja sukha-duHkha Adi nAnA rUpamAM vicitra pariNamana kare che ema zA mATe mAnatA nathI? kamane e vicitratAnuM kAraNa mAnavAthI zuM lAbha che ?, pudgalanI pariNamananI tamAma vicitratA svabhAvathIja siddha che. samAdhAna-megha AdinA samAna zarIranuM paNa sukha dukha Adi vicitra pariNamana aMgIkAra karavAmAM Apane saMtoSa maLe che te karma te zarIraja che, ane te karma-zarIra vicitra pariNamana kare che, e pramANe samajI le. jIvanI sAthe ghaniSTha saMbaMdha hovAnA kAraNe ane atIndriya hovAnA kAraNe kama-zarIra AtyaMtara ane sukSama kahevAya che, tathA audArika zarIra bAhA ane-sthUla che. eTaluM ja e be zarIramAM antara che. zrI AcArAMga sUtra : 1 1 26 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakA-bAhya zarIra skUla che ane pratyakSa dekhAya che, e kAraNathI bAhya zarIranI sAtheja megha AdinI samAnatA che evI sthitimAM bAhya zarIranuM ja sukha-duHkha Adi rUpa pariNamana mAnI levuM joIe. keI vakhata pratyakSa nahi dekhAtA evA karmarUpa atIndriya zarIranI kalpanA karavAnuM kaSTa zA mATe uThAve che ? hA ! kAzmaNa zarIrane svIkAra nahi karavAthI je kaI deSa Avaze te pachI arthapatti pramANathIja karmanI vicitratA svIkArI laIzuM. samAdhAna-mRtyunA samaye pratyakSa dekhAtAM bAhya sthUla zarIrathI jIva alaga thaI jAya che. AgalA bhavamAM bAhya sthUla zarIrane grahaNa karavAnA kAraNabhUta sUkSama zarIra nahi hoya te jIva AgAmI zarIrane grahaNaja karI zakaze nahi. sUkSama zarIra nahi mAnavAthI A deSa Ave che. jIva je mRtyu pachI bIjA zarIrane grahaNa na kare te mRtyu pachI azarIra hevAne kAraNe sarva jI mukta thai jaze ane saMsAra baMdha thaI jaze. paraMtu saMsAra baMdha thaye tevuM jovAmAM AvatuM nathI. ane kAraNa vinA zarIranuM grahaNa hoI zake nahIM e kAraNathI sthUla zarIranuM kAraNa sUphama-kAzmaNa zarIranA astitvane aMgIkAra kara joIe, zaMkA-kamarahita zuddha jIvane nAnA prakAranA zarIranA kartA mAnI laIe, athavA Izvara svabhAva yA yadacchAne kartA mAnI laIe te pachI karmanI kalpanA karavAthI zuM lAbha? samAdhAna-karma rahita jIva athavA te Izvara Adi, zarIra, sukha, duHkhanA kartAnathI. kAraNa ke tenI pAse upakaraNa-(mukhya sAdhana) nathI, daMDa Adi pradhAna sAdhane vinAne jema kuMbhAra, te pramANe, karma vinA zarIra Adi racavAmAM Izvara vagerene bIjuM kaI paNa upakaraNa hoI zake nahi. karmanA vinA bIjuM kaI pradhAna sAdhana nahiM hovAne kAraNe gabha Adi avasthAomAM zuka zeNita vagerenuM grahaNa paNa thaI zake nahI. athavA-je kamarahita che te zarIra AdinA utpAdaka thaI zake nahi, kAraNa ke te ceSTArahita che. athavA amUrta che. je ceSTAhIna athavA amUrta hoya che, te zarIra AdinA utpanna karanAra hoya nahi. jevI rIte-AkAza, tathA te eka hevAnA kAraNe paNa zarIra AdinA unna karanAra heya nahi. jevI rIte eka paramANu. kadAcita ema kahevAmAM Ave kensazarIra Izvara vividha zarIra AdinA kartA che. te anavasthA deSa Ave che. te A pramANe ke-jyAre zarIra Izvara jagatanI vicitratAnuM kAraNa che te te, zarIra vinA pitAnuM zarIra paNa banAvI zakaze nahIM; kAraNa ke te upakaraNahIna che, jema daMDa AdithI rahita kuMbhAra. have je ema kahevAmAM Ave ke keI bIje Izvara prathamanA IzvaranuM zarIra banAvavAmAM pravRtta thAya che, to te viSayamAM paNa e prazna ubho thAya che ke te sazarIra che athavA azarIra che? agara je azarIra che te upakaraNahIna zrI AcArAMga sUtra : 1 1 27 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAvAnA kAraNe zarIrakartA thaI zakatA nathI. agara sazarIra che teA tenuM zarIra manAvavAvALA kAI trIjo Izvara mAnavA paDaze. te trIjA Izvara paNa sazarIra che athavA sazarIra che ?, ItyAdi vikalpa kIne upasthita heAvAnA kAraNe anavasthA doSa Ave che, te sarva abhISTa nathI, te kAraNathI deha AdinA kartA Izvara thaI zakatA nathI. parantu ka sahita jIvaja peAtAnA zarIra AdinA kartA che. khIjI vAta e che ke Izvara kAI pratyeAjana vinA jo zarIra AdinI racanA kare che teA te unmattanI samAna gaNAze. athavA tA tene kAMI prayeAjana che, teA te Izvara nahIM rahe. eka mIjI vAta e che ke-anAdi kALathI zuddha IzvaranI, deha Adi racanAmAM IcchAja rahetI nathI, kAraNa ke IcchA eka prakAranA rAga che, ane rAgI Izvara thaI zakatA nathI. svabhAva paNa deha AdinA kartA thaI zakatA nathI, chevaTa svabhAvanA artha zuM che ? svabhAva kAI vastu che? athavA koIpaNa kAraNu nahIM hAvuM te svabhAva che? athavA kAI vastunA dhama che? svabhAva kAi vastu teA che nahIM, kAraNa ke tene vastu mAnavAmAM kAI pramANu nathI, pramANunA abhAvamAM paNa svabhAvane vastu mAnI levAmAM Ave te kama mAnavAmAM zuM Apatti che? tamArA mata pramANe karma mAnavAmAM paNa kAI pramANa nathI. svabhAva agara koI paNa vastu che te te mUtta che athavA amUtta che ? jo mUtta che te svabhAva ane kama ekaja vastu che, tame karmaneja svabhAva-zabdathI kaheA che. te khuzIthI kaho. jo svabhAvane amRtta mAnaze te te deha AdinA kartA thaI zakaze nahI, kAraNa ke te amUrta che. ane upakaraNa (pradhAna sAdhanA) rahita che jevI rIte AkAza. mUtta zarIranuM anurUpa kAraNa mUttaja hevu joie, jema ghaTanuM kAraNa mATInA piMDa che. athavA kAI ja kAraNa na heAya evA ja svabhAva che te tenA atha e thayA ke zarIra Adi niSkAraNuja utpanna thaI jAya che, ane niSkAraNa ja zarIranI utpatti thAya che teA pachI saMsAranA samasta zarIra eka sAthe kema thaI nathI jatAM ? 'svabhAva keAI vastune dhama che" e pramANe kahevuM te paNa yuktisa Mgata nathI. athavA te te jJAna AdinA samAna AtmAnA dharma che. te AkAzanI mAphaka amUtta hAvAnA kAraNe zarIranA kartA thaI zakaze nahI, A hakIkata prathamathIja kahI ApI che. svabhAva e koI mUtta vastunA dharma che, te te vAta amAre paNa mAnya che, kAraNu ke amArA kahevA pramANe kama paNa puddagalarUpaja che, e mATe ema siddha thayuM ke karmAM ja jagatanI vicitrAnu kAraNa che. zrI AcArAMga sUtra : 1 128 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma kA mUrtatva (3) karmanuM mUrta paNuM- zaMkA-atIndriya kAmaNa zarIramAM mUrta paNuM havAmAM zuM pramANa che? samAdhAna-zarIra Adi kAryonA dekhavAthI tenA kAraNabhUta karmanI siddhi thAya che, ane kAraNa, kAryanA anupaja hoya che. e kAraNathI jyAre zarIra Adi kArya mUrta che, te tenuM kAraNa kama paNa mUrta ja hovuM joIe. jevI rIte mUrta ghaTa Adi kAryonA kAraNabhUta pudgalaparamANu paNa mUrta che. je kArya amUrta hoya che tenuM kAraNa paNa amUrta ja hoya che, jemake jJAnanuM kAraNa AtmA. zaMka-sukha ane duHkha AdinuM kAraNa karma che, ane sukha duHkha Adi amUrta che, tethI tenuM kAraNa karma paNa amUrta ja hovuM joIe. mUrtathI amUrtanI utpatti thaI zakatI nathI; jevI rIte pudgalathI jJAnaparyAyanI utpatti thaI zakatI nathI, ane ekaja kama mUta paNa hoya ane amRta paNa hoya, e kevI rIte hoI zake ? A bane dharma vidhI che tethI eka jagyAe rahI zakatA nathI. samAdhAna-ahiM kAraNu-zabdathI upAdAna kAraNa grahaNa karavAmAM Ave che, nimitta kAraNa nahi. karma, sukha-duHkha thavAmAM nimitta kAraNuja che, jevI rIte anna, pAna, viSa Adi sukha-duHkhanA nimitta kAraNa che, paraMtu sukha-duHkhanuM upAdAna kAraNa te AtmA ja che, kAraNa ke te AtmAne dharma che tethI temAM leza paNa deSa nathI. jIva aura karma kA saMbandha (4) jIva ane karmane sambandhazaMkA-Ape karmane "mUtta che ema siddha karyuM te pachI mUrta karmane amUrta jIvanI sAthe sambandha kevI rIte hoI zake che? samAdhAna-A pramANe nahi kahe ? jema mUrta ghaTane amUrta AkAzanI sAthe saMgasambandha che, te pramANe jIva ane karmane paNa sambandha che. kahyuM paNa che - zrI AcArAMga sUtra : 1 1 29 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " jevI rIte arUpI AkAza, rUpI dravya AdinA AdhAra che. te pramANe arUpI AtmA, rUpI karmonA AdhAra che. " // 1 // athavA--jevI rIte-sa kAcanuM Adi amRta kriyAnI sAthe AMgalI Adi mUta dravyanA sambandha hoya che te pramANe jIva ane karmanA sambandha samajI levA joIe. athavA jevI rIte A khAhya zarIra jIvanI sAthe saMbaddha che. te pratyakSathI siddha che. te pramANe bhAvAntaramAM jatA jIvanI sAthe kAmaNu zarIranA saMbadha che. athavA tA ema kahevAmAM Ave ke jIvanI sAthe mAhya zarIranA sambandha hAvAmAM dhama ane adhama kAraNa che. tA prazna ubhA thAya che. ke-dhama adhama bhUta che ke amRta che? jo te bhUta che ema kahe te amUrta jIvanI sAthe tenA sa MbaMdha kevI rIte thaye ? athavA koI prakAre tenA sambandha thaI gayA tA kanA sambandha zA mATe nahi thaI zake? agara dharma adhama amRta che te khAhya sthUla ane bhUta zarIranI sAthe tenA sambandha kevI rIte thaI gayA ? ApanA mata pramANe tA mUta ane amRtanA sambandhaja heAI zake nahI. parantu jo amUrta dharma-adhanA bhUta zarIranI sAthe sambandha thavA te svIkAra karatA hA tA jIvanI sAthe karmanA sambandha mAnavAmAM doSa zuM che ? zakA-amRta jIvaneA, mUta kadvArA sukha-duHkha Adizya anugraha ane upaghAta kaI rIte thaI zake? mUrta mALA candrana, agni, jvALA AdithI amRta AkAzanA anugraha ane upaghAta thaI zakatA nathI. samAdhAna sAMbhaLe ! jema madirAnuM pAna karavAthI, viSabhakSaNathI, athavA kIDI Adi peTamAM khAI javAmAM AvavAthI amRta dhaiya, ane buddhi Adi AdhyAtmika guNAno upaghAta thAya che. meSAM viIhinnA ddanti" ItyAdi vacanAthI, tathA dUdha, sAkara ane ghI AdithI anugraha thAya che, te pramANe amRta AtmAnA mUta ka anugraha ane upaghAta thAya che. jIvane amUrta aMgIkAra karIne A samAdhAna karyuM che, parantu jIva ekAntathI amRta nathI. kSIra-nIranI pramANe athavA agni ane loDhAnA geLAnI mAphaka AtmA kANuzarIrathI kathaMcit abhinna che. A kAraNathI mUrta paNa che. kalipta AtmA mUrta hAvAnA kAraNe mUrta karmothI tenA anugraha ane upaghAta thAyaja che. hA! AkAzanA anugraha ane upaghAta thate nathI, kAraNa ke te ekAntathI amUta ane acetana che. zrI AcArAMga sUtra : 1 130 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma kA anAditya (5) karmonuM anAdipaNuM- karmonI paraMparA anAdikAlIna che. kAraNa ke zarIra ane karmone paraspara kArya kAraNabhAva che, jevI rIte bIja ane aMkurane. tAtparya e che ke-jevI rIte bIjathI aMkura utpanna thAya che, ane aMkurathI kramazaH (krame-kame) bIjanI utpatti thAya che. te pramANe zarIrathI karma ane karmathI zarIra utpanna thAya che. A parasparane kAryakAraNa bhAva anAdi kAlathI cAlyo Ave che. je be padArthomAM paraspara kArya-kAraNubhAva hoya che tene pravAha anAdikAlIna jovAmAM Ave che. jevI rIte pUrva kahela bIja ane aMkurane, athavA maraghI ane iMDAne, e pramANe zarIra ane kamane pravAha anAdikAlIna che. akarmavAdimatanirAkaraNa (6) akarmavAdInA matanuM nirAkaraNa- je nAstika evuM mAne che ke adaSTa karmane sadUbhAva (astitva) nathI, temane pUchavuM joIe ke-tame adaSTane abhAva zA mATe mAne che ? pratyakSa nahI hovAthI, vicArane sahana nahI karavAthI arthAt -vicAravAyegya nahi hovAthI, athavA sAdhaka pramANene abhAva hovAthI adaSTano abhAva kahe che? - pratyakSa nahI hevA mAtrathI adaSTane abhAva siddha thaI zakatuM nathI, je vastu tamane pratyakSa jovAmAM na Ave te vastu hoyaja nahI, e pramANe je mAnI leze te tamArA pitAmaha (bApane bApa) Adino abhAva thaI jaze, kAraNa ke te tamArA janmatA pahelAja gujarI gayA che tethI tamane te pratyakSa jovAmAM AvatA nathI, evI avasthAmAM tamArA pitAmaha AdinI bhUtakAlIna sattAne abhAva thaI javAthI tamArI sattA paNa khatarAmAM (bhayamAM) paDI jaze. zrI AcArAMga sUtra : 1 1 31 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athavA kaheze ke eka-menA apratyakSa hAvAthI kAI nA abhAva thatA nathI. parantu je vastu savane apratyakSa che tenA abhAva hAya che. ema kahevuM nathI, kAraNa ke sa atIndriya vastu pramAtAone pratyakSa thatI nathI. tenuM kAraNu viziSTa jJAnazaktinA abhAva che. athavA ame te samasta padArthIne prakAzita karavAmAM sUryanA samAna savajJanA svIkAra karIe chIe. paNa ThIka adRSTa, vicArane sahana karatA nathI arthAt vicAravA ceAgyu nathI, ema kahevuM te paNa yukta nathI, kaThina tarko dvArA vicAra karavAthI karmanuM astitva siddha thaI ja jAya che. sAdhaka pramANeAnA abhAva hAvAthI karmonA abhAva khatAvavA te paNa ThIka nathI; kAraNa ke pUrvokta Agama ane anumAna pramANa tenA sadbhAva (astitva-hAvApaNu) siddha kare che. zumaH mukhyasya azumaH vAva' e AgamaprANa che, arthAt zubha cega puNyanuM azubha caiAga pApanuM kAraNa hoya che. kArya-vizeSathI kAraNanuM anumAna thAya che jevI rIte A kAryanuM kAI kAraNa che, kAraNa ke kArya che, jevI rIte ghaTa. kahyu paNa che-- samAna AkRti vALAM yamala-joDalAM saMtAnamAM cAritra, vIrya, vijJAna, vairAgya, Arogya ane sampattinuM mahAna aMtara jovAmAM Ave che" // 1 // adRSTarUpa kAraNa vinA A mahAna anta hAI zake nahi, e kAraNathI karmanA avazya svIkAra karI levA joIe. bandhasvarUpanirUpaNa (7) adhasvarUpanuM nirUpaNa-- aMdha-zabdathI ahiM bhAva-baMdhanuM grahaNa karavuM joI e, eDI Adi dravyama dhanuM nahi, kA~vaNAne cAgya pudgalaska dhAneA ane Atma-pradezeAnA paraspara dUdha ane zrI AcArAMga sUtra : 1 132 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pANInI pramANe sambandha thaI javA te aMdha che. AtmA-jIva jenA dvArA khaMdhAI jAya-parAdhIna thaI jAya. te baMdha che. jJAnAvaraNa Adi ATha karmInI sthiti, jIvanA ananta jJAna, darzana sukha ane vI5 sAmarthyamAM bAdhaka heAvAnA kAraNe svatatratAnA ghAta karavA vALI che. jo ke nizcayanayathI AtmA rAga-dveSathI rahita che, parantu vyavahAranayathI rAga dveSarUpa bhAvakonA, tathA jJAnAvaraNu Adi dravyakarmanA karyAM che. je AkAzakSetramAM AtmAthI samRddha zarIra che, te AkAzakSetramAM sthita (rahelA) kama-vagaNAnA cAgya puddagalaskaMdha, peAtAnI upAdAnakAraNa-zaktithI ja karmAMrUpa avasthA prApta kare che, te ka pudgala AtmapradezanI sAthe paraspara ekakSetrAvagAharUpa madhane kSIra-nIranA nyAya pramANe prApta thAya che; jevI rIte uDatI raja. telanA cikaNA ghaDA Adine cAMTI jAya che, te pramANe rAga-dveSa rUpI telathI cikaNA ane malina AtmapradezamAM krama vaNAyeAgya punlRgala pAta-peAtAnI upAdAnazaktithI jJAnAvaraNa Adi karma-rUpa avasthA prApta karIne cAMTI jAya che. paramANurUpa ane dvi-pradezI vagere ska'dharUpa pudgala audArika, vaikriya, AhAraka. taijasa, bhASA, zvAseAphsa, mana ane kAmaNanA bhedathI ATha prakAranA hoya che. temAMthI kAma vagaNAnA pudgala paNa saMpUrNa lekamAM vyApta che, jyAM saMsArI jIvAnAM zarIra che tyAM paNa che ane bahAra satra paNa che. te kAmya pudgala AtmAdvArA jyAre grahaNa karavAmAM Ave che tyAre te kamarUpamAM piraNata thaI jAya che. rAga-dveSarUpa pariNatiyukta AtmAnI mana, vacana ane kAyAnI sahAyatAthI vIya guNunA pariNamanarUpa zubhAzubha kriyA thAya che. te kriyAne AtmAnA pradezAnu parispandana, kampana, vyApAra athavA ceAga kahe che. Aja mana vacana ane kAyAnA cAga kahevAya che. A kriyA jJAnAvaraNu Adi ATha karmonA madhanu kAraNa che. AtmAnI jyAre zubha athavA azubha kriyA thAya che te AtmAnI sAthe pahelAthI khAMdhelA kAmaNuzarIradvArA AtmA anaMtAnantapradezIka dharUpa, causpazI krama cAnya pudgalene grahaNa karIne kANuzarIranA rUpamAM pati kare che. AtmAthI sandre anAdikAlIna kANuzarIra AtmAnI sAthe ekameka hAvAnA kAraNe kAgya pudgalAne grahaNa karavAmAM, peAtAnA AdhIna karavAmAM ane peAtAnI sAthe ekameka karI levAmAM samartha thAya che. anAdikAlIna kANuzarIranA samadhathI ja sa`sArI jIva mUtta hAvAnA kAraNe ja tenA paudgalika karmonI sAthe sambandha thAya che. zrI AcArAMga sUtra : 1 133 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jevI rIte dIpaka uSmAguNanA kAraNe battI dvArA telane grahaNa karIne vALAnA japamAM pariNuta kare che te pramANe rAga-dveSa, uSmAguNanA sambanyathI mana vacana Adi cogonI battI dvArA AtmArUpI dIpaka kamAgya-pudgalakaMdha telane grahaNa karIne kamarUpa jvAlAmAM pariNata karI le che. mana, vacana ane kAyArUpa karaNa dvArA AtmAnuM vIryarUpa pariNamana thAya che; e kAraNathI mana, vacana Adine vyApAra yuga kahevAya che. jevI rIte agninA saMgathI mATInA ghaDAnI ja lAlI (rAtAzapaNuM) rUpa pariNati thAya che, ane te ghaDAnI ja kahevAya che. te pramANe mana, vacana AdinA sAgathI zubhA-zubhakiyArUpa vIryanI pariNati AtmAnI ja thAya che. pudgalarUpa mana, vacana AdinI nahi. jevI rIte telathI lipta zarIra para, athavA bhijAelA vastra para dhULa lAgI jAya che. te pramANe rAga-dveSarUpI telathI yukta AtmAnA kArmaNazarIrarUpa pariNAma navIna karmo grahaNa karavAmAM gya thaI jAya che. AtmA ane zarIranA ekameka thavAthI samyajJAnanA abhAvarUpa anAbhoga vIryathI karmabaMdha thAya che. e pramANe jJAnAvaraNa Adi karmarUpamAM pariNata kAmaNavargaNAnA ceca pudgalonuM kaSAyayukta AtmAnA samasta pradezamAM ekameka thaI javuM te baMdha che. bandhakAraNanirUpaNa (8) baMdhanuM kAraNuM-- baMdhanA sAdhAraNa kAraNe pAMca che-(1) mithyAtva, (2) avirati, (3) pramAda, (4) kaSAya ane (5) yoga. atatvane tattva samajavA rUpa mehanIyakarma janya, viparItajJAnarUpa AtmapariNAmane mithyAtva kahe che. athavA kudeva zarU, ane kAmamAM rUcirUpa atatvanI zrI AcArAMga sUtra : 1 1 34 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zraddhA tene mithyAtva kahe che (1). sAvadya vegamAM pravRtti karavI te avirati che (2). samyak upayogane abhAva te pramAda kahevAya che, athavA mokSamArganA viSayamAM zithilatA thavI te pramAda che (3). jenA dvArA AtmA kaSAya arthAt vAraMvAra janma maraNane kaleza bhegavavAya tene kaSAya kahe che. kaSAya, meha karmathI utpanna AtmAnI eka pariNati che. athavA-jyAM zArIrika ane mAnasika dukhethI jIva kaSAya arthAt pIDAya tene kaSa arthAt saMsAra kahe che, ane te saMsAranI Aya-prApti jenAthI hoya te kaSAya kahevAya che (4). jenAthI AtmA vyApta hoya evA mana, vacana ane kAyAnA vyApAra te roga kahevAya che. (5), kahyuM che ke - "ra mAravAnA pattA, saMjJA-marajItta, vira, mAyA, cA no." (samavAyAMga, samavAya 5,) ahiM "bAraMvAra" ne artha e che ke -AzravanA dvAra, arthAta baMdhanA kAraNu. A pAMca kAraNemAM kaSAya pradhAna che - mukhya che. krodha, mAna, mAyA ane lobhanA bhedathI te cAra prakAranA che. kaSAyanA te cAre ya bheda rAga-ane zreSamAM samAI jAya che. kahyuM che ke "be sthAnethI pApakarmone baMdha thAya che. te A pramANe che-rAgathI ane zreSathI. rAga be prakArane che-mAyA ane lobha. dveSa paNa be prakArane che-krodha ane mAna" (sthA. sthAna 2-u. 2). baMdha cAra prakAranA che-(1) prakRtibaMdha, (2) sthitibaMdha, (3) anubhAvabaMdha (4) pradezabaMdha. kahyuM paNa che "baMdha cAra prakAranA che. (1) prakRtibaMdha, (2) sthitibaMdha, (3) anubhAvabaMdha, (4) pradezabaMdha, (sama. sa. 4) prakRti arthAt svabhAva -AtmA dvArA grahaNa karelA karmapudgalomAM amukaamuka prakAranI zakti (svabhAva)nuM utpanna thaI javuM te prakRtibaMdha che. jevI rIte lIMbaDAmAM kaDavAza ane gaLamAM madhuratA hoya che. prakRti be prakAranI che- (1) mUlaprakRti ane (2) uttaraprakRti. karmane mUla svabhAva te mUlaprakRti kahevAya che. te mUla prakRtinA ATha bheda che- (1) jJAnAvaraNIya, (2) darzanAvaraNIya, (3) vedanIya, (4) mohanIya, (5) Ayu, (6) nAma, (7) gotra ane (8) aMtarAya. kahyuM che ke - ATha karma prakRtie che, te A pramANe-jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya, mehanIya, AyuSya, nAma, gotra, aMtarAya." (prajJA. pada 21 u. 1 sU. 288) zrI AcArAMga sUtra : 1 1 35 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) jJAnAvaraNIya kama jIvanA jJAna-guNane DhAMkI de che; (2) dezanAvaraNIya kama danaguNane DhAMke che. (3) vedanIya karma jIvanA avyAbAdha guNune, rokI de che (4) mAhanIya karmAM jIvamAM avirati ane tattvaprati arUcI utpanna karAve che. (5) Ayu kama jIvanI amaratAne zake che. (6) nAma-kama jIvanA amUrttatva guNane rAke che. (7) gAtra-karma anurUlaghutva guNanA nAza kare che ane (8) aMtarAya karma jIvanA ana tavI nA ghAta kare che. jevI rIte gAye khAdheluM ghAsa Adi dha rUpamAM pariNata thAya che ane temAM madhuratAnA svabhAva paNa sAthe ja unna thAya che. temAM amukakAlapanta sthira rahevAnI sthiti--maryAdA paNa unna thaI jAya che. ane madhuratAmAM tIvratA athavA madyatAnI vizeSatA paNa AvI jAya che. te dUdhanu paudgalika pariNAma paNa sAthe ja uptanna thAya che e pramANe jIvadvArA grahaNa karelA kavaNAyeAgya pudgalonu karmarUpa pariNamana thavAnI sAthe cAra prakAranA aza temAM sAthe ja utpanna thAya che te aza, aMdhanA prakRti Adi bheda kahevAya che. leATa, gALa, ghI ane kaTuka Adi drabyA nAMkhIne manAvelA lADumAM eka sAthe aneka prakAranuM pariNamana thAya che, koI lADu vAta-pittano nAza karanAra hoya che. keI buddhipUrvadha hAya che. keAI sameAha utpanna karanAra hoya che. ane kAI ghAtaka hoya che. e pramANe jIvanA saMcAgathI lADu aneka AkAzamAM pariNata thAya che. te pramANe ka vargaMNAyAgya pudagalonu AtmAnA nimittathI karUpa pariNamana thAya tyAre kAI karma jJAnane AAdita kare che keAI dazanane, kAI kama sukha-duHkhanA anubhava karAve che. e pramANe sarva mAmatamAM ghaTAvI levuM joI e. athavA-jema vAyunAzaka dravyeAthI khanelA lADu svabhAvathI vAyune nAza kare che; pittane zAnta karavA vALA dravyethI banelA lADu pitanA nAza kare che. kak nAza karanArA dravyeAthI banelA lADu kane dUra kare che, e pramANe lADunI prakRti jUdA jUdA prakAranI che. keAI lADu eka divasa sudhI rahI zake che, keAI e divasa ane kAI mahinA sudhI rahI zake che. te pachI lADumAM te prathamanA jevI zakti rahetI nathI. e pramANe koI lADunA madhura athavA kaTuka rasa tIvra hoya che. kAI nA mada hoya che, koI lADumAM eka guNu rasa hoya che, kAImAM dviguNu ane kAImAM traNa guNu rasa hoya che. kAI lADunA pradezasamUha eka ka (e teAlA) parimita haiAya che. keAInA e ka (cAra teAlA) parimita haiAya che, ane kAInA traNa karSa (cha tAlA) paramati hAya che. zrI AcArAMga sUtra : 1 136 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pramANe kaI karmanI jJAnane AcchAdita karavAnI prakRti che, keInI darzanane DhAMkI devAnI che, koInI sukha-duHkhane anubhava karAvavAnI prakRti che, ane keInI samyagdarzanane ghAta karavAnI prakRti che. keI kamanI trIza keDAcheDI sAgaropamanI sthiti che. koInI sItera (70) keDIkeDI sAgaropamanI che. A pramANe kaI karmane rasa tIvra che. keIna tIvratara che, ane keIne tIvratama che. keIne rasa maMda che, keIne madaMtara che. ItyAdi samajI levuM joIe. prakRtibandha ATha karmo ke lakSaNa (1) pratibaMdha (1) jJAna arthAt vizeSa dharmone bedhane je AchAdita karavAvALuM karma te jJAnA varaNIya kahevAya che. (2) darzana arthAt sAmAnya bedhane je AcchAdita karavAvALuM kama te dazanAvaraNa che. (3) sukha-duHkhanuM vedana karAvavAvALuM karma te vedanIyakarma kahevAya che. (4) madirAnA samAna meha usanna karAvavAvALuM karma te mehanIya kahevAya che. bhava-dhAraNa karavAnuM che kAraNa karma te AyuSya kahevAya che. (6) vizeSa prakAranI gati-jAti AdinI prAptinuM kAraNa te nAmakarma kahevAya che. (7) utkarSa ane apakarSanI prAptinuM kAraNa te netrakarma kahevAya che. (8) dAna-lAbha AdimAM viM nAkhavAvALuM te antarAya karma kahevAya che. kamane mULa svabhAva ATha prakAra che. tethI ATha prakRtinuM saMkSiptamAM kathana karyuM che. e ATha prakRtionA avAMtara bhedane uttaraprakRti kahe che. jIjJAsu purUSone jANavA mATe zAstramAM vistArathI varNana karavAmAM AvyuM che. jJAnAvaraNIya Adi mUla prakRtinA avAntara bhedanI saMkhyA kramathI-pAMca, nau, be, aThAvIsa, cAra, betAlIsa, be, ane pAMca che, A sarvane AgamathI samajI levuM joIe. zrI AcArAMga sUtra : 1 1 37 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthitibandha sthitibandha koSTaka | (2) sthitibaMdha AtmAnI sAthe lAgelA karmapugala je jaghanya, madhyama, ane utkRSTa kAla maryAdAthI AtmapradezamAM sthiti che, te kAlamaryAdAne sthitibaMdha kahe che. athavA ema kahIe ke-adhyavasAyavizeSadvArA grahaNa karelA karmadalikene AtmAmAM TakI zakavAnA kAlasaMbaMdhI niyamanane sthitibaMdha kahe che. vedanIya karmanI jaghanya sthiti bAra muhurtanI, tathA nAma ane netra kamanI ATha mUhurtanI che. jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya, Ayu ane antarAya karmanI jaghanya sthiti attamuhUtanI che. jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya, ane antarAya karmonI utkRSTa sthiti trIza keDA-keDI sAgaropamanI, mohanIya karmanI sItera (70) keDA-keDI sAgaropamanI, nAma ane gotra kamanI vIza keDA-cheDI sAgaropamanI, AyuSya karmanI tetrIsa sAgaropamanI che. madhyama sthiti asaMkhyAta prakAranI che. kaSAyarUpa pariNAmonI hInatA ane adhikatAnA kAraNe tenA asaMkhya prakAra thAya che. sthitibaMdhanuM koSTaka TIkAnA anusAra pRSTha 336thI samajI levuM joIe. zrI AcArAMga sUtra : 1 1 38 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAgasUtre sthitibandha-koSTakam / karmaNAM jaghanyA utkRSTaH jaghanyaH / utkRSTaH jaghanyaH utkRSTA sthitiH nAma sthitiH abAdhA kAlaH abAdhA- bAdhAkAlaH | bAdhAkAla: kAlaH (kamaniSekaH) (karmaniSekaH) (1) 3000 trisahasravarSona- antarmuhUrtatriMzatsAga- antarmuhUrttaH trisahasra- antarmuhattaH .... trisahasa- jJAnA . triMzatsAga- nyUno'ntavaraNIya- ropamakoTI ropamakoTI- muMhataH kamaNaH koTayaH koTayaH varSANi darzanA varaNIya kameNa: antarmuhUrta dvAdaza 12 vedanIyakarmaNaH nyUnA ekAdaza antarmuhurtanyUno'nta antamuhUtteH antarAyakameNa: " " mohanIya- saptatisAgakarmaNaH ropamakoTI koTayaH saptasahasravarSonasaptati saagropmkottiikottyH| varSANi zrI AcArAMga sUtra : 1 1 39 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAracintAmaNi-TIkA adhya.1 u.1 2.5 karmavAdima0 karmaNAM utkRSTA jaghanyA utkRSTaH jaghanyaH utkRSTaH jaghanyaH nAma sthitiH sthitiH abAdhA- abAdhA-bAdhAkAlaH | bAdhAkAlaH kAla: __ kAlaH (karmaniSaka:) (karmaniSeka:) (6) 20 viMzati- aSTau / 2000 nAma- sAgaropama- mUhUrtAH dvisahasrakarmaNaH koTIkoTayaH varSANi 2000 dvisahasravarSAna- antarmuhurtaviMzatisAga- nyUnAH sapta ropamakoTI- muhUrtAH koTayaH gotrakarmaNaH | anta pUrvakoTi tri bhAgAdhikAAyuSya-ni 33 trayakarmaNaH strizatsAga ropmaanni| pUrvakoTi- antarmuhUrtatribhAgona- nyUno'nta trayastriMzat- muhUttaH sAgaropamANi bhAgaH pUrvakoTitribhAgaH-33 lakSANi, 33 sahasrANi; 3 zatAni, 33 pUrvANi, 23 lakSANi, 52 sahasrakoTivarSANi / antarmuhUrtasyAsaMkhyabhedAH santi, tenAntamuhUrtarUpAyA jaghanyasthiterantarmuhUrta evAbAdhAkAlaH, tathA'ntarmuhUrttanyUno'ntarmu hUrtazca bAdhAkAla iti vijJeyam / pra. A.-43 zrI AcArAMga sUtra : 1 140 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhAvabadha (3) anubhAvabaMdha- karma pudgalene zubha athavA azubha, athavA-ghAtI ke adyAtIrUpa je rasa che te anubhAva kahevAya che gRhIta karmayuddagalamAM e rasanuM utpanna thavuM te anubhAva, athavA anubhAga baMdha che. karmone viziSTa athavA vividha prakArane pAka te vipAka kahevAya che. tAtparya e che ke-- kanuM phala te vipAka che, ane tene udaya te anubhAva kahevAya che. athavA karmonI tareha-tarehanI phaLa devAnI zakti tene vipAka kahe che ane teja anubhAva che ane te te phaLane anubhava paNa anubhava che. eka baMdhanAM kAraNa kaSAyarUpa pariNAmanI tIvratA ane mandatAnA pramANe pratyeka karmomAM tIvra athavA maMda phala devAnI zakti utpanna thaI jAya che, te phaLane utpanna karavAnuM sAmarthya te anubhAva che. * "gajumA, majumAve, vivA, se-tti mA" anumAnoDanumAvo, vipAko rasa, rUlyA / anubhAga, anubhAva, vipAka ane rasa e badhA ekArthaka che. karmanA phaladAnazaktirUpa anubhAva je kamamAM rahe che, te karma pitAnA svabhAva pramANeja phala Ape che, bIjA kAmanA svabhAva pramANe nahi. jevI rIte kejJAnAvaraNIya karmanA anubhAva jJAnAvaraNIyanA svabhAvanA pramANeja heya che, arthAte tIvra athavA maMdarUpamAM jJAnanuM ja acchAdana kare che, tenAthI darzanAvaraNIya athavA vedanIya karmanI prakRti anusAra darzananuM AvaraNa athavA sukha-duHkhanuM vadana thatuM nathI. e pramANe darzanAvaraNaya karmane anubhAva tIvra athavA madarUpamAM darzananuM AvaraNa karavuM teja che, paraMtu jJAnanuM AvaraNa karavuM athavA anya karma prakRti anusAra phaLa ApavuM te nathI. anubhAva baMdhane pitAnI karmaprakRtinA anusAra phaLa ApavAne A niyama jJAnAvaraNIya Adi ATha mUlaprakRtiomAMja lAgu thAya che, paraMtu uttara prakRtie mATe zrI AcArAMga sUtra : 1 141 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A niyama nathI. koI paNa mUlaprakRtinI koI uttaraprakRti te mUlaprakRtinI koI bIjI uttara prakRtinA rUpamAM paNa pariNata thaI zake che, kAraNake kama pudgalamAM e pramANe pariNamananI zakti vidyamAna che. tyAM prathama vALI uttaraprakRtimAM rahelA anubhAva badalI gayelI uttara prakRtinA svabhAva anusAra tIvra athavA mada phUla Ape che. jema--matijJAnAvaraNIya jyAre zrutajJAnAvaraNIya-sajAtIya uttara prakRtinA rUpamAM palaTAya che, tyAre matijJAnAvaraNIyano anubhAva paNa zrutajJAnAvaraNIyanA svabhAva pramANe zrutajJAnanuM AvaraNa kare che. uttaraprakRtiomAM keTalIka evI paNa prakRtio che ke je sajAtIya hAvA chatAMya paNa anyarUpamAM palaTatI nathI. jevI rIte-daza namAhanIya kAI vakhata cAritrameAhanIyanA rUpamAM khadalAtI nathI, ane cAritrameAhanIya darzanamehanIyanA rUpamAM badalAtI nathI. e pramANe narakAsu keAI vakhata paNa tiryaMca AyunA rUpamAM palaTAtuM nathI, ane tIya "cAyu khIjA keAI AyunA rUpamAM palaTAtu nathI. A tamAma parivarttana jevI rIte prakRtiba MdhanA viSayamAM thAya che, te pramANe adhyavasAyanI zaktithI sthiti ane rasamAM paNa thAya che.kayAreka tIvrarasa, madarasanA rUpamAM badalAI jAya che, ane kayAreka madarasa, tIvrarasanA rUpamAM parivarttita thaI jAya che. e pramANe utkRSTa sthiti janya rUpamAM ane jadhanya sthiti utkRSTa rUpamAM badalAI jAya che. anubhAvapramANe kAI kamanu tIvra athavA mada phala bhogavI levAya tA te kamanA pradeza AtmapradezathI haTI jAya che--pachI te AtmAnI sAthe lAgelA rahetA nathI. tAtparya e che ke:- karmonAM phUla vividha prakAranA hoya che. kaja mUlaprakRti che. tamAma mULaprakRtinuM phula te rUpamAM athavA khIjArUpamAM, ema be prakArathI hAya che. je prakAranA adhyavasAyathI je svabhAvavALAM karma khAMdhyAM che te eja rUpamAM athavA khIjA rUpamAM kula Ape che. te la tIvra athavA madya avasthA-bhedathI zubha paNa hAya che, ane azubha paNa hAya che, kaI vakhata zubha paNa azubha rasanA rUpamAM ane koI vakhata azubha te zubha rasanA rUpamAM bhAgavavAmAM Ave che. (4) pradezakha dha~~ mana, vacana Adi dvArA kriyAvizeSa karavA vALA kaSAyayukta jIvanI sAthe bhinnabhinna svabhAva vALA karma pudgalAnA svabhAva anusAra amuka-amuka parimANuvibhAganI sAthe sambandha thavA te pradezakha dha che. zrI AcArAMga sUtra : 1 142 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) jJAnAvaraNIya Adi karmonA kAraNabhUta, (2) samasta dizAmAM sthita, (3) tIvra, mada AdinA bhedathI mana, vacana ane kAyAnI kriyAvizeSanA saMcAgathI karmavagaNAnA caiAgya pudgugala samasta AtmapradezAmAM baddha thaI jAya che, (4) audArika, vaikriya, AhAraka, taijasa, bhASA, zvAseArAsa, ane manAvAnI apekSAe paNa sUkSmapariNatirUpa karmIvaNAnA cAgya puddagalaja bAMdhe che; khAdara mAMdhatA nathI, (5) emAM paNa te puddagala khAMdhe che ke je eka kSetrAvagADha hAya, arthAt-je AkAzapradezamAM jIva che teja AkAzapradezeAmAM vidyamAna haiAya. bahAranA kSetramAM avagAhana karavAvALA khaMdhAtA nathI. (6) evA pudgala paNa jo sthira hAya te dhAya che, paNa cAlatA pharatAM pudgaleA khadhAtA nathI, kAraNa ke calita svabhAvavALA hovAnA kAraNe te khaMdhane yogya nathI. (7) asakhyAta pradezI jIvane eka eka pradeza ananta jJAnAvaraNIya AphrikAnI sAthe paNa baMdhAya che. e pramANe danAvaraNIya Adi ka MdhAnI sAthe paNa baMdhAya che. (8) kA~nA te ska Mdha paNa anantAnantapradezI huMya che. pradeza baMdhamAM A ATha hetu che. puNyapApakarma nirUpaNa puNyakarmo ane pAyaka-- jJAnAvaraNIya Adi pratyeka paudgalika kama e-e prakAranA che (1) puNyarUpa ane (2) pApurUSa zubha karma-puNya ane azubha kama pApa kahevAya che. zakA--puNya ane pApa vinAja, svabhAvathI jagatanI vicitratA hoI zake che, tA pachI puNya pApanI kalpanA karavAthI zuM lAbha che? samAdhAnaH-svabhAvavAdamAM traNa vikalpa (tarka-vitarka) thaI zake che, jemake svabhAva zuM koI vastu che? athavA kAraNanA abhAvaja svabhAva kahevAya che? athavA svabhAva kAI vastunA dhama che?. A traNeya vikalpomAM AvavAvALA doSanuM kathana prathama kahI cUkayA chIe, eTalA kAraNathI ahiM punarUkti karatA nathI. e mATe puNya ane pApane paudgalika karma ja svIkAra karavA joI e. puNya ane pApanA sadbhAvamAM yuktio atAve che:~ puNya ane pApa ane jUdA ane svataMtra che, kAraNa ke tenuM phaLa sukha ane duHkha eka sAthe bhAgavavAmAM AvatuM nathI. kAryanI A bhinnatA jovAthI tenA kAraNabhUta puNya ane pApanI bhinnatAnuM anumAna thAya che. jIva ane karmanA pariNAmarUpa puNya ane pApanuM anumAna kAraNathI ane kAryathI thAya che. dAna Adi kriyAe ane hiMsA Adi kriyAo kAraNa che, te mATe tenuM kA zrI AcArAMga sUtra : 1 143 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa avazya levuM joIe, ane te kArya jIva ane karmanA pariNAmarUpa puNya ane pApa che. jevI rIte khetI Adi kriyAomAM zAli-DAMgara, java, ghauM Adi phala niyamathI thAya che. A kAraNathI anumAna che. A pramANe kAryathI paNa kAraNanuM anumAna thAya che. jema zarIra AdinuM kAraNa jarUra che, kAraNa ke te kArya che, jevI rIte ghaTanuM kAraNa mATI, daMDa, cakra-cAkaLe, Adi sAmagrIthI yukta kuMbhAra hoya che. kA-zarIra AdinuM kAraNa pratyakSathI jaNAtA mAtA-pitA Adi mAnavA joIe. samAdhAna dekhAvAvALA kAraNanI samAnatA hovA chatAMya paNa zarIramAM surUpatA kurUpatA AdinI vicitratA jovAmAM Ave che, tethI temane kAraNa mAnI zakAze nahi. A vicitratA adaSTa kAraNa-karmanA vinA hoI zake nahi. zubha zarIra Adi puNyanuM kArya che. ane azubha zarIra Adi pApanuM kArya che. te kAraNathI puNya ane pApanA bhedathI karma be prakAranAM siddha thAya che. - puNyakarma ane pApakarma ane svataMtra-bhinna che. A viSayamAM Agama paNa pramANa che, sthAnAMga sUtramAM kahyuM che-"puNya eka che, pApa eka che." e ja pramANe ramavAcA-sUtramAM paNa kahyuM che. sarvadhAti prakRtiya (20) sarvaghAtI pravRtio (1) kevalajJAnAvaraNIya, (2) kevaladarzanAvaraNIya, (3) nidrA, (4) nidrAnidrA (5) pracalA, (6) pracalapracalA, (7) satyAnaddhi, (8-11) anantAnubaMdhI-dha, mAna, mAyAlobha,(12-15) aprakhyAtAvaraNa-dha, mAna, mAyA, lobha,(16-19) pratyAkhyAnAvaraNa -kedha, mAna, mAyA, lAbha, (20) mithyAtva. A vIsa prakRtio sarvaghAtI che. kevalajJAna samasta AvaraNanAM kSayathI pragaTa thavAvALuM, tathA samasta dravyo ane paryAyane grahaNa karavA vALuM che, tene AcchAdita karavAvALuM karma kevalajJAnAvaraNIya kahevAya che. e karma kevala jJAnane ghAta karIne samasta dravya-paryAnA jJAnane ghAta kare che. eTalA mATe te sarvaghAtI kahevAya che. zakA-sarva jIvene kevalajJAnane ananta bhAga pragaTa rahe che. paNa jo eTale paNa pragaTa na rahe te jIva; ajIva thaI jaze. AvI sthitimAM kevalajJAnAvaraNIya sarvaghAtI kevI rIte thaI zake che? samAdhAna -jevI rIte atyanta, saghana meghapaTala (ghanaghora vAdala) dvArA sUrya athavA candramAnI ghaNIkharI prabhA-kAMti DhaMkAI jAvAthI lekamAM kahevAya che ke sUrya-caMdranI zrI AcArAMga sUtra : 1 144 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tamAma kAMti-prakAza DhaMkAI gaI. e pramANe kevalajJAnavaraNa prakRti jIvanA samasta jJAnanuM AvaraNa kare che, ema kahevAya che. jIva matijJAnanA viSayabhUta padArthone jANatA nathI; temAM matijJAnAvaraNIya prakRti-karmanA udayaja kAraNarUpa che. teja matijJAnane rAke che emAM kevalajJAnAvaraNIyanA udaya kAraNu rUpa nathI. e pramANe kevaladananA anantamA bhAga ughADA rahe che. tyAM paNa meghanA dRSTAnta pramANe AvaraNanA vyavahAra samajI laIne kevalada nAvaraNIyane sadhAtI prakRti samajavuM joIe, ahI paNa cakSuzana AdinA viSayabhUta padArthone jIva cakSunAvaraNIya AdinA uddayathI jANutA nathI, tyAM kevaladarzanAvaraNIya kAraNu nahi samajavuM joIe. zaMkA--kevalajJAnAvaraNIya ane kevaladanAvaNIyA kSaya thavA chatAMya paNa matijJAna Adi ane cakSuna AdinA viSayabhUta padArthAne jANavuM te azakaya hAvuM joI e,kAraNa ke te kevalajJAnAvaraNIya ane kevaladazanAvaraNIya prakRtinA viSaya nathI. ane matijJAnAvaraNIya Adi prakRtine kSaya thayA nathI, tenAthI matijJAna Adi AvRta thAya che. samAdhAna------kevala jJAnanI prApti thavAthI zeSa jJAnAnI prApti temAM antata thaI jAya che. jevI rIte gAma maLavAthI khetara pAteja malI jAya che. nidrA Adi pAMca prakRti paNa tamAma padArthonA jJAnanA ghAta kare che, e mATe te sadhAtI che. athavA nidrA avasthAmAM paNa kiMcit jJAnanI saMbhAvanA karAya che. tA tyAM paNa meghanuM dRSTAMta laIne samAdhAna karI levuM joIe. anantAnuSadhI Adi khAra kaSAya kramazaH samyaktvA dezivatinA ane sava viratinA pUrNa rUpathI ghAta kare che, tethI e khAra kaSAya paNa sadhAtI kahevAya che. evI zaMkA nahi karavI joIe ke: e kaSAyAnA prakhala uya vakhate paNa kulAcAra Adi kAraNeAthI azuddha AhAra AdinA tyAga jovAmAM Ave che. te mATe tene sadhAtI kahI zakAze nahi; kAraNa ke navIna megha ghaTAnuM draSTAMta laine A zaMkAnuM samAdhAna karI zakAya che. mithyAtva prakRti tA tattvArthaM zraddhAnarUpa samyakRtvanA pUrNarUpathI ghAta kare cheja, tethI te saghAtI che. jo mithyAtvanA prakhala udaya hAya te vakhate paNa-manuSya, pazu Adi vastuosaMbaMdhI samyaktva rahe che te mithyAtvane sadhAtI kevI rIte kahI zakaze ? e zakAnA samAdhAna mATe paNa AgaLa kahela meghapaTaLanAMja draSTAMtane Azraya levA joie. zrI AcArAMga sUtra : 1 145 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezadhAti prakRtiyA~ (25) dezaghAtI prakRtio- have dezaghAtI prakRtionuM kathana-nirUpaNa karavAmAM Ave che-(1) matijJAnAvaraNIya, (2) zratajJAnAvaraNIya, (3) avadhijJAnAvaraNIya, (4) mana:paryayajJAnAvaraNIya, A cAra jJAnAvaraNIya che , tathA (1) cakSudarzanAvaraNIya, (2) acakSurdarzanAvaraNIya, (3) avadhidarzanAvaraNIya, A traNa darzanAvaraNIya, 7, tathA saMjavalana-krodha, mAna, mAyA, leba, e cAra kaSAya, 11, hAsya, rati, arati, bhaya, zoka, jugupsA. strIveda, puruSaveda, napusakaveda nA bhedathI nava nekaSAya, 20,tathA dAnAntarAya lAbhAntarAya,bhegAntarAya, upabhegAntarAya, ane varyAntarAya. A pAMca antarAya 25, badhI maLIne pacIsa dezaghAtI prakRtie che. matijJAnAvaraNIya Adi cAra prakRtio kevalajJAnAvaraNIya dvArA AvRta eka deza jJAnane ghAta kare che, teTalA mATe tene dezaghAtI prakRti kahe che. matijJAna AdinA viSayabhUta padArthonuM je jJAna thatuM nathI te matijJAnAvaraNIya Adi prakRtionA udayathIja samajI levuM joIe. ane je padArtha matijJAnAdine viSaya nathI tenA jJAnane abhAva kevalajJAnAvaraNIya prakRtinA udayathI hoya che. cakSundarzanAvaraNIya Adi traNa prakRtie kevaladazanAvaraNIya dvArA anAvRta kevaladarzananA ekadeza jJAnane ghAta kare che. e kAraNathI te dezaghAtI che cakSudarzana AdinA viSayabhUta padArthonuM je jJAna thatuM nathI te cakSudarzanAvaraNIya Adi prakRtinA udayathI samajavuM joIe, ane kevaladarzananA viSayabhUta ananta guNAnA jJAnane je abhAva thAya che te kevaladarzanAvaraNIyanA udayathIja samajavuM joIe. cAra saMjavalana kaSAya ane nava nakaSAya prApta thayelA cAritranA eka dezane ja ghAta kare che kAraNa ke te mUlaguNe ane uttaraguNemAM aticAra utpanna kare che, A kAraNathI te tera prakRtie dezaghAtI che. e pramANe samajavuM joIe. antarAya kamanI pAMca prakRtie paNa dezaghAtIja che. dAna, lAbha, bhega ane upabhoga, e cAranA viSaya grahaNa ane dhAraNa karavA yogya dravyaja che, ane evA dravya samasta muddagalAstikAyanA ananta bhAga che, tethI je prakRtionA udayathI pudagalAstikAyanA eka dezavatI dravyone dAna, lAbha, bhoga ane upaga na thaI zake, te dAnAntarAya Adi prakRtio paNa dezaghAtI che. samasta lekanA antargata dravyono dAna, lAbha, bhega ane upabhega thaI zakate nathI. te A dAnAntarAya Adi prakRtionA udayathI nahi, paraMtu te dravyane grahaNa ane zrI AcArAMga sUtra : 1 146 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhAraNa karavAnI gyatA nahi hevAnA kAraNe azakayAnuSThAnathI samajavuM joIe. viryAntarAya prakRti paNa samasta vIryane ghAta karatI nathI, tethI te dezaghAtI che. sUmanigedanA jIvathI laIne kSINamAhaguNasthAna sudhInA jIvomAM viryAntarAyanA kSepa zamathI keI jIvamAM alpavIya (ADI zakita) hoya che, koI jIvamAM bahu vIrya hoya che, keI jIvamAM bahuja adhika vIrya hoya che, ane keImAM atyanta adhika vIrya hoya che. viryAntarAya karmane udaya hoya tyAre paNa sUkSma nimedanA jIva AhAranuM pariNamana kare che, kamaMdalikene grahaNa kare che, ane bIjI gatimAM jAya che. A tamAma kArya vIrya vinA thaI zake nahI, tethI e siddha thayuM ke- vIryAntarAya kama vIryanA eka dezane ja ghAta kare che, sarva dezane nahI. athavA te A prakRtine sarvaghAtI mAnavAmAM Ave to jevI rIte sarvaghAtI mithyAtvanA udayamAM samyakdarzana lezamAtra paNa heya nahI, ane jema bAra kaSAne udaya thavA samaye dezavirati ane sarvavirati ekadezathI paNa hoya nahI te pramANe varyAntarAya kamane udaya thatAM lezamAtra paNa vIrya guNa pragaTa the nahI joIe, paraMtu e pramANe thatuM nathI, e kAraNathI siddha thayuM ke-vAyattarAya prakRti paNa dezaghAtIja che. adhAti prakRtiyA~ (75) aghAtA prakRtio- aghAtI prakRtie potera (75) che. te A pramANe che:-(1) parAghAta, (2) usa, (3) Atapa, (4) udyota, (5) agurulaghu, (6) tIrthakara, (7) nirmANa, (8) upaghAta, A ATha pratyeka prakRtio aghAtI che. (1) audArika, (2) vaikriya, (3) AhAraka, () taijasa ane (5) kArmaNa zarIra, A pAMca zarIra aghAtI prakRtie che, (13) traNa upAMga, (16) che. saMsthAna, (22) chaha saMhanana, (28) pAMca jAtio, (33) cAra gati, 37 be vihAgati, (39) cAra anupUvI", (43) cAra Ayu, (47) trasadazaka, (57) sthAvaradazaka, (67) uccagotra, (68) nIcagetra, (69) zAtAvedanIya, (70) asatAvedanIya, (71) tathA vaNa rasa, gaMdha, ane sparza nAmanI cAra prakRtie (75). A prakRtie jJAna Adi keI guNane ghAta karatI nathI. eTalA mATe tene aghAtI prakRti kahe che, paraMtu sarvaghAtI prakRtienI sAthe jyAre tenuM vedanA thAya che te pote aghAtI hovA chatAMya paNa e sarvaghAtInuM phaLa pradarzita kare che. athavA dezaghAtI prakRtionI sAthe tenuM vedana hoya te pite aghAtI hovA chatAMya paNa dezaghAtI rasane pragaTa kare che. jevI rIte keI puruSa cAra na hoya paraMtu enI sAthe hoya te te paNa cera je ja dekhAya che. e pramANeja A aghAtI prakRtie viSe samajavuM. zrI AcArAMga sUtra : 1 14 7 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttara prakRti saMkhyA (148) uttaraprakRtionI saMkhyA- jJAnAvaraNIya Adi ATha karmonI uttaraprakRtienI saMkhyA (madhyama vipakSAthI) ekasone aDatAlIsa (148) che. te A pramANe- (1) jJAnAvaraNIyanI pAMca - (1) matijJAnAvaraNIya, (2) zrutajJAnAvaraNIya, (3) avadhijJAnAvaraNIya, (4) manaHpayajJAnAvaraNIya, (5) kevalajJAnAvaraNIya. (2) darzanAvaraNIyanI nava che. (1) cakSurdarzanAvaraNIya, (2) acakSurdazanAvaraNIya, (3) avadhidarzanAvaraNIya, (4) kevaladarzanAvaraNIya, tathA (5) nidrA, (6) nidrA-nidrA (7) pracalA, (8) pracalA-pracalA, (9) tyAnaddhi, A pAMca nidrAo maLIne kula nava prakRtio thAya che. (3) vedanIyanI be (1) sAtavedanIya ane asAtavedanIya. (4) mehanIyakarmanI aThAvIsa che. (1) samyakRtvamehanIya, mizramehanIya, ane mithyAtvamehanIya, A traNa darzanamehanIyanI, tathA pacIsa cAritramehanIyanI, e pramANe kula aThAvIsa prakRtio che. cAritramehanIyanI pacIsa prakRtio A pramANe cheHcAritramehanIyanA be bheda che. (1) kaSAyacAritramehanIya ane (2)nekaSAyacAritramehanIya, kaSAyacAritramehanIyanA soLa bheda che. jemake-anantAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA, lela je kaSAya nAraka, tiryaMca, manuSya, ane devagatimAM janma, jarA, maraNarUpa ananta saMsArane anubaMdha kare te anantAnubaMdhI che. tenA cAra bheda che, krodha, mAna, mAyA ane lobha, kartavya-akartavyanAM vivekane nAza karavAvALA akSamArUpa AtmAne pariNAma te krodha kahevAya che. garvane mAna kahe che. mAyAne arthe kapaTa che. lAlaca te lobha kahevAya che. anantAnubaMdhI kaSAyacatuSkamAM koine parvatanI rAjinuM (parvata kapAvAthI utpanna thayelI phATa-cIra) mAnane zilastaMbhanuM, mAyAne vAMsanI jaDanuM ane lobhane kiramIca raMganuM udAharaNa ApyuM che. A pramANe apratyAkhyAnAvaraNanA krodha AdI cAra bheda che. pratyAkhyAna be prakAranA chedezavirati ane sarvavirati "tyArathAna' zabdamAM 'ri upasarga niSedhavAcaka che. arthAta pratiSedhane prakAza kare te pratyAkhyAna che. arthAt "huM jIvana sudhI kaI paNa prANInI hiMsA karIza nahI." ItyAdi prakAre bhAvapUrvaka pitAnA AcArya AdinA samakSa prakAzita karavuM te pratyAkhyAna che. pratyAkhyAna na AvaraNIya pratyAkhyAnAvaraNIya kahevAya che. je pratyAkhyAnAvaraNIya na hoya te apratyAkhyAnAvaraNIya che. ahiM naga' zabda upamAnA arthamAM che. arthA--je kaSAya pratyAkhyAnAvaraNIyanI samAna hoya te apratyAkhyAnAvaraNIya kahevAya che. athavA " alpa-DuM-evA arthamAM che. arthAta zrI AcArAMga sUtra : 1 148 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ alpa pratyAkhyAna apratyAkhyAna kahevAya che. tenuM AvaraNIya apratyAkhyAnAvaraNIya che. A kaSAyacatuSTaya alpa arthAta dezaviratirUpa pratyAkhyAnane AvRta kare che (DhAMkI de che). e kAraNathI e apratyAkhyAnAvaraNIya kahevAya che. je kaSAya sva5 dezaviratine paNa thavA detA nathI. te sarvaviratine nahi thavAde. emAM Azcaryaja zuM che? je karmanA udayathI Avirbhata (utpanna thayelA) kaSAya kevala viratimAtrane reke che, te apratyAkhyAnAvaraNIya kahevAya che. A pramANe krodha Adi cAra pratyAkhyAnAvaraNIya che, ahiM pratyAkhyAna zabdathI sarvaviratinuM grahaNa karyuM che. je kaSAya, mAtra sarvaviratine ghAta kare che, dezaviratine nahI, te pratyAkhyAnAvaraNIya kahevAya che. dezavirati ane sarvaviratirUpa pratyAkhyAnanI utpattinuM ghAtaka hevAthI tene pratyAkhyAnAvaraNIya kahe che, pahelAthI vidyamAna pratyAkhyAnanuM ghAtaka hovAthI nahi. e pramANe krodha Adi cAra saMjvalana kaSAya che, sarva prakAranA sAvadya vegathI nivRtta, saMyamamAM lIna munine dusaha parISaha AvI prApta thatAM jalAvavAvALA arthAt malinatA utpanna karavAvALA kaSAya saMjavalana kahevAya che. apratyAkhyAnAvaraNIya-kaSAya-cokaDInuM daSTAnta batAve che-phodhanuM daSTAnta talAvanI bhUmirAji che. arthAt talAvanI bhUmi phATavAthI utpanna thayelI phATa-cIranA samAna e krodha hoya che. mAnanuM udAharaNa hADakAMne staMbha che. mAyAnuM udAharaNa gheTAnAM sIMga che, ane lebhanuM daSTAnta gADInI maLI (gADInAM paiDAMmAM apAyelA telanuM kI) che. pratyAkhyAnAvaraNIya kaSAyanI cekaDInuM udAharaNa-krodhanuM udAharaNa-retImAM karelI lITI che. mAnanuM udAharaNakASThane thAMbhale che. mAyAnuM udAharaNa-cAlatA baLadIonA mUtranI vAMkI-cUkI lITI che, ane lebhanuM udAharaNa-khaMjana-rAga che. - saMjvalana kaSAyanI cekaDInA udAharaNa-krodhanuM udAharaNa-pANImAM karelI lITI che. mAnanuM udAharaNa taNakhalAne thAMbhale che. mAyAnuM udAharaNa baDhaI dvArA (sutAra dvArA) lelA lAkaDAnI chAla che ane lebhanuM udAharaNa-haladarane raMga che. nokaSAyamahanIyanA nava bheda che-hAsya, rati, arati, zaka, bhaya, jugupsA, puruSaveda, veda, ane napuMsakaveda. 25. (5) AyuSya-kamanA cAra bheda che-narakAyu, tiryaMcAyu, manuSyA, ane devAyu. je kamanA prAgyaprakRtivizeSAnuzAyI, arthAt je karmanA udayathI te-te gatiyogya prakRtivizeSamAM sthita AtmA nArakI AdinA rUpamAM jIve che, ane jenA kSayathI maraNa zrI AcArAMga sUtra : 1 149 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAme che, tene Ayukama kahe che athavA jemAM jIva anya prakRtiene bhogavavA mATe lAve che te Ayu che. jema ke kAMsA AdinA vAsaNamAM cekhA, bhAta, vyaMjana (zAka) Adi vastuo bhegavavAvALA purUSa lAve che te pramANe zeSa-prakRtie AyumAM bhagavAya che. (6) nAmakarmanA trANu (93) bheda che. je karma jIvane nArakI Adi saMjJAonuM pAtra banAve che, te nAmakarma kahevAya che, tenA trANa (3) bheda che. temAM paNa mUla bheda beMtAlIsa che. te A pramANe-(1) gatinAma,(2) jAtinAma, (3) zarIranAma, (4) aMge pAMganAma,(5) nirmANanAma,(6) baMdhananAma,(7) saMghAtanAma,(8) saMsthAnanAma,9) saMhanananAma, (10) varNamAna,(11)gaMdhanAma,(12)rasanAma, (13) sparzanAma, (14) AnupUrvanAma,(15) agurulaghunAma, (16) upaghAtanAma, (17) parAghAtanAma, (18)AtapanAma, (19)udyotanAma, (20) usanAma, (21) vihAgatinAma, (22) pratyeka zarIranAma, (23) sAdhAraNa zarIranAma, (24) trasanAma, (25) sthAvaranAma, (22) subhaganAma,(27) durbhAganAma, (28) susvaranAma, (29) duHsvaranAma, (30) zubhanAma, (31) azubhanAma, (32) sUkamanAma, (33) bAdaranAma, (34) paryApta nAma, (35) aparyAptanAma, (36) sthiranAma, (37) asthiranAma, (38) adeyanAma, (39) anAdeyanAma, (40) yazakIrtinAma, (41) ayazakItinAma, (42) tIrthaMkaranAma-karma. A beMtAlIsa pravRtiomAM je prakRtinA avantara bheda che, tene piMDaprakRti kahe che. gati Adi cauda piMDa prakRtie che. ane pAMsaTha (65) tenA bheda che. (1) gatinAmakarmanA cAra bheda-narakagatinAmakama, tiryaMcagatinAmakarma, manuSyagatinAmakarma ane devagatinAma-kama. (2) jAtinAmakarmanA pAMca bheda che--ekendriya jAtinAma, kIndriyajAtinAma, trIndriyajAtinAma, caturindriyajAtinAma, ane paMcendriya jAtinAma-karma. (3) zarIranAmakarmanA pAMca bheda che-dArikazarIranAma, vaikriyazarIranAma, AhArakazarIranAma, tejasa zarIranAma, ane kArmaNazarIranAma-kama. je karmanA udayathI aMga ane upAMga thAya che te aMge pAMgazarIranAmakarma kahevAya che. tenA traNa bheda che. audArika aMgopAMga, vakiyaaMgopAMga ane AhAraka -aMgopAMga. temAM aMga ATha hoya che- chAtI, zira, pITha, piTa be hAtha ane be paga. vaMdanA karavAmAM pAMca aMga prazasta mAnyAM che. be paga be hAtha ane zira-mAthuM. ahiM zrI AcArAMga sUtra : 1 150 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paganA abhiprAya ghuMTaNa samajavuM joie. A pAMca aMgAne bhUmipara aDADIne vaMdanA karavI te paMcAMga va4nA che. A AThe aMgeAmAMthI pratyeka aMganAM aneka upAMga che. temAMthI zira-aMganA upAMga A pramANe che--mastiSka, kapAla, rRkATikA (grIvAnA unnata deza) zaMkha (kaNu samIpanu asthi) lalATa, tALu, gAla, dADhI, cibuka (haDapacI vaccenA chAchara khADA) dAMta, eTa, lauha, netra, kAna, nAka Adi. mastiSka zirarUpa aMganuM Ara laka avayava che. tenuM * mastiSka eka prakAranI dhAtu che, aMga nathI ane pratyaMga paNa nathI ? samAdhAna e che ke-pAla Adi pramANe zararUpa aMganuM AraMbhaka hAvAnA kAraNe mastiSka, ziranuM upAMgaja che. pAMca sthAvarAmAM chAtI Adi aMga nathI. (5) zarIranAmakarmanA udayathI grahaNa karelA athavA grahaNa karavAmAM AvatA AtmapradezamAM sthita ane zarIranA AkAre pariNata karelA zarIranA cAgya pudgalAmAM lAkha ane lAkaDInA samAna aviceAga hevuM te baMdhananAmakarma che. athavA khaMdhananAma kama na heAta teA ratIthI banAvelA purUSanI samAna vikherAI jAta, audyArika AdinA bhedathI baMdhananA paNa pAMca bheda che. (6) kApiMDa, smRtikArSika, athavA leADhAnA piMDa samAna mRddha pugalAmAM paNa eka vizeSa prakAranA sa`ghAta (niSThatA) utpanna karavAvALA kama te saMdhAta- nAmaka kahevAya che athavA sadhAtanAmaka na heAya te purUSa, strI, gAya adi rUpabheda zarIramAM hAya nahi. kAraNake saMghAta-vizaSa utpanna karavAvALA anya ka ja nathI. kAya, kAraNa jevAMja hAya che. saMghAtanI bhinnatAnA kAraNeja zarIrAmAM strI, purUSa AdinA bheda-vyavahAra heAya che. audArika AdinA bheDhathI saMghAta paNa pAMca prakAranA che. (7) khaMdhAtA zarIrayeAgya pudgalAmAM je karmanA udayathI AkRtivizeSa bane che. tene saMsthAnanAmakarma kahe che. saMsthAna cha prakAranA che--(1) samacaturasa-sa MsthAna, (2) nyagreAdhaparimala-sasthAna, (3) sAnkri--saMsthAna, (4) kukasa sthAna, (5) vAmana-sasthAna, (6) huDaka-saMsthAna. (8) asthionA baMdhavizeSane sahunananAmakarma kahe che. tenA cha bheda che:(1) vaRSabhanArAcasa'haeNnana, (2) ardhavaRSabhanArAcasahanana, (3) nArAcasaMhaeNnana, (4) adhanArAcasahunana, (5) kIlikAsa'haeNnana ane (6) sevAttasaMhanana. zrI AcArAMga sUtra : 1 151 Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (9) dArika Adi zarIramAM je karmanA udayathI kaThora Adi sparza utpanna thAya che tene sparzanAmakarma kahe che. sparzanAmakarmanA ATha prakAranA che--kaThora, kamala, bhArI, halake, cikaNe rU, zIta ane uoNu. (10) rasanAmakarma pAMca prakAre che--tI, kaDa, kasAele, mATe ane mIThe. keTalAkanA matathI lavaNa madhura rasanI anatagata che. (11) je karmanA udayathI zarIramAM sugaMdha athavA durgadha utpanna thAya che. tene gaMdhanAmakarma kahe che. tenA be bheda che sugaMdhanAma ane durgadhanAma. (12) je karmanA udayathI zarIramAM kRSNa Adi pAMca varNonI utpatti thAya che te varNanAmakarma kahevAya che. tenA pAMca bheda che--kALa, nIle, rAte, paLe ane dhULe. sparzathI laIne varNa sudhI e badhAya zarIravI gugalomAM ja pariNuta thAya che. (13) naraka Adi gatimAM javAvALA jIva je ke-antargati (virahagati)mAM vartamAna che tene te naraka Adi gationI tarapha abhimukha karIne AnupUvIthI arthAt te te sthAnanA kamathI te te gatiomAM pahoMcADavAmAM je karma samartha hoya che te karmane AnupUva karma kahe che. jo ke AnupUvIzabdane artha te te sthAnane krama, e che te paNa gatyantaramAM jate jIvane je kamane udaya thavAthI te gatimAM te te sthAnanA kamathI javuM hoya che, ATalA mATe te karmane AnupUvI kahe che. jema pANIne pravAha aLadIyAne potAnI tarapha kheMcI le che, athavA jema gADIvALA baLadIyAne tenInAtha pakaDIne pitAnI bAju meDI le che te ja pramANe AnupUva karma-jIva je gatinuM karma bAMdhyuM che te gatimAM tene pahoMcADI de che mATe te gatimAM pahoMcADavAne mATe sahAyaka che. jyAM sudhI manuSya pitAnI manuSyagatine mUkIne naraka Adi bIjI gatimAM nathI pahoMcyo tyAM sudhInI arthAt vacalI gatine antargati-vigrahagati kahe che. te be prakAranI hoya che-sarala ane vaka. jIva jyAre ekasamayapramANavALI sarala (sIdhI) gatithI jAya che, tyAre Ayukarma dvArAja utpati sthAnane prApta karI le che. tyAM AnupUvI nAmakarmane kAMI upaga thatuM nathI. jyAre jIva kUpara (rathane vAMke eka bhAga) hala athavA gemUtrikA sarakhI ane be, traNa athavA cAra samayavALI vakragatithI jAya che tyAre vaLavAnA AraMbha samayamAM AgaLanI Ayu grahaNa kare che te samaya AnupUvI karmane udaya thAya che. zaMkA-jema saragatimAM AnupUvakama vinAja gati prApta kare che. te pramANe vakragatimAM gati zA mATe karatA nathI ? samAdhAna-saralagatimAM prathamanA AyukarmanA vyApArathIja jIva gati kare che. jyAM te Ayu kSINa thaI jAya che tyAM mAyaSTi-mArganI lAkaDI-nA samAna AnupUvI nAmakamane udaya thAya che. zrI AcArAMga sUtra : 1 15 2 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AnupUvInAmakarma cAra prakAranAM che-narakagatyAnupUrvanAma, tiyagatyAnupUvInAma, manuSyagatyAnupUvInAma, ane devagatyAnupUvInAma. (14) labdhi eva zikSA-RddhikAraNaka AkAzagamana utpanna karavAvALuM kama vihAgatinAmakarma kahevAya che. sAmAnya gamanarUpa gati paNa vihAgati kahevAya che phakta AkAzagamanarUpa gati nahIM. tenA be bheda che-zubha ane azubha. haMsa, hAthI, baLada vagerenI gati samAna zubhavihAgati che. ane uMTa, ziyAla vagerenI gati anusAra azubhavihAgati che. devanA rUpamAM utpanna levAnI sAtheja utpana thavAvALI labdhi dene prApta thAya che. zikSAthI prApta thavAvALI Rddhi zikSARddhi kahevAya che. labdhi eva zikSARddhithI tapasvie AkAzagamana kare che. pravacananuM adhyayana karavAvALAnA vidyA AdinA AvartananA prabhAvathI athavA zikSARddhithI je AkAzagamana thAya che te vihAgati che. (7) gotrakarma be prakAranuM che-uccagetra ane nIcagotra. uccagotrathI deza, jAti, kula, sthAna, mAna, satkAra, azvarya Adine utkarSa utpanna thAya che. nIca gotra tenAthI viparIta che. tenAthI anArya deza, cAMDAla Adi jAti ane dAsapaNuM vagere utpanna thAya che. aMtarAyakarmanA pAMca bheda che-dAnAntarAya, lAlAntarAya, bhegAntarAya, upabhegAntarAya ane vIryAntarAya. A pramANe sarvane lega karatAM ATha karmonI uttaraprakRtie ekase aDatAlIsa (148) thAya che. karmakSayavicAra karmakSayane vicAra- jJAna ane kriyAthI kamIne kSaya thAya che. pUrvokta pachavakAcanA vAstavika svarUpane vistArapUrvaka athavA saMkSipta bodha te jJAna kahevAya che. gupti, samitinI ArAdhanA karatAM zAstrokta vidhi pramANe tapa ane saMyamanuM ArAdhana karavuM te kriyA che. ATha karmone bALI nAMkhavA te tapa che. tapanA anazana Adi bAra bheda che. sAvadya kriyAone samyapha prakAre parityAga karIne niravadya kriyAomAM pravRtti karavI te saMyama che. pRthvIkAyasaMyama AdinA bhedathI te sattara (17) prakAra che. AgaLa kahelA SaDUjIvanikAyanA svarUpane sArI rIte jANIne saMyamapUrvaka tapanuM AcaraNa karavAthI navIna karmonuM AvavuM zekAI jAya che, ane pahelAnA saMcita karmone kSaya thAya che. karmakSayano krama e cheAtmA AThamAM guNasthAnathI kSapakazreNI para ArUDha thAya che. A kSepaka AtmA navamAM, dasamAM guNasthAne para AruDha thaIne bAramA guNasthAna para jaI pahoMce che. zrI AcArAMga sUtra : 1 153 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAM zukala dhyAnanA khIjA pAyAmAM saCprathama mAhanIya kamanA kSaya kare che. te pachI jJAnAvaraNu, darzanAvaraNa ane aMtarAya karmonA ekI sAthe kSaya karIne, khAramA guNusthAnanA aMtamAM ane teramA guNasthAnanI AdimAM samasta dravya--paryAyane viSaya karavAvALA parama aizvayane prApta thavA cAgya ananta kevalajJAna ane kevaladarzana prApta karIne zuddha, buddha, sarvajJa, sadazI, jina ane kevalI thaI jAya che. pachI te sayeAgI kevalI cAra halakAM aghAtiyAM karma bAkI rahevA para AyukamanA saMskAravaza thaIne bhavyajIvAne edha ApavA mATe pRthvImAM vihAra kare che, te pachI aceAgI kevalI thaIne caumAM guNasthAnamAM AyuSkanI samApti thayA pachI vedanIya, nAma ane geAtrakamanA kSaya kare che. A pramANe mULaprakRti kahevAtA ATha karmonA kSaya thaI jAya che. AtmapradezAthI samasta karmo dUra thayA pachI urdhvagatizIla hovAnA kAraNe AtmA sAdi-ananta, punarAgamanarahita siddhigati nAmanA sthAnane prApta kare che. eTale e siddha thayuM ke jJAna ane kriyAthI saphala karmonA kSayarUpa meAkSane prApta thAya che. keTalAka mANasAnu kahevuM e che ke:-sabhyajJAna yathArtha padArthanA viSaya kare che, e kAraNathI te baLavAna che. ane maLavAna hovAnA kAraNe mithyAjJAnane dUra kare che. mithyAjJAna jyAre dUra thaI jAya che, teA tenA kAraNe utpanna thavAvALA rAga-AdinI utpatti thatI nathI; kemake kAraNanA abhAvamAM kAya utpanna thatu nathI. A prakAre rAgAdinA abhAva thavAthI tenAthI thavA vALI mana, vacana ane kAyAnI pravRti aTakI jAya che. pravRtinA aTakAvathI puNyakama ane pApa karmanI utpatti thatI nathI, jenuM kArya AraMbha thaI cUkayuM che, evA pApa-puNyanA upabhAgathI kSaya che, ane sa'cita puNya-pApanA tattvajJAnathI kSaya thAya che. A prakAre samasta karmanA kSaya thaI jAya che. kahyuM paNa che keH-- jJAnarUpI agni samasta karmone khALI nAMkhe che. " tathA " karADA sekaDo kalpAmAM paNa kama bhAganyA vinA kSaya thatA nathI. " keTalAka kahe che ke- saMcita karmonA kSaya paNa bhAgathIja thaI jAya che. A viSayamAM anumAna pramANa paNa ApavAmAM AvyuM che te A pramANe che--pUrvasacitakama upaleAgathIja kSINa thAya che, kAraNa ke te kama che, je je kama hAya che te te upaleAgathIja kSINa thAya che, jevI rIte Arabdha zarIrakama saMcita kama paNa ka che, e kAraNathI te paNa upaleAgathI ja kSINa thAya che. upaleAgathI karmanA kSaya svIkAra karavAmAM Ave teA, navIna karmInI utpatti avazya thaze ane phUlataH janma maraNanA kayAreya nAza nahi thAya, AvI zaMkA karavI te ucita nathI. zrI AcArAMga sUtra : 1 154 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAdhinA maLathI utpanna tattvajJAna vALA puruSanAM karmajJAnanAM sAmarthyathI karmanA upabheAga karavA mATe azeSa zarIra utpanna karIne azeSa lAgathIja pUrvakanA kSaya thaI jAya che. te tattvajJAnI puruSamAM mithyAjJAna nathI ane mithyAjJAnathI utpanna thavAvALA saMskAra paNa nathI. A kAraNathI navIna karmanI utpatti paNa thatI nathI. evI sthitimAM upaleAgathIja samasta karmone kSaya mAnI levAmAM leza mAtra paNa DhoSa nathI. mithyAjJAnathI utpanna thavAvALA saMskAra janmAntaranA zarIranI utpattimAM sahakArI kAraNa thAya che. te saMskAra tattvajJAnImAM rahetA nathI. tenA abhAva thaI javAthI, puNya-pApakarma bhalene vidyamAna rahe, parantu te zarIra utpanna karI zakatAM nathI, eTalA mATe temAM kanA sadbhAva hevA chatAMya paNa koI prakAre hAni thatI nathI. A sa yana sAcAM nathI. sauthI prathama mahAn hAni tA eja che ke janya padArtha (kA) paNa nitya thaI jaze. te A pramANe-puNyapAparUpa karmonA phaLane utpanna na karatAM nityatAnA svIkAra karavAmAM AvyA che. te kAyarUpa hAvA chatAMya paNa temAM nityatAnA prasaMga Ave che. khIjI vAta e che ke-AgAmI kALamAM puNyapApanI utpatti nahi svIkAravAthI tattvajJAnIe mATe pratyavAya (doSa) nA parihAra karavA mATe nityanaimittika anuSThAna karavuM te kevI rIte sa'gata thaze A pramANe temanuM kathana che. tenA para vicAra karavAmAM Ave cheH-~~ kArya rUpamAM pariNata puNya ane pApa karmonA upabhAgathI kSaya thAya che. ane saMcita karmonA tattvajJAnathI. ityAdi kathana paNu saMgata nathI. upalegathI karmonA kSaya mAnavAthI, karmonA upabhAga karavA samaye icchApUrvaka mana, vacana ane kAyAnA vyApAra thaze, ane te vyApAra navIna karmabaMdhanuM kAraNa che, e mATe pharI ghaNuAMja puNya-pApa kama saMcita thaI jaze. evI dazAmAM Atyantika karmakSaya kevI rIte thaze? ekaluM samyajJAna AgAmI karmInI utpattine rokavAmAM samatha nathI. hA. cAritrasahita sabhyajJAna saMcita karmonA kSayamAM ane AgAmI karmonI utpatti rokavAmAM samatha thaI zake che. samyajJAnathI mithyAjJAnanI nivRtti thAya che. pachI rAga-dveSa vagerenA abhAva thaI javAthI hiMsAdi pApayiAnI nivRttirUpa cAritranI sahAyatAthI navIna karmonI utpatti aTake che. e pramANe saMcita karmonA kSaya paNa cAritrathI yukta sabhyajJAnathIja thAya che. jevI rIte auSadhanA jJAnamAtrathI athavA auSadhanuM nAma levAthI vyAdhi dUra thatI nathI, parantu sevana karavAthI ja dUra thAya che, te pramANe cAritrayukta sabhyajJAnathIja karmonA kSaya thAya che. zrI AcArAMga sUtra : 1 155 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jevI rIte uNasparza, AgAmI zItasparzanI utpattine roke che, ane pUrva kAlIna zItasparzane nAza karavAmAM paNa samartha thAya che. A vAta lokamAM jovAmAM Ave che, te pramANe cAritrasahita samyajJAna paNa samasta karmonA kSaya mATe samartha thAya che. sArAMza e che ke -samyajJAna teja che ke je-jIva-ajIva Adine pariNAmI jANe che. AtmA Adine ekAnta apariNAmI, phUTastha, nitya samajavAvALuM jJAna te samyajJAna nathI. te jJAna viparIta vastunuM bedhaka hovAthI mithyA che. ha. agara saMvarapa cAritrathI yukta samyajJAnane agnisamAna mAnIne tene sarva karmonA kSaya kAraNe mAne che; jevI rIte kahyuM che ke "jema vadhelI agni lAkaDAne bALI nAMkhe che." e te amArAja matanuM samarthana karyuM che, arthAta te kaMthana te amAre paNa ISTa che, A pramANe saMkSepamAM karmavAdInA prakaraNanuM varNana karavAmAM AvyuM che, adhika vivaraNa zAstrothI samajI levuM joIe. iti karmavAdi prakaraNa kriyAvAdi prakaraNa ThiyAvAdInuM prakaraNa je bhavya jIva A pramANe karmabaMdhanA jJAtA che, ane karmanA svarUpanuM nirUpaNa karavAvALA che; teja kamavAdI sAcA kiyAvAdI che. karavuM te kiyA che, athavA jIva dvArA je karavAmAM Ave te kriyA che. karmabaMdhanuM kAraNa ceSTA, kriyA che. mana, vacana, kAyA saMbaMdhI e kriyA yathAsaMbhava vega kahevAya che. athavA jenA dvArA jIva vIryAntarAya-karmanA kSapazamathI utpanna paryAyayukta bane che, tene cega kahe che. vIryantarAyanA kSapazamathI utpanna, manayukta AtmapradezamAM rahelA vIryanA pariNamana te mane. kahevAya che vIryAntarAyanA kSayapazamathI utpanna, vacana-yukta AtmapradezamAM rahelA vIryanA pariNamana kAyama kahevAya che. A kriyA sakala karmabaMdhanuM kAraNa che. eTalA mATe bhavya purUSa kriyAne sarva karmonuM kAraNa ane AtmAnI pariNatirUpa samaje che. te kAraNathI "kriyA samasta karmonuM kAraNa ane AtmAnI pariNatirUpa che." A pramANe jANavAvALAne kriyAvAdI-kriyAnA svarUpanuM kathana karavA vALA samajavA joIe. kiyA e karmanuM kAraNa che, e vAta bhagavAne bhagavatIsUtramAM kahI che, te A pramANe che zrI AcArAMga sUtra : 1 15 6 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mana, vacana ane kAyagathI sahita jIva sadAya kriyArUpa pariNatithI kaMpana, vividha kampana, eka sthAnathI bIjA sthAna para gamana, kiMcit cAlavuM, sarva dizAmAM gamana karavuM, pRthvI Adine zudhdha karavuM, balAtkArathI prerita karavuM, upara uThAvavuM, nIce karavuM, saMkecAvuM, phelAvuM, ItyAdi pariNAmane prApta thAya che. A pariNAmanA kAraNe jIvane pRthvIkAya AdinA ane upadrava karavAthI, ghAtane saM595 karavAthI, paritApa pahoMcADavAthI, mRtyurUpa dukha pahoMcADavAthI, zekanI adhikatAthI thavAvALI zarIranI jIrNatA pahoMcADavAthI, AMsu paDAvavAthI, zarIramAM pIDA utpanna karavAthI, glAni utpanna karavAthI samastakarmono kSayarUpa mokSa prApta thatuM nathI. tAtparya e che ke - A pramANe jIvane cAragatinA dukhethI paripUrNa saMsArarUpI vikaTa aTavI (vana)mAM bhramaNa karavAne aMta AvatuM nathI. kriyAnA pacIsa bheda sthAnAMga sUtramAM kahyA che. (sthA. 2-6-1. sthA. 3-3) prANAtipAta kriyA prANAtipAta keTalI kriyAothI thAya che? prANAtipAta karanAra jIva jJAnAvaraNIya Adi sAta athavA ATha karmone baMdha kare che. Ayune baMdha hoya te ATha karmona-anyathA sAta karmone baMdha kare che. jIva keTalI kriyAothI prANAtipAta karI zake che? tene uttara e che ke-kadAcit traNa kriyAothI, kadAcit cAra kriyAothI; kadAcit pAMca kriyAothI. kAyikI, AdhikaraNikI ane prASikI, A traNa kriyAovALA thaIne jIva karmabaMdha kare che, hAtha-paga Adine halAvavuM-pheravavuM vagere vAMcazI kriyA che. talavAra vagerene tIkSaNa karavI vigere AdhikAIi kriyA che ene mArIza' A prakArane manamAM azubha vicAra kare te prASiI kriyA che. prANAtipAta karavAvALA jIva cAra kriyAvALA hoya che-kAyikI, AdhikaraNikI, prASikI ane pAritApanikI, A cAra kriyAo tene lAge che. talavAra Adine AghAta karIne pIDA pahoMcADavI te paritAnI kriyA che. jyAre prANAtipAta kiyA paNa jIva karI nAMkhe che tyAre tene pAMca kriyAo lAge che. keI prANIne jIvanathI viyukta (ja) karI devuM te kAAtijAti kiyA che. A pramANe jJAnAvaraNIya Adi zrI AcArAMga sUtra : 1 157 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmonA kAraNabhUta prANAtipAtanI utpatti keI sthaLe traNa, keI ThekANe cAra tathA keI ThekANe pAMca kiyAethI evA traNa prakArathI hoya che. vIzeya daMDakamAM A pramANe samajavuM joIe. mRgavadhameM udyata kI kriyA mRgavadhamAM taiyAra thanArane kiyAmRgane mAravA mATe taiyAra thayele zikArI vana, parvata ane jalAzaya AdimAM magane vadha karavA mATe jaIne mRga pakaDavA mATe khADe banAve che, ane tene bAMdhavA mATe jAla race che te samaye mRganA vadha mATe gamana karavAthI, tathA khADe ane pAza taiyAra karavAthI tene kAyikI Adi kriyAo lAge che. javuM, deDavuM, pakaDavuM AdithI kAyika ceSTArUpa vAcI kriyA lAge che. khADe ane jAlarUpa adhikaraNanA kAraNe gAdhirALijI kriyA thAya che. mRga upara thavAvALA dveSathI prAdaSijI kriyA lAge che. mRganA baMdhAI javAthI zikArIne pAritAni kriyA lAge che. mRgane ghAta karavAthI hiMsArarUpa prANAtipAtijI kriyA thAya che. prathama kriyAthI jJAnAvaraNa Adi karmone baMdha thAya che, ane tenuM phaLa bhogavavA rUpa vedanA pachIthIja thAya che. kahyuM che ke "he bhagavana! pahelAM kriyA ane pachI vedanA thAya che ke pahelAM vedanA ane pachIthI kriyA thAya che? he maMDitaputra! pahelI kriyA, ane pachIthI vedanA thAya che, pahelI vedanA ane pachIthI kriyA thatI nathI." (bhaga. za. rU. u. 3). kusUla meM loha DAlane vAle kI kriyA mUSa AdimAM letuM nAkhanArane kriyAtapAvavA mATe mUSamAM, leDhAnI sANasIthI letuM nAMkhavAvALAne kAyikIthI laIne prANAtipAta sudhInI pAMca kriyAone sparza thAya che. e pramANe leDhAnA phAlahaLanI kesa, pharasI, kuvADA, kadAlI, dAMtalA Adi banAvavAmAM luhAra vagerene pAMca kriyAo lAge che, kAraNa ke temAM avirati hAjara che. A prakAre ghaNane upara rAkhavAmAM, kUTavAmAM dhekanIthI dhekavAmAM, agni bujhAvAmAM prajavalita karavAmAM ane leDuM ThaMDuM karavA mATe pANImAM nAkhavAmAM. A pratyeka kAryamAM pAMca kiyAe lAge che. zrI AcArAMga sUtra : 1 158 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanuSase vIMdhane vAle kI kriyA dhanuSathI viMdhavAmAM kiyAdhanuSa dhAraNa karanAra purUSa bANathI mArate jyAM sudhI dhanuSa grahaNa kare che, dhanuSa phelAve che, kAna sudhI kheMce che, geLa kare che, temAM bANa joDe che, upara pheke che, pitAnA sAme AvanArane mAre che, zarIrane saMkece che, thaDe e sparza kare che, pUrI rIte paritApanA kare che, eka sthAnathI bIjA sthAnamAM laI jAya che, jIvanathI cuta (viyukta) kare che. evI rIte karavAmAM te kAyikI Adi prANAtipAtikI sudhInI pAMceya kriyAothI pRSTa thAya che, arthAt tene pAMceya kriyAo lAge che. vRSTijJAna ke liye hastAdi phelAne vAlekI kriyA vRSTijJAna mATe hAtha Adi phelAvavA vALAne kriyAo rAtrino ghora aMdhakAramAM, cakSudarzanane abhAva hevAthI, varasAda Ave che ke nahi? e jANavA mATe, AkAzamAM je hAtha, paga, bAhu athavA urU jyAM sudhI prasAre che, saMkoce che, tyAM sudhI te kAyikI Adi prANAtipAtikI sudhInI pAMca kiyAe tene sparze che. tADa para caDha kara usake phala toDanevAle kI kriyA tAlavRkSapara caDhIne phala pADanAranI kriyAotAlavRkSa para caDhIne tenA phaLa pADe che tyAM sudhI kAyikI Adi pAMca kiyAone sparza kare che. zrI AcArAMga sUtra : 1 159 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prANAtipAta aDhAra pApasthAna (1) prANAtipAta- jInA prANAtipAta karavAnA adhyavasAyathI prANAtipAtakiyA thAya che. hiMsArUpa pariNAmanA samaye ja prANAtipAtakriyA thAya che. prANAtipAtane adhyavasAya thavA mAtrathI paNa jJAnAvaraNa Adi karma utpanna thAya che kahyuM che. ke - "pariNAmiyaM pamANaM NicchayamavalaMbamANANaM." arthAta-prANAtipAta karavAne nizcaya karavAvALAnAM pariNAma ja karmabaMdhanuM kAraNa che. A prANAtipAta kriyA SaDUjIvanikAyanA viSayamAM thAya che. deraDAM AdimAM sarpaAdinI bhAvanAthI mAravAne adhyavasAya che te paNa jIvaviSayaka adhyavasAya che. tyAM "A sarpa che A prakAranI bhAvanAthI mAravAne adhyavasAya thAya che. eTalA kAraNathI tyAM rasI-deraDAMmAM-sarSanA vadhanI bhAvanAyukta purUSa sarpavadhajanya prANAtipAta kiyAne sparze che. ajIvaviSayaka mAravAnA adhyavasAya te thaI zaktA nathI-rasIne rasI (deraDI) samajIne kaI rasI-deraDAmAM mAravAnI bhAvanA karatA nathI, te mATe SaDUjIvanIkAmAM ja prANAtipAtanI kyi pravRtta hoya che. ajIvamAM nahi. kahyuM paNa che - bhagavAna ! zemAM jIne prANAtipAtikI kriyA thAya che? gautama! cha javanikAmAM." mRSAvAda mRSAvAdasat -ne khoTuM kahevuM ane ane sAcuM kahI tenuM prapaNa karavuM te mRSA. vAda-samasta dravya ane paryAnA viSayamAM thAya che. adattAdAna (3) adattAdAnaadatta arthAt deva-gurU AdidvArA jenI AjJA maLI na hoya, tevI vastune grahaNa karavI te adattAdAna che. je vastu grahaNa karI zakAya che, athavA dhAraNa karI zakAya che te vastunuM AdAna thaI zake che. bIjI vastunuM nahi. kahyuM paNa che - bhagavana! kaI vastumAM adattAdAna dvArA kriyA thaI zake che? gautama! grahaNa karavA ane dhAraNakaravA yogya drAmAM." (bhAga. sa. 1 u. 6) zrI AcArAMga sUtra : 1 16 0 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maithuna (4) maithunamaithuna arthAt ii ane purUSanuM kArya maithuna kahevAya che, mithunanA adhyavasAya paNa sarva vastuomAM nathI. citra lekha athavA kASTha AdimAM citaravAmAM AvelA rUpamAM athavA strI AdimAMja mithunane adhyavasAya thAya che. kahyuM paNa che - "bhagavad kayA viSayamAM jIva mithuna kriyA kare che? gautama! rUpamAM ane rUpayukta viSaye (ci Adi)mAM" (bhaga 1 za6-) parigraha / krodha se mithyAdarzanazalyataka (5) parigrahaA vastu mArI che-huM tene mAlika chuM" A prakAranI mUchane parigraha kahe che. prANIomAM lebhanI adhikatA hovAnA kAraNe sarva vastuomAM mUcha hoya che. kartavya-akartavyanA vivekane nAza karavAvALA, akSamApa AtmAnuM pariNAma te kedha kahevAya che. (6), gava ne mAna (), ane kapaTane mAyA kahe che (8), guddhi te lebha che (9). prIti athavA Asakti te rAga che (10). ane aprItine dveSa kahe che (11). kalaha arthAta virodha (12). abhyAkhyAna arthAt keIna para juThe Aropa mUkave te (13). cugalI vagerene pazunya kahe che, arthAt vidyamAna athavA avidyamAna dene pAchaLathI prakAzita karavA (14). ghaNA lokenA samakSa bIjAnA deze prakAzita karavA te paraparivAda che (15). viSayamAM anurAga tha te rati che, ane dharmamAM anurAga nahi ke te arati che, ratisahita aratine ratyarati kahe che. A paNa eka pApa sthAnaka che (16). mAyAthI yukta mRSAvAda te mAyAmRSA kahevAya che. te paNa eka pApasthAnaka che (17). zalyanI pramANe vividha prakAranI pIDAo utpanna karavAvALA mithyAtva mithyAdarzanazalya kahevAya che. arthAt kudeva kugurU ane kudharmane sudeva sugurU ane sudharma samajavA te mithyAdarzanazalya che (18). A aDhAra pA5 sthAnaka che. A aDhAra prANAtipAta Adi kriyAothI jIvane karmone baMdha thAya che. (sU. 5) zrI AcArAMga sUtra : 1 161 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iti kriyAvAdi prakaraNa kriyA AtmAnuM eka pariNAma che, tenAthI AtmAnuM kriyAva athavA kartutva siddha thAya che, ane amuka-amuka-kAlIna kriyAonA saMbaMdhathI e paNa siddha thAya che ke-AtmA trikAlavanI che. te vAta have batAvavAmAM Ave che-avira jaDa ItyAdi. mUlAtha-meM karyuM, meM karAvyuM ane karavAvALAne meM anumedana ApyuM. A sarva lekamAM karma-samAraMbha jANavA jeIe. (sU. 6) chaThA sUtra (karmasamArambha) TIkAtha-babAriNaM jaDa" ahiM je "ra" ne prayoga karyo che, tethI e artha samaje joIe ke-meM karAvyuM hatuMA pramANe "meM" karyuM, karAvyuM, ane meM anumodana ApyuM, A traNa bhedanuM kathana samajavuM joIe. "jAvuM jasE" ahiM paNa " padathI be kriyAonuM grahaNa thAya che. tethI meM karyuM, meM karAvyuM, ane meM anumodana ApyuM. A traNa bhedanuM kathana samajavuM joIe. "o cAvi samaju vizvari ahiM paNa "" padathI bhaviSyakAlIna karIza ane karAvIza. te artha te joIe. e kAraNathI "karavAvALAne huM anumAna karIza, huM svayaM karIza ane huM karAvIza" e kriyAnA traNa bheda samajI levA joIe. vi' zabdamAM je "api" pada che tethI e samajavuM joIe ke e nava kriyAonA mana, vacana ane kAyAnA bhedathI sattAvIza bhaMga thAya che. arthAt pUrvokta nava kriyAo manathI karI zakAya che. vacanathI ane kAyAthI paNa karI zakAya che. tethI tenA sattAvIza bheda thaI jAya che. AtmAne vAcaka "ba" huM-padane pradhAna rAkhIne "vArSana' Adi kriyApadenA grahaNa karavAthI e sUcana karavAmAM AvyuM che ke-e sarva kriyAo AtmAnuM ja. pariNAma che. A sUcanathI AtmAne niSkriya mAnavAvALA sAMkhya AdinA matanuM nirAkaraNa thaI gayuM che. zrI AcArAMga sUtra : 1 1 6 2 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekaja AtmAnuM trikAlavatI amuka-amuka kriyAonI sAthe saMbaMdha dekhADavAthI kSaNikavAdanuM paNa khaMDana karavAmAM AvyuM che. bhagavAne e paNa pragaTa karI dIdhuM che ke peAtAnI pariNatirUpa kriyAo karatA AtmA matijJAnathIja e jANI le che ke-te trikAlavatI che. e kAraNathI AtmAnA viSacamAM A prakAranuM pratyabhijJAna utpanna thAya che. jema mRgatRSNAmAM phasAIne mUDha mRga kaSTa pAme che te pramANe jAta-jAtanA viSayAthI AkRSTa thaIne-kheMcAine meharUpI khADAmAM paDI jaIne sukhanI lAlasAthI je AraMbha parigraharUpa sAvadya kriyAmAM udyamI thaIne vRthA Ayu gumAvyuM hatuM, te huM Aje janma-jarA-maraNu-Adhi-vyAdhi vagere vividha prakAranAM duHkhAthI paripUrNa ane tuccha indriyaeAgA dvArA evA jarjarita karavAmAM Avyo chuM ke jema-parvata uparanuM jhADa vAvAjhoDAthI jarjarita thaI jAya che. 'have huM duHkhamaya sa'sArathI chUTakArA kevI rIte pAmIza A pramANe cintArUpI agnithI huM evA saMtapta chu. ke jema-kATastha (jhADanI khakheAlamAM raheluM) agnithI jINu vRkSa aMdarane aMdaraja bhasma thaI jAya che. ' lAkamAM arthAt jinazAsanamAM jJAnAvaraNIya Adi karmone utpanna karavAvALA ATalAMja karma samArabha che, tenAthI echA ke vadhAre nathI. A parijJA viSaya karavA caiAgya che, arthAMt parijJAthIja A badhAM jJeya ane heya thAya che. parikSA e prakAranI che, (1) supariNA ane (ra) pratyAkhyAna-parijJA, temAMthI sattAvIza laMgarUpa karma samAra bha ( kriyA-vizeSa) jJa-rijJAthI jANavuM joIe, ane pratyAkhyAna-parijJAthI karmonuM kAraNa samasta kamasamAralAno tyAga karavA joIe. (s0 6) sUlA--aparijJAta karmo A purUSa A dizAe ane vidizAmAM pari bhramaNa kare che, ane sarva dizAe eva' anudizAone prApta thAya che. (7) TIkA-karmathI parataMtra jIva cAra gatirUpa soMsArane prApta thaine dizAomAM ane vidizAomAM paribhramaNa kare che, tathA samasta dizAo ane anudizAone prApta thAya che. arthAt dravyadizAo ane bhAvadizAonI sAthe prApta thAya che. te jIva nizcayapUrvaka aparijJAtakamAM che; kamanI kAraNabhUta kriyAenA svarUpane je jANatA nathI te arijJAtakarmA kahevAya che. athavA jene jJAnAvaraNa Adi ATha karmInI kAraNabhUta kriyAone tyAga na karyo hoya tene paNa arijJAtakamAM kahe che. Azaya zrI AcArAMga sUtra : 1 16 3 Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e che ke saMsArI jIva jyAM sudhI karmabaMdhanI kAraNabhUta yiAone jANI lete nathI ane tyajI detuM nathI tyAM sudhI te dravya-bhAvarU5 banane prakAranI dizAomAM paribhramaNa karatA rahe che. (sU0 7). e ane pharI adhika spaSTa kare che-"vaLAvAgo." ItyAdi. sUtra saptama (aparijJAta karmajIva). mUlAtha-(aparijJAtaka jIva) anekarUpa nione prApta thAya che ane nAnA prakAranI yAtanAone bhagave che. (8) TIkArtha--apariznAtaka jIva vividha prakAranI nione arthA-jInA utpattisthAnene prApta kare che. pUrvabhavane aMta thavA anantara chava navIna zarIra grahaNa karavA mATe navIna zarIranI prAptinA sthAna para je bAhA pudgalone grahaNa kare che. tene je jagyA para kAryaNazarIranI sAthe tapelA loDhAne goLa ane jalanI samAna ekameka kare che te sthAna ni kahevAya che. jeno prAdurbhAva thavo te janma che. ni ane janmamAM eja antara che, janmane AdhAra ni che, tethI cani ane janmamAM AdhAra-Adheya bhAva saMbaMdha che. yoninA nava bheda che -(1) sacitta (2) acitta (3) sacittAcita (4) zIta (5) ukaNa (6) zItaSNa (7) saMvRta (8) vivRta ane (9) saMvRta-vivRta. kahyuM paNa che- "bhagavAna ! ni keTalA prakAranI kahI che? gautama! traNa prakAranI yoni kahI che. te A pramANe che-zItayoni, uSNani ane zItaLuni. tathA traNa prakAranI ni kahI che. te A pramANe che-sacittani, acittani ane mizrani. pharI paNa traNa prakAranI eni kahI che te A pramANe che -saMvRtani, vivRtani ane saMvRtavivRtani" (prajJA nipada 9). sUtra aSTama (jIva kA yonisaMdhAna) jIvapradezathI adhiSThita ni sacitta kahevAya che. ane je jIvapradezathI adhiSita na hoya te acitta kahevAya che. je yoni keI sthaLe jIvapradezathI adhiSThita hoya ane kaI sthaLe adhiSita na hoya te mizrani kahevAya che. jyAM zIta sparza hoya te zItAni, jyAM uNasparza hoya te uoNani, ane jemAM kayAMka zIta ane kayAMka uNu sparza hoya te zItANu ni che. apragaTa yoni saMvRta kahevAya che, ane prakaTa nine vivRta kahe che, ane je kayAMka pragaTa ane kayAMka apragaTa heya te saMvRta-vivRta ni che. zrI AcArAMga sUtra : 1 164 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yonibheda (9) kayA jIvanI kaI ni che? te batAve che-deva-nArakI jInI acittAni hoya che. devenI yoni pracchadapaTa ane devadUSyanA vacamAM hoya che ane te jIva pradezathI rahita che. nArakIonI ceni vajImaya vAtAyana (bArI)nI samAna kuMbhIo che. te paNa jIvapradezathI rahita che. gaja tiryaMca ane manuSyanI mizra (sacittAcita) ni hoya che. pAMca sthAvaranI, traNa vikeleMdriyanI, agarbhaja ciMdriya tiryacenI tathA saMmUrNima manuSyanI yoni traNeya prakAranI (sacitta, acitta ane mizra) hoya che. garbhaja manuSya, tiryo ane devenI zIteNu ni hoya che. tejasakAyanI uNani che. cAra sthAvaranI, traNa vikendriyanI, agarbhaja paMcendriya tiryacenI saMmUrNima manuSyanI ane nArakenI traNeya prakAranI (zIta, uSNu ane mizra) ni hoya che. nArakI, de, ane ekendriyanI saMvRta ni che. garbhaja paMcendriya tirya ane manuSyanI saMvRta vidyuta ni hoya che. traNa vikasendriyenI agaja paMcendriya tinI ane saMmaIima manuSyanI vidyuta ni hoya che. corAsI lAkha yoniyoM athavA-nionA corAsI lAkha bheda paNa che, te A pramANe che-pRthvIkAya, apUkAya, tejaskAya, ane vAyukAyanI. sAta-sAta lAkha enio che (28), pratyeka vanaspatinI dasa lAkha (38), sAdhAraNa vanaspatinI cauda lAkha (52), traNa vikasendriyanI pratyekanI bebe lAkha, arthAt vikalendriyanI kula cha lAkha (58), de nArakIo, ane paMcendriya tirdhAmAM pratyekanI cAra-cAra lAkha, tamAma maLI bAra lAkha (70), manuSyanI cauda lAkha (84), A pramANe kula corAsI lAkha jIvani che. aneka prakAranI nio prApta thavA chatAMya aparisAtakamAM jIva kevI rIte kamaphala bhegave che? te batAve che-dukha utpanna karanAra hovAnA kAraNe indriyanA aniSTa zrI AcArAMga sUtra : 1 165 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHkhakAraka viSayone bhegave che, e pramANe aniSTa viSane saMga hovAnA kAraNe te jIva pharI-pharI duHkhane ja anubhava kare che. athavA-vizvaya arthAt bhinna-bhinna svarUpavALA nAnA prakAranA duHkhajanaka, spazenuM saMvedana kare che. lakSaNavRttithI, athavA kAryakAraNanA abhedanI vivAthI sparzajanya duHkha paNa sparzaja kahevAya che. ahiM sparza upalakSaNa mAtra che, temAM iSTaviyega Adi mAnasika du:khanuM grahaNa paNa samajI levuM joIe. athavA pIne artha che sparzanendriyaviSayabhUta duHkha, jIva tene bhagave che. tAtparya e che ke -jIva apariNAta-pApakarmA thaIne naraka-nigeTa Adi anekaniemAM utpanna thaIne vicitrakarmonA udayathI pota-pitAnA karmone aneka prakAranA duHkharUpa kulane anubhava kare che. (sU) 8) sudharmA svAmI jakhkha svAmIne kahe che-" tA " ItyAdi. sUtra navama (parijJA) mUlArtha-bhagavAne parikSAne upadeza Ape che. (9) TIkAtha...he jabU! apariphAtapApakamAM jIva vibhAva pariNAma dhAraNa karate thake nAnA prakAranI yoniomAM vAraMvAra duHkha pAme che. aparijJAta-pApakarmo jIvanA kata kArita ane anumodanA AdinA bhedathI sattAvIza bhaMgarUpa sAvadha kiyAnA anuSThAnathI naraka-nigada Adi nAnA prakAranA niomAM punaH punaHdukha anubhava karavAnA viSayamAM bhagavAna mahAvIra svAmIe parikSAnI prarUpaNA karI che duHkhanA kAraNabhUta karmonA baMdhane nAza karavA mATe jIvane parijJAnuM zaraNa avazya grahaNa karavuM joIe, e pramANe bhagavAne kahyuM che. parijJAne artha che samyajJAna. parijJA be prakAranI che(1) jJa-parijJA ane (2) pratyAkhyAna-parijJA "sAvadya vyApArathI karmabaMdha thAya che." A prakAre samajavuM te za-parijJA che, ane karmabaMdhanA kAraNathI sAvadya vyApArane tyAga karI de te pratyAkhyAna-pariNA che. ahiM A pramANe samajavuM joIe ke - bhUtakALamAM meM mana, vacana, kAyAthI sAvadya kriyA karI che, karAvI che. ane tene anumodana ApyuM che tathA vartamAna kAlamAM sAvadya kriyA karuM chuM, karAvuM chuM, ane bIjA karavAvALAne anumodana ApuM chuM. A pramANe bhaviSyakAlamAM paNa sAvadya kriyA karIza. karAvIza ane bIjAne anumodana ApIza. A pramANe aneka tarehanA judA-judA zrI AcArAMga sUtra : 1 166 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAvadya vyApAra karate jIva saMsAramAM paribhramaNa kare che, ane naraka, nigoda AdinI aneka prakAranI kaThina yAtanAo bhogave che. A pramANe jJa-parijJAthI jANIne pratyA khyAna-parijJAthI sAvadya kriyA tyAgavA lAgyA che, A pramANe bhagavAne upadeza Ape che. A bodhaavadhi, mana:paryaya, kevalajJAna athavA jAtismaraNathI thAya che, athavA te matijJAnathI thAya che. e mATe nizcaya-vyavahArarUpa saMyamamArgamAM pravRtti karavI eja jIvane mATe hitakara che, ane enAthI paramapada mokSa thAya che. (sU) 8) je ke sAvadya kriyAo duHkhanuM kAraNa che, to temAM jIva pravRtti zA mATe kare che? e zaMkAnuM samAdhAna kare che-"sumasa re." ItyAdi. mUlAI-A jIvanane mATe, parivaMdana, mAnana, ane pUjana mATe, janma maraNathI mukta thavA mATe, duHkha dUra karavA mATe (jIva pApakriyAmAM pravRtta thAya che). (10) sUtra dazama (karmasamArambha) TIkAtha-pratyakSa anubhava karavAmAM AvelA jalanA taraMgonI samAna atizaya caMcala, saMdhyAnI lAlAza (rAtApaNA)nI samAna bhaMgura jIvananA lAMbA samayanA sukha mATe aparijJAtakarmA jIva kamabaMdhanI kAraNabhUta kriyAomAM pravRtta thAya che. jevI rIte jIvita rahevA mATe lAvA tetara, Adi pakSIonA ane bakarA, gheTA, haraNa e pramANe siMha Adi pazuonA vadharUpa ghora pApakarmanuM AcaraNa karavuM. tathA parivandana, mAna ane pUjana mATe paNa jIva pApa karma kare che. "parivaMdanane artha che -prazaMsA, prazaMsA mATe aparAdhavALA ane aparAdha vinAnA prANIone ghAta karavAmAM Ave che. uThIne ubhA thaI javuM. Asana ApavuM Adi sakAra athavA pitAnI AjJA svIkAra karAvavI te "mAnana" kahevAya che, te mATe paNa bIjAnI hiMsA karavAmAM Ave che. ratna ane vastro Adine puraskAra te pUjana kahevAya che, ane pratimA (mUrti) AdinI pUjA-pratiSThA vagere paNa "pUjana che. tenA mATe paNa jIva, prANionuM upamardAnarUpa hiMsA vagere sAvadya kriyAo kare che. janma ane maraNathI chuTavA mATe paNa sAvadya kriyAo karavAmAM Ave che. jAti-janma mATe, jema AgAmI bhavamAM sukha prApta karavAnA uddezathI jIva pRpApAta (agni ke pANImAM paDIne maravuM. ucethI paDatuM mUkavuM) AdinuM AcaraNa kare che. "maraNa pitA AdinA maraNa prasaMge tenA mATe piMDadAna Adi kriyAomAM pravRtta thAya che, athavA mRtyu nivAraNa mATe miththAbuddhithI devI vagerene balidAna Adi ApavAM. tathA mocana mATe arthAt pitAnA karmabaMdhane dUra karavA mATe viparIta matithI paMcAgnitA Adiphaya hiMsAmAM pravRtta thAya che. tathA "duHAtivAdetuM"-duHkhenuM nivAraNa karavA mATe hiMsA Adi pApa kare che. jema rega zrI AcArAMga sUtra : 1 167 Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maTADavAnI buddhithI mAMsa khAya che, madirA vagerenuM pAna kare che, vanaspatinAM mULa, chAla, pAMdaDAM rasa vagere kADhe che. zatapAka, sahasrapAka Adi tele mATe agni ane vanaspati AdinA AraMbha kare che. ahiM karAvavuM ane anumodana ApavuM, tathA bhUta bhaviSya kAla Adi nA bhedathI kasamAra bharUpa anya kriyAo paNa samajI levI joI e. A pramANe aparijJAtapApakarmA hovAnA kAraNe, saMsArI jIva karmAMsamAra bharUpa kriyAodvArA sa`sAramAM, samasta dizAomAM bhramaNa karatA aneka ceAniemAM duHkha nAja anubhava kare che. A pramANe samajIne bhavya jIvAe pApakajanaka sAvadya kriyAonA tyAga karavA joIe. (sU0 10) karma samAra bharUpa kriyAvizeSAnuM smaraNa karAvavA mATe pUrvokta ane krI kahe cheH-~~ cAti ' ityAdi. sUtra ekAThaza (upasaMhAra) mUlA--jinazAsanamAM ATalA kama~samAraMbha jANavA cegya che (11). TIkA--jinazAsanamAM karmabaMdhanAM kAraNa ATalAMja che. karavu. karAvavuM ane anumedana ApavuM A bethI traNa prakAranA kama samAra bheAne bhUtakAla, vatta mAna ane bhaviSya kAlanI sAthe guNAkAra karavAthI nava bheda thAya che. A nava bheda mana, vacana, kAyAnA bhedathI sattAvIsa bhaMgarUpa thaI jAya che.e pramANe sattAvIsa tarehanA ka samAra lAne jANavA joie, enAthI echA nathI ane adhika paNa nathI. tene jANavA mATe yatna karavA joIe. jANyA pachI tenuM vAraMvAra smaraNa karavuM joIe. A viSayamAM pramAda nahi karavA joie. (11) kama samArabhanA jJAnanuM phaLa khatAve che.--' nastrane' ityAdi. sUtra dvAdaza (upasaMhAra) mUlA----leAkamAM je kasamAraMbhane jANI le che, te muni nizrcayathI parijJAtakaryAM che. e pramANe huM kahuM chuM. (s0 12) TIkA--lAkamAM je bhavya jIvane pUrvokta kasamArabha arthAt jJAnAvaraNIya Adi ATha karmonA utpAdaka sAvadya vyApAra jANavAmAM AvI jAya che. arthAt je pUrve kahelA satAvIsa bhagAvALA hiMsAdikriyAvizeSane peAtAnA karmAMdhanuM kAraNa samajI le che te pirasAtakamAM che. je jJa-parijJAthI kamabaMdhanuM kAraNa samajIne pratyAkhyAna--pari jJAthI sampUrNa sAvadya kriyAone tyAga kare che. te nizcayathI parijJAtakamAM suni che. tti cemi'--vRtti=A pramANe AtmAnA svarUpanuM nirUpaNu, karmabaMdhanA kAraNabhUta samasta sAvadya vyApArezanA svarUpanuM pradarzana, ane sAvadya kriyAnI nivRttipUrvaka muninuM zrI AcArAMga sUtra : 1 16 8 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicaravuM. je tIrthakara bhagavAna mahAvIra pAse meM sAkSAta sAMbhaLyuM che, teja zrI"==huM kahuM chuM, pitAnI buddhithI kalipata kahetuM nathI. pitAnI buddhithI-- tIrthakaranI vANInI apekSA nahI rAkhIne kahIe te zrutajJAnane avinaya thAya che. bIjI vAta e che ke -chadmasthanI dRSTi paNa apUrNa hoya che, te kAraNathI bhagavAna dvArA pratipAdana karAeluM tatvaja huM tamane kahuM chuM. ahiM A saMgrahagAthA che.- "sukhanA abhilASI bhavyee zratajJAnanA avinayane tyAga kare joIe. chaghanI daSTi pUrNa heya nahI. e pramANe "tti zabdathI sUcanA karavAmAM AvI che."(7) sAvadya kriyA SaDUjIvanikAya mATe zastra (hathIAra) samAna ghAtaka che. e kAraNathI sAvadya kriyAnA svarUpane baMdha karAvanAruM A prathama-adhyayana che, tenuM zastraparijJAnAma paDayuM che. nAmaka prathama adhyayanane prathama udeza saMpUrNa (1-1) dUsare udezakA upakrama pahelA adhyayanane - bIjo udeza. pahelA udezamAM sAmAnyarUpathI AtmAnA svarUpanuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. have vizeSarUpathI AtmAnuM svarUpa samajAvavAnA udezathI bIjA udezane AraMbha karavAmAM Ave che, tenuM A AdisUtra che-"a" ItyAdi. tathA-pahelA uddezamAM batAvavAmAM AvyuM che ke keIkeI ne pUrva bhavanA smaraNararUpa viziSTa-uttama asAdhAraNa jJAna thatuM nathI. te jJAna kema thatuM nathI? evI jIjJAsA thavAthI kahe che-"a" ItyAdi. zrI AcArAMga sUtra : 1 1 69 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA-e pramANe kahI cUkayA chIe ke AtmA karmonA svarUpane samajIne ane samasta sAvadya vyApArathI virata (dara) thaIne muni thaI jAya che, paNa jeo karmonA svarUpane samajyA nathI te AtmAnI sthiti kevI thAya che? evI jIjJAsA thavAthI kahe che-"" ItyAdi. mUlAtha-(karmabaMdhanA svarUpane nahI samajavAvALA) AraMka parijIrNa che. asamartha che. bedha pAmavAmAM azakta che. ajJAna che. A lekamAM dukhI che. jAdA-judA ine jue te Atura-ajJAnI thaIne jIvene paritApa pahoMcADe che. (1) jIva ke viziSTa jJAna ke abhAvanA kAraNa TIkAryuM-loka arthAt pRthvIkAya Adi cha prakAranA jIvasamUha jJAnAvaraNa Adi ATha prakAranA karmonA baMdhanA kAraNe sAvadya vyApAranA svarUpane nahi samajIne Arta thAya che. viSaya sukhanI tRSNAthI vyAkula thAya che. te kAraNathI te zArIrika ane mAnasika duHkhanI AgathI saMtasa-khUbatapelA che. athavA kSApazamika bhAvanA abhAvanA kAraNe mekSamArgamAM pravRti karI zakatA nathI. e kAraNathI te brahmadattanI peThe caraNa ane karaNanI zikSA levAmAM paNa asamartha che, evA jIva vijJAna arthAt samyajJAnathI rahita hoya che. A kAraNathI tene pUrvabhavanI smRtirUpa viziSTa (jAtismaraNuM) jJAna paNa thatuM nathI. "ca" (dekhe-juve) A padathI ziSyanA sAdhananuM adhyAhAra karavAmAM AvyuM che, he ziSya! pUrvopArjita karmonA udayathI bhUkha, tarasa, trAsa, ISTaviyega, zrI AcArAMga sUtra : 1 1 70 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnasika pIDA, zArIrika pIDA, AdithI pIDita A lekamAM jyAM-tyAM judA-judA prANIone jue, te viSayasukha mATe vyAkula evaM jJAnahIna thaIne saMsAramAM saMtApa bhogavI rahyA che. te pRthivIkAya Adi jIvone pIDA pahoMcADe che. te juo. athavA SaDUchavanikAyarUpa A leka Ad che-pIDA bhogavI rahyA che. te zuM kAraNathI Ad che? A praznane uttara e che ke -te parijIrNa arthAt mekSa mArgamAM pravRtti karavAne asamartha che. te parijINuM zA mATe che? tenuM samAdhAna e che ke-te dukasaMbaMdha che, arthAt vattanI pramANe caraNa-karaNanI zikSA grahaNa karavAmAM azakta che. te duHsabedha zA mATe che? tenuM kAraNa e che ke - te jJAnahIna che. arthAt pUrva bhavamAM upArjana karelA gheratara hiMsA Adi pApakarmone vaza thaIne. ema-e pramANe atyanta gADhA mithyAtvamehanIyanA udayathI mehayukta che. e prakAre potAnA karmothI pIDita ane atyanta dayApAtra pRthvIkAya Adi ne rAga-dveSa ane mehathI aMdha thayela purUSa pIDA pahoMcADe che "kAmin ho" (A lekamAM) ItyAdinI vyAkhyA prathama pramANe samajI levI joIe. gha" (juo) A padathI zrI sudharmA svAmI jabUsvAmIne kahe che ke - mane saMbodhana karIne bhagavAne je upadeza Ape che te ja huM kahuM chuM. "kavi padathI e sUcita karavAmAM Ave che ke-bicArA SakAyanA jIva pita-pitAnA karmonA kAraNe nAnA prakAranI vedanAo bhegavI ja rahyA che. te uparAMta paNa viSaya-sukhanA lolupa mANase. tene vadhAre satAve che. tene duHkhI jeIne paNa tenA manamAM dayA AvatI nathI, parantu bhUkhe vAgha jema mRgane mAre che, te pramANe viSaya-lolupa loka te jInI hiMsA kare che. (1) pRthivIkAya kI hiMsAmeM tadAzrita jIvoM kI hiMsA vajavanikAyaya lokamAM pRthvIkAya prathama che, te kAraNathI pRthvIkAyane adhikAra kahe che -"yaMti " ItyAdi. sUlAtha-pRthvImAM alaga-alaga prANI che. pRthvIkAyanA AraMbhanI nivRtti karavAvALA (muniyo)ne jUdA jANe. paraMtu "ame anagAra-sAdhu muni chIe." A prakAranuM kahevAvALA dravyaliMgI (veSa dhAraNa karanArA) nAnA-prakAranA zathI pRthvI karmane samAraMbha karIne pRthvIzane AraMbha karatA thakA aneka prakAranA anya prANuonI paNa hiMsA kare che. (2) zrI AcArAMga sUtra : 1 171 Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkAtha-prANane artha prANuM che. prANa pRthaka pRthaka Azrita che, arthAt alaga-alaga prANI pita-pitAnA zarIramAM rahe che. athavA "zritane artha che. pRthvImAM Azrita" AMgalanA asaMkhyAtamAM bhAganI avagAhanAvALA e jIva pRthvI--Azrita che. evA pRthvIkAyanA jIva jUdA-jUdA che te juo. tAtparya e che ke pRthvIne ekaja devatA mAnavAvALA leka bhramamAM che vAsta vika rIte te pRthvI pratyeka zarIravALA asaMkhyAta pRthvIkAyika jIne piMDa che. A pramANe pRthvI sacitta che, ane aneka jIvethI adhiSita che. kAronA pradarzanathI vastunuM svarUpa spaSTa thaI jAya che, eTale ahiM dvAra batAvavAmAM Ave che keH-(1) lakSaNa, (2) prarUpaNa, (3) parimANa, (4) vadha, (5) zastra, (6) upaga, (7) vedanA ane (8) nivRtti, A ATha dvAra che. kahyuM paNa che ke - " lakkhaNa 1 parUvaNA 2 khalu, parimANaM 3 vaha 4 taheva satthaM ca 5 / uvabhoga 6 vecAri 7 ca, nitruittI 8 a tAruM che ? ." ti ! lakSaNa, prarUpaNA, parimANa, vadha, zastra, upalega vedanA ane nivRtti. A ATha dvAra kahyA che. (1) pRthivIkAya lakSaNa (1) lakSaNa dvAra- zaMkA-pRthvI sajIva che, e viSayamAM zuM pramANa che? samAdhAna -prathama anumAna pramANane laI e-pRthvI sacetana che. kAraNa ke temAM cetanAthI adhiSThita zarIranI upalabdhi thAya che. gAya ane azvinI samAna. zrI AcArAMga sUtra : 1 172 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjI vAta e che ke-jIvanA je lakSaNa che te sarva pRthvImAM jovAmAM Ave che. hA. pRthvIkAyamAM sthAnadhinAmaka darzanAvaraNIya karmanA udayathI jJAna-darzanarUpa upagazakti prakaTa rUpamAM nathI. pRthvImAM avyakta rUpamAM upayoga rahe che. tathAaudyArika audArikamizra ane kAmaNa zarIrarUpa kAga vRddhapurUSanI lAkaDI samAna tenA AlaMbana mATe vidyamAna che. pRthvImAM AtmAnA pariNAma, mAnasikacittArUpa adhyavasAya paNa mojuda che. pRthvImAM sAkAra upaganA antargata mati ane zrata ajJAna paNa jovAmAM Ave che. ekalI spazendriya hovAthI acakSudarzana paNa che. ane sevArta saMhanana, e pramANe candra-masUra saMsthAna paNa che. mithyAtva Adi kAraNa vidyamAna hovAthI ATha prakAranAM karmabaMdha paNa thAya che. kRSNa, nIla, kApata, ane tejasa. A cAra lesyAo paNa pRthvIkAyamAM che. sUkSmapRthvIkAyamAM AdinI traNa vezyAo che. AhAra Adi saMjJAo paNa temAM che. pRthvImAM vedanA, kaSAya ane mAraNAntikasamudraghAta che. asaMjJIpaNuM che. napuMsaka veda che ane cAra paryAptio paNa che. pRthvIkAyanA jIva niraMtara zvAsocchavAsa letA rahe che. A pramANe upagathI laIne zvAsa paryata jIvanA lakSaNethI yukta hevAthI pRthvI manuSya pramANe sacitta che. te vAta siddha thaI zaMka-jIvanuM lakSaNa upaga vagere pRthivIkAyanA jIvanamAM koI sthaLe upalabdha thatAM nathI. evI sthitimAM jyAM upaga Adi javanA lakSaNanuM hovuM te nakakI nathI. e asiddha kathanathI pRthvInI sacittatA kevI rIte siddha thaI zake che? samAdhAna-pRthivIkAyanA jIvanamAM sArI rIte spaSTa) vyakta upaga Adi lakSaNa bhale na hoya, paraMtu avyakata kapamAM to vidyamAna cheja. jema ke I manuSya khUba peTabharIne ghaNuM nIsAvALI madirAnuM pAna karI le ane pittanA prakopathI machita thaI jAya te tenI paNa cetanA avyakta thaI jAya che, eTale tene acitta kahI zakatA nathI. e pramANe pRthvIkAyanA jIvamAM avyakta cetanA che. zaMkA-avyakta cetanAnA bAdhaka tarIke usa vagere manuSyanI sacittatAne pragaTa kare che parantu ahiM (pRthvImAM) te cetanAnuM kaI paNa lakSaNa jovAmAM AvatuM nathI. evI sthitimAM pRthvInI sacetanatA kevI rIte mAnI zakAya? samAdhAna-jevI rIte manuSyanA zarIramAM ghAva-uMDe jakhama thaI jAya che to te sthAnamAM mAMsa Adi rahetuM nathI. pAchaLathI ghAva rUjhAI jatAM te mAMsathI bharAI jAya che. e pramANe khedelI khANanI bhUmi potAnA sajAtIya avayathI bharAI jAya che. zrI AcArAMga sUtra : 1 1 7 3 Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te pramANe manuSyanA samAna ghAvanuM bharAI javuM te paNa eka cetanAnuM lakSaNa che, ane te pRthvIkAyamAM vidyamAna che. athavA-pRthivI sajIva che, kAraNa ke temAM pratidina ghasAvuM ane vadhavuM te jovAmAM Ave che, paganA taLIAnI pramANe. tAtparya e che ke-jema paganA taLI. Ane bhAga ghasAya che ane pharI pAchA puSTa thaI jAya che te pramANe pRthivI paNa pratidina ghasAya che ane pharI pAchI bharAI jAya che, tethI pRthivI paNa sajIva che. athavA-muMgA paravALA) pASANa AdirUpa pRthvI sajIva che kemake-temAM kaThinatA hovA chatAMya paNa vRddhi vagere jovAmAM Ave che. jevI rIte zarIranA hADakAM Adi. tAparya e che ke-jevI rIte zarIranA hADakAM Adi kAcabAnI pITha jevA kaThora hovA chatAMya paNa sacitta mAlUma paDe che, ane vRddhine prApta thatAM hoya tema dekhAya che, te pramANe mUgA (paravALAM) zilA Adi rUpa pRthvImAM kaThinatA hovA chatAMya paNa vRddhi Adi pratyakSa jovAmAM Ave che, A kAraNathI pRthvI sacitta che. athavAmUMgA (paravALAM) Adi pRthvI sacitta che. kemake-tenuM chedana thavAthI tyAM tenI sajAtIya dhAtu, utpanna thAya che, arza (massA)nA aMkura pramANe, jema ane aMkura ekavAra kApI nAMkhavA chatAMya paNa pharIthI tyAM te jAtine aMkura utpanna thAya che, te pramANe mUMgA-zilA AdirUpa pRthvinuM khANa AdimAM chedana karI devA chatAMya paNa tenI sajAtIya dhAtuothI te khAlI sthAna bharAI jAya che, te kAraNathI pRthvInI sacittatA siddha thaI bIjuM paNa pramANa laIe, jema sAsnA (gAyanA gaLAmAM laTakavAvALI cAmaDI) sIMga Adi avayana samudAyarUpa-gAya, bheMsa AdinA zarIra chinna, bhinna, ukSipta, pRSTa, daSTa, ane dravyatvanA kAraNathI jIvanuM zarIra che, te pramANe pRthvI AdimAM pratyakSa zrI AcArAMga sUtra : 1 174 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dekhAI Ave tevI chinnatA Adine apalApa (chatI vastu dekhAya te na kahevI ke nathI dekhAtI) karI zakAze nahi, e mATe pRthvI Adi paNa jIvanuM zarIra siddha thAya che. pRthvI Adi jIvanAM zarIra che. e prakAranuM nirUpaNa karavAthI hAtha-paganI pramANe temAM paNa keI samaya caitanyanuM astitva siddha thAya che. tenI hamezAM ane sarvathA nijIvatA siddha thaI zakatI nathI. pRthvI Adi kadAcit nirjIva hoya che, te tenuM kAraNa zastrane upaghAta che. (hathiArathI kapAvuM-dAvuM te che) zastranA prayogathI jema hAtha-paga avayava nirjIva thaI jAya che, te pramANe pRthvI paNa nirjIva thaI jAya che. pRthvI sacitta che. ane aneka IvethI adhiSita che. A viSayamAM Agama pramANa paNa che. te A pramANe "pRthvI sacitta kahevAmAM AvI che, temAM aneka jIva che, ane te sarvenI sattA pRthapRthapha che; zastrapariNata pRthvIne tyajIne." (dazavaikAlika, 4-a) arthAta-pRthvI sajIva che, evuM bhagavAne kahyuM che. temAM aneka ekendriya jIva che. te sarva jIva aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAganI zarIra-avagAhanAvALA bhinna-bhinna rUpamAM sthita che. ahiM sattvane artha ekendriya jIva samajavuM joIe. zaMkA-pRthivI agara sacitta che te sacitta pRthvI para javA AvavAnI kriyA karavAvALA sAdhuonuM ahiMsAvrata sthira kevI rIte rahI zake che? ulaTuM malamUtra Adine tyAga anivArya che, tethI hiMsA thavI paNa anivArya che. evI sthitimAM ahiMsAnuM pAlana karavuM te vaMdhyAputranA pAlana karavA samAna asaMbhava che. samAdhAna-zAstramAM kahyuM che ke - "kastha saMsthaparibaLa" arthAt zastrapariNata pRthvIne tyajI bIjI pRthvI sacitta che. jenA dvArA prANigaNanuM hanana (nAza) thAya tene zastra kahe che. tAtparya e che ke je jenA vinAzanuM kAraNa che te tenA mATe zastra che. zaranA be bheda che. dravyazastra ane bhAvazAstra, svakAya, parakAya ane ubhayakAyarUpa dravyazastra che. pRthvInuM zastra pRthvI svakAya-zastra che, jema kAlI mATInuM zastra sapheda mATI che. parakAya-zastra jemake jala, agni, chANa, paga, gADInuM cAka Adi. jala- pANI AdithI maLelI mATI ubhayakAya-zastra che. A pramANe zastrathI pariNata pRthvI acitta thaI jAya che. eTalA mATe tenA para maLa-mUtrAdi tyAga karavAvALA munionA ahiMsAvratamAM keI hAni pahoMcatI nathI. zrI AcArAMga sUtra : 1 175 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthivIkAya prarUpaNA (2) prarUpaNAkArapRthvIkAyanA jIva sUthama ane bAdaranA bhedathI be prakAranA che. sUkamanAmakarmanA udayathI sUkSama ane bAdaranAmakamanA udayathI bAdara thAya che. ahiM sUkSamatA ane bAdaratA. bera ane AMbaLAnI pramANe sApekSa samajavI nahi joIe. sUkSama jIva paNa be prakAranA che. paryApta ane aparyApta-jIva kAjaLanI kupInA samAna saMpUrNa lekamAM bharelA che. bAdara paNa paryApta ane aparyApta ema be prakAranA che. e jIva lekanA eka dezamAM che. tenA be bheda che. slarNa ane khara, zvaNa bAdara pRthvInA sAta bheda che. kRSNa, nIla, lehita (lAla) pIta, zukala, pAMDu ane panaka. khara-bAdara pRthvInA cAlIsa bheda che-te A pramANe che - (1) zuddha pRthivI; (2) zarkarA pRthivI, (3) vAlukA pRthivI, (4) upala, (5) zilA, (6) lavaNa-namaka, (7) uSa-kSAra, (8) lehA, (9) trAMbA, (10) rAMgA-kalAI (11) sIsA, (12) cAMdI, (13) sonA, (14) vA, (15) haratAla, (16) hIMgula, (17) manazIla, (18) pAre, (19) surama, (24) rUcaka, (25) aMka-ratna, (26) sphaTika, (27) lehitAkSa, (28) marakata, (29) masAragala, (30) bhuja mecaka, (31) IndranIla, (32) candana, (33) gerU, (34) haMsagarbha, (36) pulaka, (36) saugaMdhika, (36) candraprabha-caMdrakAnta, (38) vaiDUrya, (39) jalakAnta, (40) sUryakAnta. A zuddha pRthvI Adi cAlIza jyAre potAnAM Akara-khANamAM rahe che te sacitta hoya che. chANa, kacarA, sUrajane taDako vagerenA saMparkathI te acetana thaI jAya che. jyAM bAdara pRthvIkAyane eka jIva hoya che, tyAM asaMkhyAta jIva niyamathI hoya che. e prakAre apU, teja, vAyu ane pratyekavanaspatimAM paNa samajavuM joIe, zrI AcArAMga sUtra : 1 176 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nigadamAM jyAM eka jIva hoya che tyAM niyamathI ananta jIva hoya che. bAdara ane sUkSma pRthivIkAyanA bheda A pramANe che -bannenA paryApta ane aparyApta beu bheda prathama kahevAmAM AvyA che. have bIjA bheda kahe che-traNa zarIra, aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAga zarIra, sevArtA saMhanana, masUra-candra saMsthAna, cAra kaSAya, cAra saMjJAo, prAraMbhanI traNa lezyAe, sparza Indriya, vedanA kaSAya, ane mAraNAnika samuddaghAta, asaMsIpaNuM, napuMsakaveda, cAra paryAptie, mithyAdarzana, acakSudarzana, traNa ajJAna, kAyayoga, sAkAra tathA anAkAra upaga, AhAra Adi. temAM vizeSatA eTalI ja che ke -bAdara pRthivIkAyamAM prathamanI cAra lesyAo hoya che, bAkI tamAma bela samAna che. banne ja asaMkhyAta-asaMkhyAta che. pRthivIkAya jIvapariNAma (3) parimANakAraparyApta bAdara pRthvIkAyanA jIva sauthI thaDA chetenI apekSA bAdara aparyApta asaMkhyAta gaNa adhika che. tenAthI sUkSama aparyApta asaMkhyAta gaNA che, tenAthI sUkSma paryApta asaMkhyAta gaNu che. agara juvAra nAmanA dhAnyanA kaNanI barAbara pRthvImAM rahevAvALA jIva eka-eka thaIne bahAra nikaLe ane te sarva pitAnuM zarIra kabUtara-pArevAnAM zarIra barAbara banAvI lIe te eka lAkha yejananA vistAravALA jammu dvIpamAM tene samAveza thaI zake nahi. zaMka-juvAranA eka dANAnI barAbara pRthivImAM eTalA adhika jIva kevI rIte rahI zake che? samAdhAna-jevI rIte hajAra auSadhanA saMmizraNathI banelA sahaja-pAka tailanA zrI AcArAMga sUtra : 1 177 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAnA evA seInI aNI para lAgelA eka TIpAmAM paNa hajAra auSadhone samAveza thaI jAya che. e pramANe juvAranA eka dANunI barAbara pRthvImAM eTalA jIva rahe che. athavA jevI rIte-eka hajAra auSadhene meLavavAmAM Ave ane tenuM cUrNa banAvI levAya, ane tene khUba vATavAmAM Ave ane temAMthI khasa-khasanA dANA barAbara goLI banAvavAmAM Ave te pratyeka gALImAM hajAra auSadhIone samAveza thayele che, ema jANI zakAya che. e pramANe juvAra barAbara pRthvImAM eTalA jIva rahe che te temAM AzcaryanI vAta zuM hoI zake ? athavA kAkAzanA eka eka pradezamAM, eka-eka jIva sthApita karavAmAM Ave to asaMkhyAta leka bharAI jAya. pRthivIkAyanA jIvanuM pariNAma eTaluM cheje leka asaMkhyAta hoya ane te asaMkhyAta lokanA jeTalA pradeza hoya eTalA ja pRthivIkAya jIva che ema samajI levuM joIe. je purUSa pRthivIkAyanI hiMsAthI virata-nivRtta thAya che teja aNagAra che. muni che. je hiMsAmAM pravRtta che te dravyaliMgI che. te batAvavA mATe kahe che-jInnamALA" ItyAdi. kaI-kaI purUSa pRthivIkAyanA AraMbhamAM atyanta karUNAzIla hevAnA kAraNe dravita hRdayavALA hevAthI saMkeca-vRtti kare che. temAMthI kekeI pratyakSajJAnI arthAt avadhijJAnI, mana:paryayajJAnI ane kevalajJAnI ane keI pakSajJAnI bhAvitAtmA aNagAra che. pRthakra=pRthabhAvathI juo, arthAt te purUSane juo ke je sUkSama ane bAdara pRthvIkAyane AraMbha karavAmAM lajajA kare che-zaramAya che-trAsa pAme che. ane traNa karaNa traNa vegathI pRthvIkAyanA AraMbhanA tyAgI che. ane kaI-kaI "ame sAdhu chIe" evA abhimAnanI sAthe kahe che ke-"ame paNa pRthvIkAyanI rakSAmAM tatpara chIe, ane mahAvratadhArI chIe.' A pramANe vRthAmithyA pralApa karanArA dravyaliMgI che. tene judA judA bhAvathI juo. pRthivIkAya vadhadvAra - zastradvAra (4) vadha ane (5) zastra dvAra poteja pitAne aNagAra-sAdhu samajavAvALA e vyaliMgI, sAdhunA guNomAM jarA paNa pravRtta thatA nathI. ane gRhasthanA keI kAryane tyAga karatA nathI. e vAta batAve che - e dravyaliMgI leka judA-judA prakAranI mATI, paththara Adi svakAya zathI agni Adi parakAya zastrothI haLa, kedALI Adi davAnA sAdhanarUpa ubhayakAya zastrothI pRthvI karmasamAraMbha kare che. arthAt pRthvInA nimittathI jJAnAvaraNIya Adi ATha prakAranA karmabaMdhanA kAraNa sAvadya vyApAra kare che, ane tethI pRthvIkAyanI hiMsA kare che. pRthvIkAyanI hiMsAmAM pravRtta thavAvALA purUSa chajIvanikAnI hiMsA kare che. zrI AcArAMga sUtra : 1 178 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e batAvavA mATe kahe che -"putravIrthaM" ItyAdi. pRthvIzane artha che-pRthvIkAyanI hiMsA karavAvALAM zastro jenAthI hiMsA thaI zake te zastra kahevAya che. zastra be prakAranA che. (1) dravya zastra ane (2) bhAva-zastra-svakAya, parakAya, ane ubhaya va-parakAyarUpa dravyazAstra traNa prakAranA che. mana, vacana ane kAyanA duSpaga karavA te bhavazAsa che. pRthvIkAyane AraMbha karavAvALA, pRthvIkAyathI bhinna aneka apUkAya Adi sthAvara javAnI tathA hIndriya Adi trasa jenI paNa hiMsA kare che. pRthivIkAya kA upabhoga (6) upabhega-dvArasaMsAramAM ghaNAja dravyaliMgI sAdhu che. jevI rIte "ame paMcamahAvratadhArI chIe. sarva AraMbha ane parigrahanA tyAgI chIe, SakAyanA rakSaka sAdhu chIe.' A pramANe kahevAvALA daMDI zAya Adi che temAM kaI-kaI te zarIranI zuddhi mATe mATIthI snAna kare che. keI pitAne rahevA mATe makAna Adi banAvavAmAM kedALI, kosa Adi davAnAM sAdhane dvArA pRthvIkAyanuM upamadana kare che, koI-kaI pitAnuM peTa bharavAnA uddezathI khetI kare che; keI devakuLa Adine mATe sAvadya upadeza kare che-deva, gurU AdinI pArthiva pratimA nirmANa karAvavAmAM ane jIrNoddhAra karAvAmAM bhavasAgarathI AtmA tarI zake che, evuM mAne che ane kahe che ke - "jinamaMdira banAvavAnI vidhi A pramANe che-zuddha bhUmi, zuddha iMTe, paththara, kASTha Adi joIe. kAma karavAvALA kArIgarone prasanna rAkhavA, pitAnAM pariNAma uttarottara caDhatAM rAkhIne yatanApUrvaka kArya karavuM." ItyAdi.bhagavAnanI AjJAnA ArAdhaka zrAvakane bhagavAne tenuM phala A pramANe batAvyuM che-tene anekAneka sukhone anubaMdha thAya che; ane paramparAthI mekSanI prApti thAya che." (paMjArAvaTI 7 vi.) je purUSa jIrNa thayeluM jinamaMdira, tene bhaktithI uddhAra karAve che te mahAna bhavasAgarathI pitAnA AtmAne tAre che." (dharmasaMkaTIvA 2 adhi.) Aja pramANe zAsaniSiddha pUjA, pratiSThA Adi sAvadya kAryomAM pravRtti karIne dravyaliMgI paNa pite pitAne muni mAne che. Azaya e che ke-je leka pRthvIza ane prayoga karIne SajIvanikAyarUpa samasta lokanI hiMsA kare che ane bhagavAnanuM nAma laIne pite beTI prarUpaNA kare che mATe te dravyaliMgI che, sAcA zrI AcArAMga sUtra : 1 179 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aNagAra-sAdhu nathI. kahyuM che ke - jenI kriyA sAvadya che, ane jene upadeza sAvadya che, te dIrdha saMsAramAM paribhramaNa kare che. te sarvane dravyaliMgI jANavA joIe." (sU0 2) e pramANe pRthvIkAyanuM upamana-nAza karavAvALA hovAthI zAkya Adine bhagavAne vyaliMgI kahyA che. A vAta sudharmA svAmI jakhkha svAmIne kahe che-"taraNa" ItyAdi. malArtha-bhagavAne parissAne upadeza Apyo che, A jIvanane mATe, vaMdanA, mAna ane pUjana mATe, janma ane maraNathI mukta havAnA mATe, duHkhane nAza karavA mATe te pote ja pRthvIkAyane AraMbha kare che, bIjAthI pRthivIkAyane AraMbha karAve che, ane pRthvIkAyane AraMbha karanAra bIjAne anumodana Ape che. te AraMbha tenA ahita mATe ane te tenI adhi mATe che. (3) TIkAtha-pRthvIkAyanA samAraMbhanA viSayamAM bhagavAna zrI mahAvIra svAmIe samyagodharUpa parijJAne sadupadeza Apyo che. tAtparya e che ke-karmabaMdhane nAza karavA mATe jIve te parijJA avazyaja svIkAra karavI joIe, e pramANe bhagavAne kahyuM che. parijJA be prakAranI che. jJaparijJA, ane pratyAkhyAnaparijJA, "sAvadya vyApAraja karmabaMdhanuM kAraNa thAya che." e pramANe jANavuM te za-parijJA che, ane sAvadya vyApArane tyAga kare te pratyAkhyAna-parijJA che. pRthivIkAya samArambha prayojana jIva kayA prayajana mATe pRthvIkAyanA viSayamAM sAvadha vyApAra kare che te batAve che - vijalInA camakArAnI samAna A kSaNabhaMgura jIvananA cirakAlIna (lAMbA samaya sudhI) sukhanA uddezathI, mahela makAna Adi banAvavAne mATe, athavA gamana, Agamana, avasthAna, (sthita rahevuM) upavezana, (besavuM) pAzva-parivartana, (paDakhAM- badalavAM) putalI banAvavI, pratimA banAvavI, mala-mUtra tyAga kare; upakaraNa AdinuM grahaNa karavuM, rAkhavuM, lepa kara, praharaNa karavuM, sajAvavuM, kharIdavuM, vecavuM, khetI karavI tathA vAsaNa banAvavAM, ItyAdi kAryone mATe sAvadya vyApAra karavAmAM Ave che. te sivAya parivaMdana mAna ane pUjana mATe paNa sAvadya vyApAra karavAmAM Ave che. parivandana arthAta prazaMsA mATe jema AzcaryagRha-(ajAyaba ghara) Adi banAvavAmAM gAye " "gAyavara' rUti mAjAsiddha che zrI AcArAMga sUtra : 1 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AraMbha kare che. mAnava arthAt janatA dvArA maLavAvALe satkAra, te satkAra mATekIrtistaMbha (memoriyala) Adi banAvIne samAraMbha kare che. pUjana artha chevasa athavA ratna Adine puraskAra prApta kare. te mATe zilpIlega rAjAnI ke devatAnI pratimA banAvavAmAM samAraMbha kare che. janma maraNa mecana (mUkAvavA mATe paNa pRthvIkAyane samAraMbha karavAmAM Ave che. janmanA mATe jema bhavAntaramAM sukha prApta karavA mATe devakula AdinA nirmANa karAvavAmAM, ane mRtyu mATe jema mRta pitA AdinuM smAraka sUpa-caitya banAvavAmAM, mecana arthAta muktine mATe devabhavana evaM tenI pratimA banAvavAmAM, athavA janmamaraNa mecanane artha che-janma ane maraNathI mukta thavuM te mATe pRthvIkAyane samAraMbha kare che. tathA duHkhane nAza karavA mATe paNa pRthvIkAyane samAraMbha kare che, jema-cImanA tApathI bacavA mATe athavA svacaka ane paracakranA bhayanI nivRtti mATe bhaiyA athavA keTa banAvavA. A pramANe jIvana, parivaMdana, mAnana, ane pUjana Adi mATe manuSya pote ja pRthvI-zastrane samAraMbha kare che. arthAt pRthvIne vAta karavAvALA dravya ane bhAva zastranA vyApAra kare che. tathA bIjA pAse pRthvIzasane vyApAra karAve che. ane pRthvIza ane prayoga karavAvALA bIjAne anumodana Ape che. A pramANe atIta ane anAgata (bhUta-bhaviSya)thI tathA mana, vacana ane kAyAthI pRthavIzAnA AraMbhanA bhedene samajI levA joIe. pRthivIkAya samArambha phala (7) vedanAdvAra- pRthvIzaane AraMbha karavAvALA zuM phaLa pAme che? te kahe che-"raM re gaNi ItyAdi. zrI AcArAMga sUtra : 1 181 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te pRthvIkAyane AraMbha karavAvALAnA ahita mATe ane adhine mATe heya che. arthAt AraMbha karavAthI samyakRtva ane jinadhanI prApti thatI nathI. pRthvIkAyane AraMbha-kara, karAve ane karavAvALAne anumodana Apa vagerenA bhedathI traNa prakAra che, e traNeya bhedanA bhUtakALa, bhaviSyakALa ane vartana mAnakALanA bhedathI traNa traNa bheda karavAthI AraMbha nava prakAra che. e nava bhedane mana, vacana ane kAyA, A traNathI guNavA vaDe karI sattAvIza bheda thaI jAya che. dRSTAnta dvArA pRthivIjIva siddhi A pramANe pRthvIkAyanA samAraMbhamAM pravRtta purUSa che kAne AraMbha kare che, ane atyanta ghora pApa upArjana karIne durAsaMsArarUpI dAvAnalanI javAlAomAM paDIne, naraka-nigada AdinAM duHkha jogavatAM keI vakhata paNa kalyANanI prApti karI zakatA nathI, ane zAzvata sukha devAvALA mokSamArgane paNa prApta thatA nathI. (3) pRthivIkAya samArambha nivRti (9) nivRtti dvAra jeNe tIrthakara AdinA samIpamAM pRthvIkAyanA jInuM svarUpa jANI lIdhuM che, te A pramANe jANe che-"te saM. " ItyAdi. mUlAtha-je purUSa tIrthakara bhagavAnanI athavA aNagArenI samIpa upadeza sAMbhaLIne samaje che, ane upAdeya (cAritra)ne aMgIkAra karIne vicare che, tene mAlUma paDe che ke -pRthvIkAyane AraMbha e graMtha che, e meha che, e mAra che, e naraka che, emAM Asakta pRthvIza ane AraMbha karavAvALA jAta-jAtanA zastrathI pRthvIkAyane AraMbha karIne anya aneka prakAranA prANIonI hiMsA kare che (4) zrI AcArAMga sUtra : 1 182 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkA-je bhagavAna tIrthakaranI athavA tenA nirgastha zramaNanI samIpa upadeza sAMbhaLI upAdeyane arthAt sarvasAvadyoganA tyAgarUpa cAritrane aMgIkAra karIne vicare che, te pRthvIkAyanA samAraMbhane ahitakara ane abAdhijanaka samaje che. te A pramANe vicAra kare che ke A manuSya lekamAM zramaNa nirganA upadezathI jene samyajJAna ane vairAgya thaI gayuM che te AtmAthI purUSane ja jANavAmAM hoya che. te zuM jANavAmAM hoya che? evI zaMkA thatAM kahe che-"gNa vastu che." ItyAdi A pRthvIkAyane samAraMbha nizcayaja graMtha che. arthAt ATha prakAranA karmone baMdha che. kAraNamAM kAryane upacAra karIne pRthvIkAyanA samAraMbhane ahiM graMtha kahyo che. Azaya e che ke - AraMbha-graMtha (baMdha)nuM kAraNa hovAthI grantha kahyo che, A pramANene upacAra AgaLanA kathanamAM paNa samajI levo joIe. A pRthvIkAya-samAraMbha meha arthAt viparyAsa che, viparItajJAnarUpa che, tathA e AraMbha nigada Adi maraNarUpa che. tathA e AraMbha naraka che arthAt nArakInA ja mATe dasa prakAranI kSetra vedanAonuM sthAna che. A samAraMbhanA kAraNe karmabaMdha, meha, maraNa ane narakarUpa ghera duHkhamaya phala prApta karIne paNa ajJAnI leka vAraMvAra tenI IcchA kare che. athavA saMsArI jIva viSayabhegomAM Asakta thAya che, arthAt karmabaMdha, moha, maraNa ane narakanA mATeja ajJAnI jIva temAM pravRtti kare che. viSayabhegamAM Asakta jIva hajI paNa zarIra Adine puSTa karavA mATe parivaMdana, mAnana, ane pUjanane mATe, janma maraNathI mukta thavA mATe duHkhane nAza karavA mATe, pRthvIzastrane AraMbha kare che te paNa te AraMbhanuM phaLa tene karmabaMdha, meha, maraNa ane narakanA rUpamAM ja maLe che. e mATe Azaya e che ke-keI kAMI paNa abhilASAthI pRthvIkAyane AraMbha kare paratu phaLa te te karmabaMdha Adija thaze. "kudara' ene prayoga e batAvavA mATe, karyo che ke A saMsArI jIva utpanna thAya che maravAne mATe, ane mAre che te janma levA mATe, A pramANe e prayoga che. leka vAraMvAra karmabaMdha Adi mATeja abhilASI che. athavA kamabaMdha mATeja pravRtti kare che. A pratijJAmAM hetu kahe che-"kamii". ItyAdi. je kAraNathI pRddha Asakata leke nAnA prakAranA zastrothI-svakAya, parakAya ane ubhayakAya rUpa zastrothI-pRthvIkAyane samAraMbha karIne arthAt pRthvIkAyanI hiMsA karavAvALA sAvadya vyApAra karIne athavA pRthvIkAyanA nimittathI ATha karmone utpanna karanAra sAvadya vyApArathI zrI AcArAMga sUtra : 1 183 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A prathavIkAyane ghAta kare che. chedana kare che. bhedana kare che, tene prANahIna banAve che. tathA pRthvIkAyanA svakAya, parakAya ane ubhayakAyarUpa zastrone upayoga karatA thakA apUkAya Adi aneka trasa-sthAvara prANIonI hiMsA kare che. tAtparya e che ke-pRthvIkAyanI hiMsA dvArA samasta SaDUjIvanikAyarUpa lokanI hiMsA kare che. A pramANe atyanta ghora pApa karIne vAraMvAra karmabaMdha kare che. ane tyAM sudhI ke narakane prApta karIne paNa naraka mATe ja pravRtti kare che, mokSa mATe karatA nathI. (4) pRthvIkAyanA jIvamAM zrotrendriya, cakSurindriya, dhrANendriya, rasanA-Indriya ane mana nathI, te pachI tene duHkhane anubhava kevI rIte thaI zakaze? ane evI ava. sthAmAM pRthvIkAyane AraMbha karavAvALAne karmabaMdha kema thaI zakaze? A zaMkAnuM samAdhAna karavA mATe sUtra kahe che -"re mi. " ityAdi. mUlAtha- huM kahuM chuM keI AMdhaLAne bhedana kare, keI AMdhaLAne chedana kare, keI pagane kApe, keI pagane chede kaI gupha-(ghuMTI)ne bhede, chede, kaI paDIne bhede, chede, kaI ghuMTaNane bhede chede, kaI jAMghane bhede chede,keIkamarane bhede chede keInAbhi(DuMTI)ne bhede chede kaI piTane bhede chede, keI pAMsaLIone bhede chede kaI pIThane bhede chede, keI-chAtIne bhede chede koI hadayane bhede che, keIstanane bhede che, kaI kAMdhane bhede che, keIbAhune bheTe chede, keI hAthane bhede chede, keI AMgalIne bhede-chede, keI nakhane bhede chede, keI gardanane bhede chede, keI DADhIne bhede chede, kaI heThane chede bhede, kaI dAMtane bhede chede, keI jIbhane bhede chede, koI tAlu-tALavA)ne bhede-chede, kaI gaLAne bhede-chede, keI gaMDasthala (lamaNA) kAnapaTIne bhede chede, koI kAnane bhede-chede, keI nAkane bhede-chede, kaI AMkhane bhede-chede, keI bhaMmarane bheda-chede, keI lalATane bheda-chede, kaI zirane bhede-chede, keI mArIne behoza karI de, athavA koI mArIja nAMkhe, A pramANe IndriyabalahIna hovA chatAM paNa tene vedanAne anubhava thAya che. (5) zrI AcArAMga sUtra : 1 184 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkA-"ratha' zabda navuM vAkya AraMbha karavAnuM pragaTa kare che "kahuM chuM' arthAt pRthvIkAyanI vedanAnA viSayamAM kahuM chuM-jema keI manuSya anya arthA-janmathI aMdhane (AMdhaLe che tene) bhede che. ahiM jaMpada te upalakSaNa che, tenAthI baherA mUMgA, laMgaDA Adi paNa grahaNa karI levA joIe. je jIva mRgaleDhAnI mAphaka janmAMdha che. (janmathI AMdhaLe che) janmathI; bahere che. janmathIja mUMge che janmathI laMgaDo che. hAtha-paga Adi vibhinna avayanA jenA zarIramAM bheda nathI, ane te pUrvabhavanA azubha karmonA udayathI pitAnA hitanI prApti tathA ahitanA parivAramAM asamartha che, atyanta dayApAtra-dazAne prApta che, A prakAranA janmAMdha vagerene keI kaThora hRdayavALA purUSa nirdaya thaIne AvezanI sAthe bahuja tIkSaNa bhAlA vagerethI bhede che (viMdhe che), atyanta tIkhI dhAravALI pharasI, kuThAra AdithI chede che, te bhedana-chedananA samaye pitAnA aMganuM bhedana- chedana karanArane te dekhate nathI, sAMbhaLatuM nathI, UMcA avAjathI zora-bakora karI zakatuM nathI. eTalAmAtrathI temAM ajIvapaNuM athavA vedanAne abhAva nizcita karI zakAtuM nathI, tema kahevAtuM paNa nathI. e pramANe pRthvI sacetana che ane tene vedanA paNa thAya che. e vAta nizcita thaI jAya che. arthAt jevI rIte mRgAleDhI A pramANe-baherA, mUMgA, laMgaDA Adi purUSane vedanA thAya che, te pramANe pRthvIkAyane paNa vedanA thAya che. athavA-spaSTa cetanAvALA janmA AdipaMcendriya jInA paga,DhIMcaNa, jAMgha,jAna, ura kamara, nAbhi, udara, pArzva, pRSTha, ura-chAtI, hRdaya, stana, skaMdha, bAhuM hAtha, AMgalI, nakha, grIvA dADhI, heTha, dAMta, jIbha, tALuM, gaLu, lamaNA, kAna, nAka, AMkha, bhamara, lalATa, mastaka AdinA bhedavA- chedavAthI jema atyanta ghara vedanA utpanna thAya che, tema pragADha (daDha) moha ajJAnavALA yAnaddhi Adi karmanA udayathI aprakaTa cetanAvALA pRthvIkAya Adi jIvene aprakaTa paraMtu atyanta dAruNa vedanA thAya che, A vAta bhagavAne kevala jJAnathI sAkSAt jANIne prakaTa karI che. A viSayamAM eka bIjuM dRSTAnta kahe che- jo ItyAdi, jema keI puruSa, sarva avayathI yukta kaI prANIne tIvra dveSathI Avezane vaza thaI zastra Adine prahAra karIne ceSTArahita-mUchita karI nAkhe che, tathA kaI te mUchita purUSane prANahIna kare che. te mUchitamAM vyakta vedanA nathI. te paNa avyakta (jANuM-joI zakAya nahi tevI rIte) atyanta ghara vedanA thAya che. e pramANe pRthvIkAyamAM paNa zera vedanA thAya che. pA A pramANe pRthavIkAyanI sacittatA ane zastra AdinA AghAtathI thavAvALI zrI AcArAMga sUtra : 1 185 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vedanA batAvIne have e batAve che ke -pRthvIkAyane AraMbha karavAmAM kamane baMdha thAya che-"' ItyAdi. mUlAtha-pRthvIkAyane AraMbha karavAvALAne A (pUrvokta) AraMbha jJAna hatuM nathI. (6) TIkAtha-pRthvIkAyamAM svakAya, parakAya ane ubhayakAyarUpa dravyazAstrane tathA mana, vacana, kAyAnAM dupraNidhAna (kharAba bhAva)rUpa bhAvazAstrane vyApAra karavAvALAne khabara nathI hotI ke-pUrvokata (pUrve kahelA) sattAvIsa prakAranA khanana (khAda) e pramANe kRSi-khetI AdirUpa sAvadya-vyApAra karmabaMdhanuM kAraNa che. tAtparya e che ke je purUSa pRthvIkAyane AraMbha kare che, tene e mAluma nathI ke A sAvadya vyApAra karma baMdhanuM kAraNa che. A mAluma nahi hovAthI te cAritrarUpa mekSamArgathI dUra ja rahe che. dA. pRthivIkAyanA samAraMbhanuM parijJAna hovAthIja parijJAtakarmA muni hoya che, A vAta batAve che-"pratya" ItyAdi. mUlAtha-pRthvIkAyamAM zAstrane AraMbha nahi karavAvALAne A AraMbhanI khabara heya che. tene jANIne buddhimAna purUSa pote pRthvIkAyanA zastrane AraMbha karatA nathI; bIjA pAse paNa pRthvIkAyanA zastrane AraMbha karAvatA nathI. ane pRthvIkAyane AraMbha karavAvALA bIjAne anumodana ApatA nathI. e pRthvIkarma-samAraMbhane jANavAvALA ja muni che, te parijJAtakarmA che, e pramANe huM kahuM chuM. (7) TIkAtha-pRthvIkAyamAM svakArya parakAya Adi zane AraMbha nahi karavAvALAne e pUrvokta sAvadha vyApArarUpa AraMbhanI khabara hoya che, te AraMbhene jANavAvALA arthAta jJaparijJAthI pRthvIkAyasambandhI AraMbhene karmabaMdhanuM kAraNa, tathA ananta naraka nigedanA danuM kAraNa jANIne cAritrarUpa mokSamArgamAM pravRtta thAya che. have upasaMhAra kare che- pRthvIkAyanA Arambhane baMdhanuM kAraNa jANIne buddhimAna sat -asatanA bhedane jANavA-samajavAvALA, dravyabhAvarUpa pRthvIzane pite vyApAra karatA nathI. bIjA pAse vyApAra karAvatA nathI, ane vyApAra karavAvALAne anumodana paNa karatA nathI. A pramANe mana, vacana, kAyAnA bhedathI, ane bhUtakALa, bhaviSyakALa, vartamAnakALanA zrI AcArAMga sUtra : 1 186 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhedathI sattAvIsa prakAranA pRthvIkAyanA samAraMbhane jANI karIne savanA tyAga karavA joie. upasaMhAra - uddeza samApti A pramANe je purUSa pRthvIkAyasambandhI khAdavuM, kheDavuM Adghi sAvadya vyApArIne jJarijJAthI kama khaMdhanuM kAraNa samaje che, ane pratyAkhyAnaparijJAthI tene tyAga karI de che, te parijJAtakamAM ane sakalasAvadyakriyAone jANavAvALA purUSa muni kahevAya che, mAtra dravyaliMgI muni kahevAtA nathI. bhagavAne jevuM kahyuM che, evuM ja huM kahuM chuM gALA AcArAMga sUtranI AcAraci'tAmaNi TIkAnA gujarAtI anuvAdamAM zastraparijJAnAmaka prathama adhyayananA khIjo uddeza samApta thayA // 1-2 // tRtIya uddeza trIjo uddezaka-- khIjA uddezakamAM pRthvInI sacittatA siddha karI che. ane pRthvImAM jUdA jUdA aneka pRthvIkAyanA jIvA rahe che te siddha karyuM" che. e paNa khatAvavAmAM AvyuM che ke te jIvAnI hiMsA karavAthI karmanA adha thAya che. antamAM e paNa pramANita karyuM" ke pRthvIkAyanA jIvAnI hiMsAnA tyAga karavAthI muni thAya che. have te batAve che ke:-asUkAya sacitta che, aneka aprakAyanA jIvAthI Azrita che, ane aprakAyanI hiMsAthI SaTkAyanA jIvAnI hiMsA thAya che, ane asUkAyanI hiMsAnA tyAga karavAvALA munipaNAne pAme che. e sarva batAvavA mATe trIjA uddezakanA AraMbha karavAmAM Ave cheH-zailemi' ItyAdi. apakAyanA jIvAnA svarUpanA vicAra karatA thakA sauthI prathama aNugAranI caiAgyatA batAve che--saviratirUpa padane pAmelA muni pRthvIkAya Adi nAnA nAnA jIvAnA AraMbhanA tyAga karavAmAM jo pramAdanA kAraNe ceDAM paNa skhalana (truTI)nI upekSA kare che. teA pharIne vadhAre skhalana karavAmAM paNa sa'kAca karatA nathI. maneAvRttinA evAja niyama che ke-nIce paDavA pachI vadhAre nIce paDI jAya che. e kAraNathI muniee evA prayatna karavA joie keHjenAthI saMyamamAM gheADuM paNa skhalana nahI hAya. zrI AcArAMga sUtra : 1 187 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upakrama aura dRSTAnta A viSayamAM daSTAnta kahe che - keI bALake pitAnI bAlyAvasthAmAM eka keDI cerIne pitAnI mAtAnI pAse rAkhI dIdhI; mAtA tene joIne rAjI thaI ane tene InAma ApavAnA DhaMgathI bALakane mIThI vastu ApI. tyAra pachI te bALaka vAraMvAra cerI karavA lAgyuM. ane potAnI mAtA pAsethI (mAtAnA hAthathI) InAma meLavavA lAge. dhIre dhIre te tAmrapaNa-trAMbAnA sikkA, cAra AnI, rUpiA, senA mahera, ratna, senuM, maNi, mANeka Adi caravAmAM paNa pravINa thaI gaye. (keTaloka samaya jatA) te koI rAjAnA khajAnAmAM ghusI gaye. khajAnAnA balavAna paheredAra rakSakee tene pakaDI lIdhe ane rAjAnI sAmehAjara karyo. rAjA tene aparAdha sAMbhaLIne krodhAyamAna thayA, ane AjJA ApI ke e cArane zUlI para caDhAvI dyo! rAjAe tene pUchyuM ke tArI kAMI IcchA hoya te kaho. cAre kahyuM-"mahArAja! huM mArI mAtAne maLavAnI prArthanA karuM chuM.' rAjAnI AjJAthI cAranI mAtA tyAM AgaLa AvI. ane cArane maLI, cere rAjAnA sAmeja vegathI ekadama uThIne jaldIthI potAnI mAtAnuM nAma pitAnA dAMtathI kApI lIdhuM. te joIne rAjAe pUchayuM-are! te AvuM duSTakama zA mATe karyuM? cara kahe-mahArAja ! e mAtAnA kAraNe ja mAre ghera duHkha ApavAvALI zelI upara caDhavAnuM thAya che, e mAro prANa levAvALI che, Apa nahi. A pramANe kahIne cAre pitAnI AgaLanI saMpUrNa hakIkta rAjAne saMbhaLAvI. te pachI potAnuM karela cerInuM kama gheraveThanArUpa phala-zUlI para caDhavAnuM, te bhagavate thake te cera maraNa pAme. eTale ke cheDe paNa deSa mahAn anarthanuM kAraNa banI jAya che. e pramANe samajIne AtmakalyANanA abhilASI munioe e prayatna karavuM joIe ke, jenAthI saMyamamAM thoDuMka paNa khalana na thAya. tapa ane saMyamamAM koI vakhata akasmAt khalananI vAta judI che. paNa khalananI upekSA karavI te bIjI vAta che. tenuM kAraNa e che ke-khalananI upekSA karavAthI uttarottara khalana (bhUla) vadhatuM ja jAya che. e vicAra karIne sadeva-haMmezAM sAvadhAna rahevAvALA zrI AcArAMga sUtra : 1 188 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhu- navI navI thavAvALI skhalanA doSothI bacI zake che, e vAta spaSTa karIne sudharmA svAmI AgaLa kahe che- te nemi ' ityAdi. bIjA uddezakanI samAptimAM kahyuM hatuM ke-je purUSa pRthvIkAyanA AraMbhane jANIne tenA tyAga karI Ape che, te muni che. ahiM` e batAvavAmAM Ave che keHATaluM karavA mAtrathI ja koI pUrI rIte muni thai zakatA nathI, muni thavAne mATe khIjI --je je vAtAnI (jANavAnI) AvazyakatA che, tene sudharmA svAmi kahe che--se vemi' ityAdi. mUlA--(bhagavAnanA mukhAraviMdathI je sAMbhaLyu che) te kahuM chuM. anukRta, mekSamArgamAM prApta ane mAyA nahi karavAvALA aNugAra kahyA che (1) anagAra lakSaNa DhIkA--bhagavAnanI pAsethI bIjuM paNa je sAMbhaLyuM che, te kahuM chuM. pRthvIkAyanA viSayamAM zasranA AraMbha nahi karavAvALA, pRthvIkAyanA AraMbhane jANavAvALA purUSa, je pramANe pUNu aNugAra thAya che ane je pramANe pUNu aNugAra nathI thatA, te ane vAte huM kahuM chuM.-'baLanArA motti jJeyamALA' ItyAdi sUtramAM AgaLa kahevAmAM Avaze. gharamAM sAvadyakriyA avazya thAya che eTalA mATe gharanA tyAga karavA teja muni paNAMnuM pradhAna kAraNa che e vAta pragaTa karavA mATe sAdhuvAcaka anya sabda tyajIne ahiM 'ana' zabdanA prayAga karyAM che. pUrA aNugAra kevI rIte ane che, evI cchiA thavAthI kahe che--' kunnutte 'iti. ' 8 3pruphphe 'tuM sa MskRta rUpa ' jIta ' thAya che. kSamA Adi guNNAnuM upArjana karavAvALA ttu (sarala-sidhA) kahevAya che athavA samasta prANIonA hitarUpa dayAne upArjana karavAvALA ttu kahevAya che. athavA AtmAne asala svarUpa sudhI paheAMcaDavA zrI AcArAMga sUtra : 1 189 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vALA nu kahevAya che. athavA AtmAne zAzvata meAkSasthAna para pahAMcADavAvALA jhu kahevAya che. athavA Rttune atha che sayama-mana, vacana ane kAyanA khATA vyApArane zakavA rUpa sayama che. jeNe evA vyApAra rAkI ApyA te 'RjIta' kahevAya che. arthAt je mana, vacana ane kAyAthI thavAvALI samasta sAvadya kriyAethI nivRtta thaI gayA haiAya te Rttuta che. athavA--sa'pUrNa sa vararUpa sayamadvArA saMyamI sAkSamAM gamana karavA mATe Rjugati prApta kare che. te RjugatinuM kAraNa saMyama che. tethI kAraNamAM kAryA upacAra karavAthI sattara (17) prakAranA saMyama paNa 'Rtu' kahevAya che. te Rju atyaMta saMyamanuM jeNe AcaraNa karyuM che te 'Rtusta" kahevAya che. tAtparya e che ke pUrNa--saMyamanuM anuSThAna karavAvALA Rttuta che. " have 'niyAvRttipanna' zabdanA artha kare che. 'ni' arthAt nizcayathI cALa arthAt samyakRgamana jyAM karavAmAM Ave che. tene niyAga athavA meAkSamAga kahe che, jJAna ane kriyA meAkSanA mAga che. athavA 'ni' arthAt nizcayathI cArja arthAt siddhagati ApavAvALA kSamA Adi dasa prakAranA yatidhama niyALa ' kahevAya che. evA niyAgane je prApta thaI cUkayA che, te niyAtratipanna che. tathA mAyA arthAt vIryAcaranuM geApana karavuM athavA bIjAne dhAkhA devA te mAyA che. te mAyAnuM sevana niha karavAvALA je hoya te aNugAra che. e pramANe bhagavAne kahyuM che. tAtparya e che ke-kevala pRthvIzastranA ArabhanA tyAga karI devA mAtrathIja kAI aNugAra thatA nathI. parantu je pRthvIzastranA AraMbhanA tyAga karIne, sakala sAvadya karmonA jJAtA jANanAra thAya che. ane pUrNa saMyamanA anuSThAnamAM pravRtta thAya che, tathA meAkSa mAnA Azraya le che. kapUranA TukaDAnI mAphaka aMdara ane bahAra ekaja prakAre ujvala hAvAnA kAraNe peAtAnI zaktinuM gaiApana karatA nathI. ane khIjAne dagA detA nathI. arthAt mAyAcArathI rahita hoya che, tene vAstavika rIte aNugAra samajavA joie. (sU. 1) zrI AcArAMga sUtra : 1 190 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAra kartavya upara kahyA tevA aNagAranuM kartavya batAve che-"nA" ItyAdi. mUlAtha-zaMkA, kAMkSA vagerene tyAga karIne ane pUrva kAlanA saMyogone tyAga karIne je zraddhAthI nikaLyA che, te zraddhAnuM niraMtara pAlana karavuM. (sU. 2) cIkAza nahotarijhane artha che. zaMkA, zaMkA be prakAranI che-(1) sarvazaMkA ane (2) dezazaMkA "ahaMta bhagavAna dvArA prarUpita mArga vAstavika rIte mokSa mAga che ke nahIM?" A prakAranI zaMkA te sarvazaMkA che. apakAya AdinA jIva che ke nahIM? A dezazaMkA che. bhagavAne kevalajJAna vaDe joIne pravacanamAM apakAya AdinA nuM astitva pragaTa karyuM che; A zaMkAnI pUrvakeTi che. AtmAnuM cetanAlakSaNa spaSTarUpathI jovAmAM AvatuM nathI tethI apakAya Adi ajIva che, A zaMkAnI bIjI keTi che. mAtA-pitA Adine saMbaMdha tathA dhana, dhAnya svajana Adine saMbaMdha pUrva saga kahevAya che, upalakSaNathI sAsu, sAsarA Adine saMbaMdha pazcAtasaMga kahevAya che. A banne saMgane tyAga karIne je zraddhAthI aNagAra thayA che, te zraddhAnuM pAlana kare, arthAta tenI niraticAra (vinA aticAra) rakSA kare. zraddhAsvarUpa zaMkA-te zraddhA kevI che, ke jenA vinA sAdhupaNuM rahI zake nahi? samAdhAna-jIvAdi tattvo para zraddhA karavI, rUci thavI, abhiprIti thavI, te samyagdarzana zraddhA che, " A tatva AvuM ja che e pramANe pAke nizcaya karavo te zraddhA che. "jina bhagavAne je kahyuM che te satya ane sadeharahita che? e vacana pramANe e nizcaya kara ke jagatanA ajoDa banyuM vItarAga bhagavAne jevuM nirUpaNa karyuM che, te pramANe jIvAdi tattva satya che. A zraddhAnuM svarUpa che athavA-mithyAtvamohanIya karmanA upazamathI, pazamathI, athavA kSayathI AtmAnI eka apUrva jJAnAvasthA utpanna thAya che. jema malIna pANImAM katakaphaLanirmaLAphaLanuM cUrNa nAMkhavAthI jala svaccha thaI jAya che. evI svaccha-nirmala AtmadazA zraddhA kahevAya che. zrI AcArAMga sUtra : 1 191 Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zama, saMvega, nirveda, anukaMpA ane Astikaya vagere pragaTa thaI jAya te zraddhAnuM cihna che. vitarAgadvArA prarUpita pravacananAM tamAM sajjaDa prIti thavAthI anantAnuM baMdhI kaSAyane (krodha, mAna, mAyA, lebhano) udaya thAya nahi te zama kahevAya che. athavA viSaye prati Asakti haThI jAya te rAma che. jina bhagavAnane vacana-anusAra naraka Adi gatiomAM nAnA prakAranA duHkhene jANI ne tenAthI bhayabhIta thavuM te "ve che. jemake-"pitAnA karelAM karmonA udayathI narakamAM kSetrajanya zIta-uSNa (zada-garamI) Adi dasa prakAranI vedanA, paramAdhAmI deve dvArA je thAya che te vedanA, ane paraspara nArakI jIve dvArA thanArI vedanA, narakamAM A pramANe traNa prakAranI vedanA che. tiryaMcamAM tADanA, tarjanA (mAravuM-tara choDavuM) bhUkha, tarasa, parAdhInatA, bejA upADavA Adi aneka prakAranI vedanA che. manuSyamAM daridratA, durbhAgya, janma, jarA, maraNa, roga, zoka, santApa AdinI vedanA che. devAmAM IrSyA, viSAda, (ka) AjJApAlana AdinAM dukhe che. jIva A duHkhane anubhava kare che. te kAraNathI huM e prayatna karuM ke-jethI mane A prakAranuM duHkha bhogavavuM paDe nahi." A prakAranuM AtmAnuM pariNAma te saMve kahevAya che. athavA sudeva, sugurU ane sudharmamAM acala anurAga-prIti tha te saMvega kahevAya che. kahyuM paNa che ke - hiMsA AdinI paramparAthI rahita sAcA dharmamAM, rAga dveSa ane meha AdithI rahita devamAM, tathA sarva prakAranA parigrahathI rahita gurU-sAdhumAM nizcala anurAga tha te saMvega che." 1 . A viSayamAM Agama pramANa paNa che - "bhagavana saMvegathI jIvane zuM lAbha thAya che?" saMvegathI sarvazreSTha dharmazraddhA utpanna thAya che, ane dharmazraddhAthI saMvega zIdhra utpanna thAya che. anantAnubaMdhI koI, mAna, mAyA ane temane te kSaya kare che. navIna karmone baMdha karato nathI, ane e kAraNathI mithyAtvanI vizuddhi karIne jIva darzanane ArAdhaka thAya che. darzanavizaddhatA vadhI javAthI kaI-kaI e bhavamAM siddha thaI jAya che keI e bhavamAM mokSe na jAya te trIjA bhavanuM ullaMghana karatA nathI, arthAt trIjA bhavamAM te avazya mokSe jAya che." (uttarAa.ra9) sudeva, sugurU ane sudharmamAM nizcala anurAgarUpa saMvegathI jIvane sarvotkRSTa zrI AcArAMga sUtra : 1 19 2 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zraddhA utpanna thAya che, e zraddhAthI naraka Adi gatiomAM ghora ane bahuja asAtAnI vedanA joIne. tathA e vedanAnA bhayathI mokSamArgane Azraya laIne mokSA bhilASArUpI saMvegane zIghraja svIkAra karI le che. te anantAnubaMdhI kaSAyane kSaya kare che. ane navIna karmanA baMdhane rekI de che. mithyAtvane kSaya karIne zuddha kSAyika samyakatvanuM niraticAra pAlana kare che. A pramANe atyanta nirmala darzanavicaddhinA kAraNe kaI-kaI bhavya jIva eja bhavamAM mukta thaI jAya che, ane kaI-kaI trIjA bhavanuM ullaMghana karatA nathI. arthAt mithyAtvamehanIya karmanA saMpUrNa kSayathI zuddhakSAyikasamyakRtvI jIva traNa bhAmAM avazya mokSane prApta kare che. ahaMta bhagavAnanA pravacanamAM pragADha-sajajaDa prIti hovAnA kAraNe sarva indriyonA viSayamAM Asakti thAya nahi te nirva che. "kAmagasambandhI adhyavasAya A lekamAM atyanta duHkhadAyaka che, ane paralokamAM paNa atyanta kaTuka narakagati Adi rUpa phaLa devAvALA che, eTalA mATe kAmagasaeNdhI adhyavasAyathI mAre zuM levA devA che. tene khUba parizrama karIne tyajI devA joIe. A prakAranuM Atmika pariNAma te nirveda kahevAya che. nirvedanuM svarUpa ane phala A prakAre kahyuM che- "bhagavAna ! nirvedathI jIvane zuM lAbha thAya che? nivedathI jIvane devatA, manuSya ane tiryaMcasambandhI kAmagomAM zIdhraja virakita utpanna thAya che. sarvaviSayothI jIva virakata thaI jAya che. sarva viSayothI virakata thaIne AraMbhane parityAga karate thake saMsAramAgane tyajI de che. ane mekSamArgane aMgIkAra kare che." (uttarA0 a0 29) huM kyAre saMsArane tyAga karUM? A prakAranA nirvedathI jIvane deva, manuSya ane tiryaMca sambandhI kAmagomAM anAsakti prApta thAya che, te viSayane spaSTa kare che ke -jIva sarva viSathI virakta thaI jAya che. arthAt A anarthanA kAraNabhUta viSayothI basa kare?" A prakArane vairAgya pAme che. vairAgya pAmIne jIva sAvadya vyApArane tyAga karI de che. sAvadya vyApArane tyAga karate thake mithyAtva, avi. rati Adi saMsAramArgane cheDe che, ane saMsAramArgane tyAga karIne samyagdarzana AdirUpa mekSamArgane prApta karI le che. anu arthAt anukUla, jUna arthAt rakSA karavAnI ceSTA karavI te anuSpa che. arthAta-jina bhagavAnanA upadeza pramANe jIve para karaNAbhAva tha, keInA prANene viga kare nahi, bIjAnA dukha dUra karavAM, maratAM ane marAtAM prANIone prANa zrI AcArAMga sUtra : 1 193 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkaTathI cheDAvavA te anuvA che. bAstikSya--" jinapraNIta Agama anusAra jIvAdi padArthonuM astitva che. " evI jenI mati che. te Astika che. AstikapaNAne 'bAstikSya' kahe che. - jina pravacanamAM udiSTa jIva, paralAka Adi sava atIndriya padArtha che. A prakAranAM AtmapariNAma te nAstikSya che. A zama, sa Mvega, AdithI bhajgyAnA samyaktvanA patA lAge che. mithyAdaSTine zraddhAnI prApti nisarga (svabhAva)thI athavA adhigama (koInA dvArA sAMbhaLavuM Adi)thI zraddhA utpanna thAya che. kahyuM paNa che ke - samyagdarzana e prakAranuM kahyu` che--nisa-samyagdarzana ane (2) abhigamasamyagdarzana " (sthAnAMga. sthA. 2 u. 1) nisarga, pariNAma athavA te svabhAva, A sa* paryAyavAcaka zabdo che. apUrva karaNanI pachI thavAvALAM anivRttikaraNa nitna kahevAya che. kAya nI utpatti thaI javA pachI je tyajI devAmAM Ave che. te niTM che. kAryanI utpatti thaI gayA pachI kAraNanuM kAI prayAjana rahetuM nathI. kemake--samyakRtva utpanna hovA chatAMya paNa prayAjana nahi rahevAthI anivRttikaraNa tyAgI devAmAM Ave che. arthAt prayAjana nahi rahevAthI anivRttikaraNanA tyAgakaravAmAM Ave che. parantu tenA atyanta parityAga karavAmAM AvatA nathI; kAraNa ke te kAraNa tevA AkAramAM--kAryarU5mAM pariNata thaI jAya che. jema ubhA rahelA purUSa, purUSaja che, beThelA athavA sutelA purUSa paNa purUSaja che, avasthAemAM bheda thavA mAtrathI avasthAvALAmAM kaI sarvathA bheda jovAmAM AvatA nathI jema-pariNamana aneka prakAranAM hAvA chatAMya paNa pariNAmI-anvayidravya eka hAvAthI temAM sarvathA bheda thatA nathI, te pramANe ahiM anivRttikaraNarUpa pariNAma nisarga samyaktvanA rUpamAM pariNata thaI jAya che--tenI pUrva avasthA maTIne navIna avasthA utpanna thaI jAya che, paNa pariNAmI- jIvadravya--jema che tema dhruva khanI rahe che. pariNAma paNa ahiM vaidi (svAbhAvika) levuM joie, megha tathA IndradhanuSanI mAphaka. e pramANe pariNAmanA atha svabhAva che. zaMkA--zraddhA svabhAva (nisa)thI kayA prakAre utpanna thAya che? samAdhAna--anAdi kALathI lAgelAM pUrva karmonA udbhayathI jJAnAvaraNIya Adi jeje kama jIve karyo che, te sarva kAmaNu zarIranI sAtheja aMdhAya che; kemake te kama che, vartamAnakAlIna karmonI samAna. A prakAranAM pahelAM grahaNa karelA karmonuM phUla bhAgavatA zrI AcArAMga sUtra : 1 194 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaka bhavya jIva jJAna-darzanArapa upayogasvabhAvavALA hevAnA kAraNe. anAdi kAlathI mithyAdaSTi hovA chatAMya paNa amuka prakAranI bhAvasthitine paripAka hovAthI tene zubha pari. NAmarUpa adhyavasAya utpanna thAya che. te adhyavasAyanAM sthAna maMda, madhyama ane tIvra hoya che. temAM jaghanya zubha pariNAmanuM sthAna vizuddha che, tenAthI utkRSTa vizuddhatara che, ane enAthI paNa utkRSTa zubha pariNAma vizuddhatama che. A sthAnane prApta jIvanA vadhatA gayelA zubha pariNAmomAMthI eka evuM pariNAma utpanna thAya che ke jenA dvArA tIrthakara AdinA upadeza vinAja svayameva, jIvane karmone upazama Adi thavAthI zraddhA utpanna thaI jAya che. krama A prakAre chebe prakAranA jIva zraddhA prApta karavAnI adhikArI che. (1) anAdimithyASTi ane (2) sAdimithyASTi. je jIve pahelA kyAreya samyaktva prApta karyuM. nathI te anAdi mithyASTi kahevAya che. je bhavya jIve pahelAM samyakatva prApta karyuM hatuM paraMtu pachIthI anantAnubaMdhI kaSAyanA udayathI pharIthI mithyAtva AvI gayuM. paNa te mithyAtva jaghanya antamuhUrta sudhI ane utkRSTa dezena addha pudagalaparAvartana sudhI rahe che. te jIva sAdimithyASTi che. yathApravRtikaraNa yathApravRttikaraNa- A prakAranA ane mithyAdaSTi jInA adhyavasAya pahelAnA janya zubha pariNAmathI laIne uttarottara vadhatA zubha pariNAma, pariNAmavizeSa kahevAya che. te pariNAmavizeSane athAgavRttivAna kahe che. "yathApravRtivano zabdArtha A prakAre che-cAra arthAt anAdi kAlInarUpathI jenI "pravRtti' hoya te "thApravRtti kahevAya che. jenAthI kane kSaya karavAmAM Ave che, jIvanA te zubha pariNAmane "paNa kahe che. yathApravRttirUpa vALa te "yathApravRttinuM kahevAya che. karmakSayanA kAraNabhUta adhyavasAya haMmezAM banI rahe che, kemake udayAvalikAmAM AvelAM karmone hamezAM kSaya thayA kare che. thAkavRttivALa bhavya jIvane paNa thAya che, ane abhavya jIvane paNa thAya che, paraMtu AgaLa kahevAmAM Avaze te apUrvakaraNa ane anivRttikaraNa bhavya jIvane ja thAya che, abhavya jIne thatAM nathI. - mithyAtvane vaza thaIne ananta pugalaparAvartane sudhI ananta dukhene bhegavyA pachI kaI paNa prakAre A prakAranI bhAvasthitine paripAka thavAthI prahADI nadInA pravAhamAM vahevAvALe-gabaDavAvALo, ghasAto jate paththara jevI rIte goLamaTeLa banI jAya che, e pramANe ajANatAM paNa yathApravRttikaraNarUpa vizuddha pariNAmanA kAraNe Ayukarmane tyajIne bIjA jJAnAvaraNIya Adi sAta karma palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga-ochAM zrI AcArAMga sUtra : 1 195 Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka koDA-koDI sAgaropamanI sthitimAM lAvavAmAM Ave che. kahyuM paNa che. samasta karmaprakRtio jyAre patyanA asaMkhyAtamAM-bhAga ochA-eka koDA-koDInI sthitivALI hoya che, tyAre graMthi thAya che." tA. kama A pramANe che-jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya ane antarAya A cAra karmonI utkRSTa sthiti trIsa-trIsa koDA-koDI sAgaropamanI che. nAma ane gotranI vIsa vIsa kIDA-koDI sAgaropamanI che. ane mehanIya karmanI utkRSTa sthiti sItera (70) koDA-koDI sAgaropamanI che. yathApravRttikaraNa dvArA jIva tamAma utkRSTa sthitine ochI karIne-eTalI ochI karI nAMkhe che ke-sAte karmonI sthiti samAnarUpathI palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAga ochA eka sAgaropama koDA-koDInI bAkI rahI jAya che enA vacamAM-thApravRttikaraNa dvArA karmonI nijara karatA thakA jIvanAM jeTalAM karmonI nirjarA nathI thatI arthAt je karma zeSa rahI jAya che te tIvra rAgadveSapariNAmarUpa karma, graMthinA samAna havAnA kAraNe graMthi (gAMTha) kahevAya che. jevI rIte kASTha (lAkaDA) vizeSanI atyanta kaThina, majabuta ane ekadama sUkI aMdaranI gAMTha durbhedya hoya che, e pramANe rAga-dveSapariNAmarUpa karmavizeSa paNa durbhedya hoya che. eTalA mATe te karma, graMthi kahevAya che. abhavya jIva paNa yathApravRttikaraNadvArA karmane kSaya karIne anaMtavAra graMthi sudhI pahoMce che. keI keI graMthi sthAnane prApta thaIne pAchA nIce paDI jAya che. kaI-kaI graMthi sthAna uparaja rahI jAya che. AgaLa vadhI zakatA nathI. keI abhavya paNa yathApravRttikaraNa dvArA graMthI sudhI AvIne tIrthakara bhagavAnanA atizayane joIne, labdhidhArI bhAvitAtmA mahAtmAne mahimA jaIne, athavA kaI anya prayojanathI pravRtti karate thake, sUtra, artha ane tadubhaya AgamanA zravaNa athavA paThanarUpa zruta-sAmAyikane prApta karI le che, paraMtu te apUrvakaraNa Adine prApta karI zakatA nathI. zrI AcArAMga sUtra : 1 196 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apUrvakaraNa apUrvakaraNa- tyAra pachI mokSasukha samIpa hovAnA kAraNe jenAmAM mahAna ane keIthI nivArI zakAya nahi tevI zakti utpanna thaI gaI che. e kaI bhavya jIvaja bahuja tIkhA kuhADA samAna yathApravRtikaraNanI apekSA adhika vizuddha, ane pahelAM keI vakhata paNa prApta nahi thayelA zubha-adhyavasAyapa apUrvaja dvArA e dugha kathine bhede che. graMthibhedana karavAmAM mAnasika kSebha tathA parizrama Adi aneka vidana upasthita thAya che. jemAM vidyAnI sAdhanA karavAvALAne vidyAnI adhiSThAtrI devatA dvArA thavAvALA vidanethI manamAM kSobha thAya che, ane ghanaghora mahAyuddhamAM gayelA dhAne ghaNIja saMkhyAvALA ane durjaya zatruonA daLa upara vijaya meLavavAmAM jema parizrama karavuM paDe che. athavA-jevI rIte keI mahAsamudramAMthI vahANa vagerene pAra laI javAmAM nAvikene parizrama kare paDe che. e pramANe bahuja duya karmazatruonA daLane parAjaya karavAmAM atyanta parizrama kare paDe che. A karmagraMthi vajAnA jevI mahAkaThinatAthI bhedI zakAya che. saMpUrNa rUpI vajanI seyanI sahAya lIdhA vinA tenuM bhedana thavuM azakya che. apUrvavALAnI vajImaya soyathI ekavAra karmagraMthinuM bhedana thaI javA pachI jIvane zraddhAnI atyanta vizuddha zakti prApta thaI jAya che, eTalA mATe pharI kaI vakhata graMthibaMdha thatuM nathI. keI maNimAM eka vakhata chidra-kANuM pADyAM pachI kAlAntaramAM te chidramAM kadAca dhULa bharAI jAya te paNa te cheda prathama pramANe thatuM nathI. A prakAre ekavAra samyakatva prApta karI levAvALA jIva, samyaktvane nAza thavA chatAM paNa pachIthI tIvra rAga-dveSa rUpa pariNAmenI prApti thavA chatAMya paNu graMthinA rUpamAM karmone baMdha karatA nathI. jevI rIte janmathI AMdhaLAne keIpaNa upAyathI netra maLI jatAM padArthonA asalI svarUpane joIne atyaMta harSa thAya che, athavA jema ke I mahAna regathI thavA vALI mahAra vedanAthI pIDita purUSane roga nivAraNa thaI jatAM tene mahAna harSa thAya che. e pramANe bhavya ane nivRttinA baLathI, bhagavAna vItarAgadvArA kathita zrI AcArAMga sUtra : 1 19 7 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AnaMda utpanna yathArthavastusvarUpanI rUcirUpa zraddhAthI viSayavairAgyapUrvaka eka e thAya che ke-jene pahelA keI vakhata anubhava thaye nathI. anivRtikaraNa anivRttikaraNa- graMthibhedanA anantara (taratanA) kALamAM atyanta vizuddha pariNAma utpanna thAya che te "nivatti' kahevAya che. A pariNAma prApta thayA pachI jIva samyaktva prApta karyA vinA pAchA nathI pharate tethI ja ene nivRttivALa kahe che. nivRtti jIva dvArA samyagdarzana prApta kare che. teneja naisargika (svAbhAvika) zraddhA kahe che. zaMkA-pahelAM kahyuM hatuM ke- mithyAtvamehanIya karmanA upazama AdithI zraddhA utpanna thAya che. ane pachI kahe che ke-"nisarga athavA adhigamathI zraddhA utpanna thAya che, e kathana paraspara asaMgata che. samAdhAna-mithyAtvamehanIya karmane kSayapazama Adi, nisargathI athavA adhigamathI thAya che, evI sthitimAM A banne kAraNe zraddhAnAja che tethI kaI doSa nathI. zaMkA-jIvane samyaktva na hoya te paNa jevI rIte evaDI mahAbhArI karma sthitine graMthibhedanA pahelAja athAgavRttiLanA dvArA khapAvI nAMkhe che te pramANe zeSa sthiti paNa yathApravRttikaraNadvArAja khapAvI nAMkhe ane mekSa paNa A pramANe prApta karI lIe te pachI kapUrane Azraya levAnI zuM AvazyakatA che ? samAdhAna-mahAvidyAnI sAdhanA pramANeja ahiM samajI levuM joIe. jema mahAvidyAnI sAdhanAmAM pahelAM theDe e zrama thAya che, paraMtu jyAre tenI siddhine samaya najIka Ave che tyAre te vidyAnI adhiSThAtrIdevatA dvArA karavAmAM AvatA nAnA prakAranA upasargo dvArA vidanayukta thaI jAya che. ane ghaNuM karIne atyanta kaSTasAdhya banI jAya che e pramANe graMthibheda paNa mana kSobha Adi aneka upasargonA kAraNe vidanayukta thaI jAya che, ane te granthibhedanA karavAmAM bhAre zaktinI AvazyakatA hoya che, eTalA mATe ekalA thAkavRtti rajIthI grathibheda thatuM nathI, tene mATe apUrvajaLanI AvazyakatA rahe che, e pramANe pUrvavA-dvArA graMthibheda karavAthI zanivRttivALa-dvArA zraddhA prApta karavAmAM Ave che zrI AcArAMga sUtra : 1 198 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhigamazraddhA adhigamazraddhA- je pramANe nisargathI zraddhA utpanna thAya che te prakAra kahevAmAM AvI gayo che. have adhikAzraddhAnI vyAkhyA karavAmAM Ave che-tIrthakara AdinA upadezanA nimittathI thavAvALuM jJAna te pitA kahevAya che. vItarAga bhagavAnane upadeza sAMbhaLavAthI, athavA vitarAgadvArA nirUpita AgamanA arthane vicAra karavAthI padArthone yathArtha nirNaya thAya che te nirNayane jima kahe che. te virAmathI mithyAtvamehanIyane kSaya-upazama Adi thayA pachI tattvArthanI je rUci thAya che, te mizraddhA che. zraddhAthI zama, saMvega Adi utpanna thAya che. eTalA mATe "rAjya Adi vaibhava tathA putra, patnI vagere samasta AtmIyajana aMtamAM duHkhadAyaka che. e pramANe jANIne viSanI samAna tene tyAga karIne sarvasukhemAM uttama, nitya, dhruva, zAzvatika mokSa sukhanI irachAvALA samyagdaSTi purUSa dIkSita thaI jAya che. tAtparya e che ke-saMyamanI prAptinA samaye pariNAmonI je vadhatI jatI dhArA hatI tenuM sarva prakArathI rakSaNa karavuM joIe. tene ghaTavA devI joIe nahi. zraddhA parama durlabha che ane jJAna, evI rIte cAritranuM kAraNa hevAthI melanuM mukhya kAraNa che. eTalA mATe zraddhAno tyAga kara joIe nahi; Azaya e che keH-mahAna kaThinAIthI prApta thavAvALA saMyamanI zraddhApUrvaka rakSA karavAmAM jIvananA chellA rakSaNa sudhI sAvadhAna rahevuM joIe. (sU. 2) cAlatA mArga para calAvAya che." A lekavyavahAra pramANe ziSyanI zraddhA majabUta karavA mATe-"A mAga pUrvakAlIna mahApurUSoe AcaraNa karela che. A AzayathI kahe che-- athavA pUrva kAlanA tIrthakara gaNadhara Adi saue A mArganuM avalambana (Azraya) karyuM. e batAvavA mATe ziSyanA cittanI zraddhAne vadhAravA mATe kahe che- "gha " ItyAdi. mUlAI-vIra purUSa mahAmArgane prApta thayA- vIra purUSe mahAmArgane prApta karyo ) (sU. 3) zrI AcArAMga sUtra : 1 199 Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkAtha-parISaha, upasarga kaSAya vagere zatruone jItavAvALa, saMyamanA AcaraNamAM parAkrama karavAvALA sarvotkRSTa bhAvavIra ahiM "vAra" zabda vaDe grahaNa karavAmAM AvyA che. samyajJAna Adi mokSano mArga te " maNi " kahevAya che, kAraNa ke mahApurUSoe tenuM sevana karyuM che. bhAvavIra A mahAmAne prApta thayA che. atyanta kaThera tapa ane saMyamanuM ArAdhana karavuM e ja A mArgane prApta kare te che. A mArgaja mekSanI prApti karAvavAvALe che, kAraNa ke samasta munioe e mAgane sevana karyuM che. tIrthakara Adi mahApurUSoe paNa A mArgane Azraya lIdhe che, eTalA mATe A mArgane vizvAsapAtra samajIne ziSyagaNanI paNa A mArgamAM pravRtti thavI joIe. vIra padathI e pragaTa karavAmAM AvyuM che ke-jema rAjA loka pitAnA zatruone nAza karIne vIra padavI prApta kare che, te pramANe parISaha Adi zatruone jItavAthI saMyamI paNa mekSamAga prApta karIne kettara vIra kahevAya che. (sU. 3) ke maMdabuddhivALA ziSya aneka daSTAntathI samajAvyA chatAM paNa apUkAya AdinA jI para zraddhA nathI karatA te tene lakSyarUpa rAkhIne kahe che ke - he ziSya! hajI sudhI tamArI buddhi apakAyanA jI viSayamAM deDatI nathI. (kAma karatI nathI) kAraNa ke tamane A viSayanuM vizeSa jJAna nathI te pachI bhagavAnanI AjJAthI avazyaka zraddhA rAkhavI joIe. e AzayathI kahe che-o ? ItyAdi. mUlAI-bhagavAnanI AjJAthI (aSkAyarUpa) lekane samyapha prakArathI jANIne saMyamanuM pAlana karavuM joIe. (sU. 4) aSkAyazraddhopadeza TIkAtha-mUlasUtramAM ApelA "roja" zabdathI prakaraNanA kAraNe apUkAyalokaja samajavuM joIe. " zabdathI aSkAyanA Azraye rahelA anya jIvenuM grahaNa karavuM joIe. e pramANe aplAya ane aSkAyanA Azrita rahevAvALA anya jIvone tIrthakara bhagavAnanI AjJAthI, samyak prakAre jANa karIne arthAt "aSkAya Adi jIva che.' e pramANe samajIne saMyamanuM pAlana karavuM joIe. "tomaya" arthAta jenA vaDe koIpaNa prANIne koI prakArano bhaya na hoya e saMyama, sarvathA jIvarakSArUpa saMyamanA pAlanamAM sAvadhAna thaIne yatna kare joIe. athavA "momIne artha che-aSkAyaloka, kAraNa ke te bIjAnA taraphathI bhayanI IcchA karatA nathI; sarva prANI pitAnA mRtyu AdinA bhayathI khinna-duHkhI thAya che. zrI AcArAMga sUtra : 1 200 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamamAM paNa kahyuM che ke -"sarva jIva jIvatA rahevAnI IcchA kare che, maravAnI IcchA karatA nathI." te akAyelekanuM pAlana kare arthAt rakSA kare. saMyamI purUSa samasta prANIonA rakSaka thAya che. te koI paNa prANIne bhaya utpanna karatA nathI. sarva prANIo para mAre maitrIbhAva che. A vacana pramANe tenI sarva prANImAtra para mitratAnI bhAvanA hoya che, te kAraNathI saMyamI te jIvane bhaya utpanna karatA nathI, keIne paNa keIthI bhaya utpanna karAvatA nathI, paraMtu te sarva prANIonI rakSA kare che. jo ke chadmastha jIvene samasta dravya ane paryAnuM jJAna nathI; te kAraNathI tathA buddhi, saMskArathI rahita hovAthI aSkAyanA jIvamAM avyakta cetanA hevAthI, tathA jala jIva che" e vAta pratyakSa nahi hovAthI Indriyo dvArA keI vakhata jANavAmAM AvatI nathI te paNa saMpUrNa tIrthane uddhAra karavAmAM samartha tIrthakaranA vacanene pramANu mAnIne avazya vizvAsa karavA joIe. avadhi Adi pratyakSa jJAnI paNa prathama bhagavAnanI AjJA para zraddhA rAkhIne apUkAyanA jIvane jANa karIne pratyakSajJAnI thayA, e mATe saMyamI purUe aplAya AdinA jIvonI rakSAmAM sAvadhAna rahevuM joIe. (sU. 4) bhagavAnanI AjJAthI apUkAyalakane jANIne saMyamInuM je kartavya che te pragaTa kare che-te mi" ItyAdi. mUlAtha-te huM kahuM chuM-pite apUkAya lekane alApa-(hevA chatAM nathI kahevuM te) na kare. AtmAne a5lApa kare nahi. je lekane apalApa kare che te AtmAne a5lApa kare che. ane je AtmAne apalApa kare che te lekane apalApa kare che. (sU. 5) TIkAtha-bhagavAnanAM vacane pramANe aSkAyanuM svarUpa jANavAvALo huM kahuM che, arthAta meM bhagavAnanI pAsethI jevuM sAMbhaLyuM che tevuMja kahuM chuM-pote apakAya rUpa lekane apalApa kare nahi, arthAt evuM kahe nahi ke -jala jIva nathI." asat Aropane abhyAkhyAna kahe che, jemake acaurane cIra kahe. ahiM "ghI tela Adi pramANe jala e jenuM upakaraNamAtraja hoI zake che, te svayaM jIva nathI, kAraNa ke te jIvanuM upakaraNa che, A prakAranuM kahevuMja-asata (mithyA) abhiga che, kAraNake ghoDA vagere jIva paNa jIpakaraNanA rUpamAM jovAmAM Ave che. tethI jalanuM jIvapaNuM a5lApa karI zakAya nahi. zakA-ajIva pANImAM jIvapaNAne Arepa kare teja abhyAkhyAna zA mATe nahi samajavuM ? zrI AcArAMga sUtra : 1 201 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aplAya kI hiMsAmeM tadAzita anya jIvoMkI hiMsA samAdhAna A pramANe kahe nahi, anumAna ane Agama pramANathI tathA jIvana lakSaNenA saMbaMdhathI jalanuM jIvapaNuM nirUpaNa karyuM che. je apakAya-lekanuM abhyAkhyAna karavAmAM Ave to zarIranA adhiSThAtA AtmAnuM paNa abhyAkhyAna karavuM paDaze. parantu te saMbhava nathI. e vAta kahe che- AtmAnuM abhyAkhyAna karazo nahi. AtmA zarIrane adhiSThAtA che, ane pratyakSa cetanAvALA che. tethI tene a5lApa karI zakAze nahi. eTalA mATe "AtmA nathI e pramANe apalApa karaze nahi. je maMda buddhivALA aSkAyalakane niSedha kare che, te pratyakSa Adi-pramANethI siddha-AtmAne a5lApa kare che, ane je "AtmA nathI" athavA "huM nathI e pramANe AtmAne a5lApa kare che te mahAmUDha manuSya pitAnA ajJAnanA baLathI aSkAyane apalApa kare che. jeNe hAtha, paga, mukha Adi avayathI yukta, zarIranA adhiSThAtA, tathA atyanta spaSTa upaga Adi lakSaNavALA AtmAne ja apalApa karI dIdhe, tene mATe aspaSTa upaga Adi lakSaNavALA aSkAyane apalApa kare te kAMI kaThina nathI. (sU. 5) aSkAyane a5lAya karavAthI ghaNAja deSa Ave che, evo vicAra karIne aNagAra akAyanI virAdhanA karatA nathI, daMDI ane zAkya Adi, aNagAro thaI zakatA nathI, kAraNa ke teo aSkAyanI virAdhanA kare che. te vAta AgaLanA sUtramAM batAve che-trajJamA" ItyAdi. aThAyAtra bhUlArtha--apakAyanI hiMsAne saMkeca karavAvALAne jUdA jANe ane "ame aNagAra chIe." e pramANe kahevAvALAne paNa jUdA jANe. je nAnA prakAranAM zothI zrI AcArAMga sUtra : 1 20 2 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSkAyane AraMbha kare che; te aSkAyanA zone AraMbha karavAvALA aneka prANIenA prANene nAza kare che. (sU. 5) TIkAtha-tIvra karUNAthI dravita hRdayavALA kaI-kaI aNagAra AraMbhamAM saMkeca kare che-aplAyane AraMbha karatA nathI te jUdA che. keI avadhijJAnI, kaMI mana paryayajJAnI ane keI parokSajJAnI bhAvitAtmA aNugAra che, tene jue te sUma ane bAdara aplAyano AraMbha karavAmAM bhaya pAmelA che, trasita che, udvigna che, ane traNa karaNa traNa cogathI aSkAyanA AraMbhanA tyAgI che. tene juo. ane keI-kaI loka "ame sAdhu chIe" A pramANe abhimAna sAthe kahetA arthAt "ameja apakAyanA rakSaka ane mahAvrata dhAraNa karavAvALA chIe A pramANe vRthA pralApa karatA thakA dravyaliMgI che tene jUdA jANe. aNagAra hovAnuM abhimAna karavAvALA e dravyaliMgI sAcA aNagAranA guNamAM jarApaNa pravRtti karatA nathI, ane gRhasthanA keIpaNa kAryono tyAga karatA nathI, te vAta AgaLa batAve che-"mi ItyAdi. te nAnA prakAranA zastrothI jalane AraMbha kare che. zAstro aneka prakAranA che, temAMthI dravyazAstra-svakAya, parakAya ane ubhayakAya-rUpa che. taLAvanuM pANI, kuvAnuM pANI, paraspara svakAyazAstra che. e pramANe kuvA vagerenA jalanuM zastra talAva AdinuM jala che, te paNa svakAyazastra che. drAkSa, cAvala, loTa, dAla, caNA, vAla Adi parakAyazastra che. mATI AdithI maLeluM jala ubhayakAyazastra che. jalanA viSayamAM mana, vacana ane kAyAne phaSita prayoga kare te bhAvazastra che. e zothI jalakarmane samAraMbha karIne, arthAt jalanA AraMbhadvArA jJAnAvaraNIya Adi ATha prakAranA karmonA baMdhanA kAraNabhUta sAvadha vyApAra karIne jalakAyanI hiMsA kare che. jalakAyanI hiMsAmAM je pravRtta thAya che te paTakAyarUpa samasta lokanI hiMsA kare che. e batAve che-9caratye". ItyAdi jenA dvArA hiMsA karI zakAya tene zastra kahe che. zastra be prakAranA che-(1) dravyazAstra ane (2) bhAvazastra jenAthI aplAyanI hiMsA thAya te aSkAyazastra che. aSkAyazastrane aplAyanA viSayamAM prayoga karavAvALA aSkAyathI bhinna aneka pRthvIkAya Adi sthAvaranI zrIndriya vigere trasa chanI hiMsA kare che zrI AcArAMga sUtra : 1 203 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsAramAM bahu saMkhyAmAM dravyaliMgI che. jema ke-"ame paMcamahAvratadhArI, sarva prakAranA AraMbhanA tyAgI ane SakAyanA rakSaka aNagAra chIe" A pramANe kahevAvALA daMDI tathA zAkaya Adi che, temAMthI keTalAka te dehanI zuddhi mATe ghaNuM ja jalathI snAna karavAvALA hoya che. keTalAka te pitAne rahevA mATe makAna Adi banAvavA mATe mATI kAMkarA ane cunA vageremAM meLavIne jalakAyanI hiMsA kare che. koIkeI pitAnuM peTa bharavA mATe khetImAM jala sIMce che. keI devakula vagere mATe sAvane upadeza Ape che, ane koI deva ane gurUnI pArthiva pratimAne ghaNAM ja-ghaDA pANIthI snAna karAve che. te vidhipUrvaka jinapUjAmAM ane pratiSThAmAM ghaNuM ja prakAranA sacitta jalathI pratimAne snAna karAvAmAM mahAbhayaMkara bhavasAgarathI AtmAne uddhAra thAya che, evuM mAne che. ane upadeza Ape che - aSkAyarakSapadeza ucita kAlamAM samyaphaprakArathI snAna karIne ane kramathI jinapratimAne snAna karAvI, puSpa, AhAra ane stutithI pUjA kare. A pramANe pUjAnI vidhi che. (dharmasaMgraha) vidhipUrvaka karavAmAM AvelI lekasaMbaMdhI samasta ceSTAo ( kriyAo) paNa saphala thAya che, te jineMdra bhagavAnanI pUjAnuM te kahevuM ja zuM ? A te bane lokamAM hitakArI che ke 1 " (paMcAzaka-4-viva ) e pramANe pUjA pratiSThA Adi aplAyanI hiMsArUpa zAstraniSiddha sAvadha kAryamAM pravRtti karIne paNa dravyaliMgI daMDI, zAkya Adi pota-pitAne aNagAraja mAne che. zrI AcArAMga sUtra : 1 204 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je leAka jalazastranA prayAga karIne SaTrakAyanA tamAma jIveAnI virAdhanA kare che te dravyaliMgI, naraka nigeAda AdinA nAnA prakAranA duHkhAnI javAlAonA samUhathI vyApta lAMkhA sa'sAramAM cAreya tarapha cakkara lagAve che. kahyuM che keH " je puruSa jJAnarahita thaIne sAvadyane upadeza Ape che te, ane sAvadya pUjA karavAvALA dIrgha-lAMkhA saMsAramAM bhramaNa kare che. " // 1 // (sU. 6) sUdharmo svAmI jammU svAmIne kahe che-'tasya ' ityAdi. mUlAtha bhagavAne rijJAnA Adha ApyA che. je A jIvananA sukha mATe peAtAnI vaMdanA, mAnyatA, pUjA, janma-maraNathI mukti tathA duHkhAnAM nivAraNa mATe; te peAteja jalazastrane AraMbha kare che, khIjA pAse jalazastranA AraMbha karAve che. ane jalazastranA AraMbha karavAvALAnI anumeAdanA kare che. te peAtAnA ahita mATe che. te tenI bedhine mATe che. (sU. 7) TIkA--aplAyanA samAra`bhanA viSayamAM bhagavAna zrI mahAvIre samyag medhanA upadeza ApyA che. bhagavAne kahyuM che ke-kabaMdhanA nAza karavA mATe jIvAe parijJAnA Azraya jarUra levA joie. rUpirajJA ane pratyAkhyAnaparijJA, A pramANe pirajJAnA be bheda che. bannenA lakSaNA prathamaja kahevAmAM AvyA che. aplAyabhoga upabhogadvAra-- jIva kayA pratyeAjanathI akAyanA jIve prati sAvadya vyApAra kare che ? tenA uttara kahe che ke-A kSaNabha'gura jIvananA sukha mATe, arthAt, snAna, pAna dhAvuM, pANI sIMcavuM, vahANu AgoTamAM javuM AvavuM,ityAdi mATe. prazasAne mATe,jemake naLamAMthI phuvArA calA vavA AdimAM, lokeAthI satkAra pAmavA mATe. jemake--snAna karavAmAM ane vastra vagerene mela dUra karavAmAM, pUjA arthAt vastra, ratna, Adino puraskAra meLavavA mATe, jema-devapratimA AdinA snAna ane pUjana vageremAM, janma-maraNathI mukata thavA mATe, jema-tI snAna AdimAM, duHkhAnA nirodha karavAnA hetuthI, arthAta-rAga vagerenI zAnti mATe snAna-pAna vageremAM te te apkAyanA virAdhaka dravya ane bhAva zastranA Ara'la kare che, bIjA pAse alkAyazasranA zrI AcArAMga sUtra : 1 205 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAraMbha karAve che, ane akAyazastranA AraMbha karavAvALAne anumeAdana Ape che te aplAyanA AraMbha karanArane karAvanArane ane karavAvALAne anumeAdana ApavAvALAne e saune mATe ahita karanAra che. ane ameAdhi-jinadhama nI aprApti mATe hoya che. (s cha) jeNe tIrthaMkara AdinA samIpamAM akAyanA jIvAnuM svarUpa jANI lIdhuM che te A pramANe jANe cheH--' te taM. ' ityAdi. mUlA bhagavAna athavA aNugArA pAsethI sAMbhaLIne akAyanA svarUpane jANanArA jIvA cAritra aMgIkAra karIne keAI-kaI A pramANe jANe che--A graMtha che, A mAhu che, A mRtyu che, A naraka che. gRddha puruSa nAnA prakAranAM (aneka prakAranAM) zastrothI jalanA AraMbha karIne, jalazastranA Arabha karatA thakA khIjA aneka prakAranA prANIonI hiMsA kare che. (sU. 8) akhAyasacitatA TIkA je puruSa tItha kara bhagavAna tathA tenA anuyAyI zramaNunitra thAnA samIpa upadeza sAMbhaLIne sarva sAvadyavyApAranA tyAgarUpa cAritra aMgIkAra karIne vicare che, te aplAyanA Arbhane samaje che tene ahitakara ane akhAdhijanaka jANe che, te A pramANe vicAra kare che keH--A manuSya leAkamAM zramaNa-nigranthAnA upadezathI sabhyajJAna ane vairAgya prApta karavAvALA kAI paNa AtmArthienA jANavAmAM hAya che ke--A graMtha che. ItyAdi. jenA dvArA gUMthI zakAya-mAMdhI zakAya te graMtha kahevAya che. e udaka-jalazastranA samArabha graMtha che arthAt ATha karmonA baMdha che. ahiM kAraNamAM kArya nA upacAra karIne udghakazasranA samAraMbhane graMtha kahyo che. vAstavika rIte te graMtha (kama khaMdha)nuM kAraNa che. AgaLa paNa A pramANe samajavuM joie. A jalazaane samAraMbha mAha-viparIta jJAna che, tathA A mAra-nigeAda vagerenA maraNarUpa che, A naraka che--arthAt nArakI jIvAne thavAvALI dasa prakAranI vedanAonuM sthAna che. kabaMdha, meha maraNu ane naraka rUpa ghAraduHkharUpa phUlane prApta karIne paNa ajJAnI leAka skrIne tenA mATe gRddha-Asakta thAya che. athavA gRddha arthAt bhegAmAM Asakta saMsArI jIva e mATe, arthAt kaMdha, meha, maraNu tathA naraka mADheja pravRtti kare che, zrI AcArAMga sUtra : 1 206 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAtparya e che ke viSayalAgAmAM Asakata jIva zarIra-AdinA pASaNa karavA mATe vandana, mAna, pUjA mATe, janma maraNathI mukta thavA mATe tathA du:khAnA nAza karavA mATe aplAyanA zastranA Arabha kare che, parantu tenuM phaLa graMtha, meAha, maraNu ane naraka rUpaja pAme che, e mATe jalaka samArabhanuM phUla teja hAya che. lAka vAravAra karmabaMdha vagere mATe icchA karatA hAya che; ane te mATe pravRtti kare che. e vAta prathama kahI che. ahiM tenuM kAraNa batAve che kemake vRddha mANasa nAnA prakAranA svakAya, parakAya ane ubhayakAya rUpa zastrothI uttakakanA Ara bhadvArA alkAyanA saMbaMdhI ATha karmajanaka sAvadyavyApAradvArA akAyanI hiMsA kare che. tathA jalakAyanA virAdhaka svakAya, parakAya ane ubhayakAya rUpa zastrAnA AraMbha karIne anyakAya-sthAvara ane trasa jIvAnI paNa hiMsA kare che. te jalakAyanI hiMsAdvArA SaovanikAyarUpa samasta leAkanI hiMsA kare che. tethI atyanta ghAra pApa karatA thakA pharI pharI graMtha (kakha dha)thI laIne naraka sudhInA mAThA-duHkhakAraka phaLane pAmIne paNa te mATe pravRtti kare che. meAkSa mATe karatA nathI. (sU. 8) " sudharmA svAmI krIthI jammU svAmIne kahe che- te cemi. ItyAdi. mUlA--huM kahuM chuM-aplAyanA Azrita prANI che, ane anya aneka (dvIndriya ADhi ) jIva paNa che. (sa. 9) TIkA"--akAyanA svarUpane jANanAra huM kahuM chuM. jevI rIte ke me' bhagavAna pAsethI sAMbhaLyuM che ke-aplAyane Azrita Azraya karIne rahelA apkAyanA jIveA che. tathA aneka dvIndriya Adi nAnA prakAranA jIva nIlagu. pUrataka, matsya Adi paNa jalamAM rahelA che. (nizritAH' 'jalakAyane Azrita' A padma dehalI-dIpaka-nyAyathI anne bAju joDI levuM joIe. ahiM eTaluM samajI levuM Avazyaka che ke-jalakAyanA-jIvAnAM zarIra jalaja che. jyAre ke jalamAM rahevAvALA trasa Adi jIvAnA zarIra bhinna-jUdAM hoya che. te paNa te jalamAMja rahe che, ane jalanI virAdhanA karavAthI te trasa Adi jIvAnI paNa virAdhanA thAya che. jyAM jalakAya che tyAM tamAma kAyanA jIva hAya che. zrI AcArAMga sUtra : 1 207 Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aplAyajIvalakSaNa akAyanuM lakSaNakAra- zaMkA-jalapANI sacitta che e viSayamAM zuM pramANa che ? samAdhAna -jala sacitta che. kemake zastranA upaghAta vinAja te tarala che. jevI rIte hAthInA zarIranuM upAdAna "kalala" ahiM mUtra AdithI vyabhicAra haThAvavA mATe "zastranA upaghAta vinA e vizeSaNa lagADyuM che. "kalala." zabdanA grahaNa karavAthI mAtra sAta divasane garbhAzayamAM rahele zukrazeNita-mizrita dravapadArtha samaja joIe. AThamA divasathI tenI abuda Adi avasthAo thaI jAya che. arthAt te kaThaNa thavA lAge che. bIjuM paNa-jala sajIva che, kemake te anupahata drava che, jemake iMDAne rasa. bIjuM paNa jala-jIva-zarIra che. kemake-tenuM chedana-bhedana karI zakAya che ane dRzya che; hAtha-paga AdinA samUha pramANe te sivAya avyakta upagathI laIne kaSAya sudhI jIvanAM je lakSaNa pRthvIkAyanA uddezakamAM batAvyAM che. te sarva jIvanA lakSaNenI vidyamAnatA hovAnA kAraNe paNa jala sacitta che. jevI rIte manuSya Adi. e pramANe tejaskAya Adi ekendriya jImAM paNa jIvanA lakSaNa che. e rIte samajI levuM joIe. Agama pramANathI paNa jala sajIva siddha thAya che- apa sacitta kaheluM che, temAM aneka jIva che. ane tenuM astitva alagaalaga che." (daza) a. 4) aSkAyaprarUpaNA prarUpaNAkAraaSkAyanA jIva be prakAranAM che-(1) sUma ane (2) bAdara jene sUkSamanAma zrI AcArAMga sUtra : 1 208 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmane udaya che te sUkSama kahevAya che ane bAdaranAmakarmanA udayavALA bAdara kahevAya che. temAMthI sUkSama jIva paryApta ane aparyAptanA bhedathI be prakAranAM che. sUkSama sarva lokamAM vyApta che. ane bAdara lekanA eka dezamAM che. bAdara aSkAyanA aneka bheda che. hima, jhAkaLa, haratanu (tRNunA agrapara raheluM pANI zuddha zIta,uSNa kSAra,amla, lavaNa, kSIra, ghatedaka Adi. sarva bAdara apakAya saMkSepathI paryApta tathA aparyAptanA bhedathI be prakAranAM che. jyAM eka bAdara chava hoya che. tyAM niyamathI asaMkhyAta bAdara chava hoya che. samudra, taLAva, nadI vagere bAdara jInA sthAna che. bAdara ane sUkSama banne prakAranA jalakAyanA jevI rIte paryApta ane aparyApta bheda karavAmAM AvyA che. te pramANe zarIratraya Adi bIjA bhede paNa che te pRthvI kAyanA uddezakamAM batAvelA che. te tyAMthI jANI levA joIe. pRthvIkAyanI pramANe pratyeka prakAranA jIva asaMkhyAta che. alabatta tenA zarIranA AkAra stibukabindu-buda-budanA pramANe che. aplAyajIvapariNAma parimANadvAra- bAdara paryApta aSkAyanA jIva saMvartita lokaprataranA asaMkhyaya bhAga pradezanA barAbara che. bAdara aparyApta tathA sUphama paryApta ane aparyApta rAzio alaga-alaga asaMkhyAta lokAkAzanA pradezonI barAbara che. ahiM eTalI vizeSatA samajavI joIe kebAdara paryApta pRthvIkAyanI apekSA bAdara paryApta aSkAya asaMkhyAta guNa che, ane bAdara aparyApta pRthvIkAyanI apekSA bAdara aparyApta aSkAyanA jIva asaMkhyAta guNA che. sUkSama aparyApta pRthvIkAyanA jIthI sUkama aparyApta aSkAyika jIva vizeSa adhika che. tathA sUkSma paryApta pRthvIkAyanI apekSA sUkSama paryApta aSkAyanA jIva vizeSa adhika che. (sU. 9). zrI sudharmA svAmI jakhkha svAmIne saMbodhana karIne kahe che-"phuM 'ItyAdi. mUlAtha-he ziSya! jinazAsanamAM aNagArene mATe A vyAkhyA karavAmAM AvI che, ke jala jIva che. (sU. 10) TIkAtha- zabda saMbadhana mATe che. tenuM tAtparya e thayuM ke he jabU! A jinazAsanamAM nizcayathI aNagAranA arthAt dravya ane bhAvagrahathI rahita munionA bedha mATe "jala jIva che A vyAkhyAna karavAmAM AvyuM che. jala, jIne piMDa che, e pramANe zrI AcArAMga sUtra : 1 209 Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAne kevalajJAnathI jANa karIne sAdhuonA saMyamanI rakSA mATe jalane jIva tarIke batAvyuM che. sUtramAM ApelA "' zabdathI e pragaTa karavAmAM AvyuM che kejalanA Azrita bIjA kIndriya Adi jIva paNa che. saMkSepamAM tAtparya e che keje purUSa eka TIpA jalanI virAdhanA kare che te SakAyanA jIvane virAdhaka che. (sU. 10) aplAyazastra rAkArazakA-je jala jIne piMDa che. e pramANe bhagavAne kahyuM che te jalanuM sevana karavAvALA munione hiMsAdeSa lAge che. evI sthitimAM sAdhuone saMyama kAyama kevI rIte rahI zake che? samAdhAna-jala traNa prakAranuM che (1) sacitta (2) acitta ane (3) mizra nadI, kuvA,taLAva AdinuM jala sacitta che. sacitta acitta ane prakAranuM bheguM thayeluM jala mizrakahevAya che. A banne prakAranAM jala sAdhuo mATe agrAhyA che. acitta jala be prakAranuM che.(1) svabhAvathI acitta ane (2) zastranA saMgathI acitta. svabhAvathI acitta jalane kevalI, mana:paryayajJAnI, avadhijJAnI tathA zrutajJAnI jANe che, paraMtu tenuM sevana karatA nathI-sevana karavAthI anavasthA deSa Ave che, ane vyavahAra azuddha thaI jAya che. e vAta prasiddha che ke-kadAcit svabhAvathI acitta jalathI bhareluM taLAva tathA svabhAvathI acitta tala Adine joIne vyavahAramAM azuddha hovAnA kAraNe tarasa ane bhUkhathI pIDita sAdhuone paNa pIvA-khAvAnI AjJA bhagavAne ApI nathI. je jala zastranA saMgathI acitta thaI gayuM hoya te jala sAdhuo mATe grAhyA hoya che. e pramANe karavAthI ja saMyamanuM pAlana thAya che. te zasa zuM che? e batAvavA mATe kahe che-"" ItyAdi. malAtha-aSkAyanA viSayamAM he ziSya ! zastrano vicAra kare. aSkAyanAM zastra judAM judAM samajAvyAM che. (sU. 11) TIkAtha-jenA dvArA hiMsA thaI zake te zastra kahevAya che, he ziSya! aSkAyanA viSayamAM "A aplAyanuM zastra che e pramANe vicAra karo apakAyanAM zastra svakAya, parakAya, ane ubhayakAyanA bhedathI nAnA prakAranAM bhagavAne batAvyAM che. kuvAnuM jala, nadI AdinAM jala mATe svakAyazastra che. e pramANe nadI AdinuM jala kuvAnAM jala mATe svAyazastra che. svakAyazastrathI pariNata jala sAdhuo mATe grAhya rahetuM nathI, kAraNa ke te vyavahAramAM azaddha che. ubhayakAyazastra che kuvA AdinAM jala, mATe garama jala, athavA mATI vagerethI zrI AcArAMga sUtra : 1 210 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLeluM jala. ubhayakAya zastrathI pati jala paNa sAdhuo mATe grAhya nathI. kemake- temAM mizra (sacittAcitta) nI zaMkA rahe che. munie mATe parakAyazasraparita jalaja grahaNa karavA cAgya che. aplAyanuM parakAyazastra, agni, mATI, drAkSa, zAka, cAvala, leATa, dAla ane caNA Adi che. pahelAM karatAM jenAM vaNu, rasa, gaMdha, Adi badalAi jAya te parAkAyazastrathI jala pariNata (acitta) thai javAnI e nizAnI arthAt eLakhANu che. vaNathI jalanuM dhUsara A ithai javuM, gaMdhathI temAM maLelI vastuenI gadha AvavI, e pramANe jalamAM maLelI vastuonA tIkhA, kaDavA, selA Adi rasanA svAda AvI javA, ane spathI jalanuM rUkSa cikaNuM Adi thai javuM. e jala acitta hovAnA lakSaNa che. dhAvanajala - dhAvanapAnI (21) AvA prakAranuM acitta jala A sUtranA bIjA zrutaska MdhanA pAnaiSaNA-prakaraNamAM ekavIza prakAranuM bhagavAne sAdhue mATe grAhya kahyuM che, te A pramANe cheH (1) utsvadya-lATa maLeluM, katharoTa AdinuM dhAvaNu, (2) saMsvedya-ukALelA talanuM dhAvaNa, athavA ukALelA pattAvALAM zAkanuM dhAvaNu. (3) ceAkhAnuM dhAvaNu. (4) talanuM dhAvaNa. (5) dhAnyanuM dhAvaNa. (6) javanuM dhAvaNu, (7) esAmaNu. (8) AranAla chAsanA vAsaNAnu dhAvaNa, athavA chAsanI upara nItarela pANI. jene Acha" paNa kahe che. (9) AMkhA-Amra Adi kaLAnuM dhAvaNa. (10) ammADInuM dheAvaNa (11) kAThAnuM dhAvaNa. (12) khijorAnuM dhAvaNu. (13) drAkSanuM dhAvaNu. (14) dADamanuM dhAvaNu. (15) dhAvaNu. (16) nArIelanuM' dhAvaNu. (17) keranuM dhAvaNu. (18) kherAnu dhAvaNu. (19) AMkhaLAnuM dhAvaNu. (20) AMmalInu dhAvaNu, (21) agnithI ukALeluM garama jala. je zAkaya Adi sacittaaprakAyanu' sevana kare che. temAMthI zAya Adi peAtAnA upabhAga mATe 'jala sacitta nathI' e prakAranI prarUpaNA kare che. daMDI jalane sacitta mAnIne paNa mAha ane pramAda vaza thaI. pAtAnA mATe pANI garama karAve che, ane khIjAne pANI garama karavAnA upadeza Ape che ke-jala traNa IMDa--ukALA ApIne ukALavuM joIe. A pramANe upadeza ApIne aprakAyane samAraMbha karatA thakA kevaLa apakAyanIja hiMsA kare che, eTaluMja nahI parantu jalamAM rahevAvALA dvIndriya AdinI paNa virAdhanA kare che. zrI AcArAMga sUtra : 1 211 Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aplAyavirAdhanAdoSa tItha Adi para AdhAkama Adi doSothI dUSita AhAra-pANI grahaNa karIne aprakAyanA mahArabha karatA hoya ema jovAmAM Ave che. te peAtAnA AtmAne bhavasAgarathI tAravAmAM samatha nathI. bhagavAne-ttarAdhyayana sUtramAM (adhyayana 20mAM) kahyu` che keH " je puruSa asthira vratavALA che ane tapa tathA niyamAthI bhraSTa che, te lAMkhA samaya sudhI potAnA AtmAne kaleza pahAMcADavA uparAMta paNa saMsArathI pAra thaI zakatA nathI." ( uttarA. a. 20) (sU. 11) sacitta jalanA AraMbha karavAvALA ekalI hiMsAnAja bhAgI nathI parantu anya DhASAnA paNa bhAgI che. te vAta bhagavAna kahe che-'RtuvA.' ItyAdi. mulA--athavA adattAdAnanA doSa lAge che. (sU. 12) TIkA--prathama kahelI vAtane khIjI rItathI spaSTIkaraNa karavAnA amAM ' athavA' zabda che. je akhAyanA Arabha kare che, tene adattAdAnanA doSa paNa lAge che, kAraNa e che ke-akAyanA jIvAe peAtAnuM zarIra upamana karavA mATe tene sepyu nathI. te paNa te leAke mana, vacana ane kAyAthI ane karavuM, karAvavuM tathA anumedavuM te vaDe karI upamana kare che, te kAraNathI alkAyanA AraMbha karavAvALAne adyattA dAnanA doSa paNa anivArya (TALI na zakAya tevA) che. e mATe mumukSu purUSoe alkAyanA AraMbha tyAgI devA joie. e pramANe bhagavAne sAkSAt kahyuM che. (sa. 12) sacitta jalanA upayoga karavAvALAne pUchatAM je uttara Ape che-te kahe che, athavA je leAka askAyanA AraMbhane tyajavAmAMasamartha che. temanuM kahevuM-kathana batAve che- vara ne.' ityAdi. aplAya ke viSayameM anya mata samIkSA mUlA--amane ka2e che, amane ka2e che, (jala) pIvAne ane vibhUSAhAtha paga Adi dhAvA, nahAvA mATe (sU. 13) TIkA--ame svecchAthI jalanI virAdhanA karatA nathI. paraMtu amArA AgamamAM jalane acitta batAvyuM che; ane pIvAnA niSedha karyAM nathI. tethI amAre pIvu ka2e che. 'amAre ka2e che.' A be vAra kahevAthI e sUcita karavAmAM AvyuM che ke:--prayeAjanavaza nAnA prakAranA upabhAga karavAnuM amane ka2e che. jemake bhasmathI snAnakaravAvALA kahe che--amAre pIvu ka2e che, snAna karavuM kalpatuM nathI. zAkaya AdinuM kahevu che ke-amAre pIvuM ane snAna, sarva kAMI ka2e che. zrI AcArAMga sUtra : 1 212 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temanuM e paNa kahevuM che ke vibhUSA-AAbhA mATe paNa jalanA upabhAga amAre kalpe che. hAtha paga, mukha Adine dhAvAM anevastra Adi dhAvAM te vibhUSA kahevAya che. e mATe jalanA vyavahAra karavAmAM amane jarApaNu doSa lAgatA nathI. (sU. 13) te bIju zu kare che, te kahe che 'pujo.' ityAdi, mUlA--jUdA jUdA zAthI jalakAyanI hiMsA kare che. (sU. 14) TIkA--peAtAne aNugAra kahenArA zAkaya vagere bhinna-bhinna prakAranA zastrAthI snAna, pAna, dheAvuM, sIMcavuM Adi kArya karIne akAyanI hiMsA kare che. athavA pUrNa rUpathI tenI virAdhanA kare che. (sU 14) anyamatAgamavirodha " temanuM kathana kahevuM-yukti ane AgamathI sArahIna che. e batAvIne kahe chetyavi, ' ItyAdi. sulAte lAkonI yuktie akAyanAviSayamAM nizcaya karI zakatI nathI.(sU. 15) TIkA--te zAkaya AdinI yuktie aplAyanA AraMbhanA viSayamAM nizcaya karavAmAM samartha nathI. vi' api zabdathI e sUcita karyu che ke temanuM Agama paNa nizcaya karavAmAM samatha nathI. temanuM Agama te Agama paNa nathI. kemake te Apta purUSA dvArA praNIta nathI. ane hiMsAnuM nidhAna karavAvALAM che. Agama te kahevAya che ke je vItarAgadvArA praNIta hoya ane prANImAtranuM hitakArI hAya. (sU. 15) upasaMhAra A pamANe jalane jIva khatAvIne A uddezakanAM samasta kathananA upasaMhAra kare che-- hyuM.' ItyAdi. mUlA mukAyamAM zasranA AraMbha karavAvALAne Arabha jANavAmAM AvatA nathI. akAyamAM zastranA AraMbha nahi karavAvALAne e Arabha jANavAmAM Ave che. tene jANI karIne buddhimAna purUSa svayaM jalanA AraMbha kare nahi. khIjA pAse AraMbha karAve nahi. ane AraMbha karavAvALA khIjAne bhalA jANe nahi. je jalakAyanA A pramANe AraMbha jANuM che. te parijJAtakarmA muni che, bhagavAna pAsethI je sAMbhaLyuM te kahuM chuM. (sa. 16) zrI AcArAMga sUtra : 1 213 Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkAI-A aplAyanA viSayamAM dravya ane bhAvarUpa zastrane vyApAra karavAvALA pitAnA vyApArane karmabaMdhanuM kAraNa jANatA nathI. je aplAyanA viSayamAM dravya ane bhAvarUpa zastrane upayoga karatA nathI, tene e vyApAranuM jJAna hoya che. arthAt te zaparijJAthI jANIne pratyAkhyAnapariNAthI tene tyAga karI de che. jJaparijJA pachI pratyAkhyAnaparijJA kevA prakAre utpanna thAya che, te kahe che-jalanA AraMbhane kamabaMdhanuM kAraNa jANa karIne sAdhunI maryAdAmAM rahevAvALA buddhimAna svayaM jalakAyane AraMbha kare nahi, bIjA pAse karAve nahi, ane jalane AraMbha karavAvALAne anumodana Ape nahi. je udakazAstranA AraMbhane jANe che, te parijJAtakamAM muni che. kRti mi" ne artha pahelAnAM pramANe jANavuM joIe. (sU0 16) iti zrI AcArAMga sUtranI "gAvAjantAmaNi' TIkAnA gujarAtI anuvAdamAM prathama adhyayanane trIjo uddezaka samApta. ne lAsa nA caturthoddezaka upakrama cotho uddezakapAchaLanA trIjA uddezakamAM sAdhutAnI prApti mATe aplAyane nirNaya karyo ane aSkAya ane upayoga karavAmAM jJaparijJA tathA pratyAkhyAnaparikSA paNa batAvI. have te sAdhutAnI prApti mATe krama prApta agnikAyanuM svarUpa samajAvatA thakA-cothA uddezakane AraMbha kare che. sarva prathama tejaskAyanA jInuM astitva nizcaya karavA mATe sUtra kahe che-"he nemi" ItyAdi. mUlAtha-bhagavAnanI samIpa jevuM sAMbhaLyuM che, tevuM kahuM chuM. svayaM agnikAya rUpa lekane apalApa kare nahi; ane AtmAne apalApa paNa kare nahi. je agnikAyane a5lApa kare che, te AtmAne apalAya kare che. je AtmAne apalAya kare che te agnikAyane apalApa kare che. (sU. 1) zrI AcArAMga sUtra : 1 214 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agnikAya ke abhyAkhyAna meM AtmA kA abhyAkhyAna TIkAtha-gurukulamAM nivAsa karIne meM bhagavAnanA mukhathI SakAyanA samasta vizethI yukata je svarUpane zravaNa-manana AdithI parijJAna viSaya karIne nirNata karyuM te huM kahuM chuM. arthAt je pramANe bhagavAnanA mukhAraviMdathI sAMbhaLyuM che. tevuMja huM kahuM chuM. agnikAyanuM prakaraNa hovAnA kAraNe ahiM "oja ne artha agnikAya loka samaja joIe. A agnikAyane svayaMa5lApa kare nahi. arthAt e pramANe kahe nahi ke-agnikAyanA jIva nathI "svayaM" zabdathI e artha pragaTa thAya che ke anikAyanA a5lAparUpa karmathI pote potAne baddha kare nahi. tAtparya e che-pratyeka kriyAnA karavuM-karAvavuM ane anumodanA, mana, vacana, kAyA ane bhUtakAla, bhaviSyakAla tathA vartamAna kAlanA bhedathI (ene paraspara guNAkAra karavAthI) satyAvIsa bheda thAya che. e pramANe A tejaskAyanA alAparUpa kiyAnA paNa satyAvIsa bheda thaI zake che. e bhemAMthI keI paNa bhedamAM AtmAne jeDa joIe nahi, paraMtu e pramANe artha karavAmAM na Ave te e paNa samajI levAmAM AvatI ke, agnikAyane svayaM apalApa kare nahi. paratu apalApa karAvavAnI ane anumodana karavAnI kriyAone niSedha nathI. A prakArane artha saMgata nathI, kemake A artha karavAthI kevaLa svayaMkRta apalApaneja niSedha thaze, kintu kArita ane anudita apApane niSedha thaze nahi, ane e prakArane apAlApa pApanuM kAraNa na thAya, pachI te sUtranA viruddha prApaNAne deSa Avaze, zrI AcArAMga sUtra : 1 215 Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agnikAya lakSaNa lakSaNakAra---- zakA--tejaskAyanA jIvAnA astitva (hAvApaNA)mAM zuM pramANu che ? samAdhAna--aMgAra Adi jIvanAM zarIra che. kemake te chedya che, bhedya che, ane dRzya che. jemake hAtha, paga AdinA samUha, athavA--aMgAra AdinI prakAzarUpa paryAya AtmAnA prayogathI utpanna thaI che; kAraNake te zarIramAM sthita che. jevI rIte-drugana ( AgiyA nAmanA prANI)nA zarIranI paryAya. jema rAtrI vagere khAsa samayamAM jugana (AgIe) nAmaka prANInA zarIra-pariNAma (camakavuM) jIvanA prayAgathI pragaTa thAya che. te pramANe aMgAra AdinA prakAzarUpa pariNAma paNa AtmAnA vyApArathIja utpanna thAya che. athavA--aMgAra AdinI garamI AtmAnA vyApArathI utpanna thAya che. kAraNake te zarIramAM che, jemake jvara-tAvanI garamI. javaratAvanI garamI jIvathI yukta zarIramAMja utpanna thAya che. jIvanA saMcAga vinA utpanna thatI nathI. muDadAmAM javara-tAva kAI sthaLe jovAmAM AvatA nathI; A pramANe agnimAM anvaya-vyatirekadvArA sacittatA samajavI joie. ahiM sUryathI hetumAM vyabhicAra nathI. kemake saOmAM AtmapUrvakaja garamI hAI zake che, eTalA kAraNathI vyabhicAra nathI. agnikAya sacittatA athavA----teja sacetana che. kemake yathAyeAgya AhAra grahaNa karavAthI tenAmAM vRddhirUpa vikAra jovAmAM Ave che. jevI rIte puruSamAM. A prakAre jIvanA lakSaNu maLavAthI tejaskAyanA jIvAnuM astitva jANavAmAM Ave che. zrI AcArAMga sUtra : 1 athavA--apragaTa upayogathI laine kaSAyaparyaMta jIvanAM lakSaNa jevAmAM Ave che, te kAraNe tejaskAyanA jIvAnu' astitva nizcaya hoya che. AmAM Agama pramANa paNa che-- " tejaskAya sacitta kaheluM che. temAM aneka jIva che, tenuM astitva alagaalaga che, zasrapariNata agnine cheADIne. " ItyAdi. ( dazavai, a. 4) 216 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agnikAya prarUpaNA prarUpaNAhAra- agnikAyanA jIva be prakAranA che--(1) sUkSma ane (ra) khAdara. jene sUkSma nAmakarmanA udaya hoya te sUkSma ane jene khAdara nAmakarmanA udaya hAya te mAdarajIva che. temAMthI sUkSmanA paNa e bheda che. paryApta ane aparyApta. sUkSma jIva samasta leAkAkAzamAM vyApta che. ane mAdara leAkanA eka dezamAM che. mAdara agnikAya aneka prakAranA che. jemake-aMgAra, javAlA, maLatu lAkaDuM, zuddha agni vagere. sava khAdara agnikAya paNa e prakAranA che--paryApta ane aparyApta; jyAM eka mAdara jIva hAya che tyAM niyamathI asaMkhyAta jIva hoya che. mAdara jIvAtuM kSetra manuSya leAkaja che. tenAthI AgaLa nathI. khAdara tejaskAya, antara na hoya te manuSya kSetramAM aDhI dvIpa-samudromAM, paMdara kSetramAM rahe che. yugaliAnA samayarUpa atara hovA para pAMca mahAvidehamAM rahe che, anyatra nahi. upapAtanI apekSA leAkanA saMkhyAta bhAgamAM rahe che. samuddhAtanI apekSA samastaleAkavyApI pRthvIkAya Adi mAraNAntika samuddhAta karIne khAdyara agnimAM utpanna thaIna te-te vyapadeza-(nAma)ne pAtra thaIne sarva leAkavyApI che. jyAM khAdara paryApta che tyAMja khAdara aparyApta che; kemake aparyApta jIva paryAptanA Azcayeja utpanna thAya che. e kAraNathI sUkSma ane bAdara pratyekanA paryApta ane aparyAptanA bhedathI e bheda che ane va, gaMdha, rasa ane sparzanA bhedathI hajAro bhedo pAmatA thakA enI sabhyeya cani vagere bhedonI saMkhyA lAkhA thaI jAya che. tenI ceAni saMvRta ane uSNa che, te paNa sacitta, acitta ane mizranA bhedathI traNa prakAranI che, enI sAta lAkha sainie che. sUkSma ane mAdara ane prakAranA agnikAya jIvAnA zarIranA AkAra sAyanA samUhanI pramANe che. zarIratraya (traNu zarIra) Adi anya bheda pRthvIkAyanI samAna che. banne prakAranA agnikAya asaMkhyAta-asaMkhyAta che, zrI AcArAMga sUtra : 1 217 Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agnikAya jIva pariNAma parimANa dvAra- bAdara paryApta tejaskAyanA jIva kSetra-papamanA asaMkhyAtamA bhAgavata pradezanI rAzinA barAbara che. bAdara aparyApta-tejaskAya jIva tenAthI asaMkhyAta guNA che. sUkSama aparyApta tenAthI paNa asaMkhyAta guNA che. ane sUkSma paryApta tenAthI paNa asaMkhyAta guNa che. pRthvIkAyanI sAthe agnikAyanA parimANane vicAra karavAmAM Ave te A prakAre che- tejaskAyanA je bAdara paryApta jIva kSetrapApamane asaMkhyAtamA bhAgavatI pradezonI barAbara che, te bAdara paryApta pRthvIkAyanA jIvothI asaMkhyAta guNa hIna che. bAkInI traNeya rAzio pRthvIkAyanI samAnaja samajI levI joIe, vizeSatA mAtra eTalI che kebAdara aparyApta pRthvIkAyanA jIthI bAdara aparyApta tejaskAyanA jIva asaMkhyAta guNa ochA che. sUkSama aparyApta pRthvIkAyanA jIthI sUkSama aparyApta tejaskAyanA jIva vizeSahIna che. sUkSma paryApta pRthvIkAyanA jIvethI sUkSma paryApta tejasakAyanA jIva vizeSahIna che-vizeSa ochA che. A pramANe yukti ane AgamapramANathI agninI sajIvatA siddha thaI javA chatAMya paNa je keAI agnikAyanA jIvone a5lApa kare che te te upayoga lakSaNathI anumAna karavAmAM AvelA ane zarIranA adhiSThAtA AtmAne apalApa kare che. paraMtu e pramANe karavuM te ucita nathI. tethI sUtrakAra kahe che-AtmAne a5lApa na karo." kaI AtmAe A zarIra grahaNa karyuM che, ane keIe zarIrane tyAga karyo che, e vAta pratyakSa jovAmAM Ave che. tethI e siddha thAya che ke zarIra AtmAdvArA adhiSita che, A pramANe yukti ane ArAmathI siddha, zarIranA adhiSThAtA tathA jJAna Adi guNavALA AtmAne niSedha karI zakAtuM nathI. eTalA mATe "AtmA nathI" A pramANe AtmAne niSedha karI zakAtuM nathI. eTalA mATe "AtmA nathI " A pramANe AtmAne niSedha kare joIe nahi. zrI AcArAMga sUtra : 1 218 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agnikAyApalApa je mandabuddhi puruSa agnikAyarUpalAkanA ke je AtmA pramANe samasta pramANeAthI siddha che tenA, niSedha kare che, arthAt agnikAyanA jIvonA niSedha kare che, te yukti ane AgamathI siddha AtmAnA niSedha kare che. sava pramANeAthI siddha agnikAyalAkanA apalApa karavAthI AtmAne apalApa karavA te saralaja che. kemake agnikAya ane AtmAnA astitvamAM pramANeAnA sadbhAva samAna che. je mUrkha 'mAtmA nathI? A pramANe AtmAne niSedha kare che, te agnikAya nathI' A pramANe agnikAyanA niSedha kare che. tAtparya e che ke--sAmAnyarUpathI AtmAnuM astitva siddha thavAthI ja tenA pRthvIkAya Adi bheda siddha thaI zake che, anyathA-mIjI rIte nahi. je sAhasI puruSa sAmAnya mAtmAneAja niSedha karavA mATe taiyAra thaI gayA te pRthvIkAya Adi vizeSa AtmAonA niSedha kare e te svAbhAvikaja che. emAMthI e paNa Azaya nikaLe che ke-hAtha-paga Adi avayavAthI yukta zarIranA adhiSThAtA ne sArI rIte pragaTa upayAga Adi lakSaNeAvALA peAtAnA AtmAne paNa jeNe niSedha karI dIdhe tene apragaTa upayAga Adi lakSaNeAvALA agnikAyanA niSedha karavA te zuM meATI vAta che? (sU. 1) dIrdhalokazastra (agnikAya) kA kheThaza agnikAyaleAka, AtmAnI pramANe niSedha karavA cagya nathI; te batAvI Apyu che. have batAve che ke agnikAyanA jIvAnI hiMsAthI nivRtta thavAvALA puruSaja muni hAya che.-'ne tIr.' ItyAdi. mUlA--je dIlAka (vanaspatikAya)nA zastra ( agnikAya )nA duHkhane jANuM che, teja sayamanA khedyane jANe che, ane je saMyamanA pedane jANe che, teja dIleAkanA zasranA khedane jANe che. (sa. 2) TIkA--je bhavya puruSa dIrgha leAka arthAta vanaspatinuM zastra agninA duHkhane jANuM che, teja azasra arthAt saMyamanA pedane jANe che. vanaspatikAyanI virAdhanA karavAnA zrI AcArAMga sUtra : 1 219 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNathI agni vanaspatikAyanuM zastra che. saMyamathI koInI paNa virAdhanA thatI nathI. te kAine bhayakArI nathI. e mATe sayamane azastra kahe che. saMyamanA bhaMga thavAnA bhayathI utpanna thavAvALu duHkha te sayamane kheda kahevAya che. A pramANe sayamanuM pAlana karavAthIja munipaNuM hoya che. zaMkA--dI lAka zabdanA artha vanaspati kevI rIte samajI zakAya ? samAdhAna-kAryasthitinA samaya, parimANu ane zarIranI avagAhanAthI vanaspatikAya, anya ekendriya jIvAnI apekSAe mahAna che. vanaspatikAyanI kAyasthitinA kAla ananta che ane te ananta paNa ananta utsarpiNI--avasarvaNIrUpa che. temAM asaMkhyAta pudgalaparAvarttana thAya che. te pudgugalaparAvantana AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgamAM jeTalA samaya thAya che. teTalA che eTaleA kALa te vanaspatikALa kahevAya che. parimANuthI pratyutpanna vanaspatikAyika jIvAnI nile panA nathI. tenA zarIranI avagAhanA kaMIka adhika eka hajAra ceAjana che. A kAraNathI vanaspati kAyane ' tIrthajo' kahe che. have prazna thaI zake che ke:-prasiddha jJapti zabdane cheDIne tIthovarAja ' zabdanA prayoga karavAnI zuM AvazyakatA hatI? tenA uttara e che ke-vanaspatikAyane khALavAmAM pravRtta (cAlu) agnikAya bIjA paNa prANIonA vinAza kare che. vanaspatinA Azraye kIDA, makADA, bhamarA, madhamAkhI ane kabUtara Adi ghaNAMja prANIe nivAsa kare che. vRkSAnA akhAlamAM pRthvIkAyanA jIva paNa hAya che. jhAkaLarUpa akAya paNa hoya che. ane atyaMta kAmala pattA (kuMpaLo)nA anusArI vAyunA paNa tyAM saMbhava che. A pramANe agni, vanaspatinuM zastra banI ghaNAMja jIvAnA vinAza kare che. A hakIkata sUcavavA mATe bhagavAne 'tISajorAja ' zabdanA agni mATe prayAga karyo che. dIrghalokazabdArtha zrI AcArAMga sUtra : 1 " athavA--drI leAkanA athaeN pRthvIkAya Adi che, pRthvIkAya, akAya, vAyukAya, ane vanaspatikAyanI bhavasthiti kramathI khavIsa, sAta, traNa ane dasa hajAra varSanI che. parantu agnikAyanI traNa rAtri-divasaja che. jemake-mAdara agnikAyanA paryApta jIva svalpa che. parantu pRthvI AdinA papta jIva ghaNAja che. e mATe phIrSoja' zabdathI pRthvIkAya AdinuM grahaNa karavuM joIe, ane tenu zastra agnikAya samajavuM joI e. agni utpanna thatAMja ane maLavAnI kriyA thatAMja pRthvIAdinA jIvAnA samUhanA ghAta kare che. tethI te pRthvI Adittu zasra che. kahyu paNa che keH-- 220 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A agni bhU tenA ghAtaka che, emAM saMdeha nathI." (daza vai. a. 3. ga 35) A agninA vyApArane pRthvIkAyane kheda kahe che. kAraNa ke dAhaka hevAnA kAraNe te pRthvI Adine dukha utpanna kare che tene jANavAvALA kheda' kahevAya che. agnikAyane vyApAra sarva prANIone pIDA pahoMcADe che. je A prakAre jANe che teja puruSa azastrane arthAt sattara prakAranA saMyamanA khedane saMyamanA bhaMgathI thavAvALA khedane jJAtA-jANanAra hoya che. tAtparya e che ke-agnikAyanA vyApArathI pRthvIkAya AdinA jIne nAza thAya che. ane tethI saMyama bhaMga thAya che, ane saMyamanA bhaMgathI, munipaNuM bhaMga thAya che. A pramANe agnivyApAra sarvasvane nAzaka hevAthI sAdhuo mATe pariNAthI jANIne pratyAkhyAna pariNAthI tyAgavA gya che. A vAtane daDha karavAnA uddezathI pharI bIjA rUpathI kahe che ke-je azastra (saMyama)nA khedane jANe che te dIrghalekazastranA khedane jANe che. tenI vyAkhyA prathama kahelI che te pramANe samajavI joIe. (sU. 2) agnikAya zastra zastradvArazaMkA thAya che ke je zastrathI agnine kheda thAya che te koNe joyuM che? ane saMyamarUpa azastra keNe joyuM che? tenA uttaramAM kahe che-"hiM. ItyAdi. mUlAtha-parISaha-upasarga Adine jItavAvALA, saMyata-saMyamI sadA yatanAvAna ane sadA apramatta rahevAvALA vIrapuruSae te joyuM che. (sU. 3) zrI AcArAMga sUtra : 1 221 Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkAtha-ghAti-karmarUpI zatruonA samUhane nAza karyAnA anantara anupama kevalajJAna rUpI lakSmI prApta thAya che. te lakSamIthI je virAjamAna che tene vIra kahe che. jema keI rAjA, caturaMga enAthI yukta (cAra prakAranI senA sahita) zatruone harAvIne prApta kareluM rAjya ane vijayarUpa lakSamIthI suzobhita banI "vIra' kahevAya che, athavA-rAga-dveSa Adi Antarika mahAyoddhAone rokavAvALAne "vIra' kahe che. athavA bhavya jIvene vizeSarUpathI muktinI tarapha prerita karavAvALA "vIra' kahevAya che. athavA vizeSarUpathI jJAnAcAra AdinI tarapha bhavya ane prerita karavAvALA "va" kahevAya che. evA vIra tIrthakara ane gaNadhara Adi che, te vIe agninA svarUpane athavA agnizastra ane azaane jJAnadaSTithI joyAM che. arthathI tIrthakaree joyAM che. ane temanAM vacane anusAra gaNadhare e joyAM che. temaNe zuM karIne joyAM che? A zaMkAne uttara e che parISaha ane upasargone tathA jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, mehanIya ane antarAya nAmanA cAra ghAtiyA kamene jItIne kevalajJAna prApta karIne temaNe joyAM che. te jovAvALA kevA prakAranA hatA? tene uttara-samyaphaprakAre, atyanta karuNApUrvaka samiti AdinA pAlana karavAvALA, arthAt samasta SakAyanI rakSAmAM teo tatpara hatA. yatanA be prakAranI che--amaranI yatanA ane apramattanI yatanA pramattanI yatanA kevI hoya che ? tene uttara e che ke -kaSAya AdinA nigraha karavAvALA purUSa, Iryo AdimAM je upaga rAkhe che te pramattanI yatanA che. apramattanI yatanA kaSAyarahita vacanethI thAya che. ahiM apramatta zabdathI indriya Adi pramAdene tyAga levo joIe. yatanA zabdathI ahiM jIvamAtranI yAtanAnuM grahaNa karavuM joIe. e mATe sarvadA caraNa sIterI ane karaNasIterImAM aticArarahita yatanA karavAvALA tathA hamezAM viSaya-kaSAya Adi pramAdathI rahita vIra puruSoe agnikAyanA svarUpane tathA tenA zastra ane zistrane joyAM che. zaMkA-agni zastra e zuM che? samAdhAna-agninI virAdhanA karavAvALuM zastra te agnizastra kahevAya che. tenuM svarUpa kevuM che? te A pramANe samajedravya ane bhAvanA bhedathI agnizastra be prakAranAM che. temAMthI dravyazastranA traNa bheda che svakAyazasa parakAyazastra, ane ubhayakAyazastra. agnikAyanuM svakAyazastra agnija che. jema taNakhAnI agni, pAMdaDAMnI agninuM zastra che. dhULa ane pAchuM Adi agnikAyanuM parakAyazastra che. lIlI vanaspati paNa parakAyazastra che. ane trasa prANI paNa parakAyazastra che. tuSa ane chANu AdithI maLelI agni zrI AcArAMga sUtra : 1 2 22 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA garama jala agninuM bhayakAyazastra che. agni pratinuM duSTa mana, vacana ane kAyAnuM pravartana te bhAvazastra che, bAkInA dvAra pRthvIkAyanI samAna kharAkhara-samajavA joie.(sU. 3) pramAdane vaza thaI upabhAganA nimitte agnikAyanA jIvAnI virAdhanA karavA vALAne je phaLa thAya che-maLe che. te phaLa kahe che. ne ItyAdi. mUlA--je pramAdI puruSa agninA athI--rAMdhavuM vigeremAM sthita che te enA mATe IMDa kahevAya che. (sU. 4) TIkA--viSaya kaSAya Adi pramAdAne AdhIna thaIne puruSa guNAthI thAya che. agnikAya dvArA thavAvALA upakAra tene ahiM guNu kahevAmAM AnyA che. A guNane arthI te guNArthika kahevAya che. rAMdhavu-pakAvavuM, ajavALuM karavuM Adi agninA guNu che.je puruSa A guNAmAM athavA zabda Adi indriyaviSayAmAM Asakta che. arthAta rAMdhavA Adine mATe agni utpanna kare che, khALe che, ane koI paNa prakAre tenuM hanana kare che, te puruSa pAtAnA mana, vacana ane kAyAnA kRSita vyApAranA kAraNe tathA agnizasranA samAraMbha karavAnA kAraNe agninA jIvAne daMDanuM kAraNa hAvAthI daMDa kahevAya che. kAraNamAM kAryanA upacAra karavAthI daMDanA kAraNabhUta puruSane paNa daMDa kahe che. leAkamAM te puruSanI da'' A niMdanIya nAmathI prasiddhi thAya che. (sU. 4) agnikAya samArambha nivRti pratijJA have khatAve che ke-pUrNAMkata kathana jANIne agnizasranA samAraMbhathI khacavuM joI e~~ te ' ItyAdi. sUlA--agnikAya athavA agnikAyanA samAraMbhane jANI buddhimAna puruSa nizcaya kare ke-pramAdanA vaza thaIne me' pahelAM je karyuM' che te have nahIM karUM. (sU. 5) TIkA-grahaNa ane dhAraNAdika guNeAthI yukta athavA sAdhuenI maryAdAnI rakSA karavAmAM sAvadhAna, athavA heya ane upAdeyanA vivekamAM nipuNa puruSa agnikAya athavA agnikAyanA samAraMbhane jANIne arthAt jJaparinAthI tene kakha dhanuM kAraNa samajIne ane pratyAkhyAnaparijJAthI haiya--(tyAjya) samajIne A pramANe pratijJA kare che-me' ajJAna dazAmAM mithyAtva Adi vikArAne vaza thaine agnikAyanA samAra'bha karyAM hatA; te samAraMbha have dIkSA-avasthAmAM nahIM karUM. (sU. 5) agnizastrane sarvathA tyAga karavAvALA aNugArI tathA agnizasranA samAraMbhamAM pravRtti karavAvALA dravyaliMgI puruSAne alaga-alaga karIne samajAve che. mALA,ItyAdi. zrI AcArAMga sUtra : 1 223 Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agni virAdhanAdoSa mUlAI-agnikAyanA AraMbhamAM saMkeca karavAvALAne alaga samaje, ane "ame aNagAra chIe e paNa kahevAvALA nAnA prakAranAM zo dvArA agnikane samAraMbha karavAvALA bIjA (vyaliMgI) aneka prakAranAM prANIonI hiMsA kare che. (sU. 6) TIkAtha--atyanta dayAnA kAraNe agnikAyanA samAraMbhamAM hArdike saMkeca karavAvALA, Aja kAraNathI agnizastranA samAraMbhanA tyAgI alaga che-jUdA che. emAM kaI avadhijJAnI che, kaI mana:paryayajJAnI che, kaI kevalajJAnI che. keI parokSajJAnI bhAvitAtmA aNagAra che. te sarva sUkSama ane bAdara agnikAyane samAraMbha karavAmAM bhIta-bhayavAna che, trasta che, udvigna che. ane traNakAraNa, traNagathI agnikAyanA samAraMbhanA tyAgI che, tene juo. enAthI viparIta (upara kahyA tenAthI ulaTo vyavahAra karanArA) bIjA loka ame aNagAra chIe, ame anikAyanI rakSAmAM tatpara chIe, mahAvratI chIe." e pramANe abhimAnanI sAthe pralApa kare che te dravyaliMgI che, tene alaga samaje. aNagAra hovAnuM abhimAna karavAvALA A leka sAdhuonA jarApaNa kartavyane karatA nathI ane gRhasthanAM kAryone tyAga karatA nathI. - te leka tareha-tarehanA dravya ane bhAvarUpa agnikAyanA zAsethI agnikane AraMbha karIne arthAt agninA nimittathI jJAnAvaraNa Adi ATha karmonA kAraNabhUta sAvadha vyApAra karIne agnikAyanI hiMsA kare che. agnikAyanI hiMsAmAM pravRtta puruSa paTakAyarUpa samasta jIvenI hiMsA kare che. eja batAve che-agnine ghAta karavAvALA-dravyazastra ane bhAvazAstrane agninA viSayamAM prayoga karavAvALA agnikAya sAthe bIjA pRthvIkAya Adi sthAvarenI tathA kIndriya Adi trasa jIvonI hiMsA kare che. saMsAramAM ghaNAja dravyaliMgI che. "ame paMcamahAvratadhArI samasta AraMbhane tyAga karavAvALA ane pakAyanA rakSaka aNagAra chIe." A prakAre kahevAvALA daMDI zAkya Adi che. te pitAne aNagAra kahetA thakA paNa lezamAtra aNagAranA guNemAM pravRtti karatA nathI. zrI AcArAMga sUtra : 1 2 24 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAkaya Adi vacana, pAcana, tAyana tathA prakAza Adi mATe agnikarmane samAraMbha kare che, karAve che ane karanArane anumodana Ape che. tethI te pakAyanA virAdhaka che. daMDI kahe che ke -"ame paMcamahAvratadhArI chIe, jinavacananA ArAdhaka aNagAra chIe." e sAdhvAbhAsa sAvadhane upadeza Ape che. ane zAstraniSiddha agnikarmane samAraMbha karAve che. zAstranA vyAkhyAna AdimAM, devakula AdimAM, pratimA pratizraya tathA pratiSThA AdimAM dhUpa, dIpa ane havana Adi dvArA agnine AraMbha karAvatA heya tevA daMDI jovAmAM Ave che. te ema kahe che ke snAna karAvIne, pukhethI, dhUpathI, khIrathI, mAlapUvA tathA lADu AdithI tathA vividha prakAranAM naivedyathI pratimAnI pUjA karavI joIe. jina bhagavAnanI DAbI tarapha dhUpa rAkhavo joIe. ane jamaNI tarapha ghIne bharelo baLate dIpaka rAkhavuM joIe. sAme khIra, mAlapUvA, ghevara ane lADuM Adi naivedya rAkhavuM joIe. e sarva agnikarmanA samAraMbha karyA vinA thaI zakatAM nathI. te loka auSadhI mATe kavAtha vagere; suMThanA pAka Adi, pIvA mATe garama jala ane khAvA mATe vidha-vidha prakAranA AhAra banAvarAve che. (sU. 6). sudharmA svAmI jakhkha svAmIne kahe che-"tarI vastuo, ItyAdi. mUlAI_A viSayamAM bhagavAne bodha Apyo che. A jIvana mATe vaMdana, mAnana, ane pUjAne mATe, janma-maraNathI mukta thavA mATe tathA duHkhanuM nirAkaraNa karavA mATe te pite agnizastrane AraMbha kare che, bIjA pAse agnizastrane AraMbha karAve che, ane agnizastrane AraMbha karavAvALA bIjAne anudana kare che. te enA (pitAnA) ahita mATe che, te abodhine mATe che. (sU. 7) TakAtha-agnikAyanA samAraMbhamAM zrI mahAvIre samyapha upadeza Ape che. Azaya e che ke-karmabaMdhane nAza karavA mATe jIve parijJAne Azraya avazya le joIe. e upadeza Ape che. zrI AcArAMga sUtra : 1 2 25 Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agnikAyopabhoga upabhAga dvArakyA prajanathI loka agnikAyanI hiMsA kare che. e batAve che-A kSaNabhaMgura jIvananA sukha mATe, prakAza karavA mATe, cekhA Adi rAMdhavA mATe, rela Adi calAvavA mATe tathA pitAnI prazaMsA mATe, jemake-agniyaMtrathI kSaNavinazvara cinagArIo varasAvavA mATe. arthAt "AtazabAjI' mATe, janasatkAra mATe, jema-rAjA vagerene prasanna karavAnA uddezathI dIpamAlikA jagAvavI athavA dIpakanA vRkSanI racanA karavI, tathA vastra, ratna Adi puraskAra prApta karavA mATe jema-devapratimA Adi mATe dhUpadIpa Adi karavuM, tathA janma-maraNathI mukta thavA mATe jema-havana AdimAM, ne pratikAra karavA mATe jema-vArega haThAvavA mATe, ThaMDI dUra karavA mATe tathA javaratAva ane kelerA dUra karavA mATe DAmavuM-Adi kArya karavAmAM, A sarva prajane mATe A jIvananA sukhanA atha puruSa pite dravyabhAva rU5 agnizastrane AraMbha kare che. bIjA pAse AraMbha karAve che, ane AraMbha karavAvALAne anumodana Ape che-A agnikAyane AraMbha karanAra, karAvanAra ane karanArane anumodana ApanAranA ahita ane samyakatvanI aprApti mATe thAya che. (sa. 7) jeNe tIrthakara Adi pAsethI agnikAyanuM svarUpa samajI lIdhuM che, te A pramANe vicAra kare che -"seta" ItyAdi. mUlArtha-je puruSa tIrthakara bhagavAna athavA te temanA aNagAra pAsethI upadeza sAMbhaLI cAritra aMgIkAra karIne vicare che-te A pramANe vicAre che ke -saMsAramAM keIkeIneja A jANavAmAM hoya che ke-A graMtha che, A meha che, A mAra-mRtyu che. A naraka che. gRddhaka nAnA prakAranA zastrothI agnikarmane samAraMbha karIne agni zastrane vyApAra karatA thakA aneka prakAranA prANIonI hiMsA kare che. (sU) 8) TIkArya-je purUSa bhagavAna tIrthakara athavA temanA aNagArenI samIpa upadeza sAMbhaLIne sarvasAvadyoganA tyAgarUpa cAritrane svIkAra karIne vicare che. te agnikAyanA samAraMbhane ahitakara ane abAdhikara samajI le che. te A pramANe vicAre che ke A manuSya lekamAM zramaNa nirganA upadezathI zrI AcArAMga sUtra : 1 226 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jene samyajJAna ane vairAgya utpanna thaI gayA che, te AtmAthI purUSoneja jANavAmAM hAya che, zuM jANavAmAM hAya che? te kahe che- A graMtha che,' Adi, agni samArambha doSa A agnizastranA AraMbha nizcaya-nakkIja ATha prakAranA karma baMdha che. kAraNamAM kAnA upacAra karavAthI agnizasranA samArabhaneja kakha dha kahyo che. vAstavika rIte A samAraMbha karma baMdhanuM kAraNa che. A pramANe AgaLa paNa samajI levuM joie. tathA A samAraMbha mAhu che--viparyAsa--ajJAna che, tathA A samAraMbha mRtyurUpa cheniMgAda Adi maraNurUpa che. ane A naraka che-narakanI dasa prakAranI yAtanAonuM sthAna che. karma baMdha, mAha, maraNu ane narakarUpa ghAra duHkhamaya kala prApta karIne paNu ajJAnI jIva vAraMvAra tenIja IcchA kare che. athavA bhAganA abhilASI sasArI jIva A ka aMdha, moha, maraNa ane naraka mATeja pravRtta thAya che. tAtparya e che--bhAgonA abhilASI mANasA zarIra AdinuM' pASaNa karavA mATe vaMdanA, mAnanA ane pUjAne mATe, janmamaraNathI mukta thavA mATe ane duHkhanA pratikAra karavA mATe agnizasranA samAraMbha kare che ane lasvarUpa kabaMdha, mAha, maraNu ane narakarUpa phalane prApta kare che. eTalA mATe agnizasranA samAraMbhanuM phUla te aMdha Adi samajavAM joI e. lAka vAra-vAra karmabaMdha vagere mATeja pravRtti kare che. evuM je kahyuM te kevI rIte jANavAmAM Avyu? A pramANe jIjJAsA thavAthI kahe che-- kemake te nAnA prakAranA pUrvakita rAvAthI agninI virAdhanA karavAvALA sAvadha vyApAra karIne agnikAyanI hiMsA kare che. ane agnikAyanA AraMbha karavA sAthe anya pRthvIkAya Adi nAnA prakAranA trasa jIvA e pramANe sthAvara prANIonA ghAta kare che. (sU. 8) zrI AcArAMga sUtra : 1 227 Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agni samArambha meM usake Azrita anya jIvoM kI hiMsA agnizastra AraMbha karavAvALA aneka prakAranA jInI virAdhanA kayA prakAre (kevI rIte) kare che? te samajAvavA mATe, zrI sudharmA svAmI kahe che-"miItyAdi. mUlAI-te huM kahuM chuM-jIva pRthvInA Azrita che. tRNane Azrita che. pattAMpAMdaDAne Azrita che. lAkaDAne Azrita che. chANane Azrita che. kacarAne Azrita che. saMpatimAjIva acAnaka AvIne agnimAM paDI jAya che. je saMkocAI jAya che. te mUchita thaI jAya che, ane je mUchita thAya che te marI paNa jAya che. (sU. 9) TIkAtha--agnikAyanI hiMsAthI ghaNAja prakAranA ane ghAta thAya te huM kahuM chuM-pRthvInA Azraye rahevAvALA jIva pRthvIkAyanI sAthe bIjA paNa ghaNA che. jema kRmi kuMthavA, kIDIo, sApa, deDakAM, vIMchI kekaDA Adi. e kAraNathI pRthvI Azritane artha ahiM pRthvIkAyika sthAvara tathA trasa jIva levA joIe. vRkSa ane velA-vela Adi paNa temAM sammilita che. tathA tRNa-Azrita vanaspatikAyanA jIva ane tRNunA Azraye rahevAvALa macchara, kIDA ane ghAsanI jaLa Adi, tRNa Azrita kahevAya che. pattAM-pAMdaDAMnA Azraye rahevAvALA magadha dezamAM prasiddha ghaDana tathA kITa pataMga ane nIlagu (laTa) Adi jIva che. ghuNa udheI ane tenAM IMDAM Adi-lAkaDAnA sahAre rahevAvALA jIva kAchanizcita kahevAya che. ahiM kASTa zabdathI sUkAM lAkaDAM kASTa ane lIlAM kASTa, A bane samajavA joIe, tathA chANamAM Azraya karIne rahelAM jhiMDALA ane bhUDA Adi jIva che. A pramANe kacarAnA Azraye rahevAvALA kRmi, kuMthuvA tathA kIDA vagere, A sarva prANI che. uDI-uDIne paDavAvALA DAMsa, macchara, mAkhI, pataMga, pakSI ane pavana Adi saMpatima chava kahevAya che. e saMpAtima jIva AganI-agninI zikhAthI pote AkarSita thaIne agnimAM paDI jAya che, zrI AcArAMga sUtra : 1 228 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agnikAyane AraMbha karavAthI pRthvI AdimAM Azraya karIne rahelAM sthAvara ane trasa jIvenI virAdhanA je prakAre thAya che, te kahe che - kaI-kaI prANa baLatI agnine sparza karIne saMkecAI jAya che. tenI pAMkhe vagere baLI jAya che. agnimAM paDIne je jIva saMghAtane prApta thAya che te garamIthI mUrjita thaI jAya che. agnimAM paDavAvALA jIva je mUchita thaI jAya che te pitAnA prANa paNa I nAkhe che. agnine samAraMbha karavAthI kevala agnikAyanI virAdhanA thatI nathI, paraMtu sarva dizAomAM saMcAra karavAvALA trasa ane ghaNAMja sthAvara jInI paNa hiMsA avazya thAya che. e mATe bhagavAne kahyuM che sAdhu agnine saLagAvavAnI IcchA sudhI karatA nathI, kAraNa te eka mahAna tIkSaNa zastra che. te keIpaNa bAjuthI dussaha che-cAreya taraphathI bALe che. " ra che A anizastra pUrvathI paNa ane pazcimathI paNa uparathI ane vidizAonI taraphathI paNa nIcethI ane dakSiNathI paNa ane uttarathI paNa bALe che. / 2 / avina jIvene ghAtaka che, temAM kAMI paNa saMzaya nathI. sAdhu dIpaka saLagAvavA tathA tApavAne mATe tene jarA paNa AraMbha karatA nathI." | 3 | (dazavai. adhya. 6) pharI paNa kahe che samAna umaravALA be purUSa paraspara agnikAyane AraMbha kare che. eka purUSa agnikAyane saLagAve che. bALe che ane eka bujhAve-olave che. te bemAMthI ke purUSa mahA karma bAMdhe che. ane kaNa apa karma bAMdhe che? he gautama ! je agni saLagAve che-baLe che te mahA karma bAMdhe che. ane je agni bujhAve che. te a5 karma bAMdhe che." (bhagavatI sUtra.) (sa. 9) A pramANe agnikAyanI hiMsAthI ghaNA prakAranA chanI hiMsA thAya che. e jANa karIne traNa karaNa, traNa yegathI tathA karavuM, karAvavuM ane anumodanAthI agnizastrane samAraMbha tyajI de joIe, eja vAta kahe che-"lya kahyuM." ItyAdi. zrI AcArAMga sUtra : 1 229 Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upasaMhAra mUlA agnizasranA AraMbha karavAvALA e AraMbheAne jANatA nathI. agnizastrane AraMbha nahi karavAvALA e ArAne jANe che. tene jANIne buddhimAna purUSa svayaM agnizastranA Arabha na kare, khIjA pAse agnizasranA AraMbha karAve nahi. ane agnizasranA Arabha karavAvALAne anumeAdana Ape nahi. je A samAraMbhAnA jJAtA--jANakAra hoya che te muni rijJAtakamAM che. e pramANe huM (bhagavAnanA vacanAnusAra) kahuM chuM. (sU. 10) TIkA-agnikAyamAM dravya ane bhAvarUpa pUrvokta zastranA vyApAra (upayoga ) karavAvALAne arthAt--pacana-pAcana Adi pApamaya kArya--karavAvALAne e jJAna hotuM nathI ke A kArya ATha prakAranAM karmonAM baMdhanuM kAraNa che, kAraNa ke agnikAyanAM zastranA prayAga karavAvALAomAM pirajJAne abhAva hoya che. agnikAyamAM pUrvokta zastranA vyApAra-upayAga nahi karavAvALAne sAvadya vyApArInuM jJAna hoya che. te jJaparijJAthI tene jANe che, ane pratyAkhyAna parijJAthI tenA tyAga karI Ape che. jJaparijJAnI pachI pratyAkhyAna parijJA kayA prakAre utpanna thAya che ? te kahe cheHagnikAyanA AraMbha kamabaMdhanuM kAraNa che. e pramANe jANIne heya-upAdeyanA vivekamAM pravINa--kuzaLa sAdhumaryAdAnuM dhyAna rAkhavAvALA pAte agnizasranA AraMbha karatA nathI; khIjA pAse AraMbha karAvatA nathI, ane Arabha karavAvALAne anumedana ApatA nathI. zeSa--mAkInA bhAga sugama che. agninA nimittathI thavAvALA tathA karmabaMdhanA kAraNlRbhUta A sarva pApamaya vyavahAranA jeNe kamaLa'dhanA kAraNe jJaparijJAthI samajIne pratyAkhyAnaparijJAthI tyAga karI ApyA che tene parijJAtakarmA muni kahe che. evA muni-mana, vacana, kAyAthI samasta sAvadyane karavuM, karAvavuM ane anumeAdana karavu tenA tyAgI hoya che vRtti travRminI vyAkhyA prathamanA samAna samajI levI joIe, (sU. 10 ) 6 zrI AcArAMgasUtranI 'AcAraciMtAmaNi' TIkAnA gujarAtI-anuvAdamAM prathama adhyayananA ceAthA uddezaka sapUrNa, (1-4) zrI AcArAMga sUtra : 1 230 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pazcamoddezaka (vanaspati) upakrama paMcama uddezakacothA uddezakamAM sAdhutA prApta karavAne mATe agnikAyanuM svarUpa samajAvyuM che. A mATe ja kama anusAra vAyukAyanuM svarUpa samajAvavAnA prasaMge vanaspatikAyanuM svarUpa batAvavAne mATe pAMcamAM uddezakane AraMbha kare che-"i Lo." ItyAdi. prazna-kama pramANe vAyukAyanuM svarUpa zA mATe batAvyuM nathI ane vAyukAyane choDIne vanaspatikAyanA vivecanamAM kaye uddezya che? uttara-vAta e che ke-vAyukAya netrathI pratyakSa jovAmAM Avato nathI. mAtra sparzendriyathI tenI pratIti thAya che. A kAraNathI tenA viSayamAM jaldI zraddhA thatI nathI. hA, pRthvIkAya Adi ekendriya jIvanuM svarUpa samajI lIdhA pachI vAyukAya sahaje samajavAmAM AvI jaze. gurujana Akramane kAmamAM lAve che, je vaDe karI ziSya jIvAdi tanA jJAnamAM utsAhita thAya. A kAraNathI prathama vAyukAyanA svarUpane nahi kahetAM vanaspatikAyanuM varNana karavAmAM AvyuM che-" Lo." ItyAdi. athavA-cethI uddezakamAM agnikAyane "rIDhovarAtra' tarIke batAvyuM che. dIrghalekane artha vanaspatikAya che; e Azayane samajIne agnikAyanA prakaraNanI pachI ja ziSyane vanaspatikAyanA svarUpane jANavAnI IcchA hoya-thavI te svAbhAvika che. jIjJAsAne anurUpa Apelo upadeza ja adhika sakala thAya che, e kAraNathI ziSyanI jIjJAsA tRpta karavAne mATe pAMcamA uddezamAM vanaspatikAyanuM vivecana karavAmAM Ave che-"taLo. ItyAdi. vanaspatikAyanI hiMsAthI nivRtta thayA pachIja sAdhutA prApta thAya che, te kayA prakAre prApta thAya che. te kahe che-"saM . ItyAdi. zrI AcArAMga sUtra : 1 231 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAtha-medhAvI purUSa vicAra kare che-huM AtmakalyANa mATe taiyAra thaIne vanaspatikAyane AraMbha nahi karuM. je purUSa saMyamane jANIne AraMbha karatA nathI te AraMbhathI uparata che, teja jinazAsanamAM AbhathI nivRtta kahevAya che, te ja aNagAra kahevAya che. | 1 | TIkAtha-zramaNa nigrantha Adine upadeza sAMbhaLavAthI jene heya ane upAdeyano viveka utpanna thaI gayela che. te vanaspatikAyanA svarUpane jANIne A pramANe vicAra kare che - huM AtmakalyANane mATe ughata-taiyAra thaIne-dIkSA laIne vanaspatikAyane AraMbha samAraMbha karIza nahi. agAra lakSaNa A uddeza vanaspatikAyasaMbaMdhI che. e kAraNathI ahiM "tta zabdathI vanaspatikAya samAraMbha levAmAM Ave che. pahelAM vanaspatikAyanuM jJAna thAya che. pachI tenA AraMbhane tyAga karavAmAM Ave che. e batAvIne sUcanA karavAmAM AvI che ke-jJAna ane kriyA, A bannethI mokSa thAya che. jenAthI kaI paNa prANIne bhaya thAya nahi. e pramANe prANImAtranI rakSA pa saMyama te abhaya kahevAya che. tene jANIne vanaspatikAyano samAraMbha kare nahi. A pramANe vanaspatinA AraMbhathI virata puruSa jinazAsanamAM "upara" kahevAya che. ane teja uparata puruSa anagAra che. kAraNa ke aNugAranA guNa pUrNarUpathI temAM ja jovAmAM Ave che. vanaspatikAyanuM svarUpa samyakraprakAre jANavA mATe pUrvokata ATha dvAronuM nirUpaNa karavuM joIe, temAMthI lakSaNa, prarUpaNa, parimANuM, zastra ane upabhega dvArA ahiM batAve che. zeSa-bAkInA dvAra prathama pRthvIkAyamAM je kahyAM che tenA pramANe samajI levAM joIe. vanaspatikAya sacitatA (lakSaNadvAra) lakSaNakAra-- zaMkA-vanaspatikAya sacitta che, e kevI rIte jANI zakAya che? samAdhAna-yukti ane AgamathI vanaspatikAyanI sacittatAne nirNaya thaI zake che. te A pramANe che-vRkSa ane latA Adi jIvanA zarIra che, kemake te dazya che. je dezya hoya che te sarva jIvanA zarIra hoya che. jevI rIte hAtha-paga Adi. tathA vRkSa Adi kaI kaI vakhata sacitta paNa hoya che, kAraNake te jIvanA zarIra che. je jIvanAM zarIra hoya che te sacitta hoya che. jema hAtha-paga Adine samUha, tathA vRkSa avyakta upaga zrI AcArAMga sUtra : 1 232 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (cetanA) ane sukha AdithI yukta che, kemake temAM avyakata cetanA che. je avyakata cetanAvALA hoya che te avyakata cetanAvALA ane sukha AdivALA heya che. jema sutelA athavA mUcchita purUSa. A prakAre "dakSyatva hetuthI siddha thAya che ke-vanaspati jIvanuM zarIra che ane jIvanuM zarIra hevAnA kAraNe sacitta paNa che. enI sAthe bIjuM paNa pramANa che. jemake -vRkSa cetanAvAnuM che kemake tenI tamAma cAmaDI-chAla kADhI nAMkhavAthI tenuM mRtyu thaI jAya che tamAma chAla kADhI nAMkhavAthI jenuM mRtyu thaI jAya che te cetana ja hoya che. jevI rIte bakarA. vanaspatikAyanI cetanatA AgaLa paNa - dharmacaM caM ittArUdhama" A sUtranI vyAkhyA karatI vakhate siddha karavAmAM Avaze. athavA-avyakata upayogathI laIne kaSAya sudhI jIvanA je lakSaNa pRthvIkAyanAM udezamAM pahelA kahyAM che, te sarva vanaspatikAyamAM paNa jovAmAM Ave che. A kAraNathI vanaspati manuSya AdinA samAna sacitta che. tathA-vanaspati sacetana che, kemake temAM bAlyAvasthA Adi avasthAe jevAmAM Ave che. anukUla AhArathI puSTi ane pratikUla AhArathI kRzatA-durbalatA Adi dekhAya che, ane chedana, bhedana Adi karavAthI murajhAI javuM-karamAI javuM susta ke khinna thavApaNuM vagere jovAmAM Ave che. jevI rIte manuSyanuM zarIra. tAtparya e che ke -jema manuSyanuM zarIra anukUla AhAra AdithI puSTa thAya che, ane pratikUla AhArathI athavA te AhAranA abhAvathI sukAI jAya che tevI rIte vanaspati paNa anukUla jala, vAyu AdithI puSTa thAya che, ane pratikUla jala vAyu AdithI sukAI jAya che. athavA jevI rIte chedana-bhedana karavAthI manuSyazarIranA hAtha-paga Adi karamAI jAya che. te pramANe pAMdaDA, phala, phUla, Adi vanaspati paNa chedana-bhedana AdithI karamAI jAya che sukAI jAya che, A kAraNathI siddha thAya che ke vanaspati sacetana che. athavA-vanaspati jIva che, kemake-cetanAvALI che, jema manuSya. jevI rIte manuSya AdimAM zabda Adine grahaNa karavAnI zaktirUpa cetanA che. te pramANe vanaspatimAM paNa zabda Adine grahaNa karavAnI zaktirUpa cetanA jovAmAM Ave che. bakula Adi vRkSa gIta, madirAnA gaMDUSa (kegalA), strInA pagathI thayeluM tADana AdithI phaLe che. zamI tathA lajajAvaMtI (rIsAmaNI) AdimAM suI javuM jAgavuM ane saMkecAI javuM vagere jovAmAM Ave che. zApa ane anugrahathI sarva vanapatimAM sakeca ane vikAsa thAya che. kahyuM che ke zrI AcArAMga sUtra : 1 23 3 Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMgune choDa strIonA sparzathI vikasita thAya che, bakula madirAnA kogaLA karavAthI khilI uThe che. azeka vRkSa strInA pagane AghAta lAgavAthI khilI uThe che. tilaka vRkSa strIone jevAthI tathA kuravaka strIonA AliMganathI khilI uThe che. mAra vRkSa vine damaya vAkya sAMbhaLIne, campaka mRdu hAMsIthI, vallI vakatra (mukha) vAyuthI ane meru gItathI vikasita thAya che. kanerane choDa tenA sAme nAcavAthI khile che." nA vanaspatinI sacetanatA AgamapramANethI paNa siddha thAya che. dazavaikAlika sUtramAM kahyuM che-"zastrathI pariNata-(chedAelI )ne choDIne bAkInI sarva vanaspati sacitta kahelI che, te aneka jIvavALI che, ane te jInI sattA pRthaka-pRthaka che." Adhunika vaijJAnikoe pitAnA prayogo dvArA pratyakSa-batAvI ApyuM che ke vanaspati sacitta che. krodha Adi karavAthI, gALa devAthI athavA tiraskAra karavAthI vRkSa, latA Adi saMkecane prApta thAya che ane prazaMsA karavAthI le che ane khile che e kAraNathI vanaspatinI sacittatAmAM have kaIne paNa vivAda nathI. sUma vanaspatikAyanA jIva netrathI joI zakAtA nathI. te bhagavAnanA vacanathI ja jANI zakAya che. tenA para zraddhA rAkhavI joIe. vanaspati prarUpaNA (bheda) prarUpaNAkAravanaspatikAyanA jIva be prakAranA che. (1) sUkSma ane bAdara. sUkSama jIva samasta kAkAzamAM kAjalanI kupInI pramANe bharelA che. bAdara chava lekanA eka-eka bhAgamAM hoya che. sUkSama jIvana paNa be bheda che. (1) paryApta ane (2) aparyApta, bAdara jIva pratyeka zarIra ane sAdhAraNazarIranA bhedathI be prakAranA che. eka-eka jIva sambandhI zrI AcArAMga sUtra : 1 234 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIra pratyeka zarIra kahevAya che. pratyekanAmakarmanA udayathI eka-eka jIvanA zarIra audArika ane kriya alaga-alaga hoya che. evA alaga-alaga zarIravALA jIva pratyekazarIra kahevAya che. nAraka, deva, manuSya, dvIndriya Adi. pRthvIkAya Adi tathA vRkSa, guccha Adi vanaspatijIva pratyekazarIra che. tene pratyeka ane pratyeka jIva paNa kahe che. pratyeka zarIra vanaspatikAya bAra prakAranA che-vRkSa, guccha, gulma, latA, vallI, parvaga, tRNa, valaya, harita, auSadha, jalaruha ane kuhaNa. emAM vRkSa be prakAranA che-ekAsthika arthAt eka bIjavALA, ane basthika arthAt ghaNAMja bIjavALAM. eka bIjavALA-lIMbaDo, AMbe, jAMbu ane kauzalba, Adi aneka prakAranA che. bahubIjaka eTale ghaNA bIjavALA paNa aneka prakAranA che. jemake - asthika, tika, kapittha, aMbADA, mAtuliMga (bi), bilDa, (bIlI), AmalI, panasa ane dADama Adi. ekAsthika ane bahubIjaka vRkSamAM mULanA eka jIvanA AdhAre mUla, kaMda, skaMdha chAla, zAkhA ane pravAlamAM alaga-alaga asaMkhyAta jIva che. eka mUla jIva, mUlathI laIne phala sudhI vRkSanA sarva avayamAM vyApta thaIne rahe che. zaMkA-ekabIjavALA ane bahubIjavALA vRkSanA mULa, kaMda, skandha, tvacAchAla, zAkhA Adi pratyeka asaMkhyAta jIvavALA che. A kathana sAcuM che ema kevI rIte kahI zakAya ? athavA e kathana sAcuM kevI rIte heI zake? mUlathI laIne phala sudhI vRkSa sarva eka zarIrAkAraja upalabdha thAya che. jemake devadattanuM zarIra akhaMDa ekarUpaja jovAmAM Ave che. e mATe vRkSa eka eka zarIra, rUpaja che. temAM asaMkhyAta pratyeka zarIra kevI rIte hoI zake che? samAdhAna-mUla ane skaMdha AdimAM te asaMkhyAta nA pratyekanAmakarmanA udayathI alaga-alaga eka-eka zarIra che, te paNa tIvra rAga-dveSanA kAraNe upArjita-prApta karelA pratyekanAmakarmanA prabhAvathI ja te sarva ApasamAM-parasparamAM maLelA rahe che, jema keI cipakanI (cIkaNI-TI jAya tevI) cIjamAM meLavIne banAvelI khasakhasanI gaLInA pratyeka bhAgamAM khasakhasanAM bIja pitAnuM alaga alaga astitva banAvI rAkhe che. athavA jema gaLa meLavelI talanI talapApaDI-talasAMkaLImAM talanA dANA pita-pitAnA svarUpamAM vidyamAna rahe che, te pramANe pratyekazarIrI asaMkhyAta jIva mUla, kaMda AdimAM rahe che. sAdhAraNa vanaspatithI tenAmAM e bheda che ke -pratyekazarIrI zrI AcArAMga sUtra : 1 235. Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva paraspara maLelA chatAM paNa bhinna-bhinna rahe jIva parasparamAM anuviddha ekarUpa thaIne rahe che. jIvAnAM zarIra alaga-alaga hAya che. kintu ekaja hAya che. pattAM-pAMdaDAMmAM, mUla jIvathI bhinna eka-eka jIva alaga-alaga hoya che. prajJApanAsUtramAM ekabIja ane bahukhIja vRkSAnI prarUpaNA karatA thakA kahyuM che kejJAtteyanIviyA arthAt pattAM pratyeka jIvavALA che. tathA tAla, sarala, nALiera Adi vRkSAnAM skaMdha eka jIva che, kahyuM che keH " che; parantu sAdhAraNu zarIravALA tAtparya e che ke--pratyekazarIrI A sAdhAraNazarIrI jIvAnuM zarIra " nAnA prakAranA AkAravALA vRkSAnAM pattAM-pAMdaDAM pratyekajIva che. ane tAla, sarala tathA nArielanA dha ekajIva che. ' " phUlAmAM aneka sakhyAta asaMkhyAta athavA ananta-jIva hAya che. kahyuM paNa che ' pujja aNegajIvA 9 66 phUla aneka jIvavALA heAya che. '' " jalamAM utpanna thavAvALAM, sthaLamAM utpanna thavAvALAM vRttabaddha athavA nAlibaddha phUla saMkhyAta asaMkhyAta athavA ananta jIvavALAM che, ema samajavu joI e. " (prajJApanAsUtra ). " phUla eka jIvavALAM hAya che." A zIlAMkAcAyanuM kathana bhUlabharyuM che, kemake teprajJApanAsUtrathI viruddha che. phlAmAM mUla jIvanI apekSA pratyeka e-e jIva che. prajJApanAsUtramAM kahyuM chelamAM e jIva kahelA che. " '' ahiM sudhI vRkSanuM nirUpaNa karyuM, have guccha AdinA viSayamAM kahe cheHguccha aneka prakAranAM che. jevAM ke-tuvera, vRntAkI, tulasI, pippalI, Adi. jenA thaDa nAnA hoya, kAMDa bahuja Aya ane je pattAM-phUla ane phaLeAthI yukta hAya tene zukSma kahe che. te paNa ghaNA prakAranA che. jema-serikA, navamAlikA, kAra'Taka, madhujIvaka vagere; latAo paNa aneka prakAranI che. jevI rIte ke-padmalatA, nAgalatA, azAkalatA, campakalatA Adi. je vanaspatinI tirachI athavA khAsa tarahanI zAkhA-prazAkhAo phelAtI nathI te latA kahevAya che. vallInA paNa aneka bheda che. jevI rIte puSpalI, kUSmAMDI, kAliMgI, tumbI, trapuSI, kaiAzAtakI tathA paTAlAla. paga paN aneka prakAranA che. jema zeraDI, vAMsa, nalavaza veta Adi. kuza-dAbhaDA ane dUma-dharA Adi tRNa aneka prakAranAM hoya che. tAla, tamAla, ketakI, kadalI-keLa, kanhalI Adine valaya kahevAya che. taMDulIyaka, (tAMdalajA) zrI AcArAMga sUtra : 1 236 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vastula (bathuvA) mArapAdikA, pAlaMkI (suvA pAlaka) Adine harita kahe che. zAlI, vIhi (dhAnya) gehU-ghauM, java, bAjara, maga, aDada Adi eSadhi kahevAya che. utpala, padma, kumuda, nalina, puMDarIka, zatapatra, sahasapatra, kekanada, araviMda, panaka, panakacaTTa. zaivAla Adine jalaruha kahe che. bhUmisphoTaka, ApakAya ane sarSa chatra Adi-kuhaNa kahevAya che. ahiM sudhI pratyeka vanaspatinuM vivecana thayuM, sAdhAraNa zarIranuM prapaNa A prakAre che sAdhAraNanAmakarmanA udayathI ananta jIvanuM eka sAdhAraNazarIra hoya che. jenuM zarIra sAdhAraNa arthAt eka hoya te sAdhAraNazarIra kahevAya che. zaMkA ananta jInAM zarIra eka kevI rIte hoI zake che? kemake pahela vahele je jIva utpanna thayo teNe te zarIra utpanna karyuM ane teNe pUrI rIte potAnuM karI lIdhuM. pachI e zarIramAM bIjA ane avakAza kevI rIte maLI zake che? devadattanA zarIramAM devadattanI pramANe anya jIva paNa tamAma avayavemAM eka bIjAne maLIne utpanna kevI rIte thaI zake che? athavA je jIve A zarIra utpanna karIne avakAza maLatAM potAnAthI bhinna anya jInI sAthe maLIne grahaNa karyuM che te jIva e zarIramAM pradhAna thaze. evI avasthAmAM-sthitimAM enI paryApta ane aparyAptanI vyavasthA thaze. te ja prANaapAna AdinA yogya pudgalene grahaNa karaze. zeSa-bAkInA jInA viSayamAM e vyavasthA kevI rIte thaI zake che? samAdhAna-A zaMkA yogya nathI kemake-zaMkA karanArane jina, zAsananuM parijJAna nathI. - sAdhAraNa nAmakarmanA prabhAvathI ananta jIva ekaja kAlamAM sAtheja utpattidezamAM utpanna thayA che. sAthe ja paryAptio pUrNa kare che. sAthe ja prANaapAnanA yogya-pugalone grahaNa kare che, ane sAthe ja AhAra AdinA yogya pudgalene grahaNa kare che. e mATe A kathanamAM jarApaNa asvAbhAvikatA athavA ayukatatA nathI. bhagavAne kahyuM che ke - "te jIva eka sAtheja utpattidezamAM Ave che, sAtheja enAM zarIre bane che, sAtheja prANa grahaNa kare che. sAthe ja zvAse rAsa thAya che. (16) eka jIva je grahaNa kare che te badhAya che mATe samAnapaNe thAya che, ane tamAma jI je grahaNa kare che te eka jIvane mATe paNa thAya che. (17) zrI AcArAMga sUtra : 1 237 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhAraNa jIne AhAra sAdhAraNa hoya che ane sAdhAraNa prANApAnanuM grahaNa hoya che. e pramANe tenuM A sAdhAraNa lakSaNa kahyuM che (18)" A pramANe siddha thayuM ke eka bIjAmAM maLelA anantajIvasamUharUpathI eka ja zarIramAM rahevA vALAM sAdhAraNa jIva che. e jene mATe "sAdhAraNa jIva' tathA sAdhAraNa" zabdane paNa vyavahAra karI zakAya che. sAdhAraNa jIva aneka prakAranA hoya che. jema-sUraNakada, ratALuM, piMDALa, lasaNa, DuMgaLI, gAjara, Adu Adi. vanaspatinA mULanI sAthe joDAelA ane jamInanI aMdara rahevAvALe bhAga kaMda kahevAya che. A kaMda ananta jIvenA piMDa che. bAdara vanaspati saMkSepamAM cha prakAranI che- (1) ajhabIja, (2) mULabIja, (3) parvabIja, (4) skalpabIja, (5) bIja, (6) saMmUrNima. je vanaspastionuM bIja AgaLa rahe che evI karaMTaka Adi vanaspatio abIja kahevAya che. mULa eja jenuM bIja hoya evI kadI Adi vanaspatio mULabIja che.-(pAra-saMdhibhAga)mAM jenuM bIja hoya tene parvabIja kahe che, jemake zelaDI, vasa, netara Adi. skaMdha jenuM bIja hoya te araNI zalya, stuhI (ra) vagere kaMdhabIja kahevAya che. zAlI, ghauM, java, makAI, bAjarI vagere bIjathI ugavA vALI vanaspatine bIjaruha kahe che. bIja vinA paNa baLI gaelI jamIna AdimAM paNa pRthvI ane jalanA saMgamAtrathI utpanna thavA vALI vanaspati te saMmachima kahevAya che. AkarathI pratyeka vanaspatinA samAna-sarakhI-dekhAvAvALI vanaspati paNa ananta jIvavALI hoya che. tenuM lakSaNa e che ke jenAM mULabhAgane teDavAthI samAna cakrAkAra bhaMga thAya che, temAM niyamathI ananta jIva hoya che. e pramANe jene kanda bhAMgavAthI samAna cakrAkAra bhaMga thayo dekhAI Ave temAM paNa ananta jIva hoya che. eja vAta skaMdha, tvacA, zAkhA, pravAla, patra-pAMdaDAM, puSpa, phala ane bIjenA viSayamAM paNa samajavI joIe. A prakArane bhaMga prAyaH kayAre thAya che ke jyAre vanaspati kAcI hoya che tyAre thAya che. enA sivAya je vanaspatinA vaccamAM sArabhAganI apekSA chAla ghaNI ja moTI hoya che, te chAla paNa anaMtajIvavALI hoya che. zrI AcArAMga sUtra : 1 238 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA--kuMpaLa jyAre utpanna thAya che tyAre temAM paNa anata jIva hoya che. prajJApanAsUtranA prathama paTTamAM kahyuM che ke: " ugatAM hoya te sarvakizalaya (padhruva tAjA kumaLA pAnanA samUha ) anantakAya kahyAM che. " je vanaspatinI graMthigAMTha athavA pAra, tADavAthI rajathI bharelI, hAya athavA je vanaspati, tUTavAthI pRthvInA samAna bhedathI tUTe te paNa anaMta jIvavALI hAya che. bIjuM paNa kahyuM che keH " jenAM taMtue cAkhkhAM dekhAtAM na hoya, tathA jenI saMdhi (sAMdhe| ) khIlakula dekhAtI hoya nahi,evAM pAMdaDA dUdhavALAM hoya athavA emAM dUdha utpanna hoya nahi, tene paNa anaMta-jIva vALA samajavA joI e. ' e pramANe sevALa Adi jUdI-jUdI vanaspatione paNa peAtAnI buddhithI athavA gurugamathI ana tajIvavALI samajI levI joie, jene vistArapUrvaka jANavAnI IcchA hAya teoe prajJApanAsUtra joI levuM joI e. sUnigeAda bhagavAnanA vacanathI ja samajI zakAya che ( jANI zakAya che). eka zarIramAM anaMta jIveAnA piMDa hAvA chatAM paNa te jIva eTalA sUkSma hAya che ke ApaNe ApaNA netrathI tene joI zakatA nathI. kahyu paNa che ke: "te jIva sajJanI AjJA (Agama)thI ja grahaNa karavAmAM Ave che--jANavAmAM Ave che, netrathI te joI zakAtA nathI. " prajJApanAsUtramAM udAharaNanI sAthe nigeAdanuM svarUpa A pramANe batAvyu` che-- " jema agnimAM tapAvelA lADhAnA gALA tapelA senA-pramANe pUrNa paNe agnirUpa ja thaI jAya che, he ziSya ! e pramANe nigeAdanA jIva samajo." nigeAdanA jIvAnuM parimANu-e pramANe samajavuM joIe-- leAkAkAza cauda rAjUnA che. eka rAjUmAM asaMkhyAta yAjana thAya che, ane sakhyAta aMzulanA eka ceAjana thAya che. AkAzanA asaMkhyAtapradeza-parimita eka aMzula hAya che. e aMzulanA eka-eka AkAzapradezamAM nigeAda jIvAnA asakhya gALA hAya che. eka-eka gAlakamAM asaMkhyAta zarIra hoya che ane eka-eka zarIramAM ananta jIveAnA nivAsa che. kahyuM paNa che------ zrI AcArAMga sUtra : 1 239 Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMgulanA eka AkAzapradezamAM asaMkhyAta goLA, eka gALAmAM asaMkhyAta nigoda-zarIra ane eka-eka nigada zarIramAM anantajIva jANavA joIe." 15. nigodamAM rahevA vALA dareka jIvane alaga-alaga taijasa ane kAzmaNa zarIra hoya che, ane pratyeka zarIra ananta jJAnAvaraNIya Adi tathA ananta antarAya karmonI vagaNaethI saMyukta che. te eka vargaNA anantasUkamaparamANurUpa hoya che. A vacanathI nigodanA jInI sUkSamatA siddha thAya che. pRthvIkAyanA uddezamAM traNa zarIra tathA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI avagAhanA AdinuM nirUpaNa karyuM che. te vanaspatikAya mATe paNa samajI levuM joIe. ahiM vizeSa vAta e che ke-vanaspatinA ane AkAra aniyata (niyamavagarane) heya che. bAkI tamAma pUrva pramANe che. enuM sthAna ghodadhivAtavalaya Adi che. saMkhyAnI apekSA pUrvokata sarva prakAranI vanaspati-saMkhyA ananta che. AdinA bhedanI apekSAe, pratyeka-sAdhAraNa apekSAe tathA varNa, rasa, gaMdha ane sparzanA bhedanI apekSAe vanaspatinA hajAre bheda thAya che. ni AdinA bhedanI apekSAe vicAra karavAmAM Ave te lAkhe bheda thaI jAya che. vanaspatinI yoni saMvRta che. saMvRtani sacitta, acitta ane mizranA bhedathI traNa prakAranI hoya che ane zIta usNa tathA mizranA bhedathI traNa prakAranI che. A pramANe gaNanA karavAthI pratyeka vanaspatinI dasa lAkha yonio che, ane sAdhAraNavanaspatinI nio cauda lAkha che. vanaspati parimANa parimANa dvAra- prarUpaNA dvAra thayuM. have parimANudvAra kahe che-paryAptabAdarapratyeka vanaspati jIva, catuSkoNa karelI lekaNinA asaMkhyAtamA bhAgavarmI AkAzapradezanI rAzi-DhagalAnA barAbara che ane bAdaraparyAptatejaskAyanA jIthI asaMkhyAtagaNu che, asaMkhyAta kAkAzanA pradezanI barAbara aparyAptabAdara pratyeka vanaspatikAyanA jIva che. ane te paNa aparyAptabAdara tejaskAyanA jIthI asaMkhyAtagaNu che. pratyeka vanaspatimAM sUlamajIva nathI, kemake-tene zAstramAM kaI sthAne ullekha nathI. sAdhAraNa vanaspatinA jIva sUkSama, bAdara, paryApta ane aparyAptanA bhedathI cAra prakAranA che. A cAreya rAziomAMthI pratyeka jIvarAzinI saMkhyA ananta lokAkAzanA pradezonI barAbara che. temAM eTalI vizeSatA samajI levI joIe-- zrI AcArAMga sUtra : 1 240 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhAraNaparyApta jIvonI apekSA bAdaraaparyApta asaMkhyAtagaNuM che. bAdaraparyAptanI apekSA sUkSma-aparyApta asaMkhyAtagaNI che ane sUkSma-aparyApta tenAthI paNa asaMkhyAtagaNu che. sUkSama ananta jenuM pariNAma keTaluM che. e vAta daSTAnta ApIne samajAve che-jema keI puruSa prastha (taLavAnuM vajana 1 zera) Adi taLavAnA bAMTavajanathI. dhAnya taLIne bIjI jagyAe rAkhI de che te pramANe je sAdhAraNa sUkSama jIvarAzine lekarUpI prasthathI taLavAmAM Ave te anaMta leka bharAI jAya. paryAptabAdaranigada nuM parimANa A prakAre che-catuSkaNa ghana karelA sapUrNa lokaprataranA asaMkhyAtamA-bhAgarta pradezanI barAbara paryAptabA ranigoda jIva che. te pratyeka zarIra-Adaravanaspati paryApta jIthI asaMkhyAta gaNA che. bAkInA traNa arthA-aparyAptabAdaranigoda, aparyAptasUkSmanigoda ane paryAptasUkamanigoda asaMkhyAta-lokAkAza pradezanA barAbara che, ane kramazaH adhika-adhika saMkhyAmAM che. sAdhAraNa jIva enAthI ananta gaNA che. je kAkAzanA eka-eka pradezamAM eka-eka pratyeka vanaspatinA jIvane sthApita karavAmAM Ave te asaMkhyAta loka bharAI jAya, ane jo lokAkAzanA eka-eka pradezamAM eka-eka nigediyA jIvane rAkhavAmAM Ave te ananta kAkAza bharAI jAya. prajJApanAsUtranA prathama padamAM kahyuM che ke - kAkAzanA eka-eka pradezamAM je pratyeka vanaspatinA eka-eka jIva rAkhavAmAM Ave te asaMkhyAta leka bharAI jAya." | 1 | vanaspatikAyopamardana saMsAra kA hetu hai. "kAkAzanA eka-eka pradezamAM eka-eka nigoda jIva rAkhavAmAM Ave te A prakAre rAkhavAthI ananta leka thaI jAya." Iti parimANudvAra | sU0 1. IndriyanA zabda Adi viSayamAM Asakta thaIne je vanaspatikAyanI hiMsA kare che. te vAraMvAra bhava-sAgaramAM DUbI jAya che. e abhiprAyathI zAstrakAra kahe chene gukhe." ItyAdi. mUlAtha-je guNa che te Avarta che. je Avarta che te guNa che. je 2 zrI AcArAMga sUtra : 1 241 Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkAtha-zabda Adi je guNa che, arthAt viSaya che teja Ava che. jemAM Avartana arthAt bramaNa karavAmAM Ave tene Avarta kahe che. janma, jarA, Adhi, vyAdhi Adi nAnA prakAranA kalezethI paripUrNa A saMsAraja Avatta che. zabda Adi viSaya saMsAranA kAraNa che. svayaM saMsAra nathI, paraMtu ahIM kAraNamAM kAryane upacAra karIne zadAdi viSayone ja saMsAra kahyo che. Azaya e che ke viSayanuM sevana karavAthI saMsAranI prApti thAya che. te abhiprAyane daDha karavAnA uddezyathI vAkyane badalIne zAstrakAra kahe che-je AvI che te guNa che." rAgadveSa AdinA AdhIna rahevAvALA saMsArI jIva zabda Adi guNethI virakata rahetA nathI ane mokSamArgane prApta karatA nathI. athavA-mUlamAM je "muLa" ane "bhAva pada ApyAM che. te sAtamI vibhaktimAM che. ene artha e thayo ke-je puruSa zabdAdi guNemAM vate che te Ava arthAtasaMsAramAM vate che, ane je saMsAramAM varte che te zabda AdimAM vate che. zaMkA-je zabdAdi guNemAM vate che, te saMsAramAM varte che. A kathanate ThIka che, paraMtu je saMsAramAM vate che te niyamathI zabdAdika viSayamAM vartatA nathI. bhagavAna tIrthakara bhAvitAtmA muni ane pratimAdhArI zrAvaka saMsAramAM te varte che, paraMtu zabdAdi viSayamAM vartatA nathI. e mATe A kathana kevI rIte banI zake che, ke je AvartamAM varte che te zabda AdimAM vate che." samAdhAna anukUla zabda AdimAM rAga utpanna thAya che ane pratikUla zabda AdimAM dveSa thAya che. A pramANe rAga-dveSapUrvaka viSayamAM pravRtti karavI tenuM ja ahIM prakaraNa che. tIrthakara Adi rAga-dveSapUrvaka viSayamAM pravRtti karatA nathI, mATe A vAkaya tIrthakara athavA bhAvitAtmA muni AdinA mATe lAguM thatuM nathI. A pramANe pUrve je zaMkA karI che te zaMkAne ahIM sthAna nathI. gati-AgatirUpa Avarta paNa teone mATe duHkharUpa nathI. sAmAnya saMsAravartIpaNuM ane viSayenI sAmAnya upalabdhi, sarva saMsArI mAM hoya che. ethI viSayanI upalabdhine niSedha karI zakAtuM nathI. hA, viSamAM je rAga-dveSarUpa pariNAma che, teja tyAjyatyajI devA gya che. eTale bhagavAne kahyuM che "#surohiM te ire nAminig" arthAt kAnane sukha devAvALA zabda para prIti nahi karavI joIe. tathA tenI sAme AvelA rUpa, na dIThAadITha karI zakAtA nathI. te to dekhavAmAM Ave ja che, paraMtu temAM keI hAni thatI nathI. alabatta e rUpa para rAga athavA TheSa karavAthI hAni thAya che. e mATe vivekI puruSa rAga ane dveSane tyAga kare. Azaya e che ke-zabda Adi viSayamAM Asakata puruSa vanaspatikAyanA jInI zrI AcArAMga sUtra : 1 242 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaNIja hiMsA kare che. jema-anukUla zabda sAMbhaLavAnA abhilASI puruSa veNa-vaNA, hela Adi vAgha-vAjitra banAvavA mATe nAnA prakAranA vanaspatikAyanA jInI hiMsA kare che. priyarUpa jevAnA Icchuka yuvatInI kASTamaya pratimA, gRha, teraNa, vedika ane staMbha banAvavA mATe vanaspatine kApe che. e pramANe dhrANendriya (nAsikAnA sukhanA lupa-lAlacu kapUra, ketakI gulAba, lavIMga, sarasacaMdana, agara kesara, jAyaphaLa, jAvaMtrI Adi meLavavAnA uddezyathI vividha prakAranA vanaspatikAyika jInI hiMsA kare che. rasAsvAdanA anurAgI jIva mULa Adi kandamAM rahevAvALA asaMkhyAta ane ananta jIvonI hiMsA kare che. e pramANe sparza sukhanA abhilASI jIva kamalapattAM, kamalakAkaDI, kevaLanAM pattAM, chAla ane anukUla vastra tathA rU prApta karavA mATe nAnA prakAranA vanaspati chonA prANa le che. rUpAdi guNa meM mUccha saMsAra kA kAraNa hai e pramANe vanaspatithI taiyAra thavAvALA Indriya viSayamAM vartamAna jIva saMsArane prApta kare che. saMsArI rAgadveSathI malina thAya che, tethI pharIne viSayamAM pravRtta thAya che. A pramANe te kaI divasa saMsArathI bahAra nIkaLI zakatA nathI (sU2) zabda Adi viSayane grahaNa karavA mAtrathI saMsAramAM patana thatuM nathI. paraMtu temAM mUccha (gRddhi) thavAthIja patana thAya che. te kahe che-raddha. ItyAdi. mUlArtha-upara, nIce ane sAme tirachI dizAmAM daSTi nAMkhIne apine juve che, sAMbhaLatA thakA zabda sAMbhaLe che, upara nIce ane sAme tirachI dizAmAM rUpamAM ane zabdamAM paNa mUchita thAya che. A leka kahevAya che. te 3 | TakAtha-prajJApaka-(jenAranI) dizAnI apekSA urva dizAmAM-parvatanA zikhara para tathA prAsAda athavA mahela AdinA upara bhAgamAM, sthita, bheMyarA Adi adizAmAM sthita, pUrva Adi tirachI dizAomAM sthita, tathA vidizAomAM sthita bhIMta, havelI ane mahela Adine dekhe che. mUlamAM Avela " arthAt prAcIna zabdane tirachI dizAnA vivaraNapa samajavuM joIe, athavA prAcIna pada urva, adhaH ane tipha sarva dizAonI sAthe saMbaMdha rAkhe che. tAtparya e nikaLe che keurva dizAmAM sthita, ardha dizAmAM sthita, tathA tirachI dizAmAM sthita prAcIna arthAt Adhunika zilpakAre mATe duSkara hovAthI Azcarya utpanna karavAvALA purANA padArthonI tarapha najara karatA thakA sundara putaLIo vagerene tathA zrI AdinA rUpane dekhe che. zrI AcArAMga sUtra : 1 243 Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eja pramANe pUrvokta dizAomAM zrotrendriyane upaga lagAvIne veNu-vINA Adi vAjItrAnA tathA gIta AdinA zabda sAMbhaLe che. zrotrane upayoga na hota to sAMbhaLatA nahi. A kathana upalakSaNa che, ethI ema samajI levuM joIe ke, ghANa, rasanA ane sparzana Indriyane upayoga lagAvIne sUghe che, cAkhe che, ane sparza kare che. ahIM dekhavA ane sAMbhaLavAthI rUpa Adi guNonI upalabdhi mAtra sUcita karI che. urva, adhaH tathA tirlapha pada ApIne e sUcita karyuM che ke-indriyanA viSaya 3pa Adi, sarva dizAomAM bharyA paDyAM che. evI sthitimAM tenI tarapha dhyAna nahi javA devuM te te bhAre kaThina kAma che. paraMtu rUpa Adi guNonI tarapha upaga javA mAtrathI saMsAranA khADAmAM paDavAnuM thatuM nathI, patana-paDavAnuM che tyAre thAya che ke jyAre. temAM mUcha-athavA rAga-dveSa thAya. A vAta pragaTa karavA mATe kahyuM che- ItyAdi. bevAra urva Adi dizAo kathana karIne e batAvyuM che ke-kaI paNa eka dizAmAM sthita rUpAdimAM mUccha thatAM paNa saMsAranI prApti thAya che. urdhva Adi dizAomAM sthita jaya Adi viSayomAM rAga-dveSarUpa pariNAma karatA thakA satasanA vivekamAM zUnya thaIne mane hara rUpamAM athavA te manahara rUpavALI strI AdinA rUpamAM puruSa lelupa thaI jAya che. e pramANe zabdomAM mUcchita thaI jAya che. gaMdha, rasa tathA sparzamAM paNa mUcchita thaI jAya che. mUcchanA viSayabhUta (mUccha thavAnuM kAraNu) A rUpa Adija, kAraNamAM kAryane upacAra karavAthI, saMsAra kahevAya che. e pramANe bhagavAne pharamAvyuM che. (sU.3) saMyama grahaNa karI lIdhA pachI paNa pramAdavaza thaIne pa Adi guNamAM mUcha pAmavAvALA pharIne gRhastha banI jAya che. e vAta batAve che -"gEUR r" ItyAdi. rUpAdiguNamUcchadoSa mUlArtha-pAdi viSayamAM mana, vacana ane kAyAnAM vyApArane nahi rokavA vALA, te bhagavAnanI AjJAthI bahAra che. vAraMvAra viSayenuM AsvAdana karavAvALA, kuTilAcArI-pramAdI (sAdhu) pAchA gRhastha banI jAya che. TIkAtha-pa Adi viSayamAM mana, vacana ane kAyAnI guptithI rahita arthAt manathI rAga karavAvALA, vacanathI viSayanI prArthanA karavAvALA ane kAyathI temAM pravRtti karavAvALA, evA anAcArI sAdhu bhagavAnanI AjJAthI bahAra thaI jAya che. te vAraMvAra viSayasukhanA bhAgamAM rasika thaIne kuTila AcAravALA-arthAt asaMyamanuM zrI AcArAMga sUtra : 1 244 Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sevana karavAvALA pramAdI pharI gharavAsamAM AvI jAya che. te saMyama dhAraNa karyA pachI paNa pramAdane vaza thaIne viSayamAM Asakta thavAnA kAraNe pharI gRhastha banI jAya che. (sU) vanaspatizAstra samArambha meM tadAzita aneka jIva hiMsA zakAra vanaspatizAstranA AraMbhane sarvathA tyAga karavAvALA aNagArenuM tathA agnizastranA AraMbhamAM pravRtta dravyaliMgIonuM vivecana karIne upadeza Ape che"sAmAjA." ItyAdi. mUlAtha-vanaspatikAyanA AraMbhamAM saMkeca karavAvALA sAdhuone judA jANe. tathA "ame aNagAra chIe A pramANe kahevAvALA, nAnA prakAranA zothI vanaspati kAyane AraMbha karavAvALA, vanaspati zAstrane AraMbha karatA thakA anya aneka prakAranA prANIonI hiMsA kare che. | 5 | TIkAtha--atyanta karuNAthI Adra hRdayavALA muni vanaspatikAyanA AraMbhathI viruddha rahe che. evA muni keI-koI avadhijJAnI, mana:paryajJAnI ane kevaLajJAnI hoya che. ane kaI-kaIparokSajJAnI (mati-zrutajJAnanA dhAraka) bhAvitAtmA hoya che. tene jue. athavA tene dravyaliMgiothI jUdAja samajavA joIe. te aNagAra sUkama ane bAdara vanaspatikAyane AraMbha karavAmAM bIelA-bhayavALA, trasta, udvigna che. traNa karaNa traNa pegathI vanaspatikAyanA AraMbhanA tyAgI che. tenAthI viparIta-virUddha kaI-kaI "ame aNagAra chIe A pramANe abhimAna pUrvaka kahe che-"ameja vanaspati nI rakSA karavAmAM tatpara ane mahAvratadhArI chIe A pramANe pralApa-(bakavATa) karanArA dravyaliMgI sAdhuone judA samaje. aNagAra hovAnuM abhimAna karanArA e dravyaliMgI sAcA aNugAranA guNe mATe jarA paNa pravRtti karatA nathI. te gRhasthanAM kaI paNa kAmane tyAga karatA nathI. e batAve che. "carima . ItyAdi. nAnA prakAranA vanaspatikAyanAM zastra vaDe vanaspatikAyane AraMbha karIne vanaspatikAyanI hiMsA kare che. vanaspatizAstra be prakAranAM che-dravyazAstra ane bhAvazastra. dravyazAstranAM traNa bheda che-(1) svakAyazastra, (2) parakAyazastra, ane (3) ubhayakAyaza. DaMDA, lAkaDI vagere svakAyazastra che, keMcI-(kAtara, sAMNaso) patthara, hAtha, paga, zrI AcArAMga sUtra : 1 245 Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mukha ane agni Adi parakAyazastra che. vasUlA dAMtI--dAtaraDuM, kuThAra-kuhADA Adi ubhayakAyazastra che. vanaspatikAya prati mana, vacana ane kAyA asat-prayoga karavA te bhAvazastra che. e zasrAdvArA vanaspatikAyanA AraMbha karIne-jJAnAvaraNIya Adi ATha prakAranA karmone utpanna karavAvALA sAvadya vyApAra karIne vanaspatikAyanI hiMsA kare che. je vanaspatikAyanI hiMsAmAM pravRtta thAya che. te chajIvanikAyarUpa samasta leAkanI hiMsA kare che. e khatAve che- vanaspatirAlam. * ItyAdi. vanaspatikAyanA hiMsAjanaka pUrvokta zastranA AraMbha karavAvALA lAka vanaspatikAyanA atirikta pRthvIkAya, Adi anya sthAvAnI tathA vanaspati Azrita dvIndriyae iMdriya Adi trasa jIveAnI paNa hiMsA kare che. saMsAramAM aneka prakAranA dravyaliMgI che. temAMthI zAkya Adi kaMDha, mUla, pattA, phUla Adi khAvA mATe vanaspatinA Arabha kare che, ane karAve che, ane karavAvALAne anumAdana Ape che. e pramANe karIne te SaDUjIvanikAyanI virAdhanAnA bhAgIdAra thAya che. ame paMca mahAvratadhArI, jina bhagavAnanI AjJAnA ArAdhaka aNugAra chIe.' A pramANe kahevAvALA daMDI juThA sAdhu paNa sAvaghanA upadeza Ape che, ane zAstramAM niSedha karavAmAM AvelA vanaspatikAyanA ArabhanA upadeza Ape che. te vyAkhyAna-ma'Dapa AdimAM azokavRkSanAM pAMDAMthI tAraNa Adi adhAve che. nAnA prakAranA phula-phUla ane pAMdaDAthI pacApacAra Adi pUjAemAM (zrAvakAne) pravRtta kare che-joDe che. jema- ucita samaya-ceAgya samaya para vidhipUrvaka viziSTa-uttama puSpa Adi dvArA sundara statra, stutipUrvaka jina bhagavAnanI pUjA karavI joie. " vanaspativirAdhaka sAghvAbhAsa paMcAzakavRtti umAsvAtikRta prakaraNamAM kahyuM che-- 6 'madhyAhnamAM phUlAvaDe pUjA karavAmAM Ave che.' gaMdha, vAsa ane akSatathI tathA mALAethI pUjA thAya che. ' * uttama kaLAthI pUjA karavAmAM Ave che. ' ItyAdi. khIjuM paNa kahyuM che keH 66 sUkAM, jamIna para kharI paDelAM, jenI pAMkhaDI tuTI gaI heAya, sparza karAelAM, kharAkha ane khilyA vinAnAM phUleAthI pUjA nahi karavI joIe. " sUkAM ane jamIna para kharI paDelAM phUlA vaDe abhiprAya e thayA ke lIlAM ane tAjAM teADelAM arere! teonA A sAvadya upadeza kevA che ? A pramANe devamaMdira AdimAM keLanA sthaMbha ubhA karIne azeAkavRkSanAM pAMdaDAMthI zrI AcArAMga sUtra : 1 pUjA na karavI joIe ? Ane phUleAthI pUjA karavI joie. 246 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMdanavAra bAMdhIne, pratimA upara sacitta pAMdaDA, phUla Adi caDhAvIne, sacitta nALiera, dADama, AMbA Adi nivedyanA upacArathI vanaspatinI hiMsA karIne te vanaspati-Azrita aneka prakAranA trasa-sthAvara jIvene ghAta karAve che. vItarAgadevanI pUjA sAgha hoya te cogya nathI. "sa rIMchu the." ItyAdi kathana dvArA A AgamamAM tamAma samAraMbhane vItarAga bhagavAne sAkSAt niSedha karyo che. je puruSa je vastunA tyAgI che, tenI prasannatA te vastune arpaNa karavAthI thaI zakatI nathI. lekamAM madha-mAMsanA tyAgI-tyAga karavAvALAne madya-mAMsanI bheTa sateSa utpanna karatI nathI, adhika zuM kahIe! lIlA kaMdamULanA tyAgI zrAvaka paNe lIlA kandamULanI bheTathI prasanna thatA nathI te buddhimAna puruSa pote vicAra karI lIe. | sU0 5 che. sudharmo svAmI jakhkha svAmIne kahe che-"satya." ItyAdi. mUlAI-vanaspatikAyanA AraMbhanA saeNdhamAM bhagavAne samyapha dha Ape che. A jIvanane vaMdana, mAnana, ane pUjana mATe, janmamaraNathI chuTavAne mATe tathA duHkhene vinAza karavA mATe svayaM vanaspatikAyazAstrane AraMbha kare che, bIjA pAse AraMbha karAve che, ane AraMbha karavAvALA bIjAne anumodana Ape che. te AraMbha tenA ahita mATe temaja tenI abodhi mATe hoya che. te sU06 TIkAI-vanaspatikAyanA AraMbhanA viSayamAM bhagavAna zrI mahAvIra svAmIe samyaka upadeza Ape che. arthAt bhagavAne batAvyuM che ke -kamabaMdhane naSTa karavA mATe jIvane pariNA (upadeza)ne avazya svIkAra kare jaIe. upabhogadvAra upabhegadvAra-- leka zuM prajanathI vanaspatikAyanI hiMsA kare che? te batAve che A nAza pAmavAvALA jIvanA sukha mATe, arthAt--AhAra, vastra, pAtra, mAlA, gaMdha, cUrNa, paMkhA Agari, khATa, palaMga, pAlakhI, gADI, hala, mUsala, bAjoTha, pATa, siMhAsana, DaMDA, lAkaDI, kamADa, vINa, putalI vagere banAvavA mATe, tapAvavuM vizeSa tapAvavuM, prakAzana, Izvana-(bALavAnA lAkaDA) ane taila AdinA prajanathI vanaspatikAyanI hiMsA kare che. tathA prazaMsA mATe paNa vanaspatikAyanI hiMsA kare che, jemake-keI puruSa pitAnI prazaMsA mATe bagIcA AdimAM pAMdaDA vagere kApavAnI kalAmAM kuzaLatA batAvavAnA abhiprAyathI zrI AcArAMga sUtra : 1 247 Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRkSa latA vagerene evA prakAre kApe che ke temAM hAthI, ghoDA, haraNa, vAgha, siMha Adine AkAra banI jAya che, ane tethI e bagIcAnI suMdaratA vadhe che. evuM samajIne ja kare che. jana-satkAra mATe paNa vanaspatinI hiMsA karavAmAM Ave che, jema-pAMdaDAM vagerene kApavAmAM kuzala AgaLa kahele teja mALI kaeNcI (kAtara)thI vRkSo athavA latAonAM pattAM Adi kApe che. tathA pUjana mATe arthAt va ane ratnane mATe paNa vanaspatikAyanI hiMsA kare che, jema-devapratimA Adi mATe patra phUla phala toDavAmAM janma-maraNathI chuTavA mATe paNa pUrva kahelI hiMsA karavAmAM Ave che, jemakemuktinI IcchAthI pUjA mATe phala phUla teDavAmAM. duone pratikAra karavA mATe paNa e hiMsA karavAmAM Ave che. jemake-reganivAraNa karavA mATe auSadhI, vRkSa, latA, mUla, kanda, zAkhA, patra, phUla Adi teDavAmAM hiMsA karavAmAM Ave che. vanaspativirAdhanAphala e pramANe jIvanane sukhI banAvavAnA abhilASI te puruSa vanaspatikAyanI hiMsA karavAvALA dravya ane bhAva ane svayaM upayoga kare che, bIjA pAse upayoga karAve che ane vanaspatizane upaga karavAvALA bIjAne anumodana Ape che. vanaspatikAyane A AraMbha, AraMbha karavAvALAne, karAvavAvALAne ane anamedana karavAvALAne ahita mATe che ane samyakatvanI aprAptinuM kAraNa bane che. meM sUda che tIrthakara AdinA samIpe vanaspatikAyanuM svarUpa jeNe jANI lIdhuM che. te A pramANe vicAra kare che-"he saM" ItyAdi. mUlAtha-te puruSa bhagavAna athavA aNagAro pAsethI sAMbhaLI-samajI-bujhIne saMyama grahaNa karIne vicare che. te A pramANe samaje che-vanaspatikAyane AraMbha graMtha che, e meha che, e mAra che, e naraka che. vRddha leka e mATe nAnA prakAranA zastrothI vanaspatikAyane AraMbha karIne zastrane prayoga karatA thakA bIjA paNa aneka prANIone ghAta kare che. sU. 7 TIkAtha--je purUSa tIrthakarathI athavA temanA zramaNa nircantha pAsethI sarva sAvadya (karmanA) tyAgarUpa saMyamanA svarUpane samajI ne ane tene aMgIkAra karIne vicare che, te vanaspatikAyanA AraMbhane ahitakara ane adhijanaka samajI A pramANe vicAra kare che-"gvuM chu" ItyAdi. zrI AcArAMga sUtra : 1 248 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A manuSyalokamAM jene nircandhanA upadezathI samyajJAna, ane vairAgya utpanna thaI gayo che. teo A jANe che, zuM jANe che ? e zaMkAnuM samAdhAna karavA mATe AgaLa kahe che, " vahu abhya. ityAdi. vanaspatikAyane AraMbha nizcaya graMtha che arthAt karmabaMdha35 che, kAraNamAM kAryane upacAra karIne AraMbhane karmabaMdha kahe che, vastutaH te karmabaMdhanuM kAraNa che. e pramANe AgaLa paNa samajI levuM joIe. vanaspatikAyane samAraMbha meha arthAt ajJAna che-ajJAnajanaka che, te mAra che, arthAt nigada AdimAM mRtyunuM kAraNa che. te naraka che, arthAt nArakI ivene dasa prakAranI yAtanAonuM kAraNa che. - ajJAnI jIva karmabaMdha, moha, maraNa ane narakarUpa e phaLane prApta karIne paNa vAraM-vAra emAM vRddha thAya che. athavA bheganA abhilASI puruSa A graMtha,meha, maraNa ane naraka mATeja pravRtti kare che. leka punaH punaH (pharI-pharI) karmabaMdha vagere mATeja pravRtti kare che; e kathana je karyuM che, te kevI rIte jANavAmAM AvyuM ? e jIjJAsA thavAthI kahe che. "mi' ItyAdi. kemake nAnA prakAranAM pUrvokta za dvArA vanaspati kAyanI hiMsA karavAvALA leka sAvadha vyApArathI vanaspatikAyane ghAta kare che, tathA vanaspatikAyane AraMbha karatA thakA, anya pRthvIkAya Adi aneka prakAranA sadAzrita trasa ane sthAvara ane ghAta kare che. . 71 manuSya zarIra ke sAtha vanaspati kI sacitatA kI siddhi vanaspatikAyanA AraMbhanuM phaLa pragaTa karIne e paNa pradarzita karI ApyuM che kevanaspatikAyane AraMbha karavAthI anya trasa ane sthAvara jIvonI hiMsA paNa avazya thAya che. have vanaspatikAyanI sacetanatA hevAmAM zaMkA hevAthI tenI sacetanA manuSya zarIranI sacetanatA samAna sUtrakAra pragaTa kare che-te mi.' ItyAdi. athavA--jema manuSya zarIramAM citanyane samajavAmAM sugamatA che, te pramANe vanaspatikAyamAM paNa sugamatA che. e mATe vanaspati manuSya zarIranA samAna che. e vAta sUtrakAra kahe che-"he mi." ItyAdi. mUlAI te huM kahuM chuM--A (manuSya zarIra) janmazIla che te (vanaspatizarIra) paNa janmazIla che, A vRddhizIla che, te paNa vRddhizIla che, A sacitta che- chedavAthI te sukAI jAya che, te paNa chedavAthI sUkAI jAya che. A paNa A hAraka che, te zrI AcArAMga sUtra : 1 249 Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa AhAraka che. A paNa anitya che. te paNa anitya che. A paNa azAzvata che, te paNa azAzvata che. A paNa caya-upacayavALA che, te paNa caya--upacayavALA che. A paNa vividha prakArathI pariNamanazIla che, ane te paNa vividha prakArathI pariNamana zIla che. sU : TIkAtha--jeNe sAkSAt bhagavAnanA mukhathI vanaspatikAyanI sacetanatA sAMbhaLI che.teja huM kahuM chuM-jevuM bhagavAne kahyuM che, tevuM ja huM kahuM chuM, e vAta kahe che--'savi'ItyAdi, A m ' *' zabdaneA prayAga samIpavartI vastu mATe karavAmAM Ave che. manuSyaja upadezane pAtra che, ane tenuM zarIra atyanta samIpa che. e kAraNathI manuSyanA zarIrane 'lam 'zabdadvArA nirdiSTa karyuM che. athavA trasa jIvanA zarIramAM caitanyane samajavuM sugama che. e kAraNathI 'sUnA a manuSya zarIranA badale trasa jIvanuM zarIra samajI levuM joI e. A manuSyazarIra athavA trasajIvanuM zarIra utpanna thavAnA svabhAvavALuM che, te pramANe vanaspatinuM zarIra paNa utpanna thavAnA svabhAvavALu che. tathA manuSyazarIra vRddhizIla che--mAlakumAra, Adi avasthAmAM vadhatuM jAya che, te pramANe vanaspatizIra paNa aMkura, kisalaya-kumaLAM, pAna, patra, skaMdha, zAkhA ane prazAkhA ArUipathI vadhye jAya che. manuSyazarIra cetanAvAna che, te pramANe vanaspatinuM zarIra paNa cetanAvAna che kemake lajjAva'tI(rIsAmaNI), dhAtrI Adi vanaspatiomAM sa'kAcAvuM, vikAsa, nidrA ane jAgavuM jovAmAM Ave che. hAtha--Adi manuSyazarIra cheDhavAthI sUkAI jAya che. te pramANe pAMdaDA, phula, phUla Adi rUpa vanaspatizarIra paNa cheDhavAthI sUkAi jAya che. A manuSyazarIra dUdha ane bhAta vagerenA AhAra kare che, tema vanaspatizarIra paNa pRthvI, jala AdinA AhAra kare che, AhAra karavAnI kriyA acetanamAM jovAmAM AvatI nathI, manuSya zarIra anitya che. hamezAM sthira rahevAvALuM nathI, e pramANe vanaspatizarIra paNa anitya che. kemake tenI AyuSyanI sImA che. vanaspatizarIranI utkRSTa Ayu dasa hajAra varSanI che. manuSyazarIra zAzvata che--AvIcimaraNa pratikSaNa thatu rahe che, tema zrI AcArAMga sUtra : 1 250 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vanaspatizarIra paNa azAzvata che-tenuM paNa pratikSaNaM maraNa thatuM rahe che. manuSya zarIra ITAniSTa AhAra AdithI vadhatuM ghaTatuM rahe che te pramANe vanaspatinuM zarIra paNa anukUla jala-vAyuthI vadhe che ane pratikULa jalavAyuthI ghaTe che. jema manuSya zarIramAM nAnA prakAranuM pariNamana thAya che, vividha bimArIothI peTanuM vadhavuM, pAMDuroga, kRzatA (dubalApaNuM) Adi, tathA rasAyana ane ghataAdinA sevanathI viziSTarUpa ane balavRddhi thAya che, te pramANe vanaspatinuM zarIra paNa vividha prakAranA pariNamanavALuM che, roga thatAM vanaspatinA pAMdaDAM, phela, phala Adi jUdIja jAtanAM dekhAya che, viziSTa prakAranA dohada devAthI kaI-kaI vakhata temAM upacaya thAya che, e pramANe vanaspatinuM zarIra paNa vividha pariNamanavALuM che. janasvabhAva Adi dharmone samUha sacetana manuSya zarIramAM athavA trasajIvanA zarIramAM jovAmAM Ave che, teja pramANe vanaspatinA zarIramAM paNa jovAmAM Ave che. eja mATe vanaspatikAya sacetana che, e vAta saMdeharahita samajI levI joIe. te 8 che. upasaMhAra e pramANe vanaspatikAyanI sacittatA jANIne sAdhutA prApta karavA mATe traNa karaNa ane traNa vegathI vanaspatikAyane samAraMbha tyaja joIe. e abhiprAyathI kahe che-"lya sahyuM. " ItyAdi. mUlAI-vanaspatikAyamAM zastrane AraMbha karavAvALAne A AraMbha jANavAmAM nathI. (ane) vanaspatikAyamAM zastrane AraMbha nahi karavAvALAne A AraMbha jANavAmAM che. tene jANIne buddhimAna purUSa pate vanaspatizAstrane AraMbha karatA nathI. bIjAnI pAse vanaspatine AraMbha karAvatA nathI. ane vanaspatizAstrane AraMbha karavAvALA bIjAne anumAna karatA nathI. je vanaspatizAstranA samAraMbhanA jANakAra che, teja muni che, teja parijJAtakarmA che. e pramANe huM kahuM chuM. meM sUve che TIkAtha-vanaspatikAyanA viSayamAM pUrvokta prakArathI zastrane upayoga karavAvALAne pUrvokata (AgaLa kahelA) traNa karaNa-traNa vegathI thavAvALI vanaspatinI hiMsArupa sAvadya vyApAra ajJAta hoya che, arthAta tene jANavAmAM nathI ke A vyApArathI kamarane baMdha thAya che. - je vanaspatikAyanA viSayaNAM pUrvokata sAvadya vyApAranA jJAtA hoya che. te jJaparijJAthI tene jANe che. ane pratyAkhyAnaparijJAthI tyAga karI de che. jJaparikSAnI pachIja pratyAkhyAnaparijJA kevA prakAre heya che. te batAve che zrI AcArAMga sUtra : 1 251 Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vanaspatikAyanA AraMbhane karmabaMdhanuM kAraNa jANIne heya-upAdeyane viveka rAkhavA vALA buddhimAna purUSa pote vanaspatikAyane AraMbha karatA nathI. bIjA pAse AraMbha karAvatA nathI, ane AraMbha karavAvALAne anumodana ApatA nathI. zeSa bAkI sarva sugama che. vanaspatikAyanA AraMbhanA nimittathI thavAvALA sAvadya vyApArone jeNe parijJAthI karmabaMdhanuM kAraNa jANI lIdhuM che ane pratyAkhyAnapariNAthI tyajI ApyA che te traNa karaNa traNa vegathI samasta sAvonA tyAgIja muni hoya che. sudharmAsvAmI jabUsvAmIne kahe chehe jaggA jevuM bhagavAnanI samIpa meM sAMbhaLyuM che tevuMja A sarve huM kahuM chuM. sUlA zrI AcArAMgasUtranI "kAvAritAmaNi" TIkAnA gujarAtI anuvAdamAM prathama adhyayanano pAMcamo uddezaka samApta. 1-pA paNoddeza (trasakAya) / upakrama cho uddeza pAchaLanA pAMcamA udezamAM vanaspatikAyanA svarUpanuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. have kramathI prApta trasakAyanA svarUpane batAvavA mATe chaThThA uddezane kahe che. bhagavAnanA upadezanI eja zilI che ke -vanaspatikAyanI pachI trasakAyanuM svarUpa samajAvavAmAM Ave che. sarva AgamAM bhagavAnane upadeza A pramANe che, ane te ThIka paNa che, kemake manuSyanA zarIranuM dRSTAnta ApIne vanaspatinI sacittatA siddha karI che, te vanaspatikAyanA svaranapa pachI manuSyasvarUpa jANavAnI IcchA rAkhavAvALA ziSyanA pratibaMdha mATe trasakAyanuM svarUpa samajAvavuM joIe, kAraNake manuSya paNa trasakAyanI antagata che. trasakAyanA svarUpane kahevAnI IcchA rAkhavAvALA zrI sudharmA svAmI AgaLanuM sUtra kahe che-re mi.' ItyAdi. TasoM ke bheda mUlAtha-te huM kahuM chuM e trasa prANI che. jema-aMDaja, tija, jarAyuja, rasaja, saMdaja, saMmUchima, uji ane aupapAtika (upapAtaja) maMda ane ajJAnIo mATe A saMsAra kahevAmAM AvyuM che. sU0 1. TIkAtha-jeNe bhagavAnanA mukhakamalathI nIkaLelA samasta jIvAdi svarUpanA arthane rUDI rIte samajI lIdhA che, e huM kahuM chuM, arthAt he jabba ! bhagavAnanA mukhathI jevuM meM sAMbhaLyuM che tevuM ja tane kahuM chuM. rasanAmakarmanA udayathI tApa vagerethI pIDA pAmIne chAyA vigerenI pAse javAvALA dvIndriya, (be indriya) jIvathI laIne pAMca indriyavALA jI sudhI sarva vasa zrI AcArAMga sUtra : 1 25 2 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahevAya che. zrIndriya jIne sparzana (cAmaDI) ane rasanA (jIbha) A be Indri hoya che. Tondriyane cAmaDI, jIbha ane nAsika rUpa traNa Indriyo hoya che caturindriya jene cAmaDI, jIbha, nAsikA ane netra, A cAra Indriya hoya che. paMcendriya jene cAmaDI, jIbha, nAsikA, netra ane zrotra-kona rUpa pAMca Indriya hoya che. - je jIva IcchApUrvaka athavA icchA vinA upara, nIce athavA tirachA cAle che te trasa jIve che. A vyutpatti anusAra hIndriya Adi tathA agnikAya ane vAyukAya paNa trasa kahevAya che. mukhyarUpathI trasa jInA be bheda che-(1) gatitrasa (2) labdhitrasa. gati kahe athavA kriyA kahe te ekaja che. cAlavuM athavA eka dezathI bIjA dezamAM pahoMcavuM kahe. vinA IcchAthI A gati karavAnI kriyA hAjara rahevAthI agnikAya ane vAyukAya paNa trasa che. tene gatitrasa kahe che. basanAmakarmane udaya hevAthI labdhitrasatA prApta che. e labdhithI IcchApUrvaka gati karavAnI kriyA dvIndriyAdimAMja jovAmAM Ave che, eTalA mATe tene labdhivasa kahe che. tejaskAya ane vAyukAyAmAM trasanAmakarmane udaya nathI, tenAmAM sthAvaranAmakamane udaya che. tethI labdhinI apekSAe e bane sthAvara ja che. pharIne paNa ahiM dvIndriya Adi labdhitrasa jIvenuM ja grahaNa karavuM joIe, gatitrasa jIvenuM nahi. kAraNake agnikAyika jIvenuM cethA uddezakamAM prathama varNana karavAmAM AvI gayuM che, ane vAyukAyanuM AgaLa upara varNana karavAmAM Avaze. keIe kahyuM ke "labdhinI apekSA tejaskAya ane vAyukAya trasa che-labdhi, mAtra zaktine ja kahe che. ahiM labdhitrasa jIvenuM prakaraNa nathI. kAraNake agnikAyanuM vivecana te karI devAmAM AvyuM che, ane vAyukAyanuM vivecana AgaLa karavAmAM Avaze. tethI sAmarthyathI gatisanuM ja ahiM grahaNa karavuM egya che." A kathana pramAdapUrNa che. kAraNa ke labdhitrone gatigrasanAM rUpamAM aMgIkAra karavAmAM Avyo che, paraMtu gatitrasa labdhitrasa thaI zakatA nathI. kIndriya AdimAM gatine sabhAva che, tethI zAstramAM e pramANe aMgIkAra karavAmAM Avyo nathI. trasa prANI A pramANe che-(1) aMDaja-iMDAthI utpanna thavAvALAM pakSI, gRhake kilA (garoLI) Adi. (2) pitaja-pitarUpa pedA thavAvALA hAthI, vagulI, carma- jalUka (jaLa) Adi. (3) jarAyuja-garbha jenAthI viMTAeluM rahe te pAtaLI cAmaDI jarAyu kahevAya che. temAM utpanna thavAvALA gAya, bheMsa, bakarI, manuSya Adi jarAyuja kahevAya che. (4) rasaja-vikRtarasamAM pedA thavAvALA. (5) saMvedaja-parasevAthI pedA thavAvALA mAkaDa, jU Adi. (6) saMmUchiMma-mAkhI, kIDI, tIDa Adi. (7) uddabhijauddabhedanathI utpanna thavAvALA pataMga, khaMjarITa Adi. (8) papAtika-deva ane nArakI. zrI AcArAMga sUtra : 1 25 3 Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiM sarva trasa jIve ATha prakArane janma batAvyuM che. tene saMpUIna, garbha ane upapAtamAM samAveza karI devAthI traNa prakArane janma zAstramAM batAvyuM che. aMti" A pada dvArA trasa jIvenuM trikAlavartI astitva sUcita karavAmAM AvyuM che. maMda arthAt mithyAzAstronA saMskArathI prabhAvita, evaM hita ahitanA vivekathI zUnya purUSa mATe aMDaja AdinA samUharUpa saMsAra kahevAmAM AvyA che. ATha prakAranA trasakAyamAM mithyAzAnA saMskAravALAonuM punaH punaH janmamaraNa rUpa saMsaraNa thAya che. eja saMsaraNa te saMsAra kahevAya che. trasakAyanuM sAruM jJAna prApta karavA mATe lakSaNa Adi ATha dvArenuM nirUpaNa karavuM joIe, temAMthI lakSaNa, prarUpaNA, parimANa, zastra, upalega ane vedanA dvArA kamathI batAve che, vadha ane nivRtti dvAra jevI rIte pRthvIkAyanA uddezamAM kahyAM che tevI rIte ja ahiM samajI levA joIe. trasakAyalakSaNa lakSaNakArasukha, duHkha, IcchA ane dveSa Adi cetanAnuM lakSaNa trasakAyamAM spaSTa mAluma paDe che, tenI cetanatAmAM keIne paNa vivAda-vadhe nathI. pragaTa ucosa Adi prANa hevAnA kAraNathI trasa jIva prANa che. zAstramAM trasakAyanA lakSaNe aneka prakAre batAvavAmAM AvyAM che. jemake(1) abhikramaNa, (2) pratikramaNa, (3) saMkecana, (4) prasAraNa, (5) rUta, (6) bramaNa, (7) vyasana-trAsa pAma, (8) palAyana-bhAgavuM ane (9) gatiAgatinuM jJAna prajJApakanI apekSAthI sAme javuM te abhikramaNa che. prajJApakanI apekSAthI pratikUla javuM-pAchA pharavuM te pratikramaNa che. zarIrane saMkaDavuM te sakecana che. zarIrane phelAvavuM te prasAraNa che. belivuM te rUta kahevAya che. ahIM-tahIM javuM te bhramaNa che. duHkhathI udvega pAmavuM te vyasana che. bhAgavuM tene palAyana kahe che. eka jagyAthI bIjI jagyAe AvavAjavAnuM vijJAna te AgatigativijJAna kahevAya che. bhagavAne dazavaikAlika sUtramAM kahyuM che - "je kaI prANIomAM abhikramaNa, pratikramaNa, saMkecana, prasAraNa, ta, bhramaNa, trasana, palAyana ane Agati-gatinuM vijJAna (vAmAM Ave che te sarva trasa jIva che." zrI AcArAMga sUtra : 1 254 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trasakAyaprarUpaNA capaNAhAra-- trasa kAyanA cAra bheda cheH-dvIndriya, trondriya, caturindriya ane pacendriya. Aja zAstranA prathamanA uddezamAM leAkavAdIprakaraNamAM trasajIvAnA bheda-prabheda khatAvyA che, vistArathI jANavAnI icchAvALA tyAMthI jANI le. A sUtramAM bhagavAne-aDaja ane pAtaja AdinA je bheda khatAvyA che, te sarvanA temAM samAveza thaI jAya che, trasakAyapariNAma parimANudnAra--- trasakAyanA paryAptajIva kSetranI apekSA sa Mvartita leAkaprataranA asakhyAtamA bhAgavatta pradezeAnI rAzinA barAbara che. te Adara tejaskAya paryApta jIvAthI asaMkhyAta gaNA che. paryApta trasakAyika jIvAnI apekSA aparyApta trasajItra asaMkhyAta gaNA che. kAlanI apekSA jaghanyapadyumAM pratyutpanna trasajIva ekalAkha thI navalAkha sudhInA sAgarApamanI samaya-rAzinA kharAkhara che. ane utkRSTa padamAM paNa eka lAkhathI navalAkha sudhInA sAgaropamanI samaya-rAzinA kharAkhara ja che. AgamamAM paNa kahyuM cheH pratyutpanna trasakAyika jIva keTalA kAlanI kharAkhara che ? gautama ! jAnya padamAM eka lAkhathI navalAkha sudhInA sAgaropamanI kharAkhara ane utkRSTa padamAM paNa eTalAM ja che." virahanI apekSA trasa jIvAnuM niSkramaNa ane upapAta jaghanya eka, be athavA traNa che. ane utkRSTa prataranA asakhyAtamA bhAgavatta pradezonI kharAbara che. trasakAyamAM jIvAnI niraMtara utpatti athavA niSkramaNa (cyavana) jaghanya eka samaya, e samaya athavA traNa samaya sudhI che. utkRSTa AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga parimita kAla sudhI nira'tara utpatti ane niSkramaNa (nikaLavuM) thatu rahe che. niraMtara eka jIvanI ( sthiti jaghanya antarmuhUta sudhI trasakAyamAM hoya che. ane te pachI te pRthvIkAya Adi ekendriyamAM utpanna thAya che. utkRSTa kAMIka adhika e hajAra sAgarApama sudhI niraMtara sakAyamAM rahI zake che, te pachI pRthvIkAya Adi sthAvarAmAM utpanna thAya che. sU. 15 zrI AcArAMga sUtra : 1 255 Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyeka trasa jIvoM ke sukha duHkha alaga alaga hai trasa jIvene sukha-duHkha je prakAre thAya che, te kahe che-nirUA . ItyAdi. mUlAtha-vicAra karIne sArI rIte joIne kahuM chuM ke sarva prANIo sarva bhUta, sarva che ane sarva sarvenuM parinirvANa arthAt sukha pRthaka-pRtha-jUdAM-judAM che, tathA asAtApa aparinirvANarupa mahAbhayarUpa duHkha paNa jUdAM-judAM che. sUrA TIkArya-trasajInuM prakaraNa hevAnA kAraNe trasajIvonuM svarUpa athavA pRthvIkAya Adi samasta jInuM svarUpa manathI vicAra karIne tathA samyak prakAre jANIne kahuM chuM-sarva prANIonuM, sarvabhUtenuM arthAta utpattizIla chAnuM, sarva jI (traNa kAla jIvita rahevAvALA)nuM, ane sarva sa-(sarvadA astittvavALA trasa jIva)nuM, athavA vAraMvAra "sarSi padane prayoga karavAnA kAraNe e artha levuM joIe kesarva trasa ane sthAvara jIvenuM sukha pRthaku-pRthak che. zabdazAsanI dRSTithI bhinna-bhinna arthanA bedhaka prANa-bhUta Adi zabdanuM uccAraNa karavAthI paNa punarUkti deSa AvatuM nathI athavA prANabhUta Adi zabdane ekaja arthanA vAcaka mAnI levAmAM Ave te paNa punarUktidoSa nathI niSNArU' 'qfsTeNittA A be pade dvArA jIvane punaH punaH vicAra arthAt pratilekhana sUcita karyuM che. tene punaH punaH vidheyarUpathI samajAvavA mATe aneka paryAyavAcI zabdone prayoga karavAmAM AvyuM che. A pramANe sarvajInA duHkha paNa jUdA-jUdA che. duHkha kayA prakAranA che? te kahe che te A asAtavedanIya karmanuM phaLa che, zarIra ane manane pUrI rIte pIDA utpanna kare che. ane mahA bhayaMkara che. duHkhathI vadhAre kaI paNa bhaya nathI. kAraNake sarva prANa-zArIrika ane mAnasika duHkhathI gabharAya che. tethI te mahAbhakArI che. sU0 rAAM ane huM e paNa kahuM chuM - tAMti TTT." ItyAdi. pratyeka dizA vidizA meM pRthivI Adi Azrita trasajIvoM ko paritApa dene se saMsAra bhramaNa mUlAtha-prANI vidizAomAM ane dizAomAM udvega pAme che. alaga-alaga prajanathI lelupa loka tene saMtApa pahoMcADe che. te trasa prANI pRthvI Adi vibhinna Azraye para Azrita che. sU0 3 zrI AcArAMga sUtra : 1 25 6 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " TIkA--trasanuM prakaraNa hovAthI prANa' zabdano artha trasajIva samajavA joie trasa prANI vidizAomAM tathA dizAomAM Agantuka duHkhAthI trAsa pAme che. tAtparya e che ke:-sarva vidizAomAM ane sarva dizAmAM trasa jIva vidyamAna che, ane sava vidizAe tathA dizAethI AvavAvALA duHkhathI te pIDA pAme che. tene duHkha zA mATe thAya che? tenA uttara e che ke jUdA-jUdA pratyeAjanAthI Atura leAka arthAt arcA (zarIra), ca, mAMsa vagerenA lAlacu' puruSa trasa jIveAne pIDA pahoMcADe che, tene jUdI jUdI jAtanI vedanA utpanna kare che. te trasa jIva pRthvI AdinA Azraye alaga-alaga rahele che. jo ke sa dizAo ane vidizAethI AvanArA du:khAthI DaravAvALA trasajIva peAtAnI rakSA mATe pRthvI AdinA Azraye TakI rahe che. krI paNa mAMsa ane cAmaDA AdinA leAbhI leAka tene baMdhana e pramANe tADanadvArA, tenA baccAMenuM apaharaNa karIne (cArI jaine) tathA tenA prANeAnuM hanana-nAza karIne tene pIDA pahoMcADe che, ane A kAraNathI te hiMsaka-sa'sArane prApta thAya che. Azaya e che ke-e sava jANI karIne saMpUrNa sAvadya vyApAranA tyAga karIne saMyamanI sAdhanAmAM pravRtta thavuM joie. II3II have pUrNarUpathI trasakAyanAM AraMbhanA tyAga karavAvALA aNugAranuM tathA trasakAyanA AraMbhamAM pravRtti karavAvALA dravyaliMgionuM vivecana karIne samajAvatA thakA kahe che-- ja mALA,' ItyAdi. trasakAya ke samArambha meM anya prANiyoM kI hiMsA mUlA--trasakAyanA AraMbhamAM saMkeca karavAvALA aNugArAne alaga-judAsamajo, 'ame aNugAra chIe' e pramANe kahevAvALA kAI kAI dravyaliMgI, nAnA prakAranAM zasrAthI trasakAyanA AraMbha karIne, trasakAyanAM zastrone prayoga karatA thakA khIjA paNa aneka prakAranA prANIonI hiMsA kare che. tene alaga juo. IIsU. YI TIkA -- --parama karUNAthI jenuM hRdaya dravita che evA aNugAra trasakAyanA ArbhathI saCthA vimukha rahe che dUra rahe che. te aNugAra alaga-alaga che. kAI avadhijJAnI, kAI manaH-payajJAnI, ane kAI kevalajJAnI che. koI-koI parAkSajJAnI zrI AcArAMga sUtra : 1 257 Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvitAtmA che. Ane jue. athavA ene dravyaliMgIothI alaga samajavA joIe. je trasakAyane AraMbha karatAM Dare che, trasta thAya che, udvigna thAya che-traNa karaNa, traNa yogathI trasakAyanA AraMbhanA tyAgI che e juo. ane kaI-kaI "ame aNagAra chIe" e pramANe abhimAnapUrvaka kahetA thakA tathA "ameja trasakAyanA rakSaka ane mahAvratadhArI chIe" e pramANe pralApabakavAda karanArA keTalAka dravyaliMgI che. tene aNagArethI jUdA samaje. aNagAra hevAnuM abhimAna karavAvALA e dravyaliMgI aNagAranA guNemAM jarApaNa pravRtta nathI ane gRhasthanA keI paNa kAmane teoe tyAga karyo nathI, te vAta AgaLa batAve che-"va " ItyAdi. dravya ane bhAvanA bhedathI zastra be prakAranAM che. dravyazAstranA traNa bheda che. svakAya, parakAya ane ubhayakAya, trasakAyanuM trasakAya te svakAyazastra che, jema mRga Adine mATe vAgha-kutarA Adi, manuSyane mATe manuSya Adi. parakAyazastra, jemake paththara, jala, agni, lAkaDI, taravAra, bhAluM, charI Adi. ubhayakAyazastra, jemake-lAkaDI, talavAra Adi dhAraNa karavAvALA manuSya Adi. trasakAyanA prati mana, vacana ane kAyAne aprazasta vyApAra thave te bhAvazastra che. te nAnA prakAranAM zastrathI trasakAyane samAraMbha karIne leka trasakAyane pIDA pahoMcADe che. trasakAyanI hiMsAmAM pravRtti karavAvALA cha prakAranA javanikAyarUpa sapUrNa lekanI hiMsA kare che. e vAta kahe che-trasakAyamAM, trasakAyanI hiMsA karavAvALA-zone je prayoga kare che, te trasakAyathI jUdA aneka prakAranA pRthvIkAya Adi pAMca sthAvara prANuonI paNa hiMsA kare che. saMsAramAM ghaNA prakAranAM dravyaliMgI che. emAMthI zAkaya Adi kanda, mULa, patra, puSpa, phala Adi bhegavavA mATe upaga karavA mATe, tenA para rahelA trasa jIvana samAraMbha karIne ane pRthvI Adi sthAvara jIvana samAraMbha karIne trasa ane sthAvara jIne ghAta kare che. karAve che, ane ghAta karavAvALAne anumodana Ape che daMDI paNa "ame paMcamahAvratadhArI, jinAjJAnA ArAdhaka aNagAra chIe." e pramANe kahevAvALA juThA sAdhu sAvadhane upadeza Ape che. ane zAstramAM niSiddha jIvanikAyane samAraMbha karAve che. pratimA, maMdira vagerenuM nirmANa karavA mATe khADA pedavA, pattharanA TukaDA karAvavA, tene uparathI pachADavAmAM manuSya Adine ghAta karAve che. ghaNAMja vRkSone kApavAthI vRkSonA zrI AcArAMga sUtra : 1 258 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trasakAyakI hiMsAmeM parijJA (trasakAyasamAraMbhadoSa) Azraye rahelA aMDaja jIvenA paMcendriya baccAone ghAta karAve che. kIDI pataMga Adi ghaNAja prakAranA vikalendriya ane ghAta karAve che. pratimApUjana mATe phUlanA bagIcA banAvavAmAM phUla, patAM (pAMdaDA) ane phaLa Adi teDavAmAM paNa SaTUkAyanA jIne ghAta kare che. meM 4 5. have sudharmA ravAmI jakhkha svAmIne kahe che"tatva haMsu." ItyAdi. mUlAI-trasakAyanA AraMbhanA viSayamAM bhagavAne upadeza Apyo che. A jIvananA vaMdana, mAna, ane pUjanane mATe tathA janma-maraNathI chUTavA mATe ane duHkhane nAza karavA mATe te pite trasakAyanA zastrane samAraMbha kare che, bIjA pAse trasakAyane AraMbha karAve che. ane trasakAya samAraMbha karavAvALA anya lokone anumodana Ape che, te emanA ahita mATe che, emanI adhi mATe che. sU0 pA TIkAtha-trasakAyanA samAraMbhanA saMbaMdhamAM zrI mahAvIre jJapariNA ane pratyAkhyAnapariNAne upadeza Ape che. arthAta bhagavAne kahyuM che ke-karma rajane dUra karavA mATe jIve parijJA avazya svIkAravI joIe. upabhogadvAra upalega dvAra- leka zuM prayojanathI trasakAyanI hiMsA kare che? te kahe che-A asthira jIvananA sukha mATe, mAMsa ane cAmaDInA mATe, tathA prazaMsA mATe. jema ke-vAgha Adine zikAra karavAmAM. mAna mATe, jema ke-rAjA pAsethI padavI meLavavAnA uddezyathI jIvatA vAghanA samAna vAgha AdinuM kalevara banAvavAmAM ane pUjana mATe jemake-vastra, ratna Adi prApti mATe. tathA devInI pUjA karavAnA prayojanathI balidAna Adi karavAmAM hiMsA kare che. tathA-janma, maraNa, baMdha AdithI chuTavA mATe. jemake-melanI kAmanAthI yajJa Adi karavAmAM, vAta Adi rogane pratikAra karavA mATe (reganI davA karavA mATe) jIvananA sukhanA arthI svayaMteija trasakAyanA zastrano samAraMbha kare che. bIjA pAse trasakAyanA zastrane samAraMbha karAve che. ane trasakAyanA zastrane samAraMbha karavAvALAne anumodana Ape che. te trasakAyane AraMbha e AraMbha karanArane mATe ahitakartA ane abAdhi utpanna karanAra che. zrI AcArAMga sUtra : 1 259 Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vedanAdvAra vedanAdvAra---- prasaMga hAvAthI trasakAyanI vedanAnuM nirUpaNa karavAmAM Ave che-sAdhAraNa rIte veTTanA e prakAranI che-kAyika ane mAnasika kAMTA, seya Adi vAgavAthI, athavA javara-tAva, atisAra-jhADA, khAMsI Adi rageAthI utpanna thavAvALI vedanA kAyika kahevAya che. priya vastunA viyeAga vagerenA kAraNeAthI thanArI vedanA mAnasika-vedanA che. spA jeNe tIrthaMkara AdinA samIpamAM trasakAyanuM svarUpa samajI lIdhuM che, te pramANe vicAre che--< aa.' ityAdi. mUlA --bhagavAna athavA aNugArAnA samIpa sAMbhaLIne te trasakAyanA jJAtA trasakAyane jANatA thakA sayama dhAraNa karIne A pramANe jANe che- A trasakAyanA AraMbha grantha che, A meha che, A mAra che; A naraka che, lelupa leAka nAnA prakAranAM zastrAdvArA trasakAyane AraMbha karIne, trasakAyanA AraMbha karatA thakA aneka prakAranA anya prANIone paNa ghAta kare che. sU. 6 // trasajIvavirAdhanAla TIkA je purUSa bhagavAna tIrthaM karanA sukhathI athavA temanA anuyAyI nigrantha zramaNeAnA mukhathI sAMbhaLIne sarva sAvadya tyAgarUpa cAritrane aMgIkAra karIne vicare che te trasakAyanA samAraMbhane ahitakara ane akhAdhikara-akhAdhi utpanna karanAra samaje che. te A pramANe vicAra kare che A manuSya leAkamAM nigranthAnA upadezathI sabhyajJAna ane vairAgya prApta karI- levAvALAja ema jANI zake che ke-trasakAyanA samArabha nizcayaja graMtha-karmAMdha che, ahiM kAraNamAM kArya nA upacAra karIne karmabaMdhanA kAraNane kamadha kahyo che. AgaLa paNa A pramANe samajavuM joI e. A trasakAya samAraMbha mAhu arthAt ajJAna che. A mAra arthAt nigeAda AdimAM mRtyunuM kAraNa che. A samAraMbha naraka che. arthAt dasa prakAranI nArakIya yAtanAnuM sthAna che. graMtha, meAha, maraNu ane narakarUpa ghAra du:khamaya phala prApta karIne paNa ajJAnI lAka vAravAra tenI icchAvALA thAya che. athavA bhAgeAnI abhilASA karavAvALA sa'sArI leAka A graMtha, meha, mAra ane naraka mATeja pravRtti kare che. zrI AcArAMga sUtra : 1 26 0 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ leka vAraMvAra graMtha AdinA mATeja pravRtti kare che. e vAta kevI rIte mAluma paDI? enuM samAdhAna karavA mATe kahe che -"mam." ItyAdi. kema ke nAnA prakAranA zadvArA trasakAyane samAraMbha karIne trasakAyanI hiMsA kare che, ane trasakAya samAraMbha karatA thakA pRthvIkAya Adi anya sthAvara prANIene paNa ghAta kare che. sUtra 6 je prayojanathI trasakAyanI hiMsA karavAmAM Ave che. te prayojana "A jIvananA sukha mATe ItyAdi vivecanadvArA batAvyuM che. (batAvI cUkyA chIe.) pharI paNa vizeSarUpathI e hiMsAnuM prayojana batAvavA mATe zrI sudharmA svAmI kahe chere cemi" ItyAdi. trasajIvahiMsAprayojana mUlAtha-huM kahuM chuM keI arcA (zarIra) mATe trasakAyane ghAta kare che. keI cAmaDI mATe ghAta kare che. keI mAMsa mATe ghAta kare che. kaI rakta-lehI mATe ghAta kare che. koI hRdaya mATe, pitta mATe, carabI mATe, pAMkhe mATe, pUchaDA mATe, vALa mATe, zIMgaDA mATe, viSANa (sUvaranA dAMta) mATe, hAthI dAMta mATe, dADha mATe, nakha mATe, snAyu mATe, hADakAM mATe, majajA mATe, artha mATe, anartha-(nirarthaka). keI "amane mAryA hatA" e bhAvanAthI, keI "amane mAre che" e bhAvanAthI. ane kaI "amane mAraze" A bhAvanAthI trasakAyane ghAta kare che. e sUtra 7 TIkAtha-je prajanathI trasajInI hiMsA thAya che, te kahuM chuM. kaI-kaI arcA arthAt zarIranA mATe ghAta kare che. jemake-keI purUSane sArA lakSaNavALe samajIne tema mArI nAMkhe che, ane tenA zarIrathI vidyA tathA maMtranI sAdhanA kare che athavA- svarNa purUSanA nirmANa mATe batrIsa lakSaNavALA purUSane tapAvelA telamAM nAMkhIne mAre che. keI cAmaDA mATe mRga ane vAgha vagerene ghAta kare che. keI mAMsa mATe bakarA vagerene mAre che. keI trizUlanuM cihna banAvavA vagere mATe lehI prApta karavAnA uddezyathI ghAta kare che. e pramANe kaI hadaya mATe ghAta kare che-ghAtakI leka hadaya laIne maLe che. e pramANe pitta mATe merane, carabI mATe vAgha Adine vALa mATe camarI-gAya Adine, zaga mATe mRga Adine mAre che. viSANa-zabda je ke hAthI zrI AcArAMga sUtra : 1 261 Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAMtanA atha mAM rUDha che. te paNa ahiM sUaranAM dAMta' evA atha levA joie. sUaranA dAMta mATe sUarane ghAta karavAmAM Ave che. dAMta mATe hAthI AdinA, dADhAne mATe zakara- bhUMDa vagerenA, nakha vagere mATe vAgha AdinA, snAyune mATe gAya AdinA, hADakAM vagere mATe zakha Adine, asthimajjA arthAt, hADakAMmAM rahenArA eka prakAra rasa mATe bhesA--pADA vagerenA ghAta kare che, A pramANe kAI-phAI pratyeAjana mATe trasa jIvAnI hiMsA kare che. ane keAI-kAI prayeAjana vinAja hiMsA kare che. kaI-kaI 'A vAgha sa ane zUkara-bhUMDe tathA zatruoe amane pIDA paheAMcADI hatI. athavA amArA AtmIya. jananA (teNe) vadha karyAM hatA.' A prakAre dveSa-vAsanAthI tenA ghAta kare che. koI mANasa evA vicAra karIne ke- A vAgha Adi, athavA zatru vamAna kAlamAM mane athavA amArAne mAre che" tethI tenA ghAta kare che. kAI leAka 'A vAgha Aphri athavA A zatru mane athavA amArAne mAraze.? evuM vicArIne tene mArI nAMkhe che. A pramANe leAka trasakAyanI hiMsA kare che. | sU. 7 || upasaMhAra A pramANe trasakAyanA samAraMbhane jANIne sAdhutA prApta karavA mATe trasakAyanA AraMbha sarvathA tyAgI devA joIe-tyajI devA joie. e AzayathI A uddezakanA upasaMhAra karatA thakA kahe che- tya saMstha'. ItyAdi. mUlA--trasakAyane viSe zasranA samAraMbha karavAvALAne A AraMbha aparijJAta DAya che. trasakAyane viSe zasranA samAraMbha nahi' karavAvALAne A AraMbha parijJAta che. (jANavAmAM che). buddhimAna purUSa tene jANIne pote trasakAyamAM zasranA samAraMbha kare nahiM khIjA pAse trasakAyanA zasranA samArabha karAve nahiM ane trasakAyamAM zasranA samAra Mbha karavAvALAne anumedana Ape nahi, je trasakAyanA samAra'bhane jANe che. teja muni che. parisAtakarmo che. sU. 8 // ( TIkA--trasakAyanA viSayamAM pUrvAMkata (AgaLa kahelAM ) zastranA vyApAra karavAvALA traNa karaNa ane traNa ceAgathI thavAvALA sAvadya vyApAra karma baMdhanuM kAraNa che.' e pramANe jANatA nathI. ane trasakAyamAM pUrvokata (AgaLa kahelAM) zastrAnA vyApAra nadghi karavAvALA pUrveikata (AgaLa kahelA) sAvadya vyApArIne saparijJAthI kamabaMdhanuM kAraNa samaje che, ane pratyAkhyAnaparijJAthI tenA tyAga karI de che. zrI AcArAMga sUtra : 1 26 2 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parijJApUrvaka thavAvALI pratyAkhyAnaparijJAnuM svarUpa zAstrakAra batAve chetrasakAyanA AraMbhane karmabaMdhanuM kAraNa jANIne buddhimAna arthAt heya-upAdeyane vivekI purUSa pote trasakAyanA zastrane upayoga kare nahi, bIjA pAse trasakAyanA zastrane upaga karAve nahi, ane trasakAyanA zastrane upayoga karavAvALAne anumodana Ape nahi. jeNe trasakAyane ghAta karavAvALA sAvadya vyApArane jJapariNAthI baMdhanuM kAraNa samajI lIdhuM che, ane pratyAkhyAnaparijJAthI tyajI dIdhuM che. te traNa karaNa, traNa rogathI sarvasAvaghavyApAronA jJAtA-jANakAra purUSa muni hoya che. "tti vetti' padanI vyAkhyA pahelAM pramANe samajI levI joIe. sU0 8. zrI AcArAMgasUtranA prathama adhyayanano chaThTho uddeza samApta. 1dA saptama uddeza (vAyukAya) sAtame uddezavAyukAyanA jIva netrathI jovAmAM AvatA nathI, e kAraNathI vAyunI sacittatAmAM svataH zraddhA utpanna thatI nathI. paraMtu pRthvIkAya Adi ekendriyanA tathA dvIndriya Adi trasa jInA svarUpane samajI levAthI jene zraddhA utpanna thaI gaI che, te vAyukAyane pote ja jANuM le che. e AzayathI vAyukAyasaMbaMdhI A aMtimachellA sAtamA u dezane AraMbha karavAmAM Ave che. vAyukAyanI hiMsA tyAgavAthI sAdhutA prApta thAya che. e vAta AgaLa batAve che-"dU pannara." ItyAdi. vAyukAyavirAdhanaviveka mUlAtha-duHkhadarza purUSa (vAyukAyanA AraMbhane) ahitakara jANIne vAyukAyanA AraMbhane tyajI devAmAM samartha hoya che, je adhyAtmane jANe che. te bahArane jANe che, zrI AcArAMga sUtra : 1 26 3 Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je bahArane jANe che te adhyAtmane jANe che. A (sukha-duHkha) bIjAone paNa ApaNuM samAna che. upazamane prApta ane rAga-dveSathI rahita saMyamI purUSa paranI-bIjAnI hiMsA karIne pitAnA jIvananI IcchA karatA nathI. sU0 1 / TIkAtha--kaSTamaya jIvana athavA duHkhane AtaMka kahe che. zArIrika ane mAnasika bhedathI duHkha be prakAranAM che. kaMTaka arthAta zastra AdithI thavAvALAM duHkha zArIrika kahevAya che. priyaviyoga ane apriyasaMga, ISTanI aprApti ane daridratA AdithI thanArA duHkhe te mAnasika kahevAya che. A banne prakAranAM duHkharUpa AtaMkane jevAvALA AtaMkadarzI kahevAya che. athavA SaDUjIvanikAya athavA vAyukAyanA samAraMbhathI thanArUM duHkha AMtaka kahevAya che, ane ene jevAvALA AtaMkadarzI che. te hita- ahitanA vivekamAM kuzaLa hevAnA kAraNathI vAyukAyanA AraMbhane ahitakara samajIne vAyunA AraMbhane tyAga karavAmAM samartha hoya che. mUlamAM Avela "kucha-gTSNA? zadanA keTalAya artha thAya che. jemake-saMyamana, akaraNa-(nahi karavuM) varjana, (tyAgavuM) vyAvartana, (havuM) ane nivRtti (yAga). Azaya e che ke-vAyukAyane AraMbha karavAthI mane zArIrika ane mAnasika sarva duHkha prApta thaze, e mATe e AraMbha AtaMkajanaka hovAnA kAraNe ahitakara che." e pramANe jANavAvALA enA sevanarUpa AraMbhanA tyAgamAM samartha hoya che. je adhyAtmane arthAta potAnA AtmAmAM sthita sukha-duHkhane jANe che, te bAhya arthAta bIjAnA sukha-duHkhane jANe che. mArA AtmAne viSe asAtavedanIya karmanA udayathI duHkha AvyuM che, ane sAtA vedanIya karmanA udayathI sukha svAnubhavasiddha che. A pramANe pitAnAM AtmAnAM sukha-duHkhanuM anumAna karI zake che. e abhiprAyane puSTa karavA mATe eja vAta palaTAvIne kahe che -je bAhAne jANe che te adhyAtmane jANe che. arthAt -je parAyA sukha-duHkhane jANe che, te pitAnA AtmAnA sukha-duHkhane jANe che. parAyA-bIjAnA ane pitAnA sukha-duHkhanuM anukUla vedanA ane pratikUla vedanarUpa svarUpa samAna che. athavA-bIjAne pIDA pahoMcADavAnA tyAga karavAthI sukharUpa phala prApta thAya che. ane pIDA pahoMcADavAthI duHkha maLe che. zrI AcArAMga sUtra : 1 264 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pramANe bIjAnA sukha ane duHkhaja potAnA sukha-duHkhanA rUpamAM pariNata thaI jAya che. A pramANe je tenA kArya-kAraNa bhAvane jANe che, te ja potAnA AtmAnAM sukha-duHkhanA jJAtA hoya che. bIjAnAM sukha-duHkhanAM jJAtA ja potAnA sukha-duHkhane jANe che. A kathanamAM hetu batAvatA thakA kahe che ke - A sukha ane duHkha bIjAnAM ane ApaNAM samAna che." kahyuM che ke lAkaDIthI athavA kAMTAthI pagamAM vidhAI javAnI vedanAthI pIDita puruSane je aMtarvedanA thAya che, tevI ja sarva jIvone vedanA) thAya che." "jema mane duHkha priya nathI, te pramANe bIjA prANIone paNa duHkha priya nathI." bIjI jagyAe paNa kahyuM che ke tAre maravuM ja sAruM che." e pramANe sAMbhaLavAthI puruSane je duHkha thAya che. te anumAnathI bIjAnI rakSA karavI joIe. / 1 / je purUSa sva-paranA pitAnAM ane pArakAnA) sukha-duHkhane samAna samaje che, te vAyukAyanI virAdhanA karatA nathI. te vAta kahe che jina zAsanamAM potAnAM ane bIjAnA sukha-duHkhane samAna samajIne je upazama bhAvane prApta thayA che, arthAt samyagdaSTi che, athavA pApamaya vyApAranA tyAgI che. tathA rAga dveSathI rahita che, athavA karmonuM nivAraNa karavAvALA saMyamathI vibhUSita che te paMkhA AdithI vAyukAya samAraMbha karIne potAnA prANanI rakSA karavAnI IcchA karatA nathI. jinAgamamAM kahelA caraNa-karaNanuM sevana karavAvALA pitAnA prANanI rakSA karavA mATe paNa bIjA nI hiMsA karavAnI abhilASA karatA nathI. te netrathI nahi dekhAtA vAyukAyanA jIvonI virAdhanAthI paNa nivRtta hoya che, te pachI netrathI joI zakAya tevA bIjA pRthvIkAya AdinA chanI virAdhanAmAM kevI rIte pravRtta thaI zake che? koI prakAre paNa thaI zakatA nathI. vAyukAyanuM samyajJAna prApta karavA mATe lakSaNa Adi ATha dvArAnuM nirUpaNa karavuM joIe. temAMthI lakSaNa, prapha paNa, parimANa, zastra ane upabhoga dvArenuM kramathI nirUpaNa kare che, zeSa-(bAkI) vadha, vedanA ane nivRtti dvAra jevI rIte pRthvIkAyanA uddezamAM kahyA che, tevI ja rIte ahiM samajI levuM joIe. zrI AcArAMga sUtra : 1 265 Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAyukAyalakSaNa lakSaNadvAre-- zaMkA-vAyu sacitta che e vAta kevI rIte jANI zakAya? samAdhAna-prathama anumAnapramANa laIe-vAyu cetanAyukta che, kemake te bIjAnI preraNA vinA aniyatarUpathI tirachI gati kare che, jema-haraNa, rojha Adi. hetumAM "aniyata' vizeSaNa lagAvI devAthI parapreraNAne abhAva ane tirachI gati hovA chatAMya paNa paramANuthI vyabhicAra thatuM nathI, paramANu bIjAnI preraNA vinA je gati kare che, te gati zreNI-anusAra niyataja hoya che, aniyata nahiM. A viSayamAM Agama paNa pramANa che. dazavaikAlika sUtramAM kahyuM che "vAyu saMcita kahevAmAM AvyuM che. te aneka jIvavALo che ane te jenuM astitva pRtha-pRthapha (juduM-judaM) che, mAtra zastrapariNuta vAyu sacitta nathI." vAyukAya prarUpaNA prApaNadvAra- vAyukAya be prakAranA che. (1) sUyama ane (2) bAdara. sUkSma jIva samasta lekamAM vyApta che. ane bAdara, lekanA eka-dezamAM rahe che. bAdara pAMca prakAranA che. (1) utkali. kAvAta, (2) maMDalikAvAta, (3) guMjAvAta, (4) ghanavAta ane (5) zuddhavAta. pirasya Adi je bheda lokavAdInA prakaraNamAM pahelAM batAvyAM che, te sarve A bhedamAM antargata thaI jAya che. jarA-rahI-rahIne utkalikApamAM vahevAvALo vAyu te utkalikAvAta che. vAlIpa vAyune maMDalikAvAta kahe che. gUMjI gUMjI ne vahevAvALI havAne jAvAta kahe che. pRthvI AdinA AdhAra para sthiti himapaTala samAna atyanta saghana vAyune ghanavAta kahe che. zItakAla AdimAM dhIme-dhIme vahete vAyu te zuddhavAyu che. saMkSepathI vAyukAyanA traNa bheda che. (1) sacitta (2) acita ane (3) mizra. utkAlikAvAta Adi sacitta che. udagAra ane udAsa Adi acitta che. ane sacina tathA acitta e baMne eka sAthe maLelA hoya te vAyu mizra che. zrI AcArAMga sUtra : 1 266 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAyukAya parimANa parimANahAra- bAdaraparyAptavAyukAyanA jIva saMvartita loka prataranA asaMkhyAtamAM bhAgavata pradezanA barAbara che. bAkI traNa pratyeka rAzIo asaMkhyAta lokAkAzanA pradezonI barAbara che. ahiM eTalI vizeSatA samajavI joIe-bAdara apakAyanA paryApta jIvonI apekSA vAyukAyanA bAdara paryApta asaMkhyAta gaNA che. apakAyanA aparyApta bAdara jIvathI vAyukAyanA aparyApta bAdara asaMkhyAta gaNA che. apakAyanA sUkSma aparyApta jIvathI sUkama vAyukAyanA aparyApta vizeSa adhika che. apUkAyanA sUphamaparyApta jIvAthI, sUkSama vAyukAyanA paryApta vizeSAdhika che. te sU 15 vAyukAyanA samAraMbhane sarvathA tyAga karavAvALA munione ane vAyukAyanA samAraMbhamAM pravRtti karavAvALA dravyaliMgione judA-judA batAvavA mATe kahe che - " Tri' ItyAdi. vAyukAya zastra zastradvAra- mUlAtha-vAyukAyanA samAraMbhamAM saMkeca karavAvALA aNagArene jUdA jANe, ane kaI-kaI "ame aNagAra chIe' evuM kahenArA ane nAnA prakAranA zastrothI vAyukAya samAraMbha karIne, vAyukAya samAraMbha karatA thakA bIjA aneka prakAranA prANionI hiMsA kare che. tene paNa jUdA-jUdA jANe che sU2 / TIkAtha-parama karuNAthI Adra-citta hovAnA kAraNe vAyukAyanA samAraMbhathI vimukha, vAyukAyanA samAraMbhano sarvathA tyAga karavAvALA aNagAra judA che-keI avadhijJAnI, kaI mana paryayajJAnI ane keI kevalajJAnI che, ane keI mati-zrata jJAnanA dhAraka bhAvitAtmA sAdhu che, tene jue. athavA tene dravyaliMgithI jUdA jANe, te aNagAra vAyukAya samAraMbha karavAmAM bhIta (bIvA vALA) che, trasta che, udvigna che. tathA traNa karaNa traNa yogathI vAyukAya samAraMbha karavAnA tyAgI che. ane kaI-kaI "ame aNagAra chIe." A pramANe abhimAnapUrvaka kahe che. ke "ame ja vAyukAyanI rakSA karavAvALA paMcamahAvratadhArI chIe." e bakavAda karanArA dravyaliMgI che. tene aNagArothI jUdA jANe. zrI AcArAMga sUtra : 1 26 7 Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aNagAra hovAnuM abhimAna karavAvALAo dravyaliMgI (sAcA) aNagAranA guNomAM jarA paNa pravRtti karatA nathI, ane gRhasthAnA keI paNa kAryane tyAga karatA nathI te AgaLa kahe che. dravyazastra ane bhAvazastranA bhedathI zastra be prakAranA che, dravyazastranA traNa bheda che. (1) svakAya, (2) parakAya, (3) ubhayakAyazastra, uSNavAyu, zItavAyune ane zItavAyu, uSNavAyune tathA pUrvAdi dizAonA vAyune pazcima Adi dizAone vAyu svAyazasa che. vAMsane banAvela tathA tAlapatrane banAvela paMkhe, sUpaDA, cAmara, patra, vastrakhaMDa ane abhidhAraNa Adi, tApathI pIDita puruSa havA AvavAnA rastAmAM thobhI jAya che, tene abhidhAraNa kahe che. tathA-candana, khasakhasa, AdinI gaMdha, agni, agninI vAlA, tApa Adi tathA mUsaLathI kUTavuM, chAla kADhavA mATe, sUpaDAthI jhATakavuM, dhULa-retI vagerene khaMkheravA mATe vastra vagerene jhATakavuM-pachADavuM, tathA jaladI-jaladI cAlavuM te paNa vAyukAyanuM virAdhaka parakAya zastra che. ughADA-khUllA meDhe bolavuM te ubhayakAyazastra che. A sarva vAyukAyanAM dravyazAstra che, mana, vacana ane kAyAne aprazasta (vakhANavA lAyaka nahi te) vyApAra te bhAvazastra che. A nAnA prakAranA zAthI dravyaliMgI vAyukAyanI hiMsA karavAvALAe sAvadya vyApAra karIne vAyukAyanI hiMsA kare che. vAyukAya kI hiMsA meM SajIva nikAyarU5 loka kI hiMsA je vAyukAyanI hiMsAmAM pravRtta thAya che te kAyarU5 samasta lekanI hiMsA kare che. e kahe che-vAyukAyanI virAdhanA karavAvALA pUrvokta dravya ane bhAvazastrane vAyukAyanA prati prayoga karavAvALA vAyukAyathI bhinna aneka prakAranA pRthvIkAya Adi sthAvaranI, tathA kIndriya Adi trasa jIvenI paNa hiMsA kare che. zrI AcArAMga sUtra : 1 268 Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyaliMgIkRta vAyukAyavirAdhanA saMsAramAM tareha-tarehanA dravyaliMgI che, temAMthI zAkya Adi paMkhA vagerethI vAyukAyane AraMbha kare che, karAve che, ane AraMbha karavAvALAne anumodana Ape che, ane saMpatima (uDIne acAnaka AvavAvALA) Adi nI hiMsA karIne kAyanA virAdhaka bane che. ThaMDI paNa "ame paMcamahAvratadhArI tathA jina bhagavAnanI AjJAnA ArAdhaka aNagAra chIe." A pramANe kahetA thakA sAvadhane upadeza Ape che. zAstramAM niSiddha manAelA vAyukAya samAraMbha kare che ane karAve che. te khullA mukhathI-ughADA moDhebele che ane gAya che, tathA azapUjA vageremAM vividha prakArathI vAgha ane nRtya Adi karAve che. A sarve mithyAdarzanazalya nAmanuM pApa che. te enuM AcaraNa kare che. jema kahyuM - gAvuM, nAcavuM, bajAvavuM, mIThuM, jala, AratI karavI, dIpaka-dI bALa Adi jeTalAM kArya che, te sarva agrapUjAmAM karavAmAM Ave che." | 1che. tathA te dravyaliMgI-daMDI "sattaraprakAranI pUjAmAM paNa hamezAM nRtya ane vAdyavAtra Adi kiyAe karavI joIe." e upadeza Ape che. tathA ekavIsabhedI pUjAmAM paNa nRtya, gIta, vAtra tathA cAmara ane paMkhA Adi dvArA vAyukAya samAraMbha karAve che. jema kahyuM paNa che- "snAna, vilepana, AbhUSaNa, puSa, vAsa, dhUpa, dIpa, phala,cokhA, patra, sopArI,naivedya, jala, vastra, cAmara, chatra, vAtra, gIta, nATaka, stuti ane kezavRddhi (dharmAdAnA nAme nANuM-dhana-nIvRddhi) A pramANe ekavIsa prakAranI jinabhagavAnanI pUjA thAya che." vizeSa zuM kahIe, te eTale sudhI paNa kahe che ke jinarAjanI bhaktimAM masta thaIne agara sAdhu paNanAca karavA lAge te paNa keI deSa nathI arthAt te ArAdhaka che. rA. sudharmAsvAmI jabUsvAmIne kahe che-"tI vastu ItyAdi. mUlAI-bhagavAne vAyukAyanA AraMbhanA viSayamAM upadeza Ape che. A jIvananA parivaMdana, manana ane pUjA mATe, janma, maraNathI chuTavA mATe, duHkhane nAza karavA mATe. leka svayaM-pite vAyukAyazastrano AraMbha kare che, bIjA pAse vAyukAyazastrane AraMbha karAve che. ane vAyukAyazaane AraMbha karavAvALA bIjAne anumodana Ape che. te enA (pitAnA) ahita mATe ane temanI abAdhine mATe che. 3 zrI AcArAMga sUtra : 1 269 Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkAI-vAyukAyanA samAraMbhanA viSayamAM zrI mahAvIre parijJA tathA pratyAkhyAnaparijJA batAvI che. tAtparya e che ke-kamarUpI rajane dUra karavA mATe bhavya jIe pariNAne avazya svIkAra karI levuM joIe. A pramANe bhagavAne upadeza Apyo che. vAyukAyayopabhoga upabhAgadvAraloka kayA prajanathI vAyukAyanI virAdhanA kare che? e batAve che. A apakALanA jIvananA sukha mATe paMkhA, tADapaMkhA halAvavA, dhamaNa dhamavI-phUMka mAravI, zvAsa le, Adi kriyAo dvArA tathA zIta ane uSNa (ThaMDA ane garama) vAyunA sevanadvArA tathA parivandana, arthAt prazaMsA meLavavA mATe mazakavA ane vAMsaLI vagere bajAvIne, vyajanayaMtra tathA gAnayaMtra (vijaLIthI cAlatA paMkhA ane reDIe tathA grAmena) vagere bajAvIne, pUjana arthA-va evaM ratna AdinA lAbha mATe vAyuyAna (eraplena) ane vAyumaMtra Adi banAvavAmAM tathA janma-maraNathI chuTavA mATe. jemake devapratimAnI pAse nRtya-gIta ane vAjIMtrane prayoga karavAmAM, cAmara, paMkhA Adi halAvavAmAM, tathA dukhane nAza karavA mATe, jemake-vyAdhi maTADavA mATe AjakAlanA vaijJAnika dvArA zodha karAelI vAyucikitsAmAM, tathA tADapatranA paMkhAdvArA vAyukAyanI udIraNAmAM vAyukAyanI hiMsA kare che. e pramANe A jIvananA sukhanA arthI pote vAyukAyanA ghAtaka zone samAraMbha kare che, bIjAnI pAse karAve che. ane vAyukAya samAraMbha karavAvALA bIjAne anumodana Ape che. vAyukAyane e AraMbha, AraMbha karavAvALAne, karAvanArane ane tenI anumodana ApavAvALAne ahitakara thAya che, tathA adhijanaka thAya che. te sU0 3 che. tIrthakara AdinA samIpamAM jeNe vAyukAyanuM svarUpa samajI lIdhuM che, te A pramANe vicAra kare che - saM." ItyAdi. mUlAI-bhagavAna pAsethI athavA temanA aNagAra pAsethI sAMbhaLI-samajI ne jeNe saMyama dhAraNa karyuM che te jANe che ke -A vAyukAya samAraMbhaja paMtha che. eja meha che. eja mAra che. eja naraka che, emAM loko vRddha thaI rahyA che, kemake nAnA prakAranA zastrathI vAyukAyanA samAraMbhadvArA vAyuzAstrane AraMbha karatA thakA anya aneka prakAranAM prANIonI hiMsA kare che. sUtra kA zrI AcArAMga sUtra : 1 2 70 Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAyuvirAdhanAdoSa TIkAtha-je puruSe tIrthakara bhagavAna athavA temanA anuyAyI zramaNa-nircanA mukhAravindathI sAMbhaLIne sarva sAvadhanA tyAgarUpa saMyama aMgIkAra karyo che, te vAyukAyanA samAraMbhane ahitakara ane abAdhijanaka samajatA thakA A pramANe vicAre che A lekamAM zramaNa nircanA upadezathI samyajJAna ane vairAgya prApta karavAvALA AtmAthI jIvane ja e jANavAmAM che ke vAyuzA A samAraMbha nizcitarUpathI karmabaMdhanuM kAraNa che. kAraNamAM kAryane upacAra karIne kamabaMdhanAM kAraNane mUlamAM karmabaMdha kahela che. AgaLa paNa A prakAre samajI levuM joIe. tathA e vAyukAya samAraMbha ajJAnarUpa che. e nigada AdimAM mRtyunuM kAraNa che (arthAt nigadamAM laI javAvALe che.) ane naraka che. arthAt nArakIya yAtanAonuM sthAna che. graMtha, meha, maraNa ane narakapa ghera dukhamaya phala prApta karIne paNa ajJAnI jIva vAraMvAra enI lAlaca kare che, athavA bhegonA abhilASI saMsArI jIva A graMtha, meha, maraNa ane narakarUpa phala mATeja pravRtti kare che. loka karmabaMdha mATe ja punaH punaH pravRtti kare che. e pramANe je kahyuM che te kevI rIte jANI zakAya ? evI jIjJAsA thatAM kahe che-"carimU" ItyAdi. kemake nAnA prakArathI vAyukAyanI virAdhanA karavAvALA sAvaghavyApAradvAra te vAyukAyane ghAta kare che. tathA vAyukAyanA zAne prayoga karatA thakA pRthvIkAya Adi aneka prakAranA sthAvara tathA trasajInuM upamadana (nAza) kare che. sU. 4nA vAyukAyanA zastronA prayoga karavAvALA nAnA prakAranA chanI hiMsA kevI rIte kare che? e batAvavA mATe zrI sudharmA svAmI kahe che -"re mi. ItyAdi. mUlAtha-huM te kahuM chuM--ekAeka (ociMtA) uDIne paDavAvALA jIva che. te acAnaka AvI paDe che, ane vAyukAyathI pRSTa thaIne kaI-kaI jathArUpe thAya che. je saMghAta-samudAya-jathArUpamAM prApta thAya che, tenuM zarIra saMkecAI jAya che, mUchita thaI jAya che, ane te marI paNa jAya che. e sU. 5 / zrI AcArAMga sUtra : 1 2 71 Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkAtha-vAyukAyanI hiMsAthI aneka prakAranAM prANIone ghAta kevI rIte thAya che. te huM kahuM chuM -saMpAtima-uDI-uDIne paDavAvALA aneka jIva vAyukAyanA Azraye rahe che. te saMpAtima jIva, paMkhA, tADapatra, vastra AdithI udIraNA karAelA vAyukAyadvArA AghAta pAmIne paDI jAya che. arthAt vAyunA vegathI kheMcAIne gabharAelA vAyukAyanI sAtheja joDAI jAya che. ahIM sparzane artha che-sparzavAna arthAt vAyu kaI-kaI vAyunA vegathI Ahata-tADana karAelA jIva saMdhAta-jathApaNAne prApta thAya che. arthAt paraspara ghasaDAIne saMkocAI jAya che. vAyukAryamAM paDelA je ja saMkocAI jAya che te vAyukAyanA AghAtathI mUchita thaI jAya che-tenI cetanA nAza pAmI jAya che. ane je mUchita thaI jAya che te prANathI rahita paNa thaI jAya che arthAt maraNa pAme che. vAyukAyanA zastrane AraMbha karavAthI, ekalA vAyukAyanA jIvenIja virAdhanA thAya che eTaluM ja nahi paraMtu sarva dizAomAM pharavAvALA saMpAtima jInI tathA anya aneka prakAranA jIvonI ghAta thavI te paNa anivArya che. sU. pA. A pramANe vAyukAyanI sacittatA samajIne sAdhutA prApta karavA mATe traNa karaNa traNa rogathI vAyukAya samAraMbha tyAga karavA cogya che. e AzayathI sUtrakAra kahe che "putya rahyuM. ItyAdi. vAyuvirAdhanAparihAra malAtha-vAyukAyanA viSayamAM zarUne vyApAra karavAvALAe e vyApArane karmabaMdhanuM kAraNa samajatA nathI, vAyukAyamAM zone vyApAra nahi karavAvALA te vyApArane karmabaMdhanuM kAraNa samaje che. tene jANune vivekI purUSa pote vAyuzastrane AraMbha kare nahi, bIjA pAse vAyuzastrane AraMbha karAve nahi, ane vAyuzaane AraMbha karavAvALAne anumodana Ape nahi. je vAyukAyanA zastronA vyApArane jANe che teja muni che. teja sAvadya vyApAranA tyAgI che. AvuM-( A pramANe) huM kahuM chuM. I sU. 6 / TIkArya-vAyukAyanA viSayamAM pUrvokta zastrone upayoga karavAvALA, traNa karaNa traNa vegathI karavAmAM AvatA ane vAyukAyanA ghAtaka sAvadya vyApArane karmabaMdhanuM kAraNa zrI AcArAMga sUtra : 1 2 72 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samajatA nathI. arthAt temane e jJAna thayuM nathI ke-"A pApakRtyothI mane kamane baMdha thaze. paraMtu A vAyukAyanA viSayamAM zastrone AraMbha nahi karavAvALA sAvadya vyApArane jJaparijJAthI jANe che, ane pratyAkhyAnapariNAthI tyajI de che rUparijJApUrvaka pratyAkhyAnaparijJA je pramANe hoya che. te batAve che-vAyukAyanA AraMbhane karmabaMdhanuM kAraNa jANIne heya-upAdeyane viveka rAkhavAvALA puruSa poteja vAyuzane AraMbha kare nahi bIjA pAse vAyuzansane AraMbha karAve nahi. ane vAyuzAstrane AraMbha karavAvALAne anumodana Ape nahi. je vAyukAyasaMbaMdhI e Ara ne arthAt sAvadha vyApArene jJaparijJAthI "kamabadhanuM kAraNa che." ema jANI lIdhuM che ane pratyAkhyAnaparijJAthI tene tyajI dIdhA che, te traNa karaNa ane traNagathI tyAga karavAvALA muni hoya che. kahyuM che-- zaMkA-traNa karazuM ane traNagathI vAyukAyanI virAdhanAne tyAga karavAvALA ja muni hoya che. A vacana kevI rIte sAcuM hoI zake che? cAlatAM, besatAM, rekAtAM, sutAM, bhejana karatAM ane bhASaNa karatAM vAyukAyanI virAdhanAthI bacI zakAtuM nathI. evI dazAmAM muni kevI rIte cAle, kevI rIte bese, kevI rIte rokAya, kevI rIte suve, kevI rIte bhejana kare ane kevI rIte bele ? samAdhAna-munie pitAnI sarva kriyAo yatanApUrvaka karavI joIe, bhagavAne yatanApUrvaka cAle, yatanApUrvaka bese, yatanApUrvaka kAya; yatanApUrvaka suve, yatanA pUrva bhajana kare, ane yatanApUrvaka le te (sAdhu) pApa kamane baMdha karatA nathI..15 zakA-javA AvavAmAM yatanA saralatApUrvaka thaI zake che, paraMtu balavAnI yatanA kevI rIte karavI joIe? bolavAmAM vAyukAyanI virAdhanA keI paNa prakArathI TaLI zakatI nathI, te muni kevI rIte bhASaNa kare? bhASaNa karavAmAM vAyukAyanI virAdhanAnI sAthe sarvatra vyApta nAnA-nAnA saMpAtima jIvonI virAdhanA paNa avazya thAya che. A uddezamAM batAvavAmAM AvyuM che ke-saMpAtima jIva vAyunA vegathI kheMcAIne AvI paDe che ane vAyunA sparzathI saMghAta-(samudAya)ne pAme che, mUchita thaI jAya che. ane maraNa paNa pAme che. zrI AcArAMga sUtra : 1 2 7 3 Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mukhavastrikA vicAra samAdhAna-bhagavAne mukhavastikA khAMdhavI te bhASaNanI yatanA matAvI che. A vAyukAyanA samAraMbha graMtha che, mAhu che, mAra che, naraka che, ane te kAraNe ahitakArI che. eTalA mATe zAMti-mAkSa mArganuM avalaMbana karavAvALA sacamI vAyukAyanI virAdhanA karIne potAnA prANanI paNa icchA karatA nathI. A uddezamAM bhagavAne upadeza ApatA thakA bhASA yatanArUpa mukhavagnikA mAMdhavAnI sUcanA karI che. samutthAnasUtramAM kahyuM paNa cheH "....gautama ! tapazcAt svaliMgI sAdhu mukha sAthe mukhatti AMdhe. (1) prazna--bhagavAn ! muMhapattInuM zuM pramANa che ? uttara--gautama ! sukhanI kharAbara muhupattI hoya che. prazna--bhagavan ! saMpattI kayA vasranI ane che? uttara--gautama ! eka sapheda vastranI AThe paDanI muMhupattI hoya che. (2) prazna--bhagavan! muMhapattI AThe paDanI zA mATe hAvI joIe ? uttara--gautama! ATha karmone bhasma karavA mATe. prazna----bhagavan ! muMhapattI kevI rIte mAMdhavI joie ? uttara--gautama! eka kAnathI bIjA kAna sudhI lAMkhA dorAnI sAthe muMhupattI mukha para bAMdhavI joie. prazna--bhagavan ! muhapattInA artha zuM che? uttara--gautama! te hamezAM sukhapara bAMdhI rahe che. tethI te muMhapattI kahevAya che. prazna--zuM prayeAjanathI suMhupattI mukhapara bAMdhavI joie ? uttara--muhapattI bAMdhavI te sAdhunuM svaliMga che e mATe, tathA vAyukAyanA jIvAnI rakSA mATe muMhapattI mAMdhe. (3) prazna-bhagavan! agara vAyukAyanI rakSA mATe, muMhupattI che. te zuM sUkSma vAyukAyanI rakSA mATe che. athavA khAdara vAyukAyanI rakSA mATe che? uttara--sUkSma vAyukAyanI rakSA mATe nahi parantu khAdara vAyukAyanA jIvAnI rakSA mATe che. sarva ahunta e pramANeja kahe che. (4) Aja kAla potAne muni mAnavAvALA kAI koI sukhavastikA bAMdhavAnA niSedha zrI AcArAMga sUtra : 1 274 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kare che. paraMtu temanA AcArya mukhavastrikA bAMdhavAnuM svIkAra kare che. jinapatinA ziSya pUrNa gaNi-viracita "atimuktakacaritramAM zleka 80-81-82mAM kahyuM che para padArthomAM sukha nahi mAnavAvALA nizcala AsanathI sAme hAtha joDIne mukhapara muMhapattI dhAraNa karelA "atimuktaka munie zratane artha sAMbhaLe. 180-8rA vikrama saMvata 1282mAM pUrNabhadra gaNie A atimukatacaritra nAmane graMtha lakhe che. A saMvat 2002 sudhImAM tene 720 varSa vyatIta thaI cUkyAM che. ethI spaSTa jANamAM Ave che ke-temanA AcAryoe ane temanA anuyAyioe mukhatrikA bAMdhavAnuM AdarapUrvaka aMgIkAra karyuM che. e sivAya jinapatinAziSya lavadvArA racita sanakumAracaritramAM sanaskumAranA trIjA pUrvabhavavatta "vikrama" nAmanA rAjAnuM varNana karatA thakA kahe che ke - sanaskumAra pitAnA trIjA pUrvabhavamAM "vikrama yaza nAmanA rAjA hatA, te pariSadamAM (sabhAmAM) dharmakathA sAMbhaLavA mATe je pramANe beThA hatA tenuM varNana karatA thakA kahe che ke-muhandu." ItyAdi. enI vyAkhyA A pramANe che jenA mukhacandra para mukhavastrikA suzobhita hatI, arthAta mukha upara bAMdhelI sapheda vastranI banelI mukhavastrikAthI jenuM mukha zobhAyamAna thaI rahyuM hatuM, jenuM antaHkaraNa nirmala hatuM, ane je dvijonA samUhathI sevita hatA, evA vikamayaza nAmanA rAjA dharmakathAnI sabhAmAM zebhAne pAmyA che. kevI zobhAne pAmyA che? jemake -jenA kinAre rAjahaMsI beThAM hoya te taLAva suzebita thAya che. jenA kinAre rAjahaMsI beThAM hoya te taLAva jevI rIte suzobhita hoya che te pramANe mukha para bAMdhelI ane jhagamagATa zobhAyamAna mukhavAsikAthI vikramayaza rAjA vyAkhyApariSa-(sabhA)mAM zobhatA hatA. athavA hAthathI mukhavastrikA pakaDI hote te te mukhavastrikAnI dIpti-prakAza hathelIthI DhaMkAI jAta. evI sthitimAM "rAjabhbhAvaviza: " A padamAM "ga" zabdanA prayogathI mukhatrikAnI je prabhA-(prakAza) sUcita karI che, te prakAzamAna kevI rIte thAta? pachI to te DhaMkAelI jevI prabhA rahI jAta ane pachI sarovaranA kinAre beThelAM rAjahaMsInI upamA barAbara ghaTI zakata nahi. zrI AcArAMga sUtra : 1 2 75 Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e sivAya jevI rIte rAjahaMsinI ekadama ughADI thaIneja sarovaranI zobhA vadhAre che, tevI ja rIte mukhavastrikA rAjAnI zobhA vadhAratI hatI. A tAtparya hAthathI mukhavastrikA dhAraNa kare te-athavA karavAthI kaI paNa prakAre banI zake nahi. e kAraNathI sanaskumAracaritranuM e pada spaSTarUpathI batAvI Ape che kevikrama yaza rAjAnA mukhapara derAsahita mukhavastrikA bAMdhI hatI. aho ! mohane mahimA mahAna che, jenA prabhAvathI Adhunika loka pitAnA guruonA paramparA vAkayanuM ullaMghana karatA paNa zaramAtA nathI. vistArathI samajavAnI IcchA rAkhavAvALA, mArI racelI dazavaikAlikasUtranI "jhAvAra nimaMjUSA"--TIkAnI aMdara pahelA adhyayanamAM joI zake che. panikAyArambhadoSa sudharmA svAmI kahe che-A sarva bhagavAnanI samIpamAM jevuM sAMbhaLyuM che tevuMja kahuM chuM. 6 || have e kahe che ke-SajIvanikAyane AraMbha karavAthI karmabaMdha thAya chetyaMs." ItyAdi. mUlAtha-vAyukAyanA viSayamAM paNa AraMbha karavAvALA, karmothI baddha thAya che e pramANe samaje. je AcAramAM temaNe karatA nathI, AraMbha karatA thakA paNa pitAne vinaya (cAritra) vALA mAne che, IcchAnusAra cAle che, gRddha che, ane AraMbhamAM Asakta che, te karmonuM upArjana kare che. sU0 7 TIkAtha-A vAyukAyanA viSayamAM paNa "api" zabdathI pRthvI Adi anya sthAvaramAM tathA trasakAyamAM je bheganA lAlacu ane svArtha parAyaNa thaIne AraMbha kare che. te jJAnAvaraNa Adi karmothI baddha thAya che. e pramANe samaje. tAtparya e che ke eka jIvanA AraMbhamAM pravRtti karavAvALA bAkInA jIvanikAnA AraMbhathI utpanna thavAvALA karmothI paNa baddha thAya che. evA keNuM che ke je pRthvI Adi eka kAyo AraMbha karIne bAkInA jIvanikAnA AraMbhathI thanArA karmo dvArA thAya che? tenuM samAdhAna karavA mATe kahe che - je jJAnAcAra-darzAnAcAra Adi pAMca AcAromAM sthira nathI thatA tene kamara bandha thAya che, e pramANe jANe. AcAramAM keNa sthira nathI rahetA? daMDI ane zAkaya Adi. e kevI rIte jANyuM? tenA uttaramAM kahe che te pRthvIkAya AdinI virAdhanA zrI AcArAMga sUtra : 1 2 76 Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavA chatAMya paNa pite-pitAne nizaMka thaIne saMyamI kahe che. te evuM mAne che ke -ame paNa saMyamanuM sevana karavAmAM tatpara chIe. - te leka pita-pitAne saMyamI mAnatA thakA paNa pRthvIkAya AdinA jIvanI hiMsAmAM tatpara zA mATe hoya che? evI jIjJAsA thatAM be vizeSaNa kahe che jemAM hetu chupAelo che "invopanI" ane "aSNupa chanda artha che pitAne abhiprAya tenAthI svataMtra arthAt zAstrathI virUddha vicAra karavAvALA. athavA chandane artha icchA che. ahiM viSayabhoganI abhilASAne chanda kahela che. temAM je svataMtra hoya. tathA adhyapanna arthAta viSayomAM atyanta Asakata-viSayane mATe Atura. tAtparya e che ke chando5nIta ane ayyapanna hovAnA kAraNe te pRthvI AdinI hiMsA kare che ane karmone baMdha kare che. AraMbha arthAta-sAvadya vyApAramAM pravRtta puruSa jJAnAvaraNIya Adi karmonuM upArjana kare che. A pramANe SaDUchavanikAyane AraMbha karavAvALA karmabandhane AdhIna thaIne janma, jarA, maraNa, ISTaviyega, aniSTasaMga, IjhelI vastunI aprApti, tathA vividha prakAranI vyAdhiothI utpanna thanArAM duHkhathI vyApta, gharatara saMsArarUpI dAvAnalamAM pitAnA AtmAne dhana-(baLataNarUpa) banAve che. sUTa 7 je pRthvI Adi SaDUjIvanikAyanA AraMbhathI nivRtta che teja muni hoya che, A udezanA arthane upasa hAra karIne zAstrakAra kahe che -"re ghaNumaM." ItyAdi. mUlAWteja vasumAna che (samyakatva-cAritravAnuM samyagdaSTi che) je yathArtha padArthone jANavAvALA jJAnAtmAthI pApane akaraNIya (karavA gya nathI evuM) samajIne karatA nathI. sU0 tA. pajIvavirAdhanAparihAra TIkAryuM-je purUSa SajIvanikAyasaMbaMdhI AraMbhane tyAga karIne saMyamanA pAlanamAM tatpara thAya che. teja vasumAna (samyagdaSTi) che. vasunA be bheda che. (1) dravyavasu ane (2) bhAvavasu, suvarNa Adi dhana dravyavasu kahevAya che. ane samyaktva Adi japa Rddhine bhAvavasu kahe che. ahiM "vasu' zabdathI bhAvavasu ja samajavuM joIe. vasu jene prApta hoya te vasumAn che. arthAt sabhyatva AdithI yukta purUSa vasumAna kahevAya che. je vastu jevI che tene tevA rUpamAM jANavAvALA sarvagrAhI jJAna "sarvasamanvAgata prajJAna, kahevAya che. athavA samasta dravya ane paryAne yathArtha rUpathI jANavAvALuM jJAna "sarvasamanvAgata prajJAna kahevAya che. evA jJAnarUpa AtmAthI pApane A leka tathA paka-saMbaMdhI sukhanuM ghAtaka hovAthI akartavya samajIne (1) prANAtipAta, (2) mRSAvAda, (3) adattAdAna, (4) mithuna, (5) parigraha, (6) krodha, (7) mAna, zrI AcArAMga sUtra : 1 2 77 Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (8) mAyA, (9) lobha, (10) rAga, (11) dveSa, (12) kalaha, (13) abhyAkhyAna, (14) pazunya, (15) para5rivAda, (16) rati-arati, (17) mAyAmRSA ane (18) mithyAdarzanarUpa aDhAra prakAranAM je pApa tene pite karatA nathI, bIjA pAse karAvatA nathI, ane bIjA karavAvALAne anamedana ApatA nathI. teja purUSa vasumAna che. tAtparya e che ke je AtmA pitAnA prajJAnathI samasta dravya ane paryAne rUDI rIte jANavAnI yegyatA dhAraNa kare che, ane je mokSamArgane Azraya laIne muktipada paNa prApta karI zake che, tene, "AtmAnuM adhaHpatana karanArAM pApakRtya sarvathA tyAjya che? e vicAra karIne SaDUjIvanikAyanA AraMbhathI nivRtta thaI javuM joIe. sU0 8. SakAyanA AraMbhane tyAgaja sAdhutA prApta karAve che. e vAta AgaLa kahe cheraM Liya. ItyAdi. mUlAtha-e vAta jANIne buddhimAna purUSa SaDUjIvanikAyasaMbaMdhI zastrane samAraMbha kare nahi, bIjA pAse SaDUjIvanikAyasaMbaMdhI zastrano samAraMbha karAve nahi, ane SaDUjIvanikAyasaMbaMdhI zastrano samAraMbha karavAvALAne anumodana Ape nahi. SajIvanikAyasaMbaMdhI AraMbhane je baMdhanuM kAraNa jANI le che. teja muni che, ane teja pariznAtakarmA che. evuM huM kahuM chuM. meM sU0 9 ! TIkAtha-SaDUchavanikAyanA AraMbhane jJaparijJAthI karmabaMdhanuM kAraNa jANIne heyaupAdeyane viveka rAkhavAvALA purUSa SaDUjIvanikAyanA zastrane pite AraMbha kare nahi, bIjA pAse karAve nahi, ane AraMbha karanArane anumodana Ape nahi. vatajIvanikAyasaMbaMdhI je zastra prathama batAvI ApyAM che. tenA dvArA jIvanikAyane paDA pahoMcADavAvALA sAvadya vyApArane je jJaparijJAthI kamabaMdhanuM kAraNa jANIne pratyAkhyAna parijJAthI tyajI de che, te purUSa traNa karaNa ane traNa cogathI sAvadya vyApArane tyAgI muni hoya che. A sarve bhagavAnanA mukhAraviMdathI jevuM meM sAkSAta sAMbhaLyuM che, tevuMja kahuM chuM. je sUTa 9 ! iti zrIAcArAMgasUtranI "rAjArAma TIkAnA gujarAtI anuvAdamAM prathama adhyayanane sAtame uddeza sapUrNa. . 1-7 | zrI AcArAMga sUtra : 1 278 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama adhyayana samApti prathama adhyayanamAM e nirUpaNa karavAmAM AvyuM che ke-AtmA saMsAracakramAM paDIne aneka dizAomAM ane aneka vidizAomAM nirantara bhramaNa karatA rahe che. sAtheja pRthvI, apa, teja, vAyu, vanaspati ane vyasanI sacittatA paNa siddha karI che. ane tene AraMbha karavAmAM parijJA-viveka paNa pradarzita karela che. te 1 . | iti zrI AcArAMgasUtranI "gAvArito"i TIkAnA gujarAtI anuvAdamAM "vijJA' nAmanuM prathama adhyayana sapUrNa.1 || samAsa | zrI AcArAMga sUtra : 1 2 79