Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 03 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयबोधिनी टोका पद ९ सू. २ योनिपदनिरूपणम्
'गन्भवक्कतियपंचिंदियतिरिक्खजोणियाणं' गर्भव्युत्क्रान्तिकपञ्चन्द्रियतिर्यग्योनिकानाम् Touriतियमणुस्सा य नो सचित्ता, नो अचित्ता मीसिया जोणी' गर्भव्युत्क्रान्तिक मनुष्याणाञ्च नो सचित्ता योनिः, नो वा अचित्ता योनिः अपि तु मिश्रिता योनि भवति, गर्भव्युत्क्रान्तिकपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकानां गर्भव्युत्क्रान्तिकमनुष्याणाञ्चोत्पतिक्षेत्रे अचित्तानामपि शुक्रशोणितादिपुद्गलानां सरवेन तेषां मिश्रितैव योनिरिति बोध्यम्, 'वानवंतर जोइसियवेमाणियाणं जहा असुरकुमाराणं' वानव्यन्तरज्योतिष्कवैमानिकानां यथा असुरकुमाराणां नो सचित्ता नो वा मिश्रिता अपि तु अचित्ता योनिरुक्ता तथैव वक्तव्या, गौतमः पृच्छति - 'एएसि णं भंते! जीवाणं सचित्तजोणीणं' हे भदन्त ! एतेषां खलु पूर्वोक्तानां जीवानाम्, सचित्तयोनीनाम् 'अचित्तजोगीणं' अचित्तयोनीनाम् 'मीसजोगीर्ण' मिश्रयो निकानाम् 'अजोणीणय' अयोनीनाञ्च मध्ये 'कयरेकयरेहितो अप्पा वा, बहुया वा, तुल्ला वा, विसेसाहिया वा कतरे कतरेभ्योल्पा वा, बहुका वा, तुल्या वा विशेषाधिका वा भवन्ति ? भगवान् आह - 'गोयमा !' हे गौतम! 'सव्वत्थोवा जीवा के उपपातक्षेत्र भी सजीव निर्जीव और उभयरूप होते हैं । गर्भज पंचेन्द्रिय तिर्यचों की तथा गर्भज मनुष्यों की योनि सचित्त नहीं होती, अचित्त नहीं होती है, किन्तु मिश्र - सचित्ताचित्त योनि ही होती है, क्यों कि उनके उत्पत्ति क्षेत्र में अचित्त भी शुक्र शोणित आदि के पुद्गल होते हैं, अतएव उनकी योनि मिश्र ही समझनी चाहिए ।
arraयन्तर, ज्योतिष्क और वैमानिकों की योनि असुरकुमारों के समान होती है, अर्थात् अचित्त योनि होती है, सचित्त और मिश्र नहीं होती ।
श्री गौतमस्वामी - हे भगवन् ! पूर्वोक्त सचित्त योनिवाले, अचित्त योनिवाले, मिश्रयोनि वाले तथा अयोनिक जीवों में कौन किस से अल्प, बहुत, तुल्य अथवा विशेषाधिक हैं ?
भगवान - गौतम ! सब से कम मिश्रयोनि वाले जीव है क्यों कि मिश्रકેમકે એ બધાના ઉપપાત ક્ષેત્ર પણ સજીવ નિર્જીવ અને ઉભય રૂપ હોય છે. ગર્ભીજ પંચેન્દ્રિય તિય ચાની તથા ગર્ભજ મનુષ્ચાની યાનિ સચિત્ત નથી હાતી અચિત્ત પણ નથી હૈતી પણ મિશ્ર સચિત્તાચિત્ત યાનિ હૈાય છે કેમકે તેમના ઉત્પત્તિ ક્ષેત્રમાં અચિત્ત પણ શુક્ર શાણિત આદિના પુદ્ગલ હાય છે તેથી જ તેમની ચેાનિ મિશ્ર જ સમજવી જોઈ એ.
વાનભ્યન્તર જ્યાતિષ્ક અને વૈમાનિકાની ચેનિ અસુરકુમારાના સમાન હૈાય છે અર્થાત્ અચિત્ત જ ચેાનિ હાય છે, સચિત્ત અને મિશ્ર ની હતી.
શ્રી ગૌતમસ્વામી:–ડે ભગવન્ ! પૂર્વોક્ત સચિત્ત ચેાનિવાળા અચિત્ત ચેાનિવાળા અને મિશ્ર ચેાનિવાળા તથા અયેાનિક વેામાં કાણુ કાનાથી, અલ્પ, ઘણુા, તુલ્ય અથવા વિશેષાધિક છે ?
५० १०
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૩
,
७३
