Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 03 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
प्रमेवबोधिनी टीका पद १२ सू० ४ असुरकुमारादिनामौदारिकशरीरनिरूपणम् ४५९ परिमाणाय या विष्कम्भस्य-विस्तारस्य सूचिः-पूर्वोक्तरूपा, सा अङ्गुलप्रथमवर्गमूलस्यअङ्गुलमात्रक्षेत्रप्रदेशराशेः प्रथमवर्गमूलस्य संख्येयो भागो भवति तथा चाङ्गुलमात्रक्षेत्रप्रदेशराशेरसत्कल्पनया षड्पञ्चाशदुत्तरशतद्वयप्रमाणस्य यत् षोडशलक्षणं प्रथमवर्गमूलं भवति तस्य संख्येयतमे भागे यावन्त, आकाशप्रदेशा असत्कल्पनया पञ्च वा षड् वा तावत्पदेशा. त्मिका श्रेणिः परिमाणा य विष्कम्भलचिरवसेया, तथा च नैरयिकापेक्षया असुरकुमारसम्बन्धि बद्धवैक्रियशरीराणां क्षेत्रापेक्षया विष्कम्भसूचिरसंख्येयगुणहीना भवति. तथाहि-नैरयिकाणां श्रेणेः परिमाणाय विष्कम्भसूचि-रगुलप्रथमवर्गमूलम् द्वितीयवर्गमूलगुणितं सद् भवति तावत्प्रदेशात्मिका, द्वितीयश्च वर्गमूलं वस्तुतोऽसंख्येयप्रदेशात्मकं तस्माद् असंख्येयगुणप्रथमवर्गमूलप्रदेशात्मिका नैरयिकाणां सूचिः, असुरकुमाराणान्तु अगुलप्रथमवर्गमूल. संख्येयभागप्रदेशात्मिका विष्कम्भसूचिः, महादण्डकेऽपि सर्वेषां भवनवासिनां रत्नप्रभा नैर__ यहां नारकों की अपेक्षा विशिष्ट परिमाण का प्रतिपादन करते हुए कहते हैंउन श्रेणियों के परिमाण के लिए जो सूचि पहले कही गई है । वह अंगुल प्रमाण क्षेत्र के प्रदेशों की राशि के प्रथम वर्गमूल का संख्यातवां भाग है । एक अंगुल प्रमित क्षेत्र के प्रदेशों की राशि असत्कल्पना से २५६ मानी है । उसका प्रथम वर्गमूल १६ आता है। उसके संख्यातवें भाग में जितने आकाश प्रदेश होंअसत्कल्पना से पांच हों अथवा छह हों, उतने प्रदेश सूचि श्रेणी को विष्कंभ सूचि समझना चाहिए। इस प्रकार नारकों की अपेक्षा असुरकुमारों के बद्ध वैक्रिय शरीरों की क्षेत्र की अपेक्षा विष्कंभ सूचि असंख्येय गुणहीन होती है। क्यों कि नारकों के श्रेणि के परिमाण के लिए ग्रहण की गई विष्कंभ सूची द्वितीय वर्गमूल से गुणित प्रथम वर्गमूल जितने प्रदेशों वाली है, दूसरा वर्गमूल वास्तव में असंख्यात प्रदेशात्मक होता है, अतएव असंख्यात गुण प्रथम वर्गमूल के प्रदेशों जितनी नारकों की सूचि है, किन्तु असुरकुमारों की विष्कंभसूचि
તે શ્રેણિયેના પરિણામને માટે જે સૂચિ પહેલાં કહી છે, તે અંગુલ પ્રમાણ ક્ષેત્રના પ્રદેશની રાશિના પ્રથમ વર્ગ મૂળને સંખ્યાત ભાગ છે, એક અંગુલ પ્રમિત ક્ષેત્રના પ્રદેશની રાશિ અસત્કલ્પનાથી ૨૫૬ માની છે. તેનું પ્રથમ વર્ગ મૂલ ૧૬ આવે છે તેના સંખ્યામાં ભાગમાં જેટલા આકાશ પ્રદેશ હેય, અસકલ્પનાથી પાંચ હોય કે છ હોય, એટલા પ્રદેશ રૂપ શ્રેણિને વિષ્કભ સૂચિ સમજવી જોઈએ. એ પ્રકારે નારકની અપેક્ષાએ અસુરકુમારોના બદ્ધ વિક્રિય શરીરની વિઝંભ સૂચિ અસંખ્યાત ગુણહીન થાય છે. કેમકે નારકોની શ્રેણિને પરિમાણના માટે ગ્રહણ કરેલ વિષ્ઠભ સૂચિ દ્વિતીય વર્ગ મૂળથી ગુણિત પ્રથમ વર્ગમૂળ જેટલા પ્રદેશેવાળી છે. બીજે વર્ગમૂળ વાસ્તવમાં અસંખ્યાત પ્રદેશાત્મક થાય છે. તેથી જ અસંખ્યાત ગુણ પ્રથમ વર્ગમૂળના પ્રદેશે જેટલી નારની સૂચિ છે, પણ અસુરકુમારની વિખુંભ સૂચિ અંગુલના પ્રથમ વર્ગમૂલના સંય ભાગ
श्री प्रशान। सूत्र : 3
