Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 03 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
७४६
प्रापनासूत्रे दिया पण्णत्ता'-द्वे द्रव्येन्द्रिये द्वीन्द्रियाणां प्राप्ते 'तं जहा-फासिदिए य जिभिदिए यतघथा-स्पर्शनेन्द्रियश्च, जिवेन्द्रियश्च ते इंदियाणं पुच्छा'- त्रीन्द्रियाणां कति द्रव्येन्द्रियाणि प्रज्ञप्तानि ? इति पृच्छा, 'गोयमा !' हे गौतम ! 'चत्तारि दविदिया पण्णत्ता' चत्वारि द्रव्येन्द्रियाणि त्रीन्द्रियाणां प्रज्ञप्तानि, 'तं जहा-दो घाणा, जीहा, फासे'-द्वे घ्राणे, एका जिहा, एक स्पर्शनश्च, 'चउरिंदियाणं पुच्छ।'-चतुरिन्द्रियाणां कति द्रव्येन्द्रियाणि प्रज्ञप्तानि ? इति पृच्छा, 'गोयमा'-हे गौतम ! 'छ दबिंदिया पणत्ता-पइ द्रन्द्रियाणि चतुरिन्द्रियाणां प्रज्ञप्तानि, 'तं जहा-दो णेत्ता, दो घाणा, जीहा, फासे'-तद्यथा-द्वे नेत्रे, द्वे घ्राणे, एका जिहा, एक स्पर्शनच, 'सेसाणं जहा नेरइयाणं जाव वेमाणियाणं -शेषाणां यथा नैरयिकाणां प्रतिपादितं तथा प्रतिपादनीयम्, यावत्-पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकमनुष्यवानव्यन्तरज्योतिष्कवैमानिकानामष्टौ प्रागुक्तानि द्रव्येन्द्रियाणि प्रज्ञप्तानि, 'एगमेगस्स णं भंते ! नेरइयस्स
भगवान्-हे गौतम ! दो द्रव्येन्द्रियां कही हैं, यथा-स्पर्शनेन्द्रिय और रसनेन्द्रिय।
त्रीन्द्रियों की पृच्छा ? अर्थातू त्रीन्द्रियों की कितनी द्रव्येन्द्रियां कही हैं ?
भगवान्-हे गौतम ! त्रीन्द्रियों की चार द्रव्येन्द्रियां कही हैं, वे इस प्रकारदो घ्राण, जिहवा और स्पर्शन।
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! चौहन्द्रियों की कितनी द्रव्येन्द्रियां कही हैं ?
भगवान-हे गौतम ! छह द्रव्येन्द्रियां कही हैं, यथा-दो नेत्र, दो घ्राण, रसना और स्पर्शन ।
शेष जीवों की द्रव्येन्द्रियां नारकों के समान आठ समझना चाहिए, अर्थात् पंचेन्द्रिय तिर्यंचों, मनुष्यों, वानव्यन्तरों, ज्योतिष्कों और वैमानिकों की पूर्वोक्त आठों द्रव्येन्द्रियां कही गई हैं।
શ્રી ભગવાન ગૌતમ ! બે દ્રવ્યેન્દ્રિય કહી છે. જેમકે સ્પશનેન્દ્રિય અને રસ सन्द्रिय.
ત્રાદ્ધિની પૃચ્છા? અર્થાત્ ત્રીદ્રિની કેટલી દ્રવ્યેન્દ્રિય કહી છે?
શ્રી ભગવાન-હે ગૌતમ ! ત્રીન્દ્રિયની ચાર દ્રબેન્દ્રિયે કહી છે, તે આ પ્રકારેબે ઘાણ, જિલ્લા અને સ્પર્શન.
શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન્! ચતુરિન્દ્રિયની કેટલી દ્રન્દ્રિય કહી છે?
શ્રી ભગવાન–હે ગૌતમ! છ દ્રન્દ્રિય કહી છે જેમકે બે નેત્ર, બે ઘાણ, રસના અને સ્પર્શન.
શેષ છની બેન્દ્રિય નારકોની સમાન આઠ સમજી લેવી. જોઈએ. અર્થાત્ પંચેન્દ્રિય તિર્યંચે, મનુષ્ય, વાનધ્યન્તરે, તિલકેડ અને વૈમાનિકેની પૂર્વોક્ત કે ઈન્દ્રિ
ती छ.
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્રઃ ૩
