Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 03 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 948

९३२
प्रज्ञापनासूत्रे कुदंवितं वा इन्भं वा सेटिं वा सेणावई वा सत्यवाहं वा उपसंपजित्ताणं गच्छइ, से तं उवसंपज्जमाणगती ३' उपसंपद्यमानगतिस्तावद-यत् खलु राजानं वा युवराजं वा ईश्वरं वा तलवरं वा, माडम्बिकं वा कौटुम्बिकं वा इभ्यं वा श्रेष्टिनं वा सेनापति वा सार्थवाहं वा उपसंपद्य समाश्रित्य आश्रयं कृत्वेत्यर्थः, गच्छति सा एषा उपसम्पद्यमानगतिः प्रज्ञप्ता ३, तत्र राजा-भूपतिः, युवराज:-राज्य व्यवस्थाकारी, आसन्नराज्याभिषेकः, ईश्वरस्तावद्-अणिमायैश्वर्यसम्पन्नः, तलवरः-सन्तुष्ट भूपतिवितीर्णपट्टबन्धालङ्कृतो राजपुरुषविशेषः, माडम्बिक:छिन्नमडम्बाधिपः, कौटुम्बिका-बहुल कुटुम्बस्वामी, इभ्यः-इभम्-हस्तिनमर्हतीति-इभ्यो धनी इत्यर्थः, श्रेष्ठी-श्रीदेवताधिष्ठित सुवर्णमयपहालकृतमौलिः, सेनापतिः-राज्ञश्चतुरङ्गसेनानायका, सार्थवाहः-समुदायनायकः इत्यवसेयम्, गौतमः पृच्छति-'से किं तं अणुवसंपज्जमाणगती ?' तत्-अथ का सा अनुपसंपद्यमानगतिः प्रज्ञप्ता ? भगवानाह-'अणुवसंपज्ज.
भगवान्हे गौतम ! राजा, युवराज, ईश्वर, तलवर, माडम्बिक, कौटुम्बिक, इभ्य, श्रेष्ठी, सेनापति अथवा सार्थवाह का आश्रय लेकर गमन करना उपसंपद्यमानगति है ।राजा भूपति को कहते हैं। जो राज्य की व्यवस्था करता हो
और जिसका राज्याभिषेक होने वाला हो वह युवराज कहलाता है । जो विशिष्ट ऐश्वर्य से सम्पन हो वह ईश्वर । राजा ने सन्तुष्ट होकर जिसे पट्टबन्धन प्रदान किया हो वह तलवर कहलाता है जो एक विशेष राजपुरुष होता है। जो मडम्ब नामक वस्ती का स्वामी हो वह माडम्बिक । बहुत बडे कुटुम्ब का मुखिया कौटुम्बिक कहलाता है। बडा धनाढय व्यक्ति इभ्य (इभ अर्थात् हाथी के योग्य । श्रीदेवता से अधिष्ठित सुवर्णमय पद से जिसका मुकुट अलंकृत हो, वह श्रेष्ठी । राजा की चतुरंगो सेना का अधिपति सेनापति कहलाता है । समूह के नेता को सार्थवाह कहते हैं। ___ गौतमस्वामी-हे भगवान् ! अनुपसंपद्यमानगति किसे कहते हैं ?
श्री लगवान्- गौतम ! RAM, युवर, ५२, तस५२,भा343, मिल्य, શ્રેષ્ઠી, સેનાપતિ, અથવા સાર્થવાહને આશ્રય લઈને ગમન કરવું તે ઉપસંઘમાન ગતિ છે.
રાજા ભૂપતિને કહે છે. જે રાજ્યની વ્યવસ્થા કરે અને જેને રાજ્યાભિષેક થવાને હોય તે યુવરાજ કહેવાય છે. જે વિશિષ્ટ એશ્વર્યથી સંપન્ન હોય તે ઈશ્વર, રાજાએ સંતોષ માનીને જેને પટ્ટ બન્ધ પ્રદાન કર્યો હોય તે તલવર કહેવાય છે. જે એક વિશિષ્ટ રાજપુરૂષ હોય છે. જે મડમ્બ નામક વસ્તીને સ્વામી હોય તે માડમ્બિક. બહુજ મિટા કુટુમ્બનો વડીલ તે કૌટુમ્બિક કહેવાય છે. મોટો ધનાઢ્ય પુરૂષ ઈભ્ય (ઈભ અથત હાથીને યેગ્ય) શ્રી છે દેવતા જેની તે શ્રેષ્ઠી કહેવાય છે, તથા જેના મુગટ સુવર્ણમય પટ્ટથી અલંકૃત હોય છે. તે શ્રેષ્ઠી કહેવાય છે. રાજાની ચતુરંગિણી સેના અધિપતિ સેનાપતિ કહેવાય છે. સમુહના નેતાને સાર્થવાહ કહે છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન! અનુપસંપધમાનગતિ કોને કહે છે?
श्री प्रापन। सूत्र : 3